barok
TRANSCRIPT
Maniërisme, barok, Gouden eeuw
Barok
Barok : context1600-1720
- laatste ‘eenheidsstijl’ in Europa - teruggrijpen op klassieke vormgeving, maar met dynamiek en beweging- kenmerken maniëristische archituur worden verder uitgewerkt: kolossale zuilen, verspringende gevelpartijen, grote licht-donker contrasten, ongewone lichtval- overdadige versieringen, streven naar samensmelting architectuur, beeldhouwkunst en schilderkunst
Kleding in de barok
muziek in de barok
Bach, Vivaldi, Monteverdi
verschillende richtingen
1. katholieke Barok Zuid/Europa
2. absolute vorsten barokkunst Frankrijk
3. Gouden Eeuw Noordelijke Nederlanden: schilderkunst
Barok : context
Naam is afgeleid van Portugese woord ‘barocco’ (‘grillige parel’), maar deze naam is pas vanaf 19e eeuw toegepast op deze stroming
verschillende richtingen barok:1. reformatie zorgt voor afname macht
katholieke kerk contra-reformatie- kunst van Barok Zuid-Europa is poging
Roomse kerk invloed terug te winnen macht en glorie
2. barokkunst Frankrijk absolute vorsten tonen aanzien en macht3. Gouden Eeuw Noordelijke Nederlanden:
schilderkunst vn. voor rijke burgerij (VOC)
ARCHITECTUURBorromini
S Agnese, Rome
Barok : architectuur
Overdadige stijl zuid-Europa-plattegronden assymetrisch, onregelmatig-grillige, gebogen vormen die in elkaar overvloeien- veel versieringen, b.v. nissen, uitspringende delen- reliëfwerking, plastische muurvlakken lichtval licht-donkereffecten- dynamiek: interieur en exterieur lijken in beweging te zijn- horizontale-verticale richtingen- marmer, goud, luxe materialen- klassieke elementen, b.v. zuilen (maar kolossaal)
Nauwelijks navolging in noordelijker Europa (in plaats daar: classicisme)
Bernini
Borromini: San Carloexterieur
Borromini: plafond San Carlo
Borromini: San Carlo
Plattegrond
Borromini
Barokke kerk in Krakow (Polen)
Barokke kerk in Krakow (Polen), detail
Barokke kerk in Krakow (Polen)
Kerk in Krakow (Polen), Barok interieur
Barok : schilderkunst
-bijbelse voorstellingen, soms mythologie, - plafond - muurschilderingen (trompe l’oeil illusionistisch
ruimtelijk effect), gravures, schilderijen, panelen- natuurgetrouw- gespierde figuren, overdreven anatomie- dynamiek: diagonale lijnen, snijdende lijnen- dramatisch effect: licht-donkereffecten (clair-
obscure) en houdingen/gebaren van figuren- vooral veel warme kleuren- ‘wollig’: veel doeken, engeltjes, wolken, ronde figuren
Guercino
Guercino
Rubens: Kruisafneming, middenpaneel
Rubens: kruisopriching, middenpaneel
Rubens: Kruisafneming, middenpaneel
Rubens: Roof van Europa
Rubens: de dochters van Leucippus
Caravaggio
Caravaggio: Emmausgangers
Caravaggio
Caravaggio
Artemesia Gentileschi
Rembrandt
Caravaggio
Vélaszquez: Meninas (hofdames)
Barok : beeldhouwkunst
-bijbelse voorstellingen, soms mythologie, onderwerpen en ornamenten uit de natuur, ruiterstandbeelden, portretten- aan buitenkant van gebouwen, binnen in nissen- emotie en gevoelens uitbeelden: lijkt theaterstuk- licht-donkereffect- dynamische houdingen en compositie- goud en marmer- beeldhouwkunst en architectuur één geheel
- toegepaste kunst: kostbare materialen, rijkelijk bewerkt
Bernini
Bernini: Apollo en Daphneen
Buste van Louis XIV
Bernini: David
(Onder: David van Michelangelo en van Donatello)
Tuby
Tuby
SalviTrevi-fontein
SalviTrevi-fontein
SalviTrevi-fontein
Barokke tafel
Barokke tafel
Barokke stoel
Barokke slaapkamer
Kijk verder voor: gouden eeuw
Gouden Eeuw
geschiedenis
Grachtenpanden
Gouden Eeuw: context
17e eeuw Nederland: Gouden Eeuw
- Nederland rijk en machtig door snel groeiende handel
- Verenigde Oostindische Compagnie (VOC), vanaf 1602: grote handels- en transportonderneming
- door welvaart bloei cultuur veel kunstenaars die nu nog bekend zijn
- veel oorlogen (rijkdom moest verdedigd worden), b.v. Tachtigjarige oorlog met Spanje (einde in 1648)
Pieter Jansz Saeanredaminterieur van de Sint-Odulphuskerk te Assendelft, 1649
Pieter Jansz SaeanredamInterieur van de Sint
Bavo in Haarlem, 1636
Stevenskerk Nijmegen
Contrast katholiek –protestantse kerkgebouwn
Gouden Eeuw: context
Noordelijk en zuidelijk
- Noordelijke- en Zuidelijke Nederlanden: verzameling graafschappen, hertogdommen etc. (gebied dat nu NL, België, Luxemburg en Oost-Frankrijk is)
- 16e eeuw: reformatie. Opstand protestanten, 1566 beeldenstorm. Vanaf die tijd: noordelijke Nederlanden (protestant, gereformeerd) en Zuidelijke Nederlanden (katholiek). Kerkgebouwen protestanten: kaal, sober, tegen afbeeldingen (uitgangspunt: Bijbel, niets anders)
- Protestanten hebben het voor het zeggen, maar niemand is verplicht protestant te worden NL tolerant land (maar katholieken mogen niet openlijk geloof beoefenen)
De Republiek in de 17e eeuw
Gouden Eeuw: context
Kunst
- grote vraag naar kunst, vooral schilderijen- veel buitenlandse kunstenaars in NL, NL’se kunstenaars veel in buitenland (om voor vorsten, kerken etc. te werken)
- in NL geen kerk of vorst als opdrachtgeven, maar wél rijke kooplieden, burgers, overheid, VOC, WIC, schutterijen etc. Etc.
- specialisatie van schilders (b.v. Portretten of landschappen)
- niet alle soorten schilderijen leverden evenveel op
Gouden Eeuw: contextKunst: specialisaties
- landschappen, zeegezichten (zonder ‘verhaal’)
- stilleven (vanitasstilleven, bloemen, voorwerpen)
- genrestukken (alledaagse leven)
- portretten (hoe meer erop stond, hoe duurder ten voeten uit het duurste!), b.v. Ook schuttersstukken. Termen: en face, en profil, trois-quart; borststuk, kniestuk, ten voeten uit
- historiestukken (bijbels, mythologisch)
Gouden Eeuw: context
Kunst: kunstenaars
de kunstenaars hadden vaak een specialismeZo was Jan Steen goed in binnenhuistaferelen, maakte Rembrandt b.v. veel portretten en schilderde Ruysdael alleen landschappen
Kunstenaars hadden vaak een soort ‘bedrijfje’Ze schilderden zelf de lastigste delen (b.v. het gezicht) en hadden leerlingen en hulpjes voor de rest!
schilderijen werden altijd binnen (in een atelier) gemaaktDat gold ook voor landschappen. Schetsen en tekeningen werden wel buiten gemaakt. Kunst werd besteld, maar ook gewoon op de markt verkocht!
LANDSCHAPDoor Jan van Goyen
ZEELANDSCHAPDoor Jan van Goyen
LANDSCHAP met koeienDoor Paulus Potter
LANDSCHAP met koeienDoor Paulus Potter
LANDSCHAPna de regen, Door Salomon van Ruysdael
LANDSCHAPDoor Albert Cuyp
LANDSCHAP (gezicht op Delft)Door Johannes Vermeer
STILLEVENdoor: Heda
STILLEVENdoor: Willem van Aelst
Nederlandse ‘Gouden eeuw’
Bosschaert
Nederlandse ‘Gouden eeuw’
Mignon
Balthasar van der Ast
STILLEVENdoor: Willem van Aelst
STILLEVENdoor: Abraham van
Beyeren
STILLEVENdoor: Maerten Boelema de Stomme
STILLEVEN (met exotische elementen handel!)
door: Willem Kalf
VANITAS-STILLEVEN (met element van vergankelijkheid/dood erin!)door: Franciscus Gysbrechts
PORTRET door: Ferdinand Bol
PORTRET door: Gerard Dou
PORTRET door: Gerard Dou
PORTRET / Tronie
(‘meisje met de parel’) door: Vermeer
PORTRET door: Rembrandt van Rijn
PORTRET (van Jan Six. Let op
de grovere penseelstreek)
door: Rembrandt van Rijn
PORTRET (zelfportret)
door: Gerard Dou
PORTRET (zelfportret)
door: Rembrandt
Nederlandse ‘Gouden eeuw’
RembrandtZelfportretten
PORTRET (portret van Saskia, Rembrandts vrouw)
door: Rembrandt
Portretten
RembrandtPortret van Saskia met
een bloemen
Saskia als Flora
PORTRET (van een meisje als jager)door: Ceasar van
Everdingen
PORTRET (van een 2-jarig
jongetje(!)) door: Ceasar van
Everdingen
PORTRET (van de ouders van de
kunstenaar)door: Jan de Bray
PORTRET (let ook op de
molensteenkraag! hoe groter hoe rijker je was)
door: Jacob Jordaens
PORTRET door: Pieter Thijs
PORTRET (de regenten van het weeshuis in Haarlem)
door: Jan de Bray
HISTORIESCHILDERSTUKKEN
(bijbels: Mozes gooit de stenen tafelen
kapot)door: Rembrandt
Historiestuk: Rembrandt: De blindmaking van Samson
HISTORIESCHILDERSTUKKEN
(bijbels: de heilige familie)
door: Rembrandt
HISTORIESCHILDERSTUKKEN
(bijbels: afneming van het kruis)
door: Rembrandt
HISTORIESCHILDERSTUKKEN
(mythologisch: Bacchus, Ceres en
Cupido)door: Hans von
Aachen
HISTORIESCHILDERSTUKKEN
(historisch: zeeslag)door: Anthonisz Aert
SchuttersstukDoor: Frans Hals
Schutters-stuk
(Nacht-wacht) Door: Rembrandt
GENRE-SCHILDERKUNSTdoor: Hendrick Avercamp
Nederlandse ‘Gouden eeuw’
Avercamp: IJslandschap
GENRE-SCHILDERKUNSTdoor: Hendrick Avercamp
Binnenhuistafereeldoor: Vermeer
Binnenhuistafereeldoor: Vermeer
Binnenhuistafereeldoor: Vermeer
Binnenhuistrafereel met repoussoir
VermeerDe kunst van het
schilderen
Nederlandse ‘Gouden eeuw’
VermeerBrieflezende vrouw
Binnenhuistafereel (‘oude vrijer – jonge
meid’)door: Jan Steen
Binnenhuistafereel (‘vieren van een geboorte’)door: Jan Steen
Binnenhuistafereel (‘de kunstenaarsfamilie’)door: Jan Steen
Binnenhuistafereel (‘de drinker’)door: Jan Steen
Binnenhuistafereel (‘sinterklaasfeest’)
door: Jan Steen
Wetenschap:
VermeerDe astronoom
Wetenschap: Rembrandt: Anatomische les van Dr. Tulp
EINDE!