1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰCKHOA ĐIỆN TỬ - VIỄN THÔNG

BÁO CÁO BÀI TẬP LỚNPhân tích và thiết kế hệ thống Hoạt động của một

trung tâm thư viện

GVHD :

Nhóm thực hiện : Đinh Thị Hồng Phúc

Bùi Thị Hường

Vi Văn Dũng

Lớp : Đ7LT – ĐTVT5

2

ĐỀ 4: Hoạt động của một trung tâm thư viện

Hoạt động của thư viện trong trường Đại học Hà Nội được thực hiện như

sau:

Độc giả muốn mượn sách của thư viện thì trước tiên phải đăng ký làm thẻ

thư viện. Quản lý độc giả: nhập thông tin độc giả khi độc giả đến đăng ký làm

thẻ. Các thông tin về độc giả bao gồm: họ tên, ngày sinh, giới tính, địa chỉ nhà

riêng, số điện thoại nhà riêng, cơ quan công tác, mã đối tượng và những thông

tin để xác nhận độc giả như số chứng minh thư hay số hộ chiếu. Mỗi độc giả có

một định danh duy nhất là: mã độc giả. Sau khi xác nhận các thông tin về độc giả hệ thống tạo thẻ độc giả dựa trên các thông tin đó. Trên thẻ độc giả có các thông tin: mã thẻ, tên độc giả, ngày sinh, địa chỉ, ngày tạo, ngày hết hạn. Các thông tin về độc giả và thẻ độc giả được lưu trữ lại. Mỗi độc giả chỉ có một thẻ độc giả và mỗi thẻ độc giả chỉ thuộc một độc giả. Mỗi độc giả thuộc một loại đối tượng ưu tiên tuỳ theo công việc và vị trí công tác của họ. Mỗi loại đối tượng ưu tiên có rất nhiều độc giả. Thông tin về loại đối tượng ưu tiên ngoài mã đối tượng còn có tên đối tượng và các mô tả khác. Khi mượn sách độc giả được phép mượn với số lượng và thời gian hạn chế tuỳ theo loại đối tượng ưu tiên. Nhưng trước khi mượn họ phải trình thẻ độc giả và không có sách mượn quá hạn. Hoạt động mượn trả sách được thực hiện như sau: Sau khi kiểm tra thẻ độc giả và kiểm tra sách quá hạn, nếu đúng là độc giả đã đăng ký và không có sách quá hạn, thì các sách mà họ yêu cầu sẽ được kiểm tra xem sách đó đã được mượn hay chưa nếu sách chưa bị cho mượn thì thông tin về việc mượn sách được lưu lại trên phiếu mượn. Thông tin về phiếu mượn gồm có: số phiếu, ngày mượn, mã thẻ độc giả và các thông tin chi tiết về các sách mượn: mã sách, số lượng, số ngày được mượn.

Khi độc giả trả sách thì nhân viên thư viện kiểm tra tình trạng sách trả, và ghi

nhận việc trả sách của độc giả. Nếu độc giả trả muộn so với ngày quy định trên

phiếu mượn thì họ phải chịu một khoản lệ phí theo từng loại sách. Mỗi thẻ độc

giả có thể có nhiều phiếu mượn, mỗi phiếu mượn chỉ ghi một thẻ độc giả. Trên

mỗi phiếu mượn có thể mượn nhiều sách, mỗi đầu sách có thể cho mượn nhiều

lần. Mỗi phiếu mượn do một nhân viên lập, một nhân viên có thể lập nhiều phiếu mượn. Để theo dõi và quản lý nhân viên làm việc tại thư viện: thực hiện thêm mới vào danh sách khi có

3

nhân viên mới được tuyển, sửa đổi thông tin khi có những biến đổi xảy ra và xoá bỏ nhân viên khi hết hợp đồng hoặc bị sa thải. Các thông tin về nhân viên gồm: mã nhân viên, tên nhân viên, điện thoại liên hệ, các mô tả khác. Cuối mỗi tuần làm việc nhân viên thư viện kiểm tra toàn bộ danh sách sách mượn để phát hiện các độc giả mượn quá hạn. Nếu độc giả mượn quá hạn dưới 3 ngày thì họ sẽ nhận được một phiếu nhắc trả sách gồm các thông tin: số phiếu, ngày lập, mã thẻ, họ tên và thông tin về sách {mã sách, tên sách, tác giả, nhà xuất bản, đơn giá phạt}.

Ngoài ra vào tuần cuối cùng của tháng thư viện cũng tạo các báo cáo thống kê

số lượng sách mượn trong tháng và báo cáo về loại sách đang được yêu thích, số lượng độc giả mượn sách.Việc quản lý sách của thư viện như sau: thường xuyên nhập thêm các đầu sách dựa trên việc chọn sách từ các danh mục sách mà các nhà cung cấp gửi tới. Khi các sách quá cũ hoặc không còn giá trị sử dụng thì thanh lý sách. Ngoài ra có thể sửa thông tin về sách khi cần thiết. Thông tin về sách bao gồm: mã sách, tên sách, thể loại, tình trạng, năm xuất bản, nhà xuất bản, tác giả. Một nhà xuất bản xuất bản nhiều đầu sách khác nhau. Mỗi đầu sách do một nhà xuất bản xuất bản. Một tác giả viết nhiều đầu sách, một đầu sách do một tác giả viết (nếu có nhiều tác giả cùng viết thì chỉ cần lưu thông tin người chủ biên). Thông tin về nhà xuất bản gồm có: mã nhà xuất bản, tên nhà xuất bản, địa chỉ, số điện thoại. Thông tin về tác giả bao gồm: mã tác giả, tên tác giả, cơ quan công tác, địa chỉ nhà riêng, số điện thoại.

Yêu cầu: Phân tích thiết kế hệ thống, thực hiện các bước sau:

1. Xác định mô hình phân rã chức năng của hệ thống.

2. Xác định mô hình luồng dữ liệu mức khung cảnh.

3. Xác định mô hình luồng dữ liệu mức đỉnh của hệ thống và mức dưới đỉnh của hệ thống.

4. Xác định các thực thể và sơ đồ quan hệ giữa các thực thể của hệ thống.

5. Xác định các giao diện và thiết kế các giao diện.

4

Bài Làm

I, Xác định mô hình phân rã chức năng của hệ thống :

1.Mô tả hệ thống nghiệp vụ :

a. các khái niệm cơ bản :

- cập nhật bổ sung các loại đầu sách, tài liệu, giáo trình… cùng những thông tin có liên quan lưu trữ vào cơ sở dữ liệu.

- quản lý bạn đọc mượn và trả tài liệu trong thư viện

-Quản lý thông tin về thư viện.

- Quản lý thông tin về tư liệu, thư mục, lượng sách còn, đã cho mượn, đã mất…

- Báo cáo, thống kê theo tháng hoặc quý về tài liệu và thông tin bạn đọc trong thư viện.

b. Cơ cấu tổ chức và sự phân công trách nhiệm:

Hệ thống quản lý thư viện bao gồm ba bộ phận chính, ba bộ phận này hoạt động có quan hệ tương đối độc lập trong nhiều quy trình xử lý công việc.

Bộ phận cập nhật, bổ sung trao đổi , sắp xếp thông tin, xử lý kỹ thuật ( ký hiệu là CNSX ) : Nhiệm vụ chính của bộ phận này là mua sách, nhập sách từ nhiều nguồn khác nhau. Liên hệ với bộ phận bạn đọc để có danh sách yêu cầu cập nhật sách. Bộ phận này còn có trách nhiệm xử lý kỹ thuật đối với đầu sách được nhập về như đóng dấu, gán nhãn, làm hồ sơ cho sách, đăng ký vào sổ tài liệu đối với những trường cần bổ sung đối với từng đầu sách.

Bộ phận quản lý bạn đọc và mượn trả (ký hiệu là BDMT):

Có trách nhiệm trực tiếp tiếp xúc với bạn đọc, quản lý thông tin tình hình sử dụng sách trong thư viện. Đối với những loại sách cần được bảo lưu cẩn thận cần có cơ chế đặc biệt để kiểm tra, gia hạn thời gian đọc và thông báo với bạn đọc trong trường hợp những sách thuộc loại này đã quá hạn mượn. Bộ phận này còn cần có nhiệm vụ phát hiện ra các sai sót về tài liệu được đem trả từ bạn đọc và phạt tiền trong trường hợp tài liệu được đem trả có hư hỏng. Cần có quan hệ chặt chẽ với Phòng Đào tạo, văn phòng các Khoa, Bộ môn trong trường để có kế hoạch rõ ràng cụ thể về việc cập nhật, bổ sung tài liệu cho bộ phận CNSX.

Quy trình xử lý và các dữ liệu_ xử lý :

Khi có yêu cầu về cập nhật thêm đâu sách, số lượng sách từ Phòng Đào tạo,

văn phòng Khoa, Bộ môn trong trường, bộ phận BDMT sẽ đưa những yêu cầu cập nhật đó vào danh sách các yêu cầu để phục vụ cho công tác bổ sung, cập nhật của bộ phận CNSX. Tùy theo mức độ ưu tiên của mỗi loại yêu cầu, hoặc hoàn cảnh của mỗi yêu cầu, bộ phận CNSX sẽ lập được kế hoạch bổ sung thêm đâu sách hay số lượng

5

sách trong thư viện. Thông thường các yêu cầu này sẽ rơi nhiều vào các thời điểm như đầu một học kỳ ở trường.

Bên cạnh đó,bộ phận BDMT cũng là bộ phận trực tiếp làm nhiệm vụ quản lý kho sách của thư viện nên BDMT

có thể nắm bắt được rất rõ tình hình hiện trạng các đầu sách của thư viện. Với những đầu sách mà số lượng sách hư hỏng hay nhu cầu cần phải đáp ứng quá nhiều, BDMT có thể tạo yêu cầu phải cập nhật thêm số lượng đầu sách này lên CNSX.

Tại mỗi thời điểm, thư viện có kế hoạch mua, bổ sung thêm sách, bộ phận CNSX sẽ thống kê và duyệt đối với các yêu cầu bổ sung sách, xem xét nhu cầu, cân đối kinh phí và lên một danh sách các đầu sách sẽ được đặt mua. Đối với những đầu sách đặc thù của Trường, có thể không mua được những loại sách đó bên ngoài thì bộ phận CNSX có thể tạo rồi gửi yêu cầu được in hay thuê in ngay tại nhà máy in quen biết hoặc thuê in ở các nhà máy in ngoài. Đối với nhiều loại sách mà bộ phận CNSX thấy có thể mua được ngay bên ngoài, bộ phận CNSX sẽ lên danh sách sách cần mua với các thông tin về nhà cung cấp và tạo đơn đặt mua sách.

Sau đó, bộ phận CNSX sẽ gửi đơn đặt sách đến các nhà cung cấp sách trên thị trường, sau khi nhận được sách và hóa đơn yêu cầu thanh toán từ nhà cung cấp, bộ phận CNSX có nhiệm vụ kiểm tra hàng nhận được, nếu có sai sót thì phải gửi khiếu nại lại nhà cung cấp, yêu cầu nhà cung cấp có thông tin phản hồi. Trong trường hợp hàng nhận được kiểm tra tốt, bộ phận CNSX đóng dấu hóa đơn nhận được rồi gửi hóa đơn yêu cầu thanh toán đó đến ban tài chính của Trường.

Sau khi các thủ tục thanh toán hoàn tất, bộ phận CNSX sẽ nhận sách về và làm các công tác riêng của thư viện để chuẩn bị chuyển lên kho hay đưa đến bộ phận XDBM. Sau khi nhận sách về, bộ phận CNSX cũng có nhiệm vụ phải làm các công tác xử lý kỹ thuật như đóng dấu, gắn nhãn, làm hồ sơ cho sách. Tiếp đó là đăng ký vào sổ tài sản của thư viện (điền các thông tin chung về đầu sách như tên sách, nhà xuất bản, mã sách...) và nhập vào cơ sở dữ liệu theo các form tương tự như đã ghi trong sổ tài sản của thư viện. Cuối cùng, sách sẽ được chuyển giao sang bộ phận XDBM. Tại đây, bộ phận XDBM sẽ phân loại tiếp các tài liệu đã nhận được thành nhiều thư mục (như các chủ đề về toán, lý, hóa, vũ khí.). Tiếp theo, bộ phận XDBM sẽ xác định ra một số từ khóa cho từng đầu sách để phục vụ cho việc tìm kiếm. Kết quả của công việc này đó là sẽ in ra các phích để trong phòng tra tài liệu, và nhập các từ khóa này lên cơ sở dữ liệu của thư viện để phục vụ cho việc tìm kiếm bằng máy tính.

Cuối cùng, bộ phận XDBM sẽ làm tiếp nhiệm vụ phân loại tài liệu về các loại kho khác nhau. Có những loại tài liệu mật sẽ được đưa lên các kho mật, những loại tài liệu này sẽ chỉ có một số ít người được phép đọc.

Một số tài liệu tự chọn cho bạn đọc nhưng không được đem về nhà, các loại tài liệu này thường được đưa lên kho của phòng đọc. Và một số tài liệu thuộc dạng giáo trình, hay tài liệu tham khảo thì bạn đọc của thư viện có thể được mượn về nhà. Với mỗi kho khác nhau, bộ phận XDBM còn cần phải ghi nhận lại vị trí giá của mỗi đầu sách trong cơ sở dữ liệu, điều này cũng rất là cần thiết khi thủ thư tìm kiếm tài liệu.

Khi tài liệu mà bạn đọc mượn bị mất, bạn đọc cần phải thông báo với thư viện thông qua bộ phận BDMT bằng một phiếu thông báo mất sách để BDMT cập nhật vào cơ sở dữ liệu. Việc này giúp bộ phận CNSX khi làm các thống kê có thể kiểm soát được tình hình sách, tài liệu bị mất và có thể lên kế hoạch cập nhật nếu cảm thấy cần thiết.

Đối với yêu cầu mượn sách của bạn đọc, bạn đọc sẽ gửi một yêu cầu mượn sách tới bộ phận BDMT, bộ phận BDMT sẽ tìm kiếm và kiểm tra tình trạng hiện tại của đầu sách được mượn. Trước đó, bạn đọc có thể chủ động tìm kiếm về đầu sách mà mình mượn thông qua một máy tính được đặt trong thư viện. Tùy theo khả năng và hoàn cảnh, bộ phận BDMT có thể từ chối yêu cầu bởi các lý do như sách này không thể mượn hoặc đầu sách đó

6

đã bị mượn hết. Nếu có thể mượn được sách, thủ thư của thư viện cần ghi nhận mã số thẻ và thông tin mượn sách trong yêu cầu mượn sách vào cơ sở dữ liệu.

Cuối cùng, khi bạn đọc đem tài liệu đến trả thư viện, người thủ thư trong bộ phận BDMT sẽ kiểm tra tài liệu được đem trả. Nếu tài liệu bị hư hỏng hoặc mất mát, người thủ thư có quyền từ chối nhận tài liệu được trả lại và có thể yêu cầu bạn đọc phải đền tiền hoặc bằng vật chất tương đương với giá trị tài liệu (có xử lý tài liệu bị hư hỏng trong cơ sở dữ liệu). Nếu việc trả tài liệu thành công, thủ thư cũng cần cập nhật lại thông tin đầu sách vừa được trả lại. Bên cạnh đó, bộ phận BDMT còn có trách nhiệm quản lý danh sách thẻ bạn đọc, hủy, xóa đối với những thẻ đã quá hạn sử dụng, sửa hồ sơ thẻ cũng như gia hạn cho thẻ bạn đọc.

Xây dựng mô hình phân cấp chức năng:

Tại sao phải xây dựng mô hình phân cấp chức năng :

Trước hết ta thấy sơ đồ phân rã chức năng là công cụ để biểu diễn phân rã có thứ bậc đơn giản các công việc cần thực hiện. Mỗi công việc được chia ra làm các công việc con. Số mức chia phụ thuộc vào kích cỡ và độ phức tạp của hệ thống. Đặc điểm của sơ đồ phân rã chức năng là: sơ đồ phân rã chức năng cho 1 cách nhìn tổng quát, dễ hiểu từ đại thể đến chi tiết về các chức năng và nhiệm vụ thực hiện (rất dễ thành lập bằng cách phân rã các chức năng dần dần từ trên xuống).

Như vậy, việc xây dựng mô hình phân cấp chức năng là rất cần thiết nhằm xác định phạm vi của hệ thống cần phân tích. Đồng thời, sơ đồ phân rã chức năng cũng là phương tiện trao đổi giữa nhà thiết kế và người sử dụng trong khi phát triển hệ thống. Sơ đồ phân rã chức năng cho phép mô tả, khái quát dần các chức năng của một tổ chức một cách trực tiếp hoặc khách quan, phát hiện được các chức năng thiếu và trùng lặp.

Cách thức xây dựng mô hình phân cấp chức năng của toàn bô hê thống:

Để xây dựng được mô hình phân cấp các chức năng của hệ thống quản lý thông tin thư viện, tôi có sử dụng kết hợp cả hai phương pháp bottom-up và phương pháp top- down. Áp dụng cụ thể vào hệ thống quản lý thông tin thư viện, ta sẽ làm lần lượt các bước (có thể áp dụng hai phương pháp trên) như sau:

Sử dụng phương pháp top-down để tìm kiếm những chức năng chi tiết được nêu trong phân mô tả quy trình nghiệp vụ của hệ thống. Sử dụng phương pháp bottom-up để góm nhóm các chức năng chi tiết được liệt kê ở trên thành các chức năng ở mức cao hơn.

Thực hiện kết hợp việc giản lược hóa từ ngữ đến khi thu được chức năng của toàn bộ" hệ thống.

Giai đoan 1 — Sử dụng phương pháp top-down để tìm kiếm những chức năng chi tiết:

Để tìm kiếm chức năng chi tiết từ bản mô tả quy trình nghiệp vụ ta thực hiện đầy đủ theo S bước như dưới đây:

Bước 1: Gạch chân các động từ và bổ ngữ liên quan đến công việc của hệ thống thống (những chức năng chi tiết sẽ được mô tả thông qua các động từ và bổ ngữ này).

Bước 2: Từ danh sách các động từ và bổ ngữ thu được ở bước 1 ta tìm và loại bỏ những chức năng trùng lặp hay những cụm không phải là chức năng của hệ thống.

Bước 3: Từ danh sách thu được ở bước 2, gom nhóm những chức năng nào đơn giản do một người thực hiện lại.

7

Bước 4: Trong danh sách thu được từ bước 3, loại các chức năng không có ý nghĩa với hệ thống lại.

Bước S: Chỉnh sửa lại các chức năng được chọn sau bước 4 cho hợp lý.

Kết quả thu được:

- Gạch chân các động từ và bổ ngữ có được từ quy trình nghiệp vụ của hệ thống, loại bỏ các cụm từ không có phải là chức năng của hệ thống ta được kết quả sau:

1) Thêm yêu cầu bổ sung đầu sách

2) Lên danh sách sách đặt mua

3) Thống kê tình hình hiện trạng các đầu sách

4) Tìm kiếm đầu sách

5) Lập kế hoạch bổ sung đầu sách

6) Cập nhật thông tin đầu sách

7) Ghi nhận vị trí đầu sách trên giá

8) Xóa thẻ bạn đọc hết hạn

9) Cập nhật thông tin đầu sách

10) Cập nhật, gia hạn thẻ bạn đọc

11) Thống kê yêu cầu cập nhật sách

12) Ghi nhận thông tin sách mượn

13) Phân loại thông tin đầu sách theo biên mục

14) Ghi nhận thông tin sách trả

15 Kiểm tra tình trạng hiện tại của đầu sách

16 In hóa đơn yêu cầu đền sách

17 Tìm kiếm bạn đọc

18 Phân loại sách theo kho

19 Xử lý tài liệu quá hạn, hư hỏng

21 Nhập từ khóa tìm kiếm của tài liệu

22 Tạo yêu cầu đặt in/mua tài liệu

23 Báo cáo Thống kê

Giai đoan 2 — Sử dung phương pháo bottom-uo để gom nhóm các chức năng chi tết thành các chức năng ở mức cao hơn:

8

Sau khi làm công đoạn gom nhóm các chức năng nhỏ được liệt kê trong giai đoạn 1, ta sẽ thu được các chức năng ở mức cao hơn như sau:

Đặt mua/Bổ sung tài liệu.

Quản lý tài liệu.

Quản lý bạn đọc.

Quản lý mượn trả.

Báo cáo và thống kê.

Lập bảng và gom các chức năng chi tiết nhỏ theo từng những chức năng lớn ở trên ta có thể có cái nhìn rõ ràng hơn tập hợp các chức năng của hệ thống:

Thêm yêu cầu bổ sung tài liệu

Đặt mua/ Bổ sung tài liệu Quản lý thư viện

Lên danh sách tài liệu đặt muaTạo yêu cầu đặt in/ mua tài liệuTìm kiếm tài liệu Quản lý tài liệu

Cập nhật thông tin tài liệuXử lý tài liệu quá hạn hư hỏngTìm kiếm thông tin bạn đọc Quản lý bạn đọcCập nhật thẻ bạn đọcXóa thẻ bạn đọcGhi nhận thông tin tài liệu được mượn

Quản lý mượn trả

Ghi nhận thông tin tài liệu được trảIn hóa đơn yêu cầu đến tài liệuBáo cáo Báo cáo và thống kêThống kê

QUẢN LÝ THƯ VIỆN

9

Sơ Đồ Phân Rã Chức Năng ( BFD )

II. Xây dựng mô hình luồng dữ liệu mức khung cảnh :

Xây dựng mô hình luồng dữ liêu mức khung cảnh (DFD mức 0 ỵ

Lên danh sách tài liệu đặt mua

In hóa đơn yêu cầu đến tài liệu

Tạo yêu cầu đặt in/mua tài liệu

Cập nhật thông tin tài liệu

Xóa thẻ bạn đọc

Xử lý tài liệu quá hạn hư hỏng

Cập nhật thẻ bạn đọc

Thống kê

Tìm kiếm thông tin bạn đọc

Ghi nhận

thông tin

tải liệu đươc

Tìm kiếm tài liệu

Ghi nhận

thông tin

tải liệu đươc

Thêm yêu cầu bổ sung tài liệu

Đặt mua/Bổ sung

Quản lý mượn / trả

Báo Cáo

Quản lý tài liệu

Quản lý bạn đọc

Báo cáo & thống kê

10

Ở mức này, chức năng tổng quản của hệ thống là Quản lý thư viện. Với hệ thống này, có bốn tác nhân ngoài có khả năng tác động đến hệ thống về mặt dữ liệu (có thể rút ra từ sơ đồ quy trình nghiệp vụ - chương I) là: Nhà cung cấp sách, Ban tài chính, Bạn đọc, Văn phòng Khoa Bộ môn và phòng , Đào tạo (tác nhân ngoài kho sách không được tính đến ở đây). Bổ sung các luồng dữ liệu trao đổi giữa hệ thống và tác nhân ngoài, ta có biểu đồ luồng dữ liệu mức khung cảnh (DFD mức 0) như sau:

III. Xác định mô hình luồng dữ liệu mức đỉnh của hệ thống và mức dưới đỉnh của hệ thống.

11

a, Xây dựng mô hình luồng dữ liêu mức đỉnh (DFD mức 1):

Chức năng chính Quản lý thư viện (chức năng mức 0) có thể phân rã thành năm chức năng con là:

Chức năng Đặt hàng/Bổ sung,

Quản lý tài liêu,

Quản lý bạn đọc,

Quản lý mượn trả,

Báo cáo thống kê,

Ngoài các luồng dữ liệu vào/ra (14 luồng) ở mô hình luồng dữ liệu mức khung cảnh (DFD mức 0) được bảo toàn, thì ta thấy luồng thông tin trao đổi giữa ba chức năng Đặt mua/Bổ sung, Quản lý mượn trả, Quản lý bạn đọc là không trực tiếp mà phải thông qua một vài kho dữ liệu như kho Tài liệu, kho Tài liệu mượn, kho Hóa đơn đền sách, kho Danh sách yêu cầu cập nhật/bổ sung. Từ đó ta có các bước xây dựng mô hình luồng dữ liệu mức đỉnh (DFD mức 1) như sau:

Từ DFD mức khung cảnh, với DFD mức đỉnh các tác nhân ngoài của hệ thống ở mức khung cảnh được giữ nguyên với các luồng thông tin vào ra.

Hệ thống được phân rã thành các tiến trình mức đỉnh là các chức năng chính bên trong hệ thống theo biểu đồ phân cấp chức năng mức 1.

Xây dựng thêm các kho dữ liệu và luồng thông tin trao đổi giữa các chức năng mức đỉnh

12

13

b, Xây dựng mô hình luồng dữ liệu mức dưới đỉnh ( DFD mức 2) :

Ở mức này ta có thể thấy 5 chức năng Đặt mua / Bổ sung, Báo cáo và Thống kê, Quản lý tài liệu, Quản lý mượn trả, Quản lý bạn đọc còn được phân rã thành nhiều chức năng con khác. Cụ thể là :

- Chức năng Đặt mua / Bổ sung : được phân rã thành 3 chức năng : Thêm yêu cầu bổ sung tài liệu, Lên danh sách tài liệu đặt mua, Tạo yêu cầu đặt in/ mua tài liệu.

- Chức năng Quản lý tài liệu : được phân ra thành 3 chức năng : Tìm kiếm tài liệu, Cập nhật thông tin tài liệu, Xử lý tài liệu quá hạn hư hỏng.

- Chức năng Quản lý mượn trả được phân rã thành 3 chức năng chính : Tìm kiếm thông tin bạn đọc, Cập nhật thẻ bạn đọc, Xóa thẻ bạn đọc.

- Chức năng Quản lý mượn/ trả được phân ra thành 3 chức năng : Ghi nhận thông tin tài liệu được mượn, ghi nhận thông tin tài liệu được trả, In hóa đơn yêu cầu đến tài liệu.

- Chức năng Báo cáo thống kê được phân ra thành 2 chức năng : Báo cáo và Thống kê.Sau khi đã tiến hành xây dựng sơ đồ DFD mức 1 và xác định được các chức năng phân rã , ta tiếp tục xây dựng sơ đồ DFD mức 2 theo nguyên tắc :

- Thực hiện phân rã đối với mỗi tiến trình của mức đỉnh.- Khi thực hiện phân rã ở mức này vẫn phải căn cứ vào biểu đồ phân cấp chức năng để xác định

các tiến trình con sẽ xuất hiện trong biểu đồ luồng dữ liệu.- Việc phân rã có thể tiếp tục cho đến khi đủ số mức cần thiết.- Khi phân rã các tiến trình phải đảm bảo tất cả các luồn thông tin vào ra ở tiến trình mức cao phải

có mặt trong các tiến trình mức thấp hơn và ngược lại.

14

Chức năng Đặt mua/ Bổ sung :

15

Chức năng quản lý tài liệu :

16

Chức năng quản lý bạn đọc :

Chức năng báo cáo và thống kê :

17

Chức năng quản lý mượn trả:

IV. Xác định các thực thể và sơ đồ quan hệ giữa các thực thể của hệ thống:

A. Phân tích :1. Phát hiện thực thể :

1: DOCGIA :- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 độc giả trong quy trình mượn sách ở thư viện.- Các thuộc tính : MaDocGia,

HoTen,NgaySinh,DiaChi,Email,NgayLapThe,NgayHetHan,SoSachDangMuon,TinhTrangThe,GioiTinh.2 :LOAIDOCGIA :

- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 loại độc giả trong quy trình mượn trả sách ở thư viện.- Các thuộc tính : MaLoaiDocGia, TenLoaiDocGia

3 : PHIEUMUON :- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 phiếu mượn- Các thuộc tính : MaPhieuMuon, NgayMuon, NgayTraDuKien

4: CHITIETPHIEUMUON

18

- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 phiếu mượn- Các thuộc tính : MaCTPM, NgayTra

5 : SACH- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 sách- Các thuộc tính : MaSach, TenSach, TacGia, NamXuatBan, NgayNhap,TinhTrangSach,

NhaXuatBan.6 : LOAISACH

- Mỗi thực thể tượng trưng cho 1 loại sách- Các thuộc tính : MaLoaiSach, TenTheLoai

7 : THAMSO- Chứa các quy định đối với việc mượn trả sách ở thư viện- Các thuộc tính : SoSachMuonToiDa, SoNgayMuonToiDaB. Mô hình ERD :

19

C.Mô tả thực thể :

20

V: Xác định các giao diện và thiết kế các giao diện :

Tên ca sử dụng Đăng NhậpTác Nhân Sinh viên,nhân viên thư viện, Quản lí thư viện.Mô tả Người dùng đăng nhập vào hệ thống để sử dụng

các chức năngSự kiện kích hoạt Người dùng chọn chức năng đăng nhập Điều kiện kiên quyết Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn chức năng đăng nhập

2. Hệ thống trả về form đăng nhập3. Người dùng điền thông tin vào form đăng

nhập,nhấn submit4. Hệ thống xác nhận người dùng và phản hồi

kết quả cho người dùng

Phương thức thay thế

Kết quả Người dùng được xác nhận

Ngoại Lệ

Tần suất sử dụng Rất thường xuyên

21

Thiết kế giao diện:

Tên ca sử dụng Đăng XuấtTác Nhân Sinh viên,nhân viên thư viện, Quản lí thư viện.Mô tả Người dùng sau khi đăng nhập vào hệ thống

muốn thoát ra khỏi hệ thống.Sự kiện kích hoạt Người dùng chọn chức năng đăng xuấtĐiều kiện kiên quyết Người dùng phải đăng nhập. Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn chức năng đăng xuất

2. Hệ thống trả về trang chủ. Phương thức thay thế Kết quả Người dùng đăng xuất khỏi hệ thống.Ngoại Lệ Người dùng tắt hệ thống. Tần suất sử dụng Rất thường xuyên

22

Tìm sách theo từ khóa:

Tên ca sử dụng Tìm sách theo từ khóaTác Nhân Sinh viên,nhân viên thư viện, Quản lí thư viện.Mô tả Người dùng sau khi đăng nhập vào hệ thống

muốn tìm kiếm sách trong cơ sở dữ liệu.Sự kiện kích hoạt Người dùng chọn chức năng tìm kiếm theo từ

khóaĐiều kiện kiên quyết Người dùng phải đăng nhập. Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn tìm kiếm theo từ khóa

2. Hệ thống trả về form tìm kiếm theo từ khóa

3. Người dùng nhập từ khóa và tìm kiếm.4. Hệ thống trả về kết quả tìm kiếm.

Phương thức thay thế Kết quả Các dữ liệu liên quan đến từ khóa của người sử

dụng muốn tìm.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Rất thường xuyên

Thiết kế giao diện

23

Tìm sách theo thể loại:

Tên ca sử dụng Tìm sách theo thể loạiTác Nhân Sinh viên,nhân viên thư viện, Quản lí thư viện.Mô tả Người dùng sau khi đăng nhập vào hệ thống

muốn tìm kiếm sách trong cơ sở dữ liệu.Sự kiện kích hoạt Người dùng chọn chức năng tìm kiếm theo thể

loạiĐiều kiện kiên quyết Người dùng phải đăng nhập. Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn tìm kiếm theo thể loại

2. Hệ thống trả về form tìm kiếm theo thể loại

3. Người dùng nhập từ khóa và tìm kiếm.4. Hệ thống trả về kết quả tìm kiếm.

Phương thức thay thế Kết quả Các dữ liệu liên quan đến từ khóa của người sử

dụng muốn tìm.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Rất thường xuyên

Thiết kế giao diện:

24

Tìm kiếm sinh viên:

Tên ca sử dụng Tìm kiếm sinh viênTác Nhân Nhân viên thư viện, Quản lí thư viện.Mô tả Khi sinh viên mượn trả sách, nhân viên thư viện

muốn tìm sinh viên để thực hiện ghi nhận mượn trả.

Sự kiện kích hoạt Nhân viên thư viện chọn chức năng tìm kiếm sinh viên

Điều kiện kiên quyết Nhân viên phải đăng nhập. Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn tìm kiếm sinh viên

2. Hệ thống trả về form tìm kiếm theo thể loại

3. Nhân viên nhập mã số sinh viên.4. Hệ thống trả về kết quả tìm kiếm.

Phương thức thay thế Kết quả Thông tin mượn trả sách của sinh viên.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Rất thường xuyên

Thiết kế giao diện:

25

Tìm kiếm nhân viên:

Tên ca sử dụng Tìm kiếm nhân viênTác Nhân Quản lí thư viện.Mô tả Khi quản lí thư viện muốn tìm kiếm thông tin của

nhân viên.Sự kiện kích hoạt Quản lí thư viện chọn chức năng tìm kiếm nhân

viênĐiều kiện kiên quyết Quản lí thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Người dùng chọn tìm kiếmnhân viên

2. Hệ thống trả về form tìm kiếm 3. Quản lí nhập mã số nhân viên hoặc tên

nhân viên.4. Hệ thống trả về kết quả tìm kiếm.

Phương thức thay thế Kết quả Thông tin nhân viên.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi dùng

Thiết kế giao diện:

26

Quản lí cập nhật sách:

Tên ca sử dụng Quản lí cập nhật sáchTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi có thay đổi về sách như thêm sách mới, xóa

sách ko có trong thư viện, sửa thông tin về sách, nhân viên thư viện sẽ dùng usecase này

Sự kiện kích hoạt Nhân viên thư việnvào quản lí sách.Điều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên chọn một trong các chức năng

thêm sách, xóa sách, thay đổi sách.2. Hệ thống cập nhật kết quả vào cơ sở dữ

liệu. Phương thức thay thế Kết quả Thông tin sách thay đổiNgoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi dùng

Thiết kế giao diện:

27

28

Thêm thể loại sách:

Tên ca sử dụng Thêm thể loại sáchTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi có thêm thể loại sách mới được nhập về.Sự kiện kích hoạt Nhân viên thư việnthêm thể loại sáchĐiều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên chọn thêm thể loại sách

2. Hệ thống tạo một trường thể loại mới trong cơ sở dữ liệu.

Phương thức thay thế Kết quả Thêm thể loại sách trong thư việnNgoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi dùng

Thiết kế giao diện:

29

Thêm sinh viên:

Tên ca sử dụng Thêm sinh viênTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi sinh viên khóa mới nhập trường, cần thêm tài

khoản cho sinh viên truy cập vào hệ thống thư viện của trường.

Sự kiện kích hoạt Khóa mới vào trường, nhân viên thư viện cập nhật sinh viên mới.

Điều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên chọn thêm sinh viên

2. Hệ thống tạo một trường sinh viên mới trong cơ sở dữ liệu.

Phương thức thay thế Kết quả Thêm sinh viên mới được cấp phép dùng thư

việnNgoại Lệ Tần suất sử dụng Mỗi năm dùng một lần khi có khóa mới nhập

trường.

Thiết kế giao diện:

30

Xóa sinh viên:

Tên ca sử dụng Xóa sinh viênTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi sinh viên đã ra trường và hoàn thành trả sách

thư viện.Sự kiện kích hoạt Nhân viên thư việnxóa sinh viên đã ra trườngĐiều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên chọn xóa sinh viên

2. Hệ thống xóa sinh viên và lưu trong cơ sở dữ liệu

Phương thức thay thế Kết quả Xóa thông tin sinh viên trong cơ sở dữ liệu.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi dùng

Thiết kế giao diện:

Thêm nhân viên:

Tên ca sử dụng Thêm nhân viênTác Nhân Quản lí thư việnMô tả Khi có thêm nhân viên trong thư việnSự kiện kích hoạt Quản lí thêm nhân viên mới.Điều kiện kiên quyết Quản lí phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Quản lí chọn thêm nhân viên

2. Hệ thống thêm nhân viên mới. Phương thức thay thế Kết quả Thêm nhân viên mới sử dụng hệ thốngNgoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi sử dụng

31

Thiết kế giao diện:

Xóa nhân viên:

Tên ca sử dụng Xóa nhân viênTác Nhân Quản lí thư việnMô tả Khi nhân viên nghỉ việcSự kiện kích hoạt Quản lí thư viện thực hiện xóa nhân viênĐiều kiện kiên quyết Quản lí thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Quản lí thư viện chọn xóa nhân viên

2. Hệ thống xóa nhân viên và lưu cơ sở dữ liệu

Phương thức thay thế Kết quả Xóa thông tin nhân viên trong cơ sở dữ liệu.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Ít khi dùng

Thiết kế giao diện:

32

Cho mượn sách:

Tên ca sử dụng Cho mượn sáchTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi sinh viên đến mượn sách, nhân viên thư viện

thực hiện cập nhật thông tin sách mà sinh viên đã mượn.

Sự kiện kích hoạt Sinh viên đến mượn sách và nhân viên nhận phiếu mượn sách của sinh viên.

Điều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên nhập số hiệu sinh viên, mã

sách sinh viên mượn2. Hệ thống lưu thông tin này vào cơ sở dữ

liệu Phương thức thay thế Kết quả Thông tin sách mà sinh viên mượn được lưu.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Rất hay sử dụng

Thiết kế giao diện:

33

Nhận trả sách:

Tên ca sử dụng Nhận trả sáchTác Nhân Nhân viên thư việnMô tả Khi sinh viên đến trả sách, nhân viên thư viện

nhận lại sách và lưu thông tin.Sự kiện kích hoạt Sinh viên đến trả sách, nhân viên thư viện nhận

sách.Điều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện phải đăng nhập Phương thức cơ bản 1. Nhân viên nhập số hiệu sinh viên, mã

sách sinh viên mượn2. Hệ thống kiểm tra và xóa thông tin về

sách đã trả của sinh viên Phương thức thay thế Kết quả Thông tin mới được lưu lạiNgoại Lệ Tần suất sử dụng Rất hay sử dụng

Thiết kế giao diện:

34

Quản lí báo cáo:

Tên ca sử dụng Quản lí báo cáoTác Nhân Nhân viên thư viện, quản lí thư việnMô tả Quản lí thư viện muốn nắm bắt về tình hình hoạt

động của thư viên như sách thiếu, sách hết, sinh viên quá hạn trả mà chưa trả sách...

Sự kiện kích hoạt Quản lí thư viện, nhân viên thư viện lập báo cáoĐiều kiện kiên quyết Nhân viên thư viện, quản lí thư viện phải đăng

nhập Phương thức cơ bản 1. Chọn loại báo cáo cần lập và lập báo cáo

2. Hệ thống hiển thị ra kết quả báo cáo. Phương thức thay thế Kết quả Thông tin về báo cáo.Ngoại Lệ Tần suất sử dụng Bình thường.

Thiết kế giao diện:

VI : Kết Luận

Sau bước phân tích hệ thống về chức năng, ta đã có cái nhìn khá toàn diện về hệ thống. Nếu như sơ đồ phân rã chức năng BFD cho ta một cái nhìn khái quát, dễ hiểu từ đại thể đến chi tiết về các chức năng và nhiệm vụ thực hiện sơ đồ luồng dữ liệu lại cung cấp cho chúng ta bức tranh tổng thể về hệ thống và thiết kế sơ bộ về cách thức thực hiện các chức năng của hệ thống.

35