balya yönetim sistemi
TRANSCRIPT
Mithat ÖZTEKİN
K.S.Ü.
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
PAMUK EKSPERLİĞİ ANABİLİM DALI
YÜKSEK LİSANS TEZİ
KAHRAMANMARAŞ
EYLÜL- 2000
KSÜ
PAMUK BALYALARININ YÖNETİM SİSTEMİ
VE İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
PAMUK BALYALARININ YÖNETİM SİSTEMİ
VE İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİ
Mithat ÖZTEKİN
YÜKSEK LİSANS TEZİ
PAMUK EKSPERLİĞİ ANABİLİM DALI
Bu tez ....../......./2000 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oy
Birliği/Oy Çokluğu ile Pamuk Eksperliği Anabilim Dalında Yüksek Lisans Tezi
Olarak Kabul Edilmiştir.
İmza....................... İmza.................. İmza........................
Prof. Dr. Mustafa Prof. Dr. Aydın Doç. Dr. Fatih
OĞLAKÇI AKKAYA KILLI
DANIŞMAN ÜYE ÜYE
Yukarıdaki imzaların adı geçen öğretim üyelerine ait olduğunu onaylarım
Kod No
Prof. Dr. Mustafa ÇÖLKESEN
Enstitü Müdürü
İmza ve Mühür
Bu Çalışma K.S.Ü. Araştırma Fon Saymanlığı Tarafından Desteklenmiştir.
Proje No:
Not:Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, Şekil, şekil ve fotoğrafların
kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.
ÖZET MİTHAT ÖZTEKİN
3
ÖZET
YÜKSEK LİSANS TEZİ
PAMUK BALYALARININ YÖNETİM SİSTEMİ
VE İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİ
Mithat ÖZTEKİN
KSÜ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
PAMUK EKSPERLİĞİ ANABİLİM DALI
DANIŞMAN: Prof. Dr. Mustafa OĞLAKÇI
Yıl: 1999, Sayfa:...........
Jüri : Prof. Dr. Mustafa OĞLAKÇI
:.................................
:.................................
Kahramanmaraş Bossa iplik işletmelerinde , işletme içerisine alınan balyalardan
balya yönetim sistemine ( BIAS ) göre seçilen 120 balyadan elde edilen ipliklerin ,
balya karakteristikleri ile ilişkisini saptamak amacıyla bu çalışma 1999 yılında ele
alınmıştır.
Çalışmada , pamuk balyalarındaki lif karakterlerinin , iplik değerlerini olumlu
veya olumsuz yönde , lif parametresine bağlı olarak etkilediği saptanmıştır.
Pamuktaki yabancı madde miktarının %3.7 ‘den cer aşamasında % 0.097 ‘ye kadar
azalması , toz miktarının % 0.18 ‘den % 0.022 ‘ye düştüğü , elyaf döküntüsü
oranının balya pamukta % 0.2 , cerde ise % 0.015 ’e düştüğü saptanmıştır.
.
ABSTRACT MİTHAT ÖZTEKİN
2
ABSTRACT
MSc THESIS
BALE INVENTORY ANALYSIS SYSTEM
AND EFFECTS TO THE YARN QUALITY
Mithat ÖZTEKİN
DEPARMENT OF COTTON EXPERTISE
INSTITUTE NATURAL AND APPLIED SCIENCES
UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM
Supervisor: Prof. Dr. Mustafa OĞLAKÇI
Year: 1999, Sayfa:...........
Jury :. Prof. Dr. Mustafa OĞLAKÇI
:.................................
:.................................
Thıs study was carried out to determine relatıon between cotton bale and yarn
quality in Kahramanmaraş Bossa yarn mill in 1999. Accordıng to Bale Invantory
Analysıs System ( BIAS ) 120 cotton bales were choosen and than yarn produced.
In the study , fiber characters of cotton bales were effected by yarn parameter in
posıtıvely or negatively. From foregıne materıal of cotton decreased from % 3.7
and ın card machıne to % 0.097 , dust of cotton from % 0.18 and card machıne
to % 0.022 , fiber fragment of cotton from % 0.2 and card machıne to % 0.015 . as
we saw all data decreases.
TEŞEKKÜR MİTHAT ÖZTEKİN
3
TEŞEKKÜR
Bana bu araştırma konusunu veren ve araştırmanın her safhasında bilgi,
tecrübe ve önerilerinden yararlandığım danışman hocam Sayın Prof. Dr. Mustafa
OĞLAKÇI ’ya , araştırmamın laboratuar çalışma safhalarında her türlü yardımını
esirgemeyen BOSSA çalışanlarına teşekkür ederim.
İÇİNDEKİLER MİTHAT ÖZTEKİN
4
İÇİNDEKİLER SAYFA
ÖZET.......................................................................................................... I
ABSTRACT............................................................................................... II
TEŞEKKÜR............................................................................................... III
ÇİZELGELER DİZİNİ ............................................................................ V
ŞEKİLLER DİZİNİ .................................................................................. VI
1. GİRİŞ ..................................................................................................... 7
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR .................................................................... 9
3. MATERYAL VE METOT .................................................................. 11
3.1. Materyal ......................................................................................... 11
3.2. Metot ............................................................................................... 12
3.2.1. Balya Pamukların Seçimi ....................................................... 12
3.2.2. Çalışmanın Materyalini Oluşturan Balyaların Seçimi........ 12
3.2.3. Proseslerde Kalite Özelliklerinin Saptanması ...................... 18
3.2.3.1. Yabancı Madde ................................................................ 18
3.2.3.2. Mixer,Tarak ve Cer Aşamaları ....................................... 18
3.2.3.3. Şerit ,Fitil ve İplik Numaralarının Saptanması ............. 18
3.2.3.4. Tarakta Nep Sayısı .......................................................... 18
4. BULGULAR VE TARTIŞMA .......................................................... 19
4.1. Tarakta Nep Sayısı
Balya , Mixer, Tarak ve Cer ‘de Çepel Oranları ....................
4.2. Mixin Mixer , Tarak , Cer Proseslerindeki Elyaf Değerleri ... 20
4.3. Mixin Cer , Fitil ve iplik Değerleri ............................................ 21
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER 23
KAYNAKLAR 24
ÖZGEÇMİŞ 25
ÇİZELGELER MİTHAT ÖZTEKİN
5
ÇİZELGELER DİZİNİ Çizelge Adı Sayfa No
Çizelge 3.1.1. Makine tipi ve Özellikleri ................................
Çizelge 3.2.1. Pamuk Satın Alma Kriterleri ..........................
Çizelge 3.2.2.3. Eğirme Sistemlerine Göre Elyaf Öncelik
Sırası ve Aralığı .................................................
Çizelge 3.2.2.4. Materyalin Saptanan özellikleri .......................
Çizelge 3.2.2.5. 120 Balyanın Yolucu Altına Dizilişi ................
Çizelge 4.1.1 Yabancı Madde Oranları ve Cv % Değerleri .
Çizelge 4.1.2. Tarakta Nep Adedi ...........................................
Çizelge 4.2.1. Mixer, Tarak , Cer Elyaf Değerleri ..................
Çizelge 4.3.1. Tarak , Cer , Fitil Şerit değerleri ......................
Çizelge 4.3.2. İplik Değerleri ...................................................
ŞEKİLLER MİTHAT ÖZTEKİN
6
ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil Adı Sayfa No
Şekil 3.2.2.1. Balya ve Numune Üzerine Yapıştırılan
Barkot Etiketi ...........................................................
Şekil 3.2.2.2. Balya ve Numune Üzerine Yapıştırılan Barkot
Etiketlerine Verilen Kategori Numaraları ............
GİRİŞ MİTHAT ÖZTEKİN
7
1. GİRİŞ
Dünya 'da yaklaşık 32 - 33 milyon hektarlık bir alanda pamuk tarımı
yapılmakta ve yılda 18 - 19 milyon ton lif pamuk elde edilmektedir. Elde edilen lif
pamuğun % 95 - 96 sı iplik üretiminde kullanılmaktadır. Dünya iplik sanayi
hammaddesinin % 49 ' unu ise pamuk lifi oluşturmaktadır ( Gençer ve ark., 1995 ).
Ülkemizde, yaklaşık olarak 750-800 bin hektarlık bir alanda pamuk tarımı
yapılmakta, 800-850 bin ton lif pamuk elde edilmektedir. Lif pamuğun % 95 - 96 'sı
iplik sanayinde kullanılmakta ve kullanılan bu miktar iplik sanayi hammaddesinin %
60 - 61 'ini oluşturmaktadır (Anon., 1998 ).
Ülkemizin pamuk ipliği üretimi 750-800 bin ton dolayında olup, iç
tüketimimizi karşılayabilir durumdadır. Son yıllarda , iplik yapımına yönelik
yatırımlar sonucu 40 - 50 bin ton iplik ihracatı gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında ,
ülkemizde her yıl yaklaşık olarak 1300-1400 milyon metre pamuklu dokuma
üretimi yapılmaktadır. Pamuklu dokuma ihracatı yanında , giyim ürünlerinin de
ihracatı ile ülkemize önemli bir döviz girdisi sağlanmaktadır (Anon., 2000 ).
Dokuma ve giyim ürünlerinin kalitesi , üretimde uygulanan faktörlerden daha
çok iplik kalitesine bağlı kalmaktadır. Ülkemizin dünya pazarlarında kendini kabul
ettirmesi ve bunun devamlılığı için kaliteli iplik üretimi daha fazla önem
kazanmaktadır.
İpliğin kalitesi , iplik üretiminde kullanılan hammaddenin kalitesine sıkı
sıkıya bağlıdır. Pamuk liflerinin uzunluk , dayanıklılık , incelik ve olgunluk gibi
karakterlerindeki istenilen ölçüler , lifin elde edildiği çeşide , yetiştirme , depolama
ve çırçırlama koşullarına bağlıdır.
İyi bir iplik imalatı için ideal olanı birbirlerine benzeyen lifleri bir araya
getirip eğirmektir. Ancak pratikte bunu tam olarak sağlamak mümkün değildir. İplik
işletmelerine lif pamuk 150-250 kg ağırlığındaki balyalar halinde temin edilir.
Genellikle balyalar bir parti şeklinde satışa sunulur. Tek balya sisteminin uygulandığı
A.B.D’ de , her balyanın lif özellikleri (uzunluk, incelik v.b.) balya üzerine yazılır.
Buna karşılık ülkemizde , bir partinin % 5 - 20 'si kadarlık balyalardan alınan
örneklerde saptanan özellikler , tüm partideki balyalara genelleştirilmektedir.
Ülkemizde genellikle iplik fabrikaları balya pamuğun fiyatı yanında ,
balyadan alınan örneklerin lif özelliklerini göz önünde bulundurarak hammadde
temin etmektedir.
Pamuk iplikçiliği yönünden , öncelikli olarak aynı çeşidin aynı tarladaki
lifleri ,zorunlu hallerde aynı çeşidin aynı lokasyondaki lifleri , eğer zorunlu ise aynı
çeşidin farklı bölgedeki liflerinin karışımı kullanılmalıdır ( Oğlakcı , 1999 ).
Ancak pratikte ,aynı çeşidin balya pamuklarını bulmak zor olmaktadır. Bu
nedenle , iplik fabrikalarında kaliteli iplik üretimi için çeşit özelliğinden çok
birbirine yakın özellikte olan balyaların birlikte harmanlanması göz önünde
bulundurulmaktadır. Bu uygulamada işletme depolarındaki her balyanın
numaralanıp örnek alınması ve bu örnekler de yapılan analiz sonuçlarının göz
önünde bulundurulmasında işletme açısından kolaylıklar bulunmaktadır ( Batta ,
1993 ). Balyaların harmanlanmasında BIAS ( Bale Inventory and Analysis System )
sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Bunun yanında incelik, olgunluk , parlaklık
GİRİŞ MİTHAT ÖZTEKİN
8
gibi ölçüm kriterlerinin tek olarak veya birlikte kullanıldığı harmanlama yöntemleri
de bulunmaktadır ( Yankey , 1997 ).
Bu çalışma , K. Maraş 'da bazı iplik fabrikalarında uygulanan BIAS sistemine
göre balya karışımı sağlanan pamuk balyalarında belirlenen lif özelliklerinin iplik
aşamaları olan, tarak ve cer aşamalarındaki değişimlerini izlemek ve bu özelliklerin
iplik kalitesine olan etkilerini saptamak ve bu konuda yapılacak çalışmalara
yardımcı olmak amacıyla ele alınmıştır.
ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MİTHAT ÖZTEKİN
9
2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR
Konu ile ilgili olarak daha önceden yapılmış olan bazı çalışmalar aşağıda
özet olarak verilmiştir.
ANTHONY ve ark. (1990), yapmış oldukları çalışmada; temizleyici
sistemlerdeki çalışma düzeninin lifteki düğümlenmelerin oluşumuna etkili olduğunu
ve ikili lint temizleyici sisteminin, tülbentteki nep sayısını 15.9 adet/645cm2'den
36.2 adet/645cm2'
'ye artırdığını saptamışlardır.
LALOR ve ark. (1990)’ a göre pamuk lifinde görülen kusurlar özellikle nep
ve tohum parçacıklarıdır. Bunu azaltmak için , iplik fabrikalarında ve kumaş
dokumalarında uygun üretim yöntemleri hızlı bir şekilde bulunmaya çalışıldığını
belirten araştırıcılar, özellikle kumaşlar ve lif pamuk üzerinde durulduğunu,
pamuğun büyüme koşulları ve olgunluğun dikkate alındığını da düşük bir potansiyel
olduğunu bildirmişlerdir.
RICARDO ve ark. (1991 ), mote sayısındaki azalmanın, kumaş
boyamasında ölü lif problemlerinin azalmasına yardımcı olabileceğini
söylemişlerdir.
BATTA (1993), yaptığı çalışmalarda; pamuk balya yönetiminin yararlılığını
,yüksek kalite iplik üretebilmek için balya stoku bulundurmanın ve kontrolünün
gerekliliğini vurgulamıştır.
ANONİM (1994), balya yönetiminde lif özelliklerine göre en az 20 en çok
48 kategori (gruplandırma) yapılmasını belirtmiştir.
YANKEY (1997), yaptığı çalışmada; balya harmanlamasında incelik,
olgunluk ve parlaklık özelliklerinin ayrı ayrı veya birlikte göz önünde
bulundurulabileceğini; incelik değeri tek başına ele alındığında balyalar arasındaki
cv değerinin %12 'den ; balyalar arasındaki incelik farklılıklarının ise 0,1 microndan
az olmasını, harman içerisinde inceliklerin birbirine yakın olanlar yan yana
getirilmesini önermiştir.
ZHU ve ETHRİDGE (1997), işletmelerde, balya açma ve harmanlama
prosesinde : liflerin uzunluk ve sağlamlık açısından zarar görebileceğini, bunun
yanında tarama ve çekme proseslerinde zayıf ve kısa liflerden faydalanabileceğini
belirtmişlerdir.
ANONİM (1998), balya harmanlamasında lif uzunluğu, düzgünlüğü, inceliği,
mukavemeti, sarılık (+b), Parlaklık (Rd), kısa lif oranı (SFI) değerlerine göre balya
karışımı yapılabileceğini belirtmiştir.
ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MİTHAT ÖZTEKİN
10
ERCAN (1998), yapmış olduğu çalışmada; pamuk lifindeki nep oranının ,
kısmen , hasat tarzı ve hırpalanmalardan ileri gelse de, esas olarak çırçırlamadan ve
bilhassa çırçırlama hatalarına bağlı olduğunu , neplerin iplikhanelerde harman-halaç
ve bilhassa tarak makinasında da işlem hatası sonucu oluşabileceğini, nepin fazla
olmasının ipliğin görünümünü, düzgünlüğünü, ince ve kalın nokta sayısını olumsuz
yönde etkilediğini bildirmiştir.
SARANGA ve ark. (1998), yapmış oldukları çalışmada, türler arası pamuk
melezlerinin (G.hirsutum x G.barbadense) iplik ve lif kalitesini düşürdüklerini
bildirmişlerdir. İsrail'de kuru ve sulu şartlarda yetiştirilen 13 ISHs ve bir konrol
çeşidi (G.hirsutum cv. Pima S-5) üzerinde mote sayısı, nep sayısı ve lif teknolojik
özellikleri araştırılmış. İplik üzerindeki nep sayılarına motelerin etkileri,
belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmacılar nep miktarı ila moteler ( 1-3 mm genişlikte
ve 3-5 mm uzunlukta) arasında çok yakın pozitif ilişki olduğunu ve nep miktarı ile
olgun liflerin yüzdesi arasında olumsuz olarak bir ilişki saptamışlardır. Sonuç olarak
motelerin sayısını azaltmak, olgun liflerin oranını yükseltmek, ISHs nin iplik
kalitesini geliştirmek için seleksiyon yapılması gerektiği bildirilmiştir.
ÇAMLI. (1995), yapmış olduğu çalışmada, nep’in liflerin dolaşmasından
meydana gelen küçük düğümcükler olduğunu , nep’li lif pamuğu ışığa tutulduğunda
yada siyah zemin üzerine yayıldığında neplerin toplu iğne başı büyüklüğünde veya
daha küçük düğümcükler olduğunu, nep’in iplik yapımında kopmalara neden olarak
üretimi etkileyebileceğini ve kumaşa geçtiğinde küçük noktalar halinde görülerek
kaliteyi bozacağını bildirmiştir.
ANONİM (1997), Dünyada orta lif uzunluğuna sahip pamukların lif kopma
dayanıklılığı , 20 – 25 gr/tex arasında değiştiğini, ıslah çalışmaları ile lif kopma
dayanıklılığı 28 – 32 gr/tex ‘ e kadar yükseltilebildiğini bildirmişlerdir.
GÜNAYDIN (1998), yapmış olduğu çalışmada , pamuk lifinde incelik
azaldıkça nep oluşumu artmakta, iplik mukavemeti yükselmektedir. Ayrıca elyafın
olgun derecesi hakkında fikir verir. Çok fazla lif inceliği çok fazla olgunlaşmamış
elyaf demektir.
ÖKDEM ve ark. (1998), yapmış oldukları çalışmada , yüksek oranda
olgunlaşmamış elyaf içeren lif pamuk , iplik yapılırken ; yüksek kopuş sayısına , nep
oluşumuna , düzgünsüz görünüme ve sonuçta düzgünsüz boyamalara neden
olabileceğini bildirmişlerdir.
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
11
3. MATERYAL VE METOT
3.1. Materyal
Bossa işletmesine alınan değişik özelliklerdeki 314 balyadan , balya
yöntemine göre seçilen 120 balya ile lif ve iplik özelliklerinin saptanmasında
kullanılan HVI-900 ve Uster cihazları ile aşağıda özellikleri verilen ve iplik
prosesinde kullanılan makineler (Çizelge 3.1.1.) çalışmanın materyalini
oluşturmuştur.
Makine Adı Makine Tipi Makine İşlevi İşletme
Rutubeti
% Rh
Harman Hallaç Trützschler
BD 019
CVT4
Pamuğun harmanlanması, gevşetilmesi
açılması , karıştırılması ve temizlenmesi .
55 -70
Tarak Trützschler
DK 803
Elyaf kütlelerinin tek elyaf haline
gelinceye kadar açılması, yabancı madde
ve tozların uzaklaştırılması kısa elyaf ve
neplerin giderilmesi , elyafın daha iyi
karışımının sağlanması.
50 - 55
Cer Vouk
SH - 802
Taranmış elyaf grubunu çekerek düzgün
(parelel) konuma getirmek , inceltmek ve
homojenlik sağlamak.
45 - 50
Fitil Toyoda
FL 100
Cer şeritlerinin çok az bir bükümle yeterli
mukavemetin sağlandığı, ön eğirme işlemi
yaparak fitil şeridi haline getirmek.
45 - 50
Vater Whitin Fitil formundaki elyaflara çekim ve büküm
vererek iplik elde etmek.
40 - 45
Bobin Murata
7-V
İplik elde edildikten sonra bobinleme
işleminin yapılması.
60 -70
Çizelge 3.1.1.. Makine Tipi ve Özellikleri
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
12
3.2. Metot
Materyal temini ,balya seçimi ve tarak ,cer ,fitil ile iplik aşamaları ile ilgili
yöntemler aşağıda verilmiştir.
3.2.1. Balya Pamukların Seçimi
BOSSA işletmesine gönderilen lif örnekleri 21 ± 1 ºC ve % 60 ± 2 oransal
nem koşullarında 24 saat bekletildikten sonra HVI-900 cihazında lif özellikleri
yöntemlerine uygun olarak saptanır.
İşletmenin pamuk satın alma kriterleri Çizelge 3.2.1.1'de verilmiştir.
Çizelgeden işletmeye alınan balyalarda lif uzunluğu yönünden 26 mm ile 31 mm ; lif
inceliği yönünden 3.5 microner ile 4.7 microner ; lif mukavemeti yönünden 24 gr /
tex ile 29 gr / tex ; renk sınıflaması yönünden en fazla beyaz sınıfta standart 2 ile
standart 4 arası ; olgunluk yönünden en fazla % 70 ; yabancı madde yönünden en
fazla % 1.5 ve lif düzgünlüğü yönünden en az % 85 değerleri esas alınmıştır.
RING
Pamuk Özellikleri min. max. ort.
Uzunluk (mm)
( Length )
26 31 27,5
İncelik
( Micronair )
3,5 4,7 4,2
Mukavemet (gr/tex)
( Strength )
24 31 28
Renk Sınıflaması
( Color Grade )
21 41 31
Olgunluk Yüzdesi
(%) ( Maturity )
70
Çepel ( % )
( Trash )
1,5
Düzgünlük indeksi
( Uniformıte )(%)
85
Çizelge 3.2.1.1. Pamuk Satın Alma Kriterleri
3.2.2 Çalışmanın Materyalini Oluşturan Balyaların Seçimi
Satın alma kriterlerine göre işletmeye alınan 314 balyanın her birisinden ayrı
ayrı ve balyanın 2 ayrı yönünde 100 'er gramlık lif pamuk örnekleri alınmıştır. Lif
pamuklar 21± 1 ºC ve % 60 ± 2 oransal nem koşullarında 24 saat
kondisyonlandıktan sonra HVI 900 cihazında yöntemlerine uygun olarak lif analizi
yapılmıştır. Lif özellikleri belirlenen 314 balyadan, ring iplik işletmesinde lif
uzunluğu, incelik, düzgünlük, mukavemet sınırlarına göre katagoriler belirlenmiştir.
Seçimde esas alınan karakter sınırları Çizelge 3.2.2.3'de verilmiştir.
Balyalardan lif pamuk örnekleri alınırken balya üzerine, balyayı tanımlayacak
barkot etiketi yapıştırılmıştır. (Şekil 3.2.2.1 'de verilmiştir).
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
13
2 7 7 3 6 8 2 7 7 3 6 8
Şekil 3.2.2.1. Balya ve Numune Üzerine Yapıştırılan Barkot Etiketi
2 7 7 3 6 8 2 7 7 3 7 0
1 1 2 3 2 1 2 3
Şekil 3.2.2.2. Balya ve Numune Üzerine Yapıştırılan Barkot Etiketlerine Verilen
Kategori Numaraları
Not : Üstteki Sayılar Barkot , Alttaki Sayılar Katagori Numarasıdır.
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
14
Sıra Ring Egirme
1 Uzunluk
2 İncelik
3 Düzgünlük
4 Mukavemet
Uzunluk İncelik Düzgünlük
İndeksi
Mukavemet
1 X<=29.5 1 X>=4.4 1 X<=84 1 X <= 27.6
2 29.5<X 2 X>=4.7 2 84<X<85.6 2 27.6<X<=29.5
3 3 3 X>=85.6 3 X > 29.5
Çizelge 3.2.2.3. Eğirme Sistemlerine Göre Elyaf Öncelik Sırası ve Aralığı
Seçimlerde lif karakterleri ve işletmenin ambar adedi göz önünde tutulmuş, lif
uzunluğu yönünden 0,7, inceliği yönünden 0,2 , düzgünlüğü yönünden 2,2 ve
mukavemet yönünden 0,8 aralıklar esas alınarak balya kategorileri oluşturulmuş ve
balyalara kategori numarası verilmiştir (Şekil 3.2.2.2).
İşletmedeki balya yolucu ( blendomat ) makinesi altına 120 balya dizildiği
için, 314 balyadan kategori numaralarının dağılım oranlarına göre 120 balya
seçilmiştir (Çizelge 3.2.2.4.).
Sıra
No
Balya
No
SCI Mic Str Len Unif SFI El Tr CSP Rd b Katagori
No
1 277368 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1123
2 277370 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
3 277371 3 2 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1213
4 277372 2 2 2 1 1 0 0 0 4 2 1 1212
5 277373 1 2 2 1 1 0 0 0 4 2 1 1112
6 277374 1 1 2 1 1 0 0 0 4 3 1 1112
7 277375 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1123
8 277376 3 1 3 1 1 0 0 0 5 2 1 1113
9 277377 3 1 3 2 1 0 0 0 5 3 1 2113
10 277378 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1123
11 277380 2 1 3 1 1 0 0 0 4 3 1 1113
12 277381 3 1 3 2 1 0 0 0 5 3 1 2113
13 277382 3 1 2 2 3 0 0 0 5 2 1 2132
14 277383 3 1 3 1 1 0 0 0 5 2 1 1113
15 277384 1 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
16 277385 3 1 3 2 3 0 0 0 5 2 1 2133
17 277386 2 1 3 2 1 0 0 0 5 2 1 2113
18 277387 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1123
19 277388 3 1 3 2 1 0 0 0 5 2 1 2113
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
15
20 277389 3 1 2 2 2 0 0 0 5 3 1 2122
21 277390 1 1 2 1 1 0 0 0 4 2 1 1112
22 277391 3 1 3 1 2 0 0 0 5 2 1 1123
23 277392 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
24 277393 3 1 2 1 2 0 0 0 5 2 1 1122
25 277394 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
26 277395 1 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
27 277396 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
28 277397 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
29 277398 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
30 277399 2 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
31 277400 3 1 3 2 1 0 0 0 5 2 1 2113
32 277401 3 1 3 1 1 0 0 0 5 2 1 1113
33 277402 3 1 3 1 1 0 0 0 5 2 1 1113
34 277403 2 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
35 277404 3 1 3 1 3 0 0 0 5 1 1 1133
36 277405 3 1 3 1 1 0 0 0 5 3 1 1113
37 277406 3 1 3 1 2 0 0 0 5 2 1 1123
38 277408 3 1 2 1 3 0 0 0 5 1 1 1132
39 277410 3 2 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1222
40 277412 3 2 3 1 2 0 0 0 5 2 1 1223
41 277413 3 1 3 1 2 0 0 0 5 2 1 1123
42 277414 3 1 2 1 3 0 0 0 5 2 1 1132
43 277415 2 1 2 2 1 0 0 0 5 2 1 2112
44 277416 2 1 2 1 1 0 0 0 5 2 1 1112
45 277417 3 1 3 1 1 0 0 0 5 3 2 1113
46 277418 3 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
47 277419 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
48 277420 3 1 3 2 3 0 0 0 5 2 1 2133
49 277422 3 1 2 2 1 0 0 0 5 2 1 2112
50 277423 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
51 277424 3 1 3 1 3 0 0 0 5 2 1 1133
52 277425 1 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
53 277426 3 1 3 1 3 0 0 0 5 2 1 1133
54 277427 3 1 3 2 1 0 0 0 5 3 2 2113
55 277428 3 1 3 2 3 0 0 0 5 3 2 2133
56 277429 3 1 3 2 1 0 0 0 5 2 1 2113
57 277430 3 1 3 1 1 0 0 0 5 3 2 1113
58 277431 3 1 3 2 2 0 0 0 5 2 1 2123
59 277432 3 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
60 277433 2 1 3 1 1 0 0 0 4 2 1 1113
61 277436 3 1 3 1 2 0 0 0 4 2 1 1123
62 277438 3 2 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1223
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
16
63 277439 3 1 3 2 3 0 0 0 6 3 1 2133
64 277440 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 1 1123
65 277441 3 1 3 1 1 0 0 0 5 3 1 1113
66 277442 2 1 3 1 1 0 0 0 4 3 1 1113
67 277443 3 1 3 2 2 0 0 0 5 3 1 2123
68 277444 3 1 3 2 2 0 0 0 6 3 1 2123
69 277445 3 1 3 1 2 0 0 0 5 3 2 1123
70 277447 3 1 3 2 3 0 0 0 5 1 1 2133
71 277448 3 1 3 1 2 0 0 0 4 1 1 1123
72 277457 3 1 3 2 3 0 0 0 6 1 1 2133
73 277469 3 1 2 2 3 0 0 0 5 2 1 2132
74 277471 2 1 2 1 1 0 0 0 4 2 1 1112
75 277472 1 1 1 1 1 0 0 0 5 2 1 1111
76 277473 1 1 1 1 2 0 0 0 3 1 1 1121
77 277474 2 1 2 2 2 0 0 0 5 2 1 2122
78 277475 3 1 2 1 3 0 0 0 5 2 1 1132
79 277476 1 2 1 1 1 0 0 0 4 3 1 1211
80 277477 1 1 1 2 2 0 0 0 5 3 1 2121
81 277478 3 1 1 2 3 0 0 0 5 2 1 2131
82 277479 2 1 1 1 2 0 0 0 5 3 1 1121
83 277480 2 1 1 2 2 0 0 0 5 2 1 2121
84 277481 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
85 277482 1 1 1 1 2 0 0 0 4 1 1 1121
86 277483 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
87 277484 1 2 1 1 2 0 0 0 4 2 1 1221
88 277486 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
89 277487 3 1 2 1 3 0 0 0 5 3 1 1132
90 277488 3 1 1 1 3 0 0 0 5 2 1 1131
91 277489 3 1 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1122
92 277490 2 1 2 1 1 0 0 0 5 2 1 1112
93 277491 2 1 1 1 2 0 0 0 4 2 1 1121
94 277492 1 2 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1211
95 277493 1 1 2 1 1 0 0 0 5 3 1 1112
96 277495 1 1 1 1 1 0 0 0 5 3 1 1111
97 277496 3 1 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1122
98 277497 2 1 1 1 1 0 0 0 5 3 1 1111
99 277499 1 1 1 1 1 0 0 0 5 2 1 1111
100 277500 2 1 1 1 2 0 0 0 5 2 1 1121
101 277501 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
102 277502 1 1 1 1 1 0 0 0 4 3 1 1111
103 277503 3 1 3 1 3 0 0 0 5 2 1 1133
104 277504 1 1 2 1 1 0 0 0 4 3 1 1112
105 277505 2 1 2 1 1 0 0 0 4 3 1 1112
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
17
106 277506 1 1 2 1 1 0 0 0 4 3 1 1112
107 277510 2 1 1 1 2 0 0 0 4 2 1 1121
108 277511 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
109 277512 1 1 1 1 1 0 0 0 4 2 1 1111
110 277513 3 1 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1122
111 277514 3 1 1 1 3 0 0 0 5 2 1 1131
112 277518 2 1 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1122
113 277527 2 1 1 1 2 0 0 0 4 2 1 1121
114 277536 3 1 1 1 3 0 0 0 6 3 1 1131
115 277540 1 2 1 1 2 0 0 0 4 2 1 1221
116 277541 2 1 2 1 1 0 0 0 5 2 1 1112
117 277565 3 1 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1122
118 277568 2 1 1 1 1 0 0 0 5 3 1 1111
119 277576 1 1 1 2 1 0 0 0 5 3 1 2111
120 277741 3 2 2 1 2 0 0 0 5 3 1 1222
AVERAGE 2,3 1,1 2,2 1,3 1,7 0 0 0 4,7 2,3 1
C. V. % 36,2 26,5 38 35,4 43,9 11,6 25 19,
3
Çizelge 3.2.2.4. Maretyalin saptanan özellikleri
1 1123 3 1113 5 1212 7 1123 9 2113 11 1113
2 2123 4 1212 6 1112 8 1113 10 1123 12 2113
13 2132 15 1113 17 2113 19 2113 21 1112 23 1111
14 1113 16 2133 18 1123 20 2122 22 1123 24 1122
25 2123 27 2123 29 2122 31 2113 33 1113 35 1133
26 1113 28 2123 30 1113 32 1113 34 1113 36 1213
37 1123 39 1222 41 1123 43 2112 45 1113 47 1111
38 1132 40 1223 42 1132 44 1112 46 1113 48 2133
49 2112 51 1133 53 1133 55 2133 57 1113 59 1113
50 2123 52 1113 54 2113 56 2113 58 2123 60 1113
61 1123 63 2133 65 1113 67 2123 69 1123 71 1123
62 1223 64 1123 66 1113 68 2123 70 2133 72 2133
73 2132 75 1111 77 2122 79 1211 81 2131 83 2121
74 1112 76 1121 78 1132 80 2121 82 1121 84 1111
85 1121 87 1221 89 1132 91 1122 93 1121 95 1112
86 1111 88 1111 90 1131 92 1112 94 1211 96 1111
MATERYAL VE YÖNTEM MİTHAT ÖZTEKİN
18
97 1122 99 1111 101 1111 103 2133 105 1112 107 1121
98 1111 100 1121 102 1111 104 1112 106 1112 108 1111
109 1111 111 1131 113 1121 115 1221 117 1122 119 2111
110 1122 112 1122 114 2131 116 2112 118 2111 120 1222
Çizelge 3.2.2.5. 120 Balyanın yolucu altına dizilişi
Pamuk test sonuçlarına göre yapılan karışım , pamuk balyaları üzerinde
bulunan ve lif özelliklerini belirten etiket numaralarına göre işletmeye verilmiştir
( Çizelge 3.2.2.5. ), elyaf özelliklerine göre homojen bir dağılımı yapılan karışım
işletmede çalışmaya başlanmış, işletme içerisinde hallaç , tarak , cer makinelerinde
pamuğun kalite değerleri ve yabancı madde test sonuçları kontrol edilmiştir.
Ön eğirme işleminin yapıldığı fitil makinesinde ve asıl ipliğin yapıldığı vater
makinesinde üretilen iplik numarasına göre kalite kontrolleri yapılmıştır.
3.2.3 Proseslerde Kalite Özelliklerinin Saptanması
3.2.3.1. Yabancı Madde
Lif pamuk içerisinde , mikser 'de , tarak ve cer makinelerinde alınan
örneklerde yabancı madde miktarı ( çer - çöp ) , toz , elyaf döküntüsü ( 2 mm 'den
kısa ) % olarak HVI cihazında belirlenmiştir.
3.2.3.2. Mikser, Tarak, ve Cer Aşamaları Mikser, tarak, ve cer aşamalarında alınan örneklerde aşağıdaki lif özellikleri
HVI cihazında yöntemine uygun olarak saptanmıştır
Lif uzunluğu ( % 2,5 S.L )
Lif uniformite indeksi ( % )
Lif kopma dayanıklılığı ( Strength ) (gr/tex)
Lif kopma uzunluğu (Elongation) (%)
Lif inceliği ( micronaire )
Grilik değeri (reflectance) (Rd)
Sarılık ( yellowness ) (+b)
Renk derecesi ( C - G )
3.2.3.3. Şerit, Fitil ve İplik Numaralarının Saptanması
Uster tester-3 cihazında 15 tekrarlamalı olarak, iplik numaraları ( Ne) ( İngiliz
numaralama sistemi ) saptanmıştır.
3.2.3.4. Tarakta Nep Sayısı
100 cm2 ' deki nep sayısı tarak tülbentinde çıplak gözle sayılarak
belirlenmiştir.
BULGULAR VE TARTIŞMA MİTHAT ÖZTEKİN
19
4. BULGULAR VE TARTIŞMA
4.1. Tarakta Nep Sayısı
Balya , Mixer , Tarak , Cer makinelerinde Çepel Oranlarının Belirlenmesi
4.1.1 Değişik proseslerdeki yabancı madde miktarı , toz oranı , ve elyaf döküntüsü
çizelge 4.1.1 ‘de verilmiştir.
Çizelgeden , balya pamuktaki yabancı madde oranının çepel için ortalama %
3.7 ‘den %0.18 ‘e kadar azaldığı izlenebilmektedir. Pamuktaki yabancı maddenin
dökülmesi tarak prosesinde çok önemlidir. Tablodan da görüldüğü gibi %3.46 mixer
çepel oranı tamamen tarama aşamasında % 0.097 ‘ye düşmüştür.
Proses
Adı
% Çöp-Çepel (Trash)
Miktarı
Toz ( Dust )
Miktarı
Elyaf Döküntüsü
(Fragment ) Miktarı
Pamuk Ort. 3,7 0,18 0,2
Cv 3,26 11,96 28,21
Mixer Ort. 3,46 0,11 0,2
Cv 9,91 40,05 29,11
Tarak Ort. 0,097 0,033 0,16
Cv 18,19 78,11 35,11
Cer Ort. 0,018 0,022 0,15
Cv 35,04 10,83 11,2
Çizelge 4.1.1. Yabancı Madde (Trash) Oranları (%) ve Cv Değerleri
4.1.2. Tarak prosesinde nep miktarı çizelge 4.1.2 ‘de çıkartılmıştır. Çizelgeden
görüldüğü gibi tarak makineleri arasında 100 cm^2 içerisinde nep adeti 0.8 ile 5
arasında değişmektedir. Olgunlaşmamış elyafın nep sayısını artıracagı gibi tarak
makinelerindeki yüksek devir ve ayar bozuklukları nep sayısını artırıcı nedenlerdir.
Bu konuda ERCAN (1998 ) yapmış olduğu çalışmada tarak makinelerindeki işlem
hatalarından olabileceğini belirtmiştir. Tarak devrinin yüksek olması pamuğun
taranma oranını düşürerek nep sayısının artmasına neden olacaktır.
BULGULAR VE TARTIŞMA MİTHAT ÖZTEKİN
20
Tarak
No
Harman Harman
(Lot No)
Test Değerleri Toplam Ort. Nep adet
100 Cm^2 1 2 3
1 Roll. 3000120 1 0 1 2 0,7 2
2 Roll. 3000120 0 2 1 3 1,0 2,9
3 Roll. 3000120 1 1 1 3 1,0 2,9
4 Roll. 3000120 0 1 1 2 0,7 2
5 Roll. 3000120 0 0 1 1 0,3 0,8
6 Roll. 3000120 2 0 1 3 1,0 2,9
7 Roll. 3000120 1 1 2 4 1,3 3,8
8 Roll. 3000120 1 1 1 3 1,0 2,9
9 Roll. 3000120 1 0 1 2 0,7 2
10 Roll. 3000120 1 1 3 5 1,7 5
11 Roll. 3000120 1 1 1 3 1,0 2,9
12 Roll. 3000120 0 1 1 2 0,7 2
13 Roll. 3000120 1 1 0 2 0,7 2
14 Roll. 3000120 1 1 1 3 1,0 2,9
Çizelge 4.1.2. Tarakta Nep Adedi
4.2. İşletmeye alınan 120 balya karışımın Mixer ,Tarak,Cer Prosesindeki Elyaf
Değerleri (Çizelge 4.2.1 )
4.2.1. 120 balya karışımın proseslerdeki elyaf değerlerine baktığımızda, mixer ‘de
incelik değeri kendi içerisinde 4.2 – 4.8 arasında değişmektedir. Elastikiyet 5.9 – 7
arasında değişmektedir. İncelik kesitteki elyaf sayısını etkilediği için iplik
mukavemetini doğrudan etkiler. Elastikiyetin kendi içinde değişken olması ipliğin
koptuğu noktadaki elastikiyetini etkiler ve iplik kendi içinde de değişkenlik arz eder.
Mixer , tarak , cer aşamalarının üçünde de elyaf değerlerinin kendi arasında
farklılıklar olduğu saptanmıştır.
Proses
Adı
Length Unif. Str. El. Mic. Rd b C.G.
M
I
X
E
R
29 82,2 30,8 7 4,2 77,8 8,6 31 - 1
28,6 84,1 28,7 5,9 4,8 76,4 9 31 - 3
29 83,5 29,8 6,4 4,4 76,6 8,9 31 - 3
28,7 83,4 29,6 5,9 4,4 76,7 8,6 31 - 1
29 84,3 29,1 6,6 4,8 76,9 8,6 31 - 1
ORT. 28,9 83,5 29,6 6,4 4,5 76,9 8,7 31 - 3
Sd. 0,17 0,73 0,71 0,42 0,24 0,49 0,17
C.V. % 0,6 0,9 2,4 6,6 5,3 0,6 2
BULGULAR VE TARTIŞMA MİTHAT ÖZTEKİN
21
Proses Length Unif. Str. El. Mic. Rd b C.G.
Adı
T
A
R
A
K
28,4 82,6 31,1 5,8 4,6 73,4 8,8 41 - 3
28,6 83,8 32,5 6,5 4,6 76,8 8,8 31 - 3
28,7 83,1 29,2 6,2 4,9 76,4 8,8 31 - 3
28,8 83,4 29,7 6,2 4,7 73,1 8,9 41 - 3
28,8 84 29,9 6,6 4,5 69,7 8,8 41 - 4
ORT. 28,7 83,4 30,5 6,3 4,7 73,9 8,8 41 - 3
Sd. 0,15 0,5 1,19 0,28 0,14 2,58 0,04
C.V. % 0,5 0,6 3,9 4,5 2,9 3,5 0,5
Proses
Adı
Length Unif. Str. El. Mic. Rd b C.G.
28,6 84,7 30,5 6,2 4,5 76 8,6 31 - 4
C 28,4 84,1 30,9 6,6 4,5 75,5 8,9 31 - 4
E 28,7 82,5 29,7 6,3 4,5 72,9 9 41 - 3
R 28,4 82,1 26,7 6,8 4,7 74,9 8,7 31 - 4
29,2 86,1 29,7 6 4,6 74,2 9 31 - 4
ORT. 28,7 83,9 29,5 6,4 4,6 74,7 8,8 31 - 4
Sd. 0,29 1,46 1,48 0,29 0,08 1,08 0,16
C.V. % 1 1,17 5 4,5 1,8 1,4 1,8
Çizelge 4.2.1. Mixer , Tarak , Cer Elyaf Değerleri
4.3. İşletmeye alınan 120 balya mixin Tarak , Cer ,Fitil Şeridi ve İplik Değerleri
4.3.1. Tarak , cer , fitil prosesinde şerit numara değerleri ve uster % değerleri
çizelge 4.3.1. ‘de verilmiştir. Çizelgede proses sırasına göre tarak 3.8 % , cer 1 %3.5
, cer 2 %2.8 ve fitil %2.5 uster değerleri saptanmıştır. Uster değerinin yüksek
olması proseslerde mekanik problemlerin ve uygulama hatalarının olduğunu ortaya
koymaktadır.
Test
Sayısı
Tarak
Ne
Cer 1
Ne
Cer 2
Ne
Fitil
Ne
1 0,11 0,112 0,111 0,51
2 0,111 0,113 0,11 0,503
3 0,112 0,112 0,11 0,505
4 0,109 0,111 0,111 0,518
5 0,11 0,113 0,11 0,52
6 0,11 0,112 0,11 0,52
7 0,11 0,112 0,109 0,52
8 0,111 0,113 0,111 0,52
9 0,11 0,111 0,11 0,516
10 0,11 0,11 0,11 0,514
BULGULAR VE TARTIŞMA MİTHAT ÖZTEKİN
22
11 0,113 0,11 0,109 0,509
12 0,11 0,112 0,11 0,511
13 0,111 0,112 0,11 0,512
14 0,112 0,113 0,11 0,513
15 0,111 0,112 0,109 0,51
ORT. 0,111 0,112 0,11 0,513
RANGE 0,004 0,003 0,002 0,011
CV % 1,1 0,9 0,5 0,9
U % 3,8 3,2 2,8 2,5
Çizelge 4.3.1. Tarak , Cer , Fitil Şerit Numaraları
4.3.2. İşletmeye alınan 120 balya karışımın üretimi 6.4 , 7.2 , 8.2 , 10 numara
ipliklerde yapılarak çizelge 4.3.2 ‘deki test sonuçları elde edilmiştir. Çizelgeden dört
tip ipliğin elastikiyetine bakıldığında 7.2- 7.5 arasında değişmekte olduğu ve çizelge
4.2.1 ‘e bakıldığında mixer , tarak , cer proseslerindeki elyafın elastikiyet
değerlerinin ort. 6.3 – 6.4 olduğu saptanmıştır. Pamuktaki 6.4 elastikiyetin , iplikte
ortalama 7.4’e artması işletme çalışma şartlarının sonucudur.
İplik mukavemetini , elyafın olgunluğu, incelik ,uzunluğu ve mukavemet
değeri etki etmektedir. Bir ipliğin mukavemeti kendini oluşturan tek liflerin toplam
mukavemetine eşit değildir.
Çizelge 4.3.2. ‘de görülen iplik test sonuçlarındaki parametreler U%, ince
%50, kalın %50 , nep % 200 ve tüylülük proseslerdeki makinelerin hatalarından
kaynaklanacak hatalardır. Elastikiyet , mukavemet değerleri elyafa bağlı olarak
değişen parametrelerdir.
Ne İplik Numarası ( Ne )
6,4 7,2 8,2 10
Ne CV% 0,9 0,7 0,8 0,5
Büküm 11,14 11,7 12,31 13,5
Elas. 7,2 7,5 7,4 7,5
Elas CV% 5,4 5,6 4,9 6,3
Muk. 1537 1381 1171 1001
Muk. CV% 5,7 6 7,7 6,8
Rkm 16,8 16,9 16,4 17,1
U % 9,2 9,6 10,2 9,8
İnce % 50 0 0 0 0
Kalın %50 10 18 26 29
Neps %200 11 18 46 73
Tüylülük 9,9 10,7 9,2 9,5
Çizelge 4.3.2. İplik Test Sonuçları
SONUÇ VE ÖNERİLER MİTHAT ÖZTEKİN
23
5. SONUÇLAR VE ÖNERİLER
İplik üretiminde hammadde en belirgin kalite faktörüdür ve büyük ölçüde
ürün kalitesini belirler . Aynı zamanda en büyük üretim maliyetidir. Hammadde
seçimi ve işletmeye alınmasındaki hatalar ve ihmaller sonraki işlemlerle
düzeltilemez. İplik işletmesinin uzmanlığı ve başarısı için hammadde seçimi ve
kullanımı önemli bir faktördür.
İplik ve boya departmanlarının kalitesini doğrudan etkileyen lif özellikleri ,
satın almada göz önünde bulundurulması gereken önemli parametrelerdir.
Pamuk ipliklerinde , lif özelliklerine göre değişmekle birlikte statik
elektriklenme , boncuklama (pilling) gibi sorunlarla daha az karşılaşılmaktadır.
Pamuk ipliklerinin sürtünmeye dayanımları yüksek olduğundan uzun süreli olarak
kullanılabilmektedirler Elastikiyetleri düşük olmakla birlikte liflerdeki doğal
büklümleri artışı , ipliğinde elastikiyetini artırıcı bir etkide bulunabilmektedir.
Elyafa yapışmış çiğit parçacıkları temizleme esnasında çıkarılamazsa ve elyaf
içinde yüksek oranda mikro toz bulunması , iplik mukavemetlerini etkileyeceği gibi
kopuşları da artıracaktır.
Pamuğun her balyada teknolojik özelliklerinin bilinmesi , iplikte oluşabilecek
pamuk menşeyli hataların minimuma indirilmesi ve verimli bir şekilde çalıştırılması,
HVI cihazı ile pamuk balyalarının test edilmesi sonucu sağlanabilmektedir.
Balya yönetimi programı sayesinde eğrilmesi istenen ipliğin kalitesine uygun
ve ekonomik üretimi sağlayabilecek elyaf parametreleri belirlenip buna göre mix
hazırlanabilir.
Tekstil sektöründe istenen kaliteyi elde etmek , hammadde seçimi ile başlar
ve sıkı bir proses kontrolü , personel know-how’u , ürün mühendisliği ve ürüne
yönelik kalite güvencesini içine alır. Hammaddeden bitmiş ürüne ve onun
kullanımına kadar genel bilgiye sahip mükemmel eğitilmiş personele ihtiyaç vardır.
24
KAYNAKLAR
ANONİM , 1998 - 1990 yıllarda Türk Tekstil ve konfeksiyon sektörü . İstanbul
tekstil ve konfeksiyon İhracatcı Birlikleri. I. 65
ANONİM 2000 , İ.T.K.İ.B.
GENÇER, O.; OĞLAKÇI M.; KAYNAK M.A.; KILILI F. Lif bitkileri Tüketim
Projeksiyonları ve Üretim Hedefleri . TMMOB Ziraat Mühendisleri I.
Teknik Kongresi . Ziraat Bankası Kültür Yayınları No : 26
YANKAY M.J. 1997 ; The Solutıon For Controllıng Fabrıc Barre . Beltwide Cotton
Conference. Cotton Textile Prosesing Conference. P. 738 - 741
ANONİM 1998 ,Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Pamuk Durum ve Tahmini
ANONİM 1998 , Bale Inventory and Analysis System
TEKSTİL ARAŞTIRMA Eylül / 1988 , İplik Teknolojileri İçin Pamuğun Önemi
COTTON COUNCIL INTERNATIONAL 1999, Ralli Bros. & Coney
YAKARTEPE M. ; GENEL TEKSTİL 1998 ,T.K.A.M. Tekstil ve Konfeksiyon
Araştırma Merkezi Yayınları
OĞLAKÇI M. , Lif Teknolojisi Ders Notları. K.S.Ü. Pamuk Eksperliği Anabilim
Dalı (Basımda)
ERCAN, N, M., 1998, Pamuk İplikçiliğinde İplik Özelliklerini Etkileyen Faktörler.
1.Türkiye Pamuk, Tekstil ve Konfeksiyon Sempozyumu.S.123-124 Ankara
ANTHONY, W. S.; MEREDITH, W. R.; WILLIFORD, J. R. 1990. Neps in
Ginned Lint the Effect of Varieties, Harvesting, and Ginning Practies. Textile
Research Journal .(1988).58 (11) 633-640 (En) From World Textile Abstracts (1988)
7525.
LALOR, W. F., MANGIALARDI, G. J. JR., 1990. Propensity of Cotton Varieties
to Neppiness. USDA, ARS, Cotton Ginning Laboratory, Stoneville, MS.
Transaction of the ASAE (USA). (Nov- Dec 1990). V. 33(6) P. 1748-1758.
SARANGA, Y., SASS, N.,TAL, Y., YUCHA,R. Drought Conditions İnduce Mote
Formation in İntersipesific Cotton Hybrids. Field Crop Research (1998) 55 (3) 225-
234 (En,16ref.) The Hebrew University of Jerusalem, Faculty of Agricultural. Food
and Environmental Quality Scienses, Dept. Of Field Crops, Vegetables and Genetics.
PO Box 12. Rehovot 76100, Israel. Field Crop Abstract. 1998 Vol.51 No: 6 p.589.