Mục đích: Mô tả các qui trình đơn giản để bảo

quản và vận chuyển an toàn máu và các chế phẩm

DÂY CHUYỀN LẠNHDây chuyền lạnh là

quá trình bảo quản và vận chuyển máu an toàn có hệ thống, từ thu gom cho đến khi máu được truyền cho bệnh nhân. Hệ thống được gọi là dây chuyền lạnh vì máu và chế phẩm máu phải được bảo quản lạnh trước khi truyền.

DÂY CHUYỀN LẠNH

Thu gomThu gom

Ngân hàng máu

Ngân hàng máu

Bệnh viện Bệnh viện

Bệnh phòng Bệnh

phòng

Kiểm tra túi máu

Vận chuyển

Vận chuyển

Vận chuyển

CÁC BỘ PHẬN CHÍNH CỦA DÂY CHUYỀN LẠNH

Nhân viên được đào tạo kỹCác quy trình vận hành tiêu chuẩnThiết bị phù hợp để bảo quản và vận chuyển

máuMôi trường được kiểm soát tốtQuy trình theo dõi quá trình sản xuất,thiết bị

và chất lượng sản phẩm.

NHÀ QUẢN LÝ DÂY CHUYỀN LẠNH

Lựa chọn mua trang thiết bị cho dây chuyền lạnh

Thiết lập hệ thống quản lý chất lượng cho quá trình lắp đặt, sử dụng, theo dõi,bảo trì, dịch vụ về sửa chữa trang thiết bị

Xây dựng chương trình đào tạo cho người sử dụng thiết bị của dây chuyền lạnh

NHÂN VIÊN BỘ PHẬN THU GOM

Bảo quản an toàn máu thu gom đượcĐánh giá lượng máu thu được để vận chuyển

đến ngân hàng máuVận chuyển máu an toànTheo dõi nhiệt độ trong quá trình vận chuyểnĐưa máu đến labo đồng thời đảm bảo quy

định về nhiệt độ và thời gian

NHÂN VIÊN KỸ THUẬT TRONG LABO

Lắp đặt trang thiết bị cho dây chuyền lạnhXác định khả năng vận hành của thiết bịBảo trì trang thiết bịTiếp nhận và kiểm tra các đơn vị máu vừa thu

gomBảo quản máu theo quy địnhTheo dõi nhiệt độ các chế phẩm máuĐánh giá chế phẩm máu đúng quy cách khi vận

chuyểnKiểm tra chất lượng trang thiết bị và chế phẩm

máu

NHÂN VIÊN LÂM SÀNG TẠI BỆNH ViỆN

Tiếp nhận máu và chế phẩm máu tại ngân hàng máu

Bảo quản máu Theo dõi nhiệt độ máu được bảo quảnHâm nóng máuTruyền máu an toàn

3 QUÁ TRÌNH CHÍNH

BẢO QUẢN MÁU TOÀN PHẦN VÀ HỒNG CẦU

Ghi nhớ quan trọng + 2 0 C đến + 6 0 CKhông được phép làm đông lạnh

Máu không được bảo quản từ + 2 0 C đến + 6 0 C thì khả năng vận chuyển oxy sẽ giảm đáng kể, máu bảo quản ở nhiệt độ trên sẽ ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn, nếu túi máu bị đông lạnh hồng cầu sẽ bị vỡ.

BẢO QUẢN CHẾ PHẨM HỒNG CẦU

Nhiệt độ bảo quản Thời gian bảo quản

Máu toàn phần , khối hồng cầu đậm đặc

2-60 C Theo qui dịnh nhà sản xuất túi lấy máu

Khối HC có dung dịch bảo quản

2-60 C Không quá 42 ngày

Khối HC chiếu xạ 2-60 C Không quá 14 ngày

Khối HC rửa 2-60 C Trong vòng 24 giờ

Nhiệt độ phòng Trong vòng 6 giờ

Khối HC đông lạnh < - 800 C trong glyceryl 40%< - 1200 C trong glyceryl 20%

20 năm

HUYẾT TƯƠNG TƯƠI ĐÔNG LẠNH

Là huyết tương đã được tách khỏi đơn vị máu toàn phần trong vòng 6-8 giờ kể từ lúc lấy máu , được đông lạnh nhanh chóng và bảo quản ở

≤ -20 CHuyết tương chứa nước, điện giải,

các yếu tố đông máu và protein chủ yếu là albumin.

Nếu không được đông lạnh ở ≤ -20C các yếu tố V và VII sẽ bị thoái hóa và số lượng sẽ giảm đáng kể.

TỦA LẠNHTủa lạnh là phần huyết toàn phần hòa tan còn lại

sau khi làm tan đông huyết tương tủa đông lạnh. Tủa lạnh chứa khoảng 50% yếu tố VIII , 20-40% Fibrinogen và một tỉ lệ thấp yếu tố I,V, XIII .

Để sản xuất tủa lạnh, huyết tương được tách ra khỏi hồng cầu trong vòng 6-8 giờ sau khi thu gom và được làm đông nhanh tối đa là 30phút. Huyết tương sau đó được làm tan đông dần ở nhiệt độ < 40 C.

BẢO QUẢN CHẾ PHẨM HUYẾT TƯƠNG TƯƠI ĐÔNG LẠNH / TỦA LẠNH

Nhiệt độ Hạn dùng

HTTDL / Tủa lạnh -180 C -250 C Không quá 12 tháng

HTTDL / Tủa lạnh ≤ -250 C Không quá 24 tháng

HTT/Tủa lạnh không đông lạnh

20 C 60 C Không quá 6 giờ từ khi điều chế

HTT/Tủa lạnh đã tan đông

20 C 60 C Không quá 6 giờ từ khi tan đông

KHỐI TiỂU CẦU

Máu toàn phần sử dụng để sản xuất khối tiểu cầu phải được bảo quản ở 20-24 0 C

Huyết tương giàu tiểu cầu có thể được chiết tách từ máu toàn phần bằng ly tâm trong vòng 8 giờ sau khi máu được thu gom.

Để bảo tồn chức năng tiểu cầu, khối tiểu cầu được bảo quản ở 20-24 0 C và lắc liên tục bằng máy lắc tiểu cầu chuyên dùng.

BẢO QUẢN KHỐI TiỂU CẦU

Nhiệt độ Hạn sử dụng

Khối tiểu cầu 20-24 0 C Không quá 5 ngày

Vận chuyển 20-24 0 C Không quá 24 giờ

Sau khi phát máu, trước khi truyền

20-240 C 15-30 phút

TỦ LẠNH BẢO QUẢN MÁU

1. Chỉ mở cửa khi cần2. Xắp xếp máu sao cho có chỗ trống để không khí

lạnh luân chuyển3.Có một tủ lạnh: máu sàng lọc và máu chưa sàng

lọc, máu làm phản ứng chéo và máu chưa làm phản ứng chéo ở các ngăn khác nhau.

4.Không để thực phẩm đồ uống trong cùng tủ lạnh

TỦ LẠNH BẢO QUẢN MÁU

5. Không để tiểu cầu vào tủ lạnh và nhiệt độ trong tủ lạnh quá thấp

6. Không để máu ở cánh cửa tủ lạnh gia dụng vì nhiệt độ thường cao hơn ở phía trong tủ

7. Không đặt máu gần sát khoang đông lạnh của tủ lạnh gia dụng

GIÁM SÁT NHIỆT ĐỘ TỦ LẠNH BẢO QUẢN MÁU

Cần kiểm tra nhiệt độ ít nhất 2 lần mỗi ngày: sáng sớm và cuối ngày làm việc

Không đóng mở cửa tủ lạnh quá nhiều: ảnh hưởng đến nhiệt độ

Nếu nhiệt độ không ở trong khoảng 2-8 0 C cần ghi rõ nguyên nhân và biện pháp xử lí đã thực hiện

TỦ LẠNH BẢO QUẢN MÁU

QUÁ TRÌNH VẬN CHUYỂN MÁU VÀ CHẾ PHẨM MÁU

Các điểm lấy máu lưu động về ngân hàng máuNgân hàng máu đi nơi khác (bệnh viện)Ngân hàng máu các bệnh viện tới bệnh phòng hay

phòng mổ.

THÙNG VẬN CHUYỂN

Máu được xếp vào hộp bảo quản lạnh, bao quanh bằng các túi đá đã được đông lạnh trước trong các quày lạnh bảo quản huyết tương.

Không đặt túi đá trên hay dưới túi máu, không áp sát vào túi máu.

BỘ HIỂN THỊ NHIỆT ĐỘ TÚI MÁUMỗi đơn vị máu thu được đều chịu sự thay đổi nhiệt độ

trong quá trình vận chuyển và sản xuất.Bộ hiển thị nhiệt độ giúp nhà sản xuất theo dõi nhiệt

độ túi máu trong quá trình vận chuyển.Cần trong các tình huống sau:

- Bảo quản máu trong thùng lạnh khi mất điện- Chuyển máu trong thùng từ ngân hàng này đến ngân

hàng khác- Chuyển máu từ ngân hàng đến giường bệnh- Hoàn trả máu khi không dùng từ bệnh viện trả lại ngân

hàng máu

BỘ HiỂN THỊ NHIỆT ĐỘ TÚI MÁU

Dự a trên nguyên lý di chuyển các chất hóa học qua giấy.

Bộ dụng cụ có 4 ô cửa sổ, đánh số từ 1-4Khi nhiệt độ vượt quá 10 0 C cửa sổ 1 chuyển

màu xanh da trờiNếu nhiệt độ vẫn trên 10 0 C hoặc tăng thêm

cửa sổ 2,3 cũng chuyển màuNếu nhiệt độ vượt quá 17 0 C cửa sổ 4 sẽ

chuyển màu

VẬN CHUYỂN MÁU TỪ ĐiỂM THU GOM ĐẾN NƠI SẢN XUẤT

Máu toàn phần chưa qua xử lý được vận chuyển trong thùng lạnh + 2 đến + 10 0 C trong vòng 6 giờ

Vận chuyển máu toàn phần chưa qua xử lý dùng cho sản xuất chế phẩm( huyết tương tủa đông lạnh, khối tiểu cầu) +20 đến +24 0 C trong vòng 6 giờ

VẬN CHUYỂN MÁU TỪ NGÂN HÀNG ĐẾN BỆNH ViỆN

Kiểm tra túi máu trước khi máu hoặc huyết tương được chuyển từ ngân hàng máu tới các bệnh phòng hoặc các bệnh viện khác.

KiỂM TRA TÚI MÁUCó biểu hiện tan máu trong

huyết tương

Có biểu hiện tan máu giữa lớp hồng cầu và huyết tương

Có dấu hiệu nhiễm khuẩn khi đổi màu: đen hay màu đỏ tím

Có cục máu đông

Có dấu hiệu rách thủng hoặc đã bị mở

MÁU TOÀN PHẦN VÀ KHỐI HỒNG CẦU

Vận chuyển trong thùng lạnh từ +2 đến + 10 0 C

Sử dụng đá đóng khuôn trong trường hợp cần vận chuyển ở khoảng cách xa.

HUYẾT TƯƠNG TƯƠI ĐÔNG LẠNH VÀ TỦA LẠNH

Duy trì nhiệt độ - 20 0

C hoặc thấp hơnTrong thùng phải

chứa lượng đá ít nhất bằng lượng huyết tương.

Cần bảo vệ các túi huyết tương trong quá trình vận chuyển.(bỏ vào các túi chất dẻo bọc ngoài)

KHỐI TIỂU CẦU

Vận chuyển ở nhiệt độ + 20 0C đến +2 4 0CCó thể dùng thùng cách nhiệt không bỏ đáChỉ được vận chuyển tối đa trong vòng 24 giờ

TIẾP NHẬN MÁU TẠI NGÂN HÀNG MÁU BỆNH ViỆNCần làm ngay 3 việc: - Ghi lại thời gian máu được vận chuyển đến

- Đo và ghi lại nhiệt độ trong thùng đựng máu- Kiểm tra túi máu kỹ lưỡng

Nếu phát hiện máu toàn phần và khối hồng cầu không được vận chuyển ở nhiệt độ phù hợp ,cần phải:- Sử dụng thùng đựng đá đúng qui cách hơn- Đảm bảo các khay đá phải đúng cách trước khi cho

vào thùng- Bổ sung thêm đá khi trời nóng hay phải vận chuyển

xa

PHÁT MÁU VÀ CHẾ PHẨM MÁUThời gian phát máu phải được ghi lạiMáu toàn phần, hồng cầu và huyết tương tươi

đông lạnh đã làm tan đông cần truyền cho bệnh nhân trong vòng 30 phút sau khi đã bỏ ra khỏi tủ lạnh.

Nếu truyền sau thời điểm này, máu được bảo quản trong tủ lạnh +2 đến +6 0 C.

LÀM TAN ĐÔNG HUYẾT TƯƠNG TỦA ĐÔNG LẠNH

Trong bồn Marie ở nhiệt độ +30 đến +37 0

CĐơn vị huyết tương giữ ở tư thế thẳng đứng

và nếu có thể, bỏ vào trong một túi chất dẻo khác để đề phòng nước tiếp xúc trực tiếp với các đầu dây túi huyết tương gây nhiễm khuẩn.

Sau khi làm tan đông, đơn vị huyết tương phải được vận chuyển trong thùng lạnh +2 đến +6 0 C

Huyết tương tủa đông lạnh phải được truyền trong vòng 30 phút sau khi làm tan đông.

Nếu truyền sau thời điểm này, máu được bảo quản trong tủ lạnh +2 đến +6 0 C và truyền cho bệnh nhân trong vòng 24 giờ.

MÁU TRẢ LẠI VÀ PHÁT LẠI

Nếu máu không dùng đến được trả lại ngân hàng máu:

Kiểm tra túi máu chưa bị mở bằng cách bóp nhẹ túi máu xem máu có trào ra ở chỗ chọc kim truyền không.

Kiểm tra nhiệt độ túi máu.Kiểm tra thời gian máu đã được phát.Kiểm tra xem có dấu hiệu tan máu hay

không.

HỦY ĐƠN VỊ MÁU

- Phải hủy đơn vị máu khi:+ Ra khỏi tủ lạnh trên 30 phút+ Có dấu hiệu cho thấy túi máu đã bị mở+ Có dấu hiệu tan máu

+ Hết hạn sử dụng- Phải hủy túi máu an toàn, nên ghi ngày giờ và

nguyên nhân hủy túi máu

TÓM TẮTMỗi người có trách nhiệm bảo quản

tính an toàn và hiệu quả trong dây chuyền máu

Bảo quản, vận chuyển máu và chế phẩm đúng theo qui định

Không được bảo quản máu trong tủ lạnh không có dụng cụ theo dõi

Không được tan đông huyết tương trong nước ở nhiệt độ quá 37 0 C, sau khi tan đông cần bảo quản trong tủ lạnh 2 – 6 0C và phải được truyền trong vòng 24g.

Cần kiểm tra để phát hiện các hiện tượng tan máu, nhiễm khuẩn...

Máu mang lại nhiều lợi ích và cứu sống người bệnh.

Máu vô cùng quý giá,vì vậy trách nhiệm của bạn là phải đảm bảo máu và chế phẩm máu được bảo quản đúng quy cách.

Xin chân thành cảm ơn