BASKICI LİDERLİK BASKICI LİDERLİK

VE VE

DEMOKRATİK LİDERLİKDEMOKRATİK LİDERLİK

Hazırlayan Hazırlayan

Reyhan KaraReyhan Kara

LİDER KİMDİR?LİDER KİMDİR?

NASIL ORTAYA ÇIKAR?NASIL ORTAYA ÇIKAR?

BASKICI LİDERLİKBASKICI LİDERLİK Geleneksel toplumlarda olur.Geleneksel toplumlarda olur. Otoritesini ve sorumluluğunu işgal ettiği makamdan alır.Otoritesini ve sorumluluğunu işgal ettiği makamdan alır. Liderliğini yaptığı tüm ortamlarda bütün kararları kendisi Liderliğini yaptığı tüm ortamlarda bütün kararları kendisi

verir.Başkalarının kararlarına gerek duymaz.verir.Başkalarının kararlarına gerek duymaz. İzleyenler ile ilişkisi az ve biçimseldir ve çok kural koyar.İzleyenler ile ilişkisi az ve biçimseldir ve çok kural koyar. İşgörenlerin işleri ile ilgili yakınmalarından hoşlanmaz.İşgörenlerin işleri ile ilgili yakınmalarından hoşlanmaz. İzleyenlerden itaat, bağlılık,uysallık ve sorun çıkarmama İzleyenlerden itaat, bağlılık,uysallık ve sorun çıkarmama

davranışlarını ister.davranışlarını ister. Dikey iletişime güven duyar,tersine kuşku ile bakar.Dikey iletişime güven duyar,tersine kuşku ile bakar. Sadece örgütsel amaçların yüksek düzeyde Sadece örgütsel amaçların yüksek düzeyde

gerçekleştirilmesine önem verir.gerçekleştirilmesine önem verir. Her görevi özenle belirler ve tanımlar.Her görevi özenle belirler ve tanımlar. Korku,tehdit ve ceza sistemi vardır.Korku,tehdit ve ceza sistemi vardır. Olağanüstü eylemler için ödül koyar.Olağanüstü eylemler için ödül koyar.

BASKICI LİDERLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİBASKICI LİDERLERİN KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ

• Baskıcı,saldırgan,sert ve kararlı bir kişiliğe sahiptirler.Baskıcı,saldırgan,sert ve kararlı bir kişiliğe sahiptirler.• Amaçlarına ulaşmak için mutlak itaat beklerler.Amaçlarına ulaşmak için mutlak itaat beklerler.• Yetkilerini sonuna kadar kullanırlar.Yetkilerini sonuna kadar kullanırlar.• Özel yaşamlarını örgütsel yaşamlarından ayırmaya özen Özel yaşamlarını örgütsel yaşamlarından ayırmaya özen

gösterirler gösterirler • İletişimleri tek yönlüdür .İletişimleri tek yönlüdür .• Denetleyici ve olumsuz olma eğilimindedirler ,Denetleyici ve olumsuz olma eğilimindedirler ,• Hedeflerine varıldığı sürece , izleyicilerinin tepki ve duyguları ile Hedeflerine varıldığı sürece , izleyicilerinin tepki ve duyguları ile

ilgilenmezler. ilgilenmezler.

• Adorno’nun baskıcı kişilik üzerine yaptığı inceleme sonucunda;Adorno’nun baskıcı kişilik üzerine yaptığı inceleme sonucunda; Topluma uymaya büyük önem verme Topluma uymaya büyük önem verme Değişiklikten hoşlanmama Değişiklikten hoşlanmama İdarede amir-memur ilişkilerine önem verme İdarede amir-memur ilişkilerine önem verme Gücü elinde tutan kişi ve gruplara dönük olma Gücü elinde tutan kişi ve gruplara dönük olma Yabancı ve azınlık gruplarına müsamahasız olmaYabancı ve azınlık gruplarına müsamahasız olma Tutucu ve geleneklerine bağlı görünme Tutucu ve geleneklerine bağlı görünme Başkalarının cinslik suçlarına aşırı ilgi göstermeBaşkalarının cinslik suçlarına aşırı ilgi gösterme

BASKICI LİDER DAVRANIŞININBASKICI LİDER DAVRANIŞININ

YARARLARIYARARLARI1.1. Toplum aşırı geleneksel, Toplum aşırı geleneksel,

büyüğe aşırı saygılı ve kararı büyüğe aşırı saygılı ve kararı büyükten bekleme büyükten bekleme alışkanlıklarına sahipse, böyle alışkanlıklarına sahipse, böyle bir toplumda baskıcı davranan bir toplumda baskıcı davranan lider, bilgili ve güven veren lider, bilgili ve güven veren lider olarak düşünüleceğinden lider olarak düşünüleceğinden başarılı olacaktır.başarılı olacaktır.

2.2. Baskıcı liderler kendilerini tam Baskıcı liderler kendilerini tam yetkili oldukları zaman etkili ve yetkili oldukları zaman etkili ve rahat hissetmektedirler. Çünkü rahat hissetmektedirler. Çünkü bu durum liderde,bağımsız bu durum liderde,bağımsız hareket edebilme inanç ve hareket edebilme inanç ve güveni sağladığından ödül güveni sağladığından ödül niteliği taşımaktadır.niteliği taşımaktadır.

3.3. Baskıcı lider daha fazla işi ile Baskıcı lider daha fazla işi ile ilgilenir,daha etkin ve hızlı ilgilenir,daha etkin ve hızlı karar verir. karar verir.

4.4. Yapılmasını istedikleri işler Yapılmasını istedikleri işler çabuk ve istedikleri gibi yapılır.çabuk ve istedikleri gibi yapılır.

SAKINCALARISAKINCALARI

1.1. İzleyicilerin hiç dikkate İzleyicilerin hiç dikkate alınmamasıalınmaması

2.2. Yaratıcılığın azalmasıYaratıcılığın azalması

3.3. Örgütsel yenilik faaliyetlerinin Örgütsel yenilik faaliyetlerinin asgariye inmesidir.asgariye inmesidir.

4.4. Elemanları arasında kırgınlıkların Elemanları arasında kırgınlıkların gelişmesi gelişmesi

5.5. Bu insanlar arasında gruba Bu insanlar arasında gruba katılmalarla,ayrılmaların yüksek katılmalarla,ayrılmaların yüksek

oranda görülmesidiroranda görülmesidir. .

BASKICI LİDERLİK ANLAYIŞININBASKICI LİDERLİK ANLAYIŞININ

UYGULANDIĞI YÖNETİM KURAMI UYGULANDIĞI YÖNETİM KURAMI NEDİR?NEDİR?

Davranışçı Kuramcılara Göre Lider TipleriDavranışçı Kuramcılara Göre Lider Tipleri

Göreve Yönelmiş İnsana Yönelmiş Göreve Yönelmiş İnsana Yönelmiş

Lider LiderLider Lider

(Baskıcı lider)(Baskıcı lider)

Davranışçı Kuramcıların En Çok Tanınan Davranışçı Kuramcıların En Çok Tanınan Araştırmaları Araştırmaları

Ohio State Liderlik ÇalışmasıOhio State Liderlik Çalışması

Michigan Üniversitesi Liderlik ÇalışmasıMichigan Üniversitesi Liderlik Çalışması

Bu iki çalışmada liderliğin iki boyutunu belirlemiştir. BunlarBu iki çalışmada liderliğin iki boyutunu belirlemiştir. Bunlar İşe yönelik liderlikİşe yönelik liderlik Kişiye yönelik liderlikKişiye yönelik liderlik

Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışması Liderlik Ohio State Üniversitesi Liderlik Çalışması Liderlik BoyutlarıBoyutları

İnsiyatif (görev yönelimli) İnsiyatif (görev yönelimli) BoyutuBoyutu

• Planlama ve örgütlemePlanlama ve örgütleme• Karar verme Karar verme • Koordine etmeKoordine etme• Problem çözmeProblem çözme• İletişim sürecini belirlemeİletişim sürecini belirleme• Yöneltme,talimat vermeYöneltme,talimat verme

Anlayış (ilişki yönelimli) Anlayış (ilişki yönelimli) BoyutuBoyutu

• İş tatminine önem vermeİş tatminine önem verme• Arkadaşça davranmaArkadaşça davranma• Duygu ve düşünceleri Duygu ve düşünceleri

anlamaanlama• Danışarak karar verme Danışarak karar verme • Destek olmaDestek olma• İetişim kurmaİetişim kurma

Ohio State Çalışmalarının BulgularıOhio State Çalışmalarının Bulguları Hem anlayış hem insiyatif boyutu yüksek liderler,grubun başarısını Hem anlayış hem insiyatif boyutu yüksek liderler,grubun başarısını

yüksek tutmak için çaba harcarken,grup üyelerine de insan olarak yüksek tutmak için çaba harcarken,grup üyelerine de insan olarak değer veren bir davranış tarzı göstermektedir.değer veren bir davranış tarzı göstermektedir.

Liderin gösterdiği davranışlarla,izleyenlerin liderin yaptığı Liderin gösterdiği davranışlarla,izleyenlerin liderin yaptığı davranışlara ilişkin betimlemesi arasında zayıf bir ilişki vardır.davranışlara ilişkin betimlemesi arasında zayıf bir ilişki vardır.

Anlayış boyutları yüksek liderin bulunduğu örgütlerde, personel devir Anlayış boyutları yüksek liderin bulunduğu örgütlerde, personel devir hızı ve devamsızlık azalır.hızı ve devamsızlık azalır.

İnsiyatif boyutu yüksek liderler ise, kısa dönemlerde en yüksek İnsiyatif boyutu yüksek liderler ise, kısa dönemlerde en yüksek performansı sağlarlar.performansı sağlarlar.

Lider ile izleyenler arasında lider davranışını etkililik açısından Lider ile izleyenler arasında lider davranışını etkililik açısından değerlendirmede bir karşıtlık vardır.liderler daha çok değerlendirmede bir karşıtlık vardır.liderler daha çok

görev yönelimli liderlik davranışını vurgularken görev yönelimli liderlik davranışını vurgularken izleyenler ise ilişki yönelimli liderlik davranışınıizleyenler ise ilişki yönelimli liderlik davranışını vurgulamaktadır.vurgulamaktadır. ***Bu çalışma,liderlik bulgularının tamamen anket ***Bu çalışma,liderlik bulgularının tamamen anket sorularına bağlı olması nedeniyle, verilensorularına bağlı olması nedeniyle, verilen cevapların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını cevapların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını tam olarak açıklayamaz. tam olarak açıklayamaz.

Michigan Üniversitesi ÇalışmasıMichigan Üniversitesi ÇalışmasıSonuçlarıSonuçları

Kişiliye yönelik liderler, insanlar arası ilişkilere Kişiliye yönelik liderler, insanlar arası ilişkilere önem veren astlarının gereksinimlerine önem veren astlarının gereksinimlerine kişisel ilgi gösteren ve üyeler arasındaki kişisel ilgi gösteren ve üyeler arasındaki kişisel farklılıkları kabul eden liderler olarak kişisel farklılıkları kabul eden liderler olarak tanımlanmıştır. tanımlanmıştır.

İşe yönelik liderler ise tam tersi olarak işin İşe yönelik liderler ise tam tersi olarak işin teknik yönüne ağırlık vermektedir. Onlar teknik yönüne ağırlık vermektedir. Onlar görevinin yerine getirilmesiyle ilgilenirler.görevinin yerine getirilmesiyle ilgilenirler.

***Bu araştırma sonucunda kişiye ***Bu araştırma sonucunda kişiye yönelik lider, kuvvetle yönelik lider, kuvvetle desteklenmektedir. desteklenmektedir.

Yönetimsel Liderlik Tarzı MatrisiYönetimsel Liderlik Tarzı Matrisi

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1

5

9

(1.1)

(5,5)

(9,9)

(9,1)

(1,9)

İlişk

ile

re

yön

elik

o

lma

Yüksek

Düşük

Yüksek

Üretime yönelik olma

Düşük

Yönetimsel Liderlik Tarzı Matrisi Yönetimsel Liderlik Tarzı Matrisi BulgularıBulguları

1,1 liderlik tarzında lider sıradan bir üyeden farksızdır.1,1 liderlik tarzında lider sıradan bir üyeden farksızdır. 9,1 liderlik tarzında otorite-itaat en önemli faktördür. 9,1 liderlik tarzında otorite-itaat en önemli faktördür. 1,9 liderlik tarzında üyelerin arzu ve gereksinimlerini 1,9 liderlik tarzında üyelerin arzu ve gereksinimlerini

dikkate almalıdır.dikkate almalıdır. 9,9 liderlik tarzında işe ve insana dönüklük en yüksek 9,9 liderlik tarzında işe ve insana dönüklük en yüksek

düzeydedir.düzeydedir. 5,5 liderlik tarzında, işe ve insana dönük davranışın orta 5,5 liderlik tarzında, işe ve insana dönük davranışın orta

ölçüdedir.ölçüdedir. *** Yönetim tarzı matrisi liderlik hakkındaki*** Yönetim tarzı matrisi liderlik hakkındaki şüpheleri açıklığa kavuşturacak somut şüpheleri açıklığa kavuşturacak somut bilgiler sunmamaktadır. bilgiler sunmamaktadır.

MCGREGOR’UN “X” ve “Y” Teorilerinin MCGREGOR’UN “X” ve “Y” Teorilerinin Benimsenmesi Açısından LiderlikBenimsenmesi Açısından Liderlik

““X” teorisinin varsayımlarını savunan X” teorisinin varsayımlarını savunan liderler Baskıcı ve Müdahaleciliderler Baskıcı ve Müdahaleci

“ “Y” teorisinin varsayımlarını savunan Y” teorisinin varsayımlarını savunan liderler Demokratik ve Katılımcı liderler Demokratik ve Katılımcı

Tetenbaum-Schmidt Lider Davranış SüreciTetenbaum-Schmidt Lider Davranış Süreci

***Bu çalışmada lider, izleyenler ve durumsal değişkenlerin ***Bu çalışmada lider, izleyenler ve durumsal değişkenlerin birbirleri arasındaki etkileşimler ele alınarak, farklı “7” birbirleri arasındaki etkileşimler ele alınarak, farklı “7” davranış tarzı ortaya konulmuştur. Bu davranış tarzları, davranış tarzı ortaya konulmuştur. Bu davranış tarzları, birbirinin zıttı olan demokratik ve baskıcı önderlik tarzları birbirinin zıttı olan demokratik ve baskıcı önderlik tarzları arasında yer almaktadır. arasında yer almaktadır.

Liderde toplanan yetki

Yetkinin liderde bulunduğu alan

Yetkinin astlarda bulunduğu alan

Yönetici kararını verir ve uygular

Yönetici karar verir ve astlara benimsetmeye çalışır

Yönetici fikirlerini açıklar. Astlarına soru sorma imkanı verir ve bunları cevaplar

Yönetici geçici bir karar verir, astlarına değiştirme hakkı tanır

Yönetici konunun sınırlarını belirler ve kurulun öneriler geliştirme ve karar vermesine imkan tanır

Yönetici sorunun sınırlarını belirler ve bu çerçeve içindeastlarına alanları ile ilgili istedikleri kararı alıp uygulama izni tanır.

LİKERT’İN SİSTEM 4 MODELİLİKERT’İN SİSTEM 4 MODELİ Sistem 1:Sistem 1: Yöneticilerin iş görenlere güvenleri yoktur ve iş görenler Yöneticilerin iş görenlere güvenleri yoktur ve iş görenler

karar alma sürecine katılamazlar. Çalışma ortamında korku ve ceza karar alma sürecine katılamazlar. Çalışma ortamında korku ve ceza hakimdir. Kontrol üst kademelerin sorumluluğundadır. Örgütte hakimdir. Kontrol üst kademelerin sorumluluğundadır. Örgütte oluşan biçimsel olmayan yapılar, biçimsel yapıların amaçlarına zıt oluşan biçimsel olmayan yapılar, biçimsel yapıların amaçlarına zıt amaçlar benimserler. amaçlar benimserler.

Sistem 2:Sistem 2: Çalışanlara biraz daha güven duyan yöneticiler, iş Çalışanlara biraz daha güven duyan yöneticiler, iş görenleri motive edebilmek için ödül ve ceza yönetimi kullanırlar. görenleri motive edebilmek için ödül ve ceza yönetimi kullanırlar. Kontrol üst kademede olmasına rağmen, orta ve alt kademelere de Kontrol üst kademede olmasına rağmen, orta ve alt kademelere de yetki geçirilebilir. yetki geçirilebilir.

Sistem 3:Sistem 3: Yönetimin tamamen olmasa da büyük ölçüde iş görene Yönetimin tamamen olmasa da büyük ölçüde iş görene güveni vardır. Kontrol önemli ölçüde alt kademelere indirilmiştir. güveni vardır. Kontrol önemli ölçüde alt kademelere indirilmiştir.

Sistem 4:Sistem 4: Yönetimin iş görenlere güveni tamdır. Karar verme süreci Yönetimin iş görenlere güveni tamdır. Karar verme süreci örgüt içine yayılmıştır. Kontrol sürecinde herkese sorumluluk verilir. örgüt içine yayılmıştır. Kontrol sürecinde herkese sorumluluk verilir. Biçimsel ve biçimsel olmayan yapı iç içe geçmiştir. Biçimsel ve biçimsel olmayan yapı iç içe geçmiştir.

***Burada sistem 1;Baskıcı liderlik ***Burada sistem 1;Baskıcı liderlik sistem 4;Demokratik liderlik tarzını sistem 4;Demokratik liderlik tarzını açıklamaktadır. açıklamaktadır.

Demokratik Liderin Kişisel Demokratik Liderin Kişisel ÖzellikleriÖzellikleri

Lider amaçların, plan ve politikaların belirlenmesinde, iş Lider amaçların, plan ve politikaların belirlenmesinde, iş bölümünün yapılmasında ve iş emirlerinin bölümünün yapılmasında ve iş emirlerinin oluşturulmasında işgörenden aldığı öneriler oluşturulmasında işgörenden aldığı öneriler doğrultusunda liderlik davranışını belirlemeye özen doğrultusunda liderlik davranışını belirlemeye özen gösterir (Eren, 1982, s.382). gösterir (Eren, 1982, s.382).

Lider, sorunların çözülmesi için gerekenleri izleyenlere Lider, sorunların çözülmesi için gerekenleri izleyenlere danışarak yapardanışarak yapar

Lider izleyenleri karar sürecine katılmaya cesaretlendirir. Lider izleyenleri karar sürecine katılmaya cesaretlendirir. Kararların izleyenlerin görüşlerinden etkilenmesine ve Kararların izleyenlerin görüşlerinden etkilenmesine ve

biçimlenmesine olanak sağlar. biçimlenmesine olanak sağlar. Lider cezalandırıcı değildir. Lider cezalandırıcı değildir. Lider izleyenlerin onurunu incitmez,Lider izleyenlerin onurunu incitmez, onlara dostça davranır. onlara dostça davranır.

Demokratik Liderliğin Demokratik Liderliğin YararlarıYararları İzleyicilerin de lider kadar İzleyicilerin de lider kadar

örgütü etkileyen koşullarla örgütü etkileyen koşullarla ilgilenip amaç, karar, plan, ilgilenip amaç, karar, plan, politikalarla ilgili öneriler politikalarla ilgili öneriler getirmesi. getirmesi.

Fikir, düşünce, inanç ve Fikir, düşünce, inanç ve arzularına değer verilen arzularına değer verilen izleyicilerin işgörme arzusu ve izleyicilerin işgörme arzusu ve güdülerinin olumlu biçimde güdülerinin olumlu biçimde etkilenmesi ve psikolojik tatmin etkilenmesi ve psikolojik tatmin sağlamalarıdır. sağlamalarıdır.

Grup içi tansiyon ve çatışmalar Grup içi tansiyon ve çatışmalar ortadan kalkmakta, yerini ortadan kalkmakta, yerini yüksek çalışma gücü ve yüksek çalışma gücü ve morale bırakmaktadırmorale bırakmaktadır. .

Kararların grup tarafından Kararların grup tarafından alınmış olması nedeniyle alınmış olması nedeniyle kararlara sadakat yüksektir. kararlara sadakat yüksektir.

ZararlarıZararları En önemli sakıncası zaman En önemli sakıncası zaman

kayıplarına neden olması. kayıplarına neden olması. Masrafların artmasına yol açar. Masrafların artmasına yol açar. Herkesin fikrinin alınması, Herkesin fikrinin alınması,

uzmanı olmadığı konularda uzmanı olmadığı konularda fikir sorulması, izleyicileri zor fikir sorulması, izleyicileri zor durumda bırakabilmekte ve durumda bırakabilmekte ve yanlış bazı fikirlerin ortaya yanlış bazı fikirlerin ortaya atılıp savunulmasına yol atılıp savunulmasına yol açabilmektedir. açabilmektedir.

Memnuniyetsizlik ve gücenme Memnuniyetsizlik ve gücenme durumları ortaya çıkar durumları ortaya çıkar

Eğitim Yönetiminde Eğitim Yönetiminde Demokratik LiderlikDemokratik Liderlik

Eğitim Yönetiminde Demokratik LiderlikEğitim Yönetiminde Demokratik Liderlik

Eğitim yönetiminin en önemli özelliği; yetki ve sorumlulukların paylaşıldığı, kararların birlikte alındığı, izleyicilerin değil, işbirliği yapan arkadaşların söz konusu olduğu demokratik liderliği gerektirmiş olmasıdır.

Hunt ve Pierce’in belirttiği gibi, pek çok eğitim örgütünde, geleneksel baskıcı liderlik iç ve dış etkenler tarafından öylesine benimsenmiştir ki, demokratik liderliğe geçişteki değişikliklerin son derece dikkatle başlatılması gerekir. Baskıcı liderliğe alışan kimseler, her zaman, daha fazla özgürlüğü kucaklamak için koşmazlar. Bu çekingenliğin nedeni, yalnızca aldırmazlık ve alışılmış otoriter hava değildir. Gerçekte pek çok kişi, demokratik yöntemlerden, planları ve sorumlulukları

paylaşmaktan kaçarlar (Kaya, 1996:148).

Eğitim Yönetiminde Demokratik LiderlikEğitim Yönetiminde Demokratik Liderlik

Lider, demokratik bir yönetim sergileyebilmek için karar sürecine astlarını katmalı, planlama sürecini astlarıyla planlamalı, okulun ve demokrasinin amaçları doğrultusunda astlarını örgütlemelidir.

Demokratik lider aynı zamanda iletişimde de başarılı olmalıdır. İletişim kanallarını açık tutan, olup bitenlerden öğretmenleri haberdar eden lider, astlarını kararlara daha çabuk katacak ve okulda demokratik bir kültür oluşturmuş olacaktır.

Demokratik yönetim için verimliliğin artabilmesinin bir diğer şartı ise eşgüdümdür. Yani okul örgütünde birimler arasında işbirliğinin sağlanmasıdır.Demokratik yönetimde yardımlaşma vardır. Bu yardımlaşmayı

ortaya koyacak olan da liderlerdir. Lider kendisini adeta astları ve okul kültürü için yardımcı kabul etmelidir.

Demokratik Eğitimle İlgili İlkelerDemokratik Eğitimle İlgili İlkeler Demokratik eğitimde bireyden, yani çocuk ve gençten hareket Demokratik eğitimde bireyden, yani çocuk ve gençten hareket

etmek esastır. etmek esastır. Demokratik eğitimde ayrıcalık yoktur, herkes aynı haklara sahiptir. Demokratik eğitimde ayrıcalık yoktur, herkes aynı haklara sahiptir. Demokratik eğitimde her birey, “kendine özgü bir kişilik” olarak Demokratik eğitimde her birey, “kendine özgü bir kişilik” olarak

kabul edilir ve ona saygı gösterilir. kabul edilir ve ona saygı gösterilir. Demokratik eğitimde, mevcut yasa ve kurallara uyulur; fakat Demokratik eğitimde, mevcut yasa ve kurallara uyulur; fakat

bunlardan değiştirilmesi istenenler olursa, bunlar üzerindeki bunlardan değiştirilmesi istenenler olursa, bunlar üzerindeki görüşlerini de öğrencilerin özgürce ifade etmelerine imkan sağlanır. görüşlerini de öğrencilerin özgürce ifade etmelerine imkan sağlanır.

Demokrasinin temelinde, ahlaki değerler vardır; bunların mevcut Demokrasinin temelinde, ahlaki değerler vardır; bunların mevcut bulunmadığı bir çevrede demokrasi gelişemez. bulunmadığı bir çevrede demokrasi gelişemez.

Demokratik eğitim, bireyin bütün yeti ve yeteneklerini, mevcut Demokratik eğitim, bireyin bütün yeti ve yeteneklerini, mevcut potansiyeli oranında “geliştirici” bir etki yapar. potansiyeli oranında “geliştirici” bir etki yapar.

Demokrasilerde karar veren, toplum bireyleri yadaDemokrasilerde karar veren, toplum bireyleri yada onların iradeleri olduğu gibi, demokratik eğitimde deonların iradeleri olduğu gibi, demokratik eğitimde de eğitimin yükü öğrencilerin üzerindedir eğitimin yükü öğrencilerin üzerindedir ( Binbaşıoğlu, 2000, s: 34 –35 ( Binbaşıoğlu, 2000, s: 34 –35

Sınıfta Demokratik Ortam Sınıfta Demokratik Ortam

Demokrasi çoğunluğun azınlığı yönetmesi değildir. Demokrasi çoğunluğun azınlığı yönetmesi değildir. Yalnızca sayı çokluğuna dayalı bir yönetim, çoğunluğun Yalnızca sayı çokluğuna dayalı bir yönetim, çoğunluğun azınlığa hükmetmesi olur, demokrasi olmaz. Üstelik azınlığa hükmetmesi olur, demokrasi olmaz. Üstelik sınıfta öğretmen çoğunluk da değildir. Demokrasi, sınıfta öğretmen çoğunluk da değildir. Demokrasi, azınlıkta kalanların görüşlerinin dinlendiği, haklarının azınlıkta kalanların görüşlerinin dinlendiği, haklarının gözetildiği, niteliğin sayıya feda edilmediği tartışma – gözetildiği, niteliğin sayıya feda edilmediği tartışma – uzlaşma – anlaşma – inandırma yöntemlerinin uzlaşma – anlaşma – inandırma yöntemlerinin kullanıldığı bir yönetim biçimidir. Sınıfta da böyle kullanıldığı bir yönetim biçimidir. Sınıfta da böyle işlenebilir. Öğretmen böylece, öğrencilerin, kendi işlenebilir. Öğretmen böylece, öğrencilerin, kendi davranışlarını düşünmeye, yargılamaya da yöneltmelidir davranışlarını düşünmeye, yargılamaya da yöneltmelidir (Cangelosi, 1988:43 / Aktaran, Başar, 1999)(Cangelosi, 1988:43 / Aktaran, Başar, 1999)

Demokratik Ve Baskıcı Liderlik Konularında Yapılan Bir Araştırma

(Lewin ve arkadaşları tarafından yapılmıştır)

Resim, modelaj ve çeşitli elişleri yapılan bir çocuk kampında, çocuklar üç gruba ayrılır.

1.grup; çok demokratik davranan bir lider veriliyor. Bu grupta çocuklar yapacakları işleri kendileri kararlaştırıyorlar. İstedikleri ile işbirliği yapabiliyorlar. Lider, onlarla birlikte çalışıyor ve ancak onlar istediği zaman yardımda bulunuyor ya da yol gösteriyor.

2. grup; lider otoriter davranıyor, öğrencilere vazife veriyor, işlerin nasıl yapılacağını gösteriyor, iyi çalışanları övme yoluyla ödüllendiriyor.

3. grup; lider çocukları tamamıyla başıboş bırakıyor, onlara hiç bir durumda karışmıyor.

Üç grupta çocukları kendi başlarına çalışmaya bırakıyorlar.

Araştırmanın SonucuAraştırmanın Sonucu Demokratik liderle çalışan çocuklar, baskıcı liderle çalışan çocuklara göre

aslında daha az iş çıkarmışlardır. Fakat başlarından öğretmenleri gidince demokratik liderle çalışan çocukların iş veriminde çok az bir azalma görülüyor (iş verimi % 50’den %46’ya düşmüştür). Bu gruptaki çocuklar, işe ilgi göstererek hevesle çalışmaya devam ediliyorlar. Birbirleri ile ahenk içinde işbirliği yapıyorlar, daha yaratıcı nitelikte iş çıkarıyorlar.

Baskıcı liderle çalışan çocuklar, yalnız başına kaldıkları zaman işin verimi birden düşüyor (%70’den % 29’a). Öğrencilerden bir kısmında kavga etme ve saldırganlık eğilimi görülüyor, aralarında sert tartışmalar oluyor ve düşmanlık hisleri beliriyor. Bu gruptaki öğrencilerin diğer bir kısmında ise fazla yumuşak başlılık ve uysallık görülüyor; fakat bunlar da, lider başlarında olmadıkça çalışmıyorlar.

Tamamıyla başıboş bırakılan üçüncü grupta çocuklar arasında ilgisizlik, pasiflik ve can sıkıntısı görülüyor. Bunlarda iş verimi %33 olarak belirlenmiştir (Baymur, 1990:283).

Ben okulumda demokratik bir yönetim sergilemek istiyorsam!...

Bunun alt yapısını oluşturmalıyım. Demokratik kültürü gerek okul içinde gerekse okul dışında yerleştirmek

istiyorum. Bununla ilgili önce plan yapmalıyım. Hangi aşamalar sonunda demokratik bir kültür oluşturabilirim. Demokratik kültür oluşturabilmek ve demokratik yönetim

sergileyebilmek için benim okulumun misyonu var mı? Planladığım konuyu değerlendirmeye tabi tutuyor muyum?

***Demokratik lider yetiştirebilmek eğitim yönetimi konusunda alınacak eğitime bağlıdır. Yapılan araştırmalar şunu ortaya koymuştur: Artık liderin etkiliğinin artması liderin astlarını örgüt kararlarına katması, yöneticilerin insan ilişkileri konusunda yeterli eğitimi alması gerektiğini ortaya koymaktadır (Çelik, 1994:28-32).

Demokratik lider aynı zamanda stratejik bir yönetim sergileyebilmelidir ki demokratik bir ortam

oluşsun (Çelik, 1994:28-32).