จักสานหุมเซรามิกส

โครงการตนกลาอาชีพ

จัดทําโดย ศนูยศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยบรูพา

อุปกรณที่ใช

1. มดี

2. เข็ม

3. ฝาเบียร

4. สายวดั

5. กรรไกร

6. เศษผา

หมายเหตุ

1. ใชสําหรับลอกและขูดเสนตอก

2. ใชกรีด และยกเสนตอก

3. ใชสําหรับชักเสนตอกใหไดตาม

ขนาด

4. ใชสําหรับวัดระยะขณะสาน

5. ตัดเสนตอก

6. ใชรองหรือพันนิ้ว

รูปภาพประกอบ

อุปกรณ

12 34

6

5

ชนิดเสนตอกที่ใช

1. ตอกกอ

2. ตอกกลม

3. ตอกแบน

4. ตอกสี

5. ตอกแบนเก็บปาก

หมายเหตุ

1. ใชทําตอกยืน (แนวตั้ง)

2. ใชสานฐานเซรามิกส

3. ใชสานกอนและหลงัทําลาย (สายไทย)

4. ใชทําลาย (ลายไทย)

5. ใชสานหลังทําลายจนถึงปากแจกัน

รูปภาพประกอบ

ชนิดเสนตอกทีใ่ช

32 41 5

ขั้นตอนการทํา ตอกกอ1. นําไมไผมาตัดขอออกใหเหลือแต

ปลอง

2. ตมกับน้ําเปลา 2-3 ชม.3. ตากแดดจนเนื้อในแหงประมาณ 3-4

วัน

4. ผาเปนซีกขนาด ครึ่งนิ้ว5. ลอกเนื้อในออกใหเหลือแตผิวจนบาง

6. กรีดใหมีขนาดกวาง 2 มม. เสี้ยนปลายใหแหลม

7. ชักผานฝาเบียรเพื่อใหมีขนาดเทากัน

ทุกเสน

8. ขูดดานในประมาณ 3 ครั้ง

หมายเหตุ

7. เพื่อความสะดวกและงายควรใช

คีมดึง

8. ดานผิวจะมันกวาดานใน

รูปภาพประกอบ

วิธีทําเสนตอกแตละชนิด : ตอกกอ

1

2

4

ขั้นตอนการทํา ตอกกลม1. นําไมไผมาตัดขอออกใหเหลือแต

ปลอง

2. ตมกับน้ําเปลา 2-3 ชม.3. ตากแดดจนเนื้อในแหงประมาณ 3-4

วัน

4. ผาเปนซีกขนาด ครึ่งนิ้ว5. ลอกเนื้อในออกใหเหลือแตผิวจนบาง

6. กรีดใหมีขนาดกวาง 1 มม. เสี้ยนปลายใหแหลม

7. ชักผานฝาเบียรเพื่อใหมีขนาดเทากัน

ทุกเสน

8. ขูดดานในประมาณ 1 ครั้ง

หมายเหตุ

5. ผิวหนากวาตอกกอเล็กนอย

7. เพื่อความสะดวกและงายควรใช

คีมดึง

8. ดานผิวจะมันกวาดานใน

รูปภาพประกอบ

วิธีทําเสนตอกแตละชนิด : ตอกกลม

5

6

7

ขั้นตอนการทํา ตอกแบน1. นําไมไผมาตัดขอออกใหเหลือแต

ปลอง

2. ตมกับน้ําเปลา 2-3 ชม.3. ตากแดดจนเนื้อในแหงประมาณ 3-4

วัน

4. ผาเปนซีกขนาด ครึ่งนิ้ว5. ลอกเนื้อในออกใหเหลือแตผิวจนบาง

6. กรีดใหมีขนาดกวาง 1 มม. เสี้ยนปลายใหแหลม

7. ชักผานฝาเบียรเพื่อใหมีขนาดเทากัน

ทุกเสน (รูแบน)8. ขูดดานในประมาณ 3-4 ครั้ง

หมายเหตุ

7. เพื่อความสะดวกและงายควรใช

คีมดึง

8. ดานผิวจะมันกวาดานใน

รูปภาพประกอบ

วิธีทําเสนตอกแตละชนิด : ตอกแบน

8

ขั้นตอนการทํา ตอกสี1. นําไมไผมาตัดขอออกใหเหลือแตปลอง

2. ตมกับน้ําเปลา 2-3 ชม.3. ตากแดดจนเนื้อในแหงประมาณ 3-4

วัน

4. ผาเปนซีกขนาด ครึ่งนิ้ว5. ลอกเนื้อในที่ติดกับผิว จนบาง6. กรีดใหมีขนาดกวาง 1 มม. เสี้ยน

ปลายใหแหลม

7. ชักผานฝาเบียรเพื่อใหมีขนาดเทากนัทุกเสน

8. ขูดใหนิ่ม ประมาณ 3-4 ครั้ง9. ยอมสี ตมกับสีผสมน้าํประมาณ 1 ชม.10. ตากแดดใหแหง ประมาณครึ่งชั่วโมง

หมายเหตุ

5. ใชรองผิว ไมใชผิว

7. เพื่อความสะดวกและงายควรใช

คีมดึง

10. ถาตากแดดนานเกินไปจะทาํใหสี

จางและกรอบ

รูปภาพประกอบ

วิธีทําเสนตอกแตละชนิด : ตอกสี

ตอกสี

ขั้นตอนการทํา ตอกแบน (เก็บปาก)1. นําไมไผมาตัดขอออกใหเหลือแต

ปลอง

2. ตมกับน้ําเปลา 2-3 ชม.3. ตากแดดจนเนื้อในแหงประมาณ 3-4

วัน

4. ผาเปนซีกขนาด ครึ่งนิ้ว5. ลอกเนื้อในออกใหเหลือแตผิวจนบาง

6. กรีดใหมีขนาดกวาง 1 มม. เสี้ยนปลายใหแหลม

7. ชักผานฝาเบียรเพื่อใหมีขนาดเทากัน

ทุกเสน (รูแบน)8. ขูดใหนิ่ม ประมาณ 2 ครั้ง

หมายเหตุ

7. เพื่อความสะดวกและงายควรใช

คีมดึง

8. ตอกแบนเก็บปาก จะแขง็กวาตอกแบน

รูปภาพประกอบ

วิธีทําเสนตอกแตละชนิด : ตอกแบน (เก็บปาก)

การใชเสนตอกแตละชนิด

สวนที่ 3 ใชตอกแบนเก็บปาก

สวนที่ 2 ใชตอกแบนและตอกสี

สวนที่ 1 ใชตอกกอและตอกกลม

วิธีการทําจักสานหุมเซรามิกสขั้นตอนการทํา สวนที่ 11. ตัดกระดาษเปนวงกลมเสนผาศนูยกลาง

1.2 นิ้ว ทากาวติดที่กนแจกัน ทิ้งไวจนแหง

2. ใชตอกกอ 8 เสน ความยาว 15 นิ้ว วางดังรูป

3. ใชตอกกลมเวียนลายขดั ( ทับ 1 ยก 1) ซ้ํา 3 รอบ

4. นําตอกกลมเสนที่ 2 มาสานลายขัดกับเสนที่ 1 จนไดขนาดเสนผานศูนยกลาง 1 นิ้ว 2 ขีด

5. เตรียมตอกกอ 8 เสน ขนาดยาว 15 นิ้ว วางสับหวางกับตอกกอ 8 เสนแรก โดยเวียนตามเข็มนาฬกิา

6. เวียนตอกกลมเสนที่ 1 และ 2 จนมีขนาดเทากับฐานของแจกัน

7. ทากาวติดกับฐานของแจกันแลวทิ้งไวใหแหง

8. สานจนมีขนาดสูงจากฐาน 1.5 ซม.9. ใชเข็มกรีดตอกกอตรงกลางเสน

(แบงเปน 2 เสน) ใหรอบแจกัน10. ใชตอกกอเสนใหมกรีดตรงกลาง เหลือ

ตรงปลายไว 1 ซม. นําไปแซมตรงชองวางใหเต็มรอบแจกัน

รูปภาพประกอบ

1 2

7

74

3

10

6

10

วิธีการทําจักสานหุมเซรามิกส

ขั้นตอนการทํา สวนที่ 21. ใชตอกแบนเวียนลายขดั 3 รอบ (1ยก

1)

2. ใชตอกสีเวียนลายขัด 3 รอบ (1ยก 1)3. ใชตอกแบนเวียนลายขดั 3 รอบ (1ยก

1)

4. สานลายไทย ใชตอกสี 1 รอบ ตอ 1 เสน (ควรเหลือปลายตอกไวดึง)

เสนที่ 1 ยก 3 ทับ 5เสนที่ 2 ยก 2 ทับ 1 ยก 2 ทับ 3เสนที่ 3 ยก 3 ทับ 5เสนที่ 4 ยก 1 ทับ 3เสนที่ 5 ยก 3 ทับ 5เสนที่ 6 ยก 2 ทับ 1 ยก 2 ทับ 3เสนที่ 7 ยก 3 ทับ 5เสนที่ 8 ยก 2 ทับ 1 ยก 2 ทับ 3

ทําซ้ําตั้งแตเสนที่ 1 -8 จนสูงจากฐานแจกัน 4 cm.

5. ทําเหมือน ขอ 1 – 2

รูปภาพประกอบ

3

2

1

4

เสนที่ 1

เสนที่ 2

เสนที่ 3

เสนที่ 4

เสนที่ 5

เสนที่ 6

เสนที่ 7

เสนที่ 85

วิธีการทําจักสานหุมเซรามิกส

ขั้นตอนการทํา สวนที่ 31. ใชตอกแบนเก็บปากสานลายขัด 1 ทับ

5 ประมาณ 6 รอบ แลวตัดตอกกอเสนที่ไมไดถูกสาน (2 เสนตอ 1 ชอง)

2. สานลายขดั ยก 1 ทับ 1 จากเสนที่เหลือจนสูงจากฐานประมาณ 6 ซม.

3. สานลายขดั ยก 1 ทับ 3 ประมาณ 6 รอบ

4. ตัดตอกกอที่ไมไดสาน (1 เวน 1)5. ใชตอกแบนเก็บปากที่เหลือสานจนถึง

ปากแจกัน

6. เก็บปากแจกัน โดยใชตอกแบนเก็บปาก สานขัดและเวียนทับกันจนรอบแจกัน

7. ตัดปลายตอกกอใหเทากับปากแจกัน แลวทากาว

รูปภาพประกอบ

6 ซม.

1 1

2 6

7

Thank you