1

BEÄNH PHOÅI TAÉC NGHEÕN

MAÏN TÍNH

2

MUÏC TIEÂU1) Trình baøy ñònh nghóa cuûa beänh phoåi

taéc ngheõn maïn tính2) Neâu yeáu toá nguy cô 3) Trình baøy cô cheá beänh sinh cuûa

BPTNMT.4) Neâu bieåu hieän laâm saøng 5) Neâu khaûo saùt caän laâm saøng caàn

thieát ñeå chaån ñoaùn6) Trình baøy ñieàu trò noäi khoa BPTNMT

3

1. ÑÒNH NGHÓA • Beänh phoåi taéc ngheõn maïn tính

laø laø moät beänh lyù ñaëc tröng bôûi söï giôùi haïn luoàng khí thôû khoâng phuïc hoài hoaøn toaøn. Söï giôùi haïn luoàng khí thôû thöôøng vöøa tieán trieån, vöøa ñi keøm ñaùp öùng vieâm baát thöôøng cuûa phoåi vôùi caùc haït vaø khí ñoäc.

4

2. YEÁU TOÁ NGUY CÔ

• OÂ nhieãm khoâng khí vaø ngheà

nghieäp

• Nhieãm truøng hoâ haáp

• Taêng phaûn öùng khí ñaïo

• Thieáu anpha1-antitrypsin

• Giôùi, chuûng toäc vaø tình traïng kinh

teá

5

Chaát choáng oxy hoùa

Yeáu toá di truyeàn

Cô cheá ñieàu chænh

CAÙC TAÙC NHAÂN ÑOÄC HAÏI(Khoùi thuoác laù, chaát gaây

oâ nhieãm, hoaù chaát, buïi ngheà

nghieäp)

COPD

Khaùng proteinasesVieâm ôû Phoåi

Oxidative stress Proteinases

Chaát choáng oxy hoùa

6

4. LAÂM SAØNG– Ho khaïc ñaøm maïn tính– Khoù thôû: trieäu chöùng

chính cuûa BPTNMT, khieán ngöôøi beänh phaûi ñi khaùm beänh, laøm maát khaû naêng lao ñoäng vaø gaây lo laéng cho ngöôøi beänh. Khoù thôû trong BPTNMT coù ñaëc tröng laø lieân tuïc vaø tieán trieån

7

THAÊM KHAÙM

• Giai ñoaïn sau: loàng ngöïc hình phình thuøng, khoang gian söôøn giaõn roäng, co keùo caùc cô hoâ haáp phuï vaø daáu hieäu Hoover – bôø söôøn loõm khi hít vaøo. Ran rít, ngaùy hoaëc aâm pheá baøo giaûm 2 beân; tieáng tim môø

• Giai ñoaïn muoän: taâm pheá maïn

Giai ñoaïn ñaàu: maïch nhanh vaø thì thôû ra keùo daøi.

8

5. CAÄN LAÂM SAØNG• X-quang phoåi: khí pheá thuõng• Khí maùu ñoäng maïch:

– Giaûm oxy maùu ñoäng maïch, taêng CO2 maùu ñöa ñeán toan hoâ haáp

9

HOÂ HAÁP KYÙ

• Chaån Ñoaùn

• Phaân giai ñoaïn

beänh

• Tieân löôïng

• Theo doõi tieán

trieån

10

HOÂ HAÁP KYÙ• FEV1 – Theå tích khí thôû ra toái ña trong

1s ñaàu• FVC – dung tích soáng gaéng söùc• VC– dung tích soáng• FEV1/(F)VC% - tyû soá Tiffineau,

Gaensler• Chaån ñoaùn BPTNMT ñoøi hoûi phaûi coù

hoäi chöùng taéc ngheõn ñöôøng daãn khí, nghóa laø tæ leä FEV1/FVC giaûm < 70%

11

Trieäu chöùngHoHo

Khaïc ñaømKhaïc ñaømKhoù thôûKhoù thôû

YT nguy cô

Thuoác laùThuoác laùNgheà nghieäpNgheà nghieäpOÂ nhieãmOÂ nhieãm

Hoâ haáp kyùHoâ haáp kyù

6. CHAÅN ÑOAÙN BPTNMT6. CHAÅN ÑOAÙN BPTNMT

12

PHAÂN GIAI ÑOAÏN BEÄNH (GOLD 2003)PHAÂN GIAI ÑOAÏN BEÄNH (GOLD 2003)

Giai ñoaïn Ñaëc ñieåm0: Nguy cô hoâ haáp kyù bình thöôøng

Trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm) 

I: Nheï FEV1/FVC < 70%; FEV1 > 80% Coù / khoâng coù trieäu

chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm)

II: Trung bình FEV1/FVC < 70%; 50% ≤ FEV1 < 80% Coù /khoâng coù trieäu chöùng

maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû)

III: Naëng FEV1/FVC < 70%; 30% ≤ FEV1 < 50% predicted

Coù /khoâng coù trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû)

IV: Raát naëng FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% hay FEV1 < 50% vaø suy hoâ haáp maïn

hay suy tim phaûi

Giai ñoaïn Ñaëc ñieåm0: Nguy cô hoâ haáp kyù bình thöôøng

Trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm) 

I: Nheï FEV1/FVC < 70%; FEV1 > 80% Coù / khoâng coù trieäu

chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm)

II: Trung bình FEV1/FVC < 70%; 50% ≤ FEV1 < 80% Coù /khoâng coù trieäu chöùng

maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû)

III: Naëng FEV1/FVC < 70%; 30% ≤ FEV1 < 50% predicted

Coù /khoâng coù trieäu chöùng maõn (ho, khaïc ñaøm, khoù thôû)

IV: Raát naëng FEV1/FVC < 70%; FEV1 < 30% hay FEV1 < 50% vaø suy hoâ haáp maïn

hay suy tim phaûi

13

SUYEÃN

•Khôûi phaùt tuoåi trung nieân.•Trieäu chöùng tieán trieån töø töø.•Huùt thuoác laù keùo daøi.•Khoù thôû khi gaéng söùc.•Taéc ngheõn ñöôøng thôû phaàn lôùn khoâng hoài phuïc

•Khôûi phaùt sôùm (thöôøng ôû treû em)..Trieäu trieäu chöùng thöôøng xuaát hieän ñeâm / gaàn saùng..Cô ñòa dò öùng..Tieàn caên suyeãn gia ñình..Taéc ngheõn ñöôøng thôû hoài phuïc.

COPD

SUYEÃN & COPD

COPDSuyeãn

14

7. ÑIEÀU TRÒ

15

Ngaên ngöøa beänh tieán trieån

Giaûm trieäu chöùng Caûi thieän khaû naêng

gaéng söùc Caûi thieän chaát löôïng

cuoäc soáng Ngaên ngöøa vaø ñieàu trò

caùc bieán chöùng Ngaên ngöøa vaø ñieàu trò

côn kòch phaùt Giaûm tyû leä töû vong

MUÏC TIEÂU

16

PHOØNG TRAÙNH CAÙC YT NGUY CÔ

• Cai thuoác laù• Phoøng traùnh oâ nhieãm do ngheà

nghieäp• Ngöøa oâ nhieãm do moâi tröôøng• Chích ngöøa caûm cuùm

17

ÑIEÀU TRÒ: THUOÁCCaùc thuoác ñieàu trò:• Thuoác daõn pheá quaûn

– Thuoác kích thích 2: Salbutamol, Salmeterol and Formoterol

– Thuoác anticholinergic: Ipratropium, Tiiotropium

– Nhoùm methyl xanthine: Theophylline• Thuoác khaùng vieâm corticoid: duøng thöôøng

xuyeân chæ phuø hôïp cho nhöõng beänh nhaân coù FEV1 < 50% giaù trò döï ñoaùn vaø coù nhieàu ñôït kòch phaùt (ví duï coù 3 ñôït kòch phaùt trong 3 naêm qua).

• Phoái hôp thuoác ñem laïi hieäu quaû cao hôn

18

“Taát caû caùc guideline ñeàu ñeà nghò duøng daõn pheá

quaûn daïng hít nhö laø thuoác öu tieân haøng ñaàu. ATS

khuyeân neân duøng anticholinergic tröôùc tieân neáu

phaûi ñieàu trò laâu daøi”

Chest 2000; 117: 23S-28S

19

ÑIEÀU TRÒ– Phuïc hoài chöùc naêng: taäp vaät lyù

trò lieäu hoâ haáp, tham vaán veà dinh döôõng vaø giaùo duïc beänh nhaân. Muïc ñích cuûa phuïc hoài chöùc naêng laø laøm giaûm trieäu chöùng, caûi thieän chaát löôïng cuoäc soáng vaø gia taêng söï tham gia trong caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy

20

GOLD(2001)

0: Nguy cô

I: Nheï II: Trung bình IIA IIB

III: Naëng

GOLD(2004)

0: Nguy cô

I: Nheï II: Trung bình

III: Naëng

IV: Raát naëng

ÑIEÀU TRÒ THEO GIAI ÑOAÏN COPD

Traùnh caùc yeáu toá nguy cô – chích ngöøa cuùm

Söû duïng thuoác caét côn theo nhu caàu

ÑT thöôøng xuyeân vôùi moät/nhieàu thuoác daõn PQ daøiVaät lyù trò lieäu

Glucocorticosteroids hít neáu thöôøng xaûy ra ñôït kòch phaùt

Thôû oxy daøi haïn neáu suy hoâ haáp maõnXem xeùt chæ ñònh phaãu thuaät

21

Ñieàu trò ñôït kòch phaùt• Haàu heát ñôït caáp do nhieãm truøng

vaø oâ nhieãm hoâ haáp. Tuy nhieân coù 1/3 tröôøng hôïp khoâng xaùc ñònh ñöôïc (GOLD 2003)

• Taêng lieàu/soá laàn söû duïng caùc thuoác daõn pheá quaûn.

• Neáu FEV1< 50% : theâm corticoid (40 mg prednison /ng x 10 ngaøy).

• Neáu coù trieäu chöùng nhieãm truøng: khaùng sinh phoå roäng

• Thoâng khí cô hoïc khoâng xaâm laán vaø xaâm laán

22

KEÁT LUAÄN (1)

1. Khoùi thuoác laù laø yeáu toá nguy cô quan troïng nhaát ñöa ñeán COPD

2. Caùc thuoác giaõn pheá quaûn laø caùc thuoác chuû löïc trong quaûn lyù ñieàu trò

3. Phoái hôïp caùc thuoác giaõn PQ coù

theå laøm gia taêng hieäu quaû,

giaûm taùc duïng phuï so vôùi duøng

moät loaïi thuoác maø gia taêng lieàu.

23

KEÁT LUAÄN (2)

4. Caùc ICS coù theå laøm giaûm caùc

côn kòch phaùt naëng ñöôïc chæ ñònh

duøng ôû möùc ñoä III vaø IV.

5. Phuïc hoài chöùc naêng hoâ haáp

neân ñöôïc aùp duïng cho bn trung

bình vaø naëng ñeå hoï coù theå tham

gia tích cöïc vaøo cuoäc soáng.

24