BASİT MAKİNELER

“HAYATIMIZI KOLAYLAŞTIRAN MAKİNELER”

Yukarıdaki resim bir odun parçasından bir çiviyi sökmek için kullanılan demir levyeyi göstermektedir. Levyeye numaralı oklarla gösterilmiş yönlerde kuvvet uygulanabilir.Hangi yönde kuvvet uygulanırsa çivi tahtadan daha kolay sökülebilir?

Günlük hayatımızda kuvvetin yönünün değiştirilmesinden

faydalanılarak oluşturulmuş bir çok araç–gereç kullanırız.Bu

araç-gereçler bize iş yapma kolaylığı sağlar.

Çok az parçadan oluşan ve yalnızca tek bir kuvvet çeşidini kullanan makineler basit makine olarak adlandırılır.

Basit makinelerle, uygulanan kuvvetin büyüklüğü ve yönü değiştirilerek iş yapma kolaylığı sağlanır.

Basit Makinelerin Özellikleri İş kolaylığı sağlarlar. Ancak, işten kazanç

ya da kayıp yoktur. İşin sonucu olarak enerjiden de kayıp ya da kazanç sağlamazlar. Enerji tasarrufu da sağlamazlar.

Kuvvetin yönü, büyüklüğü ve uygulama noktasını değiştirmeyi sağlar.

Kuvvetten ya da yoldan kazanç vardır. Ancak, iki kazanç aynı anda sağlanamaz.

Makinelerle iş yapıldığında mutlaka enerji kullanılması gerekir.

Basit Makinelerin Özellikleri

Giriş kuvveti: uygulanan kuvvetÇıkış kuvveti: doğan kuvvet

Kuvvet Kazancı Nasıl Gerçekleşir?Bir basit makinede kuvvet kazancının

olması , giriş kuvvetinin çıkış kuvvetinden küçük olmasıyla gerçekleşir. Yani büyük kuvvet gerektiren işler küçük kuvvetle yapılır.

Kaldıraçlar

http://www.fenveteknolojidersi.com/flash/sunu/kaldirac.swf

Kaldıraçlar

Bir destek noktası etrafında dönebilen sağlam yapılı çubuktan oluşan düzeneğe kaldıraç denir.

Kaldıraçta kuvvetin destek noktasına olan uzaklığına kuvvet kolu, yükün destek noktasına olan uzaklığına da yük kolu denir.

Kaldıraç Türleri

1. Destek, uygulanan kuvvet ile yük arasındadır.

Ör:makas, kerpeten, tahterevalli

Kaldıraç Türleri2. Destek kaldıracın ucunda, uygulanan kuvvet

ise, diğer ucundadır. Yük, ortada yer alır.Ör:fındık kıracağı, el arabası, menteşeli kapılar,

gazoz açacağı, vs.

Kaldıraç Türleri

3. Uygulanan kuvvet, destek ve yük arasındadır.Ör:tenis raketi, cımbız, kürek, maşa, kol kası,

buz hokeyi sopası, vs.

Biliyor Musunuz?

Kaldıracın, kuvvet kazancının büyüklüğünü, Arşimet’in şu sözü desteklemektedir:

“Bana üzerinde durabileceğim bir yer gösterin, Dünya’yı yerinden oynatayım.”

Eleştirel Düşünelim!a. Bir gölde kayığa binerek kürek çeken bir

adam görülmektedir.Küreğin uçlarının kayığa bağlantı  noktasına uzaklıkları a ve b dir.Buna göre;

I) a uzunluğu artarsa uygulanan kuvvet azalır.II) b uzunluğu artarsa küreği her çekişte kayığın aldığı yol artar.III) Bağlantı noktası K olursa küreğe uygulanan kuvvet azalır.Yargılarından hangileri doğrudur?

b. Şekilde,kayığın hareketi için kullanılan kürek kaldıraç görevi yapmaktadır. bu kaldıraç sisteminde;

I) Desteğin yeri M noktasıdır.II) Kuvvetin etkidiği nokta K’dır.III) Yükün etkidiği nokta L’dir.

Yargılarından hangileri doğrudur? 

Makaralar

Sabit bir eksen etrafında serbestçe dönebilen, çevresinde ipin geçmesi için bir oluk bulunan basit makinelerdir.

Makara TürleriSabit MakaraSabit bir noktaya asılan ve

dönerek cisimlerin hareket etmelerini kolaylaştıran makaraya, sabit makara denir.

Cisim, ancak kendi ağırlığına eşit bir kuvvetle kaldırılabilir. Kuvvet kazancı yoktur.

Sadece kuvvetin yönünü ve doğrultusunu değiştirdiği için iş yapma kolaylığı sağlar.

Makara Türleri

Hareketli MakaraMakaranın dönme eksenine

baglanan yükle birlikte hareket eden makaralardır.

Bu makaralarda kuvvetten kazanç vardır.

Makara TürleriBileşik Makara

Sistemleri (Palangalar)

Sabit ve hareketli makaralardan oluşan ve kuvvet kazancını amaçlayan makaralar sistemidir. Bu kazanç palangaları oluşturan hareketli makaralardan geçen ip sayısına bağlıdır.

Makara Türleri

?

Eğik Düzlem

Yolu uzatıp kuvvetten kazandıran basit makinelerdir.

Eğik düzlemde kuvvet eğik düzlemin boyu kadar yol alırken,yük eğik düzlemin yüksekliği kadar yol alır. F.d=G.h

Fd h

G

Eğik Düzlem

Balta, iki eğik düzlemden meydana gelmiş bir basit makinedir.

Vida, bir silindir çubuğun etrafına sarılı bir eğik düzlemdir.

Gemilerin burunları bir balta gibi (yani bir eğik düzlem gibi) çalışır. Bu sayede, suyu yararak daha rahat biçimde ilerler.

Hareketi ileten, hareketin yönünü ve hızını değiştiren basit makinelerdir.

Birbiriyle bağlantılı bir dişli çiftinde büyük dişli kendisine bağlı olan küçük dişliden yavaş, fakat daha büyük kuvvetle döner. Ayrıca, dişliler yön ve doğrultu değiştirmede de kullanılır.

Dişliler

http://www.coolschool.ca/lor/SC9/unit16/U16L04/act19Fanimations.htm -makaralar

Yararlı Bağlantı Yolları

http://www.edheads.org/activities/simple-machines/

http://sunshine.chpc.utah.edu/javalabs/java12/machine/index.htm

http://www.wonderville.ca/v1/activities/levers/levers.html

http://www.metu.edu.tr/~e115147/index.htm

http://www.meb.gov.tr/web_tabanli_yarisma/universite/fen/1/ana.swf