barbimari
TRANSCRIPT
2
بار بیماریهای غیر واگیربرنامه آموزشی
کارشناسان بهداشت حرفه ای کارخانجات تبریز
دکتر شعربافیرئیس گروه کارشناسان پیشگیری و مراقبت بیماریهای غیر واگیر
1390مرکز بهداشت استان - مهر
3
به علت بیماریهای قلبی و عروقی46%
به علت سوانح و حوادث17%
به علت سرطان ها14%
به علت بیماریهای حول و حوش تولد6%
به علت بیماریهای تنفسی6%
نفر فوت 800-850در ايران روزانه مي كنند.
كنند : علت زیر فوت مي5 آنها ناشي از 89%
توزیع فراوانی و فراونی نسبی علتهای اصلی )علت هاي كلي( 1386مرگ و میر استان آدربایجان شرقی در سال
علت مرگ1386سال
تعداد درصدقلبی - عروقی 8474 41/35
سرطان ها 3074 15/00حوادث غیر عمدی 2048 9/99
تنفسی 1548 7/55حول تولد 1397 6/82
غدد 705 3/44ادراری -تناسلی 507 2/47
گوارشی 470 2/29ناهنجاریهای مادرزادی 446 2/18
عصبی 413 2/024
5
گذر اپیدمیولوژیک بیماریها
% کل مرگ ها به 10در ابتدای قرن بیستم حدود •بیماریهای قلب و عروق بود.
کنترل بیماریهای واگیر و افزایش طول عمر باعث •بروز بیماریهای مزمن و مشکالت رفتاری و زیست
محیطی شد.
در انتهای قرن بیستم مرگ و میر ناشی از •% رسید25بیماریهای قلب و عروق به
% 60 تا 35 به 2025 و پیش بینی می شود در سال •برسد.
6
Changes of Mortality Causes in Iran from 1972 to 2002 during 30 years
Disease Mortality rate in 100000 population
1350 1380Upper Respiratory Tract Infection 62 5/4
Diarrhea & Vomiting 46 0/7Meningitis & Encephalitis 12 1
Tuberculosis (Pulmonary & Extra pulmonary) 10 0/9
Measles 5 0/02Tetanus (all ages) 2/5 0/03Small Pox 2/5 0Diphtheria 1 0/01Cardiovascular Accidents 42 105Accidents (Intention & Non intentions) 51 58/1
7
سنسال مرد زن مرد زن
0 82.50 80.00 33.12 33.011 81.84 79.36 34.07 33.955 77.95 75.38 36.59 36.4610 72.99 70.40 37.62 37.4715 68.02 65.41 36.99 36.8020 63.08 60.44 35.24 35.0225 58.17 55.47 32.78 32.5330 53.27 50.51 29.92 29.6235 48.38 45.57 26.86 26.5040 43.53 40.64 23.74 23.3245 38.72 35.77 20.66 20.1750 33.99 30.99 17.69 17.1255 29.37 26.32 14.87 14.2160 24.83 21.81 12.22 11.4865 20.44 17.50 9.75 8.9570 16.20 13.58 7.48 6.6975 12.28 10.17 5.46 4.7780 8.90 7.45 3.76 3.2785 6.22 5.24 2.45 2.1290 4.25 3.54 1.53 1.3095 2.89 2.31 0.94 0.76100 2.00 1.46 0.57 0.42
زندگی به امید مرگ ازاي به عمر رفته دست از سالهايازسنين هريك در
از دست رفته عمر وتعداد سالهاي جدول عمر استانداردبه ازاي مرگ درهريك ازسنين
8
بار جهانی بیماریهای غیر واگیر :
2005% بار بیماریها در سال 43مسئول •2005 میلیون مرگ در سال 35•
2020% بار بیماریها در سال 60مسئول • را باعث خواهند شد 2020 میلیون مرگ در سال 58•
% تمامی موارد مرگ73بعبارتی
% بار بیماریها 85در کشورهای با درآمد کم و متوسط •% موارد مرگ 79یعنی •
9
نسبتي از DALYs كه
هريك از گروهها
ي كوچك بيماري وآسيب درهر دو جنس به
خود اختصاص مي دهند ؛ بر پايه اطالعات
سال 1381
17
9
6
5
4
4
4
4
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18
Traffic injuriesIschemic Heart Diseases
Depressive disordersOsteoarthritis
Diabetes mellitusCerebrovascular events
FallsLBW&prematuritySubstance abuse
Other unintentional injuriesInfertility
Psychotic disordersRheumatoid arthritis
AsthmaBurns
CataractSelf-inflicted intentional injuries
EpilepsyBipolar disorders
COPDLeukemia
Iodine deficiencyStomach cancer
Congenital heart diseases Hypertention
10
نسبتي DALYsاز
ناشي از
بيمار25ي
وآسيب اول در مردان
؛ بر پايه اطالعا
ت سال 1381
25
9
5
4
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
1
1
0 5 10 15 20 25 30
Traffic injuriesIschemic Heart Diseases
Substance abuseOther unintentional injuries
FallsLBW& prematurity
Cerebrovascular eventsDepressive disorders
Psychotic disordersDiabetes mellitus
InfertilityAsthma
Self-inflicted intentional injuriesCataract
BurnsCOPD
EpilepsyLeukemia
Bipolar disordersStomach cancer
OsteoarthritisCongenital heart diseases
Violence injuriesRheumatoid arthritis
Hypertention
11
Depressive disordersOsteoarthritis
Ischemic Heart DiseasesTraffic injuries
Diabetes mellitusCerebrovascular events
Rheumatoid arthritisLBW& prematurity
InfertilityFalls
BurnsAsthma
CataractBipolar disorders
EpilepsyIodine deficiency
Self-inflicted intentional injuriesOther unintentional injuries
Psychotic disordersHypertention
Congenital heart diseases Leukemia
Stomach cancerCOPD
CNS cancers
0 2 4 6 8 10 12
10
9
8
7
6
4
4
3
3
3
3
2
2
2
2
2
2
2
2
1
1
1
1
1
1
نسبتي DALYsاز
ناشي از
بيمار25ي
وآسيب اول
درزنان ؛ بر پايه اطالعا
ت سال 1381
13
(( در مقايسه با منطقه DALYبار بيماري ها در ايران مديترانه شرقي
2003-2000
بيkماريهاي واگيkر، عوارض حول و حوش
تولد
بيkماري هاي غيkرواگيkر حوادث0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
14000
9344
10642
37055722
12535
2894
3040
12359
5971
EMR-2000 EMR-2001 Iran-2003
تا 2000پيش بيني روند بروز سرطان ها از سال 2030
14 هزار مورد سرطان جديد 70در ايران ساالنه
اتفاق مي افتد
ميkلkيkون نفر
203023
200812.7
200010.1
-1386 سرطان شايع در ايران سال هاي 10بروز 1385
15
پو�س�ت�س�ت�ا�ن�
پعد�ه�
م
ركت�ا�ل�و�ل�و�
ث�ا�نه كم
س�ا�زخ�و�ن
كا�ه� دس�ت�
مري�
س�ت�ا�ت�پرو
ريه
وئي�د
تي�ر0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
2006 2007
وضعيت ناهنجاري هاي ژنتيك و مادرزادي در ايران
تولد 1000 در هر 40در ايران شيوع اختالالت ژنتيك و مادرزادي استزنده
16
ناهنج�اري هاي مادرزا�دي ماژور; 30
اختالالت كروموزوم
3.2ي�;
اختالالت 7تك ژني�;
تولد 1000 در هر 40سهم انواع اختkالالت ژنتkيkك و مادرزادي از كل زنده در ايران
17
Rural Urban 0
500,000
1,000,000
1,500,000
2,000,000
2,500,000
3,000,000
3,500,000
4,000,000
4,500,000
5,000,000
560,500
2,005,000
804,800
4,310,100
ساله مبتال به ديابت 20-79پيش بيني جمعيت به تفكkيكk مناطق شهري و روستايي
2025 تا 2007سالk هاي
20072025
18
Male Female 0
500,000
1,000,000
1,500,000
2,000,000
2,500,000
3,000,000
3,500,000
4,000,000
4,500,000
1,762,800
2,351,900
3,117,500
4,018,000
ساله مبتال به 20-79پيش بيني جمعيت اختاللk تحملk گkلوكkز به تفكkيكk جنس سالk هاي
2025 تا 2007
20072025
19EMME IRAN
0
1,000,000
2,000,000
3,000,000
4,000,000
5,000,000
6,000,000
7,000,000
3,195,799
459,796
6,191,714
877,240
عوارض اقتصkادي ديابت در ايران در مقايسkه تا 2007با منطقه مديترانه شرقي سالk هاي
2025
20072025
20
ميليون نفر در ايران از بيماري ديابت رنج مي برند.5/1حدود عوارض متعدّد ، جدّي و ناتوان كننده و هزينkkkkkkkkkkkkة باالي بيماري از
مشكالت مهّم اين بيماري مي باشد. در كشورهاي غربي پنجمين علّت مرگ ، بيماري ديابت مي باشد.
بkkkا افزايkkkش وزن و عدم تحرك رابطkkkه 2 بروز بيماري ديابkkkت نوع مستقيم دارد.
21
های عوامل خطر مرتبط با سبك زندگي در بیماریغیرواگیر
بیماریهای
غیرواگیر
رژيم غذايي ناسالم
چاقي
مصرف الكل مصرف
دخانيات
كم تحركي
1385-1388وضعيت استعمال دخانيات در كشور:
22
1010.210.410.610.811
11.211.411.611.812
10.96
11.39
11.13
10.82
15-64درصد مصkرف كنkنkدگان روزانهk سkيkگار در گروه سkنkي kالkس
1385 1386 1387 1388
متوسط سن شروع مصرف سيگاربه سال
كل زن مرد سال
21.1 24 20 85سال
19.6 21.66 18.9 86سال
20.6 26.2 19.5 87سال
20.2 21 19.7 88سال
متوسط سالهاي مصرف سيگار
كل زن مرد سال
15.4 23 12.6 85سال
18.1 26.7 14.9 86سال
16.5 25 14.8 87سال
17.6 28.3 13.5 88سال
متوسط تعداد نخ سيگار مصرفي در روز
كل زن مرد سال
15.5 21.3 13.3 85سال
12.5 15.2 11.4 86سال
14.3 13.9 14.3 87سال
16 21.1 14.1 88سال
1385-1388وضعيت مصرف ميوه وسبزي در كشور:
261
1.05
1.1
1.15
1.2
1.25
1.3
1.35
1.4
1.45
1.5
1.22
1.4
1.44
1.32
ميانگينk مصkرف واحد ميkوه در روز
2006 2007 2008 2009
1
1.05
1.1
1.15
1.2
1.25
1.3
1.35
1.4
1.45
1.5
1.25
1.4 1.4
ميkانگيkن مصرف واحد سبkزيجات در 1.45 روز
2006 2007 2008 2009
درصد افرادي كه كمتر از پنج واحد ميوه يا سبزي در روز مصرف مي كنند
كل زن مرد سال
91.6 88 95.3 85سال
81.5 79.9 83.2 86سال
91.1 88.5 93.5 87سال
87.2 84.5 89.9 88سال
20
22
24
26
28
30
32
34
36
38
40
30.85
35.21
38.138.97
درصد افراد با فعاليت بدني كkم
2006 2007 2008 2009
1385-1388وضعيت فعاليت بدني در كشور:
28
ميانه دقايق فعاليت جسماني هنگام كار روزیک در
كل زن مرد سال
0 0 10 85سال
0 0 2.1 86سال
0 0 0 87سال
0 0 25.7 88سال
ميانه دقايق فعاليت جسماني هنگام رفت روزیک و آمد در
كل زن مرد سال
17.1 8.6 20 85سال
20 17.1 25.7 86سال
17.1 10 21.4 87سال
17.1 17.1 22.9 88سال
ميانه دقايق فعاليت جسماني هنگام روزیک تفريح در
كل زن مرد سال
0 0 0 85سال
0 0 8.6 86سال
0 0 0 87سال
0 0 2.9 88سال
HDL- C (5-3 %)افزايش –LDL-C (6-3%)كاهش –TG (7-2%)كاهش –سيستولي )– فشار (6/2 4/7كاهشدياستولي ) – فشار (8/1 8/6كاهشانسولين – به مقاومت كاهشتيپ – ديابت بروز احتمال IIكاهشمناسب – وزن حفظ يا وزن كاهشسيگار – مصرف كاهش يا قطع
زندگي بي حرك�ت و ساكن از ع�لل اصل�ي مرگ ، بيماري و ناتواني است. ميلي�ون م�رگ در سال به ع�دم تحرك بدني نسبت داده مي شود.2 حدوداً
زندگ�ي ب�دون تح�ّرك زمينه ساز پنج عامل از ده عام�ل مرگ و ناتواني در جهان مي باشد. (WHO)
عوامل روي ورزش اثراتديگر خطر
33
عدم تحّرك و پوكي استخوان
تخوان 10حدودkkي اسkkه پوكkkر در جهان بkkميليون نف ميليون مرد (.2 ميليون زن و 8مبتال هستند )
ميليون نفر كاهش توده استخواني دارند18 بيش از االنه حدودkت از افراد 20 سkرف مراقبkميليارد دالر ص
مبتال يا در معرض خطر پوكي استخوان مي شود. االنهkي 5/1 سkر پوكkتخواني دراثkتگي اسkميليون شكس
استخوان بوقوع مي پيوندد.
BMI (kg/m2)ميانگين شاخص توده بدني
كل زن مرد سال
25.16 26 85سال 24.35
25.63 26.35 24.92 86سال
25.74 26.13 25.37 87سال
25.43 26.35 24.53 88سال
( BMI ≥ 25 kg/m2) درصد افراد با اضافهوزن يا چاق
كل زن مرد سال
46.1 53.5 38.9 85سال
49.9 55.2 44.7 86سال
49.2 52 46.5 87سال
48.4 56.1 41 88سال
(BMI ≥ 30 kg/m2) درصد افراد چاق
كل زن مرد سال
16.2 22.8 9.8 85سال
18.9 26.7 11.3 86سال
20.5 21.5 19.6 87سال
15.6 22.8 8.6 88سال
(cmميانگين دور كمر )
كل زن مرد سال
84.9 84.9 84.8 85سال
86.38 85.5 87.1 86سال
86.6 84.8 88.3 87سال
86.1 86.1 86.2 88سال
جهاني بهداشت سازمان
افسردگی رابحران بهداشت جهانی آینده اعالم کرد.•
بkkه تنهايkkي 2030 بطوري کkkه افسkkردگي در سkkال •بزرگتريkkن بار بهداشتkkي را بر جامعkkه تحميkkل خواهkkد
کرد.
بkا ايkن حال بيشتkر کشورهاي در حال توسkعه کمتkر از •دو درصkkد بودجkkه ملkkي خود را صkkرف سkkالمت روان
کنند ميسنین • تkا و دارد بیشتری پایداری ایران افسkردگی
منطقه کkل در صkورتیکه در دارد داوم سkالمندی پایان در آن نمودن فروکkkش شرقkkی مدیترانkkه
میانسالی مشهود است
ها • ایرانkی بیkن مشکالت سkالمت در افسkردگی رتبkه بروز میزان ولی اسkت مشابkه DALYsوامریکاییهkا
متفاوت است •
38
: های بیماری در افسردگی شیوع%27-9دیابت •مغزی • %50-22سکته %39-18کانسر •• MI 15 -19%روماتوئید • %13آرتریت%37-10پارکینسون •
: باال خون فشار اپیدمیولوژی
سال از امریکا در بررسی یک افراد 1994تا 1988در مشخص 74تا 20درکه : شد
24% و پوست% 19مردان سفید زنان35% و . 34مردان دارند% باال فشارخون پوست سیاه زنان
و% 25حدود باالی% 21مردان فشارخون جیوه 140/90زنان متر میلیدارند.
تهران در مطالعه یک باالی% 24در .20افراد داشتند باال خون فشار سال شده داده تشخیص� باال فشارخون با افراد سوم یک که شود می بینی پیش
. هستند موثر درمان تحت آنها چهارم یک فقط وخاورميانه كشورهاي در باال فشارخون .17تا 10شيوع مي باشد درصد
: باال فشارخون انواع
• : اولیه هیچ% 95حدود فشارخون و شده شامل را موارد. شو�د نمی یافت آن افزایش� برای� جسمی دلیل
• : ثانویه یک% 5حدود فشارخون و شده شامل را موارد (. بیماریهای� باشد می آن عامل ارگانیک� یا جسمی عاملغددی بیماریهای� کورتن، و بارداری� ضد داروهای کلیوی�،
چون عروقی انس�دادی� علل آکرومگالی، و کوشینگ� چونو ...( حاملگی آئورت، کوارکتاسیون
: است یکی نوع دو هر عوارض• )... ( )... ( ، و نارسایی کلیوی� ، و سکته نارسایی، قلبی عوارض
( عروقی) ...( عوارض اندامها در عوارض ، و سکته مغزی�و ...( اندامها
خون فشkار عوارض به ابتال عدم در ها توصیه:) ثانویه) پیشگیری باال
منظ�م • داروی مصرف و درمان شروعزندگی )• شیوه (9تا 8تعدیل کاهش جیوه متر میلی• ( تا لبنیات و سبزی و میوه پر غذایی رژیم متر 11مصرف میلی
) کاهش جیوه• ( وزن وزن 5تا 4کاهش کاهش جیوه 4تا 3کیلو متر میلی
کاهش(روی) • پیاده (45تا 30ورزش روز در دقیقهنمک� • مصرف محدودیتکم • شده اشباع چربیسیگار • ترک�و....•
درصد افراد با فشارخون باال(SBP ≥ 140 and/or DBP ≥ 90 mmHg)
كل زن مرد سال
23.9 24.2 23.5 85سال
18.9 26.7 11.3 86سال
19.5 21.4 17.6 87سال
20.6 20.9 20.3 88سال
درصد افراد با فشارخون باال(SBP ≥ 170 and/or DBP ≥ 100 mmHg)
كل زن مرد سال
10.2 12 8.5 85سال
7.2 10.1 4.2 86سال
7.2 9.5 5 87سال
7.4 9.6 5.3 88سال
تركيب عوامل خطر:
روزانه سيگار كشيدن•كمتر از پنج واحد ميوه يا سبزي مصرف •
كردنفعاليت جسماني كم•
<(600 MET –minutes/week)(BMI ≥ 25 kg/m2 )چاقي يا اضافه وزن•فشار خون باال•
( SBP ≥ 140 and/or DBP ≥ 90 mmHg)
1385-1388 عامل خطر در كشور: 3وضعيت وجود حداقل
4619.5
20
20.5
21
21.5
22
22.5
23
20.58
22.21
22.47
21.64
kقلkاkدkح kدkوkجkو kصدkرk3د kرkطkخ kلkامkع kدkاkفرkاkرk44دk-15الkس
2006 2007 2008 200947
48
49
50
51
52
53
54
49.09
52.29
50.15
52.87
kقلkاkدkح kدkوkجkو kصدkرk3د kرkطkخ kلkامkع kدkاkفرkاkرk65دk-45الkس
2006 2007 2008 2009
درصد افراد كم خطريك از عوامل خطر ) افرادي كه هيچ
فوق را ندارند(
كل زن مرد سال
2 3.1 1 85سال
5.2 5.2 5.2 86سال
2.4 2.1 2.7 87سال
3.6 4.9 2.4 88سال
48
فشار خkوkن باال
k(140/90 k) kرkتkمkیkلkیkم kه وkوkیkجkرkشتkبی
اkضافهk وkزkن وk چkاقی
)k نمkایهk تودkه وk 25بدkنی
k)kرkشتkبی
kفkرkصkم kنهkاkزkروkاتkانیkخkد
سkطkحk پائیkن kتkالیkفع
بدkنی
مkصkرkفk نا کافی مkیkوkه وk سkبkزkی k(5کkمkتkرk اkز
سkهkمk دkر k)kزkرو
kدkاkفرkتا 15ا سkال با 44
خkطkرk باال kهkی سkراkاkدk(k)kرkطkخ kلkعام
kدkاkفرkتا 45ا سkال با 64
خkطkرk باال kهkی سkراkاkدk(k)kرkطkخ kلkعام
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
16.1
43.9
10.8
38.9
88.2
21.6
52.8
درصد توزیع عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر در 1388 سال در کشور 15-64جمعیت
49
kضافهkا kاقی وkچوkزن19%
فشار خkوkن باال15%
کمk تحkرkکی کلkستkرkوkل خkوkن باال13%
11% kفkرkصkمkاتkانیkخkد
4%
قنkد خkوkن باال2%
مkصkرkفk ناکافی مkیkوkه وk سkبkزkی
1%
kلkمkاkعو kایرkس36%
27نسبkت بار عامkل خطر از کل بار عوامل خطربیماری هkا ) عامل خطر(مkطالعkهk ملkی
بار بیkماری هkا و آسkیkب هkا در کشور
اجزاء اصلي استراتژي جهاني مقابله با بيماري هاي غيرواگير
استراتژي جهاني مقابله با
بيماري هاي غيرواگير
مراقبت از بيماران براي پيشگيري از
عوارض
پيشگيري اوليه براي كاهش
مواجهه با عوامل خطر
مراقبت و ارزيابي عوامل خطر بيماري هاي
غيرواگير51
52
تقويت هماهنگي بين بخشي در مراقبت عوامل خطرساز بيماري هاي غيرواگير از طريق:
فرهنگ سازي و نهادينه كردن شيوه زندگي سالم در جامعه از طريقرسانه ملي و مطبوعات، شهرداري ها و نهادهاي فرهنگي
آموزش و اطالع رساني بهبود شيوه زندگي براي نوجوانان توسطآموزش و پرورش
حفظ امنيت و سالمتي مواد غذايي سالم از طريق هماهنگي وزارتجهاد كشاورزي و صنايع غذايي، وزارت بهداشت
ترويج فعاليت بدني مناسب و متناسب با تاكيد بر ورزش همگاني ازطريق سازمان تربيت بدني، وزارت بهداشت و وزارت كشور
،پيشگيري از استعمال دخانيات و مصرف الكل: وزارت صنايع و معادنوزارت دادگستري، وزارت بازرگاني و وزارت بهداشت
همكاري با انجمن هاي علمي و پژوهشي براي پايش و ارزشيابيبرنامه هاي مداخله اي مؤثر
حمايت از سازمان هاي مردم نهاد براي ترويج شيوه زندگي سالم
نقش سایر سازمان ها در پيشگيري از بيماريهاي غيرواگير