beatha le bua

Arna fhoilsiú i 2004 le Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig agus Cànan, le tacaíocht ón Bhuidheann Eadar-roinneil airson Ionnsachadh agus Leasachadh Coimhearsnachd (An Grúpa um Foghlaim agus Forbairt Pobail).

© Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig thar cionn na nÚdarás a bhfuil ionadaíocht acu ar MRG 2004.

Téacs le Ailig O’Henley.

Pictiúir Clúdaigh © Corbis

Pictiúir le Corbis agus Getty Images.

Gach ceart ar cosaint. Ní féidir cuid ar bith den leabhar seo a athfhoilsiú i gcruth ar bith nó ar dhóigh ar bith gan cead a fháil roimh ré ó Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig.

Arna dhearadh ag Cànan Teo.

Arna aistriú agus arna tháirgeadh ag Multmedia CCEA.

Arna chur ar fáil ag COGG.

Tá CCEA fíorbhuíoch as cead a fháil an áis seo a aistriú agus a chur in oiriúint ó Stòrlann Nàiseanta na Gàidhlig.

SE

AN

CO

NN

ER

Ybeatha le bua

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

4

S E A N C O N N E R Y

Sir Sean Connery

Tá clú ar Sean Connery as níos mó ná rud amháin. Tá clú air go háirithe as páirt James Bond a bheith aige sna scannáin sin. Bhí sé le feiceáil i seacht scannán Bond uilig go léir. Tá barúil ag cuid mhór gurb é Connery an Bond is fearr a bhí ann riamh. Tá guth speisialta aige agus deir cuid mhór gurb eisean an fear is feiceálaí ar an domhan. Chomh maith leis sin tá suim mhór aige in Albain agus i bpolaitíocht na hAlban. Tá na focail ‘Alba go Brách’ scríofa ar a sciatháin.

Náisiúnaí mór atá ann. Thug sé airgead do Pháirtí Náisiúnta na hAlban agus bhí sé ag iarraidh parlaimint dá cuid féin a bheith ag Albain i gcónaí. Sa bhliain 2000 rinneadh ridire de, Sir Sean Connery.

5

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

S E A N C O N N E R Y

© CORBIS

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

6

S E A N C O N N E R Y

Cúlra gan mórán airgid

Rugadh Thomas Sean Connery i nDún Éideann (Edinburgh) sa bhliain 1930. Ní raibh mórán airgid ag a theaghlach. Tiománaí leoraí a bhí ina athair agus bean tí a bhí ina mháthair. Bhí siad ina gcónaí in árasán i gceantar Dhroichead an Fhuaráin, nó Fountainbridge. Nuair a bhí sé 13 d’aois d’fhág sé an scoil. Ní raibh cáilíochtaí ar bith aige. Nuair a bhí sé 16 bliana d’aois chuaigh sé isteach i gGabhlach Ríoga Shasana, ach d’éirigh sé tinn agus bhí air an Chabhlach a fhágáil.

7

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

S E A N C O N N E R Y

© CORBIS

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

8

S E A N C O N N E R Y

Ar ais i nDún Éideann

I ndiaidh dó a bheith trí bliana sa chabhlach tháinig Connery ar ais go Dún Éideann. Chuaigh sé ó áit go háit ag iarraidh oibre. Chaith sé tamall ag cur snas ar chónracha. Bhí sé ina fhear guail agus ina fhear bainne agus tamall eile ag gearradh cloch. Bhí sé ina mhainicín, agus ina fhear aire i linn snámha. Chomh maith leis sin, bhí suim aige sa pheil. Sa bhliain 1950 fuair sé seans dul a imirt d’fhoireann Fìobha Thoir (East Fife). Bhí deis aige dul go Manchan Aontaithe (Manchester United), ach d’fhág sé an pheil ina dhiaidh agus chuaigh sé leis an aisteoireacht.

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

9

“

S E A N C O N N E R Y

Ar an stáitse den chéad uair

Chuaigh Connery ar an stáitse den chéad uair sa bhliain 1951. Bhí an dráma South Pacific ar an stáitse i Londain. Fuair Connery páirt mar amhránaí sa chór. Dhá bhliain ina dhiaidh sin chuir sé isteach ar an chomórtas Mr Universe. Bhain sé an tríú háit i ngrád ar leith. Sna blianta ina dhiaidh sin fuair sé páirteanna beaga aige scannáin éagsúla. Fuair sé a chéad pháirt sa scannán Let’s Make Up sa bhliain 1955. Bhí páirt aige i gcuid eile ina dhiaidh sin, leithéidí Tarzan’s Greatest Adventure agus The Longest Day.

S E A N

C O N N E R Y

© Bettman/CORBIS

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 2

S E A N C O N N E R Y

Scannáin James Bond

Tharraing Connery clú air féin as scannáin James Bond níos mó ná rud ar bith eile, carachtar a tháinig as leabhair Iain Fleming. Ag tús na 1960í, bhí aisteoir de dhíth do pháirt James Bond. Bhí cuid mhór aisteoirí ag iarraidh na hoibre sin chomh maith le Connery. Bhí ainmneacha clúiteacha ina measc, daoine mar Cary Grant, David Niven, James Mason agus Noel Coward. Bhí seans aige páirt Tarzan a bheith aige, ach roghnaigh sé páirt Bond. Mar sin féin ní thiocfadh a bheith cinnte cad é an tuairim a bheadh ag an phobal de scannáin James Bond. Bhí siad difriúil leis na scannáin a bhí ann roimhe. Ba ghairid gur tháinig an freagra air sin.

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

1 3

“

S E A N C O N N E R Y

Rinneadh an chéad scannán Dr No sa bhliain 1962. Thaitin sé go mór le daoine ní amháin sa Bhreatain, ach ar fud an domhain go léir. Bhí clú agus cáil ar Connery anois, agus bhí ráchairt mhór ar scannáin Bond. Rinne Connery sé scannán Bond san iomlán. Nuair a rinne sé Diamonds are Forever sa bhliain 1971, shíl sé go raibh an ceann deireanach déanta aige. Ach tháinig sé ar ais uair amháin eile in Never Say Never Again sa bhliain 1993. Bhí Connery pósta ar aisteoir, Diane Cilento, ar dtús. Ach fuair siad colscaradh sa bhliain 1973. Bhí siad pósta ar feadh bliain déag. Bhí aon pháiste amháin acu. Jason an t-ainm atá air, agus aisteoir atá ann fosta. Ina dhiaidh sin, phós Connery Micheline Roquebrune, ealaíontóir.

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 4

S E A N C O N N E R Y

Duais Oscar

Cé go raibh clú agus cáil ar Connery as James Bond, ní bhfuair sé duais riamh as an pháirt sin. Fuair sé duais Oscar faoi dheireadh sa bhliain 1987. Fuair sé sin as páirt a bhí aige sa scannán The Untouchables. Páirt Jim Malone, péas Éireannach, a bhí ag Connery sa scannán sin. Fuair sé duais don aisteoir tacaíochta is fearr.

Fuair glúin nua aithne air ina dhiaidh sin. Rinne sé scannáin mhóra eile fosta, leithéidí Indiana Jones and the Last Crusade le Harrison Ford agus The Hunt for Red October.

Bhí Connery ina stiúrthóir ar scannáin fosta, scannáin mar Finding Forrester, End Game agus The League of Extraordinary Gentlemen. Fuair sé ardmholadh

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

1 5

“

S E A N C O N N E R Y

ón stiúrthóir clúiteach Steve Spielberg. Dúirt seisean go raibh Connery ar na seacht réalta scannáin is fearr dá raibh ann riamh.

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 6

S E A N C O N N E R Y

Polaitíocht na hAlban

Tá suim mhór ag Connery i bpolaitíocht na hAlban. Creideann sé gur cheart d’Albain a bheith ina stát di féin, gan a bheith faoi riail Londan ar chor ar bith. Má bhíonn Albain neamhspleách, ina stát di féin, rachaidh sé a chónaí ann arís. Thug sé cuid mhór airgid do Pháirtí Náisiúnta na hAlban. Deir roinnt daoine nach ceart sin nó má tá Connery ina chónaí thar lear, síleann siad nár cheart baint a bheith aige leis an pholaitíocht in Albain.

Sa Bhliain 1997 bhí sé ag iarraidh ar dhaoine vótáil ar son a parlaimint féin a bheith ag Albain. Bhí sé ann nuair a d’oscail an pharlaimint i 1999.

1 7

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

S E A N C O N N E R Y

© Christopher Furlong/GETTY IMAGES

ooooooooooooooooaooooofooooo

0ooxooooooooowooooo

>ooooooodoooozooooooooooooooooooooo0o

1 8

S E A N C O N N E R Y

Bhí cuid mhór daoine ag dúil go mbeadh an teideal ‘Sir Seán Connery’ aige ansin, ach ní bhfuair sé an teideal ‘Sir’, agus síleann cuid acu gur cinneadh polaitiúil a bhí ann cionn is gur náisiúnaí a bhí ann. Bíodh sin fíor nó bréagach, rinne an Bhanríon ridire de i nDún Éideann i 2000.

Cé go bhfuil Seán Connery níos mó ná 70 bliain d’aois, tá sé ag obair go fóill, agus tagann sé ar ais go hAlbain nuair a thig leis. Is maith leis a bheith ag imirt gailf agus agamharc ar an fhoireann sacair Raonairí Ghlaschú. Tá sé ina aisteoir anois le níos mó ná 50 bliain agus níl mórán in Albain atá níos clúití ná é.

1 9

oooooooo

0oooooooaooooofo0ooooxoooo

<oooowooooooooodoooozoooooooooooooooooooooooooo0o0

S E A N C O N N E R Y

© CORBIS