Bảo vệ trẻ khỏi các bệnh nhiễm trùng:

CƠ HỘI TỪ DINH DƯỠNG

2

Nhiễm trùng là nguyên nhân gây

tử vong chính ở trẻ dưới 5 tuổi…

Tử vong sơ sinh

Viêm hô hấp cấp

Tiêu chảy

Sốt rét

Sởi

HIV/AIDS

Chấn thương

Khác

SDD53%

Suy dinh dưỡng trong mối liên quan với tiêu chảy và nhiễm trùnglà nguyên nhân gây tử vong ở ½ trẻ chết dưới 5 tuổi ở

các nước đang phát triển

NHIỄM TRÙNG LÀ NGUYÊN NHÂN

GÂY TỬ VONG CHÍNH Ở TRẺ DƯỚI 5 TuỔI

3

Tiêu chảy của trẻ em là vấn đề của toàn cầu

4.6 triệu trẻ dưới 5 tuổi tử vong do tiêu chảy

17% số ca tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi do tiêu chảy

85% số ca tử vong do

tiêu chảy xảy ra ở trẻ dưới 1 tuổi

World Health Organization. 2005.

TỬ VONG Ở TRẺ BỊ TIÊU CHẢY

4

Các nguyên nhân tiêu chảy

Nguyên nhân tiêu chảy có thể xác định được ở 70 - 80% các trường hợp tới khám tại các cơ sở y tế ở các nước đang phát triển

World Health Organization, Diarrhoeal Diseases Control Programme Sleisenger - Gastrointestinal disease:

pathophysiology, diagnosis, management

Nhiễm trùngTình trạng vệ

sinhTình trạng dinh

dưỡng

5

Tiêu chảy do nhiễm trùng

Vi khuẩn, Vi rút, Ký sinh trùngRotavirusEnterotoxigenic E. ColiShigellaeSalmonellaeVibrio CholeraeCampylobacter jejuni Cryptosporidium

Protozoan (Đơn bào)

GiardiaEntamoeba

Rotavirus E.Coli

Giardia

World Health Organization. 1997. http://www.who.int/chd/pub/imci/fs_180.html

Campylobacter jejuni

Cryptosporidium

6

Những yếu tổ ảnh hưởng tới sự phát triển của hệ miễn dịch

Tiê

m c

hủ

ng

Di t

ruyề

n

Din

h d

ưỡ

ngLuyện tập thể lực

Thích nghi

Giới

Stress

Nhiễmtrùng

Stress

Nh

iễm trù

ng

Un

g th

ư

Stress

Hệ miễn dịch giống như một cây cầu của cuộc sống, được trải qua các thời kỳ

phát triển và hoàn thiện. Di truyền, giới, quá trình thích nghi, luyện tập thể lực, tiêm

chủng và dinh dưỡng là những yếu tố quan trọng. Stress, nhiễm trùng và bệnh tật

như ung thư có thể làm suy yếu hệ miễn dịch và kết thúc bằng tử vong

(Chandra RK and ARTS Biomedical Publishers (2)

Phát triển

Trưởng thành

7

Chức năng hệ miễn dịch, cùng với các cơ quan khác chưa phát triển toàn diện

Liên kết các tế bào thành ruột lỏng lẻo tăng tính thấm niêm mạc ruột

Hệ miễn dịch đặc hiệu chưa được huấn luyện để nhận biết “ kẻ gây bệnh”

Khả năng nhớ của hệ miễn dịch chưa phát triển để có thể phân biệt “thành phần” vô hại và có hại

Đáp ứng Tế bào T hướng T1 (chống nhiễm trùng) yếu hơn hướng Th-2 (Dị ứng)

Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện là nguyênnhân khiến trẻ nhỏ hay bị nhiễm trùng…

Vì sao trẻ nhỏ hay bị các bệnh

nhiễm trùng?

Đặc điểm hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ

8

Hệ miễn dịch ở người

(Chiếm 80% tổng số tế bào

tạo kháng thể)

Đến ruột

Từ não

GALTHệ bạch huyết

ruột – Mảng Peyer

9

Ruột- Cơ quan MD lớn nhất trong cơ thể

Các mô lymphoid tại ruột (GALT) chứa tới 70-80% các tế bào miễn dịch của cơ thể

Mối liên kết giữa vi khuẩn có lợi và tế bào ruột là cơ sở cho sự phát triển chức năng miễn dịch đường ruột và kích thích đáp ứng miễn dịch

10

Protein lạ

Th 2Th 1

Vi Khuẩn

Bảo vệ Dị Ứng

Tế bào Th 0

IFN LPS (của vi khuẩn)

endotoxines

TGF-

IL-4, IL-5

IL-4, IL-5PGE 2PGE 2

Th0/ Th3Th0/ Th3

Dung nạp thức ănDung nạp thức ăn

Chống nhiễm trùng (IgA)MD qua TGTB

IgG, IgM, C, PMNchống VK, virus

Tự miễn , thải ghép

Bệnh dị ứng

• Chống ký sinh trùng

(IgE)

IL-10IL-10TGF- TGF-

Các cơ chế miễn dịch chính

Đáp ứng miễn dịch trưởng thành : Cân bằng Th1/Th2

11

Đáp ứng miễn dịch lúc mới sinh nghiêng về phía Th2

Th 2Th1Bảo vệ

Dung nạp thức ăn Dị ứng

Do vậy: Sau khi sinh,cần những kích thích vô hại để cân bằng hệ miễn dịch đặc hiệu về phía DUNG NẠP

Do vậy: Sau khi sinh,cần những kích thích vô hại để cân bằng hệ miễn dịch đặc hiệu về phía DUNG NẠP

12

Các yếu tố tác động tới sự phát triển của hệ miễn dịch ở trẻ nhỏ

Tiếp xúc với vi khuẩnThuyết VỆ SINH

Sự có mặt của một số vi khuẩn đặc hiệu (probiotics) trong đường ruột khoẻ mạnhThuyết Vi khuẩn có lợi/PROBIOTICS

13

Thuyết VỆ SINH

Điều kiện vệ sinh được cải thiện

Sử dụng rộng rãi các chất kháng khuẩn + vắc xin

Thay đổi thói quen ăn uống

Hệ miễn dịch không được kích thích sớm

Phản ứng thái quá đối với những thành phần

không gây bệnh Dị ứng

Sạch quá có tốt không?

14

Thuyết PROBIOTICS

Hệ vi khuẩn đường ruột khoẻ mạnh kích thích sớm giúp hệ bạch huyết đường ruột (GALT) phát triển hoàn thiện hệ thống miễn dịch của trẻ sau sinh.

Probiotics giúp kích hoạt sự vượt trội của

vi khuẩn có lợi trong ruột

15

Probiotic là gì?

Các vi khuẩn sống không gây bệnh khi được bổ sung trong thực phẩm với hàm lượng hợp lý có thể giúp mang lại các lợi ích về sức khoẻ cho ký chủ

Bifidobacteria Lactobacilli Nấm men (S. boulardii)

16

Đặc tính của Probiotic

Không gây bệnh

Bền vững trong các qui trình chế biến

Bền vững, không bị phá huỷ bởi dịch vị dạ dày và mật

Kết dính hoặc khú trú tạm thời trên niêm mạc biểu mô

Cung cấp các lợi ích có thể đo lường được cho ký chủ

Teitelbaum JE and Walker WA. Ann Rev Nutr 2002;22:107-138.

17

Những tác động bảo vệ chính của

các vi khuẩn có lợi và probiotics

Giảm pH trong lòng ruột nhờ sản xuất các axít acetic và lactic

Giúp bình thường hoá mức độ thẩm thấu của niêm mạc ruộtĐiều hoà

hệ miễn dịch

Gia tăng hoạt động thực bào

Gia tăng IgA tiết

Cân đối hoạt độngT-điều hoà

Giảm sự kết dính của vi khuẩn gây bệnh lên tế bào biểu mô qua cơ chế cạnh

tranh bề mặt kết dính

18

Các yếu tổ ảnh hưởng tới sự hình thành vi khuẩn đường ruột ở trẻ nhỏ

Cách nuôi: Sữa mẹ (Chứa vi khuẩn) vs. Sữa công thức

Cách sinh: Sinh mổ (vô khuẩn) vs. sinh thường (đáy chậu dính phân mẹ và âm đạo mẹ)

lactobacilli, corynebacteria, staphylococci, streptococci, micrococci, enterobacteria, peptococci, peptostreptococci, bacteroides, Propionibacterium spp. và Veillonella spp.

Môi trườngBệnh viện; Kháng sinhĐộng vật (Vật nuôi trong nhà, trang trại)Có anh chị

19

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột

Vượt trội của vi khuẩn bifidobacteria

Không phụ thuộc vào:Tuổi thai

Nằm viện và sử dụng kháng sinhPhương pháp sinh

Sữa mẹ chứa các yếu tố có tác dụng bifidogenic:

Thức ăn cho vi khuẩn có lợi: đạm giàu -lactalbumine,

Đạm whey vượt trội, 100% lactose, nucleotides, oligosaccharides

Tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển:

hàm lượng đạm thấp, Phốt phát thấp,…

Sữa mẹ có chứa probiotics: B.longum, B.lactis, L.paracasei…

20

Sự có mặt của vi khuẩn trong sữa mẹ được giả thuyết giúp “chương trình hoá” hệ miễn dịch của trẻ giúp nhận diện các phân tử vi khuẩn đặc hiệu và có các phản ứng miễn dịch đặc hiệu chống lại

các vi khuẩn gây hại

212007-03-21 NRC/N&H - ICT21

Điều chỉnh số lượng và chất lượng đạm

Thiết lập hệ vi sinh đường ruột có tác dụng bảo vệ

– Các dưỡng chất có tác dụng Bifidogenic

– Bổ sung tích cực probiotics

LCPUFAs

Các dưỡng chất miễn dịch

Can thiệp dinh dưỡng có tính toán để thúc đẩy đáp ứng miễn dịch trong những tháng đầu đời …

… Tạo ra các hiệu quả bảo vệ giống như sữa mẹ

Đối với những trẻ không được bú mẹ…

Không một sữa công thức nào có thể bắt chước được thành phần sữa mẹ

mà chỉ có thể bắt chước được đặc tính để đem lại lợi ích gần giống như sữa mẹKhông một sữa công thức nào có thể bắt chước được thành phần sữa mẹ

mà chỉ có thể bắt chước được đặc tính để đem lại lợi ích gần giống như sữa mẹ

22

Lợi ích lâm sàng và hiệu quả mong đợi từ việc bổ sung Probiotic cho trẻ nhũ nhi và trẻ em

Điều trị

Phòng ngừa

ProbioticsViêm ruột hoại tử (NEC)Đau co thắt (Colic)Viêm dạ dày ruột cấp (AGE)Bệnh CrohnHội chứng ruột ngắn (SBS)

Nhiễm trùng(tiêu chảy)DỊ ỨNG

23

Phân tích gộp Meta-analysis về hiệu quả của probiotics trong tiêu chảy cấp: Probiotics làm ngắn thời gian

(gần 1 ngày) tiêu chảy ở trẻ nhỏGiờ

24

Các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng đối chứng về hiệu quả của Probiotic trong phòng ngừa tiêu chảy cấp

25

Probiotics phòng ngừa tiêu chảy dosử dụng kháng sinh ở trẻ nhũ nhi

Correa NBO et al; J Clin Gastroenterol 2006;39:385-389

16%16%

31%31%p = 0.044p = 0.044

0

5

10

15

20

25

30

35

%%

Probiotic Nhóm chứng

27

Probiotics trong phòng ngừa các bệnh dị ứng: Nghiên cứu ngẫu nhiên, đối chứng với placebo

159 phụ nữ có thai có nguy cơ dị ứng

Nguy cơ dị ứng tương tự ở tất cả các trẻ

So sánh Lactobacillus GG với placebo trong suốt những tuần cuối của thai kỳ và 6 tháng sau sinh.

Bệnh cảnh cuối cùng: Chàm dị ứng mãn tính trong 20 năm đầu đời

0

10

20

30

40

50

Placebo Probiotics

46%46%

23%23%

N = 68N = 68 N = 64N = 64

p = 0.008 (95% CI 2.6-15.6) (Kalliomäki et al ,Lancet 2001; 357: 1076-1079)

28

Probiotics trong phòng ngừa các bệnh dị ứng

0

10

20

30

40

50

Placebo Probiotics

46%46%

26%26%

N = 54N = 54 N = 53N = 53

p = 0.008 (95% CI 2.6-15.6)

Việc sử dụng probiotics sớm là một kích thích vô hại với hệ miễn dịch

Nhờ vậy, phản ứng miễn dịch sẽ chuyển từ khuynh hướng nghiêng về Th2 sang hướng cân bằng giữa TH1-TH2

(Kalliomäki et al ,Lancet 2001; 357: 1076-1079)

Nghiên cứu ngẫu nhiên, đối chứng với placebo kết quả sau 4năm

29

Kết luận

Nguy cơ nhiễm trùng chỉ giảm nếu có các chiến lược dinh dưỡng đúng nhằm điều hoà cân bằng miễn dịch và miễn dịch đường ruột

Sữa mẹ là tiêu chuẩn vàng giúp trẻ giảm nguy cơ bị các bệnh nhiễm trùng bởi thành phần dưỡng chất có tác dụng bifidogenic giúp hệ vi khuẩn có lợi phát triển vượt trội

Các sữa công thức có thành phần dưỡng chất có tác dụng bifidogenic hoặc được bổ sung tích cực probiotic giup củng cố phản ứng miễn dịch tích cực ở trẻ và hướng tới bảo vệ tối ưu

DINH DƯỠNG VÀ MIỄN DỊCH

Đáp ứng miễn dịch tốt: . Biệt hóa nhanh của tế bào. Tổng hợp sớm các protein bảo vệ hoặc điều hòa

Một số chất có vai trò trong miễn dịch:. Sắt, kẽm.. Vit A, E, D, C.. Vit B6, B12, Pantothenic, Folate, Biotin…. Nucleotides. LCFUFA. Probiotic, prebiotic 30

Xin cám ơn!

31