Phaàn 1 .Boái caûnh ra ñôøi vaø nguyeân nhaân

- 5.000 năm trước công nguyên người Sumerian đã hoàn thiện quy trình thương mại - 8.000 năm trước công nguyên những kim tự tháp là dấu tích về trình độ kế hoạch - Người Trung Hoa cũng có những định chế chính quyền chặt chẽ.

- Cuoäc caùch maïng laàn thöù nhaát noå ra vaøo nöûa cuoái theá kyû thöù 18 ñeán nöûa ñaàu theá kyõ thöù 19 ñaõ coù söï taùc ñoäng laøm thay ñoåi nhieàu maët :

+ Veà toå chöùc saûn xuaát : töø qui moâ nhoû phaân taùn döïa vaøo kyõ thuaät thuû coâng laø chuû yeáu saûn xuaát quy moâ lôùn , taäp trung , döïa vaøo maùy moùc

+ Veà sôû höõu : töø sôû höõu tö nhaân caù theå hình thöùc cty coå phaàn

+ Veà moâi tröôøng kinh doanh : töø ñôn giaûn oån ñònh phöùc taïp , naêng ñoäng

+ Maët khaùc moái quan heä trong noäi boä xí nghieäp vaø giöõa xí nghieäp vôùi beân ngoøai ngaøy caøng trôû neân chaët cheõ hôn …

Chính nhöõng söï thay ñoåi naøy ñaõ taùc ñoäng raát lôùn laøm xuaát hieän khoa hoïc veà quaûn trò

PHAÀN 2 : CACÙ LYÙ

THUYEÁT VEÀ QUAÛN TRÒ

CÁC LÝ THUYẾT QUẢN TRỊ

Lý Thuyết tâm lý xã hội trong quản trị

Trường phái tích hợp trong quản trị

Các lý thuyết cổ điển về quản trị

Lý thuyết hệ thống và định lượng

quản trị

I . CÁC LÝ THUYẾT CỔ ĐIỂN VỀ QUẢN TRỊ

02 dòng lý thuyết quản trị cổ điển chính:

Lý thuyết quản trị khoa học

Lý thuyết quản trị hành

chính quan liêu

1.Tröôøng phaùi quaûn trò khoa hoïc ( ra ñôøi 1911 )

- Taùc giaû tieâu bieåu : Frederich Winslow Taylor , Henry Gantt, oâng baø Gillbreth

1.1 Frederich Winslow Taylor ( 1856-1915 )

Noäi dung cuûa hoïc thuyeát quaûn lyù theo khoa hoïc : 1-Caûi taïo moái quan heä quaûn lyù 2- Tieâu chuaån hoùa coâng vieäc 3- Chuyeân moân hoùa lao ñoäng4- Quan nieäm con ngöôøi kinh teá

1.2 Henry L.Gantt (1861 – 1919).

1.3 OÂng baø Gilbreth: Lillian Gilbreth (1878 – 1972) vaø Frank Gilbreth (1868 – 1924).

2.Tröôøng phaùi quaûn trò toång quaùt ( quaûn trò haønh chính quan lieâu ) ( ra ñôøi 1915 )

- Taùc giaû tieâu bieåu : Henry Fayol ( ngöôøi Phaùp ) , Max Weber ( ngöôøi Ñöùc )

2.1 Henri Fayol (1841 – 1925).

2.2 Max Weber (1864 – 1920).

Henry Fayol ñeà ra 14 nguyeân taéc ñònh höôùng cho coâng taùc quaûn trò toång quaùt:

+ Phaân chia coâng vieäc + Quyeàn haïn ñi ñoâi vôùi traùch nhieäm

+ Tính kyõ luaät + Thoáng nhaát chæ huy + Thoáng nhaát ñieàu khieån

+ Taäp trung vaø phaân taùn quyeàn haønh

+ Lôïi ích caù nhaân hoøa hôïp vôùi lôïi ích taäp theå

+ Thuø lao phaûi thoûa ñaùng

+ Traät töï thöù baät ( daây truyeàn meänh leänh )

+ Traät töï ngöôøi vaø vaät

+ Ñoái xöû phaûi coâng baèng

+ Boá trí coâng vieäc phaûi oån ñònh

+ Khuyeán khích saùng taïo

+Tinh thaàn ñoàng ñoäi

Max Weber ñeà xuaát boä maùy quaûn trò theo kieåu thö laïi vôùi caùc ñaëc tröng chuû yeáu nhö sau :

+ Moïi hoïat ñoäng cuûa toå chöùc

ñeàu caên cöù vaøo vaên baûn quy ñònh tröôùc

+ Chæ coù nhöõng ngöôøi coù chöùc vuï môùi ñöôïc giao quyeàn quyeát ñònh

+ Chæ coù nhöõng ngöôøi coù naêng löïc môùi ñöôïc giao chöùc vuï

+ Moïi quyeát ñònh trong toå chöùc ñeàu phaûi mang tính khaùch quan

3.Nhaän xeùt chung veà maët haïn cheá cuûa lyù thuyeát coå ñieån :

- Haïn cheá lôùn nhaát cuûa caùc lyù thuyeát quaûn trò Coå ñieån, xem con ngöôøi laø”Con ngöôøi thuaàn lyù kinh teá”, boû qua caùc khía caïnh xaõ hoäi cuûa con ngöôøi maø sau naøy caùc nhaø quaûn trò theo khuynh höôùng taâm lyù, xaõ hoäi ñaõ cöïc löïc pheâ phaùn vaø vì theá caùc lyù thuyeát quaûn trò thuoäc tröôøng phaùi Taùc phong ( taâm lyù xaõ hoäi ) ra ñôøi.

- Thöù hai laø, caùc lyù thuyeát quaûn trò thuoäc tröôøng phaùi Coå ñieån ñaõ xem toå chöùc laø moät heä thoáng kheùp kín, ñieàu naøy laø khoâng thöïc teá. Caùch nhìn nhaän naøy khoâng thaáy ñöôïc aûnh höôûng cuûa caùc yeáu toá moâi tröôøng ñoái vôùi toå chöùc vaø caùc moái quan heä khaùc trong toå chöùc.

- Thöù ba laø, caùc nguyeân taéc quaûn trò Coå ñieån maø tieâu bieåu nhaát laø 14 nguyeân taéc quaûn trò cuûa Fayol coù ngöôøi nghi ngôø veà giaù trò thöïc tieãn. Kastvacosenweig cho raèng, nhieàu nguyeân taéc do caùc lyù thuyeát Coå ñieån neâu leân chæ laø nhöõng nhaän ñònh coù tính chaát löông tri thoâng thöôøng vaø quaù toång quaùt, khoâng theå aùp duïng trong thöïc teá. Nhieàu nguyeân taéc laïi maâu thuaãn vôùi nhau, moät soá nguyeân taéc gioáng nhö lôøi keâu goïi, tính thuyeát phuïc khoâng cao, …

- Thöù tö laø, xeùt veà maët khoa hoïc, nhieàu ngöôøi noùi raèng, haàu heát caùc taùc giaû trong caùc lyù thuyeát quaûn trò Coå ñieån laø caùc nhaø thöïc haønh quaûn trò, caùc lyù thuyeát cuûa hoï ñeàu xuaát phaùt töø kinh nghieäm vaø thieáu cô sôû vöõng chaéc cuûa söï nghieân cöùu khoa hoïc.

II.Tröôøng phaùi taâm lyù xaõ hoäi ( ra ñôøi 1932 ôû Myõ ) :

- Taùc giaû môû ñöôøng : Mary Parker Follett , Elton Mayo

2.1 Quan ñieåm : yeáu toá tinh thaàn cuûa ngöôøi lao ñoäng coù aûnh höôûng quyeát ñònh ñeán haønh vi vaø naêng suaát . Cuï theå laø :

-Caùc ñôn vò kinh doanh laø moät heä thoáng xaõ hoäi, beân caïnh tính kinh teá vaø kyõ thuaät ñaõ ñöôïc nhaän thaáy.-Con ngöôøi khoâng chæ coù theå ñoäng vieân baèng caùc yeáu toá vaät chaát, maø coøn caùc yeáu toá taâm lyù - xaõ hoäi.-Caùc nhoùm vaø toå chöùc phi chính thöùc trong xí nghieäp coù taùc ñoäng nhieàu ñeán tinh thaàn, thaùi ñoä vaø keát quaû lao ñoäng cuûa coâng nhaân.-Söï laõnh ñaïo cuûa caùc nhaø quaûn trò khoâng chæ ñôn thuaàn döïa vaøo chöùc danh chính thöùc trong boä maùy toå chöùc, maø coøn phaûi döïa nhieàu vaøo caùc yeáu toá taâm lyù - xaõ hoäi.

-Söï thoûa maõn tinh thaàn coù moái lieân quan chaët cheõ vôùi naêng suaát vaø keát quaû lao ñoäng.-Coâng nhaân coù nhieàu nhu caàu veà taâm lyù , xaõ hoäi caàn ñöôïc thoûa maõn.-Taøi naêng quaûn trò ñoøi hoûi nhaø quaûn trò phaûi coù caùc kyõ naêng quaûn trò, ñaëc bieät laø kyõ naêng quan heä vôùi con ngöôøi toát.

2.2Nhöõng haïn cheá. Hieän cuõng coù nhieàu yù kieán chæ trích caùc lyù thuyeát thuoäc tröôøng phaùi Taâm lyù xaõ hoäi :

- Quaù chuù yù ñeán yeáu toá xaõ hoäi cuûa con ngöôøi khieán trôû thaønh thieân leäch. Khaùi nieäm “con ngöôøi xaõ hoäi” chæ coù theå boå sung cho khaùi nieäm “Con ngöôøi thuaàn lyù – kinh teá” chöù khoâng theå thay theá. Khoâng phaûi baát cöù luùc naøo, ñoái vôùi baát cöù con ngöôøi naøo khi ñöôïc thoûa maõn ñeàu cho naêng suaát lao ñoäng cao.

Baèng chöùng, trong thaäp nieân 50 ôû Myõ vaø nhieàu nöôùc chaâu AÂu, nhieàu noå löïc nhaèm caûi thieän ñieàu kieän laøm vieäc vaø gia taêng söï thoûa maõn tinh thaàn cuûa coâng nhaân ñaõ khoâng ñem laïi söï gia taêng naêng suaát nhö mong ñôïi. Vaø, noù chæ laø moät trong nhieàu yeáu toá aûnh höôûng ñeán naêng suaát. Caùc yeáu toá khaùc nhö: löông boång, quyeàn lôïi vaät chaát, cô caáu toå chöùc, söï roõ raøng trong coâng vieäc, söï kieåm tra giaùm saùt, … cuõng coù vai troø to lôùn ñoái vôùi naêng suaát lao ñoäng vaø chaát löôïng saûn phaåm.

III.Tröôøng phaùi ñònh löôïng ( taùc giaû tieâu bieåu laø HeBert Simon ) :

- Quan ñieåm : ñeà cao vai troø cuûa quyeát ñònh quaûn trò

- Quan taâm : tìm cô sôû khoa hoïc cho caùc quyeát ñònh

- Bieän phaùp quaûn trò : vaän duïng toaùn hoïc vaøo trong quaûn trò

+ Ñònh löôïng hoùa moïi vaán ñeà lieân quan ñeán hoïat ñoäng quaûn trò

+ Söû duïng caùc coâng cuï tính toùan hieän ñaïi nhö computer giuùp cho quaù trình xöû lyù vaø quaûn lyù soá lieäu ñöôïc nhanh choùng vaø chính xaùc

IV.Tröôøng phaùi hieän ñaïi ( tröôøng phaùi tích hôïp trong quaûn trò ) ( xuaát hieän töø naêm 60 trôû ñi )

- Khaûo höôùng quaù trình : ngöôøi quaûng baù cho khaûo höôùng naøy laø Harold Koontz . Theo oâng quaûn trò xeùt cho ñeán cuøng coù theå xeáp vaøo trong ngaên keùo 4 chöùc naêng : hoïach ñònh , toå chöùc , ñieàu khieån , kieåm soùat

- Khaûo höôùng ngaãu nhieân : chuû tröông quaûn trò theo tình huoáng ngaãu nhieân , khoâng raäp khuoân maùy moùc theo nhöõng nguyeân taéc , traùi laïi phaûi heát söùc linh hoïat vaø saùng taïo vaän duïng phoái hôïp caùc lyù thuyeát quaûn trò vaøo töøng tình huoáng cuï theå

Quaûn trò hoïc theo hoïc thuyeát Z

Loaïi A ( Hoa Kyø )

Thôøøi gian tuyeån duïng ngaén Caù nhaân quyeát ñònh Caù nhaân chòu traùch nhieäm Löôïng giaù vaø thaêng tieán nhanh Kieåm soùat khoâng chaët vaø chaùnh thöùc Chuyeân moân hoùa ngaønh ngheà Quan heä cuïc boä

Loïai Z ( moâ phoûng theo Hoa Kyø )

Tuyeån duïng laâu daøi Coäng ñoàøng quyeát ñònh Caù nhaân chòu traùch nhieämLöôïng giaù vaø thaêng tieán chaäm Kieåm soùat chaët khoâng chính thöùc keøm theo löôïng giaù thoùang coù chieàu höôùng chính thöùc Daàn daàn chuyeân moân hoùa ngaønh ngheà Quan heä roäng keå caû quan heä gia dình

Loïai J ( Nhaät baûn ) Thôøi gian tuyeån duïng suoát ñôøi Coäng ñoàng quyeát ñònh Traùch nhieäm taäp theå Thaêng tieán vaø löôïng giaù chaäm Kieåm tra chaët cheõ khoâng chính thöùc Khoâng chuyeân moân hoùa ngaønh ngheà Quan heä roäng raõi

Caùm ôn söï chuù yù theo doõi cuûa caùc baïn