beleef het mee! - · pdf filebeleef het mee! beleidsprogramma ... ontwikkelingen, maar het kan...

Beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed 2017 - 2020

Beleef het mee!

Cultuur en Erfgoed 2017 - 2020; Beleef het mee!

Beleidsprogramma Cultuur en Erfgoed 2017 - 2020

Cultuur en Erfgoed 2017 - 2020; Beleef het mee! 3

4 Cultuur en Erfgoed 2017 - 2020; Beleef het mee!

Inhoudsopgave

Samenvatting 7

Leeswijzer 9

1 Herinnering en belofte 11

2 Onze visie 15 2.1 Waargaanwevoor? 15 2.2 Maatschappelijkeopgaven 16 2.3 Provincialerol 18 2.4 Samenwerking 19

3 Werken aan… 23 3.1 Cultuurmakenenbeleven 23 3.1.1 Doelen 23 3.1.2 Financiëleverdeling2017:Geldersebasisenflexibele programmeerruimte 29 3.2 Erfgoedontwikkelenenbeleven 33 3.2.1 Doelen 33 3.2.2 Financiëleverdeling2017:Geldersebasisenflexibele programmeerruimte 38 3.3 HetverhaalvanGelderland 41 3.3.1 Doelen 41 3.3.2 Financiëleverdeling2017:Geldersebasisenflexibele programmeerruimte 44 3.4 Beleefhetzelf 47 3.4.1 Doelen 47 3.4.2 Financiëleverdeling2017:Geldersebasisenflexibele programmeerruimte 49

4 Op weg naar uitvoering 53 4.1 Financiën 53 4.2 Instrumenten 54 4.3 Samenverder 56

Factsheet: Wettelijke taken en bestuurlijke afspraken 57Wettelijketaken 57Bestuurlijkeafspraken 57


6 CultuurenErfgoed2017-2020;Beleefhetmee!

Samenvatting Gelderland.DaarvindjeNederlandinhetklein.Metbruisendestedenenkalmplatteland,weelderigenatuurenbreedstromenderivieren.IndatGelderlandwerkenwesamenaaneenschoneengezondeprovincie.Eenprovinciewaarwegrenzenverleggen,omruimtetemaken.VanuitdeinvalshoekCultuurenErfgoedwerkenwijhieraandoordeschoonheidvanlandschappen,monumentenenonzecultureleparelstekoesteren.Gelderlandisrijkaancultuurenerfgoed:onderanderemusea,theater,dans,festivals,monumenten,archeologieenhethistorischelandschapzijnonzeparels.WezijntrotsopdecultuurenerfgoedinGelderlandenwilleneenklimaatbiedenwaardooronzeparelsverdertotbloeikomen.Cultuurenerfgoedzijnvanmensen,doormensenenvoormensen.WijvindenhetbelangrijkdatcultuurenerfgoedtoegankelijkzijnvoordeinwonersvanGelderland.Zodatiedereenervankangenieten.Deuitvoeringvanhetbeleidsprogramma2017-2020‘CultuurenErfgoed;Beleefhetmee!’versterktdit.

Debelangrijksteaccenteninditprogramma:• Wezoekendebalanstussendeeconomische,maatschappelijkeenintrinsieke

waardevancultuurenerfgoed.Cultureelondernemerschapisbelangrijkenvindenweterugindeeconomischewaarde.

• Wegaanuitvandemaatschappelijkeopgavenenleggenbewustverbindingenmetanderesectorenenprovincialekerntaken.

• WekiezenvooreenstevigeGeldersebasisdiecontinuïteitwaarborgt.Daarnaastiserruimtevoornieuweinitiatievenbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.

• WefacilitereneendynamischnetwerkvancultureleinstellingenbinnenOost-Nederland.

• CultureeltalentkrijgtvolopdegelegenheidomzichinGelderlandteontplooien.

• Functioneelgebruikvanonserfgoedkrijgtaandacht:Erfgoeddatgoedgebruiktwordtkomtoptimaaltotzijnrecht.

• Wewerkenaannieuwemanierenvansamenwerkingwaardoordeuitvoeringskwaliteitvanrestauratiesenarcheologiewordtvergroot.

• Museumbeleidkrijgtaandachtenmeermiddelen.MuseazijnnietalleenbelangrijkvoordeidentiteitenleefbaarheidvandeGelderseregio’smaarookalseconomischeentoeristischefactor.

• Westimulerencultuureducatieenparticipatie,waarbijwebijzondereaandachtgevenaaneducatievanbasisschoolleerlingen.

DestartnotitieCultuurenErfgoed1,hetCoalitieakkoord2,deOmgevingsvisieGelderland3enhetManifestOost-Nederland4zijnalsonderleggersvoorditprogrammagebruikt.

Medeopbasisvandeinputeninspiratievandecultuur-enerfgoedsector,deskundigen,overhedenenanderebetrokkenenisditbeleidsprogrammageschreven.Inverschillendewerkateliersenophetonlinediscussieplatformiscreatiefenbetrokkenmeegedachtoveralleswatonsdekomendeperiodetedoenstaat.Dekomendejarenblijvenwemetelkaaroptrekken.

1 ProvincieGelderland(2015).StartnotitieCultuurenErfgoed2017-2020.Zie:cultuurenerfgoed.gelderland.nl

2 ProvincieGelderland(2015).RuimtevoorGelderland.Coalitieakkoord2015-2019.Zie:www.gelderland.nl/coalitieakkoord

3 ProvincieGelderland(2015).OmgevingsvisieGelderland.Zie:www.gelderland.nl/omgevingsvisie

4 ProvinciesGelderlandenOverijsselendegemeentenApeldoorn,Arnhem,Deventer,Ede,Enschede,Hengelo,NijmegenenZwolle(2015).CultuurmanifestOost-Nederland.Zie:cultuurenerfgoed.gelderland.nl


http://www.gelderland.nl/coalitieakkoord

http://www.gelderland.nl/coalitieakkoord

http://www.gelderland.nl/omgevingsvisie



LeeswijzerMetveelenthousiasmehebbeninstellingen,makers,professionals,eigenarenenoverhedentijdensverschillendewerkateliershunkennisenervaringingezetvoorditbeleidsprogramma.Wezijnergblijmetdedenkkrachteninspirerendeideeëndiezijnaangedragen.Dewerkateliershebbenwijervarenalsinnovatief,dynamischenverbindend.

EenbeleidsprogrammaCultuurenErfgoed,wathoudtdateigenlijkin?OnderCultuurverstaanwijondermeerbeeldendekunstenvormgeving,bibliotheken,festivalsenpodiumkunsten.DezeverschillendesectorenvormensameneendynamischnetwerkvaninstellingeneninitiatievendievooreenbloeiendcultureelklimaatinGelderlandzorgen.Doorsamentewerken,versterkendesectorenelkaar.Erfgoedbestaatuithistorischebouwkunde,historischlandschapenarcheologie.Erfgoedmeteenpassendefunctie,wordtbeterbeleefd.Cultuurenerfgoedoverlappenelkaarook.Ditisbijvoorbeeldhetgevalbijmusea,cultuureducatieencultuurparticipatie.Dezeonderwerpenbevattencultuurénerfgoedenkomeninditbeleidsprogrammaookaanbod.

Hoofdstuk1iseeninleidingopditbeleidsprogramma.Inhoofdstuk2sprekenweonzevisieuitenbenoemenwijdeuitgangspuntenvoordejaren2017-2020.Hoofdstuk3beschrijftwaarwedekomendejarenaanwillenwerken.Inhoofdstuk4gevenweaanwatwenodighebbenvoordeuitvoeringvanditbeleidsprogramma.

Wenodigeniedereenuitomtijdensdeuitvoeringvanditprogrammametonsingesprekteblijven.Hetonlinediscussieplatformcultuurenerfgoed.gelderland.nlbiedthiervooreengoedeingang.Opditplatformkuntuookdeverslagenvandewerkateliers,delaatsteinformatierondomsubsidieregelingenenandereactualiteitenvinden.Eenverklarendewoordenlijst,behorendebijditbeleids-programma,kuntuookviahetplatformraadplegen.Hetdiscussieplatformblijftdegehelebeleidsperiodeoperationeel.


CultuurenErfgoed2017-2020;Beleefhetmee!10

1 Herinnering en belofteGelderland,eenrijkevoedingsbodemvoorontmoeting,ontwikkelingendiversiteit.Voorcultuurdus.Ditisaleeuwenlangzo.DenkmaaraandegrensvanhetRomeinseRijkofdeNieuweHollandseWaterlinie.AllemaaldwarsdoorGelderland.Ditkenmerktonzeprovincie:grenzenénontmoetingen.Hetzelfdegeldtvoordewisselwerkingtussenhetlandschapencultuur.DezewisselwerkingismisschienwelnergenszodiversenzorijkalsindeGelderseregio’s.Steenfabriekenlangsdegroterivieren,watermolensopdeflankenvandeVeluweentextiel-enijzerfabriekenindeAchterhoekenLiemers.VeelGelderlanderszijngeïnteresseerdinonsverleden.Datblijktweluitdevelehistorischeverenigingen.Erfgoedfestivalstrekkenaltijdveelbelangstelling.Hetzelfdegeldtvoortv-programma’soveronzegeschiedenis.DeRiddersvanGelrevanonzeeigenGelderseomroepzijninkortetijdeenbegripgeworden.Ditallesgetuigtvaneenondernemendeprovinciemeteenrijkehistorie.

Hetverledeninspireertons.Somsbetekentditeenvoortzettingvanbestaandeontwikkelingen,maarhetkanookgaanomvernieuwingeneenbreukmethetverleden.CultuurinGelderlandisnooitaf.Ookhetheden,decultuurdiewesamenmaken,iseenbronvaninspiratie.Hedenenverledenalshouvastvoordetoekomst.

Talentpaktderuimteomzichteontplooien.Eennieuwpubliekkandankzijbijzondereproductiesenfestivalsgenietenvanactueleontwikkelingenbinnendekunsten.HetGeldersOrkest,DansgezelschapIntrodans,ToneelgroepOostpoolenKwattatrekkensteedsmeerpubliek.Nietalleeninonzeprovincie,maarookverdaarbuiten.WijzijntrotsopdezecultureleambassadeursvanGelderland.VeelGelderlandersvoelenzichbetrokkenbijdecultuurenheterfgoedinhunregioofgemeente.DetallozevrijwilligersvormendedrijvendekrachtvancultureelGelderland.Iedereenpraatmeeendenktmee.Samenwerkenzeaanleefbaarheidenkwaliteitvanonzeprovincie.Mensendaardraaithetom!Zijmakencultuurengenietenervan.ZoisiedereeninGelderlandbetrokkenbijdecultuurenheterfgoedinonzeprovincie.

Zo’nrijkbezit,zoveeltalentenzoveelambitielatengroeienenbloeien,gaatnietvanzelf.Hiervooriscreativiteit,geldenvooralheelveelaandachtnodig.HetprovinciaalbestuurvanGelderlandzetzichhiervoorin.DitdoenwenatuurlijkzoveelmogelijksamenmetandereenthousiasteGelderlanders,instellingen,organisatiesenoverheden.

Indeperiode2017-2020bordurenwevoortophetcultuurbeleid2012-2016.Natuurlijkveranderterweliets.Datislogischwantde‘staatvanGelderland’iseenanderedandievanvierjaargeleden.Onzesamenlevingisvolopinbeweging.DeeconomischecrisisinGelderlandmagdanvoorbijzijn,maardewerkloosheidblijftnoghoog.Degevolgenvanallerleiontwikkelingenzijnookfysiekwaarneembaar:dekernenvanonzestedenendorpendreigendoorleegstandteverrommelen.Ookinternationaleontwikkelingenleidentotveranderingen.Cultuurenerfgoedkunnenveelbetekenenintijdenvanveranderendeperspectieven.Kennisvanhetverledengeeftmeerinzichtinhethedenenkanleidentotmeerbegripvoordecomplexiteitvandehuidigesamenleving.Cultuurinspireertenstimuleertendraagtzobijaaneencreatieveeninnovatievesamenleving.

Indekomendejarenleggenwehetaccentopdebelevingvanmensen.Ookzoekenwedebalanstussendemaatschappelijke,economischeenintrinsiekewaardevancultuurenerfgoed.Cultureelondernemerschapblijftonverminderdvanbelangenkomtterugindeeconomischewaardevancultuurenerfgoed.


Metditbeleidsprogrammawerkenwedeuitgangspuntenvande‘StartnotitieCultuurenErfgoed2017-2020’uitengevenweuitvoeringaandeopgavenvanhetCoalitieakkoordendeOmgevingsvisie.Inditbeleidsprogrammastaatwaarwijonsprimairverantwoordelijkvoorvoelenenwijzenwijookopdeverant-woordelijkheidvananderen.Hetprogrammaisgeengeslotenboek,maardebasisvooreenprocesdatwijsamenmetandereningangzetten.Onzecultuurisaltijdinontwikkeling.Onscultuurbeleid(dus)ook!

Wegevenruimteaancultuurenerfgoed.Voornuenvoordetoekomst:mooi,dynamischendivers!


2. Onze visie2.1 Waar gaan we voor?Cultuurenerfgoedzijnvanmensen,doormensenenvoormensen.Vancultuurenerfgoedkunnenwegenieten,iederopzijnofhaareigenmanier.Deééngenietvaneenbijzondereervaring,deandervanvakmanschapoftalent-ontwikkeling.Cultuurenerfgoeddatbeleefbaarentoegankelijkis,zorgtervoordatmeermensenervankunnengenieten.

Cultuurenerfgoedgevenidentiteitaaneensamenlevingenbetekenisaanhetleven.Zeverbindenonsmetdemaatschappijwaarinwelevenenbiedenbouwstenenomverschillentussenmensenteoverbruggen.Cultuurenerfgoedbieden(nieuw)perspectiefopdewerkelijkheidengevenruimtevoorpersoonlijkeontwikkelingenbeleving.DeprovincieGelderlandwilbijdragenaanhetfundamentwaaropdezeontwikkelingmogelijkis.

Meteenbloeiendcultuur-enerfgoedklimaatisGelderlandeenprovinciewaarinmensengraagwillenwonen,werkenen(re)creëren.

Debetekenisvancultuurenerfgoedontlenenwevooreengrootdeelaandekwaliteitervan.Zonderkwaliteitzijnkunstuitingenofmonumentenletterlijk‘waardeloos’.‘Kwaliteitbetaaltzichterug’istelezeninhetCoalitieakkoord.Samenmetonzeuitvoeringspartnerszettenwekwaliteitbovenaandeagendaenzorgenwevooraandachtenborgingvandekwaliteitsaspectenvancultuurenerfgoed.Kwaliteitraaktaanallewaardendiecultuurenerfgoedbezitten.Cultuurenerfgoedhebbeneenmaatschappelijke,economischeenintrinsiekewaarde.Deeconomischewaardeheeftbetrekkingopdebijdragediecultuurenerfgoedleverenaandeeconomie.Zoleidtdeaanwezigheidengoedgebruikvanmonumententoteenwaardevermeerderingvanwoonwijkenenhebbenculturelefestivalseenaantrekkendewerkingophettoerisme.Deeconomischewaardeontstaatnietvanzelf;erisondernemerschapvoornodig.Demaatschappelijkewaardeisdebetekenisdiemensenaancultuurenerfgoedontlenen.Mensenkunnenzichverbondenvoelenmeteenbepaaldeplekofnemendeelaancultureleactiviteitenomanderemensenteontmoeten.Deintrinsiekewaardeisdewaardediecultuurenerfgoedvanuitzichzelfvertegenwoordigen.Denkhierbijaandeartistiekebetekenisvaneendansvoorstellingofdebijzonderearchitectuurvaneenmonument.Deintrinsiekewaardeismeestalnietinhardecriteriauittedrukken.Dedriewaardenzijnonlosmakelijkmetelkaarverbonden.Hetisdekunstomeenjuistebalanstussendedriewaardentevinden.

Annemiek(67):IkvoelmethuisinGelderland.Wehebbenprachtigehistorischesteden,bossenenrivieren.Ikvindhetheerlijkomtewandelenmetzichtopderivier.


Samenmetonzepartnersgaanwevooreenbloeiendcultuur-enerfgoedklimaatinGelderland.Hierbijgaanweuitvandemaatschappelijkeopgaven.Bijditalleshanterenwedeuitgangspuntencontinuïteitenflexibiliteitdieindewerkateliersnaarvorenkwamen.

Continuïteit: De Gelderse basisDecultuur-enerfgoedsectorheeftdekomendevierjaarbehoefteaancontinuïteitzodatdezezichvolledigkanconcentrerenophetrealiserenvanhuncultureleambities(endaarmeedeprovincialedoelen)enhetleverenvanhogekwaliteit.deprovincialedoelenenhetleverenvanhogekwaliteit.Decontinuïteitkunnenwijbiedendoorvoortzettingvaneenaantalinhoudelijkebeleidsthema’sendoorzekerheidinfinanciering.WeintroducerendaaromdeGeldersebasisdiewijdekomendevierjaarstructureelondersteunen.OnderdeGeldersebasisvalleninstellingenofactiviteitenmeteendoorlopendkarakterdievangrootbelangzijnvooreenbloeiendcultureelklimaatinGelderland.VoorbeeldenzijngroterecultureleinstellingenzoalsToneelgroepOostpoolenIntrodansofdeactiviteitenvankennis-enondersteunings-instellingenzoalsMonumentenwachtGelderland.Continuïteitbetekentnietdatallesbijhetoudeblijft.Wemaken,ooksamenmetonzepartners,jaarlijksdeafwegingofdedingendiewedoennogsteedszinvoleneffectiefzijn.Inhoofdstuk3wordtaanheteindevaniedereparagraafeenoverzichtgegevenvandeinstellingenofonderwerpendiewijtotdeGeldersebasisrekenen.

Flexibiliteit: Flexibele programmeerruimte Desectorengemeentenvragendeprovincieomaandachttehebbenvoorflexibiliteitinhetbeleidendefinancieringervan.Continuïteitenflexibiliteitgaangoedsamenenvullenelkaaraan.Mededooreensterkebasis,ontstaatereenbloeiendklimaaténruimtevoornieuwe,innovatieveennogniettevoorspelleninitiatievenenervaringen.Daaromstellenwijjaarlijksflexibeleprogrammeerruimtebeschikbaardieinzetbaarisvoor(nieuwe)ideeëndievanuitdesamenlevingkomen.Hierbijkijkenwenietalleennaarhetverstrekkenvansubsidies,maarzoekenwenaardejuistefinancieringsmixenbijbehorendeinstrumenten.Netalsindevorigebeleidsperiodeblijvenwijcultureelondernemerschapbelangrijkvinden.Dooropzoektegaannaarnieuweofalternatievemanierenvanfinanciering,wordtsubsidienietalseenvanzelfsprekendinstrumentgezien.Eenvoorbeeldvaneenalternatievemaniervanfinancieringisde“instapbijdrage”waarbijondernemerschapgestimuleerdwordt(ziehoofdstuk4vooruitlegoverdeverschillendeinstrumenten).

2.2 Maatschappelijke opgaven MetditbeleidsprogrammaCultuurenErfgoeddragenwijbijaantweebelangrijkemaatschappelijkeopgavenzoalsbenoemdindeProvincialeOmgevingsvisie.Uiteraarddragenookandereprovincialekerntakenhieraanbij.

Kwaliteit

Bloeiend cultuur/en erfgoedklimaat

Maatschappelijike opgaven

Maa

tsch

appe

lijke

waa

rden

Intrinsieke waardenEconom

ische waarden


• VerbeterenvandekwaliteitenveiligheidvanonzeleefomgevingBijtoenemendeinternationaliseringleeftdebehoefteaan(regionale)eigenheidop.Eigenheidiseendynamischbegripenwordtgevormddooreenmixvan(inter)Nationale,regionaleenlokaleinvloeden.Gebiedenenstedenmeteeneigenidentiteitwordeninderegelalspositiefervaren.Veelmensenvoelenzicherthuis.Ditisbelangrijkomdatsteedsmeermensenopzoekzijnnaarhunidentiteit.Erisbehoefteaanverbindingmetonzeomgevingzodatweonsonderdeelvoelenvanietsgezamenlijks.Cultuurenerfgoedkunnenbijuitstekvandienstzijnbijhetontdekkenenontwikkelenvanidentiteit.

Dewaarderingvandekwaliteitvanonzeleefomgevinghangtsterksamenmetleefbaarheidineenwijk,stad,dorpofregio.Cultuurinstellingen,musea,historischeverenigingenenbibliothekendragenbijaandesamenhangbinneneendorpofregio.Zezijnlaagdrempeligeontmoetingsplekkenineendorpofstadenvormenvaakdeverbindendeschakeltussencultureleenmaatschappelijkeorganisaties,hetonderwijseninwoners.Samenmethetprovincialeprogramma’sLeefbaarheidenSportwerkenweaanparticipatie.

Cultuurkanmaatschappelijkevraagstukkenaandeordestellenomdatzeeenspiegelvoorhoudtvaneigendenkwijzenenovertuigingenendaarmeeruimtecreëertomlastigeonderwerpentebespreken.Uitonderzoekblijktdattheater-enfilmvoorstellingen(maatschappelijk)gesprekkentotstandkunnenbrengen5.Ineenander(promotie)onderzoekwordtgeconcludeerddatsocialecohesiebevorderdwordtdoorsamenmetanderenuitdagendecultuurteervaren6.Ditisnietsnieuws,cultuurwerktaleeuwenlangzo.DenkmaaraandemanierwaaropdetoneelstukkenvanShakespearehebbenbijgedragenaanhetpubliekegesprek.

Duurzaamheidiseenwereldwijdeopgaveomonzeleefomgevinggezondenveiligtehouden.Gelderlandwilhierookaanbijdragen.Ondererfgoedeigenarenleefthetbesefdaterveeltewinnenvaltdoorhettreffenvanenergiebesparendemaatregelen.WijwerkensamenmethetprovincialeprogrammaEnergietransitie,eigenaren,hetonderwijsenhetbedrijfslevenomditbesefomtezetteninactiviteiten.

• VersterkenvandeeconomischestructuurEconomischestructuurversterkingvraagtomeenaantrekkelijkvestigingsklimaat.Culturelevoorzieningeneneenhistorischeomgevingzijnbelangrijkevestigingsfactoren.Deaanwezigheidvaneensterkecreatievesectormaakteenplekaantrekkelijkvoortoeristen,inwonersenbedrijven.Erliggenveelkansenvoorkunstenaarsencultureleinstellingenomsamenwerkings-verbandenmetbedrijvenaantegaan.Bedrijvenkunnenbijvoorbeeldoptredenalsambassadeurofsponsorengebruikmakenvandecreatievedenkkrachtvankunstenaars.

Inkomstenuittoerismevormeneenbelangrijkeeconomischedragervoorstedenenhetbuitengebied.Cultuurenerfgoedkunnenveelbetekenenvoortoeristenuitbinnen-enbuitenland.ZoblijktuitonderzoekvanBureauBerenschotdateeninvesteringvan€1,-inerfgoed,eenverdriedubbelingindeinvesteringlostrektuitonzesamenlevingdietengoedekomtaandewerkgelegenheidendevrijetijdseconomie7.Metnamedegebiedenmeteenconcentratievanerfgoedzoalshistorischebinnensteden,landgoederenzones,hetApeldoornsKanaalofdeNieuweHollandseWaterliniezijnaantrekkelijkvoortoeristen.Eenmooivoorbeeldishetinitiatief‘BeleefhetApeldoornskanaal’waarbijbewonerszelfideeënaandragenomderecreatieopenrondhetkanaaltebevorderen.InafstemmingmethetprogrammaToerismeenRecreatieversterkenwedetoeristischeaantrekkelijkheidvanGelderlanddoorcultuurenerfgoedbeleefbaarentoegankelijktemaken.Insamenwerkingmetdeprogramma’sSportenEconomiezettenweonsinomfestivalsenevenementenextraaandachttegeven.

5 Felten,H.;Emmen,M.;Keuzenkamp,S.(2015).DoTheRightThing,Movisie

6 Zie:www.movisie.nl/publicaties/do-right-thingOtte,H(2015).BindenofOverbruggen?:Overderelatietussenkunst,cultuurbeleidensocialecohesie,RijksuniversiteitGroningen.Zie:www.rug.nl/research/portal/publications/binden-of-overbruggen(2d433fe3-c40c-4b62-bd13-2544371eea14).html

7 Berndsen,R.C.D.,T.vanderRijken,P.P.vanGennip&C.Boendermaker(2010).Narekenenmetmonumenten;Actualiseringeffectenvaninvestereninmonumentenzorg,Utrecht:Berenschot


http://www.movisie.nl/publicaties/do-right-thing

http://www.movisie.nl/publicaties/do-right-thing

http://www.rug.nl/research/portal/publications/binden-of-overbruggen(2d433fe3-c40c-4b62-bd13-2544371eea14).






Culturelefestivals,evenementenenmuseatrekkenveelbezoekers.DevijfRijksmuseainGelderland(PaleishetLoo,KröllerMüllerMuseum,MuseumSlotLoevestein,AfrikaMuseum,OpenluchtMuseum)warenbijvoorbeeldin2014gezamenlijkgoedvoorbijna1.5miljoenbezoekers.Ookhetherinneringstoerismetrektveelmensenuitbinnen-enbuitenlandnaaronzeprovincie.Hetonderwerpherinneringstoerismevaltondereenanderprovinciaalprogramma,maardraagtwelbijaandedoelenvanhetcultuur-enerfgoedbeleid.DaaromwordenprojectenrondomherinneringstoerismeafgestemdmethetprogrammaCultuurenErfgoed.

Verbindingvancultuur-enerfgoedattractiesbinnenenbuitendeprovincieiskansrijk.DaarbijzoekenweaansluitingbijhetconceptvanHollandCitymetrolijnen,datuitgaatvandebuitenlandsetoerist,dieNederlandveelalvanuitAmsterdamverkent.GelderseattractiesalsdeHanzesteden,PietMondriaaninGelderlandendekastelenvandeVeluwezoomenGraafschapverdienenontsluitingviaditconcept.SamenmetbuurprovinciesendeNationaleenregionalebureausvoorrecreatieentoerismewerkenwehieraan.

Cultuurenerfgoedkunneneenbijdrageleverenbinnendeprovincialegebiedsopgavenomdatzehetvestigingsklimaatversterken,ruimtelijkekwaliteittoevoegenenbijdragenaanbruisendebinnensteden.Denkhierbijaanhistorischegebouwendiegebruiktwordenalsculturelebroedplaatsen,kunstindeopenbareruimteencultuurtoerisme.Doorbijvoorbeeldkunstenaarstekoppelenaanruimtelijkeopgavenkomenmeermensenincontactmetkunstenwordteropeenvernieuwendewijzemeegedachtoverdeontwerpkwaliteitenvaneengebied.Wijzoekenverbindingenmetdeinitiatievenvanuitdegebiedsopgavenindiendezebijdragenaandedoelenvanditbeleidsprogramma.Weversterkendeinitiatievenmetinbrengvankennisenadvies.MetnameindegebiedsopgavenvoorArnhem-Nijmegen,deGelderseCorridor(Rivierenland),VeluweenAchterhoekliggenkansenommetinzetvancultuurenerfgoedhetvestigingsklimaatteversterken.InArnhemenNijmegenzorgenondermeercultureleproducties,herinneringstoerismeenarcheologievoorbruisendebinnensteden.DegebiedsopgavevoordeGelderseCorridorzetmetnameinopdekrachtvandelogistiekenlandbouw,enkoppelthieraandeversterkingvandekwaliteitvanhetlandschapzoalsdatvandeNieuweHollandseWaterlinie.OpdeVeluwekaneengoedaanbodvancultuurenerfgoedhelpenomdetoeristisch-recreatievesectorverderteontwikkelen.EnindeAchterhoekversterktdeaanwezigheidvan(herbestemde)monumentendeleefbaarheid.

Leegloopvanbinnenstedenendorpskernenvraagtomtransformatievangebouwenenopenbareruimten.Hierbijkunnenmonumentaleenbeeldbepalendegebouweneennieuwefunctieenbetekeniskrijgen.(Tijdelijke)verrassendeinvullingenbrengenrevitaliseringopgang.SamenmethetprogrammaSteenGoedBenuttenzettenweonsinvoorbruisendesteden,dorpenenbuitengebied.HetprogrammaSteenGoedBenuttenheeftalsdoelomderuimtelijkekwaliteit,economischedynamiekenleefbaarheidvandeomgevingteverbeterendoorhetherbenuttenenrevitaliserenvanbestaandegebouwenengebieden.

2.3 Provinciale rol CultuurenErfgoediseenbelangrijkekerntaakvandeprovincie.Deprovincieisverplichtomeenaantalwettelijketakenenbestuurlijkeafsprakenhiervooruittevoeren(ziefactsheet).Naastdewettelijketakenenbestuurlijkeafspraken

Mieke(57):DebeeldentuinvanhetmuseumKröller-Müllervindikhetmooist,daarkomikregelmatig.Hetbijzonderevanbeeldenvindikdatjeeromheenkuntlopen,jekuntzeaanraken.Ikheberzelfsfoto’svanopmijnmobieletelefoon.


voerenwedeambitiesuitditbeleidsprogrammauit.Wijpakkenverschillenderollenop,omuitvoeringtegevenaanditbeleidsprogramma:• Verbinden:Weverbindendiverseopgavenaancultuurenerfgoed,koppelen

initiatievenaanelkaarenbrengenpartijenmetelkaarincontact.• Inspireren:Weorganiserennetwerkbijeenkomsten,helpenomhetverhaal

vanGelderlandtevertellenendelengoedevoorbeelden.Onzeprovincialekenniscentraondersteuneninnovatie,publieksbereikenkwaliteit.

• Investeren:MetmenskrachtenfinanciëlebijdragenzettenweonsinvoorcultuurenerfgoedinGelderland.Ookinvesterenweindeontwikkelingvankennisenonderzoek.

WeinvesterenjaarlijksindeGeldersebasiseninprojectendieeenberoepdoenopdeflexibeleprogrammeerruimte.Weverbindenonsdaarbijaanbovenlokalevraagstukken.Maarerismeerdangeld.Wezettentijdenmenskrachtinomverbindingenteleggenenteinspireren.

WevindenhetbelangrijkdatdeinwonersenbezoekersvanGelderlanddemogelijkheidhebbenomcultuurenerfgoedtebelevenenervantegenieten.Wefaciliterendaterinalleregio’sinitiatievenontplooidkunnenworden.Wijsturennietactiefopregionalespreiding,deambitiesinderegiozelfzijnbepalend.

OmgevingsvisieDeprovinciespeelteenbelangrijkerolinhetruimtelijkedomein.IndeOmgevingsvisiebenoemenwijdespelregelsenhetspeelveldvanruimtelijkeontwikkelingeninGelderland.Metnameerfgoedheefteenduidelijkeruimtelijkecomponent.Zozijnhistorischlandschappelijkestructurenbelangrijkvoordeeigenheidvaneengebied.Daaromhoudenwebijdeinrichtingenbeheervanderuimterekeningmethetaanwezigeerfgoed.Vooreendeelisditeenwettelijkeverplichting,envooreendeeldoenwehetomdatdeaanwezigheidvanerfgoedbijdraagtaanruimtelijkekwaliteit.Wijwillendecultuurhistorischekwaliteitenzoveelmogelijkborgenbij(grote)ruimtelijkeingrepen.Westrevennaareenhogeontwerpkwaliteitbijopgavenwaarvoordeprovincieverantwoordelijkiszoalsdeaanlegvanprovincialewegenofnieuwewindturbines.HiervoorgebruikenweinstrumentenuitdeOmgevingsagendazoalsdeinzetvankwaliteitsteams.Eenkwaliteitsteambestaatuiteengroepdeskundigendiehetgesprekvoertoverdekwaliteitvaneenruimtelijkeontwikkelingmetbelanghebbenden.WesluitenonsookaanbijandereinstrumentenvandeOmgevingsagendazoalsdeGebiedenatlas.Doorhierbijsamenoptetrekkenmetdeprovincialeopgavenvoorverkeer,natuur,waterenrecreatieentoerismekansynergievandeprovincialeinzetwordenbereikt.WeleverenopdezemaniereenbijdrageaandeherkenbaarheidenbeleefbaarheidvangebiedenalsdelandgoedzonesvandeVeluweranden,hetkleinschaligeboerenlandmetdekarakteristiekeboerderijenindeAchterhoekendelandschappenvanhetRivierengebied.

2.4 SamenwerkingExternDeprovincieisvanzelfsprekendnietalsenigeverantwoordelijkvoordecultuurenheterfgoedinGelderland.Andereoverheden,organisatiesenGelderseinwonersdragenallemaalhunsteentjebij.ZozorgthetRijkondermeervoordebasisinfrastructuurvancultureleinstellingenbinnenNederlandenvoorhetverlenenvanonderhoudssubsidiesvoorRijksmonumenten(deprovincieheefteenbudgetvan1,7miljoenvanhetRijkgekregenvoorrestauratiesvanRijks-monumenten.Deprovincieverdubbeltditbedrag.Voorzeeromvangrijkerestauratiesisditbudgetnatuurlijkontoereikend.DaarombepleitenwijdatookhetRijkzijnverantwoordelijkheidneemtvoordezetoppersmetveelaleenlandelijkebetekenis).DeRijksdienstvoorhetCultureelErfgoedisonsNationalekennisinstituutopheterfgoedterreinenwijwerkensamenophetgebiedvan(onderandere)debouwkundigebegeleidingvanrestauraties.Gemeenten


richtenzichophetlokaleniveau,waarbijzeookeenbelangrijkenormerenderolhebbenzoalshetverlenenvanvergunningen.Culturele(ondersteunings)instellingenhebbeneenrolalskennisorganisatieseninhetbevorderenvandebetrokkenheidvaninwonersbijcultuurenerfgoed.VeelinwonersvanGelderlandvoelenzichverbondenmetcultuurenerfgoedennemeneeneigenverantwoordelijkheidvoordeinstandhoudingervan.Zenemenzelfinitiatiefvoordeorganisatievanfestivalsofwerkenalsvrijwilligersomkastelen,museaenhetlandschapingoedestaattehouden.

Ineensamenlevingdierazendsnelverandertmoetenwevoortdurendopzoeknaareennieuwebalanstussenoverheden,ondernemers,onderwijsenonzeinwoners.DekwaliteitvanhetopenbaarbestuurhangtsterkafvandevraagofwijgoedzijnaangeslotenopdeGeldersesamenleving.Wewerkensamenmetpartnersdiemetambitieenenergiehetprovincialebelangmethuneigenbelangkunnenverenigen.VanuitdeprovincialekerntaakKwaliteitOpenbaarBestuurenhetProgrammaSterkBestuurhebbenwedaarbijeenbijzondereverantwoordelijkheidtenaanzienvandegemeentenenregio’s.

Provinciale kerntaken VanuithetprogrammaCultuurenErfgoedzoekenweverbindingenmetoverigeprovincialekerntakenendegebiedsopgaven.Deverbindingenhebbenwealeerdergenoemdinparagraaf2.2.Deduidelijksteverbindingenliggenbijdeprogramma’sLeefbaarheid,SteenGoedBenutten,Energietransitie,GebiedsopgavenenToerismeenRecreatie.

(Inter)nationaalCultuurenerfgoedstoppennietbijdegrens.SamenwerkingmetandereprovinciesenEuropeselandenbiedtkansenvoorGelderland.AlsLandsdeelOostwerkendeprovinciesOverijsselenGelderlandenachtgrotesteden(Arnhem,Nijmegen,Ede,Apeldoorn,Deventer,Zwolle,Enschede,Hengelo)samenomhetlevendigecultureleklimaatinOost-Nederlandteversterken.Veelinstel-lingenoperereninOost-Nederlandsverband,wathunkrachtvergroot.BinnenOost-NederlandhebbenweelkaarnodigvooreensterkeprofileringenomeenwaardevollebijdrageteleverenaanhetcultureleaanbodinNederland.

Europesesamenwerkingsprojectenzorgenvoorinspiratie,kennisuitwisseling,verminderendebarrièrewerkingvandegrensenversterkendeeconomischeenrecreatievesamenhang.Dooreeninternationaalnetwerkoptebouwenenpartijenaanelkaarteverbinden,kunnenwijervoorzorgendatdecultuur-enerfgoedsectoroptimaalgebruikkanmakenvandekennisinEuropa(metnameinderegioNordrhein-Westfalen)envanEuropesefondsen.ConcreetbetekentditdatwijmetDuitseoverhedenencultureleorganisatieswerkenaanhetopzettenvaneenplatformvooruitwisselingvankennisenideeëndiemogelijkuitmondeningrensoverschrijdendeprojecten.Wedenkenhierbijaansamenwerkingopgrensoverschrijdendethema’szoalsHanzesteden,landgoederenzonesenherinneringstoerisme.DaarnaastbereidenwesamenmetNordrhein-WestfalenenRijnland-PaltzdenominatievandeRomeinseLimesalsUNESCOwerelderfgoedvoor.TotslotnemenweviahetEuropesefondsInterregVAdeelaandefinancieringvangrensoverschrijdendeprojectendiepassenbinnendedoelenvanditbeleidsprogramma.


CultuurenErfgoed2017-2020;Beleefhetmee!22

3. Werken aan…Weblijvenonsinzettenvooreenbloeiendcultuur-enerfgoedklimaatinGelderland.Ditdoenwedoorvanuitdemaatschappelijkeopgavensamenmetonzepartnerstewerkenaanvierverschillendeonderwerpen:Cultuurmakenenbeleven,Erfgoedbehoudenenontwikkelen,HetverhaalvanGelderlandenBeleefhetzelf.

3.1 Cultuur maken en beleven3.1.1 Doelen

VooreenbloeiendcultureelklimaatinGelderlandzijncultureleproductiesenvoorzieningennodigvanhogekwaliteit,meteengrotediversiteitendieoptimaaltoegankelijkzijn.Ookmoeterruimtezijnvoorvernieuwing.Wewerkendaaromaandriehoofdoelen:a VersterkenvanhetcultureeldynamischnetwerkinOost-Nederlandb Stimulerenvanmogelijkhedenvoorprofessionalsomhuntalentenin

Gelderlandteontwikkelenc Optimaletoegankelijkheidvancultureleproductiesenvoorzieningen

a VersterkenvanhetcultureeldynamischnetwerkinOost-NederlandBinnenOost-Nederlandisereenfijnmazignetwerkvanallerleigrotereenkleinereinstellingeneninitiatievendieveelalmetelkaarsamenwerken,verbindingenleggenenkennisuitwisselen.Ondereendynamischnetwerkverstaanweeennetwerkdatcontinuvansamenstellingkanwisselenenwaartoeiedereen,ooknieuwkomers,toegangheeftenzichwelkomvoelt.Dynamiekzitookinsamenwerkingmetpartijenbuitenhetcultureledomein.Hierbijvalttedenkenaansectorenzoalshetonderwijs,zorgen(creatieve)industrie.OpenheidendynamiekvanhetnetwerklevertnieuweinspiratieenkennisopvoorhetGeldersecultureelklimaat.

Deprovinciewileenopenendynamischnetwerkfaciliterendoorhetgesprektevoerenmetinstellingenbinnenhetbestaandenetwerkendaarbuiten.Deverantwoordelijkheidvanhetnetwerkalsgeheelligtbijiedereendieerdeelvanuitmaakt.Wijleggenverbindingentussenpartijenenstimulereninstellingendienieuwesamenwerkingsvormenzoeken.

Hetdynamischenetwerkbestaatuitverschillendesectoren.WelichtenpersectortoewaarwealsprovincieaanwillenwerkenenwelkeinstellingenofactiviteitenwetotdeGeldersebasisofdeflexibeleprogrammeerruimterekenen.OverigenskunneninstellingendietotdeGeldersebasisbehoren,ookaanspraakmakenopdeflexibeleprogrammeringwaarhetgaatom(eenmalige)innovatieveprojecten.

Beeldende kunst, mode en vormgevingHetnetwerkindebeeldendekunst,modeenvormgevingisbijuitstekdynamisch.Hetbestaatuitpop-upinitiatieven,galeriesenwerkplaatsenmaarookuitmuseaenuiteengrotevariëteitaanmakersenintermediairs.AldezeindividuenleverengezamenlijkeenimpulsaanhetcultureleklimaatvanGelderland.Beeldendekunstgaatallangnietmeeroverschilderijenenbeeldenalleen.Kunstenaarsmakenbijvoorbeeldgebruikvantechnologischemogelijkhedenvoorhetmakenvandigitalekunst.Ookzienwesteedsmeerkunstenaarsdieaansluitenbijanderesectorenommethuncreatievevermogenmeerwaardetecreëren:inhetonderwijs,inhetbedrijfsleven,indezorgsector.Hetproductissomseenadvies,eenverfrissendeblikofeenkunsttoepassing.Daarnaastwillenwenogsteedsruimtegevenaanautonomekunst.TentoonstellingenzoalsBiënnaleGelderland,SonsbeekInternationaalenStateofFashionkunnenaandeontwikkelingenindezesectoreenpodiumbieden.


WezieninGelderland,metnamederegioArnhemenNijmegen,relatiefveelbeeldendkunstenaarsenvormgevershalverwegehuncarrière.DitisvooreendeelteverklarenuithetgegevendatkunstenaarsdirectnahunopleidingnaardeRandstadofhetbuitenlandvertrekken.EenaantalkunstenaarsdatinArnhemisopgeleidkomtdaarnaterug.Zewaarderenhetschaalniveauendeinitiatieveninderegiowaardoorsamenwerkingenonderlingcontactmogelijkis.DezewaardenwillenwevoorGelderlandbehouden.Weziendriebehoeftenbijkunstenaarsenvormgevers.Teneerstedebehoefteaangoedopdracht-geverschap.Hiermeewordtonderandereeeneerlijkhonorariumbedoeld.TentweedeiserbehoefteaanmeerzichtbaarheidenwaarderinginGelderlandendaarbuiten.Tenderdebestaatereenbehoefteaanfaciliteiten.Denkhierbijaanhetaanbodvancollectieveenpermanenteateliervoorzieningen,werkplaatsenofinnovatielabs.Doordezefaciliteitenkunnenkunstenaarsookwerkenaankennisuitwisselingenuitbreidingvanhunnetwerkomdatmeerderekunstenaarsopdezeplekkenbijelkaarkomen.Hetisbelangrijkdaternietalleenaandachtisvoordeafzonderlijkeonderdeleninhetmakenenpresenterenvankunst,maarookvoorhetgeheel.

Bijallebovenstaandeontwikkelingenligteenverantwoordelijkheidbijdekunstenaars,kunstenaarsinitiatieven,instellingenenoverheden.Alsprovinciewillenwijbijdragenaaneeneerlijkeinkomenspositievankunstenaars.Ditdoenwijdoorsubsidieaanvragentetoetsenopeeneerlijkhonorariumendoorbijprovincialeopdrachtenvooreenredelijkhonorariumtezorgen.Wijverbeterendezichtbaarheidvanhetwerkvanbeeldendkunstenaarsenvormgeversdoorbijtedragenaanprojectendiekunstrealiserenénpresenterenenwaarinookspecifiekeaandachtisvoormarketingenpromotie.SamenmetdeprovincieOverijsselonderzoekenweofKunstverenigingDiepenheim(eenpresentatieinstellingvoorbeeldendekunst)hieraaneenbijdragekanleveren.Totslothebbenwijeenmedeverantwoordelijkheidinhetversterkenvandeketenvanbeeldendekunstenvormgevingdoorervoortezorgendatdemakelaarsfunctietussenaanbodenvraagnaarkunstverbeterdwordt.Wijdoenditdoordehuidigemakelaarsfunctieteevaluerenenopbasisdaarvanverdereinvullingtegevenaaneenmakelaarsfunctie.Beeldendekunst,modeenvormgevingisonderdeelvandeflexibeleprogrammeerruimte.

Wezienvoordeprovinciegeenexplicieterolweggelegdinhetfinancierenvanprojectendiealleenhetproducerenvankunstfaciliterenzoalsateliervoor-zieningen,werkplaatseneninnovatielabs.Wekunneneenuitzonderingmakenalserindieprojectennadrukkelijkaandachtbesteedwordtaanhetpresenterenvandekunstenaaneenmarketingplanomeengroterofbrederpubliektebereiken.

OokonzeeigenkunstcollectieisvanbelangbijhetvergrotenvandezichtbaarheidvanGeldersekunstenkunstenaars.Wewilleneenlevendigekunstcollectievanhogekwaliteitdiezichtbaar,beleefbaarenbetekenisvolisbinnendeprovincialegebouwenendaarbuiten.DekunstcollectieisdaarmeeéénvandemanierenomeenambassadeursrolvoordebeeldendekunstinGelderlandtevervullen.

Vooreenlevendigekunstcollectieishetnodigdatwezoekennaarnieuwemanierenomdekunstcollectietepresenteren.Opditmomentishetgrootstedeelvandecollectietezienopcollectiegelderland.nl,eenwebsitewaaropveelcollectiesvanGeldersemuseaenandereinstellingentoegankelijkwordtgemaakt.Meteenbijbehorendeappishetgemakkelijkomdekunstcollectietebekijken.SteedsmeerinformatieoverdekunstwerkenenGeldersekunstenaars

Erik(51):TijdensKunstopdeKoffiemaakthetwerkdatkunstenaarsinjehuisexposerendatjeweermeteenheelnieuweblikopjeeigenvertrouwdeomgevingkijkt.Endatiederebezoekerervankanmeegenieten


wordtaandewebsitetoegevoegd.Ookzettenwesocialemediainomdeaandachtopkunstwerkenuitdekunstcollectietevestigen.Wehebbeneenruimhartigbruikleenbeleid,datwevoortzetten.DitbeleidheeftonderanderegeleidtoteententoonstellingvaneendeelvandekunstcollectieinDudok,georganiseerddoorhetplatformBeeldendeKunstArnhem.Dekunstisdaarnietalleengepresenteerd,maarerwasookeenbijeenkomstoverdebetekenisvanbedrijfscollectiesendepresentatiemaaktedeeluitvaneenkunstfietsroute.Weblijvenopzoeknaarmanierenomdekunstcollectiedigitaaloffysiektoegankelijkenbeleefbaartemakenvoorpubliek.

Vooreenlevendigekunstcollectieishetvanbelangomdekunstgoedtebeherenenopeenvernieuwendemaniermetdecollectieomtegaan.Onderbeheerverstaanweookhetdoenvannieuweaankopenenhetmogelijkmakenvantijdelijkekunstwerkenzoalsinstallatiesenmuurschilderingenindeprovincialegebouwen.Overnieuweaankopenbeslissenwijnadatdenieuweprovincialehuisvestinggereedis.Opdatmomentkunnenwijbepalenwelkekunstwerkenbijdragenaandekwaliteitenbruikbaarheidvandekunstcollectie.Naarverwachtingwordtmeerdandehelftvandebestaandekunstcollectiegetoondindenieuwehuisvesting.Naasthetdoenvanaankopenisontzamelenvanbelang.Ontzamelenisindeeersteplaatsnodigomdatditdekwaliteitvandecollectiealsgeheeltengoedekomt.Kunstwerkendienietpasseninhetcollectiebeleidendieonherstelbaarbeschadigdzijn,komenalseersteinaanmerkingomontzameldteworden.Daarnaastzijnnietallekunstwerkenbruikbaarindeprovincialegebouwen.Daaromzoekenwijooknaarbijzondereennieuwemogelijkhedenomkunstwerkenaftestotenzodatzeergensandersbetertothunrechtkomen.DeErfgoedwet(ziefactsheet)schrijftonsvooromvolgenseenzorgvuldigeprocedureteontzamelen.Binnenderuimtediedewetonsbiedtgaanweopzoeknaarcreatieveoplossingenomkunstwerkenaftestoten.Onzedoelstellingisomdezebeleidsperiodeminimaal10%vandekunstcollectie(datzijn270kunstwerken)aftestoten.SamenmetErfgoedGelderlandmakenweeenontzamelplanendelenonzeervaringenoverontzamelenmetanderecollectiebeherendeorganisatieszoalsmusea.WebeschouwendeprovincialekunstcollectiealsonderdeelvandeGeldersebasis.

BibliothekenDeopenbarebibliotheekiseenorganisatiedieruimtebiedtvoorhetstimulerenvanlezen,educatie,informatievoorziening,ontmoetingendebat.Dezefunctiesstaanexplicietindewetbenoemdenlokalebibliothekenzijnverplichtdezetakenuittevoeren.Binnendebibliotheekwet(WetStelselOpenbareBibliotheken)hebbenprovincieseenaantalwettelijketaken.Wijdragenzorgvoordeinvullingvaninterbibliothecairleenverkeer,voordeinnovatievanhetlokalebibliotheekwerkenvoorhetnetwerk.WijstemmendeinvullingvandezetakenafmethetRijk(OCW,KoninklijkeBibliotheek)engemeenten(VNG).Hetlandelijke,provincialeenlokalenetwerkzijnonlosmakelijkaanelkaarverbondenomdatRijk,provinciesengemeentengezamenlijkverantwoordelijkzijnvooréénnetwerkvanopenbarebibliotheekvoorzieningen.

Bibliothekendragenbijaanpersoonlijkeenmaatschappelijkeontwikkeling.Digitaliseringendegrotediversiteitvanmaatschappelijkegroepenveranderendevraagnaarondersteuningvanuitbibliotheken.EenvoorbeeldvandediversiteitvanmaatschappelijkegroepenisdegrotegroepvluchtelingenuithetMidden-Oosten.VoordezegroepbiedenbibliothekenspecifiekeactiviteitenaanzodatzedeNederlandsetaalleren.Daarnaastbeheersencirca1,5miljoenmenseninNederlanddeNederlandsetaalonvoldoende.Bibliothekenkunnensamenmethetonderwijsengemeenteneenbelangrijkrolvervullenalsaanbiedervantaalcursussenenalsverbindertussenverschillende(sociale)instellingen.Hierdoorvervullenbibliothekenookeeneconomischefunctie:bestrijdingvanlaaggeletterdheidendigitaalanalfabetismeverminderendewerkeloosheidenbevorderendearbeidsproductiviteit.


Delokaleinfrastructuurvanbibliotheekwerkdreigthierendaarteverbrokkelen,ondermeerdoorlokalebezuinigingen,terwijlbibliothekenjuisteenwijdverspreidenlaagdrempelignetwerkaanlokalevoorzieningenleveren.Opbasisvandezeontwikkelingwillenwijeenperiodiekoverlegfaciliterentussenlokalebibliothekenengemeentenoverdeuitvoeringvandemaatschappelijketakenvanhetbibliotheekwerk.

InGelderlandzorgen21basisbibliothekenvoordelokalebibliotheekdienst-verlening.Debasisbibliothekenzorgenvooruitleenvanboekenenanderemedia,verzorgenbetrouwbareinformatievoorziening,schenkenaandachtaanbijzonderedoelgroepenenwerkensamenmetondermeeronderwijsinstellingenaandeondersteuningvanlaaggeletterden.Dezetakenvergennogalwatvandebasisbibliotheken.Hetisefficiëntomeenaantalzakenopregionaleofprovincialeschaaloptepakken.Rijnbrinkiseenorganisatiedieondersteuningbiedtaan21basisbibliothekenmetcirca100vestigingenofsteunpunten.Rijnbrinkvoertnamensdeprovincieeenaantal(deelswettelijke)takenuit.DeondersteuningvanRijnbrinkbestaatuit:• Facilitereninfrastructuurinterbibliothecairleenverkeer(uitlenenvanboeken

tussenverschillendebibliotheken)• Ontwikkelenenuitvoerengezamenlijkcollectiebeleid• Biedenvanadviesenondersteuninginhetprogramma‘eenlevenlangleren’• Bevorderenenondersteunenvaninnovatie• Ondersteuningvanhetprovincialebibliotheeknetwerk(Samenwerkende

GelderseBibliotheken)• BeheerenbeschikbaarstellenvanbladmuziekvoordeHaFaBra-sectoren

hetbevorderenvaninnovatieveactiviteiten

WerekenendewettelijketakenophetterreinvanbibliotheekwerktotdeGeldersebasis.HierbijwillenweonderzoekeninhoeverresamenwerkingmetOverijsselkanbijdragenaaneenefficiënteredienstverleningdoorzowelRijnbrinkalsde(Gelderse)bibliotheken.

BibliotheekArnhemvoerteveneenstakenopprovinciaalniveauuit.Als‘plusbibliotheek’draagtzijzorgvooreenachtergrondcollectieopHBO+niveauwaarlokalebibliotheekgebruikersgebruikvankunnenmakenindienbepaaldemedialokaalnietbeschikbaarzijn.DaarnaastbeheertBibliotheekArnhemdeGelderlandBibliotheekwaarininformatietevindenisoverGelderlandinhethedenenverleden.BinnenhetbibliotheekwerkheeftdeGelderlandBibliotheekdaaromeenspecialeplaats.VanwegehetbelangvandezeinformatievoorzieningrekenenwijdeGelderlandBibliotheektotdeGeldersebasis.

DegenoemdemaatschappelijkeveranderingengevenaanleidingommetRijnbrinkingesprektegaanoverdeuitvoeringvanhaartaken,deaccentendiedaaringelegdwordenenoveronzefinanciëleondersteuning.Specialeaandachtgaatuitnaar‘Musidesk’,demuziekafdelingvanRijnbrink.DeondersteuningvandeHaFaBra-sector(Harmonieën,FanfaresenBrassbands)viahetuitlenenvanbladmuziekenstimulerenvantalentontwikkelingvoorcirca600Geldersemuziekgezelschappenpastbinnenonzealgemenedoelstellingen.DeinvullingvandeoverigefunctiesbinnenMusideskisonderwerpvangesprek.DitzelfdegeldtvoordefunctiePlusbibliotheekdieBibliotheekArnhemvervultmeteenprovincialebijdrage.Hetbelangvandezefunctie(achtergrondcollectievoordeopenbarebibliotheken)vermindertdoorondermeerdigitaliseringenisbovendiengeenwettelijketaak.Doordezeverschuivingenontstaaterruimteomeendeelvanhetbudgetvoorbibliotheeknaardeflexibeleprogrammeer-ruimteovertehevelen.Hettotalebedragblijftvoordebibliotheeksectorbehouden,maarisnietperdefinitiebestemdvoorRijnbrinkenBibliotheekArnhem.In2017hebbenwehetbedragindeflexibeleprogrammeerruimtenoggereserveerdvoorRijnbrinkenBibliotheekArnhemengaanwemetbeideinstellingeningesprekoverdeinvullingvanhuntaken.


PodiumkunstenOost-Nederlandheefteenrijkscalaaankwalitatiefhoogwaardigepodiumkunstinstellingen.EenbelangrijkonderdeelvanhetnetwerkzijndepodiumkunstinstellingendiedeeluitmakenvandeRijksbasisinfrastructuur(BIS).DeGelderseenOverijsselseinstellingenHetGeldersOrkest,DansgezelschapIntrodans,ToneelgroepOostpool,HetOrkestvanhetOosten,DeNederlandseReisoperaenTheaterSonnevanckvertegenwoordigenhetLandsdeelOostindezebasisinfrastructuur.Instellingenvanditkaliberzijnzoweloplandelijkalsprovinciaalniveauvanbijzonderebetekenisdoorhunkwaliteitenpublieksbereikenlevereneenbelangrijkebijdrageaanhetcultureleklimaat.WevindendatJeugdtheaterKwattaenproductiehuisDeNieuweOostvanaf2017ook(weer)eenplekindeBISverdienen.

HetisevidentdatdehuidigeGelderseBIS-instellingen,JeugdtheaterKwattaenDeNieuweOostdeeluitmakenvandeGeldersebasis.HetNationaalJeugdorkestisvandusdanigbelangvoortalentontwikkeling,datwijdezeorganisatieooktotdeGeldersebasisrekenen.DeEreprijsheefteenbelangrijkefunctiealshetgaatomhetmakenenlatenhorenvannieuwemuziek.WijvindendaaromdatditorkestookthuishoortindeGeldersebasis.OperawillenwijmogelijkookeenplekgevenindeGeldersebasis.WeonderzoekensamenmetdeprovincieOverijsselofdeNederlandseReisoperahierdeelvangaatuitmaken.OokonderzoekenwesamenmetdeprovincieOverijsselofeenproductiefondsOost-Nederlandbijdraagtaanonzedoelen.Ditlaatstezoudanbinnendeflexibeleprogrammeerruimtevallen.

DoorhetbiedenvancontinuïteitaandeGeldersebasiskunneninstellingenhunpositiebinnenNederlandenhunhogekwaliteitbehouden.Maarerismeernodig.Dedynamiekindecultuursectorenhettoenemendebelangvanstedelijkeregio’s,onderandereinhetcultuurbeleid,vragenomeenanderemaniervansamenwerkenmetcultureleinstellingenenandereoverheden.Samenkunnenwedekwaliteit,toegankelijkheidenslagkrachtverbeteren.InhetManifestOost-Nederlandisaangegevendatwenieuwesamenwerkingsvormenenalliantiestusseninstellingenenoverhedengaanonderzoeken.Hiervoorhebbenwezogenaamde‘proeftuinen’ingericht.

Eénvandezeproeftuinenisdeproeftuin‘podiumkunstenenregionaleprogrammering’.Musis,StadstheaterArnhem,ToneelgroepOostpool,HetGeldersOrkestenDansgezelschapIntrodansvormeneenproeftuininhetstedelijknetwerkvandestadArnhemenhebbenhiervooreenalliantieondertekend.8DezeArnhemseinstellingengaanintensieversamenwerken.Bijvoorbeeldophetgebiedvandeprogrammering,huisvestingendeback-offices.Wijwillendeervaringenindieproeftuinvolgen,enkennisdelenmetanderestedelijkenetwerken.Deopenheidvanhetnetwerkvoornieuwkomersisdaarbijvooronseencontinuaandachtspunt.

Festivals en evenementenFestivalsenevenemententrekkenveelpubliekenbrengeneengrotegroepmenseninaanrakingmetverschillendekunstvormen.Ookbiedenzeeenpodiumvoortalentontwikkeling,innovatieenpublieksbereik.Doordevelebezoekershebbenzeeenbelangrijkeeconomischebetekenis.DaarmeezijnfestivalseenbelangrijkmiddelomeenbloeiendcultureelklimaatinGelderlandtebereiken.Wekiezenervooromfestivalsenevenementenbinnendeflexibeleprogrammeerruimteondersteunen,zodatwijkunnenafwegenwelkefestivalshetmeestbijdragenaanonzedoelen.Defunctieenvormvanfestivalsenevenementenveranderennamelijkcontinu.

Jonathan(11):IkzouhetliefstdeheledagmetmijnoudersnaarIntrodansgaan

8 ProvincieGelderland,gemeenteArnhem,Musis&Stadstheater,ToneelgroepOostpool,DansgezelschapIntrodansenHetGeldersOrkest(2015).AmbitiedocumentLauwersgrachtAlliantie.Zie:cultuurenerfgoed.gelderland.nl


Omervoortezorgendatdefestivalsdieindevoorgaandeperiodeeenstructurelesubsidiehebbenontvangenhunpublieksactiviteitenin2017kunnenvoort-zetten,ondersteunenwijdezefestivalsiniedergevalnogin2017.Daarbijstellenwijalsvoorwaardedatdefestivalsen/ofdaarmeesamenhangendepublieks-activiteitenin2017plaatsvinden.Daarnaastkunnenfestivalsdiewenieteerderstructureelhebbenondersteund,ookaanspraakmakenopdeflexibeleprogrammeerruimte.Hetmoetdangaanomculturelefestivalsdieeenpodiumbiedenvoortalentontwikkelingeninnovatie.Ookmoeteraandachtzijnvoortoegankelijkheidenpublieksbereik.

Fysiekecultureleinfrastructuur:ateliers,tentoonstellingsruimtenenpodiaVoordeexploitatievanateliers,tentoonstellingsruimtenenpodia(zoalsschouwburgen)zienwijgeenprovincialerolweggelegd.Ditvindenwijprimaireenverantwoordelijkheidvoordeinstelling,eigenaaren/ofgemeente.Binnenditprogrammaisookonvoldoendefinanciëleruimteombijtedragenaannieuwbouwofgrootschaligeverbouwvanateliers,tentoonstellingsruimtenenpodia.

Kennis en onderzoekOmhetdynamischnetwerkteversterkenzettenwijinopdeontwikkelingvankennisenonderzoek.Opbasisvandevragenenbehoeftenuithetculturelenetwerklatenwijonderzoekdoennaarinhoudelijkeofbedrijfskundigevraagstukken.Ditkangaanoverevaluatievanbeleidmaarookoverhetzichtbaarmakenvantrendsenontwikkelingenindeculturelesectorofoverdesamenwerkingtussenkunstenaarsenhetbedrijfsleven.Weonderzoekenvraagstukkendieorganisatieoverstijgendendirectopdeuitvoeringspraktijkgerichtzijn.

b StimulerenvanmogelijkhedenvoorprofessionalsomhuntalenteninOost-Nederlandteontwikkelen

Talentontwikkelingvanprofessionalsiseenbelangrijkevoorwaardevooreenlevendigcultureelklimaat.ErzijninOost-Nederlandrelatiefveelvoorzieningenvoorprofessionalsomzichteontwikkelen.ZozijninOost-NederlanddrievestigingenvanArtezenverschillendefestivalsenevenementenzijnbroedplaatsenvoortalentenartistiekeontwikkeling.Ookzijnermeerdereinstellingenactiefophetgebiedvantalentontwikkeling,zoalsPlaatsmaken,DansgezelschapIntrodans,DeNieuweOostenhetNationaalJeugdOrkest.Plaatsmakenbiedtkunstenaarsfaciliteitenomzichverderteontwikkeleningrafischetechnieken.DansgezelschapIntrodansenGeneraleOost(onderdeelvanDeNieuweOost),biedendansersmogelijkhedenomzichtebekwameninhetvakvanchoreograaf.

WijwillendekrachtvanOost-Nederlandals“debroedplaatsvoorcultureeltalent”,zoalsinhetManifestOost-Nederlandverwoordis,behoudenenversterken.Wijvindenhetbelangrijkomzowelaandachttehebbenvoorjonge,pasafgestudeerdetalenten,alsvoorprofessionalsdieallangeretijdinhetvakzitten.Metnamevoordezelaatstegroepprofessionalsisvaakminderaandacht,terwijlzejuistvoorcontinuïteitinhetcultureleklimaatzorgen.

Westimulerentalentontwikkelingvanprofessionalsdoorinstellingen,diedieeenbelangrijkerolhebbenintalentontwikkeling,teondersteunen.InstellingenzoalsDeNieuweOost,NationaalJeugdorkestendeBIS-gezel-schappenbehorendanooktotdeGeldersebasis.Daarnaastondersteunenwijnieuweinitiatievendietalentontwikkelingvanprofessionalsstimulerenbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.

InOost-Nederlandsverbandwordteenproeftuintalentontwikkelingopgezetdieineersteinstantiegerichtisoppodiumkunsten.Dezebetreftdeheleketen:vanamateurnaarprofessional.WeonderzoekendaarinhoewedeketenvantalentonwikkelingbinnenOost-Nederlandsamenmetdesectorkunnenversterken.EenvoorbeeldisdesamenwerkingtussenhetNationaalJeugd


Orkest,HetGeldersOrkest,hetOrkestvanhetOostenenhetJeugdorkestNederland.Gezamenlijkbegeleidenzijjongerenophunwegnaareenprofessionelemuziekcarrière.

c OptimaletoegankelijkheidvancultureleproductiesenvoorzieningenDestandplaatsvandegroterecultureleinstellingenisindegrotesteden.MetnameinArnhemenNijmegenishetaanbodvancultureleproductiesgroot.Wijvindenhetaanbodindegrotestedenbelangrijk,maarwillenookbijdragenaandespreidingvancultureleproducties.Zoalseerderaangegevensturenwenietactiefopspreiding,maargaanweuitvanprojectendievanuithetveldbijonsaangedragenworden.

Vooreenbloeiendklimaatishetvanbelangdatproductiesenbibliotheekvoorzieningenvooreenbreedpubliektoegankelijkzijn.Toegankelijkheidbestaatvooronsuitviercomponenten:dematewaarinhetinteressantisvoorhetpubliek,dematewaarindeproductieofvoorzieningbekendisbijhetpubliek,dematewaarinhetbetaalbaarisendematewaarinhetfysiekbereikbaaris.Weschenkenspecifiekaandachtaandediversiteitvanhetpubliek(zoalsleeftijd,landvanherkomstensocialeklasse).Wewilleninstellingenuitdagenomdetoegankelijkheidvanhunproductiesofvoorzieningenteoptimaliserendoorditonderwerpblijvendingesprekkenteagenderen.Daarnaastwordt,indienrelevant,toegankelijkheidalscriteriummeegewogenbijdebeoordelingvansubsidieaanvragen.

3.1.2 Financiële verdeling 2017: Gelderse basis en flexibele programmeerruimte

Inonderstaandetabelstaatdeverdelingvandefinanciëlemiddelenvoor2017.DeverdelingvandeGeldersebasisisgemaakt,zodatwedezeinstellingencontinuïteitbieden.Bijdeverdelingvandezemiddelenzijnweuitgegaanvandebedragen(afgerondennietgeïndexeerd)diedeinstellingennodighebbenomvoldoendetekunnenfunctionerenalsGeldersebasis.VoorToneelgroepOostpool,DansgezelschapIntrodansenEreprijsbetekentditdatdebedragengelijkblijvenaanvoorgaandejaren.HetGeldersOrkestbehoortweltotdeGeldersebasismaarisnietopgenomeninonderstaandetabelomdatzij10miljoenheeftgekregenvoordeperiode2013-2020(voorstelvanProvincialeStatenbijdeInvesteringsstrategievandevorigeCoalitieperiode).JeugdtheaterKwattaenDeNieuweOostwordenmogelijkweerBIS-instellingen.Mochtinseptember2017blijkendathetRijkdebetreffendeinstellingenniettotdeBISbenoemdofhetbedraglagervaststeltdanaangevraagd,dangaanwijopnieuwbekijkenwelkbedragwevoordezeinstellingenmoetenreserveren.DerelatiemethetNationaalJeugdOrkestheeftdeafgelopenperiodevooralbetrekkinggehadophetfestivalMuziekzomer.HetNationaalJeugdOrkestheeftechtereenveelbrederescope,metnameophetgebiedvantalentontwikkelingenpublieksbereik.HetNationaalJeugdOrkestrekenenwedaaromooktotdeGeldersebasis.VoorKunstverenigingDiepenheimendeNederlandseReisoperagaanweonderzoekenofzijgaanbehorentotdeGelderseBasis.OpbasisvangesprekkenmetdeprovincieOverijsselendeBIS-aanvraagvandeNederlandseReisoperalijkteengezamenlijkereserveringvan€150.000reëel.Voorbibliotheekwerkisvoor2017totaal€6.723.000gereserveerd,waarvan€600.000binnendeflexibeleprogrammeerruimte.OmRijnbrinkenBibliotheekArnhemin2017continuïteittebiedenenruimtetegevenomzichvoortebereidenopdeperiodena2017reserverenwede€600.000in2017specifiekvoordezetweeinstellingen.

Festivalsvallenbinnendeflexibeleprogrammeerruimte,waarbijweiniedergevalin2017festivalsondersteunendieweindevoorgaandebeleidsperiodestructureelhebbenondersteund.Zokunnenzijhunpublieksactiviteitenin2017voortzetten.Deoverigeverdelingvandeflexibeleprogrammeerruimtestellenwijin2017vast.Deinvullingisafhankelijkvandesubsidieaanvragendie


wordeningediendendebeoordelingdaarvan.Naarverwachtingwordterbegin2017eensubsidieregelingopengesteld.Ineenjaarlijksuitvoeringsprogrammaleggenwijdetotaleverdelingvandemiddelenvastenmakenwijeendefinitievekeuzevoorhetinstrumentarium.Meerinformatieoverdeverschillendefinanciëleinstrumentenistevindeninhoofdstuk4.

De Gelderse Basis€8.181.000,-structurelereserveringopjaarbasis.Borgingvancontinuïteit

€247.000,- ToneelgroepOostpool(BIS)

€365.000,- DansgezelschapIntrodans(BIS)

€453.000,- JeugdtheaterKwatta(mogelijkBIS)

€450.000,- DeNieuweOost(mogelijkBIS)

€200.000,- NationaalJeugdOrkest(mogelijkBIS)

€93.000,- Ereprijs

€150.000,-* KunstverenigingDiepenheimendeNederlandseReisopera

€6.123.000,-** OndersteuningbibliotheekwerkdoorRijnbrinkenBibliotheekArnhem

€100.000,- Provincialekunstcollectie

Flexibele programmeerruimte€2.625.000,-structurelereserveringopjaarbasis.Flexibelinzetbaar

€600.000,-*** Ondersteuningbibliotheekwerk

€2.025.000,-

CultureleprojectenwaarondertalentontwikkelingenfestivalsIn2017ishieruitvooronderstaandefestivalseenbedraggereserveerd:GoShort €83.000,-MusicMeeting €87.000,-BiënnaleGelderland€58.126,-

*DitbedragiseenglobalereserveringopbasisvangesprekkenmetdeprovincieOverijssel.Dehoogtevanhetbedragkan(ookna2017)bijgesteldworden.

**Ditbedraggeldtvoor2017.Jaarlijksbekijkenwijofeendeelvanhetbedragovergeheveldkanwordennaardeflexibeleprogrammeerruimte.

***In2017isditbedragnoggereserveerdvoorRijnbrinkenBibliotheekArnhem.Ditwilnietzeggendatditna2017ookhetgevalis.HierovergaanwemetRijnbrinkenBibliotheekArnhemingesprek.


3.2 Erfgoed ontwikkelen en beleven Erfgoedisomtebelevenenomvantegenieten.Toeristeneninwonersgenietenvankastelen,historischestedenenoudebossen.Tallozevrijwilligershelpenomarcheologischevondstenonderdeaandachttebrengen.Welerenookvanonzespannendegeschiedenis.Kinderendiespelenderwijsineenkasteelervarenhoewijonslandindemiddeleeuwenverdedigden.OfjongerendieinhetGeofortexperimenterenmetoudeenmodernenavigeertechnieken.Allemaalvoor-beeldenvanmensendieonserfgoed‘beleven’.Erfgoedontleentzijnbestaansrechtaandewaarderingvanmensen.Wewaarderenonserfgoedvanwegedemaatschappelijke,intrinsiekeeneconomischebetekenis.Wezetteninopalledriedeaspecten.Ditdoenwedoorhetmogelijkmakenvanrestauratiesenonderhoudvanmonumenten,doordeuitvoeringskwaliteitteverbeterenendoorbijtedragenaaninnovatieenontwikkeling.Bijditallesstimulerenwijdegebiedsgerichteuitstralingvanonserfgoedomdaterfgoedeenpositieveinvloedheeftopderuimtelijkekwaliteitvandeomgeving.

3.2.1 Doelen

Indezeparagraafgaanweinoponsmateriëleerfgoed:historischebebouwing,historischlandschapenarcheologie.Heterfgoedinonzemuseaenonzegeschiedenisondersteunenwijmetonsbeleidinparagraaf3.3.Wedelendezeparagraafinnaardriehoofddoelenvoorerfgoed:a Versterkenvandefunctionaliteitvanerfgoedb Verbeterenvandeuitvoeringskwaliteitdoorsamenwerkinginheterfgoed-

netwerkc Stimulerenvaninnovatieennieuweontwikkelingen

a Versterkenvandefunctionaliteitvanerfgoed

Restauratie en herbestemmingWatisdeopgaverondomrestauratieenherbestemmingvanmonumenteninGelderland?Gelderlandteltongeveer6.300Rijksmonumentenenongeveer12.500gemeentelijkemonumenten.Hiervanverkeert35%ineengoedestaat47%ineenredelijkestaat,14%ineenmatigeen4%ineenslechtestaat.UitdeerfgoedmonitorGelderlandblijktdatinmeerjarenperspectief(periode2017-2027)deopgavevoorherbestemmingenrestauratievangebouwderfgoedcirca170miljoenbedraagt.9HetgaathieromalleGeldersemonumentendieineenslechteofmatigestaatvanonderhoudzijnofsomszelfsleegstaan.

Hoekunnenwedezeopgaveaanpakken?Onsdoelisdeleegstandvanmonu-mentenzoveelmogelijktebeperkendoorherbestemmingenrevitaliseringnadrukkelijkaandeordetestellen.Wijinvesterenpasinrestauratieenherbestemmingwanneereenmonumentvoldoendeeconomische,intrinsiekeenmaatschappelijkebetekenisheeftofkrijgt.Deeconomischebetekenisbeoordelenwemetnameaandehandvandebestemmingvanhetmonument.Hetmonumentmoeteenduurzamebestemminghebben.Hieronderverstaanwijeenbestemmingdiehetgebruikvooreenlangereperiodeveiligstelt.Dithoeftnietperdefinitieeennieuwebestemmingtezijn.Wanneereenmonumentzijnhuidigefunctiebehoudtvragenwij,innavolgingvandeRijksdienstvoorhetCultureelErfgoed,omeenverklaringvanbestendiggebruik.Deintrinsiekewaardekomtonderanderetotuitingindemonumentenstatusvaneenpandofgebiedenindewijzewaaropderestauratiewordtuitgevoerd.Demaatschappelijkebetekenislezenwijondermeerafaandetoegankelijkheidvanheterfgoedendeinzetvanleerlingenenvrijwilligers.

Omdatdeleegstandvanmonumentalepandentoeneemt,zalinveelgevalleneenherbestemmingaandeordezijn.Hetvindenvaneennieuwebestemmingisnieteenvoudig,hetmoetimmerskwalitatief,economischenmaatschappelijkhaalbaarzijn.Wijstimulereninitiatievendiebijdragenaaneengoedestartvan

9 ProvincieGelderland(2015).ErfgoedmonitorGelderland


eenproject.Denkbijvoorbeeldaanhaalbaarheidsonderzoekenomeengoedideeuittewerken,hetmogelijkmakenvanpop-upinitiatievenoftijdelijkecreatievewerkplaatsenwaardoorerweerlevenenenergieontstaat.Voordezeinitiatievenstellenwijzogenaamd‘Kiemgeld’beschikbaar,bijvoorbeeldindevormvanvouchers(ziehoofdstuk4).Kiemprojectenvallenbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.

RestauratiesvanRijksmonumentenbehorentotdeGeldersebasisomdatdeprovinciedeverplichtingheeftdegedecentraliseerdeRijksmiddelenvoorrestauratiesvoorRijksmonumentenintezetten.DaarnaastreserverenwijeenbedragbinnendeflexibeleprogrammeerruimtevoorrestauratieenherbestemmingvanzowelRijks-engemeentelijkemonumenten.Metdezeaanpakdraagtdeprovinciebijaanhettegengaanvanderestauratieachterstandenleegstand.Aanrestauratiesdiemeerdan1miljoeneurokosten,kunnenwijslechtsbeperktbijdragen.Binnenditprogrammabestaatonvoldoendefinanciëleruimteomzeergroterestauratiesteondersteunen.Voordezeprojecten,metvaakeenlandelijkeuitstraling,heeftookhetRijkeenverantwoordelijkheid.

Wijrealiserenonsdathetnietmogelijkisomalonserfgoedtebehoudenenterestaureren.Deverwachteleegstandvanbepaaldecategorieënmonumentenisgroot.Ditbetreftzekeronsreligieuserfgoed.Verantwoorderfgoedbeleidbetekentsteedsvakerverantwoordkiezen.Denoodzaakomtekiezenwordtonderstreeptdoorhetfeitdatzichdekomendetijdeenaantalzeergroterestauratieopgavenaandienen.Wekiezenopbasisvandeeconomische,maatschappelijkeenintrinsiekewaardevanhetmonument.Hierbijbetrekkenweiedereendiezichbetrokkenvoelt.Naastdeeigenaarzijnditbijvoorbeeldookdemensenindeomgeving,degemeente,hetRijken(lokale)organisaties.Samenzullenweeenkeuzemakenwelkemonumentenprimaironzeaandachtverdienen.

Gemeentelijke monumenten en molensNaastRijksmonumentenzijnerookmonumentendiedoordegemeentenbeschermdworden:gemeentelijkemonumenten.Gemeentelijkemonumentenkunnengeenonderhouds-ofrestauratiesubsidievanhetRijkkrijgen.Daaromvoeltdeprovinciezichhiervoormedeverantwoordelijk.Wijondersteunengemeentenomhetonderhoudsniveauvangemeentelijkemonumentenoppeiltebrengenenhouden.Wijco-financierengemeentendiezelfeenbudgetvooronderhoudvangemeentelijkemonumentenhebben.Naastonderhoudkunnengemeentenditbudgetookinzettenvoorbijvoorbeeldenergiebesparendemaatregelenofonderzoek.Westellenhierbijalsvoorwaardedatdesubsidienietvooralgemeengebruikingezetmagworden.Desubsidiemoetgekoppeldzijnaanspecifiekegemeentelijkemonumenten.HetonderhoudvangemeentelijkemonumentenbehoorttotdeGeldersebasis.

Molenszijneenbijzonderecategoriemonumenten.ZezijnwaardevolvanuithistorischoogpuntvoorGelderlandenwordenvaakdoorvrijwilligersbeheerd.Weinvestereninhetonderhoudvanmonumentalemolens.Ditdoenwijdoorhetverlenenvanonderhoudssubsidiesaanmoleneigenarenopbasisvanmeerjarigeonderhoudsplannen.Hierdoorblijvendemolensineengoedefysiekeconditie.Dedraaipremiescontinuerenweineenanderevorm.Debestaandevormwordtbeëindigdenhiervoorindeplaatskomteen‘bonus’bovenopdeonderhoudssubsidievoordraaiendemolens.Hiermeegevenweeenstimulansomdemolentelatendraaien,maarzondereeningewikkelde,afzonderlijkesubsidieregeling.DeonderhoudssubsidiesrekenenwetotdeGeldersebasis.Wijvindenhetbelangrijkdatdebouwkundigeondersteuningenbeheeradviesvoormolensgoedgeregeldis.HierzienwijeenrolvoordeGelderseerfgoedalliantie(zieuitlegoppagina24).


DuurzaamheidOmdefunctionaliteitenhetbeheervanheterfgoedteverbeteren,hebbenwijextraaandachtvoorduurzaamheid.Gebrekkigonderhoudeneenslechteenergiebalansvaneenmonumentleidentotoplopendeinstandhoudingskosten.Wijwillendeerfgoedeigenarenbeterfaciliterenmetkennisenkundeomhetbeheervanerfgoedteverbeteren.Ditdoenwijbijvoorbeelddoorkennisteverstrekkenoverduurzaamheidsaanpassingeninmonumenten.Denkhierbijaanhetlatenuitvoerenvanenergiescansvoorafgaandaanderestauratie.Deenergiebesparendemaatregelenuitdescanwordendanbijvoorkeurtijdensderestauratiewerkzaamhedenuitgevoerd.Demaatregelenlevereneenaanzienlijkebesparingopindeenergiekosten.Inveelgevallenwordtereenbesparingtussende20en50%vandeenergiekostenbereikt.Metlagereexploitatiekostenkomenvervolgensweermeer(herbestemmings)functiesbinnenbereik.Hetstimulerenvanenergiebesparendemaatregelenvaltbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.

Landschap en archeologieWehebbenaandachtvoorhistorischelandschapselementenengroenerfgoedzoalsoudebossen,landgoederenenhistorischeslagvelden.Hetzijnbetekenisvolleplekkenwaarhetverledenzichtbaarentebelevenis.DeregionaalverschillendehistorischelandschappenvormeneentroefvanGelderland:voorderegionaleidentiteit,voorhetwoon-enwerkklimaatenvoorrecreatieentoerisme.WehebbeneenbijzondereverantwoordelijkheidvoordelenvanhetlandschapdieonderdewerkingvanMonumentenwetofMonumentenverordeningenzijngebracht.Datzijnbijvoorbeelddebeschermdedorpsgezichten,archeologischemonumenten,vestingwerkenendehistorischebuitenplaatsen.DezebehorentotdecollectieGelderlandwaaraanwemeteigenaren,organisatiesenandereoverhedenwillenwerkenomdekwaliteittebehouden.

Onderhoudvangroenerfgoediseenkostbarezaakeneconomischnauwelijksrendabeltemaken.Wijondersteuneninitiatievendiebijdragenaanhetduurzaamonderhoudvangroenerfgoed.EenvoorbeeldhiervanisdeLandgoedcoöperatie.EenaantallandgoedeigenareninhetGeldersArcadië(landgoederenzonevandeVeluwezoom)hebbensamenmetzorginstellingeneneenonderwijsinstellingdeLandgoedcoöperatieopgericht.Metbehulpvanmensenmeteenafstandtotdearbeidsmarktwordtonderleidingvaneen‘tuinbaas’hetgroenerfgoedonderhouden.Zokrijgenkwetsbaremenseneenveiligeplekomzinvolwerktedoen,lerenzijeenvakengaandeonderhoudskostenvangroenomlaag.Onderhoudvanhistorischgroenvaltbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.

Deprovincieheeftwettelijketakenophetgebiedvanarcheologie:adviesbijruimtelijkeontwikkelingenendezorgvooreenProvinciaalDepotvoorBodemvondsten.DezetakenzijnmomenteelondergebrachtbijMuseumHetValkhof-Kam.ZebehorentotdeGeldersebasis.WeonderzoekensamenmetMuseumHetValkhof-KamhoewehetProvinciaalDepotvoorBodemvondstenbeterkunnenontsluiten(bijvoorkeuralsregionaaldepotsamenmetArnhemenNijmegen).DaarnaastwillenwehetGeldersArcheologischCentrumbeterontwikkelenalseenkenniscentrumvoorarcheologie.

UNESCO WerelderfgoedDeRomeinseLimesiseenbijzonderearcheologischestructuurvandenoordgrensvanhetRomeinseRijk2000jaargeleden.DeLimesbestonduitverschillendefortenenversterkingen.WijparticiperenindeNederlandseLimessamenwerking.DitbetekentdatweonssamenmetRijk,gemeentenen

Suzan(32):HardlopenindeprachtigeomgevingvandelandgoederenSonsbeekenZypendaal….daargenietikvan!


provinciesinzettenvoordeUNESCO-nominatie,publieksbereikendebeschermingvanUNESCO-genomineerdeLimeslocaties.WijzorgenvooreengoedesamenwerkingmetDuitsland,metwiedegezamenlijkenominatievandeLimesalsUNESCO-werelderfgoedwordtvoorbereid.BorgingvandekwaliteitenvandeLimesinruimtelijkeplanneniseenbestuurlijkeafspraakenrekenenwijtotdeGeldersebasis.

InhetwestelijkRivierengebiedligtdeNieuweHollandseWaterlinie,eenmonumentaalgeheelvanforten,watergangenenoverstromingsgebiedendatHollandmoestbeschermentegenmilitaireinvallenuithetzuidenenoosten.DelinieligtdeelsinGelderland,deelsindeprovinciesNoord-Holland,Noord-BrabantenUtrecht.Bewoners,vrijwilligers,bedrijvenenoverhedenwerkensamenaandeinstandhoudingenbeleefbaarheidvandittypischNederlandseensemble;wateralsbondgenootenvijand.VoordeNieuweHollandseWaterliniewordteveneenseennominatiealsUNESCO-werelderfgoedvoorbereid.DeprovincieGelderlanddraagtmetandereprovinciesengebiedspartijenbijaandenominatie,hetverbeterenvanhetpublieksbereikenhetbeschermenvandecultuurhistorischewaarden.SpecifiekdragenwijzorgvoorhetonderhoudenbeheervandemonumentalewaaiersluisbijAsperendieeigendomisvandeprovincieGelderland.

b Verbeterenvandeuitvoeringskwaliteitdoorsamenwerkinginheterfgoednetwerk

Kwaliteitisderandvoorwaardevoorhetbehoudvanonserfgoed.Slechtuitgevoerderestauratiestastendeauthenticiteitenhetverhaalvaneenmonumentonherstelbaaraan.Daaromhechtenwijveelwaardeaaneengoedeuitvoeringskwaliteitvanerfgoedprojecten.Eengoedeuitvoeringskwaliteitisnietvanzelfsprekend.Derolvandeoverhedenindeuitvoeringenbegeleidingvanprojectenisveranderd.Waarvroegerspecifiekekennisenkundeoveronderhoudenrestauratiesaanwezigwasbijoverheden,isdatnuveelminderhetgeval.Desectorvraagtdeprovincieomeengoedekwaliteitsborgingtefaciliteren.Ditdoenwedoordesamenwerkingbinnendegeheleketentestimulerenenverbeteren.Deketeniszosterkalsdezwaksteschakel.Alleschakelsindeketenmoetenvoorzienzijnvandejuistekennisenkunde.VaneigenaartotdeMonumentenwacht,vanoverheidtotaannemer.Wijverbeterendeuitvoeringskwaliteitopviermanieren:

Wewerkenvroegtijdigenintensiefsamenmetgemeentenbijdeuitvoeringvanrestauraties.Ditdoenwijdoorkennisencapaciteittebundeleninonderandereregiegroepenenregioservices.Eenregiegroepiseensamenwerkingvanbelanghebbendepartijen(zoalsarchitect,aannemer,Rijk,gemeenteenprovincie)rondomeenerfgoedprojectofinitiatief.Deregiegroepondersteuntdeeigenaarbijhetrestauratie-enherbestemmingsprocesenzorgtdoormiddelvancoördinatieenafstemmingvooreenzooptimaalmogelijkverloopvanhetproces.Eenregioserviceiseenvormvansamenwerkingtussen(groepenvan)gemeenten,provincieenRijkwaarbijdeoverheidstakenzoveelmogelijkingezamenlijkheidwordenaangeboden;eenbundelingvankennisencapaciteit.Ditkanbijvoorbeeldindevormvangedeeldedienstenomdeefficiëntieeneffectiviteitvandeoverheidrichtingdeinitiatiefnemerofeigenaarteverbeteren.Ditbetekentoverigensnietdatderegioservicesgemeentelijketakenoverneemt.Eenregiegroepvormtzichdusrondomeenspecifiekprojectenbijderegioservicesgaathetomalgemeneresamenwerkingbinnenerfgoed.Deregioserviceswordennadervormgegevendoordekennis-enondersteuningsinstellingenenvallendaarmeebinnendeGeldersebasis.

DeGelderseVoet10iseenbestaandkwaliteitsborgingssysteemvoorrestauratieswaarinonderandereuitvoeringsvoorschriftenvoorrestauratieszijnbenoemd.Hiermeegevenwekennisinstellingen,eigenaren,aannemersenarchitectenhandvattenvoordeuitvoeringskwaliteitvanrestauratiesenwordtdekwaliteitdieaannemersleverenvergroot.Insamenwerkingmetuitvoerendebedrijven,

10 ProvincieGelderland(2007).GelderseVoet.Meetbarekwaliteitinderestauratiebouw,voorstelvooreendialoog


kennisinstellingenenoverhedenzettenwedeGelderseVoetvoort.AfgelopenjaarhebbenwesamenmeterfgoedhovenierseneigenareneenGroeneVoetopgezet,eenkwaliteitsborgingssysteemvoorgroenerfgoed,diewedekomendeperiodeverderzullenimplementeren.Overdrachtvanvakkennis‘opdesteiger’isookeenonderdeelvandeGelderseVoetennoodzakelijkvooreengoedeuitvoeringskwaliteit.Dekomendejarenstromenveelouderevakmensenuitterwijldeaanwasvanjongevakmensenverachterblijftbijdebehoefte.Opditmomentzijner22leerwerkplekkenvoorjongeren,terwijlerinGelderlandjaarlijksminimaal60nodigzijnomaandevraagtekunnenvoldoen.11Samenmetdesectorfaciliterenweleerlingbouwplaatsenenstageplekkenbijrestauratiesvanmonumenten.Wesluitenhierbijaanbijhetbeleidskadereconomievandeprovincie(HumanCapitalInfrastructuur).DeGelderseVoetwordtuitgevoerddoorkennis-enondersteuningsinstellingenenisonderdeelvandeGeldersebasis.

Tenderdefaciliterenwedesamenwerkingtussenkennis-enuitvoeringsinstellingenzoalsdeMonumentenwacht,GeldersGenootschap,Geldersrestauratiecentrum,GeldersLandschapenKastelenenStichtingOudeGelderseKerken.Ditdoenwedoorinstellingenengemeentenomdetafelteroepenomsamentewerkenaaneennieuweenbetereondersteuningsstructuur.Dezesamenwerkingdientdeorganisatiesinstaattestellenomvraaggestuurdtewerkenenmetmaatwerkerfgoedeigenarenteondersteunen.Ditvraagtomeenverschuivinginhetwerkvaninstellingen.Opinitiatiefvandebetrokkenerfgoedinstellingenwordthetkomendejaardetransitienaareennieuwevormvansamenwerkingvormgegevenwaarbijdeprovinciederolvanregisseurvervult.DezesamenwerkingnoemenwedeGelderseErfgoedalliantie.DeErfgoedalliantiehoeftnietbeperktteblijventotdegenoemdeinstellingen.IedereorganisatiediekanbijdragenaandedoelenvandeErfgoedalliantieiswelkomomaantesluiten.HierbijdenkenwijonderandereaaneenorganisatiediedeGeldersemolenwereldvertegenwoordigt.Deproductenendienstenvandekennis-enuitvoeringsinstellingenvormenhethartvanonzekwaliteitsketenindeerfgoedsector.Deerfgoedalliantiewordtineersteinstantiegevormddoordebestaandekennis-enondersteuningsinstellingenenbehoorthiermeetotdeGeldersebasis.

Totslotzettenweonsbeleidvoorregioarcheologievoort.Wijblijvengemeentenondersteunenbijhetuitvoerenvanhunwettelijketaakvoorarcheologiedoordeaangestelderegioarcheologenfinancieelteondersteunen.Regioarcheologendragenzorgvoordearcheologischeadviseringaangemeenten.Uitdeevaluatievanderegioarcheologie12isgeblekendatgemeentengrotewaarderinghebbenvoorderegioarcheologieendatdithenhelptbijdeinvullingvanhunrol.Wewillendekomendeperiodemetgemeentenbesprekenhoederegio-archeologiebeteringezetkanwordenbijruimtelijkevraagstukkenenpublieksbereik.Ditkanbijvoorbeelddoorscholierenofomwonendenmeetelatenwerkenaaneenarcheologischopgravingzoalsbijdepublieksopgraving‘NijmegenGraaft!’isgedaan.Hetzoekennaarfysiekesporenuithetverledenzorgtnamelijkvoormeerverbindingmetdehistorievandeleefomgeving.Ookwillenwedesamenhangtussendearcheologenvandegrotestedenenderegioarcheologenversterkenzodatdestadsarcheologenenregioarcheologenkunnenprofiterenvanelkaarskennis.Metnamebijhetonderwerppublieksbereikkunnendegrotestedenmeeprofiteren.DeregioarcheologierekenenwijtotdeGeldersebasis.

c Stimulerenvaninnovatieennieuweontwikkelingen

Deerfgoedsectormoetmeebewegenomzogoedmogelijkaantesluitenbijdemaatschappelijkeopgaven.Daaromwillenwevoortdurendprocessenenproductenverbeteren.Ditdoenwedooronderzoekendeontwikkelingvannieuwemethodenenvaardigheden.Denieuweinzichtennemenwemeeindeuitvoeringvanonsbeleidsprogramma.

11 Gebaseerdop:Straatmeijer,J.L(2016).Instandhoudingvanmonumenten.Marktverkenningvoorrestauratie,onderhoud,herbestemmingenverduurzamingvanmonumententot2020,EconomischInstituutvoordeBouw.Zie:www.eib.nl/pdf/Instandhouding%20van%20monumenten%202015-2020.pdf

12 VanderHorst,AenBlom,S.(2015).RegioarcheologieprovincieGelderland.EvaluatieenAdvies,DSP-groep.


http://www.eib.nl/pdf/Instandhouding%20van%20monumenten%202015-2020.pdf




Dekomendeprogrammaperiodewerkenwesamenmetdesectoraandevolgendeonderwerpen:• Klimaat/duurzaamheid.Deafgelopentweejaarhebbenwijmetsucceshet

projectDuurzameLandgoederenuitgevoerd.Hetresultaatiseenactiefnetwerkvanlandgoedeigenarendiekennisengoedevoorbeeldenoverenergiebesparendemaatregelenenduurzaamonderhoudvangroenerfgoeduitwisselen.Wewillenditverderverbredennaardeheleerfgoedcollectie.Wijwerkendeduurzaamheidsonderwerpenverderuitopbasisvanbestaandeervaringen,methodenentechniekenzodatwedezeintoekomstigeprojectenkunnentoepassen.WetrekkenhierinsamenopmethetprovincialeprogrammaEnergietransitie.

• Kenniseninnovatiesindepraktijk.Samenwerkingmetkennis-enonderwijsinstellingenzoalsUniversiteitenenHogescholenoverinstandhoudingstechnologie(innovatiesvanmaterialen,methodenentechnieken)isnoodzakelijkomdeonderhoudstermijnvanerfgoedteverlengenendaardooronderhoudskostentebesparen.Deafgelopenjarenhebbenwebijvoorbeeldmetonderzoeknaarlijnolieverfmooieresultatenbehaald.Houtdatbehandeldismetlijnolieverfheefteenlangereonderhoudscyclusdanhoutdatmetgangbareverfisbeschilderd.

• Nieuweopgaven.Wegaanactiefommetnieuweopgavenzoalshet(laten)verrichtenvanonderzoeknaarhetvraagstukhoewebeteromkunnengaanmetleegstandvanmonumentaalvastgoed.Wedenkenhierbijaaneenafwegingskadervoornieuwbouw-sloop-herbestemming-(tijdelijk)nietsdoenbinnenhetvastgoed.WetrekkenhierinsamenopmethetprovincialeprogrammaSteenGoedBenutten.Daarnaaststellenwevooromonderzoektelatenuitvoerennaardecultuurhistorischeenarchitectonischewaardenvanwederopbouwgebiedenenarchitectuurna1965.Wewillendemeestwaardevollegebouwenengebiedeninbeeldbrengenenonderzoekenhoewedaarhetbestemeeomkunnengaan.OokishetwenselijkdatwedeMonumentenmonitorGelderland,eenmonitordieonscrucialeinformatieverschaftoverdefunctieenconditievanmonumenten,verderontwikkelen.Dankzijdemonitorkunnenweonsbeleidgerichterinzetten.OnzeMonumentenmonitorsluitaanopdelandelijkemonitorvandeRCE.

• Waardenkaartentoegankelijkmaken.Gemeentenhebbeneengroteslaggeslagenmethetmakenvanarcheologischeencultuurhistorischewaardenkaartendiebedoeldzijnalsonderleggervoorhetlokaleomgevingsbeleidenwaarophetaanwezige(ofverwachtaanwezige)erfgoedzichtbaaris.Dekomendeperiodewerkenwijmetgemeenteneninstellingenaanhetbrederbeschikbaarstellenvankennisoveronserfgoedtengunstevanpublieksbereikenvrijetijdseconomie.Wedenkenbijvoorbeeldaanhetaanbiedenvandewaardenkaartenalsopendata.InditkaderonderzoekenweookdemogelijkhedenombijhetNetwerkDigitaalErfgoedaantesluiten.DaarnaasthebbenwesamenmetdeprovinciesNoord-BrabantenUtrechteenverkenningopgestartvooreenlandelijkeopendataportalwaarmeewevoorzieninonzewettelijketaakomhetarcheologischedepotdigitaalteontsluiten.Hetdigitaledepotbestaat,naastopslagvandata,uitdelaagdrempeligeontsluitingvandigitaleopgravingsdocumentatie.

• Kennisagendaarcheologie.WeactualiserendeKennisagendaArcheologie13vanGelderland.Hierdoorkunnendejuistevragengesteldwordenbijarcheologischonderzoek.Webesprekenmetgemeentenwathunopgaveisenwelkeondersteuningzenodighebben.OokwillenwesamenmetgemeentendeErfgoedwetopgoedewijzeimplementeren.Dithoudtbijvoorbeeldindatweookaandachthebbenvoordeonderwater-archeologie(zoalsscheeps-wrakken,verdronkendorpen).


Onderstaandetabelgeeftdeverdelingvandefinanciëlemiddelenvoor2017weer.DeverdelingvandeGeldersebasisisgemaakt,zodatwegemeenteneninstellingencontinuïteitkunnenbieden.

13 Boonstra,M.K);VanHeeringen,R.M.;Schrijvers,R.(2011).KennisagendaArcheologie–Oost-Gelderland,VestigiaBV.


Debedragen(afgerondennietgeïndexeerd)indeGeldersebasiszijngelijkaanvoorgaandejaren.Voortweeinstellingenhebbenwenieuweafwegingengemaaktomdatdetakenvandezeinstellingenaangepastofuitgebreidzijn.DeMonumentenwachtgaateengrotererolvervullenindesamenwerkingomtoteenbetereuitvoeringskwaliteittekomen.HetGeldersRestauratiecentrumiseenrelatiefjongeorganisatiediezichdeafgelopenjarenheeftontwikkeldtoteenvolwaardigekennisinstelling.

Despecifiekeverdelingvandeflexibeleprogrammeerruimtestellenwijin2017vast.Deinvullingvandeflexibeleprogrammeerruimteisafhankelijkvandesubsidieaanvragendiewordeningediendendebeoordelingdaarvan.Naarverwachtingwordterbegin2017eensubsidieregelingopengesteld.Ineenjaarlijksuitvoeringsprogrammaleggenwijdetotaleverdelingvandemiddelenvastenmakenwijeendefinitievekeuzevoorhetinstrumentarium.Meerinformatieoverdeverschillendefinanciëleinstrumentenistevindeninhoofdstuk4.


€3.400.000,- RestauratiesRijksmonumenten

€850.000,-* Monumentenwacht

€340.000,-* GeldersRestauratiecentrum

€949.000,-* StichtingGeldersLandschapenKastelen

€143.000,-* StichtingOudeGelderseKerken

€166.000,-* UitvoeringbestuurlijkeafspraakSamenwerkingsverbandErfgoeddoorGeldersGenootschap

€1.300.000,- Instandhoudinggemeentelijkemonumenten

€300.000,- Instandhoudingmolens(inclusiefdraaipremies)

€1.415.000,-** UitvoeringwettelijketakenarcheologiedoorMuseumValkhof-KaminclusiefhetDepotvoorBodemvondsten

€140.000,- Regioarcheologie

€125.000,- Limes


€3.500.000,- Versterkingvandefunctionaliteitvanerfgoed:projectenvooronderhoudhistorischlandschap,restauratie,herbestemming,kiemprojectenenduurzaamheidInnovatiesennieuweontwikkelingen

*DezeinstellingenbehorentotdeErfgoedalliantie.Afhankelijkvanhetverloopendeinrichtingvandezealliantiekandehoogtevandebedragenendeonderlingeverdelingna2017variëren.

**Ditbedraggeldtvoor2017.Dehoogtevanditbedragkanna2017wijzigenalsgevolgvandetotstandkomingvanhetnieuweDepotvoorBodemvondsten.


3.3 Het verhaal van GelderlandWezijntrotsoponzegeschiedenisencultuur.Doorhetverledentelatenzienentebelevenbegrijpenwehethedenbeterenzijnwebetertoegerustvoordetoekomst.Debelangstellingvoordegeschiedenis‘dichtbij’envooronzemuseaisgroot.Ditblijktuitdebezoekerscijfersvanmuseaenuitdepopulariteitvangeschiedenisboekenent.v.programma’szoalsdeRiddersvanGelre.Dein2014benoemdehoogleraarGeldersegeschiedenisaandeRadboudUniversiteitwistinkortetijddesamenwerkingtussenwetenschapenhetgrotepubliekopdekaarttezetten.Ookblijkthetuitdevelevrijwilligersdieverbondenzijnaanhistorischeverenigingenencultureleevenementen.

3.3.1 Doelen

HetvertellenenbelevenvandeGelderseverhalenzorgtvooreenbloeiendcultuurenerfgoedklimaat.Daaromzettenweinophetbereikenvandevolgendedriehoofddoelen:a VerankerenvandegeschiedenisvanGelderlandindeidentiteitvande

Gelderseregio’sb Versterkenvandemaatschappelijkerolvanmuseac Versterkenvandepresentatievancollectiesbeeldendekunstdieverbonden

zijnmetonzeprovincie,de‘Gelderseschool’

a VerankerenvandegeschiedenisvanGelderlandindeidentiteitvandeGelderseregio’s

WeleggendewetenschappelijkebasismeteenhoogleraarGelderseGeschiedenisaandeRadboudUniversiteit.HetwerkvandehoogleraargeeftmeerinzichtindeidentiteitvanGelderlandendeGelderseregio’s.Eenhoogleraarvervultviaonderwijsenonderzoekeenbrugfunctietussendewetenschap,musea,enhetgeïnteresseerdepubliek.DehoogleraarbehoorttotdeGeldersebasis.

OpenbarebibliothekeneninhetbijzonderdeGelderlandbibliotheek,zijnbelangrijkvoordeinformatievoorzieningrondomdegeschiedenisvanGelderland.DeGelderlandbibliotheek(doorBibliotheekArnhem)behoorttotdeGeldersebasis(zieparagraaf3.1.1,doelA).HetzelfdegeldtvoorhetAudiovisueelarchiefdatbijhetGeldersarchiefisondergebracht.

WegaanmetmuseaopzoeknaardeverbindingtussendeGeldersecanon,collectieenhistorischelocatie.DecanonbevatdehoofdpuntenvandegeschiedenisvanGelderland.DoordituittedragenzijnmuseaenpubliekzichbewustvanhunrolinhetgrotereGelderseverhaal.

DeervaringenmetdegroteGelderseerfgoedfestivals,zoalsGemaaktinGelderland,zijnergpositief.Hetfestivalrichtzichopeenbreedenvaaknieuwpubliek.Museaenandereerfgoedinstellingendiemeedoenaanhetfestivalwordengestimuleerdomsamentewerken,ookmetorganisatiesbuitendeeigensector.Debetekenisvanditfestivalgaatverderdanalleendeactiviteiteninhetfestivaljaar.Voor,tijdensennahetfestivalwordtgewerktaanhetvasthoudenenverdiepenvandesamenwerkingsverbandendiedankzijhetfestivaltotstandzijngekomen.Dekomendejarenkrijgtditvormineenspin-offvanhetfestivalGemaaktinGelderland(2015).Omervoortezorgendatdeerfgoedfestivalsdieindevoorgaandeperiodeeenstructurelesubsidiehebben

Thijs(37):Ikvindhetbelangrijkomdegeschiedenisinjeeigenomgevingterugtezien.Bijvoorbeelddehistoriedevandetweedewereldoorlog.Geschiedenisgeeftjeidentiteitenhierdoorkanjejezelfplaatsenindehuidigetijd.


gekregenhunpublieksactiviteitenin2017kunnenvoortzetten,ondersteunenwijdezefestivalsiniedergevalnogin2017.Daarbijstellenwijalsvoorwaardedatdefestivalsen/ofdaarmeesamenhangendepublieksactiviteitenin2017plaatsvinden.Daarnaastkunnenerfgoedfestivalsdiewenieteerderstructureelhebbenondersteund,ookaanspraakmakenopdeflexibeleprogrammeerruimte.HetmoetdangaanomerfgoedfestivalsdiedegeschiedenisvanGelderlandaaneenbreedpublieklatenzien.

b Versterkenvandemaatschappelijkerolvanmusea

InGelderlandzijncirca200kleineengrotemuseadieallemaaleenverhaalvertellen.Museadieietsvertellenoveronzegeschiedenis,beeldendekunst,ofoveronzetraditiesengebruiken.Naastdeinhoudelijkekwaliteitisookdemaatschappelijkebetekenisvanmuseagroot.Musea,grootenklein,brengenontmoetingentussenmensentotstandenverbindenmensenmetverschillendesocialeachtergronden.Demanierwaaropmuseaeenbijdrageleverenaandemaatschappijendeondersteuningdiezehierbijnodighebbenverschilt.KenniscentrumErfgoedGelderlandzorgt,netalsindevoorgaandejaren,vooreenopmaatgesnedenaanbod.DeondersteuningvanErfgoedGelderlandrekenenwijdaaromtotdeGeldersebasis.Uitdewerkateliersbleekdatdesectorbehoefteheeftaanondersteuningdiepastbijdeschaalvanhetmuseumendaarommakenwijonderscheidtussenkleine,(middel)groteenRijksmusea.

Kleine museaDekleinemuseazijnbelangrijkvoordeleefbaarheidindegemeenteenderegio.Vrijwilligersuitdedirecteomgevingvaneenmuseumbeherenenpresenteren‘hun’erfgoedzelf.Vaakzijndemuseaopgerichtdoorvrijwilligersdieookactiefzijnbijhistorischeverenigingen.Dehistorischeverenigingendragenvooreengrootdeelbijaandeinformatievoorzieningencollectiebeheervanhetmuseum.Kleinemuseavervullenookeeneducatieverol.Kindereninhetbasisonderwijskunnenvandichtbijkennisnemenvanhetverledenvanhunstadofdorp.Kleinemuseaversterkenzoheteducatiefaanbodindegemeente.Deverantwoordelijkheidvoordeinstandhoudingvandezemusealigtprimairbijdeorganisatieszelf,eventueelondersteunddoordelokaleoverheid.Onzeinzetisaanvullend.ViaErfgoedGelderlandondersteunenwijprojectendieinzettenopdebegeleidingvanvrijwilligers,educatieendigitalisering.Denkbijvoorbeeldaanondersteuningbijhetopstellenvanvrijwilligersbeleidofbegeleidingbijhetmakenvaneducatieveprojectenvoorkinderenuitderegio.ErfgoedGelderlandbehoorttotdeGeldersebasis.Daarnaastkunnenkleinemuseaaanspraakmakenopeendeelvandeflexibeleprogrammeerruimte.

(Middel)grote musea InGelderlandzijnverschillendegroteenmiddelgrotemuseameteenprovincialeenNationalebetekenis.Hetgaathierbijommuseameteen(beperkte)professionelestafeneenherkenbaarenaansprekendprofiel.DezemuseazijnbelangrijkvoordeverscheidenheidvanhetmusealeaanbodenvoorhetcultuurtoeristischaanbodindeGeldersestedenenregio’s.Ookkunnengrotemuseavanbetekeniszijnvoordekleinemuseaindezinvanpraktischeondersteuning,advisering,gezamenlijkedepotbeheerofmarketing.Gelderlandkentdankzijdepassieendeinzetvanparticulierenookmuseadiezonderoverheidsfinancieringeeninspirerendebijdrageleverenaanhetaanbod.VoorbeeldenzijnMuseumMoreinGorsselenBeeldengalerijHetDepotinWageningen.WijzijnertrotsopdatdezemuseainGelderlandgevestigdzijn.

Deconcurrentiebinnendevrijetijdssectorisgroot.Museainde21steeeuwstaanvoordeuitdagingomeennieuwofanderpubliektetrekken.Hétantwoordopdezeuitdagingzitvolgensonsnietaltijdinhetbouwenvanmeernieuwemuseaofgrootschaligeverbouw.Insommigegevallenkaneengroteinvesteringinnieuw-ofverbouwtochnoodzakelijkzijn.Binnendekadersvanditbeleidsprogrammaishiervoorechtergeenfinanciëleruimte.Omeennieuwof


anderpubliektetrekkeniservoortdurendaandachtnodigvoorinnovatiesophetterreinvanpublieksbereikenpresentatie.Grotespraakmakendetentoonstellingen(zogenaamdeblockbusters)trekkenveelpubliek.

Hetverderdigitaliserenvancollectiesiszekervoordezemuseanoodzakelijk.Metdigitaliseringwordtnietalleenmeerpubliekbereikt,maardoorhetbeschikbaarstellenvandeinformatiealsopendatacreërenmuseamogelijkhedenvoorandereinformatietoepassingen.Datakunnenbijvoorbeelddoorhetonderwijs,wetenschapendetoeristischesectorwordengebruikt.OpditmomentzijndecollectiesvancircavijftigGelderseinstellingen(musea,archieven,verenigingenendeprovincie)viadewebsitecollectiegelderland.nlontsloten.DezewebsitemetopencultuurdataontwikkelenweverderinsamenwerkingmetonskenniscentrumErfgoedGelderland,zodathetookgeschiktisommetEuropatedelenviaapplicatiesvanEuropesecultuur-enerfgoedinstellingen.

Definanciëlespankrachtvan(middel)grotemuseaisvaaktebeperktomactiefintezettenoppublieksbereikenpresentatie.DaaromondersteunenwijdezemuseaomhunrolbinnendeGelderseinfrastructuuroptepakkenenomverbindingenmetandere(kleine)musea,anderesectoreneneventueelmetDuitslandtemaken.Samenmetdesectorwerkenwijdituitineenaantalconcreteinitiatieven.Eenplanvanaanpakisbegin2017gereed.Ondersteuningvande(middel)grotemuseaviaErfgoedGelderlandbehoorttotdeGeldersebasisendaarnaastiserbinnendeflexibeleprogrammeerruimteruimtevoor(eenmalige)initiatievenenprojecten.

Rijksmusea en andere Gelderse ToppersInGelderlandzijnvijfgroteRijksmuseagevestigd.DatzijnPaleishetLoo,KröllerMüllerMuseum,MuseumSlotLoevestein,AfrikaMuseumenhetOpenluchtMuseum.Dezemuseabehorentotde(inter-)Nationaletop.DebetekenisvandezemuseavoorGelderlandvaltnauwelijksteonderschatten.Deverantwoordelijkheidvoordezemusealigt,netalsvoordeandereRijksmusea,bijhetRijk.DitneemtnietwegdatwijsamenmetdezemuseawillenbezienhoewedebetekenisvandeRijksmuseavoorhetGelderseaanbodenvoorde(middel)grotemuseakunnenversterken.Hetproject‘DeCanonvanGelderland’datdankzijdesamenwerkingtussenhetNederlandsOpenluchtmuseum,ErfgoedGelderlandenOmroepGelderlandtotstandkwam,iseeninspirerendvoorbeeld.

MuseumdagDelaatstejarenwasdeGelderseMuseumdagbijallemuseaeenbelangrijkengewaardeerdinstrumentomgezinnenmetjongekinderenteverleideneenbezoekaaneenmuseumtebrengen.DeGelderseMuseumdagzettenwekomendebeleidsperiodeinom(nieuwe)doelgroepentebereiken,aansluitendbijactuelemaatschappelijkevraagstukken.MetdemuseumsectorenorganisatiesdiededoelgroepenvertegenwoordigenoverleggenwehoedeMuseumdagookindetoekomstdezefunctiekanvervullen.Eenmogelijkebenaderingisommuseauittedagenopeeninnovatievemanierrelatiesteleggenmetdezorgsectorofhetonderwijsenhiermeenieuwedoelgroepenaantespreken.

c Versterkenvandepresentatievancollectiesbeeldendekunstdieverbondenzijnmetonzeprovincie,de‘Gelderseschool’

DecollectiesbeeldendekunstdieverbondenzijnmetGelderlandverdienenspecialeaandacht.HierbijdenkenweaankunstvanGeldersekunstenaars,ofaaneenstromingindebeeldendekunstdievoorGelderlandvanbijzonderebetekenisiszoalsdeschildersvandeVeluwezoomofdeNoordVeluwe.Deeigenprovincialekunstcollectiemaakthierookdeelvanuit(zieparagraaf3.1.1,doelA).Samenmetkunstenaars,musea,kunsthistoriciendehoogleraarGeldersegeschiedenisonderzoekenwijofdekunstuitGelderlandeenonderscheidend


karakterheeft;eenzogenaamde‘Gelderseschool’.EenGelderseSchoolkannietkunstmatiginhetlevengeroepenworden.Wegaanbestaande‘scholen’uithetverledenenactueleontwikkelingenvandebeeldendekunstinGelderlandverkennenenkijkenofdezeeeninspiratiebronzijnvoordetoekomst.Tedenkenvaltaanhetuitwisselenvanideeën,hetopzettenvaneenexpositienetwerkenhetsamenwerkenmetbedrijvenenoverheden.InitiatievenrondomdeGelderseschoolvallenbinnendeflexibeleprogrammeerruimte.


Onderstaandetabelgeeftdeverdelingvandefinanciëlemiddelenvoor2017weer.DeverdelingvandeGeldersebasisisgemaakt,zodatwedezeinstellingencontinuïteitkunnenbieden.Debedragen(afgerondennietgeïndexeerd)voordehoogleraar,audiovisueelarchief,ErfgoedGelderlandendeMuseumdagzijngelijkaanvoorgaandejaren.Ditgeldtookvoordesubsidiesdiewein2017,vanuitdeflexibeleprogrammeerruimte,verlenenaanheterfgoedfestivalGelderlandenfestivalGebroedersvanLimburg.



€50.000,- HoogleraarGeldersegeschiedenis

€100.000,- Audiovisueelarchief

€800.000,- OndersteuningmuseumsectorviaErfgoedGelderland

€124.000,- MuseumdagviaErfgoedGelderland


€200.000,- Projectenkleinemusea

€1.250.000,-

Projecten(middel)grotemuseaDigitaliseringmuseumcollectiesErfgoedfestivalsIn2017ishieruitvooronderstaandefestivalseenbedraggereserveerd:ErfgoedfestivalGelderland€60.000,-GebroedersvanLimburg€41.000,-

€50.000,- ProjectenGelderseschool


3.4 Beleef het zelfCultuurenerfgoedkrijgenbetekenisalsmensenzichdirectbetrokkenvoelen.Zonderdezebetrokkenheidisergeenwaarderingengeenbloeiendcultureelklimaat.InGelderlandwillenwijmogelijkhedenbiedenommensenactieftelatenparticiperenalsvrijwilliger,amateur,professionalofalsbezoeker.

3.4.1 Doelen

Wewillenbetrokkenheidbijcultuurenerfgoedvergrotendoorintezettenopdetweehoofddoelen:a Stimulerenvankwalitatiefhoogwaardigcultuuronderwijsopbasisscholen.

Cultuureducatieheefteenvasteplekinhetlesaanbodbinnenhetbasisonderwijs

b Stimulerenvancultuur-enerfgoedparticipatie

a Stimulerenvankwalitatiefhoogwaardigcultuuronderwijsopbasisscholen.Cultuureducatieheefteenvasteplekinhetlesaanbodbinnenhetbasisonderwijs.

Ondercultuureducatieverstaanwijdeeducatieoverkunst,erfgoed,mediaenliteratuur.Hetiswaardevoldatkinderenenjongereninaanrakingkomenmetcultuurenerfgoed.Ditkanactiefdoorhetzelfmakenvancultuur.Ditkanook,zekerbijerfgoed,doorkinderenenjongerenkennistelatenmakenmetcultuuruitingenuithethedenenverleden.Deinteressevoorcultuurenerfgoedwordthiermeealjonggewektencultuureducatiedraagtbijaanhetontwikkelenvanvaardighedendiejongereninde21steeeuwnodighebben,zoalscreatieveenonderzoekendecompetenties.

Wijstimulereneenbreed,collectiefaanbodvancultuureducatievoorkinderen.Wenemeneentweedeperiodedeelaanhetprogramma“CultuureducatiemetKwaliteit”(CMK)enbenoemenCMKtotdeGeldersebasis.InhetprogrammaCMKwerkenwemethetonderwijs,cultureleorganisaties,gemeentenenRijkaandeverbeteringvancultuureducatievoordejeugdenverankeringdaarvaninhetonderwijs.Devraagvanuithetonderwijsisdaarbijleidendeniedereschooldoorlooptzijneigenproces.

Indevorigeperiode(2013-2016)lagdenadrukvanhetprogrammaCMKopinnovatie.Dekomendeperioderichtenweonsophetdelenvandeinzichtenenopbrengstenuitdevorigeperiodeenophetverankerendaarvan.Ditbetekentdatdeinformatieoveronderanderedeinhoudelijkeleerlijnen(podiumkunsten,literatuur,mediaenerfgoed)wordtgedeeldenovergedragenaananderescholenencultureleorganisatiesdieaanhetprogrammaCMKdeelnemen.Daarnaastwordenookdetrainingenvoordeleerkrachtenencultureleaanbiedersgedeeld.Detrainingenhebbenalsdoelomdedeskundigheidtebevorderen.

Eenlokalecultureleinfrastructuurwaarleerlingenenleerkrachtengebruikvankunnenmakenisvanbelangvoorgoedcultuuronderwijs.Daaromstellenwijalsvoorwaardedatgemeentenenschoolbesturendeintentieuitsprekenomgezamenlijkeenlokaalofregionaalconvenantoptestellen.Ineenconvenantwordenderandvoorwaardenvoorkwalitatiefhoogcultuuronderwijsvastgelegd.

Wijstellenvooromdekomendeperiode(2017-2020)hetprogrammaCMKvoordelaatstekeerteondersteunenomdatwijheteigenaarschapvoorcultuur-educatiebijdescholenwillenneerleggen.Deborgingvancultuureducatieopbasisscholenstimulerenwijdoorlerarenopleidingenbijdeontwikkelingvan

Tycho(8):Ikvindhetleukomgitaartespelen.Ikvindhetleukomdenotengoedtelerenenikwillatermisschienweleenkleinbandjebeginnenofzo.


hetprogrammatebetrekken.DaarnaaststimulerenwijeigenaarschapdooralsvoorwaardentestellendatscholenzichfinancieelaanhetprogrammaCMKcommitteren,datzeinvesterenindeprofessionaliseringvanleerkrachtenendatzedeinvullingvancultuuronderwijsvastleggeninhunschoolplan(uiterlijkin2020).

Buitendegrotestedenkanhetbezoekvankinderenaancultureleinstellingeneenprobleemzijn.InsamenwerkingmetonderanderehetprovincialeprogrammaMobiliteitgaanweopzoeknaarnieuweoplossingenomleerlingenvervoernaarlocatiegebondenactiviteitenmogelijktemakenendedaarmeedetoegankelijkheidteverbeteren.

CultuurmijOostisvoorhetprogrammaCMKdecoördinerendeorganisatievoorzoweldeprovinciealshetRijk.Viahenondersteunenwijgemeenten,cultureleorganisatiesenscholenbijhunrolindeverbeteringvancultuureducatieindescholen.Alskenniscentrumhebbenzijookdetaakomopgedanekennisenkunde(ookuitdeeersteperiodeCMK2013-2016)teontsluiten.WijbenoemendezeondersteuningstakenvanCultuurmijOosttotdeGeldersebasis.

b Stimulerenvancultuur-enerfgoedparticipatie

Zoveelmogelijkmensenlatengenietenvancultuurenerfgoediséénvandepijlersvanonsbeleid.Iedereengenietopzijneigenmanier.Sommigenzijnactiefalsvrijwilligerbinneneencultureleorganisatieenanderenmakenzelfkunst.ProjectenalsKunstbende,deideeënfabriekenMaakhetinGelderland(projectenvooraanstormendtalent,eigentijdsamateurtheaterenmuziek)zijnmooievoorbeelden.Binnendeflexibeleprogrammeerruimtewillenwejaarlijkseenaantalprojectenmogelijkmakendiecultuur-en/oferfgoedparticipatieopregionaleofprovincialeschaalbevorderen.Hetmoetgaanomgrotere,innovatieveprojectenmeteenvoorbeeldfunctievoordeheleprovincie.Dezeprojectenkunnenaanspraakmakenopdeflexibeleprogrammeerruimte.

Vanuithetprovincialeprogrammaleefbaarheidonderzoekenwesamenmethetprogrammasportengemeentendemogelijkhedenomparticipatieprojectentestimuleren.HierbijbetrekkenwedeeventuelevoortzettingvanhetGeldersJeugdcultuurfondsna2017.Ditfondsmaaktkunstencultuurbeoefeningvoorkinderenuitgezinnenmeteenminimuminkomentoegankelijk.HetJeugdcultuurfondsondersteunenwijiniedergevaltotenmet2017(opgrondPSbesluitPS2014-764).Daarnazullenweopbasisvaneenevaluatiebepalenofwehetfondsna2017voortzetten.OpdatmomentbepalenwijofhetfondsonderdeGeldersebasisofdeflexibeleprogrammeerruimtevalt.

Wijondersteunencultuur-enerfgoedparticipatieookbinnendeGeldersebasis.DitdoenwijviadeondersteuningsinstellingenCultuurmijOost,ErfgoedGelderlandengemeenten.

Cultuurmij OostCultuurmijOostkrijgteenprovincialeopdrachtomdecultuursectordiezichbezighoudtmetparticipatieteondersteunen.Zijbiedeneendienstenpakketgerichtopprofessionalsdiemetactievecultuurbeoefenaars(eerstelijns)werken.Omeenvoorbeeldtegeven:CultuurmijOostverbindtprofessionelekunstenaarsaanzorginstellingenmetalsdoelhetaanbodvankunstparticipatievoorseniorentevergroten.DeactiviteitenvanCultuurmijOostomcultuur-participatietebevorderenbehorenin2017totdeGeldersebasis.WezijnmetCultuurmijOostingesprekoverwelkeactiviteitenna2017totdebasisbehoren.Hetisdenkbaardatbepaaldeactiviteitenwordenovergezetnaardeflexibeleprogrammeerruimte,zodatweandereinstellingenookdekansgevenomdezeactiviteitenuittevoeren.


Erfgoed GelderlandOmcultuurparticipatietebevorderenishetbelangrijkdatiedereengemakkelijkkanvindenwelkecultureleactiviteiteninGelderlandtebelevenzijn.Informatieovercultureleproducties,museaenerfgoedmakenwedaaromnogmeeronlinetoegankelijk.Veelinformatieisalvindbaaropdewebsitemijngelderland.nlwaaropdeactiviteiten,adressen,openingstijdenvanhonderdenGeldersecultureleorganisatiestevindenzijn.Dewebsitebiedtkansenvoorverdereontwikkelingenuitbreidingommeerpubliektebereiken.WevragenErfgoedGelderlandomdewebsitesamenmetCultuurmijOostverderuittebouwen.OokgaanweinsamenwerkingmetErfgoedGelderlandenhetGeldersarcheologischcentrumzogenaamde‘ArcheoHotspots’inGelderlandopenen.EenArcheoHotspotiseenplekwaariedereenmetarcheologiekankennismaken.Eenhotspotbestaatuitdrieonderdelen:eenArcheoLabwaarmensensamenmeteenarcheoloogvondstenkunnenonderzoeken.EenArcheoCommunitywaarinmensenideeënuitwisselenenvondstenaanelkaarlatenzien.TotslotkunnenmensenindeArcheoScopeinformatiezoalsarcheologischekaartenraadplegen.DebelevingendeelnameaanarcheologiestaatcentraalindeArcheoHotspot.

GemeentenWewillenhetbovenlokaleaanbodvancultuur-enerfgoedparticipatieversterkendoorsamenwerkingtussensamenwerkendegemeententestimuleren.Doormiddelvanmeerjarigecultuur-enerfgoedpactenkunnengemeenteneenaanvraagvoorfinanciëleondersteuningindienen,waarbijerpergemeenteeenmaximumgeldt.Indepactenstaatwelkedoelentenaanzienvancultuur-enerfgoedparticipatiedegemeentengezamenlijkwillenbereikenenwelke(lokale)cultuur-enerfgoedinstellingenhetpactgaanuitvoeren.Depactenuitdebeleidsperiode2012-2016,waarmeeverschillendegemeentenmooieresultatenhebbenbehaald,krijgenhiermeeeenvervolg.Denkbijvoorbeeldaanfotowedstrijdenvoorinwonersofmuziekuitvoeringeninmonumenten.Depactenuitdevoorgaandeperiodewordenaangepastopdewensenvandegemeenten.Zosturenweopdoeleninplaatsvanconcreteactiviteitenenwordthetmogelijkdatgemeentenzelfbepalenmetwelkeanderegemeentenzesamenwerken.Stimulerenvancultuur-enerfgoedparticipatieinderegiovindenwijeenverantwoordelijkheidvangemeentenénprovincie.Daarommakendecultuur-enerfgoedpactenonderdeeluitvandeGeldersebasis.


Onderstaandetabelgeeftdeverdelingvandefinanciëlemiddelenvoor2017weer.DeverdelingvandeGeldersebasisisgemaakt,zodatwegemeenteneninstellingencontinuïteitkunnenbieden.Debedragen(afgerondennietgeïndexeerd)diedeinstellingenengemeentenindeGeldersebasiskrijgen,zijngelijkaandebedragenuitdevorigeperiode.Ditgeldtookvoorhetbedragdatin2017,vanuitdeflexibeleprogrammeerruimte,voorhetJeugdcultuurfondsisgereserveerd.




€1.941.000,-* OndersteuningstakencultuureducatieencultuurparticipatiedoorCultuurmijOost.Inclusiefkunstbende

€800.000,- UitvoeringprogrammaCMK

€75.000,- Ondersteuningcultuur-enerfgoedparticipatiedoorErfgoedGelderland.Inclusiefwebsiteenarcheohotspots

€780.000,- Cofinancieringgemeentelijkecultuur-enerfgoedpacten

Flexibele programmeerruimte€300.000,-structurelereserveringopjaarbasis.Flexibelinzetbaar

€300.000,- Projectenvoorcultuur-enerfgoedparticipatie

€60.000,-** Jeugdcultuurfonds

*Ditbedraggeldtvoor2017.Jaarlijksbekijkenwijofeendeelvanhetbedragovergeheveldkanwordennaardeflexibeleprogrammeerruimte.HieroverzijnwemetCultuurmijOostingesprek.

**DitbedragisopgrondPSbesluitPS2014-764albeschikbaargesteldenkomtniettenlastevanhetprogrammabudgetvan2017.Daaromisde€60.000nietmeegerekendindeoptellingvandeflexibeleprogrammeerruimtevoor2017.


4. Op weg naar uitvoering 4.1 FinanciënVoordeuitvoeringvanditbeleidsprogrammaisstructureelruim23miljoenbeschikbaar.DaarnaastiserinhetCoalitieakkoord(2016-2019)eenmalig€20miljoengereserveerdvoordekerntaakCultuurenErfgoed.Vandeze€20miljoenismetdeVoorjaarsnota2016€100.000bestemd.Ditbedragwordtin2016uitgegevenals‘instapbijdrage’(vooruitlegzieparagraaf4.2)voorcultuur-enerfgoedprojectendieviaeencrowdfundingsplatformwordenaangemeld.Hetfinanciëleplaatjevanstructurele-enCoalitiemiddelenvanaf2017zieterdaarmeealsvolgtuit:

2017 2018 2019 2020

Structurelemiddelen €23.470.000 €23.470.000 €23.470.000 €23.470.000

Coalitiemiddelen2015-2019 €6.633.000 €6.633.000 €6.633.000 €0

Totaal middelen € 30.103.000 € 30.103.000 € 30.103.000 € 23.470.000

De€19.9miljoenwordt,zoalsinbovenstaandetabelisweergeven,evenredigverdeeldover3jaar.Datbetekentdatweindejaren2017t/m2019jaarlijks€6.633.000,-aaneenmaligemiddelenuitgeven.Van2017t/m2019iserperjaarintotaaldus€30.103.000,-tebesteden.In2020zijnergeeneenmaligemiddelengereserveerd(omdatdaneennieuweCoalitieperiodestart)enishetbesteedbaarbudgetvooralsnog€23.470.000,-

Inhoofdstuk3isperparagraafeenoverzichtgegevenvandebedragendiewevoordeGeldersebasisenvoordeflexibeleprogrammeerruimtereserveren.Voor2017reserverenweintotaaleenbedragvan€22.178.000,-voordeGeldersebasis.DitbedragkomtuitdestructurelemiddelenvanhetprogrammaCultuurenErfgoed.WijgebruikeneenrestantvandeGeldersebasisendeCoalitie-middelenomdeflexibeleprogrammeerruimtetevullen.Onderstaandetabelgeefteensamenvattingvandezeverdelingvandefinanciëlemiddelenvoor2017.

Gelderse basis Flexibele programmeerruimte Totaal

Cultuurmakenenbeleven €8.181.000 €2.625.000 €10.806.000

Erfgoedbehoudenenontwikkelen €9.128.000 €3.500.000 €12.628.000

HetVerhaalvanGelderland €1.074.000 €1.500.000 €2.574.000

Beleefhetzelf €3.596.000 €300.000 €3.896.000

Overig(opdrachtent.b.v.monitoring,evaluatieencommunicatie)

€199.000 €0 €199.000

Totaal € 22.178.000 € 7.925.000 € 30.103.000

Ineenjaarlijksuitvoeringsprogrammastellenwijinvullingvandeflexibeleprogrammeerruimtevast.Inhetuitvoeringsprogramma2017werkenwehetinstrumentariumendebijbehorendecriteriauit.Ookgevenweinuitvoerings-programma2017eennaderetoelichtingopdeactiviteitenvande(onder-steunings)instellingenuitdeGeldersebasis.


4.2 Instrumenten Wijstrevennaareeneenvoudigentransparantinstrumentariumwaarmeeweflexibelsturenophetbehalenvandoelen.Ditvraagtvanonseenhoudingdieuitgaatvanflexibiliteitenvertrouwen.Wegaanopzoeknaareeninstrumentenmixdiedebalansvindttussen‘zielenzakelijkheid’.Hiermeekomenwetegemoetaaneenuitdrukkelijkebehoeftevanhetcultureleveldendegemeenten.Indezeparagraafgevenweeenoverzichtvandeverschillendefinanciëleinstrumentendiewijinkunnenzettenomonzebeleidsdoelentebehalen.Webenadrukkendatdeinstrumentenmixindeloopvandezebeleidsperiodekanveranderen.Netzoalsdeinhoudelijkeuitwerkingvanditbeleid,blijftookdeuitwerkingvanhetinstrumentariuminontwikkeling.Demogelijkheidomhetinstrumentariumaantepassenofeennieuwinstrumenttoetevoegenkannodigzijnomaanteblijvensluitenbijdeontwikkelingenindesamenleving,dewensenvandeuitvoeringspartnersenbijontwikkelingenbinnendewet-enregelgeving.Evaluatiesenmonitoringkunnenookaanleidinggevenomhetinstrumentariumaantepassen.Inonzejaarlijkseuitvoeringsprogramma’skomenwijhierzonodigopterug.Onderstaandgevenwijperinstrumenteenkortetoelichting.

Subsidies

Meerjarige subsidiesDeGeldersebasisbestaatvoornamelijkuitmeerjarigesubsidiesvoordeduurvandezebeleidsperiode.Dezesubsidieswordenaandegenoemdeinstellingenverstrektopbasisvaningediendeplannen.Metde(ondersteunings)instellingenuitdeGeldersebasisgaanwejaarlijksingesprekoverdeactiviteitendiezeuitvoerenenwijzullendaarbijookdeaspectenrondomstaatsteunmeenemen.

SubsidieregelingVoordeverdelingvanhetgrootstedeelvandeflexibeleprogrammeerruimtewerkenwemeteenjaarlijksesubsidierondevoorprojectengroterdan>€25.000,-.Doorjaarlijkssubsidieteverlenenspelenweflexibelinopdevragenvanuitdesamenleving.Omervoortezorgendatdeprojectendiehetbesteaansluitenbijonzedoelengehonoreerdworden,stellenwevoorafcriteriaopwaaraandeprojectengetoetstworden.Deaanvragendiehetbesteaansluitenbijdeprovincialedoelenkomenalseerstevoorsubsidieinaanmerking,totdathetsubsidieplafondwordtbereikt.

Deinvullingvanderegelingis,medeopbasisvansignalenuithetcultureleveld,aangepasttenopzichtevanhetverleden.Dehoofdpuntenvandeaanpassingenzijn:• Versimpelingvandeaanvraagprocedure.Zostellenwebijvoorbeeldnietdeeis

dataanvragersofficieelpartnervandeprovinciezijn.• Heldereentijdigecommunicatieoverdespelregels.• Frequentievanopenstellingvanderegeling.Iederjaarbestaatopnieuwde

mogelijkheidomeenaanvraagintedienen.Ditgeeftookdemogelijkheidderegelingtussentijdsaantepassenindiennodig.

• Investereninvooroverleg.Weinvesterenmeertijdenmenskrachtinvooroverlegmetdeaanvragers.

• Weonderzoekenofwedeadviseringoverdeaanvragenwillenoverlatenaaneenadviesgroepvanéénofmeeronafhankelijkeexperts.Inhetuitvoeringsprogramma2017komenwijhieropterug.

Vouchers Voucherszijnstimuleringssubsidiesvooronderzoek,opstartofuitvoeringvaninnovatieveideeënofkleineprojecten.Hetgaatomsubsidiebedragenvan


maximaal25.000euro.Voucherskunnenhetgehelejaarwordenaangevraagd(tothetbeschikbarebudgetisbereikt)voorbijvoorbeeldkiemprojecten,duurzaamheidsmaatregelenvoormonumenten,projectenvankleinemuseaentalentontwikkeling.

Instap bijdrage Deinstapbijdrageiseenvormvansubsidieomprojectenmogelijktemakendieopsteunvandegemeenschapkunnenrekenen.Hethoudtindatweinprincipedeeerste25tot30%vanhettotaleprojectbedragbeschikbaarstellen.Wanneerdeinitiatiefnemererinslaagtomhetrestbedragviadegemeenschap(decrowd)optehalen,wordtdeprovincialebijdragedaadwerkelijkverleend.Destart-bijdragehelpteencrowdfundingscampagneopwegenstimuleerteenactieveenondernemendehoudingvandeinitiatiefnemer.

OpdrachtenOpdrachtenverlenenwevoorwerkzaamhedendiedirecttengoedekomenaandeprovincialeorganisatie.Hetkanbijvoorbeeldgaanomhetlatenuitvoerenvanonderzoeken.Somszijnerwerkzaamhedennodigdienietspecifiektekoppelenzijnaanéénvanvierhoofdonderwerpenuitditprogramma(hoofdstuk3),maarwelvanbelangzijnvoorhetkwalitatiefhoogwaardiguitvoerenvanditbeleidsprogramma.Hetgaatbijvoorbeeldomhetdoenvanonderzoektenbehoevevandemonitoringvanhetprogramma,hetorganiserenvanbijeen-komsteninhetkadervancocreatieenkennisdeling.

Andere financiële instrumenten

LeningenHetverstrekkenvan(laagrentende)leningeniseeninstrumentdatwedekomendeperiodewilleninzetten.Samenmetonzepartnersonderzoekenwewelkeonderdelenvaneenprojectdoorleningengefinancierdkunnenwordenenwaarvoorsubsidiesnodigzijn.Bijerfgoedprojectenwetenwealdatwealleensubsidiesverlenenvoordezogenaamde‘onrendabeletop’.Sommigeinveste-ringenkunnenterugverdiendworden.Hiervoorisbijvoorbeeldeenleningeenbeterinstrument.Opdezemanierzettenweonzesubsidieseffectieverin.LeningenvoorrestauratiesenherbestemmingenvanmonumentenwordendoorhetNationaalRestauratiefondsverstrekt.Demogelijkhedenhiervoorzijnechterbeperkterdanindevoorgaandeperiode.Wekunnenalleenhetrevolverendebudget(deelvandeleningendatterugbetaaldisenweeringezetkanworden)inzetten,omdatwegeenextramiddelengereserveerdhebbenomhetfondsaantevullen.CultuurleningenwordenverstrektdoorPPMOost.DeprovincieheeftdeafgelopenperiodegeïnvesteerdinhetFondsGelderseCultuurleningen.Begin2017evaluerenwijdewerkingvanditfondsenbepalenwehoehetfondsindetoekomstvormgegevenwordt.

Europese middelen Weonderzoekenoferfinanciëlemogelijkhedenontstaandooralternatievefinancieringsbronnen,zoalsEuropesemiddelen.Hetbenuttenvandezemiddelenheeftveelaleendrempelverlagendeffectvooroverigefinanciers.

Provinciale bijdrage aan samenwerkingsverband andere provinciesHetgaathierbijomprojectendiewemetandereprovinciesuitvoeren.Wijmakenonsaandeeloveraandeprovinciedievoorditprojectcentraalstaat.DezeconstructiezettenwebijvoorbeeldinbijdeLimes.BijditsamenwerkingsprojectstaatdeprovincieUtrechtcentraal.


4.3 Samen verderDoormiddelvanmonitoringwillenweantwoordkrijgenopdevraagofwijmetditbeleidsprogrammadegoededingendoenenofwededingengoeddoen.Wezijnvanplanomindeperiode2017-2020jaarlijkstemonitorenoptweeonderdelen:deinhoudelijkebeleidsdoelenendesamenwerkingmetonzeuitvoeringspartners.Ditsteltonsenonzepartnersinstaatomdoelen,activiteitenenwijzevansamenwerkingbijtestellenenverderteontwikkelen.Inhetuitvoeringsprogrammavan2017beschrijvenwehoeweconcreetinvullinggevenaandemonitoring.Eenaantalonderdelenuitditbeleidsprogrammawerkenwedekomende12maandenverderuit.Hetgaatomdevolgendeonderwerpen:

Wat Wanneer voltooid

UitwerkingtakenCultuurmijOost Najaar2016

Erfgoedalliantie,inclusiefuitwerkingregioservices Najaar2016

Uitvoeringsprogramma2017(inclusiefsubsidieregeling) November2016

Museumbeleidvoor(middel)grotemusea Begin2017

UitwerkingtakenRijnbrinkenBibliotheekArnhem Begin2017

SamenwerkingmetOverijssel:• MogelijkhedenvoorproductiefondsOost-Nederland• KunstverenigingDiepenheimenNederlandseReisopera

inGeldersebasis

Begin2017

PlanvanaanpakDepotvoorBodemvondsten Voorjaar2017

PlanvanaanpakGelderseschool Voorjaar2017

Provincialekunstcollectie Medio2017

DeinhoudvanditbeleidsprogrammaisondermeervoortgekomenuitdeStartnotitieCultuurenErfgoed2017-2020,verschillendewerkateliers(metcirca200personenvanbinnenenbuitendeculturelesector)endereactiesopeeneersteversievanditbeleidsprogramma.Bijdeuitvoeringendoorontwikkelingvanditprogrammawordthetbredewerkveldbetrokken.Wewillendevormenvancommunicatiedieinganggezetzijndoordewerkateliersenhetdigitaleplatformindezebeleidsperiodedoorzetten.Daaromwerkenwedekomendejarensamenmetdesectoraandeuitvoeringvanditbeleidsprogramma.


Factsheet: Wettelijke taken en bestuurlijke afspraken

Wettelijke taken

BibliothekenHetaccentvanhetbibliotheekwerkligtvolgensdeWetstelselopenbarebibliotheekvoorzieningen(Wsob)opdevolgendevijffuncties:leesbevordering,educatie,informatievoorziening,aandachtvoorcultuurenruimtescheppenvoorontmoetingendebat.Hetbibliotheekwerkbestaatuitdrienetwerklagen:hetlokale,provincialeenlandelijkebibliotheeknetwerk.Binnendezenetwerkenwordentakenuitgevoerddieelkaaraanvullen.Deprovincialetakenzijnminimaal:• Instandhoudingvaneenprovinciaalnetwerkvanbibliotheekvoorzieningen

metaandachtvoordegeografischebereikbaarheid;• Ondersteuningvanhetfysiekelokalebibliotheekwerk;• Uitvoeringvannetwerktaken(zoalshetbeheervaneengezamenlijke

catalogus,verzorgeninterbibliothecairleenverkeer,verzorgenenuitvoerengezamenlijkcollectieplan);

• Ondersteuningvanlokaleenregionalebibliotheekorganisatiesindeveranderingsprocessen(innovaties)dieplaatsvindentenaanzienvanbovenstaandevijffuncties.

ErfgoedDeprovincieheeftverschillendewettelijketakenvoordeinstandhoudingvanhaarerfgoed:• AdviestenaanzienvansloopofwijzigingvanRijksmonumentenbuitende

bebouwdekom;• Instandhoudingvaneenprovinciaaldepotbodemvondsten;• BestedingvanhetrestauratiebudgetvoorRijksmonumenten

(decentralisatie);• Toetsingarcheologischeaspectenbijvergunningverlening;• Borgingcultuurhistorischewaardenbijruimtelijkeingrependoorde

provinciezelf;• BorgingcultuurhistorischewaardenvandeNieuweHollandseWaterlinieen

deRomeinseLimesconformhetBesluitAlgemeneRegelsRuimtelijkeOrdening(Barro);

• Interbestuurlijktoezichtt.a.v.deuitvoeringvanwettelijkeerfgoedtakendoorgemeenten;

• BeschermingvandemolenbiotopenzoalsopgenomenindeOmgevingsverordening.

Verzamelingen in overheidseigendom• DeErfgoedwetschrijftvoordatbesluitenoverhetafstotenvanmuseale

objectenenverzamelingeninoverheidseigendomopzorgvuldigewijzegenomenworden.

NaarverwachtingtreedtdeErfgoedwetper1juli2016inwerkingenin2018deOmgevingswet.Dewettelijketakenvandeprovinciewijzigenhierdoornietsignificant.

Bestuurlijke afspraken

RijkscultuurbeleidInhettrajectnaardenieuweuitgangspuntencultuurbeleid2017-2020vandeministervanOCWwildeministergraagafsprakenmakenmetdeverschillendeoverhedenoverhuninspanningenvoordeondersteuningvandeBIS.In2013ishierovereenconvenantafgeslotenmethetRijk.Opditmomentwordteennieuwebestuurlijkeafspraakvoorbereid.


EriseenbestuurlijkeafspraakmethetRijkoverdepresentatie,beheerenbehoudvandearcheologischecollectievanG.M.KamendeRijkscollectie.DecollectieswordendeelsgetoondinMuseumHetValkhofendeelsinhetGeldersArcheologischCentrum.

CultuureducatieErzijnbestuurlijkeafsprakengemaakttussenRijk,provincies,gemeentenendePrimairOnderwijsRaadovercultuureducatie.Derolvanprovinciesishetstimulerenvanlokaleconvenantentussengemeentenenbasisscholenenhetstimulerenvanculturele(BIS)instellingenomzichookophetonderwijsterichten.

Inhet‘algemeenkaderinterbestuurlijkeverhoudingen2013-2016’14isafgesprokendatprovincieseenrolspelenindetweedelijnsondersteuning,inhetbevorderenvandekwaliteitdoordeskundigheidsbevorderingeninderegionalespreidingvancultuureducatie.

Samenwerkingsverband ErfgoedHetSamenwerkingsverbandheefttottaakgemeententeondersteunenbijdeuitvoeringenontwikkelingvanerfgoedbeleid.HetSamenwerkingsverbandwordtbekostigddoorhetRijkendeprovincie,opgrondvaneenbestuurlijkeovereenkomsttussenIPO,OCWendeVNG.

LiniesDeprovincieheeftbestuurlijkeafsprakengemaaktmethetRijkenandereprovinciesoverdeborgingvandecultuurhistorischekwaliteitenvandeNieuweHollandseWaterlinieendeRomeinseLimesinhetprovincialeruimtelijkebeleid.

14 VNG,IPO&MinisterievanOCW(2012).AlgemeenkaderinterbestuurijkeverhoudingenCultuur.Zie:www.rijksoverheid.nl/documenten/convenanten/2012/05/21/algemeen-kader-interbestuurlijke-verhoudingen-cultuur-ocw-ipo-en-vng


http://www.rijksoverheid.nl/documenten/convenanten/2012/05/21/algemeen-kader-interbestuurlijke-verhoudingen-cultuur-ocw-ipo-en-vng







Provincie GelderlandEusebiusplein1-a6811HEArnhemPostbus90906800GXArnhem0263599999provincieloket@gelderland.nlwww.gelderland.nl

beleef het mee! - · pdf filebeleef het mee! beleidsprogramma ... ontwikkelingen, maar het kan...

Documents