Basisboek

auteursdrs. W.B. ten Brinkedrs. Chr. de Jongrn.rn.v. drs. J.H.A. Padrnos

redactieS.H. Bijkerdrs. W.B. ten Brinkedrs. Chr. de Jongdrs. B.J. Maatrnan

InhoudGebruiksaanwijzing 6 B34 Zonnestand en temperatuur 29

B35 Seizoenen 29Wat is aardrijkskunde? 7 B36 Hoogteligging en temperatuur 30B1 Aardrijkskunde gaat over gebieden 7 B37 Land-zeeverdeling en temperatuur 3°B2 Aardrijkskunde gaat over B38 Windrichting en temperatuur 31

verschijnselen 7 B39 Zeestromen en temperatuur 32

B3 Verschillen en relaties tussen B4° Ligging van gebergten engebieden 8 temperatuur 32

B4 Beschrijven en verklaren 8 B41 Isothermen 32

B5 Waarderen 9 B42 Luchtstreken 32B6 Natuurlijke en menselijke factoren 9 B43 Luchtstreken en isothermen 34B7 Menselijke factoren 10 B44 Neerslag 35B8 Schaalniveau 10 B45 Ontstaan van neerslag 35

B9 Wisselen van schaalniveau 10 B46 Wind 36Bl0 Regio in beeld 12 B47 De wet van Buijs Ballot 36B11 Onderzoeksplan 13 B48 De grote windsystemen 37B12 Stappenplan eigen onderzoek 14 B49 Hoge druk en lage druk 37

B50 Moessons 382 Kaart en aardbol 16 B51 Klimaatsysteem van Köppen 39

B13 Kaartlezen 16 B52 Grenzen tussen deB14 Kaarten - lezen, analyseren, Köppen-klimaten 40

verklaren 16 B53 Klimaatveranderingen 40B15 Topografische harten 18 B54 Klimaatgrafieken 40B16 Soorten kaarten 18

B17 Soorten thematische harten 18 4 Aarde in beweging 42B18 Diagrammen 20 B55 Planeet aarde 42B19 Hoogtelijnen 21 B56 Relief 42B20 Absolute en relatieve afstand 21 B57 Geologie 44B21 Globe 22 B58 Endogene en exogene krachten 44B22 Geografische breedte 22 B59 Plooien, horsten en slenken 45B23 Geografische lengte 24 B60 Platen en breuken 46B24 Tijdzones 24 B61 Aardbevingen 46B25 Remote sensing 25 B62 Schade door aardbevingen 47

B63 Vulkan'isme 4826 B64 Verwering 48

B26 De dampkring 26 B65 Afvoer van verweringsmateriaal 49B27 Weer 26 B66 Erosie 49B28 Klimaat 27 B67 Sedimentatie 50B29 Soorten klimaten 27 B68 Grondsoorten en bodem 51B30 Temperatuur 27

B31 Gemiddelde temperaturen 27 5 Mens en milieu: landschappen 52B32 Temperatuurfactoren 28 B69 Oorspron ke lijke plantengroei 52B33 Breedteligging en temperatuur 28 B7° Klimaat en plantengroei 52

Inhoud 3

6

7

B71 Natuurlijke zones op aarde 53B72 Hoogtegordels 56B73 Poolstreken: Arctica en Antarctica 56B74 Bewoonbaarheid van de poolstreken 57B75 Bewoonbaarheid van het tropisch

regenwoud 57B76 Het tropisch regenwoud verdwijnt 58B77 Bewoonbaarheid van droge gebieden 58B78 Verwoestijning 59B79 Bodemerosie door water 59B80 Bodemerosie door wind 60B81 Bossen zijn belangrijk 60

Mens en milieu: water en lucht 61B82 Kringloop van het water 61B83 Rivieren 61

B84 Verval en verhang 62B85 Gletsjers 62B86 Lawines 63B87 Grondwater 63B88 Grondwater en plantengroei 63B89 Draineren en irrigeren 64B90 Luchtvervuiling 65B91 Koolzuurgas (C02) 66B92 Broeikaseffect: opwarming van de

aarde 66B93 Watervervuiling 66B94 Grensoverschrijdende vervuiling 67

Bevolking, migratie en cultuur 68B95 Demografie 68B96 Aantal, spreiding en dichtheid 68B97 Veranderingen in bevolkingsaantal 68B98 Bevolkingsgrafieken 68B99 Bevolkingscijfers: absoluut en relatief 69Bl00 Leeftijdsgrafieken 69Bl0l Vergrijzing en ontgroening 70B102 Demografische druk 70B103 Landverhuizing 71B104 Grenzen en staten 71B105 Volk, staat en grenzen 71B106 Cultuur 72B107 Cultuurgebieden 73

8

9

B108 Cultuur en inrichting 73B109 Allochtonen en autochtonen 73B110 Multiculturele samenleving 74

Bestaansmiddelen 75B111 Bestaansmiddelen 75Bl12 Productiemiddelen 75Bl13 Grondstoffen 76Bl14 Arbeidsintensief en kapitaal-

intensief 76B115 Landbouw 77Bl16 Specialisatie in de landbouw 77Bl17 Intensieve en extensieve landbouw 78B118 Landbouw en inrichting 79B119 Bio-industrie 79B120 Landbouw en natuur 80B121 De industrie 81Bl22 Industriele inertie 81B123 Diensten 81B124 Grondstof of markt 82B125 Arbeidsmarkt 82B126 Infrastructuur 83B127 Agglomeratievoordelen 83B128 Agglomeratie-effecten 84B129 Vervoermiddelen 84B130 Massagoederen en stukgoederen 84B131 Toerisme 85B132 Complementariteit 85B133 Massatoerisme 86B134 Massatoerisme en inrichting 86B135 Recreatie en inrichting 87B136 Dagelijkse en gespecialiseerde

voorzieningen 87B137 Voorzieningen: verzorgingsgebied 87B138 Voorzieningen: verzorgingsniveau 88B139 Voorzieningen: draagvlak, drempel-

waarde en reikwijdte 89

RUimtelijke inrichting 90B140 Stad en dorp 90B141 Stedelijk gebied 90B142 Landelijk gebied 91B143 Stedelijk of landelijk? 91

4 Inhoud

B144 Urbanisatie 92

B145 Suburbanisatie 92

B146 Demografische gevolgen vansuburbanisatie 92 11

B147 Problemen van de grote stad 93

B148 Stadsvernieuwing 93

B149 Woningnood 94

B150 Herimichting en re-urbanisatie 94

B151 Segregatie en integratie 94

B152 Etnische wijken 95

B153 Getto's 95

B154 Model van een stad 96

B155 Grondprijs en grondgebruik 96

B156 Ruimtelijke ordening 97

B157 Groeikernen 97

B158 De compacte stad 98

B159 Her-imichten 98

10 Het ontwikkelingspeil 99

B160 Ontwikkelingspeil 99 12B161 Ontwikkelde landen en ontwikkelings-

landen 99

B162 Kenmerken van ontwikkeling 100

B163 Basiskenmerk: inkomen 100

B164 Basiskenmerk: eerstelevensbehoeften 101

B165 Voedsel 101

B166 Huisvesting 102

B167 Onderwijs 102

B168 Gezondheidszorg 103

B169 Tempo bevolkingsgroei 103

B17° Beroepsbevolking in de eerstesector 104

B171 Beroepsbevolking in de tweedesector 104

B172 Beroepsbevolking in de derdesector 105

B173 Energieverbruik 105

B174 Stedelingen 105

B175 Goede of slechte infrastructuur 106

B176 Interne en externe factoren 106

B177 Sociale structuur en on der-ontwikkeling 106

B178 Snelle bevolkingsgroei en on der-ontwikkeling 107

Globalisering 108

B179 Kolonisatie en dekolonisatie 108

B180 Soorten kolonien 108

B181 Ex-kolonien in de wereldhandel 109

B182 Ontwikkelingssamenwerking 109

B183 Centrum en periferie 110

B184 Multinationale ondernemingen 110

B185 Globalisering 111

B186 Internationale arbeidsverdeling 112

B187 Handels- en betalingsbalans 112

B188 Tariefmuren 113

B189 Economische machtsblokken 113

B190 Politiek systeem: centrale staat 114

B191 Politiek systeem: bondsstaat 114

B192 Economische systemen 114

Uittreksels klas 1 115

Register 124

Illustratieverantwoording 128

Inhoud 5