bcsbi telugu · 2017-12-01 · i ((((()

1

$wüj·Tdü÷∫ø£

1. |ü]#·j·T+ 3

1.1 ìj·Te÷e[ \øå±´\T 3

1.2 ìj·Te÷e[ nqTes¡Ôq 3

2. ø°\ø£ ìã<ä∆‘·\T 3

2.1 MTø√dü+ e÷ ø°\ø£ ìã<ä∆‘·\T 3

3. düe÷#ês¡+ ` bÕs¡<äs¡Ùø£‘· 4

3.1 $ìjÓ÷>∑<ës¡T ø±e&ÜìøÏ eTT+<äT yTeTT n+~+# düe÷#ês¡+ 4

3.2 $ìjÓ÷>∑<ës¡T ø±>±H˚ y˚TeTT MT≈£î n+~+#˚ düe÷#ês¡+ 5

3.3 e&û¶πs≥T¢ 5

3.4 ≤]|òt |üÏºø£ (≤]|òt ôw&É÷´ Ÿ) 5

3.5 wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T 5

4. Á|üø£≥q\T, e÷¬sÿÏ+>¥, neTàø±\T 6

5. >√|ü ‘·, s¡Vü≤dü + 6

5.1 |üs¡|ü‹ ìπs›•‘· dü+düú\T 6

6. ãø±sTT\ ùdø£s¡D 6

6.1 Vü‰MT / ‘·qU≤ |ü⁄q'kÕ«BÛq $<Ûëq Á|üø£≥q 7

7. |òæsê´<äT\T, Çã“+<äT\T, |ü⁄qs¡Ã¤s¡D+ 7

7.1 n+‘·s¡Z‘· $<ÛëHê\T 7

7.2 u≤´+øÏ+>¥ n+ãT&é‡eTHé |ü<∏äø£eTT 7

8. |ü<∏äø±\T ` ùde\T 8

8.1 &çbÕõŸ U≤‘ê\T 8

8.2 øÏ¢j·T]+>¥ e\j·T+ / ùdø£s¡D ùde\T 10

8.3 q>∑<äT ˝≤yê<M\T 10

8.4 #Ó*¢+|ü⁄ ì*|æy˚‘· kÂø£s¡ + 10

8.5 MTs¡T C≤Ø #˚ùd #Ó≈£îÿ\ / #Ó*¢+|ü⁄ dü÷#·q\T 11

8.6 XÊK eT÷dæy˚‘· / e÷]Œ&ç 11

8.7 eTè‹ #Ó+~qyê] U≤‘ê\ ¬ø¢sTTyéT\ |ü]cÕÿs¡+ 11

8.8 uÛÑÁ<ä‘ê ˝≤ø£s¡T¢ (ùd|òt &çbÕõŸ) 12

8.9 $<Xe÷s¡ø£+ Ä<Ûë]‘· ùde\T 12

2

8.10 uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À kıeTTà#Ó*¢+|ü⁄\T 12

8.11 s¡TD≤\T 12

8.12 >±´s¡+° 13

8.13 kÕ<Ûës¡D düe÷#ês¡+ 13

8.14 Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ 14

8.15 ;e÷ 15

8.16 yÓTTu…’ Ÿ u≤´+øÏ+>¥ 15

8.17 ãTTD kÂø£sê´\T 15

8.18 ]ø±s¡T¶\T rdüTø√e&É+ 15

9. MT U≤‘ê\ dü+s¡ø£åD 15

9.1 düTs¡øÏå‘·yÓTÆq $X¯«dü j·T u≤´+øÏ+>¥, #Ó*¢+|ü⁄ $<ÛëHê\T 15

9.2 »]–q e÷s¡TŒ\qT m|üŒÏø£|ü&ÉT ‘Ó*j·TCÒj·T+&ç. 15

9.3 MT U≤‘êqT |ü]o*+#·Tø√e&É+ 15

9.4 C≤Á>∑‘·Ô rdüTø√e≥+ 15

9.5 Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥ 16

9.6 #Ó*¢+|ü⁄\ s¡<äT› 16

9.7 qcÕº\≈£î u≤<Ûä ‘· 16

10. |üs¡ y˚ø£åD 16

11. düVü‰j·T+ bı+<ä&É+ 17

12. ìj·Te÷e[ düMTø£å 17

nqTã+<Ûä+ ` bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\T 18

3

|ü]#·j·T+

Ç~ dü«#·Ã ¤+<ä ìj·Te÷e[, e´øÏ Ô>∑‘· U≤‘ê<ës¡T\‘√

eéVü≤]+#˚|ü&ÉT u≤´+≈£î\T nqTdü]+#˚+<äT≈£î >±qT

u≤´+øÏ+>¥ ø±s¡ ø£ ≤bÕ˝À¢ ø£ dü Á|üe÷D≤\qT HÓ\ø=\TŒ‘·T+~.

MT <Ó ’q+~q ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝À¢ MT‘√ u≤´+≈£î\T m˝≤

eéVü≤]+#ê˝À $e]düTÔ+~. MT≈£î uÛÑÁ<ä‘· ø£*Œ+düTÔ+~.

]»s¡T« u≤´+ø˘ Ä|òt Ç+&çj·÷ (ÄsY._.◊.) ¬s>∑T´˝Ò≥Ø

(Áø£e÷qTkÕs¡yÓTÆq) Ò<ë dü÷|üsYyÓ’»] (|üs¡ yø£åD≤dü+ã+<ÛäyÓTÆq)

dü÷#·qqT á ø√&é eTs=ø£<ëìøÏ ã<äT\T>± #˚s¡Ã Òs¡T Ò<ä

n~ÛÁø£eTD #j·T Òs¡T. ø±˝≤qT>∑‘·+>± ÄsY._.◊. C≤Ø #ùd

nÏº dü÷#·q\qT / n<˚XÊ\qT y˚TeTTbÕÏkÕÔ+. ø√&é˝Àì

ìã+<Ûäq\T ¬s>∑T´ Ò≥Ø dü÷#·q˝À ‘Ó*|æq <ëìø£qï n~Ûø£

Á|üe÷D≤\qT ì*|æ ñ+&Ée#·TÃqT. MT≈£î Ç∫Ãq e÷ yê>±›q+

Á|üø±s¡+ yTeTT dü«#·Ã¤+<ä+>± n+^ø£]+∫q ñ‘·ÔeT Ä#·s¡D

|ü<äú‘·T\ >∑T]+∫ ø√&é ‘Ó\T|ü⁄‘·T+~≈£qTø£ nÏº ñqï‘·

Á|üe÷D+˝À neT\T˝À ñ+≤sTT.

ø√&é À ªMTs¡Tµ n+fÒ $ìjÓ÷>∑<ës¡T >∑T]+∫, ªyTeTTµ n+fÒ

$ìjÓ÷>∑<ës¡T eéVü‰sê\T »]ù| u≤´+ø nì ns¡ú+.

1.1 ìj·Te÷e[ \øå±´\T

á ìj·Te÷e[ e\¢ HÓs¡y˚πs Á|üjÓ÷»Hê\T (m) MT‘√

eéVü≤]+#+<äT≈£î ø£ dü Á|üe÷D≤\T HÓ\ø=*Œ düs¡sTTq, #·ø£ÿì

u≤´øÏ+>¥ ø±sê´#·s¡D\T Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+. (_) bÕs¡<äs¡Ùø£‘· ô|+∫

ùde\ <ë«sê m+‘·e÷Á‘·+ bı+<äe#√Ã nqï ne>±Vü≤q

ø£*Œ+#·&É+. (dæ) ñqï‘· ø±sê´ø£ ≤|ü Á|üe÷D≤\ kÕ<Ûäqø√dü+

b˛°ì e÷¬sÿŸ X¯≈£îÔ\˝À Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+. (&ç) MT≈£L MT

u≤´+≈£î≈£î eT<Û ä´ #·ø£ÿÏ, düTVü≤è<ë“¤e dü+ã+<Ûë\qT

Áb˛‘·‡Væ≤+#·&É+. (Ç) u≤´+øÏ+>¥ eédüú |ü≥¢ $XÊ«dü+ ô|+#·&É+.

ìj·Te÷e[ Á|üe÷D≤\qT ôdø£åHé 2˝Àì ø°\ø£ ìã<ä∆‘·\˝À

$e]+#·&É+ »]–+~.

uÛ≤s¡rj·T ]»s¡T« u≤´+≈£î

u≤´+≈£î ìã<ä∆ ìj·Te÷e[

e´øÏÔ>∑‘· U≤‘ê<ës¡T\ø√dü+

u≤´+øÏ+>¥ ìj·Te÷efió\T, Á|üe÷D≤\T

uÛ≤s¡rj·T eT+&É*

1.2 ìj·Te÷e[ nqTes¡Ôq

Ç‘·s¡Á‘ê $e]ùdÔ ‘·|üŒ, á ìj·Te÷e[˝Àì nìï n+XÊ\T

~>∑Te ù|s=ÿqï ùde\≈£î, |ü<∏äø±\≈£î e]ÔkÕÔsTT. n$ XÊK\T,

nqTã+<Ûä XÊK\T, nqTã+<Ûä XÊK\T ãj·T≥ n+~+#esTTHê

ø±e#·TÃ. n+fÒ bò Hé <ë«sê, b˛düTº<ë«sê |üs¡düŒs¡ Á|ü‹#·s¡

»]ù| m\Åø± ºìø˘ kÕ<Û äHê\T, Ç+≥¬sïŸ ˝Ò<ë Ç+‘˚

$<ÛëHê\sTTHê ø±e#·TÃ. Çø£ÿ&É ù|s=ÿqï |ü<∏äø±\qT nìï

u≤´+≈£î\T n+~+#·e#·TÃ Ò<ë n+~#·ø£b˛e#·TÃ. (m) ø£¬s+≥T

U≤‘ê\T, ùd$+>¥‡ U≤‘ê\T, ≥sYà&çbÕõ≥T¢, ]ø£]+>¥ &çbÕõ≥T¢,

|æ|æm|òt U≤‘ê\T, Ç‘·s¡ &çbÕõŸ U≤‘ê\T. (_) |òæ+#·Hé, #Ó*¢+|ü⁄

Äs¡¶s¡T¢, &çe÷+&é Á&Ü|tº\ e+Ï »eT\T, ‘·+‹ ã~©\T nq>±

RTGS, EFT, NEFT (yÓ’sYÁ≤q‡Œ¤s¡T¢) yÓTT<ä\sTTq #Ó*¢+|ü⁄

ùde\T. (dæ) Á|üuÛÑT‘·« ˝≤yê<M\≈£î dü+ã+~Û+∫q u≤´+øÏ+>¥

ùde\T (&ç) &ûe÷Ÿ U≤‘ê\T, áøÏ«°, Á|üuÛÑT‘·« u≤+&ÉT¢. (Ç)

uÛ≤s¡rj·T ø£¬s˙‡ H√≥¢ $ìeTj·Tedü‹ (m|òt) #Ó≈£îÿ\ ùdø£s¡D,

uÛÑÁ<ä‘· dü+s¡ø£åD ùde\T, s¡øÏå‘· &çbÕõŸ ˝≤ø£s¡¢ edü‹. (õ)

s¡TD≤\T, zesYÁ&Ü|òtº\T (U≤‘ê˝À ñqï $\Teø£Hêï m≈£îÿe>±

yê&ÉTø√e&É+) (ôV≤#Y) Á<äe´ e÷]Œ&ç‘√ düVü‰ $<Xe÷s¡ø£+

e÷]Œ&ç ùde\T. (◊) e÷ XÊK\T $Áø£sTT+#˚ ô|≥Tºã&ç

|ü<∏äø±\T, eT÷&√|üø£å+ ;Ûe÷, ø±s¡T¶ |ü<∏äø±\T`Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶\T

&Ó_Ÿø±s¡T¶\T, m.Ï.myéT. ø±s¡T¶\T, ùde\T (e÷ <ë«sê

Áb˛‘·‡Væ≤+#·ã& e÷ nqTã+<Ûä dü+düú\T, ø£+ô|˙\T n+~+s#·

Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶\T).

2. ø°\ø£ ìã<ä∆‘·\T

2.1 MTø√dü+ e÷ ø°\ø£ ìã<ä∆‘·\T

2.1.1 MT‘√ nìï ˝≤yê<˚M\˝Àdüs¡sTTq $<Ûä+>±,

‘·>∑Te÷Á‘·+ düŒ+~+#·&É+

(m) u≤´+øÏ+>¥ øö+≥s¡¢ <ä>∑Zs¡ #Ó≈£îÿ\/q>∑<äT #Ó*¢+|ü⁄ Á>∑Væ≤+|ü⁄

e+Ï ø£ dü u≤´+øÏ+>¥ edü‘·T\qT ø£*Œ+#·&É+. (_) yTeTT

4

n+~+#˚ |ü<∏äø±\, ùde\ ø√dü+ e÷ dæã“+~ bÕÏ+#˚

Ä#·s¡D\˝À, $<ÛëHê\˝À á ìj·Te÷e[˝Àì Á|üe÷D≤\qT,

ìã<ä∆‘·\qT bÕÏ+#·&É+. (dæ) #·≥º+, ìã+<Ûäq˝À¢ ñ+& dü÷Œ¤]ÔøÏ

nqT>∑TD+>± e÷ |ü<∏äø±\T, ùde\T ñ+&˝≤ #·÷&É≥+. (&ç)

MT‘√, e÷ ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T bÕs¡<äs¡Ùø£+>± düeTÁ>∑‘· HÓ’‹ø£

dü÷Á‘ê\‘√ ø=qkÕπ>˝≤ #·÷&É≥+. (Ç) $X«dü j·T u≤´+øÏ+>¥,

#Ó*¢+|ü⁄ $<ÛëHê\qT düTs¡øÏå‘·+>± ìs¡«Væ≤+#·&É+.

2.1.2 e÷ Ä]úø£ |ü<∏äø±\T, ùde\T m˝≤ |üì#˚kÕÔjÓ÷

MT≈£î ns¡ú+ nj˚T´+<äT≈£î düVü‰j·T|ü&É≥+.

(m) Væ≤+B, Ç+ ¢wüß Ò<ë kÕúìø£ uÛ≤wü @<√ ˇø£<ëì˝À Ò<ë

m≈£îÿeyêÏ À¢ düe÷#êsêìï ‘Ó\|ü&É+. (_) e÷ Á|üø£≥q\T,

Áb˛‘ê‡Vü≤ø£ düe÷#ês¡+ ‘·|ü<ë] |üÏº+#~>± ñ+&É≈£î+&Ü

düŒwüº+>± ñ+&˝≤ #·÷&É≥+. (dæ) e÷ |ü<∏äø±\T, ùde\ >∑T]+∫

MT≈£î düŒwüºyÓTÆq düe÷#ês¡+ n+~+∫, yêÏøÏ nqTe]Ô+#˚

wüs¡‘·T\T, e&û¶πs≥T¢ / ùdyê s¡TdüTeTT\T düŒwüº+ #j·T&É+. (&ç)

˝≤uÛÑ+#≈£LπsÃyy√ yêÏ >∑T]+∫ MT≈£î düe÷#ês¡+ n+~+#·&É+,

Ä ≤uÛ≤\qT m˝≤ bı+<äe#√Ã ‘Ó*|æ, yêÏ Ä]úø£ Á|üuÛ≤yê\qT

‘Ó*j·T|üs¡#·&É+. me]ì dü+Á|ü~+#ê˝À MT dü+<Vü‰\qT m˝≤

ìeè‹Ô #düTø√yê˝À ‘Ó\|ü&É+.

2.1.3 MT U≤‘ê\qT ˝Ò<ë ùde\qT ñ|üjÓ÷–+#·T

ø=H˚+<äT≈£î düVü‰j·T|ü&É≥+

(m) Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü düeTT∫‘·+>± n|t&Ÿ #j·T&É+. (_)

e&û¶πs≥¢, s¡TdüTeTT\, ìã+<Ûäq\ Ò<ë wüs¡‘·T\˝À e#Ã e÷s¡TŒ\

>∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó*j·TCÒj·T&É+.

(dæ) ÁøÏ+~ düeTÁ>∑ düe÷#êsêìï u≤´+≈£î\≈£î #Ó+~q nìï

XÊK\˝À n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·&É+.

(i) y˚TeTT n+~+#˚ ùde\T (ii) bı<äT|ü⁄ U≤‘ê\˝À

ñ+#·e\dæq ø£ dü yÓTT‘·Ô+ ø=qkÕ–+#·ì K‘ê\≈£î dü+ã+~Û+∫

$~Û+#˚ s¡TdüTeTT\T H√ Á|òæ˝Ÿ U≤‘ê\T. (iii) |òæsê´<äT\T

Çe«&ÜìøÏ dü+ã+~Û‘· XÊU≤~Ûø±] ù|s¡T, $esê\T. (iv) MT

|òæsê´<äT XÊK |ü]~Û À |ü]cÕÿs¡+ ø±q≥¢sTT‘ ô|’ kÕúsTT˝À

dü+Á|ü~+#·&ÜìøÏ M\T>± CÀq Ÿ / ÁbÕ+‘·\ n~Ûø±s¡T\ ù|s¡T¢,

∫s¡THêe÷\T. (v) dü+ã+~Û‘· XÊK |ü]~Û˝Àì u≤´+øÏ+>¥

n+ãT&é‡yÓTHé ù|s¡T, ∫s¡THêe÷\T, bò Hé q+ãs¡T¢. (vi) á

düe÷#ês¡eT+‘ê ˇø£ ∫qï |ü⁄düÔø£+ s¡÷|ü+˝À n+~+#·&É+

»s¡T>∑T‘·T+~. (&ç) e÷ $<ÛëHê\T, #Ó≈£îÿ\ edü÷fiófl, |æsê´<äT\T,

|ü]cÕÿsê\T, qwüº|ü]Vü‰s¡+ ãø±sTT\ edü÷fi¯ófl, uÛÑÁ<ä‘·≈£î

dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\T yÓuŸôd’Ÿ À ñ+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

2.1.4 @<äsTTHê ‘·|ü »]–‘ dü‘·«s¡+>±, kÕqTuÛÑ÷‹‘√

dü]#˚j·T&É+

(m) e÷ ‘·|ü˝ÒeTsTTHê ñqï≥¢sTT‘˚ yêÏøÏ u≤´+øÏ+>¥

s¡TdüTeTT\T s¡<äT› #j·T&É+, ‘·|ü\T yÓ+≥H dü]~<ä›&É+. (_)

MT |òæsê´<äT\≈£î ‘·ø£åDy˚T düŒ+~+#·&É+. (dæ) |òæsê´<äT\ô|’

rdüTø=qï #·s¡ dü+‘·è|æÔ ø£*–+#·q|ü&ÉT <ëìï ô|’ n~Ûø±s¡T\≈£î

@$<Ûä+>± ‘Ó*j·TCÒj·÷˝À ‘Ó\|ü&É+ (ù|sê 7 #·÷&É+&ç) (&ç)

kÕ+πø‹ø£ ˝ÀbÕ\e\¢ düeTdü´\T ‘·˝…‹Ôq|ü&ÉT düeTT∫‘·

Á|ü‘ê´e÷ïj·÷\qT dü÷∫+#·&É+.

2.1.5 e´øÏÔ>∑‘· düe÷#êsêìï Ä+‘·s¡+–ø£yÓTÆq~ >±qT,

>√|ü +>±qT ñ+#·&É+

ù|sê 5 À dü÷∫+∫q $wüj·÷\≈£î dü+ã+~Û+∫q MT e´øÏÔ>∑‘·

düe÷#êsêìï Ä+‘·s¡+–ø£yÓTÆq~ >±qT, >√|ü +>±qT ñ+#·&É+

»s¡T>∑T‘·T+~.

2.1.6 ìj·Te÷e[ Á|ü#ês¡+

(m) (Á|üdüTÔ‘· $ìjÓ÷>∑<ës¡¢≈£î) ìj·Te÷e[ Á|ü‹ì n+~+#·&É+

(_) (ø=‘·Ô $ìjÓ÷>∑<ës¡¢≈£î) U≤‘ê ‘Ó]∫q|ü&ÉT ìj·Te÷e[

Á|ü‹ n+~+#·&É+ (dæ) Á|ü‹XÊK˝À á ìj·Te÷e[ì

n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·&É+, yÓuŸôd’Ÿ˝À ñ+#·&É+. (&ç) ñ

<√´>∑T\≈£î á ìj·Te÷e[ •ø£åD Çe«&É+. •ø£åD <ë«sê

düeTT∫‘· düe÷#ês¡+ n+~+#· >∑\T>∑T‘ês¡T. ìj·Te÷e[ì

Ä#·s¡D˝À ô|≥º&É+.

2.1.7 Ä#·s¡D˝À ìwüŒø£åbÕ‘·$<Ûëq+ nqTdü]+#·&É+

ej·TdüT‡, C≤‹, *+>∑, eT‘·, yÓ’ø£\´, yÓ’yêVæ≤ø£ Vü≤√<ë\

Ä<Ûës¡+>± $eø£åqT bÕÏ+#·≈£î+&Ü ñ+&É≥+.

3. düe÷#ês¡+ ` bÕs¡<äs¡Ùø£‘·

e&û¶πs≥T¢, kÕ<Ûës¡D |ò”E\T, Ç‘·s¡ s¡TdüTeTT\ >∑T]+∫q

düe÷#êsêìï MTs¡T MÏ <ë«sê ‘Ó\TdüTø√e#·TÃ (m) e÷

XÊK\˝Àì Á|üø£≥q\qT >∑eTì+#·&É+. (_) ôV≤ ŸŒ …’q¢≈£î Ò<ë

e÷XÊK\≈£î bò Hé #j·T&É+. (dæ) e÷ yÓuŸôd’Ÿ À #·÷&É≥+

(&ç) dü+ã+~Û‘· ñ<√´>∑T\qT / düVü‰j·T dæã“+~ì n&É>∑&É+.

(Ç) ≤]|òt / ùdyê ¬>’&É¢qT dü+Á|ü~+#·&É+.

3.1 $ìjÓ÷>∑<ës¡T ø±e&ÜìøÏ eTT+<äT yTeTT n+~+#

düe÷#ês¡+

(m) MT≈£î ÄdüøÏÔ ñqï yêÏ >∑T]+∫ e÷≈£î ‘Ó*j·TCÒùdÔ Ä

|ü<∏äø±\, ùde\ ø°\ø£yÓTÆq n+XÊ\ >∑T]+∫ düŒwüºyÓTÆq

düe÷#ês¡+ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+ (_) MT nedüsê\≈£î dü]|ü& ùde\qT

5

yTeTT n+~düTÔqï≥¢sTT‘ yêÏ >∑T]+∫ @ |ü<∏äø±\, ùde\

>∑T]+#·sTTHê düπs düe÷#ês¡+ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+ (dæ) |ü<∏äø±\T,

ùde\qT ˇπø s¡ø£+>± ø±≈£î+&Ü y˚πs«s¡T s¡ø±\T>± m˝≤

\_ÛkÕÔjÓ÷, yêÏì @$<Ûä+>± bı+<äe#√Ã ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+

(ñ<ë` m.Ï.myéT.\ <ë«sê, Ç+≥¬sïŸ, bò Hé\ <ë«sê, XÊK˝À¢

yÓTTˆˆ) (&ç) Hê´j·T, #·≥º|üs¡yÓTÆq, n+‘·s¡Z‘· $<ÛëHê\T

nedüs¡yÓTÆq|ü&ÉT MT >∑T]Ô+|ü⁄, ∫s¡THêe÷\T yÓTTˆˆ düe÷#ês¡+

MT qT+∫ ùdø£]+#·&É+. (Ç) MT≈£îqï Vü≤≈£îÿ\T, u≤<Ûä ‘·\T

‘Ó*j·T#Ó|üŒ&É+ eTTK´+>± nìï s¡ø±\ &çbÕõ≥¢ U≤‘ê\T, ùd|òt

ø£wüº&û\T, ≤ø£s¡¢ $wüj·T+˝À MT yês¡düT\≈£î kÂø£sê´\qT e]Ô+|ü

CÒj·T&É+.

3.2 $ìjÓ÷>∑<ës¡T ø±>±H˚ y˚TeTT MT≈£î n+~+#˚

düe÷#ês¡+

(m) MT≈£î ø±e\dæq n<äq|ü⁄ düe÷#ês¡+ n+fÒ |ü<∏äø±\

ø°\ø±+XÊ\qT $e]kÕÔ+. yêÏøÏ nqTe]Ô+#˚ e&û¶πs≥T¢ /

s¡TdüTeTT\T Ç‘·s¡ |ò”E\ >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (_) nìï

&çbÕõŸ U≤‘ê\≈£î, düTs¡øÏå‘·+>± ñ+#·Tø=H edüTÔe⁄\qT, ùd|òt

&çbÕõŸ yê Ÿº\≈£î \_Û+# Vü≤≈£îÿ\T, u≤<Ûä ‘·\T eTØ eTTK´+>±

Hê$THwüHé kÂø£s¡ + >∑T]+∫ n<äq|ü⁄ düe÷#ês¡+. (dæ) dü«j·T+

Áù|]‘·+>± MTs¡T ªe÷≈£î ‘Ó\|üe<äT›µ (&√Héºø± Ÿ) nqï ùdeqT

$ìjÓ÷–+#·Tø=+≥Tqï≥¢sTT‘ f…*bò q¢ <ë«sê, mdt.myéT.mdt.

Ç`yÓTsTT Ÿ <ë«sê ø=‘·Ô |ü<∏äø±\T / ùde\T >∑T]+∫ m≥Te+Ï

düe÷#êsêìï ‘Ó*j·TCÒj·T+. *œ‘·|üPs¡«ø£+>± MTs¡T á

düe÷#ês¡+ / ùde\T ø±yê\ì ø√]‘ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

3.3 e&û¶πs≥T¢

yTeTT ~>∑Te yêÏ MT<ä MT≈£î düe÷#êsêìï ÇkÕÔ+

(i) MT &çbÕõŸ eT]j·TT s¡TDU≤‘ê\≈£î e]Ô+#

e&û¶πs≥T¢

(ii) e&û¶ ìØí‘· πs≥T˝À ñqï s¡TD≤\T, e&û¶ ØôdŸ

ø±¢CŸ $esê\T @yÓTÆHê s¡TD ˇ|üŒ+<ä+ ñqï

dü+<äs¡“¤+˝À, <ëì neT\T ‘B $wüj·T+˝À.

(iii) e&û ¶ bò˛ ¢Ï+>¥ πs≥T˝À s¡TD≤\T nsTTq

dü+<äs¡“¤+˝À MT bò ¢Ï+>¥ πs≥T≈£î ]|òü¬sHé‡ πs≥T

nqTdü+<Ûëq+ #j·Tã&ÉT‘·T+~. MT s¡TD+ô|’

e&û¶ πs≥T ìsê∆]+#·T≥≈£î ]|òü ¬sHé‡ πs≥T≈£î

Á|”$Tj·T+ Ò<ä ‘·–Z+|ü⁄ e]ÔdüTÔ+~. á ]|òü¬sHé‡

πs≥T $$<Ûä ø±˝≤˝À¢ s¡TD+ >∑T]+∫ ˇ|üŒ+<ä+

≈£î<äTs¡TÃ≈£îH $ìjÓ÷>∑<ës¡¢≈£î πø Ø‹˝À ñ

+≥T+~.

(iv) s¡TD ˇ|üŒ+<ä+ ø£ dü e&û¶πs≥T ø±¢CŸ ø£*– ñ

+≥T+~.

(v) ìØí‘· πs≥TqT+∫ bò ¢Ï+>¥ πs≥T≈£î ‹]– yÓqTø£≈£î

e÷s¡TÃ≈£îH+<äT≈£î MT≈£î neø±X+ ÇkÕÔ+. n˝≤

nsTT‘ <ëìøÏ #êØ®\T ñ+≤sTT.

3.3.1. e÷ |ü<∏äø±\≈£î |ü]Ô+# e&û¶ πs≥¢ À e÷s¡TŒ\T eùdÔ

XÊK ø±sê´\j·T+˝À Á|ü<ä]Ù+#·&É+, e÷ U≤‘ê\≈£î *øÏ«&ç°\≈£î

nqTã+<Ûä+>± ‘Ó*j·T#j·T&É+, ÒK\T, á`yÓTsTTfiófl bò Hé

md t.m+.mdt.\T, yêsê Ô | ü Á‹ø £\, y Óu Ÿ ôd ’ Ÿ <ë«sê

‘Ó*j·T#˚j·T&É+.

e&û¶πs≥¢ À e÷s¡TŒ\T

e÷ |ü<∏äø±\≈£î e]Ô+# e&û¶πs≥¢ À e÷s¡TŒ eùdÔ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

3.4 ≤]|òt |üÏºø£ (≤]|òt ôw&É÷´ Ÿ)

3.4.1 |ò”E\T, s¡TdüTeTT\T dü+ã+~Û+∫ |üÏºø£

(m) e÷ XÊK\˝À á düe÷#êsêìï ãVæ≤s¡+>∑+>± Á|üø£ÏkÕÔ+

(_) MTs¡T m+|æø£ #˚düTø=qï ùde\≈£î, |ü<∏äø±\≈£î e]Ô+#˚

s¡TdüTeTT\, ≤]|òt |üÏºø£qT >∑T]+∫ MT≈£î yTeTT $esê\T

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+ (dæ) MTs¡T m+|æø£ #düTø=qï ùde\T / |ü<∏äø±\˝À

e]Ô+#˚ wüs¡‘·T\qT ìã+<Ûäq\qT bÕÏ+#·ø£b˛sTTHê /

uÛÑ+>∑|ü]#·Hê $~Û+#˚ n|üsê<Ûä s¡TdüTeTT $esê\ >∑T]+∫

düe÷#ês¡+ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

3.4.2 s¡TdüTeTT\˝À, Ks¡TÃ\˝À e÷s¡TŒ\T

ø=‘·Ô>± e÷s¡TŒ ‘Ó∫ÃHê ˝Ò<ë á Ks¡TÃ\T, s¡TdüTeTT\˝À

ô|+|ü⁄<ä\ ñHêï yêÏì neT\T #˚j·T&ÜìøÏ HÓ\ s√E\

eTT+<äT>± Á|üø£Ï+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

3.5 wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T

(m) yÓTT≥ºyÓTT<äÏ kÕ]>± MTs¡T $ìjÓ÷<ës¡T>± e÷] e÷

|ü<∏äø£+ / ùde $ìjÓ÷–+#·Tø=+≥Tqï|ü&ÉT yêÏøÏ e]Ô+#

wüs¡‘·T\ì, ìã+<Ûäq\ >∑T]+∫ dü\Vü‰\qT ÇkÕÔ+. (_) nìï

wüs¡‘·T\T, ìã+<Ûäq\T kÕ|ò”>± ñ+≤sTT. Á|ü‘´øÏ+∫ Hê$THwüHé

edü‹, Ç‘·s¡ ìã<ä∆‘·\T, $<ÛäT\ >∑T]+∫ düŒwüºyÓTÆq uÛ≤wü À

d”<ëkÕ<ë>± ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

3.5.1 wüs¡‘·T\ ìã+<Ûäq\˝À e÷s¡TŒ\T

(m) MTs¡T e÷ $ìjÓ÷>∑<ës¡T nsTTq|ü&ÉT wüs¡‘·T\,

ìã+<Ûäq\˝À e÷s¡TŒ\qT á e÷sêZ\ <ë«sê ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

(i) U≤‘ê ùdºŸyÓT+≥T¢ / bÕdüT|ü⁄düÔø±\T (ii) mÏmyéT\T (iii)

7

eé~Û ñ+≥T+<√ yÓTT<ä …’q #Ó*¢+|ü⁄ $<ÛëHêìï $e]kÕÔ+.

#Ó*¢+|ü⁄ Áø£e÷ìøÏ MTs¡T ø£≥Tºã&Éq≥¢sTT‘ kÕúìø£+>± neT\T

e⁄+& #·≤º\ ø£qT>∑TD+>± ãø±sTT\qT sêãfÒº+<äT≈£î #·s¡ \qT

#˚|ü&É‘ê+. á $<Ûëq+˝À H√°düT\qT |ü+|ü≥+ ˝Ò<ë

e´øÏÔ>∑‘·+>± $TeTà*ï ø£\TdüTø√e≥+, \uÛÑ yÓTÆ‘ Vü‰MT\qT /

‘êø£≥TºqT |ü⁄q'kÕ«Bq+ #düTø√e&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

e÷ ùdø£s¡D $<Ûëq+ $qj·T$<Ûj·T‘·\‘√, ‘·–q q&Ée&çø£‘√

q#·Ã#Óù|Œ~>± e⁄+≥T+~. $ìjÓ÷>∑<ës¡T\ >√|ü˙j·T‘·,

∫s¡ø±\ dü+ã+<Ûë\T HÓ\ø=\TŒø√e&Üìï yTeTT $X«dækÕÔ+.

e÷ ñ<√´– Ò<ë e÷ n~Ûø£è‘· Á|ü‹ì~Û nsTTq Ç‘·s¡ e´øÏÔ

ãø±sTT\ ùdø£s¡D≈£î eùdÔ Ò<ë uÛÑ÷$T ‘·qU≤qT |ü⁄q'kÕ«BÛq+

#düTø=H≥|ü&ÉT ‘·eT >∑T]Ô+|ü⁄qT ‘Ó\T|ü⁄‘ês¡T. yT+ C≤Ø#dæq

n~Ûø±s¡ |üÁ‘êìï #·÷|ækÕÔs¡T. ø£yfi MTs¡T ø√]q≥¢sTT‘ u≤´+≈£î

n~Ûø±s¡T\T Ò<ë u≤´+≈£î C≤Ø #dæq >∑T]Ô+|ü⁄ ø±s¡T¶qT MT≈£î

#·÷|ækÕÔs¡T. ãø±sTT\≈£î dü+ã+~Û+∫q düe÷#êsêìï

MTø£+<äCÒdæ ãø±sTT #Ó*¢+|ü⁄≈£î ‘·–q+‘· düeTj·÷ìï ø£*ŒkÕÔ+.

ñ<√´>∑T\+<äs¡÷ Ò<ë e÷ u≤´+≈£î\≈£î ÁbÕ‹ì<Ûä + eVæ≤+#

@ e´øÏÔ nsTTHê ùdø£s¡D˝À ˝Ò<ë ‘·qU≤ |ü⁄q'kÕ«BÛq+

#düT≈£î+≥Tqï|ü&ÉT øÏ+<ä dü÷∫+# e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\qT

bÕÏkÕÔs¡T.

(m) MTs¡T ø√s¡T≈£îqï düú\+˝À kÕ<Ûës¡D+>± $TeTà*ï

ø£\TdüT≈£î+≤s¡T. yê´bÕs¡ düú\+˝À ˝Òq≥¢sTT‘˚ MT Ç+Ï

<ä>∑Zs¡ø±˙, MTs¡T Ç+À¢ Òq≥¢sTT‘ eè‹Ô / yê´bÕs¡ kÕúq+˝À

ø±˙ ø£\TdüT≈£î+≤s¡T. (_) yÓTT≥ºyÓTT<ä≥ Á|ü‹ì~Û ‘·q >∑T]Ô+|ü⁄

n~Ûø£è‹ì $e]kÕÔ&ÉT. (dæ) MT >√|ü j·T‘·≈£î ‘·–q eTqïq

ø£*ŒkÕÔ&ÉT . & ç ) y ˚ TeTT ãø±sTT\≈ £ î d ü+ã+~Û+∫q

düe÷#êsêqï+‘ê MT≈£î ÇkÕÔ+. ãø±sTT\ #Ó*¢+|ü⁄ ø√dü+

eTT+<äT>± ‘·–q H√°düT Çe«&ÜìøÏ ø£èwæ #kÕÔ+. Ç) ø£ …ø£åHé

@C… ‡\≈£î &çbòÕ Ÿº ø°dtô|’ nqTeT‹ Ç#Ã+<äT≈£î MT≈£î |üØøÏå+#

|ü<ä∆‹ ñ+≥T+~. Ä$<Ûä+>± #ùdÔ e÷ ‘·s¡|ü⁄q ‘·|ü\ ø±s¡D+>±

@≥Te+Ï ‘=+<äs¡ ñ+&É<äT. (m|òt) kÕ<ÛäýÓTÆq+‘·es¡≈£L

Á|ü‘´ø£yÓTÆq düeTj·T+˝À Ò<ë Á|ü‘´ø£yÓTÆq #√≥T˝À |æ\ee<äT›

/ ø£\ee<äT› nqï nuÛÑ´s¡úq\qT eTìïkÕÔs¡T. (õ) ø£*dæq

düeTj·T+, dü+<äsê“¤\ dü+K´, dü+uÛ≤wüD˝Àì n+XÊ\T *œ‘·

|üPs¡«ø£+>± qyÓ÷<äT #kÕÔs¡T (ôV≤#Y) ãø±sTT\≈£î dü+ã+~Û+∫q

$yê<ë\qT Ò<ë $uÛÒ<ë\qT |üs¡düŒs¡ n+^ø±s¡ |üPsê«ø£yÓTÆq

Ø‹˝À Áø£eTã<ä∆yÓTÆq Ø‹˝À |ü]wüÿ]+#·Tø=H+<äT≈£î nìï $<Ûë\

düVü‰j·T+ n+~kÕÔ+ (◊) MT #√≥T≈£î ãø±sTT\ ùdø£s¡D≈£î

e∫Ãq|ü⁄&ÉT eTsê´<ä, eTqïq bÕÏkÕÔ+ (C…) ≈£î≥T+ã+

dü+‘ê|ü+˝À e⁄+&É≥+ Ò<ë $cÕ<äø£s¡yÓTÆq dü+<äsê“¤\T e+Ï

düeTT∫‘·+ ø±ì dü+<äsê“¤˝À¢ ãø±sTT\ ùdø£s¡D >∑T]+∫

ø£\TdüTø√e&Üìï ìyê]kÕÔ+. (C…) ø£ …ø£åHé @C…+≥¢ nqT∫‘·

Á|ües¡Ôqô|’ MT |òæsê´<äT yTs¡≈£î $#ês¡D #|ü&É‘ê+.

6.1 Vü‰MT / ‘·qU≤ |ü⁄q'kÕ«BÛq $<Ûëq Á|üø£≥q

#·≥ºã<ä∆yÓTÆq Vü‰MT / ‘·qU≤ |ü⁄q'kÕ«BÛq $<ÛëHêìï bÕÏkÕÔ+.

nuÛÑ ]úùdÔ $<ÛëqÁ|ü‹ì MT≈£î n+<äCÒj·T>∑\+.

7. |òæsê´<äT\T, Çã“+<äT\T, |ü⁄qs¡Ã¤s¡D+

7.1 n+‘·s¡Z‘· $<ÛëHê\T

(m) |òæsê´<äT #j·T<ä\∫q|ü&ÉT (i) mø£ÿ&É |òæsê´<äT #j·÷*?

(ii) |òæsê´<äTqT m˝≤ #j·÷*? (iii) m|ü&ÉT MT≈£î »yêãT

\_ÛdüTÔ+~? (iv) ñ|üXeTHêìøÏ me]ì ø£\yê*? (v) |òü*‘·+

e\¢ MT≈£î dü+‘√wü+ ø£\>∑ø£b˛‘ @+ #j·÷´*? (vi) ‘· …‘Ô

Á|üXï\≈£î e÷ ñ<√´>∑T\T m˝≤ düVü‰j·T|ü&É‘ês¡T? nï $wüj·÷\T

$e]kÕÔ+. (_) MTs¡T e÷ $ìjÓ÷>∑<ës¡T>± e÷]q|ü⁄&ÉT e÷

$<ÛëHê\ >∑T]+∫q $esê\T m˝≤ bı+<äe#√Ã ‘Ó\T|ü⁄‘ê+.

n+<äT˝À ‘·«s¡>±, kÕ|ò”>±, |òæsê´<äT\qT #ùd $<ÛäHê\T ≈£L&Ü

ñ+≤sTT (dæ) *œ‘·|üPs¡«ø£+>± MT |òæsê´<äTqT n+<äT≈£î+fÒ

<ëìøÏ »yêãTqT / Á|ü‹düŒ+<äqT yês¡+ s√E\ ˝À>±

|ü+ù|j·T‘·ï+ #kÕÔ+. ø£yfi MT |òæsê´<äT bò Hé <ë«sê f…*bò Hé

ôV≤˝ŸŒ&Ódtÿ≈ £î ˝Ò<ë $ìjÓ÷>∑<ës¡T ùdyê q+ãs¡T≈£î

‘Ó*j·TCÒdæq≥¢sTT‘ Ä |òæsê´<äT≈£î ìπs›Xdü+K´qT πø≤sTT+∫

düeTT∫‘· ø±\eé~Û˝À Á|ü>∑‹ >∑]+∫q düe÷#êsêìï

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (&ç) $wüj·÷ìï |ü]o*+∫q ‘·sê«‘· e÷ ‘·T~

Á|ü‹düŒ+<äqqT |ü+|ü⁄‘ê+ ˝Ò<ë Ç+ø± n<äq|ü⁄ düeTj·T+

m+<äT≈£î nedüs¡yÓ÷ $e]kÕÔ+. MT |òæsê´<äTqT n+<äT≈£îqï

Äs¡T yêsê\˝À>± #·s¡ rdüT≈£îH+<äT≈£î j·T‹ïkÕÔ+. Ä ‘·sê«‘·

≈£L&Ü MTs¡T dü+‘·è|æÔ bı+<äq≥¢sTT‘ MT |òæsê´<äTqT me]øÏ

m˝≤ n+<äCÒj·÷˝À ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

7.2 u≤´+øÏ+>¥ n+ãT&é‡eTHé |ü<∏äø£eTT

(m) e÷ yÓuŸôd’Ÿ˝À nìï XÊK\˝Àq÷ uÛ≤s¡rj·T ]»s¡T«

u≤´+≈£î u≤´+øÏ+>¥ n+ãT&é‡eTHé |ü<∏äø£+ ` 2006 e]Ô+#

n+XÊ\qT H√°düT\˝À $e]+#ê+. HêeTe÷Á‘· Ks¡TÃ‘√ á

Á|ü‘·T\qT MTs¡T nuÛÑ ]úùdÔ n+<äCÒkÕÔ+. _) MT≈£î @yÓTÆHê

Çã“+~ ñ+fÒ MTs¡T dü+Á|ü~+#·e\dæq n~Ûø±] ù|s¡TqT Áu≤+#Y

e<ä› #·÷|ü⁄‘ê+. MT |òæsê´<äT Áu≤+#Y kÕúsTT˝À |ü]cÕÿs¡+

ø±ø£b˛‘˚ MTs¡T Áu≤+#Y e<ä› ‘Ó*j·TCÒj·Tã&˚ ∫s¡THêe÷˝À

e÷ Øõq Ÿ / CÀq Ÿ yTH»sYqT dü+Á|ü~+#·e#·TÃqT. dæ) e÷

e<ä› |òæsê´<äT #˚dæq 30 s√E˝À¢ @\ MTs¡T e÷ qT+∫

dü+‘·è|æÔø£s¡yÓTÆq »yêãT bı+<äø£b˛‘˚, MTs¡T Çã“+<äT\

8

|ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ Ç‘·s¡ e÷sêZ\T nH«wæ+#ê\qT≈£î+fÒ MTs¡T

u≤´+øÏ+>¥ n+ãT&é‡eTHé |ü<∏äø£+ øÏ+<ä ]»s¡T« u≤´+ø Ä|òt

Ç+&çj·÷ ìj·T$T+∫q u≤´+øÏ+>¥ nã+ãT&é‡eTHéqT

dü+Á|ü~+#·e#·TÃqT. BìøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü<ä∆‹ì e÷ dæã“+~

$e]kÕÔs¡T.

8. |ü<∏äø±\T ` ùde\T

8.1 &çbÕõŸ U≤‘ê\T

MTs¡T y˚πs«s¡T s¡ø±\≈£î #Ó+~q U≤‘ê\qT ‘Ós¡T#·Tø√e#·TÃ.

ùd$+>¥ U≤‘ê\T, ≥sYà &çbÕõ&é\T, ø£¬s+≥T U≤‘ê\T, MÏ À

ªªH√ Á|òæ Ÿµµ (No frill) U≤‘ê\T yÓTT<ä …’q$ ñ+&Ée#·TÃ. MTs¡T

á U≤‘ê\qT øÏ+~$<Ûä+>± ‘Ós¡T#·Tø√e#·TÃ. (i) ˇø£

e´øÏÔ|üs¡yÓTÆq$ (ii) dü+j·TTø£Ô+ (iii) dü+j·TTø£Ô+ (Ç<ä›s¡÷ Ò<ë

J$+∫ e⁄qïyês¡T) (iv) dü+j·TTø£Ô+ (yÓTT<äÏyês¡T Ò<ë J$+∫

ñqïyês¡T) (v) dü+j·TTø£Ô+ (‘·sê«‹ yês¡T ˝Ò<ë J$+∫

ñqïyês¡T) (vi) Ç+πøsTT‘·s¡ Ø‹˝À nsTTHêdüπs, M≥ìï+Ï

MTs¡T Hê$TH˚wüHé edü‹ $ìjÓ÷–+#·T≈£î+≥÷ ˝Ò<ë

$ìjÓ÷–+#·Tø√≈£î+&ÜH ‘Ós¡ee#·TÃ. U≤‘ê ‘Ó]#düeTj·T+˝À

Hê$THwüHé edü‘·T\qT ‘Ó\|ü&É+e\¢ Ç+‘·≈£î eTT+<äT $e]+∫q

U≤‘ê\ô|’ @$<ÛäyÓTÆq Á|üuÛ≤e+ #·÷|ü⁄‘·T+<√ $e]kÕÔ+. düT\uÛÑ

»eTedü‹ (Liquid deposit facility) ªd”«|tµ U≤‘ê\T, Ç+ø±

yT+ n+~+# Ç‘·s¡ |ü<∏äø±\T, yêÏ $<ÛëHê\T, yêÏe\¢

#≈£Lπs Á|üjÓ÷»Hê\ >∑T]+∫ MTs¡T U≤‘ê ‘Ó]# düeTj·T+˝À

$e]kÕÔ+.

(dæ) MT Hê$Tì $esê\qT bÕdtãTø, U≤‘ê\ ìy~ø£, |òæø‡&é

&çbÕõ≥¢ ]dæ|tº (FDR) \˝À bı+<äT|üs¡TkÕÔ+.

(&ç) U≤‘ê ‘Ó]# <äs¡U≤düTÔ $esê\T.

U≤‘êqT ‘Ós¡e&É+, &çbÕõŸ U≤‘ê\ ˝≤yê<˚M\T

@ &çbÕõŸ˝À U≤‘êHÓ’Hê ‘Ó]#˚eTT+<äT á ùde\T

n+~kÕÔ+

(m) u≤´+≈£î Á|üø£Ï+∫q ªªMT $ìjÓ÷>∑<ës¡T >∑T]+∫

‘Ó\TdüTø√+&çµµ (MT.$.‘Ó) (Know your sustomer-K.y.c)

e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\qT ‘·–q+‘· düVü≤q+‘√ bÕÏkÕÔ+. (_)

nedüs¡yÓTÆq |üÁ‘ê\qT Ò<ë kÕøå±´\qT n+~+#·≥+ Ò<ë

yêÏì düeT]Œ+#·eTì ø√s¡T‘ê+. (dæ) MT.$.‘Ó, nÁø£e÷s¡®q

ìs√<Ûä+ (Anti money laundering) Ò<ë Ç‘·s¡ XÊdüq

|üs¡yÓTÆq nedüsê\ ì$T‘·Ô+ ø±yê*‡q düe÷#ês¡+ e÷Á‘·yT

ø√s¡≥+. ø£yfi n<äq|ü⁄ düe÷#ês¡+ nedüs¡yÓTÆ‘ <ëìï $~Û>±

bı+<äT‘ê+. <ëìøÏ dü+ã+~Û+∫q \øå±´ìï $XBø£]kÕÔ+. Ä

düe÷#ês¡+ dü«#·Ã¤+<ä+>± n+~kÕÔ+. (&ç) U≤‘ê ‘Ó]# bÕsYà\qT

Ç‘·s¡ kÕe÷Á>∑T\qT MTø£+~+#·&É+. yêÏ˝ÀH˚ ø±yê*‡q

Á|ü<ÛëqyÓTÆq düe÷#êsêìï ‘Ó\|ü≥+. MTs¡+~+∫q |üÁ‘ê\qT

<ÛäèMø£s¡D≈£î Ò<ë MT.$.‘Ó. \≈£î nqT>∑TD+>± ñHêïjÓ÷ Ò<√

#·÷düTø√e≥+. (Ç) á $<Ûëq|üs¡yÓTÆq $~Û$<ÛëHê\qT

$e]+#·≥+, &çbÕõŸ U≤‘ê ‘Ó]#˚eTT+<äT MTø£edüs¡yÓTÆq

düŒw” ºø£s¡D\qT n+~+#·≥+ (m|òt) yÓTT<äÏkÕ] U≤‘ê

‘Ós¡TdüTÔqï|ü⁄&ÉT ;Ûe÷≈£î dü+ã+~Û+∫q $esê\eTT, ;Ûe÷

|ü<∏äø±\qT, yêÏ ø±\|ü]$T‹ wüs¡‘·T\qT &çbÕõŸ Çq÷‡ ¬sHé‡

n+&é Á¬ø&çŸ >±´s¡+° ø±s=ŒπswüHé Ä|òt Ç+&çj·÷ dü+düú @$<Ûä+>±

n+~düTÔ+<√ $e]+#·≥+.

U≤‘ê e÷s¡TŒ #˚j·T≥+

(m) yT+ n+~düTÔqï ø£¬s+Ÿ Ò<ë ùd$+>¥‡ U≤‘ê (≥sYà &çbÕõŸ

U≤‘ê $TqVü‰sTT+∫) neø±X¯+‘√ ‘·è|æÔ |ü&Éq≥¢sTT‘˚ 14

s√E\ ˝À|ü\ yÓTT<äÏ #Ó*¢+|ü⁄ »]|æqï≥¢sTT‘ á U≤‘êqT

eTs=ø£ÿ U≤‘ê\T>± e÷πsÃ+<äT≈£î düVü‰j·T|ü&É‘ê+ Ò<ë MT

&ÉãT“qT m≥Te+Ï e&û¶ ˝Ò≈£î+&Ü yê|üdüT #˚kÕÔ+. BìøÏ

m≥Te+Ï H√°dt e´e~Ûì bÕÏ+#·+. n<äq|ü⁄ Ks¡TÃ\qT

$~Û+# ·+. (_) MT ø £ ¬s+Ÿ / ùd$+>¥‡ U≤‘ê\qT

eT÷dæyj·T<ä\#·Tø=+fÒ MT qT+∫ á dü÷#·q n+<äTø=qï

eT÷&ÉT |üìs√E\˝À>± Ä |üì#kÕÔ+. (dæ) MT U≤‘êqT e÷

XÊK˝À¢ <ìø£sTTHê ã~© #j·T<ä*ùdÔ e÷ u≤´+≈£î #ùddüTÔ+~.

MT nuÛÑ s¡úq Ä XÊK≈£î n+~q ¬s+&ÉT yêsê\ ˝À>± MTs¡T MT

U≤‘êqT ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ. MT.$.‘Ó. ìã+<Ûäq\≈£î

nqT>∑TD+>±H ø=‘·Ô XÊK˝À MTs¡T ≤yê<M\T ìs¡«Væ≤+#ê*‡

ñ+≥T+~. MT kÕúsT÷ dü÷#·q\T Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄ @eTsTTHê

ñ+fÒ <ëì Á|üø±s¡+ MT≈£î ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (&ç) e÷ e\¢ @s¡ø£yÓTÆq

Ä\dü + nsTTHê, e÷ ‘·|üe\¢ MTs¡T #êØ®\T #Ó*¢+#ê*‡

eùdÔ m≥Te+Ï s¡TdüTeTT\qT $~Û+#·+.

8.1.1 ùd$+>¥‡ / ø£¬s+≥T U≤‘ê\T

&çbÕõŸ U≤‘êqT ‘Ó]#eTT+<äT

(m) ˝≤yê<M\ dü+K´, q>∑<äT #Ó*¢+|ü⁄\ dü+K´ yÓTT<ä …’q

yêÏ $esê\T ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. Ç~ |ü]$T‘· ø±\+˝À ñ

∫‘·+>±H˚ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+ (_) |ü]$T‘· ø±\e´e~Û À $$<Ûä

#ÛêØ®\ düe÷#ês¡+, |ü]$T‹ <ëÏq|ü⁄&ÉT $~Û+#˚ #êØ®\

$esê\T ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. ≤]|òt |üÏºø£˝À #êØ®\ $esê\T

e⁄+≤sTT (dæ) ùd$+>¥‡ U≤‘ê˝À #Ó*¢+# e&û¶πs≥TqT, <ëìï

m+‘·ø±˝≤ìøÏ @$<Ûä+>± …ø£ÿø£≤º À ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

ø£ dü u≤´ …Hé‡

9

e÷ XÊø£\ìï+Ï˝À ùd$+>¥‡ U≤‘ê˝À e⁄+#·e\dæq

ø£ düyÓTT‘êÔìï Á|üø£Ï+#ê+. ùd$+>¥‡ U≤‘ê, ø£¬s+≥T U≤‘ê

Ò<ë Ç‘·s¡ s¡ø£yÓTÆq &çbÕõŸ U≤‘ê\ >∑T]+∫q düe÷#êsêìï

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

(m) U≤‘ê\˝À ˝≤yê<˚M\T »]ù|+<äT≈£î ìã+<Ûäq\T,

wüs¡‘·T\≈£î ‘·–q $<Ûä+>± ñ+#ê*‡q ø£ dü yÓTT‘êÔ\ >∑T]+∫

$e]kÕÔ+. (_) MT U≤‘ê˝À MTs¡T ø£ dü yÓTT‘·Ô+ ñ+#·q≥¢sTT‘

$~Û+# #êØ®\ >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. MÏ $esê\qT ≤]|òt

|üÏºø£ #êØ®\ >∑T]+∫ ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. áÏ $esê\qT ≤]|òt

|üÏºø£ À dü÷∫+#·≥+ »]–+~. (dæ) 30 s√E\T ø=qkÕ–+#

ø£˙dü u≤´˝…Hé‡˝À @y˚$ e÷s¡TŒ\T >∑T]+∫ eTT+<äT>±

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. á H√°düT ø±\+˝À, yTeTT ìs¡ísTT+∫q n~Ûø£

ø£ dü u≤´ …Hé‡ ø=qkÕ–+#·q+<äT≈£î @MT edü÷\T #j·TeTT.

#êØ®\T

#Ó≈£îÿ |ü⁄düÔø±\ C≤Ø, n<äq+>± U≤‘ê\ qK\T ùdºŸyÓT+Ÿ‡,

qø£\T bÕdüTãT≈£îÿ\T #Ó*¢+|ü⁄ »]|æq #Ó≈£îÿ\ Á|ü‘·T\T, b˛*jÓ÷

#êØ®\T, &Ó_Ÿ ø±s¡T¶\T, mÏmyéT ø±s¡T¶\T, dü+‘·ø£ <ÛäèMø£s¡D\T

‘·–q+‘· yÓTT‘·Ô+ Òø£b˛e≥+ eT÷\+>± #Ó≈£îÿ\ yê|üdüT≈£î

njT´ Ks¡TÃ, U≤‘êØ‹ì ãÏº nedüs¡eTjT´ e÷s¡TŒ\T yÓTTˆˆq

yêÏøÏ ì]›wüº #êØ®\qT ≤]|òt |üÏºø£ À dü÷∫+#·≥+ »]–+~.

(Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶\≈£î J$‘·ø±\+ |ü⁄qs¡ïMø£s¡D #êØ®\qT

XÊX«‘·+>± $TqVü‰sTT+|ü⁄ Çe«≥+ e+Ï) sêsTTr\T Ò<ë

dü+πøåe÷\qT Ç∫Ãq≥¢sTT‘ yêÏì ndü\T #Ó\T¢u≤≥T ø±\+˝À

yÓq≈£îÿ rdüTø√e≥+ »s¡>∑<äT.

ùdºŸyÓT+Ÿ\T

(m) MT U≤‘ê≈£î dü¬s’q $<Ûä+>± ìs¡«Væ≤+#+<äT≈£î >±qT yêÏ À

Äs√|üD\qT |üØøÏå+#·T≈£î+≥÷ ñ+&Ü*. n+<äT≈£î >±qT

U≤‘ê≈£î dü+ã+~Û+∫ HÓ\dü]>± ùdºŸyÓT+ŸqT n+<äCÒkÕÔ+.

Ç~ Äj·÷ U≤‘ê\qT dü+ã+~Û+∫q~>± e⁄+≥T+~ (ˇø√ÿkÕ]

MT U≤‘ê≈£î bÕdüTãTø˘ ñ+&Ée#·TÃ) (_) MT U≤‘ê≈£î

kÕ<Ûës¡D+>± ‘·s¡#·÷ \_Û+#˚ U≤‘ê ùdºŸyÓT+¢≈£î ‘·|üŒ

n<äq+>± ùd ºŸy ÓT+≥T ¢ ø±yê\+fÒ #êØ®\T #Ó* ¢+∫

n&É>∑e#·TÃqT. Bìø£jT´ #êØ®\T ≤]|òt |üÏºø£ À dü÷∫+#·&É+

»]–+~. (dæ) MTs¡T #˚dæq ∫e] ˝≤yê<˚M\qT øö+≥s√¢

‘Ó\Tø√e#·TÃ. m.Ï.myéT˝Àq÷ ùdø£]+#·Tø√e#·TÃ. e÷ e<ä›

Ç +≥¬sïŸ U≤‘ê edü‹ kÂø£sê´\T+fÒ <ëì <ë«sê ‘Ó\Tø√e#·TÃ

(&ç) U≤‘ê ùdºŸyÓT+≥¢qT á`yÓTsTT Ÿ <ë«sê Ò<ë uÛÑÁ<ä‘· ø£*–q

Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥ ùde <ë«sê |ü+|ü⁄‘ê+. nsTT‘ MTs¡T

ø√]q|ü⁄&ÉT Ä edü‹ e÷ e<ä› ñ+fÒH M\e⁄‘·T+~. (Ç) MT

bÕdtãTø / ùdºŸyÓT+Ÿ‡˝À m+Á°\T dü+øÏå|üÔ+>± düTuÀ<Ûäø£+>±

ñqï<ë Ò<ä nì yTeT÷ s¡÷&Ûç #düT≈£î+≤+.

8.1.2 ≥sYà &çbÕõ≥T¢

ø±\ |ü]$T‹‘√ ≈£L&çq &çbÕõ≥¢qT e÷ e<ä ›

ñ+∫q|ü&ÉT

(m) <Ûäs¡U≤düTÔ À MTs¡T dü÷∫+#·q $<Ûä+>± yÓT#·÷´]º ‘~ HêÏøÏ

#Ó*¢+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. (_) yÓT#·÷´]º ø£+fÒ eTT+<äT ø±\

|ü]$T‹ &çbÕõ≥¢ qT+&ç q>∑<äT bı+< $<Ûëq+. (dæ) ø±\

|ü]$T‹ eTT–j·Tø£ eTT+< &çbÕõ≥¢ qT+&ç q>∑<äT Á&Ü #ùdÔ

n+<äT≈£î e]Ô+# e&û¶πs≥T¢, #Ó*¢+#ê*‡q ãø±sTT\T (&ç) ø£yfi

&çbÕõ≥¢qT yÓT#·÷´]º ‘·s¡Tyê‘· |ü⁄qs¡T<ä›]q (¬sqT´e Ÿ) n+<äT≈£î

e]Ô+# e&û¶πs≥T¢ wüs¡‘·T\T. (Ç) e&û¶ Ä<ëj·T+ô|’ #Ó*¢+#ê*‡q

|üqTï dü\Vü‰\T Çe«&É+, á $wüj·T+˝À e÷≈£î ñqï

#·≥º|üs¡yÓTÆq u≤<Ûä ‘·\T Ä<ëj·T|ü⁄ |üqTï qT+&ç $TqVü‰sTT+|ü⁄

yÓ+≥H ‘Ó*j·T|üs¡#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. (m|òt) e&û¶ Ä<ëj·T+ô|’

MTs¡T |üqTï #Ó*¢+#·ø£≈£î+&Üb˛‘˚, n+<äT≈£î <äs¡U≤düT Ô

#·÷ùd≥|ü& bòÕs¡+ 15 ôV≤#Y 15 õ n+~+#·&É+. (õ) e&û¶

Ä<ëj·T+ô|’ |üqTï #Ó*¢+#ê*‡ eùdÔ nuÛÑ s¡úq <Ûäè|ü|üÁ‘êìï C≤Ø

#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

&çbÕõ≥¢ MT<ä #Ó*¢+#˚ s¡TD≤\T

≥sYà &çbÕõ≥¢ MT<ä \_Û+# s¡TD+ Ò<ë n~Ûø£ #Ó*¢+|ü⁄ kÂø£sê´\

>∑T]+∫ $e]kÕÔ+.

8.1.3 ªªH√Á|òæ Ÿµµ U≤‘ê\T

eTÚ*ø£ u≤´+øÏ+>¥ edü‘·T\T ` H√Á|òæ Ÿ‡ U≤‘êqT, @ yÓTT‘·Ô+

˝Ò≈£î+&Ü (Nil) ˝Ò<ë n‹ ‘·≈£îÿe ø£˙düyÓTT‘·Ô+˝À m˝≤

\_ÛkÕÔjÓ÷ ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. á $$<Ûä ùde\≈£î / |ü<∏äø±\≈£î e]Ô+#

#êØ®\qT ys¡T>± ≤]|òt |üÏºø£ À dü÷∫+#ê+.

U≤‘ê\˝À ≤yê<M\ dü+K´ dü«uÛ≤yêìï |ü]$T‘·T\˝À e⁄+∫Hê

U≤‘ê ‘Ó]#≥|ü&ÉT bÕs¡<äs¡Ùø£yÓTÆq Ø‹˝À $esê\ìï+Ï


8.1.4 yÓTÆqs¡¢ U≤‘ê

yÓTÆHê]° rs¡ìyês¡T &çbÕõŸ U≤‘ê\qT @$<Ûä+>± ‘Ó]∫

˝≤yê<M\T ìs¡«]Ô+#·e#√Ã, MTs¡T ø√]q≥¢sTT‘ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

8.1.5 Á|ü‘˚ ø£ U≤‘ê\T

eè<äT ∆\T, $ø£˝≤+>∑T\T, ìs¡ø£ åsêdüT´\T yÓTTˆˆ Á|ü‘˚´ø£

$ìjÓ÷>∑<ës¡¢≈£î y˚T+ n‘·T´‘·ÔeT+>± Á|üj·T‹ï+∫, ‘˚*>±Z,

nqTe⁄>± ñ+&˝≤ e´eVü≤]kÕÔ+. nqT≈£L\yÓTÆq bÕ\d”\qT,

10

|ü<∏äø±\qT, ùde\qT <Ûäs¡U≤düTÔ<ës¡T\≈£î, $ìjÓ÷>∑<ës¡T\≈£î

ø£*Œ+#·&ÉeTH$ ≈£L&Ü ñ+≤sTT.

n+<ÛäT\≈£î / Ç‘·s¡ $ø£ ≤+>∑T\≈£î U≤‘êqT ‘Ó]#$<Ûëq+ Ç‘·s¡

ìã+<Ûäq\T, wüs¡‘·T\T $e]kÕÔ+. nsTT‘˚ Ç+<äT≈£î yês¡T

e´øÏÔ>∑‘·+>± u≤´+≈£î≈£î ‘·–q kÕøå±´\‘√ dü+Á|ü~+#ê*‡

e⁄+≥T+~.

8.1.6 ìÁ<ëD / ñ|üjÓ÷>∑+˝À Òì U≤‘ê\T

(m) MTs¡T U≤‘ê ‘Ó]∫q|ü⁄&ÉT m+‘·ø±\+ bÕ≥T MT U≤‘ê˝À

ø±s¡´ø£˝≤bÕ\T ìs¡«Væ≤+#·≈£î+&Ü e⁄+fÒ <ëìï ìÁ<ëD /

ñ|üjÓ÷>∑+˝À Òì U≤‘ê\ øÏ+<ä eØZø£]kÕÔs¡T / ‘Ó*j·TCÒkÕÔs¡T.

MT U≤‘êqT ìÁ<ëD / ñ|üjÓ÷>∑+ Òì U≤‘ê Ò<ë ¬ø’¢sTTyéT

#˚j·Tì U≤‘ê>± eØZø£]+#˚eTT+<äT 3 HÓ\\ eTT+<äT>±

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. eT∞fl <ëìï ø±s¡ ø£ ≤bÕ\T ìs¡«Væ≤+#+<äT≈£î

>±qT e]Ô+# #êØ®\qT ≈£L&Ü dü÷∫kÕÔ+. MÏøÏ dü+ã+~Û+∫q

#êØ®\qT ≤]|òt |üÏºø£ À dü÷∫+#ê+. (_) ˇø£yfi MTs¡T á

U≤‘êqT $ìjÓ÷–+#·Tø√‘·\T#·Tø=qï≥¢sTT‘˚ @ $<Ûëq+

nqTdü]+#ê˝À ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. (&ç) ìÁ<ëD U≤‘ê\qT

|ü⁄qs¡T<ä∆]+#·&ÜìøÏ m˝≤+Ï #ÛêØ®\T edü÷\T #j·Tã&É<äT.

8.1.7 U≤‘êqT eT÷dæy˚j·T&É+

kÕ<Ûës¡D |ü]dæú‘·T˝À¢ 30 s√E\≈£î H√°düT Ç∫Ã>±ì MT

U≤‘êqT eT÷dæyj·T&É+ »s¡>∑<äT. nkÕ<Ûës¡D |ü]dæú‘·T˝À¢ n+fÒ

U≤‘êqT düeTT∫‘·+>± ñ|üjÓ÷–+#·ø£b˛e&É+ yÓTTˆˆq

dü+<äsê“¤ À¢ Ä bÕÏø° C≤Ø #dæq #Ó≈£îÿ\qT Á|ü‘ê´e÷ïj·T

@sêŒ≥T¢ #˚düTø√yê\ì ‘êC≤>± #Ó≈£îÿ\T C≤Ø#˚j·Tsê<äì

‘Ó\|ü&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

8.2 øÏ¢j·T]+>¥ e\j·T+ / ùdø£s¡D ùde\T

(m) kÕúìø£ kÕ<ÛäHê\T ` #Ó≈£îÿ\T / Á&Ü|ü⁄º\T, MTs¡T &ÉãT“

yÓq≈£îÿ rdüT≈£î+≥Tqï|ü⁄&ÉT Ç#Ã #Ó≈£îÿ\qT, Á&Ü|ü⁄º\qT @$<Ûä+>±

øÏ¢j·T]+>¥ e\j·T+˝À |ü+|ü⁄‘ês√ $e]kÕÔ+. ø£yfi Ä\dü yÓTÆ‘

#Ó≈£îÿ ùdø£s¡D $<Ûëq+ Á|üø±s¡+ Ä\dü e&û¶ #Ó*¢+|ü⁄≈£î @

yTs¡≈£î ns¡Ω‘· e⁄qï<√ ≈£L&Ü $e]kÕÔ+. (_) Ç‘·s¡ Á|ü<X

#Ó≈£îÿ\qT n+~+#˚ ‘·ø£ åD |üs¡|ü‹ kÂø£s¡´ $esê\qT

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. yêÏøÏ nqTe]Ô+# ìã+<Ûäq\T, wüs¡‘·T\T @@

kÕ<ÛäHê\≈£î MTs¡T bı+<äe#√Ã, U≤‘ê\ ìs¡«Vü≤D dü+‘·è|æÔø£s¡+>±

@$<Ûä+>± ìs¡«Væ≤+#·e#√Ã yÓTTˆˆq $wüj·÷\qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

(dæ) e÷s¡ZeT<Ûä +˝À e⁄qï #Ó≈£îÿ b˛sTTq|ü⁄&ÉT, #Ó≈£îÿ ùdø£s¡D

bÕ\d” Á|üø±s¡+ ø=qkÕπ> M\sTTq+‘· düVü‰j·TeT+~+∫, qø£\T

#Ó≈£îÿ / kÕ<Ûäq Á|ü‹ì n+~+# Á|üj·T‘·ï+ #kÕÔ+. ˇø£yfi

$<Ûëq+˝À e÷s¡TŒ eùdÔ |ü]wüÿè‘· $<ÛëHêìï e÷ yÓuŸ ôd’Ÿ Àq÷,

e÷ XÊK\ìï+Ï Àq÷ Á|üø£ÏkÕÔ+. (&ç) #Óø ùdø£s¡D ùde\

$<Ûëq+ Á|üø±s¡+ ãj·T≥ ÁbÕ+‘ê\≈£î edü÷fifl≈£î yÓfi‚fl #Ó≈£îÿ

b˛sTTq≥¢sTT‘, &É÷|æ¢πøŸ #Óø n+<ä#j·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

8.3 q>∑<äT ˝≤yê<M\T

(m) MT U≤‘êe⁄qï|ü⁄&ÉT øö+≥s¡¢ À #Ó≈£îÿ\qT n+^ø£]+∫

q>∑<äTqT #Ó*¢kÕÔ+. (_) ÄsY._.◊. ìπs›XÊ\ Á|üø±s¡+ e÷

XÊK\ìï+Ï Àq÷ ∫]–q / eTT]øÏ nsTTq H√≥¢qT / ∫\¢s¡

HêD≤\qT e÷s¡TkÕÔ+. (dæ) ì]›wüº yÓTT‘êÔìï $T+∫ ≤yê<M\T

»]|æq|ü⁄&ÉT MT bÕHé (PAN) q+ãs¡T ‘Ó*|üeTì ø√s¡‘ê+.

(&ç) m.Ï.m+. ˝≤yê<M\ <ë«sê MT U≤‘ê qT+&ç n|ü>±

q>∑<äT ã~* »]–q≥T¢ MTs¡T |òæsê´<äT #ùdÔ <ëìøÏ |üHÓï+&ÉT

|üì ~Hê\˝À |ü]wüÿ]+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

8.3.1 Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄\T / kÕúsT÷ dü÷#·q\T

(m) U≤‘êqT ‘Ó]# düeTj·T+˝À Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄\T / kÕúsT÷

dü÷#·q\qT @$<Ûä+>± neT\T #j·Te#√Ã ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. MTs¡T

yêÏì ]ø±s¡T¶ / s¡<äT› #j·Te#·TÃ. Äj·÷ dü+<äsê“¤\qT ãÏº

#êØ®\T e]ÔkÕÔsTT. #êØ®\T ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡T‘·T+≤sTT.

(_) MTs¡+~+∫q n_ÛeT‘êìï ãÏº Á|ü‘·´ø£å #Ó*¢+|ü⁄\T

(m\Åø±ºìø øÏ¢j·T]+>¥ ùde ` (ECS) e+Ï$) Ç‘·s¡ kÕúsT÷

dü÷#·q\qT neT\T#˚kÕÔ+. ˇø£y˚fi¯ MT n_ÛeT‘·+ neT\T

#j·T&É+˝À Ä\dü yÓTÆHê, $|òü\yÓTÆHê n<äq|ü⁄ e´j·÷ìï Ò<ë

Ä]úø£qcÕºìï u≤´+≈£î neT\T#˚ùd (qwüº) |ü]Vü‰s¡ bÕ\d”

Á|üø±s¡yTs¡≈£î (qwüº) |ü]Vü‰sêìï #Ó*¢+#·≥+ »s¡T>∑T‘·T+~. MT

U≤‘ê˝À ‘·–q+‘· kıeTà Òø£ n_ÛeT‘·+ bÕÏ+#· Òq|ü&ÉT

ø±˝≤qT>∑TD+>± e]Ô+# ≤]|òt |üÏºø£\˝À dü÷∫+# #êØ®\qT

e]Ô+|ü#kÕÔ+ (dæ) m\Åø±ºìø øÏ¢j·T]+>¥ ùde (ECS) <ë«sê

kıeTTà #Ó*¢düTÔqï|ü⁄&ÉT kıeTTà #Ó*¢+# yê] |üøå±q @C…+≥T>±

e´eVü≤]+∫ #Ó*¢+|ü⁄ dü÷#·qqT Á>∑V”≤‘·≈£î n+<äCÒkÕÔ+. MT

U≤‘ê˝À Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄ nq~Ûø±]ø£+>± / ‘·|ü>± »]–+<äì

s¡TEyÓ’‘ u≤´+≈£î qwüº |ü]Vü‰s¡ ìã+<Ûäq\ Á|üø±s¡+ MT U≤‘ê≈£î

kıeTTàqT e&û¶‘√ düVü‰ »eT#kÕÔ+.

8.4 #Ó*¢+|ü⁄ ì*|æy˚‘· kÂø£s¡ +

(m) MTs¡T C≤Ø #˚dæq #Ó≈£îÿ\ >∑T]+∫ #Ó*¢+|ü⁄ ì*|æy˚‘·

dü÷#·q\qT n+^ø£]kÕÔ+. MT dü÷#·q n+~+<äH s¡d”<äTqT

ÇkÕÔ+. Ä bÕÏπø MT #Ó≈£îÿ øÏ¢j·T]+>¥ À #Ó*¢+|ü⁄ bı+<äø£

b˛‘ #Ó*¢+|ü⁄ ì*|æy‘·≈£î #·s¡ rdüT≈£î+≤+. (_) @esTTHê

#êØ®\T ñ+fÒ $~ÛkÕÔ+. á #êØ®\T ≤]|òt |üÏºø£ À ñHêïsTT.

n$ ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷s¡TŒ\T #Ó+<äT‘·T+≤sTT. (dæ) #Ó*¢+|ü⁄

ì*|æy‘· dü÷#·q\T n+~q ‘·s¡Tyê‘· #Ó*¢+|ü⁄ »]–‘ u≤´+≈£î

11

(qwüº) |ü]Vü‰s¡ $<Ûëq+ Á|üø±s¡+ (qwüº) |ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+∫

uÛÑØÔ#˚kÕÔ+.

8.5 MTs¡T C≤Ø #˚ùd #Ó≈£îÿ\ / #Ó*¢+|ü⁄ dü÷#·q\T

(m) MT U≤‘ê\ #Ó*¢+|ü⁄≈£î dü+ã+~Û+∫ ndü\T #Ó≈£îÿ\qT /

#Ó*¢+|ü⁄ dü÷#·q\qT Ò<ë yêÏ Á|ü‘·T\qT Ò<ë ∫Á‘ê\qT

(Çy˚TCŸ\qT) #·≥ºÁ|üø±s¡+ m+‘· düeTj·T+ ñ+#·Tø√yê˝À

n+‘·<ëø± e÷ <ä>∑Zs¡ ñ+#·Tø=+≤+. (_) e÷ <ä>∑Zs¡ n$

]ø±s¡T¶˝À ñqï+‘·ø±\+ kÕøå±´\T>± |üì#˚kÕÔsTT. #Ó*¢+|ü⁄

»]–q #Ó≈£îÿ >∑T]+∫ / #Ó*¢+|ü⁄ dü÷#·q >∑T]+∫ $yê<ä+

‘·˝…‹Ôq|ü⁄&ÉT @&Ü~˝À|ü⁄q nuÛÑ´]ú+∫q≥¢sTT‘˚ m≥Te+Ï

#êØ®\qT $~Û+#·s¡T. @&Ü~ ‘·s¡Tyê‘· ≤]|t |üÏºø£ ˝Àì

#êØ®\qT $~ÛkÕÔs¡T (dæ) #Ó*¢+|ü⁄ »s¡|üì, ø±\+ #Ó*¢q (Ç‘·s¡

Á|ü<XÊ\) #Ó≈£îÿ\ >∑T]+∫ m˝≤ eéVü≤]+#ê˝À ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

U≤‘ê˝À kıeTTà Òq+<äTe\¢ #Ó*¢+|ü⁄ »s¡|üì, ‹|æŒ |ü+|æq

#Ó≈£îÿ\≈£î #êØ®\qT edü÷\T #kÕÔ+. ø±\Áø£yT|” ≤]|òt |üÏºø£ À

‘Ó*|æq $esê\ Á|üø±s¡+ #êØ®\qT $~ÛkÕÔ+.

8.6 XÊK eT÷dæy˚‘· / e÷]Œ&ç

XÊKqT eT÷dæydüTÔqï|ü&ÉT / XÊKqT ˇø£#√≥ qT+&ç eTs=ø£

#√ÏøÏ düú\ e÷s¡TŒ #düTÔqï|ü&ÉT yTeTT (m) eT÷&ÉT HÓ\\

H√°düTqT n+<äCÒkÕÔ+. MT <ä>∑Zs¡ e÷ Ç‘·s¡ XÊK ÒMT Òq≥¢sTT‘

y˚T+ @$<Û ä+>± u≤´+øÏ+>¥ ùde\T n+<äCÒj·T>∑\yÓ÷

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (_) ˇø£yfi MT <ä>∑Zs¡ À @<äsTTHê XÊK ñ

qï≥¢sTT‘ ¬s+&ÉT HÓ\\ H√°düTqT ÇkÕÔ+.

8.7 eTè‹ #Ó+~qyê] U≤‘ê\ ¬ø¢sTTyéT\ |ü]cÕÿs¡+

8.7.1 Hê$T˙ / J$+∫ ñqï yê] ìã+<Ûäq‘√ ñ+&

U≤‘ê\T

U≤‘ê<ës¡T Hê$THwüHé kÂø£s¡ + $ìjÓ÷–+#·Tø=qï U≤‘ê\˝À

eT]j·TT C≤sTT+Ÿ U≤‘ê\˝À J$+∫ ñqï yê]øÏ #Ó*¢+#

ìj·TeTeTT. (Ç<ä›s¡T Ò<ë J$+∫ñqïyês¡T, @ ˇø£ÿs¡sTTHê

Ò<ë J$+∫ ñqïyês¡T, yÓTT<äÏyês¡T Ò<ë J$+∫ ñqïyês¡T,

Ò<ë ‘·sê«‹ yês¡T Ò<ë J$+∫ ñqïyês¡T) U≤‘ê<ës¡T eTè‹

dü+uÛÑ$+∫q|ü&ÉT, &çbÕõŸ U≤‘ê˝À ñ+& yÓTT‘êÔìï J$+∫

ñqïyê]øÏ / Hê$T˙\≈£î #Ó*¢kÕÔs¡T.

(i) #Ó*¢+|ü⁄≈£î eTT+<äT U≤‘ê<ës¡T eTè‹ #Ó+<ë&ÉH n+XÊìï,

J$+∫ ñqïyê] qT+∫ |üÁ‘ê<Ûë]‘·+>± ìsê∆]+#·Tø=+≤s¡T.

(ii) Hê´j·TkÕúq+ qT+∫ m≥Te+Ï ì*|æy˚‘· ñ‘·Ôs¡T«\T

Òq|ü&ÉT e÷Á‘·yT #Ó*¢+|ü⁄\T »s¡T>∑T‘êsTT. (iii) eTè‹ #Ó+~q

yê] U≤‘ê\ #Ó*¢+|ü⁄≈£î dü+ã+~Û+∫ düeTs¡∆ Hê´j·TkÕúq+

&çbÕõ≥s¡¢ |üøå±q #·≥ºã<ä∆yÓTÆq yês¡düT\sTTq Á≥d”º\T>± u≤´+≈£î

#Ó*¢+|ü⁄ »s¡T|ü⁄‘·Tqï<äH $wüj·÷ìï düŒwüº+ #düTÔ+~. Bìe\¢

#Ó*¢+|ü⁄ »]|æq Hê$T˙\≈£î / J$+∫ ñqïyê] |ü≥¢

me]ø£sTTHê ñ+& ¬ø¢sTTyéT\≈£î / Vü≤≈£îÿ\≈£î uÛÑ+>∑+ ø£\>∑<äT.

eTT+<äT $e]+∫q wüs¡‘·T\ Á|üø±s¡+, u≤´+≈£î u≤<Ûä ‘·\ ìs¡«s¡Ôq

Á|üø±s¡+ J$+∫ ñqïyê]øÏ / Hê$T˙\≈£î #Ó*¢+|ü⁄ »s¡T|ü⁄‘ês¡T.

Ä dü+<äs¡“¤+˝À eTè‹#Ó+~q &çbÕõ≥s¡¢ Hê$T˙\≈£î / J$+∫

ñqïyê]øÏ #Ó*¢+|ü⁄qT yês¡dü‘·« Á<ÛäTMø£s¡D |üÁ‘·+, |ü]bÕ\ø£

|üÁ‘·+ Ò<ë ÁbıuÒŸ |üÁ‘·+ n&É>∑≈£î+&Ü, Ò<ë m≥Te+Ï dü«j·T+

|üPNø£‘·TÔ u≤+&ÉT Ò<ë Vü‰MTì Hê$T˙\ qT+∫ / J$+∫

ñqïyê] qT+∫ bı+<ä≈£î+&ÜH #Ó*¢kÕÔs¡T. eTè‹ #Ó+~q yê]

U≤‘ê˝À m+‘· yÓTT‘·Ô+ »eT nsTT ñqï|üŒÏø° á ìã+<Ûäq

e]ÔdüTÔ+~.

(_) Hê$T˙ / J$+∫ ñqï yê] ìã+<Ûäq‘√ Òì U≤‘ê\T

eTè‹ #Ó+~qyê] U≤‘ê≈£î m≥Te+Ï Hê$TH˚wüHé ˝Òì

dü+<äs¡“¤+˝À dü+j·TTø£Ô+ (Ç<ä›s¡÷ Ò<ë J$+∫ ñqïyê]) U≤‘ê

ø±q|ü&ÉT ( πøe´øÏÔ |üs¡yÓTÆq$ Ò<ë dü+j·TTø£Ô+>± ìs¡«Væ≤+#

U≤‘ê\T) #Ó*¢+|ü⁄≈£î düT\uÛÑyÓTÆq $<ÛëHê\T e]Ô+|üCÒkÕÔ+.

#·≥º|üs¡yÓTÆq yês¡düT\≈£î #Ó*¢+|ü⁄ »s¡T|ü⁄‘ê+. kÕ<Ûës¡D

bÂs¡T\≈£î m≥Te+Ï n&É¶+≈£î\T, nkÂø£s¡´+ ø£\T>∑≈£î+&Ü

#·÷kÕÔ+. e÷ j·÷»e÷q´ $<ÛëHê˝À¢ ñ+& øÏ¢wüº‘·\qT <äèwæº À

ñ+#·Tø=ì eTè‹ #Ó+~q &çbÕõ≥s¡¢ U≤‘ê˝À yÓTT‘êÔìøÏ ø£ dü

|ü]$T‹ $~ÛkÕÔ+. MÏøÏ dü«j·T+|üP∫ø£‘·TÔ |üÁ‘·+ ø±≈£î+&Ü

Ç‘·s¡ |üÁ‘ê\qT düeT]Œ+#·eTì ø√s¡+.

(dæ) ≥sYà &çbÕõŸ U≤‘ê\qT ø±\eé~Û eTT–j·T≈£î+&Ü

eT÷dæy˚j·T&É+

≥sYà ÏbÕõ≥¢ $wüj·T+˝À, Ä U≤‘êqT ‘Ó]#|ü& <äs¡U≤düTÔ À

&çbÕõ≥sY eTè‹ >∑T]+∫, ø±\eé~Û eTT–j·T≈£î+&Ü ≥sYà

&çbÕõ≥¢ eT÷dæy˚‘· >∑T]+∫ ñqï ìã+<Ûäq ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

BìøÏ Àã&ç &çbÕõŸ eT÷dæykÕÔ+ n≥Te+≥|ü&ÉT m≥Te+Ï

n|üsê<Ûäs¡TdüTeTT edü÷\T #j·T+.

(&ç) #·ìb˛sTTq &çbÕõ≥s¡¢ ù|]≥ »eT nsTTq yÓTT‘êÔ\

ìs¡«Vü≤D

&çbÕõŸ U≤‘ê<ës¡T\≈£î / J$+∫ ñqï yê]øÏ Çã“+<äT\T

ø£\>∑≈£î+&Ü ñ+&˚+<äT≈£î ÄU≤‘ê˝À »eTsTTq yÓTT‘êÔ\

ìs¡«Vü≤D ø√dü+ yê] qT+∫ düeTT∫‘· Á<ÛäTMø£s¡D / ˇ|üŒ+<ä+

d”«ø£]kÕÔ+. á dü+<äs¡“¤+>± øÏ+<ä dü÷∫+∫q ¬s+&ÉT $<Ûë\˝À

@<√ ˇø£ $<Ûä+>± eéVü≤]kÕÔ+. (i) ªeTè‹ #Ó+~q l........

mùdºŸµ ù|]≥ U≤‘êqT eTè‹ #Ó+~qyê] Hê$T˙\T>± / J$+∫

12

e⁄qï yê]>± n~Ûø£è‘·+ #düTÔHêï+. eTè‹ #Ó+~qyê] ù|]≥

»eTsTTq yÓTT‘êÔ\qT Bì˝À »eT #˚düTÔHêï+. nsTT‘˚

@s¡ø£+>±qT kıeTTàqT rdüTø√≈£L&É<äT. ˝Ò<ë (ii) J$+∫

ñqïyês¡T / Hê$T˙\ |üøå±q n~Ûø£è‘·yÓTÆ ªeTè‹ #Ó+~q

U≤‘ê<ës¡Tµ nì ù|s=ÿ+≥÷ »eT\qT Ä U≤‘ê≈£î e÷s¡TkÕÔ+.

á $wüj·÷ìï yê]øÏ ‘Ó*j·T|üs¡TkÕÔ+. J$+∫ ñqïyês¡T /

Hê$T˙\T n|ü& É T u≤´+≈ £ î yê]ì ø £\Td ü Tø=ì

ã<ä˝≤sTT+#·<ä–q |üÁ‘·+ (N.I.) <ë«sê ø±˙, m\Åø±ºìø˘

øÏ¢j·T¬sqT‡ ùde\ <ë«sê düeTT∫‘· ã~©ø£s¡Ô≈£î ã~© #j·TeTì

ø√s¡e#·TÃ.

8.7.2 ¬ø¢sTTyéT\ |ü]cÕÿsêìøÏ ø±\|ü]$T‹

eTè‹ #Ó+~q &çbÕõ≥s¡¢ $wüj·T+˝À ¬ø¢sTTyéT\ |ü]cÕÿs¡+,

Hê$T˙\≈£î / J$+∫ ñqï yê]øÏ &çbÕõ≥sY eTè‘·T´Á<ÛäTMø£s¡D

|üÁ‘·+ e+Ï kÕø£å + n+~q HêÏ qT+∫ 15 s√E\ ø±\e´e~Û

˝À|ü\ u≤´+≈£îqT dü+‘·è|æÔ |ü]# ¬ø¢sTTyéT >∑T]Ô+|ü⁄ »]|æq

‘·sê«‘· #Ó*¢+|ü⁄\T »s¡T|ü⁄‘ês¡T.

8.8. uÛÑÁ<ä‘ê ˝≤ø£s¡T¢ (ùd|òt &çbÕõŸ)

uÛÑÁ<ä‘ê˝≤ø£s¡¢˝À ñ+&˚ $\TyÓ’q edüTÔe⁄\ >∑T]+∫, yêÏøÏ

nqTe]Ô+#˚ ìj·Te÷\T, $<ÛëHê\ >∑T]+∫ |üP]Ô>±


8.9 $<Xe÷s¡ø£+ Ä<Ûë]‘· ùde\T

(m) $<˚X¯e÷s¡ø£+ ø=Hêï ˝Ò<ë n$TàHê ùde\ >∑T]+∫

düe÷#êsêìï ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. $<˚X¯ e÷s¡ø±ìøÏ e]Ô+#˚

$ìeTj·Tπs≥T, Ç‘·s¡ #êØ®\T yÓTTˆˆ yêÏ >∑T]+∫ $e]kÕÔ+.

ˇø£yfi ‘Ó*j·TCÒj·T Òø£b˛‘ m˝≤ bı+<ë˝À ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+.

(_) $<XÊ\≈£î kıeTTà ã~© m˝≤ #j·÷˝À ‘Ó\T|ü⁄‘ê+ (i)

ùde\ $esê\qT, yêÏì m˝≤ ñ|üjÓ÷–+#·Tø√yê˝À

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (ii) $<XÊ\≈£î kıeTTà m|ü&ÉT |ü+|æ+B, ø£yfi

Ä\dü +>± n+~‘ m+<äT≈£î Ä\dü + nsTT+<√ $e]kÕÔ+.

(iii) $<XÁ<äe´+ e÷s¡Ã&ÜìøÏ e]Ô+# $ìeTj·Tπs≥T (˝≤yê<M

»]ù|≥|ü&ÉT á πs≥T ‘Ó*j·Tø£b˛‘˚ ‘·s¡Tyê‘· Bìï)

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (iv) ø£$TwüqT¢ Ò<ë #êØ®\ $esê\T, kıeTTà

bı+<äT‘·Tqï e´øÏÔøÏ $<X u≤´+≈£î\ #êØ®\ #Ó*¢+|ü⁄≈£î njT´

yÓTT‘êÔìï #Ó*¢+# ôV≤#·Ã]ø£qT n+<äCÒkÕÔ+. (dæ) MT >∑T]+∫q

düe÷#ês¡+ $<˚XÊ˝À¢ #Ó*¢+|ü⁄≈£î dü]b˛‘·T+<ë ˝Ò<ë nqï

$wüj·T+ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. ˇø£y˚fi¯ Bì˝À ‘˚&Ü\T ˝Ò<ë

ndü+|üP]Ô|üÁ‘ê\T ñqï|ü&ÉT ‘·ø£åDyT dü]#j·TeTì / |üP]Ô>±

n+~e«eTì ø√s¡‘ê+. (&ç) $<XÊ\ qT+∫ MT U≤‘ê≈£î kıeTTà

ã~© nsTT‘ MT U≤‘ê˝À m+‘· yÓTT‘·Ô+ ndü\T>± #]+B,

m+‘· #êØ®\T>± MT qT+∫ edü÷\T #dæ+B ‘Ó\T|ü⁄‘ê+. MT

U≤‘ê≈£î kıeTTà #Ó*¢+|ü⁄ #dæq|ü&ÉT $<XÊ\qT+∫ |ü+ù|yês¡T

#êØ®\T #Ó*¢+#·≤ìøÏ ˇ|üø=qï m&É\ MT qT+∫ m≥Te+Ï

#êØ®\T edü÷\T #j·T+. (Ç) $<o e÷s¡ø£ ùde\≈£î e]Ô+#

ìj·Te÷e[ì, nedüsê\qT MTs¡T nuÛÑ´]úùdÔ ‘Ó*j·TCÒdæ

e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ ìs¡«Væ≤kÕÔ+. (m|òt) MT U≤‘ê≈£î kıeTTà »eT

#j·T&ÜìøÏ ìØí‘· ø±\e´e~Û $T+∫ ø£s√E m≈£îÿe düeTj·T+

|üÏºq≥¢sTT‘ MT≈£î (qwüº) |ü]Vü‰s¡+ n+<äT‘·T+~. (m) »]–q

qcÕºìøÏ, #Ó*¢+#ê*‡q ‘B ‘·s¡Tyê‘· ø±˝≤ìøÏ e&û¶ì …øÏÿkÕÔs¡T.

(_) u≤´+≈£î (qwüº) |ü]Vü‰s¡ $<ÛëHêìï ãÏº bò ¬sqT‡ πs≥T

Á|ü‹≈£L\ #·\HêìøÏ |ü]Vü‰sêìï …øÏÿkÕÔs¡T. (õ) ìj·Te÷e[

/ #·≥º+˝À #dæq dü÷#·q\yTs¡≈£î C≤Ø #ùd Á<ÛäTe|üÁ‘ê\qT

ñ∫‘·+>± n+<äCÒkÕÔ+.

8.10 uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À kıeTTà#Ó*¢+|ü⁄\T

eTq <X+˝ÀH kıeTTà #Ó*¢+|ü⁄\T m˝≤ #j·÷˝À $e]kÕÔ+.

(m) ùde\ $esê\T, yêÏì @$<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃ.

(_) MT nedüsê\≈£î n‘·T´‘·ÔeT+>± dü]b˛jT$<Ûëq+ (dæ)

ø±˝≤qT>∑TD+>± e÷πs #êØ®\ $esê\qT ≤]|òt |üÏºø£ À+∫

ù|s=ÿì, ø£MTwüHé $esê\qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. u≤´+≈£î (qwüº)

|ü]Vü‰s¡ $<Ûëq+ Á|üø±s¡+ Ä\dü + e\¢ MT≈£î qwüº+ »]–Hê

/ n<äq+>± Ks¡TÃ#dæHê Ä qcÕºìï uÛÑØÔ #kÕÔ+.

8.11 s¡TD≤\T

MT≈£î s¡TD+>± kıeTTà Ç#Ã eTT+<äT, zesYÁ&Ü|tº kÂø£s¡ +

ø£*Œ+#·&ÜìøÏ, Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ |ü]$T‹ ô|+#·&ÜìøÏ MT #Ó*¢+|ü⁄

kÕeTsê ú ´ìï n+#·Hêy ˚kÕ Ô+. ˇø£y ˚fi ¯ y ˚ TeTT MT≈ £ î

düVü‰j·T|ü&É˝Òø£b˛‘˚, *œ‘·|üPs¡«ø£+>±, ‹s¡kÕÿsêìøÏ ñ+&˚

ø±s¡D≤\qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. nsTT‘˚ Ç~ ¬s+&ÉTqïs¡ \ø£å\

s¡÷bÕj·T\≈£î ˝Àã&çq s¡TD≤ìøÏ e]ÔdüTÔ+~. MTs¡T ˇø£y˚fi¯

eTeTà*ï >±´s¡+° Ò<ë Ç‘·s¡ Vü‰MT\qT Ç‘·s¡T\ qT+∫ MT

u≤<Ûä ‘·\≈£î >±qT Á>∑Væ≤+#·eTì ø√]‘ MT nqTeT‹ Á>∑Væ≤dü÷Ô

MT >∑T]+∫q >√|ü j·T düe÷#êsêìï >±´s¡+° Ò<ë Vü‰MTì#Ã

e´øÏÔøÏ Ò<ë yê] Hê´j·T dü\Vü‰<ës¡T≈£î n+~kÕÔ+. (m) yê]ì

dü«‘·+Á‘·+>± Hê´j·T dü\Vü‰ rdüTø=eTàì, ìã<ä∆‘·qT ns¡ú+

#˚düTø=eTàì, Ä ìs¡ íj·T+ <ë«sê @s¡Œ&˚ |ò ü*‘ê\qT

‘Ó\TdüTø=eTàì ø√s¡‘ê+ (nedüs¡yÓTÆ‘ |üÁ‘ê\˝À dæbòÕs¡düT‘√

≈£L&çq n_ÛÁbÕj·T+ <ä>∑Zs¡, düŒwüº+ #˚dæ ‘·|üŒì dü]>±

>∑eTì+#˝≤ dü+‘·ø£+ rdüTø=+≤+.) (_) á >±´s¡+° Ò<ë

Ç‘·s¡ Vü‰MT\T ø£*Œ+#·&É+ e\¢ MTπs u≤<Ûä ‘·\T>± ñ+≤s¡qï~

‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (dæ) yê] u≤<Û ä´‘· m+‘·es¡≈£î ñqï<√

düŒwüº|üs¡TkÕÔ+.

13

8.11.1 s¡TD|ü<∏äø±\T

s¡TD≤\T, yêÏ ÁbÕôddæ+>¥ ø√dü+ <äsêU≤düTÔ\T

(m) s¡TD ñ‘·Œ‹Ô ÁbÕs¡+uÛÑ düeTj·T+˝À, yTeTT s¡TD <äs¡U≤düTÔ

bòÕs¡+˝À uÛ≤>∑+>±, bò ¢Ï+>¥ πsŸ Ò<ä ìØí‘· πsŸ @<Ó’‘ <ëìøÏ

e]Ô+#·T e&û¶πs≥¢ >∑T]+∫, ÁbÕôddæ+>¥ ø√dü+ #Ó*¢+#·‘·>∑T s¡TdüT+

/ #êØ®\T, ˇø£yfi s¡TD yÓTT‘·Ô+ eT+ps¡T #j·Tø£b˛sTTq /

|ü+|æD° #j·Tø£b˛sTTq dü+<äs¡“¤+˝À ‹]– Çe«ã& nÏº s¡TdüT+

yÓTT‘·Ô+, Á|æ ù|yÓT+Ÿ Ä|üHé‡, #êØ®\T @yÓTÆHê ñ+fÒ n$,

‹]– #Ó*¢+#·&É+˝À »]π> C≤bÕ´ìøÏ nsTTq n|üsê<Ûä e&û¶πs≥T,

ìØí‘· πs≥¢ qT+∫ bò ¢Ï+>¥ πs≥¢≈£î MT s¡TD+ e÷s¡TÃø=qï+<äT≈£î

Ò<ä yÓqTø£≈£î e÷s¡TÃ≈£îqï+<äT≈£î #êØ®\T, @<ì e&û¶ ØôdŸ

ø±¢CŸ neT\T, s¡TD Á>∑V”≤‘· Á|üjÓ÷»HêìøÏ uÛÑ+>∑+ø£*–+#˚

Ç‘·s¡ $wüj·÷\ >∑T]+∫ yTeTT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. Ä$<Ûä+>± #ùdÔ

Ç‘·s¡ u≤´+ø\˝À ns¡úe+‘·yÓTÆq b˛*ø£ »]–, MTs¡T ìs¡íj·T+

rdüTø√>∑\s¡T. (_) kÕ<Ûës¡D+>± s¡TD+ <äs¡U≤düTÔ rdüTø=H

s¡d”<äT ÇkÕÔ+ eT]j·TT MTs¡T s¡TD <Ûäs¡U≤düTÔ MT<ä ìs¡íj·÷ìï

rdüTø=H ø±˝|ü]$T‹ì ‘Ó*j·TCÒkÕÔeTT. (dæ) MT≈£î+& |üs¡|ü‹

|ü]$T‹ì yêÏøÏ dü+ã+~Û+∫q n‹ eTTKýÓTÆq ìã+<Ûäq\T,

wüs¡‘·T\qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. e&û¶øÏ dü+u+~Û+∫ 3.3 ù|sê ;e÷

kÂø£s¡ + ø=s¡≈£î 8.15 ù|sê #·÷&É+&ç. (&ç) MTs¡T <ëK\T

#dæq s¡TD|üÁ‘ê\ n~Ûø£è‘· Á|ü‘·T\qT e÷ Ks¡TÃ\‘√ MT≈£î

n+<äCÒkÕÔ+. MÏ‘√bÕ≥T>± MTs¡T nuÛÑ ]úùdÔ ù|s=ÿqï nqTã+<Ûä

|üÁ‘ê\qT n+<äCÒkÕÔ+. (Ç) yTeTT MT≈£î eT+ps¡T #dæq

yÓTT‘·Ô+ $esê\T, ìj·TeTìã+<Ûäq\T (ù|sê 3.5 ]|òü˝Ÿ

#j·T+&ç), MT u≤<Ûä ‘·\T eT]j·TT u≤´+ø u≤<Ûä ‘·\T $e]dü÷Ô

eT+ps¡T ˝ÒK MT≈£î ÇkÕÔ+. (m|òt) s¡TDU≤‘ê\ ã~©

nuÛÑ´s¡úq\qT s¡TD Á>∑düTÔ\ qT+∫ ˝Ò<ë u≤´+≈£î\ / Ä]úø£

dü+düú\ qT+∫ d”«ø£]+∫ q|ü&ÉT kÕ<Ûës¡D |ü]dæú‘·T\˝À

eTìïdüTÔ+≤+. (õ.) ndü\T, e&û¶ #Ó*¢+|ü⁄\ô|’ yêsTT<ë

|ü<ä›‘·T\qT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. e&û¶ ô|s¡T>∑T<ä\, ‘·>∑TZ<ä\\qT <äèwæº À

e⁄+#·Tø=ì HÓ\dü] yêsTT<ë\qT dü÷∫kÕÔ+. (ôV≤#Y) ãTTD

Á|ü‘·T\≈£î dü+ã+~Û+∫ nìïÏ n~Ûø±]ø£+>± e÷ Ks¡TÃ\‘√

n+~+kÕÔ+. (◊) ãTTD≤\≈£î dü+ã+~Û+∫ nìï >±´s¡+°\≈£î,

eTT+<ädüTÔ ‘B #Ó≈£îÿ\≈£î s¡d”<äT\T Çe«ã&É‘êsTT. (C…) ãTTD

yÓTT‘êÔìøÏ dü+ã+~Û+∫ eTT+<ädüTÔ e&û¶\T #Ó*¢+∫q≥¢sTT‘˚

MT]∫Ãq #Ó≈£îÿ\qT ‹]– Ç∫Ãyj·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. (¬ø.)

MTs¡T ãTTD+ |üP]Ô>± #Ó*¢+∫q 15 s√E\˝À>± >±´s¡+°>±

MT]∫Ãq ôd≈£L´]°\T, &Ü≈£îýÓT+Ÿ‡, f…ÆÏ Ÿ &û&é‡, ‘·qU≤

ô|Ïºq ÄdæÔì ‹]– MT≈£î n|üŒ–+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. nsTT‘

Ç‘·s¡ ãø±sTT\T #Ó*¢+|ü⁄˝À¢ MTs¡T ãø±sTT ñqï≥¢sTT‘ MT≈£î

H√°düT<ë«sê ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. (m˝Ÿ) MT

>±´s¡+°\qT 15 s√E\˝À>± düeT]Œ+#·q≥¢sTT‘ MT≈£î qwüº

|ü]Vü‰s¡+ #Ó*¢+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~. (m+).......................

..............................................................................

(mHé) Ç‘·s¡ ãTTDÁ>∑V”≤‘·\ U≤‘ê\≈£î MT nuÛÑ s¡úq yTs¡≈£î MT

U≤‘ê\qT ã~© #dæq≥¢sTT‘ e÷ dü+dæ<ä∆‘·qT 21 s√E˝À¢

yÓ\¢&ç+#·&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.

8.12 >±´s¡+°

$TeTà*ï s¡TD≤ìøÏ >±´s¡+°<ës¡T>± n+^ø£]+∫q|ü&ÉT á

$wüj·÷\qT $e]kÕÔ+. (m) >±´s¡+°<ës¡T&ç>± MT u≤<Ûä ‘·

(i) u≤´+≈£î≈£î MTs¡T u≤<Ûä ‘· eVæ≤+#ê*‡q yÓTT‘·Ô+ kıeTTà

(ii) MT u≤<Ûä ‘· HÓs¡y]Ã kıeTTà #Ó*¢+# dü+<äsê“¤\T (iii)

>±´s¡+°<ës¡T>± MTs¡T $|òü\yÓTÆ‘ e÷ u≤´+≈£î˝À ñqï MT

Ç‘·s¡ yÓTT‘êÔ\ô|’ e÷≈£î+& n~Ûø±s¡+ (iv) >±´s¡+°<ës¡T MT

u≤<Ûä ‘·\T ì]›wüº |ü]e÷D≤ìπø |ü]$T‘·e÷ Ò<ë n|ü]$T‘êe÷

(v) >±´s¡+°<ës¡T>± MT u≤<Ûä ‘·\T eTT–ùd düeTj·T+ dü+<äs¡“¤+,

>±´s¡+°>± ì*∫q MT s¡TDÁ>∑düTÔ&ç Ä]úø£ dæú‹˝À e#Ã Á|ü‹≈£L\

|ü]dæú‘·T\qT >∑T]+∫ MT≈£î ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+≤+.

_) >±´s¡+≥sY MTs¡T Çe]øÏì$#ês√ Ä s¡TD Á>∑V”≤‘· jÓTTø£ÿ

Ä]úø£ dæú‹˝À @<ì Á|ü<Ûëq Á|ü‹≈£L\ e÷s¡TŒ/\T ñ+fÒ MT≈£î

yTeTT ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô ñ+≤+.

dæ) n+^ø£]+∫q Ò<ä |üŒ+<ä+ ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï nìï ãø±sTT\T

‹]– #Ó*¢+∫q 15 s√E˝À¢>± ‘·qU≤ ô|Ïºq ÄdæÔøÏ dü++~Û+∫q

nìï ôd≈£L´]°\T / &Ü≈£îýÓT≥T¢ / f…ÆÏ Ÿ &û&é‡ MT≈£î ‹]–

Ç∫Ãy˚kÕÔ+.

&ç) n+^ø£]+∫q Ò<ä |üŒ+<ä+ ≈£î<äTs¡TÃ≈£îqï nìï ãø±sTT\T

‹]– #Ó*¢+∫q 15 s√E\T <ëÏ ‘·qU≤ ô|Ïºq ÄdæÔøÏ

ôd≈£L´]°\T / &Ü≈£îýÓT+≥T¢ / f…ÆÏ Ÿ &û&é‡ ‹]– Çe«≈£î+&É

@<Ó’Hê C≤bÕ´ìøÏ yTeTT |ü]Vü‰s¡+ ÇkÕÔ+.

8.13 kÕ<Ûës¡D düe÷#ês¡+

(m) e÷ s¡TD≤\, Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ |ü<∏äø±\ >∑T]+∫ ø°\ø±+XÊ\qT

yêÏøÏ e]Ô+# s¡TdüTeTT\qT >∑T]+∫ MT≈£î düe÷#êsêìï s¡TD+

/ Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ eT+ps¡T #ùd|ü&ÉT ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (_) <äs¡U≤düTÔ

#düTø=H+<äT≈£î nedüs¡eTjT´ eTTK´ düe÷#êsêìï |üÁ‘ê\

düeTs¡ŒD >∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (dæ) MT >∑T]Ô+|ü⁄, ∫s¡THêe÷,

ñ<√´>∑+ yÓTTˆˆ yêÏ >∑T]+∫ nedüs¡eTj˚T´ |üÁ‘ê\qT

düeT]Œ+#·eTì ø√s¡T‘ê+. Ç+‘˚ ø±≈£î+&Ü #·≥ºã<ä∆+>±

15

8.15 ;e÷

(m) @<Ó’Hê ;e÷ dü+düú≈£î yTeTT ÁbÕ‹ì<ä + eVæ≤düTÔ+fÒ, MT

&çbÕõ≥T¢, Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ô|’ ;e÷ |ü<∏äø±\T ‘Ó*j·TCÒkÕÔ+. (_)

MT Áyê‘· |üPs¡«ø£ nqTeT‹‘√H ;e÷ |ü<∏äø±\T neT\T#kÕÔ+

(dæ) MTs¡T e÷ e<ä› ‘·qU≤ ô|Ïºq ôd≈£L´]°\ô|’ ;e÷

rdüTø√yê\ì yTeTT ˇ‹Ô&ç rdüT≈£îsêeTT.

8.16 yÓTTu…’ Ÿ u≤´+øÏ+>¥

MTs¡T yÓTTu… ’˝Ÿ u≤´+≈£î ùde\T ø±yê\ì ø√]q≥¢sTT‘˚

neT\T#˚kÕÔ+.

(m) n+<äT≈£î dü+ã+~Û+∫ uÛÑÁ<ä‘ê$<ÛëHêìï Hê´j·T|üs¡yÓTÆq

#·s¡ \qT ‘Ó*j·T#kÕÔ+. (_) kÕº|t ù|yÓT+Ÿ‡ ôV≤#·Ã]ø£\T Ç‘·s¡

nedüsê\≈£î dü+ã+~Û+∫ ìj·TeTìã+<Ûäq\T neT\T #kÕÔ+.

8.17 ãTTD kÂø£sê´\T

$$<Ûä ãTTD kÂø£sê´\ô|’ ‘·–q dü\Vü‰ dü+Á|ü~+|ü⁄\T

‘Ó*j·T#˚kÕÔeTT.

8.18 ]ø±s¡T¶\T rdüTø√e&É+

Á ¬ø&çŸ ø±s¡T¶\ $ìjÓ÷>∑+ e´eVü‰s¡+ô|’ MTs¡T ìy˚~ø£

ø√]q≥¢sTT‘, ‘·–q s¡TdüTeTT MT<ä, Ä ≤yê<M\ô|’, neT\T˝À

e⁄qï ø±\|ü]$T‹˝À>± n+<äCÒkÕÔ+.

9. MT U≤‘ê\ dü+s¡ø£åD

9.1 düTs¡øÏå‘·yÓTÆq $X¯«dü˙j·T u≤´+øÏ+>¥, #Ó*¢+|ü⁄

$<ÛëHê\T

|ü]ÁXeT>± düVü≤ø£]kÕÔ+. n+<äTe\¢ MTs¡T $X«dæ+# $X«dü j·T

u≤´+øÏ+>¥, #Ó*¢+|ü⁄ $<ÛëHê\qT Vü‰sTT>± nqTuÛÑ$kÕÔs¡T. uÛÑÁ<ä‘ê

@sêŒ≥¢ À uÛ≤>∑+>± >∑÷&ÛÉ |üs¡ yø£åD≈£î dædæ °M\qT @sêŒ≥T

#˚düTÔHêï+.

9.2 »]–q e÷s¡TŒ\qT m|üŒÏø£|ü&ÉT ‘Ó*j·TCÒj·T+&ç.

kÕ<Ûä yÓTÆq+‘·es¡≈£î MT e÷s¡TŒ\qT e÷≈£î ‘Ó*j·TCÒùd C≤Á>∑‘·Ô\T

rdüTø√+&ç.

(m) ù|s¡T (_) ∫s¡THêe÷ (dæ) bò Hé HÓ+ãsY Ò<ë (&ç) Ç`yÓTsTT Ÿ

∫s¡THêe÷ (MÏ<ë«sê MT‘√ ñ‘·Ôs¡ Á|ü‘·T´s¡‘·Ôsê\T »s¡T|ü⁄‘ê+)

9.3 MT U≤‘êqT |ü]o*+#·Tø√e&É+

(m) MT ùdŸyÓT+≥¢qT Ò<ë bÕdüT|ü⁄düÔø±\qT Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü

|ü]o*+#·Tø√eTì yT+ dæbòÕs¡düT #düTÔHêï+. |ü<äT› ‘·|ü>± ñ

qï|ü⁄&ÉT kÕ<Ûä yÓTÆq+‘· ‘·«s¡>± e÷≈£î ‘Ó*j·TCÒj·÷*. n|ü⁄&

<ëìï yTeTT dü]#ùd M\T+≥T+~. Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄\≈£î »eT

#˚ùd Áø£eTã<ä∆yÓTÆq #Ó≈£îÿ\T, kÕúsT÷ ñ‘·Ôs¡T«\T MT kıeTTà

#s¡e\dæq yê]øÏ #s¡T‘·THêïj·Tì ‘Ó\T|ü⁄‘êsTT. (_) MT U≤‘ê

˝≤yê<M\qT |ü]o*+#ê\+fÒ MTs¡T MT‘√, b˛©düT˝‘√ /

Ç‘·s¡ |ü]XÀ<ÛäHê @C…˙‡\‘√ düVü≤ø£]+#ê*‡ ñ+≥T+~.

nedüs¡yÓTÆ‘ M]ì ‘√&ÉŒ&ÉeTì ø√s¡T‘ê+.

9.4 C≤Á>∑‘·Ô rdüTø√e≥+

#Ó≈£îÿ\T, bÕdüT|ü⁄düÔø±\T, ø±s¡T¶\T, |æHé\T, Ç‘·s¡ uÛÑÁ<ä‘ê

düe÷#ês¡+ |ü≥¢ MTs¡T C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤+#ê*‡ e⁄+≥T+~. n|ü⁄&

MT U≤‘ê\qT yÓ÷dü+ qT+∫ s¡øÏå+#·Tø√e#·TÃ. øÏ+<ä dü÷∫+∫q

dü\Vü‰\qT bÕÏ+#·+&ç.

(m) (i) #Ó≈£îÿ |ü⁄düÔø±\qT, ø±s¡T¶\qT ø£*|æ ˇø£fÒ #√≥

e⁄+#·≈£L&É<äT. (ii) U≤∞ (u≤¢+ø) #Ó≈£îÿ |üÁ‘ê\ MT<ä dü+‘·ø£+

#dæ ñ+#·≈£L&É<äT. (iii) Ç‘·s¡T\qT MT ø±s¡T¶, |æHé, bÕdtesY¶

Ò<ë Ç‘·s¡ s¡Vü≤dü düe÷#êsêìï yê&É j·T≈£L&É<äT (iv) MT

HÓ+ãsYqT sêdæô|≥º&É+, πø#√≥ ]ø±s¡T¶ #j·T≈£L&É<äT (v) MT

U≤‘ê≈£î dü+ã+~Û+∫q $esê\T, bÕdtesY¶ Ò<ë Ç‘·s¡ uÛÑÁ<ä‘ê

düe÷#êsêìï me]ø° sTTe«e<äT›.

(_) m|ü&É÷ ` (i) #Ó≈£îÿ <ë«sê #Ó*¢+|ü⁄ »]ù|≥|ü&ÉT <ëì

b˛dtº<ë«sê |ü+|ü&ÜìøÏ eTT+<äT e´øÏÔ ù|s¡TqT düŒwüº+>± sêj·÷*.

n+<äTe\¢ yÓ÷kÕìï ìs√~Û+#·>∑\T>∑T‘ê+. n≥Te+Ï

dü+<äs¡“¤+˝À #Ó≈£îÿ\qT sêùd≥|ü&ÉT øÏ+<ä ø±s¡“Hé ô|Ïº #Ó≈£îÿ\

MT<ä sêj·÷\ì Á|ü‹bÕ~düTÔHêï+ (ii) yÓqø£ ñ+& ø±sTT‘·+

MT<ä s¡kÕj·Tq |üs¡yÓTÆq e÷s¡TŒ\T #j·T≈£L&É<äT (iii) MT |æHé

e÷]Ãq≥¢sTT‘ ø=‘·Ô |æHéqT C≤Á>∑‘·Ô>± m+|æø£ #düTø√yê*.

(iv) MT |æHé, Ç‘·s¡ uÛÑÁ<ä‘ê düe÷#êsêìï, bÕdtesY¶ì

>∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. n˝≤π> MT |æHé, bÕdtesY¶, Ç‘·s¡ s¡Vü≤dü´

düe÷#êsêìï nìïy˚fi¯˝≤ >∑T|üÔ+>± ñ+#·+&ç. (vi) ø±s¡T¶

s¡d”<äT\qT uÛÑÁ<ä+>± e⁄+∫ s¡Vü≤dü +>± yêÏì HêXq+ #j·T+&ç

(vii) #Ó≈£îÿqT u≤´+≈£î U≤‘ê≈£î #Ó*¢düTÔqï|ü⁄&ÉT #Ó≈£îÿ MT<ä

U≤‘ê<ës¡T ù|s¡TqT (m_dæ u≤´+≈£î U≤‘ê xyz) sêj·÷*.

U≤∞ düú\+˝À #Ó≈£îÿMT<ä ñ|üjÓ÷–+#·ì düú\+˝À ˇø£ ^‘·

^j·T+&ç. n|ü⁄&ÉT n~Ûø£è‘·+ ø±ì e´øÏÔ n<äq|ü⁄ ù|s¡¢qT

#s¡Ã&ÜìøÏ, dü+K´qT e÷s¡Ã&ÜìøÏ M\T+&É<äT.

(dæ) MT ø±s¡T¶ / #Ó≈£îÿ |ü⁄düÔø£+ <äTs¡T|üjÓ÷>∑+ ø±e&É+ qT+∫

@$<Ûä+>± s¡øÏå+#·Tø√yê˝À dü\Vü‰*kÕÔ+.

(&ç) #Ó≈£îÿ |ü⁄düÔø£+, bÕdüT|ü⁄düÔø£+ Ò<ë mÏmyéT &Ó_Ÿ ø±s¡T¶

b˛sTTHê Ò<ë Ç‘·s¡ s¡Vü≤dü düe÷#ês¡+ Ç‘·s¡T\≈£î ‘Ó*dæHê

MTs¡T e÷≈£î á $wüj·÷ìï ‘Ó\|ü>±H yêÏì <äTs¡T|üjÓ÷>∑+

ø±˙j·T≈£î+&Ü ‘·–q #·s¡ \T #|ü&É‘ê+.

16

(Ç) MTs¡T me]HÓ’Hê nqTe÷ì+∫Hê ˝Ò<ë b˛>=≥Tº≈£îqï

<=+–*+#·ã&É¶ ø±s¡T¶, bÕdüT|ü⁄düÔø£+, #Ó≈£îÿ |ü⁄düÔø£+ ø£qT>=Hêï

˝Ò<ë Ç+¬øe]¬ø’Hê MT |æHé, bÕdtesY¶ ˝Ò<ë Ç‘·s¡ s¡Vü≤dü´

düe÷#ês¡+ ‘Ó*dæ+<äì uÛ≤$ùdÔ MTs¡T e÷≈£î ‘Ó\|ü&É+ nedüs¡+.

(m|òt) MT≈£î ‘Ó*dæq ñ∫‘· bò Hé HÓ+ãsY≈£î bò Hé<ë«sê »]–q

qcÕºìï ‘Ó*j·T#j·Te#·TÃ. ‘·ø£åDyT *œ‘·|üPs¡«ø£+>±q÷ Ä

düe÷#êsêìï Ksês¡T #˚j·÷*. Á|ü‘êé÷ïj·T+>± á

Á|üjÓ÷»q+ ø√dü+ Ç∫Ãq ∫s¡THêe÷≈£î Ç`yÓTsTT Ÿ <ë«sê

e÷≈£î ‘Ó\T|üe#·TÃ.

(õ) yTeTT Á|üø£Ï+# es¡≈£L <äTs¡T|üjÓ÷>∑+ <ë«sê njT´

Ks¡TÃ≈£î MTπs u≤<ÛäT´\T.

9.5 Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥

ø=ìï kÕe÷qýÓTÆq C≤Á>∑‘·Ô\T rdüT≈£î+fÒ ÄHé …’Hé u≤´+øÏ+>¥

düTs¡øÏå‘·+>±q÷, nqTyÓ’q~>±q÷ e⁄+≥T+~. <äj·T#dæ Çø£ÿ&É

dü÷∫+∫q dü\Vü‰\qT bÕÏ+#·+&ç. (m) Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥

ôd’ŸqT Hs¡T>± <ä]Ù+#·+&ç. eTs√ ôd’Ÿ *+ø <ë«sê á ôd’ŸqT

#˚s¡Tø√e<äT›. Ò<ë Ç+<äT≈£î Ç`yÓTsTT˝Ÿ ñ|üjÓ÷–+#·e<äT›.

&=yÓTÆHé ù|s¡TqT Á<ÛäTMø£]+#·Tø=ì dü÷Œ|òt yÓuŸôd’Ÿ\qT

ìyê]+#·+&ç. (_) MT bÕdt esY¶ ˝Ò<ë |æHé n&çπ> @

Ç`yÓTsTT Ÿ¬ø’Hê düe÷<Ûëq+ sTTe«e<äT›. yÓ+≥H e÷≈£î ‘Ó*|æ

|ü]o*+# neø±X+ sTTe«+&ç. b˛©düT\T ø±ì, yTeTT ø±ì

ÄHé`˝…’Hé u≤´+øÏ+>¥˝À #Ó*¢+|ü⁄ ø±s¡T¶ |æHé\qT, bÕdtesY¶

düe÷#êsêìï ÇeTàì ø√s¡+. (dæ) ôd’ãsYπø|òt\ ñ|üjÓ÷>∑+/

|æ.dæ.\qT ø£\dæ |ü+#·Tø=ì e÷ Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥ ôd’Ÿ

‘Ó\TdüTø√e&É+ eT+∫~ ø±<äì dü\Vü‰ ÇdüTÔHêï+ (&ç) MT

|ædæ\qT m|üŒÏø£|ü&ÉT yÓTs¡T>∑T|üs¡#·Tø=ì Ä+ÏyÓ’s¡dt ôd’Œyπs

kÕ|òtºysY‘√ Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü C≤s¡Z‘·Ô|ü&Ü\ì uÛ≤$düTÔHêï+.

MTs¡T uÛÑÁ<ä‘ê ø±s¡ Áø£e÷\qT kÕú|æ+#·Tø=ì, Vü‰ø£s¡¢qT+∫ yÓ’s¡dt\

qT+∫ ˝Ò<ë V ü‰ìø £s ¡y Ó T Æq ª ÁÀ»HéV ü ‰s Y ‡ µ\ qT+∫

dü+s¡øÏå+#·Tø√e#·TÃ. MT |ædæì, n+<äT˝À e⁄qï $wüj·÷\qT

Ç+≥¬sïŸ\ <ë«sê u…’Ïyês¡T bÕ&ÉT#j·T≈£î+&Ü e⁄+&+<äT≈£î,

dü+s¡ø£åD≈£î düeTT∫‘· ªô|ò’sYyê ŸµqT HÓ\ø=\TŒø√+&ç. (Ç) MT

Ä|üπsÏ+>¥ dædüºyéT˝À ªªô|ò’ Ÿ Á|æ+Ï+>¥ ùw]+>¥µµ nqï n+XÊìï

‘=\–+#·+&ç. (m|òt) ñ|üjÓ÷–+∫q|ü⁄&ÉT |ædæì ˝≤>¥Ä|òt

#j·T+&ç (õ) Ç+≥¬sïŸ mø‡b ¢s¡sY ÁuÖ»sY À MT ◊&ç/|æHé\qT

ì\« #˚j·Te<äT› (ôV≤#Y) Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü MT U≤‘êqT,

˝≤yê<M\qT |ü]o*+#·Tø√+&ç (◊) Áø£eT+ ‘·|üŒ≈£î+&Ü MT

U≤‘êqT, ˝≤yê<M\qT |ü]o*+#·Tø√+&ç. (C…) e÷ dü\Vü‰\T

bÕÏ+#·+&ç. e÷ yÓuŸôd’Ÿ<ë«sê düVü‰j·T+, e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+

\_Û+∫ ÄHé …’Hé À m˝≤ düTs¡øÏå‘·+>± ì\yê˝À ‘Ó*j·TCÒkÕÔsTT.

9.6 #Ó*¢+|ü⁄\ s¡<äT›

#Ó*¢+|ü⁄\qT s¡<äT› Ò<ë MTs¡T n~Ûø£è‘·+ #dæq Áø£e÷ìï s¡<äT›

#j·T<ä*ùdÔ MÏì nqTdü]+#ê*‡ e⁄+≥T+~. (m) #Ó≈£îÿ #Ó*¢+|ü⁄

ì\T|ü⁄<ä\ Ò<ë Ç∫Ãq kÕúsT÷ dü÷#·q\qT s¡<äT› #j·T≥+

˝Ò<ë Á|ü‘·´ø£å #Ó*¢+|ü⁄qT s¡<äT› #˚j·T&É+ *œ‘· |üPs¡«ø£+>±

‘Ó\bÕ*‡ e⁄+≥T+~ (_) Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄qT s¡<äT› #j·÷\+fÒ

MTs¡T e÷≈£î ‘Ó*j·TCÒj·÷*‡ e⁄+≥T+~. Á|ü‘· ø£å #Ó*¢+|ü⁄≈£î

u≤<Û äT´˝… ’q ndü\T e´≈£î Ô\≈£î ≈£L&Ü á $wüj·÷\qT

‘Ó*j·TCÒj·÷\ì yTeTT ø√s¡T‘·THêï+ (dæ) s¡<äT› #j·TeTì MT

ìs¡íj·÷ìï ‘Ó\|üø£b˛‘ #Ó*¢+|ü⁄\qT s¡<äT› #j·T≥+ kÕ<Ûä |ü&É<äT.

(&ç) Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ #Ó*¢+|ü⁄\ s¡<äT›, wüs¡‘·T\, ìã+<Ûäq\ yTs¡≈£î

e]ÔdüTÔ+~.

9.7 qcÕº\≈£î u≤<Ûä ‘·

(m) yÓ÷dü|üP]‘·+>± eéVü≤]ùdÔ MT U≤‘ê≈£î »]–q

qcÕº\ìï+Ïø° MTπs u≤<ÛäT´\T. ‘·>∑T u≤<Ûä ‘· Ò≈£î+&Ü eéVü≤]ùdÔ

qwüº+ »s¡T>∑T‘·T+~. <ëìøÏ MTπs u≤<ÛäT´\T (_) yÓ÷dü|üP]‘·+>±

eéVü≤]+∫ e⁄+&Éø£b˛‘˚ ˝Ò<ë ‘·>∑T e÷Á‘·+ C≤Á>∑‘·Ô‘√

eéVü≤]+∫e⁄+fÒ MT ø±s¡T¶ <äTs¡T|üjÓ÷>∑ u≤<Ûä ‘·qT, ø±s¡T¶

C≤Ø #dæq|ü⁄&ÉT ñ+& wüs¡‘·T\T / ìã+<Ûäq\˝À dü÷∫+∫q

yÓTT‘êÔìπø |ü]$T‘·+ #˚kÕÔ+ (dæ) |æHé b˛>=≥Tº≈£îHêï ˝Ò<ë

bÕdtesY¶>∑T]+∫ sêJ|ü&Ü¶ Ò<ë Ç‘·s¡ düe÷#ês¡+ >∑T]+∫

sêJ|ü&çHê yT+ Á|üø£Ï+#<ëø± dü<äs¡T <äTs¡T|üjÓ÷>±ìøÏ ‘·–q

#·s¡ \T #|üfÒº<ëø± MTπs u≤<Ûä ‘· eVæ≤+#ê*.

10. |üs¡ y˚ø£åD

u≤´+øÏ+>¥ ìj·Te÷efió\T, uÛ≤s¡rj·T Á|üe÷D≤\ eT+&É*˝À

e⁄+&˚ &Ó’s¡ø£ºs¡T¢, bÕ\ø£ eT+&É* düuÛÑT´\T ìj·Te÷e[ì

|üs¡ý˚ø Ï åkÕ Ôs ¡T. M]ì ~>∑Te Ç∫Ãq $esê\ <ë«sê

dü+Á|ü~+#·e#·TÃ `

~ u≤´+øÏ+>¥ ø√&é‡ n+&é kÕº+&ÉsY¶‡ uÀsY¶ Ä|òt Ç+&çj·÷

]»sY« u≤´+ø Ä|òt Ç+&çj·÷ _*¶+>¥, dæ 7, 4e n+‘·düTÔ,

ã+Á<ä ≈£îs¡¢ ø±+ô|¢ø‡, eTT+u…’ ` 400 051

f…*bò Hé 022`26571096, bÕ´ø‡ 022`26573719

Ç`yÓTsTT Ÿ ` [email protected]

yÓuŸôd’Ÿ www.bcsbi.org.in

17

11. düVü‰j·T+ bı+<ä≥+

ìj·Te÷e[ >∑T]+∫ $#ê]+#·T≥≈£î á ~>∑Te ‘Ó*|æq ôV≤ ŸŒ

&Ódtÿ f…*bò Hé\≈£î >±ì Ò<ë $ìjÓ÷>∑<ës¡T ùdyêq+ãs¡¢≈£î

˝Ò<ë ~>∑Te dü÷∫+∫q uÛ≤s¡rj·T u≤´+≈£î\ dü+düúqT

dü+Á|ü~+#·e#·TÃ `

Ç+&çj·THé u≤´+ø‡ nk˛dæjTwüHé

6e n+‘·düTú, ôd+≥sY I _*¶+>¥, es¡ Ÿ¶ ÁfÒ&é ôd+≥sY ø±+ô|¢ø‡,

ø£|òt |üπs&é, eTT+u≤sTT ` 400 005

f…*bò Hé 022`22174040, bòÕ´ø‡ 022`22184222

Ç`yÓTsTT Ÿ - [email protected]

yÓuŸôd’Ÿ - www.iba.org.in

Ò<ë u≤´+øÏ+>¥ ìj·Te÷e[ uÛ≤s¡rj·T Á|üe÷D≤\ eT+&É*ì

ô|’ ∫s¡THêe÷˝À dü+Á|ü~+#·e#·TÃ.

11.1 e÷ XÊK\ìï+Ï À Á|üø£≥q\‘√qT, e÷ yÓuŸôd’Ÿ Àì

Á|üø£≥q˝À¢ ìj·Te÷e[ Á|ü‘·T\qT n+<äTu≤≥T˝À ñ+#·T‘ê+.

MT nuÛÑ´s¡úq y˚Ts¡≈£î Á|ü‹ì m˝≤ n+<äTbı+<ä>∑\T>∑T‘ês√

‘Ó\T|ü⁄‘ê+.

12. ìj·Te÷e[ düMTø£å

eT÷&fifl ø±\e´e~Û ‘·sê«‘· á ìj·Te÷e[ì düMTøÏåkÕÔs¡T.

á düMTø£åqT bÕs¡<äs¡Ùø£yÓTÆq Ø‹˝À ìs¡«Væ≤kÕÔs¡T.

18

nqTã+<Ûä+ ` bÕ]uÛ≤wæø£ |ü<ë\T

ø√&é À yê&çq |ü<ë\T, |ü]uÛ≤wü >∑T]+∫ ns¡ú+ á ìs¡«#·q˝À

$e]+#·ã&ÉT‘·T+~. n$ K∫Ã‘·yÓTÆq Hê´j·T Ò<ä kÕ+πø‹ø£

ìs¡«#·Hê\T ø±e⁄.

ATM

ÄÀyTf…Ÿ f…\¢sY yÓTw”Hé (ATM) ˇø£ yÓTwæHé. Ç+<äT˝À

$ìjÓ÷>∑<ës¡T q>∑<äT, düe÷#ês¡+, Ç‘·s¡ düØ«dt bı+<äT≥≈£î

|æHé‘√ bÕ≥T ‘·q ø±s¡T¶qT $ìjÓ÷–+#·Tø√e#·TÃqT.

u≤´+øÏ+>¥ n+ãT&é‡eTHé

e´≈£îÔ\T, ∫qï yê´bÕs¡ dü+düú\T ‘êqT u≤´+ø\ e<ä› @s¡Œ&çq

$esê\˝À e´eVæ≤+#·T≥≈£î ]»s¡T« u≤´+ø $yê<ë\ |ü]cÕÿs¡+

#ùd dü«‘·+Á‘· n~Ûø±]ì @sêŒ≥T #dæ+~.

ø√&é

@ bÕ‡dæ ºø ˘ ø±s ¡T ¶ ¬ø ’Hê »qs¡˝Ÿ ≥sY à, Bìì

$ìjÓ÷>∑<ës¡T düs¡T≈£î\ ø√dü+, düØ«düT\ ø√dü+ #Ó*¢+#·&ÜìøÏ

Ò<ä q>∑<äT rdüTø√&ÜìøÏ ñ|üjÓ÷–,eÔs¡T. á ø√&é À, Ç+<äT˝À

&Ó_Ÿ, Á¬ø&çŸ, kÕàsYº ATM ø±s¡T¶\T #] ñ+≤sTT.

Á¬ø&çŸ ø±s¡T¶ á dü<äTbÕj·T+‘√ ñqï bÕ¢dæºø ø±s¡T¶,

Ç$ düs¡T≈£î\T, düØ«düT\ ø√dü+ #Ó*¢+#·&ÜìøÏ ˝Ò<ä q>∑<äT

rdüTø√&ÜìøÏ MT≈£î nqTeT‹ìdüTÔ+~.

#Óø˘ ø£ …ø£åHé $<Ûëq+

#Óø˘ ø£˝…ø£åHé $<Ûëq+ $$<Ûä kÕúìø£, ãj·TÏ fi¯fl #Óø˘\T,

nøö+Ÿ≈£î Á¬ø&çŸ ø√dü+ u≤´+ø˘ e<ä› <Ûäsêe‘·T #˚dæq

ÇHédüTºyÓT+Ÿ‡ ø√dü+ u≤´+ø nqTdü]+# $<ÛëHêìï dü÷∫düTÔ+~.

• Ç‘·s¡ $wüj·÷\‘√bÕ≥T á $<Ûëq+ ~>∑Te yêÏ‘√

e´eVü≤]düTÔ+~.

• #Óø ø=qT>√\T nuÛÑ s¡úq\T

• #Óø\ Á¬ø&çŸ ø√dü+ ø±\|ü]$T‹

• #Óø˘\ edü÷\T˝À »]π> C≤|ü´+ dü+<äs¡“¤+˝À e&û¶

#Ó*¢+|ü⁄

• kÕúìø£, ãj·TÏ fifl #Óø\ ‘·ø£åDyT Á¬ø&çŸ

• nÏº edü÷\Tø√dü+ #êØ®\T, ........ #Óø˘\T /

ÇHéÅdüTºyÓT+Ÿ‡ b˛e&É+.

$ìjÓ÷>∑<ës¡T

nøö+Ÿ ø£*–q e´øÏÔ (Ç‘·s¡ e´]Ô‘√ C≤sTT+Ÿ

nøö+Ÿ Ò<ë m–®≈£L´≥sY Ò<ë Á≥d”º Ò<ë HUF ø£s¡Ô>±)

ìs¡«Væ≤+# nøö+Ÿ‘√ bÕ≥T. nsTT‘ kı+‘· yê´bÕs¡T\T /

j·÷»e÷q´+, uÛ≤>∑kÕ«eT´ dü+düú\T, ø£+ô|˙\T, ø£¢uŸ\T,

kıôd’°\T ø±e⁄) Ò<ë u≤´+ø qT+&ç Ç‘·s¡ Ábı&Éøº\T / ùde\qT

$ìjÓ÷–+#·T≈£îH e´øÏÔ.

ø£¬s+Ÿ nøö+Ÿ

nøö+Ÿ Àì ì\« Ò<ë n+^ø£]+∫q ì]›wüº yÓTT‘·Ô+ô|’

Ä<Ûës¡|ü&ç mìïkÕ¬s’¢Hê q>∑<äT rdüTø=qT≥≈£î M\T ø£*Œ+#

&çe÷+&é &çbÕõŸ s¡ø£+.

eTs¡DÏ+∫q yê] (&çd”CŸ¶) nøö+Ÿ

dæ+–˝Ÿ nøö+Ÿ Vü≤√\¶s¡T eTs¡DÏ+∫qq÷ ˝Ò<ë

C≤sTT+Ÿ nøö+Ÿ $wüj·T+˝À ø£s¡T Ò<ë n+‘·ø£+fÒ m≈£îÿe

eT+~ C≤sTT+Ÿ nøö+Ÿ Vü≤√\¶s¡T¢ eTs¡DÏ+∫q dü+<äs¡“¤+˝Àì

&çbÕõŸ nøö+Ÿ, &çd”CŸ¶ nøö+Ÿ.

&û e÷´Ÿ nøö+Ÿ

&û e÷´Ÿ nøö+Ÿ nq>± &ûyÓT°]j·T …’CŸ¶ nøö+Ÿ.

kÕºø‡ ô|≥Tºã&ÉT<ës¡T\T m\Åø±ºìø s¡÷|ü+˝À ìs¡«Væ≤+#·ã &û

nøö+Ÿ.

&çbÕõŸ nøö+Ÿ‡

ªªùd$+>¥‡ &çbÕõŸ‡µµ n+fÒ @<Ó’Hê ì]›wüº ø±\+˝À u≤´+ø

nqTeT‹+#˚ $‘Y Á&Üj·T˝Ÿ‡ yÓTT‘êÔ\≈£î dü+ã+~Û+∫q

|ü]$T‘·T\≈£î ˝Àã&ç ñ+& &çbÕõŸ Àì ˇø£ s¡ø£+.

ªª≥sYà &çbÕõŸµµ n+fÒ ìØí‘· ø±\+ eTT–dæq ‘·sê«‘· e÷Á‘·yT

ì]›wüº ø±\|ü]$T‹‘√ rdüTø=qT≥ ø=s¡≈£î u≤´+ø d”«ø£]+∫q

19

&çbÕõŸ eT]j·TT MÏ À ]ø£]+>¥ / &ÉãT Ÿ u…ì|òæŸ &çbÕõŸ‡

/ dü«\Œø±*ø£ &çbÕõ≥T¢ / |òæø‡&é &çbÕõ≥T¢ / HÓ\yêØ Ä<ëj·T

dü]º|òæ¬øŸ / Å‘Ó’e÷dæø£ Ä<ëj·T dü]º|òæ¬øŸ yÓTT<ä …’q$ ñ+≤sTT.

H√°dt &çbÕõŸ ì]›wüºø±\ |ü]$T‹>∑\ ≥sYà &çbÕõŸ nsTT‘

ø£ dü+ ˇø£ |üP]Ô u≤´+øÏ+>¥ s√E H√°dt Çe«&É+ <ë«sê

rdüTø=qe#·TÃqT.

ÁøÏj·÷s¡Væ≤‘·/neT\T˝À Òì nøö+Ÿ

ùd$+>¥ u≤´+ø Ò<ë ø£¬s+Ÿ nøö+Ÿ À ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\≈£î

ô|’>± >∑\ ø±˝≤ìøÏ ˝≤yê<M\T Òì nøö+Ÿ.

m\Åø±ºìø˘ |òü+&é‡ Á≤Hé‡|òüsY (EFT)

ˇø£ u≤´+ø˘ Áu≤+#Y qT+&ç EFT ùde \_Û+#˚ Ç‘·s¡

Á|ü<XÊ\˝Àì yêÏøÏ nøö+Ÿ qT+&ç nøö+Ÿ≈£î ì<ÛäT\ ã~©

kÂø£sê´ìï ‘·eT U≤‘ê<ës¡T\≈£î Ä|òüs¡T #j·TT≥˝À u≤´+≈£î\≈£î

düVü‰j·T+ #j·T&ÜìøÏ RBI Á|üyXô|Ïºq |ü<∏äø£+. RBIø±sê´\j·÷\T >∑\ 15 πø+Á<ë\≈£î Á|üdüT Ô‘·+ EFTìj·T+Á‹+#·ã&ç+~.

áøÏ«°

áøÏ«° nq>± ø±s=ŒπsŸ dü+düú jÓTTø£ÿ eT÷\<Ûäq+˝Àì uÛ≤>∑+.

Ç~ ø£+ô|˙ ùws¡¢ <ë«sê ÁbÕ‹ì<Ûä + eVæ≤kÕÔsTT. Ç$ uÛÖ‹ø£yÓTÆq

Ò<ë &ûyÓT°]j·T …’CŸ¶ s¡÷|ü+˝À ñ+≤sTT.

m\Áø±ºìø˘ øÏ¢j·T]+>¥ dædüº+

øÏ¢j·T]+>¥ Vü≤Ödt ùde\qT $ìjÓ÷–+#·Tø=q&É+ <ë«sê ˇø£

u≤´+ø nøö+Ÿ qT+&ç eTs=ø£ u≤´+ø nøö+Ÿ≈£î m\Åø±ºìø

ì<ÛäT\ ã~© $<Ûëq+.

dæús¡ e&û¶πs≥T

dæús¡e&û¶πs≥T nq>± s¡TD+ |üP]Ô ø±\+˝À e&û¶πs≥T dæús¡+>± ñ

+≥T+~ Ò<ë s¡TD+ ìj·TeTìã+<Ûäq\ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç yÓTT<äÏ

ø=ìï dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· düe]+#·ã&ÉT‘·T+~.

#·s¡ e&û¶πs≥T

#·s¡ e&û¶πs≥T nq>± e&û¶πs≥T ìs¡ísTT+#·ã&É<äT, ø±ì ]|òü¬sHé‡

πs≥T≈£î nqTdü+<Ûëì+#·ã&ÉT‘·T+~. s¡TD+ ìj·TeTìã+<Ûäq\

Á|üø±s¡+ ]|òü¬sHé‡ πs≥T˝À e÷s¡TŒ\≈£î nqT>∑TD+>± e÷s¡T‘·÷

ñ+≥T+~.

Vü‰MT

ˇø£ e´øÏÔ Ç∫Ãq yê>±∆q+

>∑es¡ïyÓT+Ÿ u≤+&é

>∑es¡ïyÓT+Ÿ u≤+&é n+fÒ Á|üC≤ s¡TD+ ùdø£]+# ì$T‘·Ô+

Á|üuÛÑT‘·«+ ø£*Œ+∫q, C≤Ø #dæq ôd≈£L´]° (|üPN)

yÓTsTT˝Ÿ

uÛÖ‹ø£yÓTÆq Ò<ë m\Åø±ºìø s¡÷|ü+˝À …≥sY

NEFT

H˚wüq˝Ÿ m\Åø±ºìø˘ |òü+&é‡ Á≤Hé‡|òüsY (NEFT) dædüºyéT

<X+˝Àì ˇø£ u≤´+ø Áu≤+#Y qT+∫ @<Ó’Hê Ç‘·s¡ u≤´+ø

Áu≤+#Y≈£î ì<ÛäT\ ã~©øÏ M\T ø£*Œ+# C≤rj·T kÕúsTT ì<ÛäT\

ã~© $<Ûëq+.

ªH√Á|òæ Ÿ‡µ nøö+Ÿ

ªH√Á|òæ Ÿµ nøö+Ÿ ÁbÕ<Ûä$Tø£ u≤´+øÏ+>¥ nøö+Ÿ. Ç≥Te+Ï

nøö+Ÿ m≥Te+Ï ì\« ñ+&Éqø£ÿs¡ Ò<äT Ò<ë n‹ ‘·≈£îÿe

ø£ dü ì\« ñ+≥T+~. Ç≥Te+Ï nøö+Ÿ\≈£î e]Ô+# #êØ®\T

#ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± ø£ dü ì\« ñ+≥T+~. Ç≥Te+Ï nøö+Ÿ\≈£î

e]Ô+#˚ #êØ®\T #ê˝≤ ‘·≈£îÿe>± ñ+≤sTT. Ç≥Te+Ï

nøö+Ÿ\≈£î \_Û+# ùde\T ≈£L&Ü |ü]$T‘·+>± ñ+≤sTT.

Hê$TH˚wüHé kÂø£s¡ eTT

u≤´+ø á ÁøÏ+~ yêÏøÏ neT\T #j·TT≥≈£î Hê$THwüHé kÂø£s¡ +

M\T ø£*ŒdüTÔ+~ n$

20

&çbÕõŸ nøö+Ÿ≈£î »eT nsTTq yÓTT‘êÔìï eTs¡DÏ+∫q

&çbÕõ≥sY Hê$T˙øÏ #Ó*¢+|ü⁄ #˚j·TT≥≈£î, u≤´+≈£î düTs¡øÏå‘·

ÄBÛq+˝À ñqï eTs¡DÏ+∫q e´øÏÔ edüTÔe⁄\qT Hê$T˙øÏ ‹]–

Ç#·TÃ≥≈£î, ˝≤ø£s¡ n<Ó›≈£î rdüT≈£îqï e´øÏ Ô eTs¡DÏ+∫q

dü+<äs¡“¤+˝À, ùd|ò”º ˝≤ø£sY À ñqïyêÏì n<Ó›≈£î rdüT≈£îqï e´øÏÔ

jÓTTø£ÿ Hê$T˙øÏ n+~+#·T≥≈£î M\T ø£*ŒdüTÔ+~.

Ä]õH˚≥sY

U≤‘ê<ës¡Tì dü÷#·q\ Á|üø±s¡+ U≤‘ê<ës¡Tì nøö+Ÿ qT+&ç

#Ó*¢+|ü⁄\qT ùdø£]+# dü+düú.

Ç‘·s¡ ôd≈£L´]° düe÷#ês¡+

nøö+Ÿ\qT ñ|üjÓ÷–+#≥|ü⁄&ÉT >∑T]Ô+#·T≥ ø=s¡≈£î e´øÏÔ>∑‘·

$wüj·÷\T, düe÷#ês¡ m+|æø£ (U≤‘ê<ës¡T ‘Ó\TdüTø=H$<Ûä+>±)

ø±\+ #Ó*¢q (bÕ‘·ã&çq) #Ó≈£îÿ

#Ó≈£îÿ C≤Ø ‘B qT+&ç Äs¡T HÓ\\ ‘·sê«‘· ø£ …ø£åHé ø=s¡≈£î

<ëK\T #dæq #Ó≈£îÿ.

PAN

|ü]àHÓ+Ÿ nøö+Ÿ q+ãsY n+fÒ Ä<ëj·T |üqTï XÊK, uÛ≤s¡‘·

Á|üuÛÑT‘·«+ πø≤sTT+∫q n+¬ø\T, nø£åsê\T (Ä˝≤Œ¤q÷éT]ø)

|ü~ ø£*–q uÛ≤s¡‘·<XeT+‘·≤ e]Ô+# q+ãs¡T. Ç~ ≤$THwüHé

#dæq ø±sY¶ s¡÷|ü+˝À C≤Ø #j·Tã&ÉT‘·T+~. Ç~ XÊX«‘·yÓTÆq~.

nôdd” ∫s¡THêe÷ e÷s¡TŒ Ò<ë nôddæ+>¥ Ä|ò”düsY e÷s¡TŒe+Ï

yêÏ‘√ e÷s¡<äT.

bÕdtesY¶

bò˛Hé ˝Ò<ë Ç+≥¬sïŸ u≤´+øÏ+>¥ ùdeqT U≤‘·<ës¡T

$ìjÓ÷–+#·Tø=qT≥≈£î n‘·qT m+|æø£ #düT≈£îqï |ü<ä+ Ò<ë

dü+K´\T Ò<ë ¬s+&ÉT ø£*dæq j·÷¬ø‡dtø√&é. Ç~ >∑T]Ô+|ü⁄ ø=s¡≈£î

≈£L&Ü $ìjÓ÷–+#·ã&ÉT‘·T+~.

#Ó*¢+|ü⁄ eT]j·TT |ü]cÕÿs¡ $<ÛëHê\T

#Ó*¢+|ü⁄, |ü]cÕÿs¡ $<ÛëHê\T nq>± Ä]úø£ dü+düú\ eT<Ûä &Ó_Ÿ‡

Ò<ë Á¬ø&çŸ‡ ã~© #düTø√e&É+ <ë«sê düs¡|òüsê<ës¡T\T, ì<ÛäT\

$ìjÓ÷>∑<ës¡¢ eT<Ûä q>∑<äT ã~©øÏ M\T ø£*Œ+# Ä]úø£ eédüú.

PIN (|üs¡‡q Ÿ ◊&Ó+Ï|òæπøwüHé q+ãsY)

Ç~ s¡Vü≤dü yÓTÆq q+ãs¡T. ø±s¡T¶‘√ bÕ≥T Bìì ñ|üjÓ÷–+#·&É+

e\q edüTÔe⁄\T / ùde\ ø=s¡≈£î #Ó*¢+|ü⁄ #j·TT≥≈£î, q>∑<äTqT

rdüTø=qT≥≈£î, u≤´+ø Ä|òüs¡T #dæq $$<Ûä Ç‘·s¡ m\Åø±ºìø

ùde\qT $ìjÓ÷–+#·Tø=qT≥≈£î U≤‘ê<ës¡T\≈£î M\T

ø£*ŒdüTÔ+~.

RTGS

RTGS n+fÒ ]j·T Ÿ f…ÆyéT Á>±dt ôdÏ ŸyÓT+Ÿ. RTGSeédüú u≤´+øÏ+>¥ $<Ûëq+ <ë«sê n‘· +‘· y>∑+>± ì<ÛäT\

ã~©øÏ M\T ø£*ŒdüTÔ+~. RTGS ÁøÏ+<ä eéVü‰sê\

|ü]cÕÿs¡+ eHé ≥TèHé |ü<ä∆‹ MT<ä »s¡T>∑T‘êsTT. n+fÒ ªÁ>±dtµ

ôdÏ ŸyÓT+Ÿ eT]j·TT ª]j·T Ÿf…ÆyéTµ nq>± m≥Te+Ï ìØø£åD

düeTj·T+ Ò≈£î+&Ü.

]|òü¬sHé‡ πs≥T

#·s¡e&û¶ πs≥T ÁøÏ+<ä eT+ps¡sTTq s¡TD≤\ e&û¶ πs≥T≈£î

nqTdü+<Ûëì+#·ã&çq u≤´+ø u…+#Ye÷sYÿ e&û¶ πs≥T. ]|òü¬sHé‡

e& û ¶ πs≥T u≤´+≈ £ î\ $< ÛëHê\≈ £ î nqT> ∑ TD+>±

ìs¡ísTT+#·ã&ÉT‘·T+~ / e÷s¡TŒ #j·Tã&ÉT‘·T+~.

ôd≈£L´]°

s¡TD+ Ò<ë Ç‘·s¡ n|ü\ ø=s¡≈£î eT<ä∆‘·T>± $ìjÓ÷–+#·Tø√ã&

ÄdüTÔ\qT ‘Ó*j·TCÒdüTÔ+~.

d”ìj·T Ÿ dæÏ»Hé

ns¡yÓ’ dü+e‘·‡sê\ ø£+fÒ m≈£îÿe ej·TdüT‡ >∑\ e´øÏÔ

21

kÕàsYº ø±sY¶

kÕàsYº ø±sY¶ düTe÷s¡T>± Á¬ø&çŸ ø±sY¶ ôd’E˝À ñ+& bÕ¢dæºø ø±sY¶.

Bì˝À yÓTÆÁø√_|t bı<ä>∑ã&ç &≤qT ÁbÕôddt #düTÔ+~. >∑T]Ô+|ü⁄,

n~Ûø±]ø£‘·, &˚≤ k˛ºπsõøÏ Ç~ düTs¡øÏ å‘·yÓTÆq e÷sêZìï

ø£*ŒdüTÔ+~. Bìì f…*bò˛Hé ø±*+>¥, m\Åø±ºìø˘ q>∑<äT

#Ó*¢+|ü⁄\T, Ç‘·s¡ Á|üjÓ÷»Hê\ ø=s¡≈£î ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃqT.

≤]|òt ôw&É÷´\T

U≤‘ê<ës¡T\≈£î u≤´+≈£î Ä|òüs¡T #dæq Ábı&Éøº\T, düØ«düT\ô|’

$~Û+#·ã& #êØ®\qT dü$es¡+>± $e]+# ôw&É÷´\T.

#Ó*¢+#·ì #Ó≈£îÿ

#Ó*¢+#·≈£î+&Ü (uÖHé‡ nsTTq) u≤´+ø yê|üdüT Ç#Ã #Ó≈£îÿ.

bcsbi telugu · 2017-12-01 · i ((((()

Documents