1956 – 20061956 – 2006ODTÜ’nün kuruluşunun ODTÜ’nün kuruluşunun

50. yı lı50. yı lı

bellek dizisi - 2bellek dizisi - 2

14 Şubat 197714 Şubat 1977

Bir Üniversite Bir Üniversite DireniyorDireniyor

Yorumlar:Yorumlar:

"Hasan Tan'ın ODTÜ'ye rektör olarak atanmasını basit bir uygulama yanlışı olarak görmek büyük hata olur. Bu atama, siyasi nitelikl iydi ve hedefi ODTÜ'deki özgür düşünce ve tartışma ortamını yoketmekti."

Uğur Ersoy, “Bozkırı Yeşertenler”, 2002Uğur Ersoy, “Bozkırı Yeşertenler”, 2002

“Hasan Tan, ODTÜ’yü işlerl ikten alıkoymak, bunalıma itmek vebell i odakların eylem alanı haline getirmek amacıyla kasıtlı olarak Rektörlüğe getir i lmiştir.“

Tüm Öğretim Elemanları Derneği, Tüm Öğretim Elemanları Derneği, 15 Şubat 197715 Şubat 1977

“Arı kovanına çomak sokulmuş, öğretimini sağlıkla devam ettiren yegane öğretim kurumu olan üniversite, sonuçlarının önceden kestir i lmesi güç olmayan bir ortam içine sürüklenmiştir.“

Turan Beyazıt, Merkez ValisiTuran Beyazıt, Merkez ValisiODTÜ Öğrenci Aileleri Derneği Genel Başkanı ODTÜ Öğrenci Aileleri Derneği Genel Başkanı

16 Şubat 197716 Şubat 1977

Nasıl başladı?Nasıl başladı?

Rektör Tarık Somer’in görev süresi 31 Mart 1976’da doldu.

Bu dönem, huzursuzluklarla, boykotlarla geçmiş, eğit imde aksamalar olmuştu.

Önceki dönemde yaşanan huzursuzlukların tekrar etmemesi için Rektör Alyanak’ın i lk işlerinden bir i, öğrenci temsilci leriyle görüşmek oldu.

ODTÜ, Ankara Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi Rektörleri öğrencileri düşünce özgürlüğüne saygıya çağıran bir ortak bi ldir i yayınladılar.

Öğrencisiyle, öğretim üyesiyle ODTÜ, boykotlarla geçen Öğrencisiyle, öğretim üyesiyle ODTÜ, boykotlarla geçen bir dönemin ardından yeniden nefes almaya başlamıştı.bir dönemin ardından yeniden nefes almaya başlamıştı.

Mütevell i Heyet, Rektörlüğe Prof. I lgaz Alyanak’ı getirdi.

. . . ve I lgaz Alyanak görevden alınıyor.. . ve I lgaz Alyanak görevden alınıyorRektör olarak görevlendir i ldiği günden it ibaren gerek öğrenciler ve gerekse akademik kadro i le iyi i l işkiler içindeki I lgaz Alyanak, 22 Aralık 1976’da bir bi ldiri yayınladı.

Mütevell i Heyet i le anlaşamadığını belirterek; kendisinin görevden alınmasını veya Heyetin isti fasını istedi.

Mütevell i Heyet üyeleri değiştir i l iyorMütevell i Heyet üyeleri değiştir i l iyor

İktidardaki II. MC (*) Hükümeti, 10 Ağustos 1976’da Aydınlar Ocağı Ankara Şubesi Başkanı Ahmet Sonel’ i ODTÜ Mütevell i Heyet Başkanlığına getirdi. Aslında herşey bununla başladı...

24 Aralık 1976’da Mütevell i Heyet, I lgaz Alyanak’ı görevden 24 Aralık 1976’da Mütevell i Heyet, I lgaz Alyanak’ı görevden aldı.aldı.

(*) 2. Mil l iyetçi Cephe Hükümeti – AP, MHP, MSP koalisyonu

“Böyle bir Mütevell i Heyetin getireceği rektörle işbir l iği yapmamaya kararlıyız.”

Rona AybayRona AybayODTÜ Öğretim Üyeleri Derneği BaşkanıODTÜ Öğretim Üyeleri Derneği Başkanı

“Alınan kararın karşısındayız.” ODTÜ Akademik ODTÜ Akademik KonseyiKonseyi

“Mütevell i isti fa!”ODTÜ öğrencileriODTÜ öğrencileri

Tepki büyüktü:Tepki büyüktü:

Ancak bu, henüz bir başlangıçtı.. .Ancak bu, henüz bir başlangıçtı.. .

Hasan Tan’ın Rektörlüğe atanması büyük tepki topladı.

14 Şubat 197714 Şubat 1977ODTÜ’nün yeni Rektörü Hasan Tan, göreve ODTÜ’nün yeni Rektörü Hasan Tan, göreve başladı.başladı.

ODTÜ-Stadyum, Şubat 1977ODTÜ-Stadyum, Şubat 1977

Aydınlar Ocağı Yönetim Kurulu üyeliğinde bulunmuş, uluslararası bir kongrede “psikolojinin işkence aracı olarak kullanılması” yönünde oy kullanmış bir i,

Rektör

ODTÜ’ye

olamazdı.

Böyle bir Mütevell i Heyetin atadığı,

İ lk istifa edenler Öğrenci İşleri Dekanı Erhan Yaşar i le Rektör Yardımcıları Mustafa Doruk, Erol Tümer, Yuluğ Tekin Kurat ve Burhan Özdural oldu.

Akademik kadronun da tepkisi sertt i.Akademik kadronun da tepkisi sertt i.

İdari İ l imler Fakültesi Genel Kurulu, “Hasan Tan’ın rektörlük görevine getiri l iş biçimini eleştiren ve görevinden istifaya çağıran” bir açıklama yaptı.

Mühendislik Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi Dekanları istifa ett i ler.

15 Şubat 197715 Şubat 1977

16 Şubat 197716 Şubat 1977

Kimya, Maden, Elektrik Mühendisl iği ve Fizik Bölüm Kurulları “Hasan Tan isti fa edinceye kadar öğretime ara veri lmesi” kararı aldılar.

Hasan Tan, istifa eden Mühendisl ik Fakültesi Dekanı’nın yerine Prof. Sadık Kakaç’ı, Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı’nın yerine Prof. Fuat Bayrakçeken’i atadı.

Sadık Kakaç, görevi kabul etmediğini bi ldirdi.

Fuat Bayrakçeken, 22 Şubat 1977’de, görevinin üçüncü gününde istifa ett i.

17 Şubat 197717 Şubat 1977

Mimarlık Fakülte Kurulu’nda Tan’ın görevden çekilmesini isteyen bildir i oybir l iği i le onaylandı.

ODTÜ İçel Kampusu Kurucu Dekanı Uğur Ersoy, İnşaat Mühendisliği Bölüm Başkanı Rüştü Yüce i le yardımcıları Turhan Erdoğan ve Akın Ecer istifa ett i ler.

18 Şubat 197718 Şubat 1977

ODTÜ; öğrencisiyle, öğretim üyesiyle ayaktaydı.ODTÜ; öğrencisiyle, öğretim üyesiyle ayaktaydı.

23 Şubat 197723 Şubat 1977

Hasan Tan, gazetelere i lan vererek öğrencileri derslere girmeye çağırdı.

“Sevgil i Öğrencilerim,

... Zaman kaybı telafi edilemeyecek boyutlara ulaşmadan normal akademik ortama dönmeyi zorunlu görüyorum.

...

Hemen derslerinize başlayınız.” Hürriyet, 23 Şubat 1977Hürriyet, 23 Şubat 1977

23 Şubat 1977 – aynı gün23 Şubat 1977 – aynı gün

Öğrencileri derslere girmeye çağırdığı i lan gazetelerde baskıya girdiği sırada aynı gün sabah 07:30’da radyolardan Rektörün ünivesiteyi kapattığı duyuruluyordu.

Hürriyet, 24 Şubat 1977Hürriyet, 24 Şubat 1977

Rektör tarafından kapatılan ODTÜ’ye giren 2500 kişi l ik jandarma bir l iği, yurtların çevresini sardı,

öğrencilerin yurtları terketmesi çağrısında bulundu.

24 Şubat 197724 Şubat 1977

Haber kendisine i leti ldiğinde Başbakan Süleyman Demirel, “çok kötü haberler verdiniz” diyordu.

Öğrenciler yurt lardan çıkarı lıyor ama Ankara’yı Öğrenciler yurt lardan çıkarı lıyor ama Ankara’yı terketmiyorlardı.terketmiyorlardı.

ODTÜ öğrencileri tarafından hazırlanan ve üniversitedeki olayları yansıtan “Gelin, Görün” başlıklı t iyatro oyunu, 14 Mart’ta Ankara’da gösterime girdi.

Ardından bir karikatür kitabı (*) yayınladılar, bu karikatürler ve fotoğraflardan oluşan bir sergi açtı lar.

(*) Bundan sonraki yansılarda yer alan karikatürler, bu kitaptan alınmıştır.

Tepkiler sürüyordu...Tepkiler sürüyordu...

Ord. Prof. Cahit ArfOrd. Prof. Cahit ArfODTÜ Akademik Konsey BaşkanıODTÜ Akademik Konsey Başkanı

“ODTÜ’deki bu direniş kesinlikle siyasi değildir. Tam tersine, ODTÜ’ye sokulmak istenen siyasete karşı tepkidir. Rektörlüğe yapılan atamada siyasi emeller yok ise, istenmediği i lan edilen rektör hangi gerekçelerle görevde kalmakta direnmektedir?”

Bülent UluerBülent UluerDevrimci Gençlik Dernekleri Devrimci Gençlik Dernekleri

Federasyonu Genel SekreteriFederasyonu Genel Sekreteri

“Ekonomisiyle, polit ikasıyla tam bir i f las durumunda olan II. MC hükümeti, halkın dikkatini başka yöne çekecek sansasyonel olaylara ihtiyaç duymaktadır.

Kimi okulların kapanmasını sağlayarak, karşıt görüştekilerin öğretimi sağlayamadıkları izlenimi yaratılmaya çalışılmaktadır.

Biz, gençlik üzerindeki bu oyunları boşa çıkarmalıyız.”

2 Mart 19772 Mart 1977

Danıştay, Hasan Tan’ın ODTÜ’yü kapatma kararı için yürütmeyi durdurma kararı verdi. Danıştay aynı gün, işlerine Mütevell i Heyet tarafından son veri len 27 öğretim üyesi için de yürütmeyi durdurma kararı veriyordu.Öğrenciler in ve öğretim üyelerinin protestoları ise sürüyordu.

1977 – 1978 Akademik Takvimi’ne göre güz dönemi bugün sona eriyordu.

3 Mart 19773 Mart 1977

Yasalara göre Rektörün,dönem sonu sınavlarının ertelenmesi için Akademik Konsey’e başvurması gerekiyordu.

Ancak dönemin son günü olan 3 Mart 1977 gününe kadar Hasan Tan, Akademik Konsey’e herhangi bir başvuruda bulunmamıştı.

Atandığı gününden beri eğit im, bizzat Rektör tarafından aralıklı olarak kesintiye uğratılmıştı.

Akademik Konsey, bunun karşılığında bir bi ldiri yayınladı:

8 Mart 19778 Mart 1977 Öğretim üyelerine dağıtı lan imzasız bir yazıda, dönem sonu sınavlarının 14 Mart 1977 günü başlayacağı bildir i ldi.

• Göstermelik bir sınav dönemi yerine sınavlar, öğrenim süresindeki kayıpların telafi edileceği bir ek öğrenim döneminden sonra yapılmalıdır.

• Halen istifası kabul edilen dekan ve bölüm başkanlarının yerine atama yapılmış değildir. Sağlıklı bir öğrenim bu koşullarda mümkün değildir.

• Akademik takvimi belir leme yetkisi Akademik Konsey’dedir. Buna rağmen, kim tarafından belir lendiği bell i olmayan imzasız akademik takvim taslakları dağıtı lmaktadır.

28 Mart 197728 Mart 1977

Hasan Tan, “sınav döneminin bitt iğini ve kış yarıyıl tati l inin başladığını” açıklayarak yurtları boşalttırdı.

Hasan Tan’ın Rektör olarak göreve geldiği günden bu yana eğit imin neredeyse yapılmadığı “sözde akademik dönem” sona ermişti.

Öğretim üyeleri, ODTÜ içinde yürüyüş yaparak kararı protesto ett i ler.

2 Nisan 19772 Nisan 1977

Danıştay, Akademik Konsey’e danışılmadan belir lenen Akademik Takvim için yürütmeyi durdurma kararı aldı.

Aynı gün, Mütevell i Heyet tarafından ODTÜ’den uzaklaştırı lan Fizik Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Hakkı Ögelman’a i l işkin karar için de yürütmeyi durdurdu.

Danıştay, adeta ODTÜ için çalışır olmuştu.

Basında ODTÜ manşetlerden inmiyor, tartışma Basında ODTÜ manşetlerden inmiyor, tartışma köşeleri ODTÜ’ye i l işkin görüş yazılarıyla doluyordu.köşeleri ODTÜ’ye i l işkin görüş yazılarıyla doluyordu.

Cumhuriyet, Cumhuriyet, 25 Şubat 197725 Şubat 1977

Cumhuriyet, Cumhuriyet, 5 Nisan 5 Nisan 19771977

“Şu anda Türkiye’de eğit ime benzer birşeylerin yapılabildiği tek yer ODTÜ. Yeni dönemde ODTÜ’nün MHP tarafından ‘düşürülmesi’ için olaylar bekleniyor...”

Cumhuriyet, Cumhuriyet, 2 Mayıs 19772 Mayıs 1977

“Bugün parmaklarından genç kanı damlayan bir siyasal iktidarın buyruğunda çalışanlar bilmelidir ki, birkaç yıl sonra, o güzel ODTÜ kampusuna ‘UNUTMAYALIM’ başlığı altında bir anıt diki lebil ir ...”

Cumhuriyet, 13 Haziran 1977Cumhuriyet, 13 Haziran 1977

“Bugün için temel sorun, ODTÜ için yeni bir yasa değil, üniversitemizi tarihinin en korkunç ve kanlı bunalımına götürenlerin üniversitemizden ayrılmasıdır.”

““ Sözde akademik dönem” iptal edil iyor ama...Sözde akademik dönem” iptal edil iyor ama...

Hasan Tan’ın Akademik Konsey’in onayını almadan hazırladığı akademik takvim, Danıştay tarafından iptal edildi.

Bunun üzerine Hasan Tan, üniversiteyi yeniden kapattığını açıkladı.

21 Nisan 197721 Nisan 1977

26 Nisan 197726 Nisan 1977

Hasan Tan dönemi, i lk şehidini veriyor...Hasan Tan dönemi, i lk şehidini veriyor...

ODTÜ-ÖTK (*) sözcüsü Ertuğrul Karakaya, öğrencisi olduğu üniversiteye girmeye çalışırken jandarma tarafından arkadan vuruldu, düştüğü yerde süngülendi.

Ertuğrul, Hasan Tan döneminin henüz i lk şehidiydi.

8 Haziran 19778 Haziran 1977

(*) Öğrenci Temsilci leri Konseyi

Ölümle noktalanan direniş, Rektörün ist ifasını getir iyorÖlümle noktalanan direniş, Rektörün ist ifasını getir iyor

Hasan Tan, Rektör olarak göreve başladığı 14 Şubat 1977’den 4 ay sonra istifa ett i.

22 Haziran 197722 Haziran 1977

ODTÜ, 9 aylık kabusunu yarılamamıştı bile...

Hasan Tan gitmişt i, Hasan Tan gitmişt i, ama kabus henüz ama kabus henüz sona ermemişti. . .sona ermemişti. . .

Hasan Tan tarafından üniversiteye “işçi” olarak alınan mil itanlar, dehşet ve ölüm saçmaya devam edeceklerdi.

Toparlanma dönemiToparlanma dönemi

Prof. Temel Çakaloz Rektör Vekili olarak atandı.

Öğretim üyeleri,

ODTÜ-ÖTK ve

ODTÜ işçilerinin bağlı olduğu Sosyal-İş sendikası,

el ele Hasan Tan döneminin kalıntı larının temizlenmesi için mücadeleye girdiler.

Mütevell i Heyet’ten Hasan Tan döneminde isti fa eden üyelerin yerine atamaların yapılması,

... ve öncelikl i olarak sayıları 350’yi bulan Hasan Tan’ın “ işçi” lerinin ODTÜ’den temizlenmesi

gerekiyordu.

Öğrencisiyle, öğretim üyesiyle, çalışanlarıyla ODTÜ’yü kucaklayacak bir Rektör’ün atanması,

ODTÜ’de eğit im yeniden başlıyor.. .ODTÜ’de eğit im yeniden başlıyor.. .

Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk, Mütevell i Heyetin boş bulunan

5 üyeliğine yapılan atamaları onayladı.

Prof. Nuri Saryal, Rektör Vekil l iğine atandı.

ODTÜ’ye bu rektörü atayarak bu kabusun yaşanmasına neden olan Mütevell i Heyet Başkanı Ahmet Sonel istifa ett i.

Saryal, 7 Kasım 1977’de eğit im-öğretime başlanacağını açıkladı.

Hasan Tan’ın atanmasıyla kesilen eğit im, 9 ay sonra Hasan Tan’ın atanmasıyla kesilen eğit im, 9 ay sonra yeniden başlayacaktı.yeniden başlayacaktı.

14 Temmuz 197714 Temmuz 1977

27 Eylül 197727 Eylül 1977

5 Ekim 19775 Ekim 1977

Ancak acılar henüz bitmemişti.Ancak acılar henüz bitmemişti.ODTÜ açılmış, eğit im-öğretim başlamıştı. Bununla bir l ikte Hasan Tan döneminde işe alınan mil i tanlar, ODTÜ’den çıkartı lamamıştı.

Bombanın ardından yaylım ateşi açıldı. 52 öğrenci yaralandı.

Rektörlük binasının yanında forum için toplanan öğrencilerin üzerine Rektörlük binasının 5. katından atılan bomba, büyük gürültüyle patladı.

Yaralı öğrencilerden İbrahim Baloğlu, 11 Aralık 1977 günü hastanede yaşamını yit irdi.

9 ay süren kabus, acılarla bitmişti.9 ay süren kabus, acılarla bitmişti.

Olayın ardından 14 Şubat 1977 tarihinden sonra Olayın ardından 14 Şubat 1977 tarihinden sonra ODTÜ’de işe alınanların tümünün işine son verildiODTÜ’de işe alınanların tümünün işine son verildi ..

2 Aralık 19772 Aralık 1977

ODTÜ’nün ikinci Rektörü (1961) Prof. Seha ODTÜ’nün ikinci Rektörü (1961) Prof. Seha Meray, Meray, 2 Mayıs 1977’de şöyle demişti:2 Mayıs 1977’de şöyle demişti:“... Birkaç yıl sonra,

o güzel ODTÜ kampusuna belki bir anıt diki lebil ir .

üniversitemizi çağın gerisine sürükleme çabalarına üniversitemiz öğretim üyelerinin, öğrencilerimizin ... bi l inçli desteği i le engel olunmuştur...”

1976-1977 yıl larında ...

Bu anıta, “UNUTMAYALIM” başlığı altında şunlar yazılabi l ir belki:

Bugün Rektörlük binasının yanında, Bugün Rektörlük binasının yanında, öğrencilerin üzerine bombanın düştüğü yerde, öğrencilerin üzerine bombanın düştüğü yerde, gökyüzüne yükselen 9 direkten oluşan bir anıt gökyüzüne yükselen 9 direkten oluşan bir anıt

var. var.

Bu anıt, Bu anıt, öğrencisi, öğrencisi,

öğretim üyesi öğretim üyesi ve çalışanlarıyla ve çalışanlarıyla

ODTÜ’nün ODTÜ’nün

9 aylık 9 aylık direnişini direnişini simgeler.simgeler.

Fotoğraflar: Aydın Tiryaki Fotoğraflar: Aydın Tiryaki (CHE’81)(CHE’81)

Anıt tasarımı: Mehmet Asatekin, Mimarlık Fakültesi öğretim

üyesi

Bu sunu, arşivlerimizdeki belgelerden Bu sunu, arşivlerimizdeki belgelerden

ODTÜ’nün 50. kuruluş yı ldönümünde ODTÜ’nün 50. kuruluş yı ldönümünde

ODTÜ öğrenci belleğine katkı ODTÜ öğrenci belleğine katkı

amacıyla hazırlanmıştır.amacıyla hazırlanmıştır.

Hazırlayanlar

Levent TOSUN (Makina Müh. ’70)

Nermin FENMEN (Kimya Müh. ’80)

Müzik: Zülfü LİVANELİ, “Dert Beni”- “Koçkozanoğlu”

14 Şubat 2006, Ankara

1956 – 2006ODTÜ’nün kuruluşunun 50. yı l ı

bellek dizisi - 2