ballkani koha

Formalizohetnisma përTribunalin e krimeveserbe

www.koha.mk

E PËRDITSHME INFORMATIVE

Koha

Shkup, 7 maj - Koalicioni qeveritar para "fshesës"përballet me një betejë të heshtur midis part-nerëve të koalicionit se kush është më meritornë fitoren e Pendarovskit. Edhe pse votat e sh-qiptarëve vendosën për zgjedhjen e tij, gjë tëcilën e theksoi dhe kreu i Bashkimit Demokra-tik për Integrim (BDI), Ali Ahmeti duke shtuarse janë mbi 120 mijë votat e tyre (BDI-së), për tëcilën deklaratë në distancë ju përgjigj edhe

kryeministri Zoran Zaev. "Askush nuk i ka votate qytetarëve në xhep, as politikanët, e as partitë.Qytetarët na dërguan porosi të qartë. Do ti kor-rigjojmë lëshimet tona", ka deklaruar Zaev.Ai ka theksuar se "fshesa" do të fillojë ngaLSDM, pasi siç u shpreh, disa nga njerëzit tanëjanë lodhur, kanë qenë fiksim që shumë qyte-tarë të mos dalin në zgjedhje. "Do të fillojmëme Ndërmarrjet Publike...

Beteja për më shumë pushtet

15 DEN

////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Shqipëria,"parajsa" e remesdhetare

Riviera nuk ka kufij të përcaktuar,por nëse doni të vendosni njëportë, ndoshta do të jetë në Vlorë,150 kilometra në jug të kryeqy-tetit shqiptar, Tirana. Këtu ështëvendi ku Adriatiku takon Jonin,në një takim detar që ju fton tëbashkoheni që nga momenti iparë. Vlora vjen me një ngarkesëtë madhe historike: Aty u shpallpavarësia e Shqipërisë nga Peran-doria Osmane në vitin 1912. Qëatëherë, ajo është...

30c |180c

Partia danezebën thirrje për dëbimin e 700 mijëmyslimanëve

Kosova nuk i pengon mar-

rëdhënietShkup-Beograd

BALLKANI

� Fq.6� Fq.15

Në pritje të anëtarësimit në BE, derdheninvestimet kineze �

VIZITË HISTORIKE E PAPA FANÇESKUT NË SHKUP

Fq.15

Fq.3

Fq.14

Fq.12

Viti XIII • Numri 3652 • e mërkurë, 8 maj 2019

REPORTAZH

RAJON

GLOBI

Bashkëjetesa qëduhet ruajtur

� Fq.22

Ramazani i shtatë që Morsi e kalon në burg

Liverpooli s’ka asgjë

në duar

Fq.7

"Përkatësia e ndryshmefetare e ortodoksëve,myslimanëve, katolikëve,hebrenjëve dheprotestantëve, si dhepërkatësia etnike emaqedonasve,shqiptarëve, serbëve,kroatëve dhe të tjerëve,krijojnë një mozaik në tëcilën çdo gurë është inevojshëm përorigjinalitetin dhebukurinë e gjithëmozaikut. Kjo përzierje ekulturave dhe identitetevekulturore dhe etnike, sollideri në bashkëjetesë tëqetë dhe të përhershme padominim osediskriminim...", tha Papa

Fq.4-5

2 AKTUALEKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

2

BE T’INDËRPRETNEGOCIATATME TURQINËKancelari austriak SebastianKurc dërgoi kritika për shkaktë vendimit për anulimin erezultateve nga zgjedhjetlokale në Stamboll, duketheksuar se ata që nukpranojnë zgjedhjedemokratike nuk kanë çfarëtë kërkojnë në BashkiminEvropian. Ai gjithashtu kërkoindërprerjen përfundimtaretë negociatave përanëtarësim të BE-së meTurqinë. “Është e nevojshmeqë BE-ja të sillet ndershëmdrejtë Turqisë, e cila me viteme hapa gjithnjë e më tëmëdhenj po largohet ngaUnioni dhe gjithnjë e mëshumë nuk i përmbushkushtet e negociatave përanëtarësim. Ende ekzistojnëkufizime të fuqishmesistematike të lirisë sëshprehjes dhe të mediave”,theksoi Kurc. Komisionisuprem zgjedhor dje vendosiqë t’i anulojë rezultatet ngazgjedhjet të cilat u mbajtënmë 31 mars. Në votimin përkryetarin e Stambollit fitoikandidati kryesor opozitarEkrem Imamogllu, por medisa vota epërsi.Në disa pjesë të Stambollitmbrëmë shpërthyen protestapër shkak të vendimit tëKomisionit suprem zgjedhorqë t’i anulojë rezultatet ngazgjedhjet lokale në të cilatfitoi opozita. Imamogllu, edënoi vendimin e organit mëtë lartë zgjedhor në Turqi përmbajtjen e sërishme tëzgjedhjeve, përderisazëdhënësi i presidentit turkFahretin Altun theksoi seanulimi i zgjedhjes sëkryetarit të Stambollitparaqet fitore përdemokracinë turke.Për vendimin e anulimit tërezultateve zgjedhoreparaprakisht reagoi edhe BE-ja. Në deklaratën epërbashkët të shefes sëDiplomacisë së BE-sëFederika Mogerini dheeurokomisarit për ZgjerimJohanes Han theksohet se kjozgjidhje është nëkundërshtim me vetë idenëpër proces demokratikzgjedhor. Gjithashtu shtohetse vendimi ishte politizuardhe është në kundërshtimme qëllimin kyç të procesitdemokratik. Përveç kësaj, aihap nënkupton edheminimin e procesit zgjedhordhe është në kundërshtimme detyrimet e mara ngaTurqia si anëtare e Këshillit tëEvropës.

(REL, 7 maj)

MEDIACitate

Është i habitshëm fakti, që edhe pse krizafinanciare globale ka ndodhur një dekadëmë parë, ne nuk kemi ende sot një shpje-gim të qartë dhe bindës për shkakun e sajthemelor. Sigurisht, teoritë mbi këtë kanëqenë me bollëk. Liberalët fajësojnë lak-minë e Uoll Stritit, dhe mungesën embikëqyrjes së duhur qeveritare. Për kon-servatorët, përgjegjëse është promovimiagresiv që qeveritë amerikane i bënëpronësisë së shtëpive, e cila e “përmbyti”ekonominë me kredi të këqija. Edhe psekëto shpjegime ideologjike bartin disa tëvërteta, historia e vërtetë është më e ndër-likuar dhe konfuze.

Ajo që përfundimisht e shkaktoi krizënfinanciare, ishte suksesi i ekonomisë.Dukej që ne kishim hyrë në një epokë tëre, me më pak rreziqe. Duke e besuar këtë,amerikanët përqafuan sjellje më të rrezik-shme, të cilat dikur i shmangën, duke u ju-stifikuar papritmas me optimizmin epërhapur. Paradoksi është i qartë: besimise rreziku mbi ekonominë ishte zbehur,frymëzoi më shumë rreziqe, për shkak seçdo gjë dukej e sigurt. Këto mendimegjejnë shumë jehonë në një libër i ri“Zjarrfikja: Kriza Financiare dhe leksio-net e saj”, me autorë Ben Bernanke, Ti-moti F.Geitner dhe Henri Paulson Xhu-nior. Ju mund ta mbani mend, që këta tëtre ishin lojtarë kryesorë në ndalimin ekrizës. Bernanke ishte kreu i Rezervës Fe-derale, Paulson Ministër i Financave i pre-sidentit Xhorxh W.Bush, dhe Geitner she-fi i financave nën presidencën e BarakObamas. Libri prej 129 faqesh, ofron njëkronologji të qartë, të shoqëruar nga gati100 faqe tabela shpjeguese. Autorët sh-presojnë që narrativa e tyre të mbështetetnë reputacionin e tyre personal.Megjithatë, shumica e analizave të tyrejanë të vërteta, me një përjashtim tëqartë: të teorisë së tyre, se çfarë e krijoikrizën.

Ja një pasazh: ”Historia se si ndodhi krizakishte të bënte me... mekanizmat e rrezik-shëm, financimin e rrjedhshëm, bankin-gun hije, sekuritizimin e shfrenuar, dherregulloret e vjetëruara”. Një përkthim ipërafërt: Huadhënësit huazonin shumë,huamarrësit huamorrën shumë, dhe in-strumentet financiare misterioze, i ndalo-nin rregullatorët të ndalnin këtë proces.Kjo është mençuria konvencionale. Porajo është gjithashtu e gabuar, pasi gabonnë lidhje me pasojat e krizës, mbishkakun e saj themelor. Shkaku qëndron-te tek besimet iluzore, se ekonomia kish-te ndryshuar aq shumë, sa që praktikatqë në të kaluarën konsideroheshin të rre-zikshme, nuk do të ishin më të tilla. Eko-nomistët argumentuan se cikli i biznesitishte zbutur. Ata e quajtën këtë Moderimii Madh. Recesionet ekonomike do të ishinmë të shkurtra në kohë, dhe më pak tërënda se sa në të shkuarën. Kjo dukej të

konfirmohej nga ekspansioni ekonomik igati një dekade në vitet 1990, më i gjati nëhistorinë e SHBA.

Një tjetër shenjë pozitive, ishte rënia e in-flacionit 2-shifror, nga 13 % në vitin 1980,në rreth 4 % në vitin 1982 - një sukses qëi'u atribua me të drejtë kreut të atëher-shëm të FED, Pol Volker, dhe presidentitRonald Re. Ai arriti të qetësojë nervat, dheshkaktoi rritje të mëdha të vlerave të ak-sioneve, obligacioneve dhe shtëpive. Nëvitet 1980, vlera neto e shtëpive në SHBAu dyfishua në 21.6 trilionë dollarë, sipas tëdhënave të FED. Në vitet 1990, ajo u dyfi-shua sërish në 42.8 trilionë dollarë. Ngaana tjetër, krijimi i pasurisë nxiti një bumtë konsumit. Duke u ndjerë më të pasur,amerikanët nisën të kursenin më pak paranga pagat e tyre, dhe të huazonin mëshumë për të blerë shtëpi të reja. Gjatëviteve 1980-2000, shpenzimet e konsu-mit u rritën nga 61 % deri me 66 % të PBB.Me dollarin e sotëm, kjo do të thotë 1 tri-lionë shpenzime konsumi shtesë.

Kishte edhe shenja të tjera të favorshme.Ose ashtu dukej. Tregtia globale ishte efortë. Amerika ishte në mesin e një zhvil-limi të madh teknologjik, rreth tekno-logjive të internetit. Pse të mos ishte op-timiste për të ardhmen? Është e vërtetë qëhuadhënësit po huazonin shumë, dhehuamarrësit po rëndoheshin me shumënë borxhe, por teprimet janë normalitetii ri, dhe mund të racionalizohen në njëekonomi që qëndronte pranë punësimittë plotë. Rritja e vazhdueshme e çmime-ve të banesave, do t’i mbronte huadhënë-sit, pasi falimentet nga kreditorët do tëmbuloheshin nga shitja e shtëpive. Dhemania u shtri përtej strehimit. Problemiishte se i gjithë sistemi financiar u kapnga kjo valë e shfrenuar shpenzimesh.Shuma të mëdha u hodhën në shumëtregje.

Bankat, huamarrësit, ekonomistët dherregullatorët, të gjithë u mashtruan ngaoptimizmi shkatërrues. Nëse lakmia (ligë-sia e liberalëve), apo rregulloret e gabua-ra (konservatorët), ishin shkaku kryesor ikrizës, atëherë reforma duhet të jetëmjaft e lehtë. Në librin e tyre, Bernanke,Geitner dhe Polson, bëjnë disa sugjerimetë ndjeshme, për të zvogëluar shanset qëtë ndodhë një krizë financiare e ardhsh-me, dhe për ta trajtuar atë nëse gjithsesindodh. Shumë, në mos shumica, nga këtopropozime duhet të miratohen. Por neduhet të jemi realistë.

Leksioni i krizës financiare, është se nukishte vetëm prodhimi i rregulloreve opti-miste apo kapitalistët e pangopur, ata qëe shkaktuan krizën financiare. Ata luajtënnjë rol, por roli më i madh u luajt ngakombinimi i shumë forcave, të cilat tani nëretrospektive, e kuptojmë se mund t’i kon-trollojmë me shumë vështirësi. (DW)

Çfarë e shkaktoi krizëne fundit financiare

ANALIZË ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

Nga Robert J. SAMUELSON

SHOVINISTËTSERB DHEBUKËPJEKËSISHQIPTAR"Nuk është mirë të shpiken armiqtë huaj, por kur ata ekzistojnë,nuk është mirë as të mbulohen.Tash dhjetë ditë në Serbi po ngjetnjë fushatë e keqe anti-shqiptare,e cila ka nisur si protestë eekstremit të djathtë kundër njëbukëpjekësi shqiptar, MonGjurajt, që punon në një furrë nëperiferi të Beogradit, ashtu sishumë hasjanë të tjerë qëpunojnë ndershmërisht në këtëzanat në të gjitha vendet e ish-Jugosllavisë. Fushata 'u provokua'nga disa foto të këtij bukëpjekësiqë bënte shenjën e shqiponjës megishta, dhe po vazhdon deri edheme 'hulumtim' në rrjetet sociale,ku shovinistët po gjejnë 'fakte' sesi ky bukëpjekës i ka bërë 'like'artistëve, sportistëve epolitikanëve shqiptarë apoamerikanë. Shqiponjës me gishta,protestuesit shovenë i përgjigjenme tre gishtat çetnikë. Porshqiponja me gishta është gjest ifutbollit, i shpikur e popullatizuarkohët e fundit, ndërsa tre gishtatjanë përdorur si përshëndetjeluftarake nga ushtri që kanë bërëspastrim, përdhunime e gjenocid.Ditët e fundit ka nisur një fazë e ree kësaj fushate, evidentimi i gjithëbukëpjekësve shqiptarë në Serbi(synim, rritja e presionit ndaj tyre,mbajtja nën vëzhgim e gishtave tëtyre). Kjo ngjan me situatat kumbruhet mentaliteti fashist espastrues. Nacionalizmi i djathtëserb po shënjestron shqiptarët, enjëkohësisht po i bën presion ekërcënim serbëve që i kundërvihenshovinizmit, siç u kërcënuagazetarja e BIRN, Sofija Todoroviç.Ky ambient toksik antishqiptarreflektohet edhe në politikë, kumbi 80% e deputetëve janë nëlinjën e djathtë neomiloseviçianetë Vuçiçit, e një pjesë janë edhemë të djathtë se aq, pas Sheshelitdhe Dverit. Shqipëria e Kosova ekanë për detyrë të kërkojnëndërprerjen e menjëhershme tëkësaj fushate raciste mediatike eshoqërore kundër shqiptarëve,duke vënë në dukje seantishqiptarizmi në Serbi nukështë fenomen margjinal, por meprezencë të fortë parlamentare eqeveritare. Pa ngritur zërin nëmbrojtje të viktimave direkte,shqiptarëve që po sulmohen ngaracistët serbë, pa ngritur neve vetësi shqiptarë zërin kundërpolitikave të shovinizmit dhepretendimeve të rejahegjemonike të Serbisë, as nuk endihmojmë normalizimin emarrëdhënieve mes popujve, asnuk i ndihmojmë ata pak serbë qëngrihen kundër politikave të tilla",shkruan në profilin e tij nëFacebook, aktivisti i LëvizjesVetëvendosje, Arbër Zaimi.

3AKTUALEKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Destan JONUZI

Shkup, 7 maj - Koalicioni qeveritarpara "fshesës" përballet me njëbetejë të heshtur midis partnerë-ve të koalicionit se kush është mëmeritor në fitoren e Pendarovskit.Edhe pse votat e shqiptarëve ven-dosën për zgjedhjen e tij, gjë tëcilën e theksoi dhe kreu i Bashki-mit Demokratik për Integrim(BDI), Ali Ahmeti duke shtuar sejanë mbi 120 mijë votat e tyre(BDI-së), për të cilën deklaratë nëdistancë ju përgjigj edhe kryemi-nistri Zoran Zaev. "Askush nuk i kavotat e qytetarëve në xhep, as po-litikanët, e as partitë. Qytetarëtna dërguan porosi të qartë. Do tikorrigjojmë lëshimet tona", kadeklaruar Zaev.

Ai ka theksuar se "fshesa" do tëfillojë nga LSDM, pasi siç u shpreh,disa nga njerëzit tanë janë lodhur,kanë qenë fiksim që shumë qyte-tarë të mos dalin në zgjedhje. "Dotë fillojmë me Ndërmarrjet Pu-blike, shoqatat aksionare, Qeve-rinë dhe ministrit, do të shkojmëme rend. E gjithë kjo është madhë-shti dhe guxim. Ne patjetër duhetqë t'i shërbejmë besnikërisht dheme përkushtim popullit", ka nënvi-zuar Zaev.

Për këtë çështje kryeministridhe lideri i LSDM-së, ka biseduaredhe me liderin e BDI-së, Ali Ah-meti, gjatë fushatës së zgjedhje-ve presidenciale. "Gjatë fushatësjemi takuar disa herë, kemi punuarnë inkurajimin e qytetarëve për tëpas zgjedhje të suksesshme. Nukkemi biseduar gjatë fushatës përndryshimet që duhet të bëhen pormë parë kemi biseduar disa herë",ka shtuar ai.

ASH DHE BESA KËRKOJNËZGJEDHJE, JO KYÇJE NË QEVERI

Në prag të riformatimit të Qe-verisë, burime partiake kanë life-ruar lajmin se para raundit të dytëtë zgjedhjeve presidenciale, ka pa-sur një takim midis kryeministritZaev dhe liderëve opozitarë shqip-tarë Ziadin Sela dhe Bilall Kasami,të cilin e kanë iniciuar diplomatë tëhuaj në vend. Siç thuhet, në këtëtakim i është ofruar ASH-së dheLëvizjes BESA që të kyçen në koali-cionin qeveritar për hyrë të refor-mave dhe anëtarësimit të venditnë strukturat euroatlantike. NgaAleanca për Shqiptarët konfir-mojnë për gazetën KOHA se Selaka pasur takim me diplomatë tëakredituar në vend, por se nuk upërgjigjen në mënyrë të prerë nëseka pasur një takim midis tij dhekryeministrit.

"Është e vërtetë se kryetari iASH-së, Ziadin Sela, në vazhdimë-si ka pasur takime me përfaqësuestë Ambasadave relevante dhe mendikim në Maqedoninë e Veriut,me te cilët është biseduar për do-mosdoshmërinë e reformave në tëgjitha segmentet e jetës politikenë RVM, si garanci për anëtarësi-min e Maqedonisë së Veriut nëstrukturat euro-atlantike", dekla-roi për gazetën KOHA, zëdhënësi iASH-së, Flakron Bexheti. Lidhurme kyçjen e mundshme në Qeveri,ai thekson se ASH tanimë shihet sifaktor relevant në politikë, dhe mekoenzistencën e saj politike, "kadhënë prova të mjaftueshme se ipërfaqëson në mënyrë të denjë vo-tuesit dhe gjithë shqiptarët papërjashtim".

"Ne e kemi deklaruar se me vo-tat e qytetarëve nuk bëjmë tregti,sepse presim nga votuesit shqiptar,të vlerësojnë punën tonë dhe ata

na japin besim dhe legjitimitetinpër ti përfaqësuar ato", theksoiBexheti. Ndërkohë, sekretari ipërgjithshëm i Lëvizjes BESA, Arja-nit Hoxha thotë se partia e tij ështëpër zgjedhje të parakohshme par-lamentare, e jo për kyçje në Qeve-ri. "Sa i përket çështjes të kyçjes nëQeveri, Lëvizja BESA si pjesë e bl-lokut opozitar shqiptar arriti të de-legjitimojë partitë politike në Qe-veri dhe mbështetja që nëgëzojmë në popullate nuk reflek-ton realitetin e numrave në Parla-ment prandaj jo rastësisht disaherë kemi bërë thirrje për zgjedhjete parakohshme. Kemi thënë sereformat nuk mund të bëhen tëplota përderisa në Qeverinë qëduhet të jetë reformatore, ende kaparti të pareformuara", deklaroi përgazetën KOHA, Arjanit Hoxha, sek-retar i përgjithshëm i LëvizjesBESA.

Nga ana tjetër, në BDI thonë sepër shkarkimin dhe emërimin efunksionarëve të BDI-së fjalën e kalideri Ahmeti dhe kryesia qendro-re. "Vendimet në Qeveri koalicionimerren me konsensus. Por, përgjitha emërimet dhe shkarkimetnë BDI, fjalën e fundit e thotë li-deri Ahmeti. Në raundin e dytë tëzgjedhjeve presidenciale u dësh-mua se BDI mbetet partia më emadhe shqiptare dhe motor i pro-ceseve jo vetëm integruese, porehde politike në vend", thonë përgazetën KOHA nga BDI.

APETITE TË MËDHAPas dorëheqjes së Asaf Ademit

nga posti i ministrit të Kulturës,nga grupimi i tij politik deklaruanse kjo ministri do të udhëhiqet për-sëri nga ata. Por në kaluare të poli-tikës flitet se këtë dikaster dëshironqë ta rikthej përsëri LSDM. Në këtë

rrëmujë të "fshesës" së paralajmë-ruar po ashtu flitet se BDI llogaritënë dikasterin e Ministrisë së Punë-ve të Jashtme ose të Mbrojtjes,ndërsa mund të heq dorë nga Mi-nistria e Ekologjisë. Pjesë e "paza-reve" politike flitet se do të jetëedhe Ministria e Punës dhe Poli-tikës Sociale dhe Ministria e Push-tetit Lokal. "Njëri nga opsionet eZaevit është edhe zgjerimi i koali-cionit qeveritar në emër të refor-mave, ndërsa në kuadër të këtijzgjerimi - mund të ketë edherikonfigurim të Qeverisë për të kë-naqur apetitet e të gjithëve. Sido-mos, në rast se do të përfshihenedhe dy partitë opozitare ASH dheBESA", thonë burime qeveritare përgazetën KOHA. Por, shtojnë semegjithatë, mbetet koalicioni ak-tual LSDM-BDI me ndryshimet qëdo të pasojnë në kuadër të "fshe-sës" së paralajmëruar.

FSHESA "TRAZON" GJAKRAT EINTERESAVE POLITIK

Analistët dhe njohësit e zhvilli-meve politike në vend thonë se ta-nimë partitë politike nuk kanëshumë vend për "manevra" poli-tike, por duhet që të punojnë qënë fund vendi të këtë rezultatin eduhur në rrugëtimin euro-inte-grues. "Partitë politike tani duhettë ulen e të punojnë e më në fundtë japin rezultate. Të merren refor-mat e brendshme dhe identifikimkuadrosh njerëzor të denjë. Kot ikanë fjalët e vendosjen e puplavetë 'fitores', sepse me këto votimenjerëzit treguan se duan politikanëtë edukuar, me qëndrime dhe pro-fesionistë. Shembull më konkretështë Presidenti në ikje Ivanov. Fja-limi i tij i së hënës është verifikimimë i mirë se pse dolën njerëzit tëvotojnë dhe çfarë politikanësh nuk

duan", deklaroi për gazetën KOHA,Nazim Rashidi, gazetar. Nga anatjetër, njohësi i zhvillimeve poli-tike, Faton Aliti thekson se debatipër "fshesën" trazon gjakrat e aty-re që ende nuk ja dalin që intere-sin e përgjithshëm ta vënë paraaty grupor. "Ky debat trazon gjak-rat te ata të cilët ende nuk ia dalinqë interesin e përgjithshëm tavënë para interesit grupor, por përshkak të rrethanave mendoj senuk do të ketë shkëmbim të parti-ve politike pozitë-opozitë. Even-tualisht mund të ketë kyçje tëndonjë partie shtesë", deklaroi përgazetën KOHA, Aliti.

RIKONFIGURIMI I QEVERISË

Beteja për më shumë pushtetNjëri nga opsionet eZaevit është edhezgjerimi i koalicionitqeveritar në emër tëreformave, ndërsanë kuadër të këtijzgjerimi - mund tëketë edherikonfigurim tëQeverisë për tëkënaqur apetitet e tëgjithëve. Sidomosnë rast se do tëpërfshihen edhe dypartitë opozitare -ASH dhe BESA

Është e vërtetë se kryetari iASH-së, Ziadin Sela, nëvazhdimësi ka pasur takimeme përfaqësues tëAmbasadave relevante dheme ndikim në Maqedoninë eVeriut, me te cilët ështëbiseduar përdomosdoshmërinë ereformave në të gjithasegmentet e jetës politike nëRVM, si garanci përanëtarësimin e Maqedonisësë Veriut në strukturateuroatlantike

FLAKRON BEXHETI

Sa i përket çështjes të kyçjesnë Qeveri, Lëvizja BESA sipjesë e bllokut opozitarshqiptar arriti tëdelegjitimojë partitëpolitike në Qeveri dhembështetja që në gëzojmënë popullate nuk reflektonrealitetin e numrave nëParlament prandaj jorastësisht disa herë kemibërë thirrje për zgjedhje teparakohshme. Kemi thënë sereformat nuk mund të bëhentë plota përderisa nëQeverinë që duhet të jetëreformatore, ende ka parti tëpareformuara

ARJANIT HOXHA

Koha


Pas takimit me kreun shtetëror dhe korindiplomatik, Papa vizitoi Shtëpinëpërkujtimore të Nënë Terezës, ndërsa mekokën ulur u lut para përmendores së NënëTerezës dhe vendosi lule

Shkup, 7 maj - Kreu i Kishës Katoliketë Romës, Papa Françesku, ka reali-zuar dje vizitën historike apostolikenë Republikën e Maqedonisë së Ve-riut. Në aeroport zyrtarisht u pritnga presidenti Gjorge Ivanov dhekryeministri Zoran Zaev, por edhenë mënyrën tradicionale maqedo-nase, me bukë dhe kripë. Ndalesa eparë pas aeroportit ishte vila presi-denciale Vodno, ku takoi presidentinme familjen e tij, ashtu sikurse edhekryeministrin Zoran Zaev me ba-shkëshorten dhe vajzën.

"Maqedonia e Veriut është urëmes Lindjes dhe Perëndimit dhevend ku takohen numër i madh urrymave kulturore, ndërsa paraqetpersonifikim të karakteristikave nërajon. Përmes dëshmive elegante tësë kaluarës Bizantine dhe Otoma-ne, mureve madhështore dhe iko-nostaseve të madhërishme të kisha-ve të lashta, të cilat flasin përpraninë krishtere që daton ngakohërat apostulare, Maqedonia eVeriut e shpreh thellësinë dhe pasu-rinë e kulturës së saj mijëvjeçare", eka nisur kështu fjalimin e tij PapaFrançesku para kreut shtetëror dhekorit diplomatik në “Vila Vodno”, nëvizitën historike në Maqedoni, ndër-sa u realizua në një periudhë jashtë-zakonisht të rëndësishëm për ven-din, kur hapëron përmes rrugës sëintegrimeve evropiane dhe euroa-tlantike.

“Më lejoni të them se këto pa-suri të mëdha kulturore paraqesinshprehje të trashëgimisë së juaj tëpaçmueshme: fytyra multietnikedhe multireligjioze e popullit të juaj,ndërgjegjja e historisë së pasur dhekomplekse të raporteve të ndërtua-ra me shekuj. Kjo përzierje e kultu-rave dhe identiteteve kulturore dhe

etnike, solli deri në bashkëjetesë tëqetë dhe të përhershme, ku atoidentitete individuale kanë gjeturshprehje dhe janë zhvilluar pamohim, dominim ose diskriminimtë ndërsjellë. Në atë mënyrë, ato sol-lën deri në raporte dhe komunikimqë mund të shërbejë si shembulldhe pikë referente për jetesë të qetëdhe vëllazërore mes bashkësive, për-mes llojllojshmërisë dhe respektittë ndërsjellë”, tha Papa Frençesku.

Këto karakteristika të posaçme,siç thotë papa Françesku, janë poashtu me rëndësi të madhe për inte-grimin me popujt evropianë. Shpre-soj, shtoi ai, se ky integrim po zhvil-lohet në mënyrë që do të jetëpërfitim për tërë rajonin e BallkanitPerëndimor, përmes respektit tëvazhdueshëm të llojllojshmërisëdhe të drejtat themelore. “Ju inku-rajoj të vazhdoni në rrugën e juajme qëllim që vendi i juaj të jetë pish-tar i paqes, pranimit dhe integrimittë frytshëm të kulturave, religjione-ve dhe popujve. Përmes pasqyrimittë identiteteve të tyre të posaçmedhe vitalitetit të jetës së tyre kultu-rore dhe qytetare, ata do të jenë nëmundësi ta shprehin fatin e përba-shkët përmes pasurisë së posaçmeqë e ofrojnë. Zoti le ta mbrojë dhebekojë Maqedoninë e Veriut, taruajë unitetin dhe t’i japë mirëqeniedhe gëzim!, tha papa Françesku.

Këtu, vijoi më tej Papa, në të vër-tetë, përkatësia e ndryshme fetare eortodoksëve, myslimanëve, kato-likëve, hebrenjëve dhe protestantë-ve, si dhe përkatësia etnike e maqe-donasve, shqiptarëve, serbëve,kroatëve dhe të tjerëve, krijojnë njëmozaik në të cilën çdo gurë është inevojshëm për origjinalitetin dhebukurinë e gjithë mozaikut. "Buku-

ria, e cila do ta arrijë shkëlqimin e tijmë të madh deri në një shkallë të kë-tillë që të mundeni këtë ta bartnidhe ta mbillni në zemrat e gjenera-tave të reja. Të gjitha përpjekjet qëbëhen, që të munden shprehjet endryshme fetare dhe etnitë e ndry-shme të gjejnë sferë të përbashkëtpër mirëkuptim të dinjitetit të çdopersonaliteti njerëzor janë garancipër liritë themelore, të cilat nuk do tëjenë kurrë të kota dhe do ta krijojnënevojën e mbjelljes së një të ardh-me të qetë dhe frytdhënëse", thaPapa.

KRENARË ME NËNË TEREZËNPas takimit me kreun shtetëror

dhe korin diplomatik në vilën Vod-no, Papa vizitoi Shtëpinë përkujti-more të Nënë Terezës, ndërsa mekokën ulur u lut para përmendoressë Nënë Terezës dhe vendosi lule.Ai u shoqërua nga katër murgeshatë cilat bëjnë pjesë në radhët që e kathemeluar Nënë Tereza.

"Do të dëshiroja në mënyrë spe-ciale ta nderoj një bashkëqytetaretuajën, e cila e nxitur nga Dashuriae Zotit, bëri që nga dashuria ndajsynimit të afërm më të madhëri-shëm që nga ekzistimi i saj, dukeshkaktuar admirim për të gjithëbotën dhe themeloi një mënyrë spe-cifike se si t’iu dalësh në ndihmë per-sonave të lënë pas dore dhe më tëvarfërve. Flas për personalitetin enjohur me emrin Nëna Terezë ngaKalkuta. Ajo është lindur në Shkupnë vitin 1910 me emrin AgnesGongje Bojaxhiu dhe apostulli i saje ka zhvilluar në varfëri plotësishtduke dhuruar gjithçka për Indinë,ndërsa përmes misionareve të saj,misionit të saj arriti deri te hapësiratmë të ndryshme gjeografike. Për

VIZITË HISTORIKE E PAPA FANÇESKUT NË SHKUP

Bashkëjetesa qëduhet ruajtur"Përkatësia e ndryshmefetare e ortodoksëve,myslimanëve, katolikëve,hebrenjëve dheprotestantëve, si dhepërkatësia etnike emaqedonasve,shqiptarëve, serbëve,kroatëve dhe të tjerëve,krijojnë një mozaik në tëcilën çdo gurë është inevojshëm përorigjinalitetin dhebukurinë e gjithëmozaikut...", tha Papa nga sheshi i Shkupit


- Emri i vërtetë i papa Françeskut është Horhe Mario Ber-goljo. Ka lindur në Buenos Ajres më 17 dhjetor në vitin 1936si më i riu nga pesë fëmijët e ardhacakëve italianë.- Flet rrjedhshëm gjuhën italiane, gjermane dhe spanjol-le, ndërsa kupton gjuhën angleze, franceze dhe portuge-ze. Ka studiuar filozofi dhe ka diplomuar teknologji ki-mike. Para se të bëhej kryepeshkop në Buenos Ajres kaligjeruar letërsi, psikologji, filozofi dhe teologji. Në vitin1986 në Frankfurt e ka mbrojtur doktoraturën me temënteologji.- Papa Françesku adhuron tango. Në orët e vallëzimit e kanjoftuar të dashurën e tij të atëhershme. Por pastaj e kandjerë thirrjen religjioze. Kur ka pasur 12 vjet, simpatisë sëtij të parë gjoja i ka thënë: Nëse nuk martohem me ty, dotë bëhem prift.- Në rini ka punuar edhe si sigurim në klube të natës nëBuenos Ajres që të fitojë për banim dhe ushqim.- Ai është tifoz i flakët i klubit lokal të futbollit “San Loren-co”. Në rini aktivisht ka luajtur basketboll. Po ashtu pose-don koleksion të madh të fanellave nga klubet e futbollit.- Papa Françesku është papa i parë i cili nuk është nga

Evropa që nga Gërguri i Tretë, i cili ka lindur në rajonin eSirisë së tanishme, ndërsa është zgjedhur në vitin 731. Ai,po ashtu, është papa i parë nga kontinenti amerikan dhepapa i parë i lindur në hemisferën jugore.- Pasi u bë papë, ai ishte kandidat për Çmimin Nobel përpaqe. “Tajm” e shpalli për person të vitit 2013, revista “Ro-ling Stoun” e ka vendosur në ballinë.- Adhurues i madh i veprave letrare të R.R. Tolkin. Fytyratmë të preferuara nga “Kryezoti i unazave” për të janë Fro-do dhe Bilbo, të cilët disa herë i ka përmendur si shembullpër fitore të së mirës ndaj së keqes.- Papa Françesku preferon të gatuajë, ndërsa më së miridin të bëjë ushqimin spanjoll - paelja.- E mban rekordin prej një milionë ndjekës në Instagramtë grumbulluar në kohën më të shkurtë (për më pak se 12orë), ndërsa po ashtu është një nga udhëheqësit mendikim më të madh botëror në Tuiter, ku e ndjekin 45 mi-lionë njerëz. Faqet e tij në Tuiter publikohen në gjuhën an-gleze, latine, gjermane, portugeze, polake, italiane, fran-ceze dhe arabe.- Edhe pse për çdo ditë publikon në rrjetet sociale, papaFrançesku nuk ka kompjuter të tij personal. Nuk i bëntuitet personalisht, por çdo post para publikimit duhet talexojë dhe miratojë.- Gjatë viteve ka marrë shumë dhurata ekstravagante,mes të cilave edhe motor Harli Dejvidson. Dhuratat i shet,ndërsa paratë i dhuron në qendrat për persona të pa-strehë.- Papa Françesku që në vitin 1990 u betua para Shën Më-risë se përgjithmonë do të ndërpresë me shikimin e tele-vizionit dhe deri sot nuk e ka shkelur betimin.- Ai nuk mban këpucë të kuqe, në mënyrë të posaçme tëdisenjuara për të, siç kanë bërë paraardhësit e tij, pormban të rëndomta të zeza, të cilat i ka marrë në Argjen-tinë.- Ai është i njohur sipas asaj se është shumë i lidhur meithtarët e tij dhe shpesh i befason njerëzit, të cilët i shk-ruajnë me thirrje të papritur telefonike. Një gazetë italia-ne madje edhe ka publikuar doracak, ku janë rregullat tëcilat njerëzit duhet t’i ndjekin derisa me telefon bise-dojnë me papa Françeskun.- Ai nuk jeton në rezidencë zyrtare të papës në pallatin

apostulik. Në vend të kësaj, ka zgjedhur të jetojë në rezi-dencën shumë modeste Kaza Santa Maria, shtëpi për my-safirë në Vatikan, me qëllim që të mund të pranojë vizitorëdhe të ketë takime me njerëz të rëndomtë.“Papa Françesku ka vetëm një pjesë të mushkërisë sëbardhë. Tjetra i është nxjerrë kur ka qenë adoleshent përshkak të infeksionit.- Në një intervistë ai tha se ajo që më së shumti i mungonprej kur është papë, është shkuarja në piceri.- Në vitin 2014 e ka vazhduar afatin e pasaportës argjen-tinase, edhe pse ka diplomatike nga Vatikani dhe ka in-sistuar që të mos ketë kurrfarë privilegje speciale.- Ai ka një set të emotikoneve, të quajtura papaemo-tikonë.

FAKTE INTERESANTE PËRPAPA FRANÇESKUN

mua do të jetë nder i madh që për disaorë do të mund të lutem në Shtëpinëpërkujtimore dedikuar asaj, e cila ështëndërtuar në vendin ku ishte para kësajkatedralja katolike. Duhet të jeni kre-nar me këtë grua. Ju inkurajoj që tëvazhdoni të punoni me përkushtim dheshpresë që të munden fëmijët tanë, fë-mijët e këtij vendi,sipas shembullit tësaj, t’i zbulojnë, arrijnë thirrjen e tyreqë Zoti ua ka përcaktuar", tha Papa de-risa vendosi lule para përmendores sëNënë Terezës.

Gjatë paradites, Papa në Shtëpinëpërkujtimore të Nënë Terezës patitakim me liderët e bashkësive fetare nëvend dhe me përfaqësues të qytetarëvenga kategoritë e cenueshme. Në takimme papën morën pjesë kreu i KOM-it,z.z. Stefan dhe krerët e Bashkësisë Feta-re Islame, Sulejman Efendi Rexhepi, tëKishës evengelike-metodistike, MihailCekov dhe të Bashkësisë hebraike, Ber-ta Romano Nikoliq. Paraprakisht, papame kokë të përulur u lut para monu-mentit të Nënë Terezës dhe vendosilule. Ai ishte i shoqëruar nga katër mur-gesha, të cilat i përkasin rendit që e the-meloi Nënë Tereza.

Në shesin “Maqedonia”, Papa u pritnga një numër i madh i qytetarëve. Nëshesh erdhi me "papabomilin" e tij dukeu përshëndetur me qytetarët dhe mebesimtarët, ndërsa mbajti meshë kumorën pjesë rreth 15.000 qytetarë. Veçkësaj, kreu i Kishës Katolike të Romës,Papa Françesku, në kuadër të vizitës sëtij të parë në vend pasdite në kishën ka-tolike “Zemra e Shenjtë e Jezusit” nëShkup u takua me priftërinjtë, familjete tyre dhe shërbyesit e Zotit.

ZAEVI: TË NDJEKIN SHEMBULLIN E KIRILIT DHE METODIT

Kryeministri i Qeverisë së Maqedo-nisë së Veriut, Zoran Zaev dhe Shenjtë-ria e tij papa Françesku realizuan takimtë përbashkët në kuadër të programit tëvizitës apostolike të Shenjtërisë së tijdhe prifti i parë i Kishës Katolike. Nëtakim, siç kumtoi pres shërbimi qeveri-tar, edhe një herë ishte konfirmuarlidhja shekullore shpirtërore mes shte-tit të papës dhe vendit tonë të vendosurme misionin e iluministëve, vëllezërveKirili dhe Metodi, dhe me kremtimin eveprës së tyre që secilin vit së bashkufestohet në Romë dhe Vatikan. Kryemi-nistri Zaev në takim porositi se kjo Vizitëapostolike është inspirim për popullin eMaqedonisë së Veriut dhe e luti papaFrançeskun që të lutet për të mirën eqytetarëve dhe të vendit. “Në takimin

mes kryeministrit Zaev dhe papaFrançeskut ishte theksuar angazhimi iRepublikës së Maqedonisë së Veriut qëta vazhdojë afirmimin e tij si vend i uni-tetit dhe tolerancës duke e ndjekurshembullin e veprës së vëllezërve Kirilidhe Metodi, të cilët në vitin 1980 Va-tikani i shpalli si patronë të Evropës”,theksohet në kumtesë. Papa Françeskue përshëndeti edhe familjen e kryemi-nistrit Zaev, kur në përfundim të takimitiu bashkëngjitën edhe bashkëshortja ekryeministrit Zaev, Zorica, së bashkume vajzën Aleksandra.

VIZITA E PAPA FRANÇESKUT,HISTORIKE

Vizitë historike e papa Françeskutnë Shkup, është vlerësimi i përbashkëti gazetarëve që dje e ndoqën vizitën ngapres qendra në Shtëpinë e Armatës. PërEn Haris nga Organizata e lajmeveKRAKS në Romë,që për herë të parëështë në vendin tonë dhe së bashku mepapa Françeskun arriti në vend me ae-roplanin e tij kjo sigurisht është vizitë hi-storike jo vetëm nga perspektiva e Va-tikanit, por ka edhe diskurs politik lidhurme rastin. “Kjo është vizita e parë e papaFrançeskut në vendin tonë. Në kohëzgjedhjesh dhe ndryshim të emrit, meçka u zgjodhën disa konflikte. Mbetenedhe disa çështje të cilat duhet tëzgjidhen”, thotë gazetarja Haris.

Lidhur me atmosferën në qendërthekson se në çdo pres qendër, kudo qëshkon në botë, për një vizitë të tillë tërëndësishme, ka çmenduri. “Për neshumë janë të rëndësishme personatpër marrëdhënie me opinionin, na tre-gojnë ku është kafeja, ku ka internetdhe me atë ne jemi të kënaqur”, thotëHaris Gazetarja Sofija Papadopulu ngaagjencia greke ANA-MPA vlerëson sevizita e papës Françesku është në kohënkur Maqedonia e Veriut po hapëronnëpër rrugën e integrimit evropian.

Mesazhi i deritanishëm, thotë ajo,është i rëndësishëm pasi karakteri mul-tietnik dhe multireligjioz i vendit mundtë jetë model për vendet e tjera nërajon. “Vjen pas Marrëveshjes së Pre-spës dhe pas zgjidhjes së problemit meGreqinë dhe Maqedonisë së Veriut dhekëtu ka mesazh”, vlerësoi gazetarja eAthinës. Sipas saj, pritet interesim imadh ndërkombëtar i mediave kurështë në pyetje vizita e papës.

“Është mirë që në një vend ku janëvetëm një për qind katolikë, ka mbulimtë madh mediatik”, thotë Papadopollu.Për Fani Karisi, nga portali "grtimes" ngaSelaniku, kjo është vizitë historike jovetëm për Maqedoninë e Veriut poredhe për mbarë Ballkanin. Kjo vizitëka rëndësi rajonale, vlerësoi Ivana Seku-larec nga Rojters Ballkan. “Vizita epapës është shumë e rëndësishme përMaqedoninë e Veriut, pasi mund tëthuhet se është njeriu i dytë për ngarëndësia, pas Trampit dhe në këtë kup-tim është historike. Vjen në momentinkur Maqedonia vendosi marrëdhënietë mira me fqinjët, i përmirësoimarrëdhëniet me Greqinë dhe me Bul-lgarinë, me marrëdhënie të mira mefqinjët nga ish-Jugosllavia”, deklaroiajo. Këtë fotografi për Shkupin, thek-soi, do ta shohë e mbarë bota dhe embarë bota do të dëgjojë për Shku-pin.

“Papa në Shkup nuk flet vetëm përrolin e Maqedonisë së Veriut, por edhepër rolin e të gjitha gjashtë vendevenga Ballkani Perëndimor. Në këtë kup-tim, kjo vizitë ka rëndësi rajonale”, dek-laroi kolegia nga Rojters Ballkan.

(Ekipi i gazetës KOHA)

MBI 300 EKIPE TË GAZETARËVE NDOQËN VIZITËNRreth 250 media vendore dhe mëshumë se 100 media të huaja endjekin dhe e transmetojnë vizitënhistorike të kreut të Kishës Katoliketë Romës papa Françesku iRepublikës së Maqedonisë së Veriut.Në mesin e mediave të huaja tëakredituara janë Televizionikombëtar grek, Televizioni

kombëtar bullgar, Al Xhezira, Vojs ofAmerika, Bi-Bi-Si, Zi dojçe dheshumë media të tjera. Përndryshe,dje në sheshin “Maqedonia” nëShkup ishin të pranishëm më shumëse 15 mijë qytetarë nga vendi, poredhe mysafirë të lartë, besimtarëdhe shtetas të huaj, para së gjithashnga fqinjësia më e gjerë.

Veshja e veçantë ePapës me rastin eliturgjisë në Shkup

Me rastin e vizitës së PapaFrançeskut në Maqedoni, është për-gatitur veshje unike për liturgjinë qëu mbajt në Shkup. Veshja e veçantëështë dhuratë nga çifti Dragan Geor-gievski dhe Marija Georgievska-Ri-stovska, ndërsa është punuar nga100 për qind lesh i kombinuar mefije të arit. Sipas informacioneve ngafaqja zyrtare me rastin e vizitës sëpapës në Maqedoni, veshja brendasaj përmban motive kombëtare ma-qedonase dhe të krishterimit.


Beograd, 7 maj - Gazeta e Beogradit“Politika” në ballinën e saj nën titul-lin “Shpresoj se shumë shpejtë dotë takohem me Vuçiqin”, e publikoiintervistën me presidentin e ri tëMaqedonisë së Veriut Stevo Pen-darovski, në të cilën ai marrëdhë-niet mes Maqedonisë së Veriut dheSerbisë i vlerësoi si shumë të mira,duke shtuar se ky është interes ipërbashkët. Ai përkujtoi semarrëdhëniet e të dyja vendevekanë histori të gjatë, të pasur dheshumë pozitive, ndërsa veçanëri-sht e theksoi afërsinë kulturore tëtë dy popujve. Në pyetjen e gaze-tarëve për qëndrimin e Maqedo-nisë së Veriut rreth zgjidhjes së çë-shtjes kosovare, Pendarovskideklaroi se vendi ynë e pranoi pa-varësinë e Kosovës duke u nisurnga orientimet strategjike dhe ngaqëndrimi i qytetarëve të bashkësi-së shqiptare, e cila është e dyta përnga numri në shtet. Ai shtoi se be-son se pozita e Maqedonisë së Ve-riut drejtë Kosovës nuk i tensiononmarrëdhëniet e të dyja vendeve,dhe personalisht, do të bëjëpërpjekje maksimale për zhvilli-

min e këtyre marrëdhënieve nëdrejtim pozitiv. “Këtu gjithsesi bënpjesë edhe takimi bilateral me pre-sidentin Aleksandar Vuçiq, për tëcilin shpresoj menjëherë pasmarrjes së funksionit president iRepublikës së Maqedonisë së Ve-riut”, deklaroi Pendarovski në in-tervistën për “Politika”.

Duke sqaruar se do të jetë pre-sident i të gjithë qytetarëve, aitheksoi se presidenti duhet t’i ba-shkojë të gjithë qytetarët, ta mbë-shtesë dialogun në shoqëri dhe tëpunojë në arritjen e qëllimeve stra-tegjike të shtetit, ndërsa ky ështëanëtarësimi në NATO dhe BE, që

është mbështetur nga shumica eqytetarëve, duke shtuar se do tëjetë i hapur për ide dhe sugjerimetë reja, “pa marrë parasysh se aështë propozimi pjesë eplatformës politike të kundërkan-didatëve”. Në pyetjen se çfarërëndësie ka për Shkupin baraspe-sha e tanishme diplomatike nëbotë, e cila është krejtësisht e ndry-shme nga fillimi i viteve tënëntëdhjeta, Pendarovski theksoise orientimi euroatlantik i RMV-sëështë zgjedhje personale e vendit,e jo rezultat i ndarjes së interesave.

“Ky orientim është mbështeturnga shumica e qytetarëve të Maqe-

donisë së Veriut, nga të gjitha ba-shkësitë të maqedonasve, shqip-tarëve, turqve, serbëve, romëve,boshnjakëve, vllahët, etj. Ne në Ku-vend që nga viti 1993 sollëm ven-dim që të hymë në NATO dhe BE, siqëllim i politikës sonë. Në këtëkuptim, anëtarësimi ynë në këtoorganizata nuk është çështje e po-litikës ditore, por strategji të cilën ezbatojnë të gjithë faktorët politikërelevantë”, theksoi presidenti i ri iMaqedonisë së Veriut.. Ai shtoi senë programin e tij e ka theksuarrëndësinë e bashkëpunimit meRusinë dhe Kinën dhe premtoi sedo të bëjë gjithçka për zhvillimin e

mëtutjeshëm të këtij bashkëpuni-mi. I pyetur se a ka zgjidhje përproblemin me ndasitë ideologjike,politike, partiake dhe patriotikedhe a vlerëson se është e mundurqë qytetarët të bashkohen sa ipërket Marrëveshje së Prespës,Pendarovski theksoi se ky problemështë shumë kompleks, duke kon-statuar se të dyja vendet në tënjëjtën kohë kanë dy kryeministraprogresivë Zaevin dhe Ciprasin,duke sqaruar se Marrëveshja e Pre-spës i konfirmon çështjet e identi-tetit të popullit maqedonas, siçjanë gjuha maqedonase, kulturadhe civilizimi.

Në intervistën për “Politika”Pendarovski vlerësoi se hendekumes maqedonasve është thelluarnga fushata kombëtare e udhëhe-qësisë së opozitës politike dhe re-torikës së urrejtjes dhe frikës. “Përfat të keq, shoh se nacionalizmidhe populizmi u bë pjesë e jetëspolitike në shumë vende tëEvropës, e madje edhe Maqedoniae Veriut nuk është përjashtim. Mëe rëndësishmja, megjithatë, ështëqë partitë progresive të ofrojnë al-ternativë kredibile për shumicën eqytetarëve të cilët, edhe krahas kë-saj, nuk e mbështesin politikën endarjes, frikës dhe urrejtjes”, për-fundoi Pendarovski.

Beograd, 7 maj - Ministri i Punëvetë Jashtme i Serbisë, Ivica Daçiqka dhënë kritika të ashpra ndajMaqedonisë së Veriut për shkak tëKosovës. Ivica Daçiq ka thënë seMaqedonia e Veriut e ka pranuarpavarësinë e Kosovës në mënyrëqë t’i afrohet perëndimor dhe të“mos qëndrojë argumenti” i presi-dentit të ri, Stevo Pendarovski sevendimi erdhi për shkak të shqip-tarëve që jetojnë në shtetin e tyre.

Daçiq për “Tv Pink” ka komen-tuar deklaratën e fundit nga Pen-darovski se Maqedonia Verioreka vendosur ta njohë Kosovën“për shkak të orientimit stra-tegjik, por duke pasur në llogariedhe banorët shqiptarë që je-tojnë në rajone të ndryshme të

Maqedonisë”. “Nuk qëndron ar-gumenti se e kanë njohur Ko-sovën për shkak të shqiptarëve,përndryshe si është e mundur qëMali i Zi e njeh Kosovën kurserbët janë shtetasit e dytë përnga numri i banorëve. Ku qën-dron principi”, deklaroi ai.

Daçiq insiston se njohja e Ko-sovës është bërë për shkak të afri-mit tek perëndimi. “Me këtë ekanë dëshmuar se orientimi i tyrestrategjik nuk është mirëkuptimii problemeve me të cilat ballafa-qohet Serbia. Është dëshmuar sekemi gabuar, sepse Maqedoniatani quhet Maqedoni Veriore.Nëse do të kishim të drejtë do tëmbetej Republika e Maqedonisë”,përfundoi Daçiq.

Shkup, 7 maj - Nikolla Gruevski,edhe pse qindra kilometra largMaqedonisë së Veriut, përmesavokatëve të tij ai vazhdon të para-shtroj kërkesa dhe lutje për shfuqi-zimin e dënimit me burg prej dy vi-tesh në rastin "Tank". Së fundmi,para Këshillit penal në Gjykatën eLartë të Maqedonisë së Veriut,është dorëzuar kërkesa e të dënua-rit Gruevski, që dënim me burgmos ta vuaj. Paraprakisht, GjykataApelit e vërtetoi vendimin eGjykatës Themelore Shkupi 1, e cilapas një procesi të gjatë gjyqësor,ish-kryeministrin e dyshuar për mëshumë vepra penale, e shpalli faj-tor për blerjen e një mercedesi luk-soz me paratë e Ministrisë përPunë të Brendshme.

Lëndën në Gjykatën e Lartë pri-tet ta shqyrtoj vetë kryetari i kësajgjykate Jovo Vangellovski, dhekatër anëtar tjerë të Këshillit pe-nal. Nuk përjashtohet mundësiaqë në këtë Këshill të marrin pjesëedhe gjykatësit shqiptarë ShpendDevaja dhe Xhemali Saiti. Sipas di-spozitave ligjore, Këshilli në fjalë

ka të drejtë të shfuqizimit tëaktgjykimeve paraprake kundërGruevskit, gjegjësisht e njëjtamundet për shkak të shkeljeve tëprocedurës gjyqësore, lëndën përrastin "Tank", ta kthejë në rigjykim.

Shfrytëzimin e mjetit të jashtë-zakonshëm ligjor, siç është kjokërkesë deri te Gjykata e Lartë, idënuari Gruevski e paralajmëroipara se të arratiset për në Budape-st të Hungarisë. Megjithatë, edhenëse gjykata me të cilën kryesonVangellovski, (i përfshirë në disaraporte të PSP-së, si gjykatës që kapenguar lëndët e tyre) e shfuqizonapo e kthen në rigjykim rastin"Tank", Gruevski, nëse kthehet nëMaqedoninë e Veriut, sërish nukka mundësi ti ikë burgut. Kështuqë, me propozim të PSP-së, Gjyka-ta Penale e Shkupit atij i ka shqip-

tuar disa vendime për "parabur-gim" e që lidhen me rastin "Tita-nik", "Talir" e disa lëndë tjera, qëkanë të bëjnë me dyshimet për ve-prime kriminogjene gjatë kohëskur ai ka qenë kryeministër (2006-2016).

Ndryshe, i vetmi i dënuar nërastin "Tank" që për momentin evuan dënimin me burg është ish-ndihmësministri për Punë tëBrendshme, Gjoko Popovski. Ngaana tjetër, foshnja e vogël edhe mëtej mbetet arsyeja kryesore sepseGordana Jankullovska, e dënuarme 4 vite burg në rastin "Tank", nukfillon ta vuaj dënim e vërtetuar ngaGjykata e Apelit. Gjykatësi për ek-zekutimin e sanksioneve, ditën ehënë e solli vendim me të cilin dë-nimi me burg për ish-ministrenpër Punë të Brendshme prolon-gohet për korrik të këtij viti. Mbe-tet të shihet se vallë me këtë datëJankullovska do të transferohet nëburg, ose do të paraqes ndonjë ar-sye tjetër për anulimin të vuajtjessë dënimit. (O.Xh)

Daçiq sulmon Maqedoninë për shkak të Kosovës

"TANKU" DORËZOHET NË GJYKATËN SUPREME

Gruevski nga Budapesti i frikësohet burgut|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

PENDAROVSKI INTERVISTË PËR GAZETËN “POLITIKA”

Kosova nuk i pengonmarrëdhëniet Shkup-Beograd

Pendarovski ka thënëse Maqedonia epranoi pavarësinë eKosovës duke u nisurnga orientimetstrategjike dhe ngaqëndrimi i qytetarëvetë bashkësisëshqiptare, e cila ështëe dyta për nga numrinë shtet


Shkup, 16 aksidente me 18 të lënduarGjatë ditës së hënë, në Shkup kanëndodhur gjithsej 16 aksidente në të cilatnjë person është lënduar më rëndë,ndërsa 17 kanë kaluar me lëndime mëtë lehta trupore, tregojnë të dhënat ngabuletini i SPB Shkup. Gjatë ditës sëhënën në Shkup janë sanksionuar katërshoferë për vozitje të automjetit para setë marrin të drejtën për të drejtuar au-tomjet, ndërsa një shofer për kalim nëudhëkryq në dritën e kuqe. Policia e tra-fikut ka dhënë 14 dënime për parkim tëparregullt, ndërsa karrotreci ka marrë 10automjete.

Aksident në fshatinLeshkë, një i lënduarTetovë, 7 maj-Të hënën mbrëma, rrethorës 20.00, në rrugën rajonale Tetovë-Jazhincë, në afërsi të kryqëzimit merrugën për në fshatin Leshkë, ka ndodhuraksident trafiku në të cilën kanë marrëpjesë dy vetura edhe atë, vetura e tipit"Daevu Tiko" me targa të Shkupit, e drej-tuar nga 40 vjeçari Sh.I. nga fshatiDebërcë e Tetovës dhe vetura e tipit"Golf" me targa të Tetovës, e drejtuar nga64 vjeçari M.P. nga fshati Tearcë. Në këtëaksident, vozitësi i veturës "Tiko" kamarrë lëndime të rënda trupore dhe pasdhënies së ndihmës mjekësore në Spita-lin Klinik të Tetovës, si rast urgjent meautoambulancë menjëherë është tran-sferuar në Qendrën klinike "Nënë Tereza"në Shkup. Inspektim komplet në vendine ngjarjes kanë kryer ekipi i Sektorit përpunë të brendshme Tetovë.

Aksidentohet 34 vjeçari,vozitësi ikë nga vendi i ngjarjesNë bulevardin "Vidoja Smilevski-Bato"në Tetovë, të hënën mbrëma rreth orës20 e 10 minuta, vetura e tipit "Golf 5" metarga të panjohura, e drejtuar nga per-son i panjohur, i cili menjëherë ka lë-shuar vendin e ngjarjes, ka aksidentuarkëmbësorin 34 vjeçar I.M. nga Tetova.Këmbësori i lënduar, me anë të një vetu-re tjetër është dërguar në Spitalin kliniktë Tetovës, për marrjen e ndihmësmjekësore. Merren të gjitha masat dheaktivitetet, për gjetjen e veturës dheidentifikimin e vozitësit, pjesëmarrës nëkëtë aksident trafiku.

Lëndohet 46 vjeçarja në aksident trafikuTë hënën, rreth orës 10 e 30 minuta, nërrugën"Major Çede Filipovski" në Gosti-var, vetura e tipit "Seat Ibiza" me targa tëGostivarit, e drejtuar nga 66 vjeçariXh.M. nga fshati Banjicë e Epërme, kaaksidentuar këmbësoren 46 vjeçare J.L.nga Gostivari. Këmbësorja e lënduar J.L.është dërguar në Spitalin e përgjithshëm"Ferid Murad" në Gostivar për dhënien endihmës mjekësore. Inspektim në ven-din e ngjarjes ka kryer ekipi nga Stacio-ni policor Gostivar. (U.H)

KRONIKË

Fisnik PASHOLLI

Shkup, 7 maj - Samiti i para tre javëve në Du-brovnik konfirmoi vazhdimin e investimevekineze në rajonin e Ballkanit Perëndimordhe Evropën Lindore. Për Kinën, vendetevropianolindore e juglindore janë tërëndësishme për shkak të projektit gjigandinfrastrukturor "Rruga e Re e Mëndafshit".Në kuadër të këtij projekti, Pekini kërkontë investojë në projekte miliardëshe si rrugë,binarë hekurudhorë, rrjete telekomi, aero-porte... Kështu do të krijohen korridore tëreja ekonomike dhe tregtie drejt Evropës,Afrikës, deri në Amerikën Latine. Vitet e fun-dit, Kina ka investuar miliarda dollarë nëEvropën Lindore, në formë kredish dhe nëformë të projekteve ndërtimore që ka marrëpërsipër. Shumica e investimeve kanëshkuar deri më tani drejt Serbisë, më shumëse 10 miliardë dollarë. Pekini ka investuaraty sidomos në industrinë e çelikut, infra-strukturë, energji... Pas kësaj vjen në radhëHungaria me rreth 4 miliardë dollarë, e Po-lonia me 3 miliardë dollarë.

AUTOSTRADAT ME KREDI KINEZENë Maqedoninë e Veriut, aktualisht me

kredi kineze të vlefshme mbi 600 milionëeuro është ndërtuar autostrada nga Shkupideri në Shtip, ndërsa në rrjedhë e sipër ështëndërtimi i autostradës nga Kërçova deri nëOhër. Para dy javësh, në qendrën kryesoreturistike kroate u nënshkrua marrëveshjedypalëshe midis dy shteteve në fushën ebujqësisë për periudhën 2020-2022.

"Ky plan aksional parashikon përforci-min e bashkëpunimit bilateral në fushën ebujqësisë midis Republikës Popullore tëKinës dhe Maqedonisë së veriut , tregtinëme prodhime bujqësore, bashkëpunim eko-nomik dhe zhvillim rural , bashkëpunim nëshkencat e bujqësisë dhe teknologjisë infor-matike, si dhe bashkëpunim në fushën e si-gurisë të ushqimit. Pres që në bashkëpuni-mi i përforcuar me Kinën të kontribuojë përrritjen e prodhimtarisë tonë bujqësore,rritjen e standardeve dhe gjasa më të

mëdha për eksport dhe plasma të prodhi-meve vendore bujqësore në Kinë", thotëkryeministri Zoran Zaev.

Në ndërkohë, investimet kineze në Bal-lkan , janë nga më të ndryshmet duke filluarnga centralet me qymyr e deri tek aeropor-tet, urat dhe teknologjia Informatike, kuKina po kërkon me ngulm investime në Bal-lkanin Perëndimor, duke hapur rrugën përnjë betejë të re për ndikim në portat e Ba-shkimit Evropian. Edhe pse perëndimi prejkohësh ka parë Rusinë si rivalen e saj nëkëtë qoshe të trazuar të Evropës Juglindore.Por, tani ka një tjetër lojtar të madh në fu-shë, me kompanitë kineze që po mbushinhendeqet e zhvillimit në këto vende me fi-nanca jo të forta, ku ëndrrat për të hyrë nëBE vazhdojnë të zvarriten në horizont.

Mediat perëndimore vlerësojnë se për-derisa prêt anëtarësimin në BE, shtetet erajonit e ndihmojnë zhvillimin e tyre mekredi kineze. "Më mirë një harabel kinezsesa një pëllumb evropian", thotë gazetagjermane Franfurter Allemajne Cajtung ,duke theksuar se shtetet e Ballkanit Perën-dimor dëshirojnë anëtarësimin në Bashki-min Evropian, por përderisa kjo nuk ndodh, ato me kënaqësi pranojnë të hollat ngaPekini. Sipas agjencisë franceze të lajmeveAFP, BE-ja është përgjegjëse për 60 për qindtë investimeve direkte totale në rajon, njëzonë që përfshin Serbinë, Bosnjën, Malin eZi, Maqedoninë e Veriut, Shqipërinë dheKosovën, ndërsa Kina pak më shumë se 2për qind . Por, Kina në 6 vitet e fundit kaavancuar në shpenzimet e lidhura me in-frastrukturën, duke rivalizuar shumat e sh-penzuara nga BE-ja dhe po lë gjurmë tëdukshme. Si një portë drejt Evropës Jugore,Ballkani është një pjesë kyçe e pazëllit tëPekinit "Një brez, një rrugë", një projekt kyqë vlerësohet se vlen më shumë se 1 triliondollarë e që synon të hapë rrugën për ek-sportet kineze në Evropë dhe përtej saj. NëPerëndim, ky grupim është parë me dyshim,si një përpjekje kineze për të ndarë bllokun.E kjo ka bërë që Brukseli të nisë të marrëmasa për të penguar ofensivën e gjigandit

aziatik. Sidoqoftë, Ballkani Perëndimormbetet një fushë e hapur jashtë BE dhegjithnjë e më shumë po tërheq Kinën. Nëmuajin shkurt, politikanët evropian kanëvotuar një sistem të ri të monitorimit ndajinvestimeve të huaja, që pritet të përkufi-zojë mundësitë e Kinës të blejë kompani qëpunojnë në fushat strategjike të teknologji-së dhe infrastrukturës.

TENDERËT QË PO FITOJNË KOMPANITË KINEZE

Ndryshe, ndër investimet e fundit kine-ze janë edhe ato në Kroaci dhe Bosnje e Her-cegovinë. Ura e Peljeshac që lidh dy pjesët ebregdetit kroat duke anashkaluar një rripëtë ngushtë tokës që i takon Bosnje e Herce-govinës, e gjatë 2.4 kilometra e gjatë dhe 55metra e lartë, do të ndërtohet nga ana ekompanive kineze. Sipas përllogaritjeve,projekti ambicioz do të kushtojë 420 mi-lionë euro, 85 për qind e të cilave janë fondetë BE-së. Tenderin për këtë projekt nuk e kafituar një kandidat nga BE-ja, por sipër-marrja shtetërore kineze "China Road andBridge Corporation". Përveç çmimit të lirë,CRBC është zotuar se do ta mbarojë këtëndërtim gjashtë muaj para afatit të para-shikuar në tender. Para dy muajsh, Anëtarëte Parlamentit në Bosnje dhe Hercegovinëkanë miratuar garancinë për kredi me vlerëprej 614 milionë euro nga Kina për ndërti-min e termocentralit të ri në Tuzlla,përkundër kritikave nga Sekretariati i Trak-tatit të Energjisë nga Bashkimi Evropian sei njëjti përfaqëson "ndihmë shtetëro-re".Parlamenti miratoi garancinë të enjten ekaluar pasi që u sigurua se projekti nukdëmton buxhetin e vendit dhe nuk paraqet"ndihmë shtetërore". Përmes termocentralittë ri, Bosnja dhe Hercegovina synon të zë-vendësojë tri njësi të vjetra të këtij termo-centrali. Projekti përfaqëson investimin mëtë madh në sektorin e energjisë në Bosnjedhe Hercegovinë, që nga përfundimi i luftës.Gjithashtu, kompania kineze Hisens bleuedhe fabrikën sllovene "Gorenje", për afër300 milionë euro.

RRUGA E MËNDAFSHIT

Në pritje të anëtarësimit në BE,derdhen investimet kineze Në Maqedoninë e Veriut,aktualisht me kredi kineze tëvlefshme mbi 600 milionëeuro është ndërtuarautostrada nga Shkupi deri nëShtip, ndërsa në rrjedhë esipër është ndërtimi iautostradës nga Kërçova derinë Ohër. Para dy javësh, nëqendrën kryesore turistikekroate u nënshkruamarrëveshje dypalëshe midisdy shteteve në fushën ebujqësisë për periudhën2020-2022

Koha


Bruksel, 7 maj - Raporti “Cilësia ejetës: Cilët janë fituesit dhehumbësit”, i hartuar nga KomisioniEuropian, dhe i publikuar së fund-mi, ku përfshihen edhe vendet eBallkanit, citon se pikërisht vendete Ballkanit Perëndimor kanë pë-suar rënien më dramatike të këna-qësisë së jetës, përgjatë 2011-2016për grupmoshat 45-54 vjeç. Sipasraportit, studiuesit kanë hedhur hi-potezën se rritja e kënaqësisë sëjetës rritet me moshën, por ekzi-ston nevoja për të marrë në konsi-deratë faktorë të tjerë si gjendjashëndetësore, si dhe viti i lindjesdhe, në përgjithësi, se cili grupështë analizuar. Megjithatë, të dhë-nat EQLS, duke përdorur të njëjtën

metodë si analizat e mëparshme,tregojnë se kënaqësia e jetës ishtee formës U në shumicën e grupevenga 2011-2016.

Në grupin e ishujve perëndi-mor, kënaqësia e jetës u rrit për gru-pet e reja që nga viti 2011, por uzvogëlua për grupmoshat më tëvjetra. Dallimet ndërmjet vitevejanë, megjithatë, paksa të rëndësi-shme në vendet nordike, me përja-shtim të grupeve të ishujve perën-dimorë, ku 35-44 dhe 45-54 vjeçarëpërjetuan një rritje të ndjeshme tëkënaqësisë së jetës ndërmjet 2011dhe 2016. Ky studim propozon që

përgjegjësitë e shumëfishta tënjerëzve në moshën e mesmemund të marrin një rritje stresi, meshumë të cilët ballafaqohen mepresionet e dyfishta të kujdesit përfëmijët e vegjël dhe prindërit eplakur në të njëjtën kohë. Situataështë mjaft e ndryshme në grupete vendeve të tjera, shumica prej tëcilave kanë vërejtur rënie të konsi-derueshme të kënaqësisë së jetesëspër grupmoshat prej 45-54 vjeç(ose 55-64 në rastin e grupit Baltik)që nga viti 2011.

Rënia më dramatike është ra-portuar në grupin e vendeve të Bal-

lkanit, ku kënaqësia e jetës ra nëmënyrë dramatike për grupmoshat45-54 dhe u ulën në një nivel kon-stant të ulët deri në moshën 75 vjeç.EQLS mat vlerën e jetës duke për-dorur pyetjen: Duke marrë në kon-sideratë gjithçka, sa të kënaqur dotë thoshit se jeni me jetën tuaj sot?’Kjo konvencionalisht prodhon njëkurbë në formën U në të gjithë kur-sin e jetës, ku gjeneratat e rejandihen më të kënaqurit, individët emoshës së mesme ndjehen më paktë kënaqur dhe niveli rritet përsërinë jetën e mëvonshme. Raporti istudimit tregon rezultatet në tre

fusha kryesore: cilësia e jetës, cilë-sia e shoqërisë dhe cilësia e shërbi-meve publike. Për BE28 që nga son-dazhi i vitit 2011, nivelet eoptimizmit janë rritur, kënaqësiame standardet e jetesës është rriturdhe disa tregues të tjerë të cilësisësë jetës janë kthyer në nivele tëpara krizës në shumë vende.Megjithatë, pabarazia e vazhdue-shme dhe paqartësitë në rritjembeten, për shembull, në percepti-min e përjashtimit social dhe njerë-zit me të ardhura më të ulëta ra-portojnë më pak përmirësime nëcilësinë e shërbimeve publike. Dal-lime të veçanta janë të dukshmemidis vendeve, gjinisë, grupit të tëardhurave dhe të ardhurave.

Anketa Evropiane e Cilësisë sëJetës është një studim unik pan-evropian që shqyrton kushtet ejetës së qytetarëve evropian nëlidhje me mirëqenien individualedhe cilësinë e shoqërisë dhe shërbi-meve publike. Ai përfshin tema tëtilla si shëndetësia, strehimi, ekui-libri i familjes dhe i punës dhe ijetës, si dhe besimi, pjesëmarrja nëshoqëri, përjashtimi social dhe ten-sionet shoqërore.

Zejnulla VESELI

Shkup, 7 maj - Në Republikën e Ma-qedonisë së Veriut eksportet po rri-ten më shpejt sesa importet, gjëqë dukshëm po ndikon në redukti-min e deficitit tregtar. Por kompa-nitë vendore ende mbështeten tekinvestitorët e huaj që do të mundtë eksportojnë mallrat e tyre, pasimbi gjysma e eksporteve janë re-zultat i punës së 20 kompanive tëhuaja që punojnë në zonat e liraekonomike. Kështu tregojnë tëdhënat të Entit Shtetëror të Stati-stikës (ESHS) për tre muajt e parëtë këtij viti, ndërsa bëhet e ditur sekompanitë nga Maqedoni kanë ek-sportuar mallra në vlerë tëpërgjithshme prej 1.529.000.000euro, që është 16.8 për qind mëshumë se në të njëjtën periudhëtë vitit të kaluar. Ndërkohë, nga

vendet e jashtme janë importuarmallra në vlerë prej 1. 988.000.000euro apo rritje për 11.5 për qindkrahasuar me periudhën e njëjtëtë vitit të kaluar, ndërkohë që këm-bimi tregtar për tre muajt e parëkap vlerën prej 3.517.000.000 euro.Me këtë, tregojnë të dhënat eESHS-së, mbulimi i importit arritinë 76.9 për qind, derisa në tënjëjtën periudhë, mbulimi i impor-teve ishte 73 për qind.

Rritja e eksportit është kryesi-sht si rezultat i kompanive të huaja

që operojnë në zonat e lira ekono-mike, tregon analiza e ESHS-së. “Nëtre muajt e parë të këtij viti, drejtvendeve të huaja kompanitë ngaMaqedonia kanë eksportuar mall-ra ndërmjetëse 1.1 miliard euro, pa-staj mallrat e konsumit prej 318 mi-lionë euro dhe mallrat kapitale 295milionë euro. Në kategorinë e gru-peve ndërmjetëse, pjesa më emadhe e mallrave të eksportuarapërbëhet nga platini dhe lidhjet eplatinës, të cilat përdoren për për-gatitjen e katalizatorëve, pastaj vaj-

rave të naftës, produkteve të heku-rit dhe çelikut. Ndërsa mallrat kapi-tale përfshijnë edhe autobusë”,thuhet në kumtesën e ESHS-së.

Edhe analiza e fundit e BankësPopullore të Maqedonisë për tremujorin e parë të këtij viti tregonse kompanitë që operojnë kryesi-sht në zonat e lira ekonomike, kanëkontribuar dukshëm në rritjen eeksportit. “Eksporti i mallrave tra-dicionale nga Maqedoni reduk-tohet në rreth 26 për qind, ndërsaeksporti i mallrave të reja siç janë

pajisjet dhe makineritë, si dhe pro-duktet kimike që aktualisht mbi-zotërojnë, marrin pjesë totale prejrreth 45 për qind për vitin 2017. Pra,struktura e eksporteve të kompani-ve të huaja ndryshon shumë ngastruktura e eksportit të mallravetradicionale të kompanive vendo-re”, thuhet në analizën e BPM-së.Edhe më tej shkëmbim më të lartëtregtar Maqedonia ka me Gjerma-ninë, shtetin nga e cila kryesishtkemi kompani shumë të rëndësi-shme të huaja që operojnë në zo-nat e lira ekonomike. Sipas të dhë-nave të ESHS-së, në kuartalin eparë të vitit 2019, 20 kompanitë qëfunksionojnë në zonat e lira në Ma-qedoni drejt Gjermanisë ekspor-tuan mallra në vlerë prej 769 mi-lionë euro, ndërsa janë importuarmallra në vlerë prej 221 milionëeuro. Këto të dhëna flasin se Ma-qedonia është një nga vendet epakta që realizon suficit në këmbi-min tregtar me Gjermaninë”,thuhet në kumtesën e ESHS-së. PasGjermanisë, Maqedonia për tremuajt e parë të këtij shënon rritjesa i përket eksportit të mallrave mevendet e rajonit, kryesisht me Ko-sovën, Serbinë dhe Greqinë.

RAPORTI ALARMANT PËR CILËSINË E JETËS

Ballkani me rënie dramatike të shëndetit mendor!Vendet e BallkanitPerëndimor kanëpësuar rënien mëdramatike tëkënaqësisë së jetës,përgjatë 2011-2016për grupmoshat 45-54 vjeç

||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

MAQEDONIA RRIT EKSPORTIN E MALLRAVE DREJT VENDEVE TË HUAJA

Për tre muaj, 1.5 miliard euromallra të eksportuara

Në tre muajt e parë tëkëtij viti, kompanitënga Maqedoni kanëeksportuar mallra nëvlerë të përgjithshmeprej i 1.529.000.000euro, apo 16.8 për qindmë shumë se në tënjëjtën periudhë të vitittë kaluar. Edhe më tejshkëmbim më të lartëtregtar Maqedonia kame Gjermaninë, ndërsame vendet e rajonkryeson Kosova, Serbiadhe Greqia

Koha


Gostivar, 7 maj - Në ditën e dytë tëmuajit të bekuar të Ramazanit, të,artën, Organizata Humanitare"Hilal", e cila funksionon në kuadërtë Bashkësisë Fetare Islame të Ma-qedonisë së Veriut, vazhdoi me ak-sionin për këtë muaj i cili njihet siMëshira dhe solidariteti, ku nëmënyrë të koordinuar bën ndarjene ndihmave humanitare për fa-miljet skamnore, të pastrehët dhejetimët në qytetin e Gostivarit,gjegjësisht në Myftininë e Gostiva-rit. Sipas drejtuesve të kësaj orga-nizate, për këtë muaj të bekuarjanë planifikuar të shpërndahenmbi 200 tonelata ndihma. Ashtusi edhe vitet e kaluara, këto aksio-ne mbështeten nga muftinitë e

Bashkësisë Fetare Islame në RMVdhe këshillat e xhamive në tërëvendin, të cilat fillimisht përpi-lojnë lista të skamnorëve dhe mëpas ato ndihma shpërndahen si-pas këtyre listave në tërë territorine vendit tonë.

Me këtë rast, kryetari i OH "Hi-lal", Mustafa Dauti i dorëzoi 9 to-nelata ndihma myftiut të Myftini-së së Gostivarit, Shaqir Fetahu, icili në prezencë të mediumevelokale falënderoi publikisht Rei-sul Ulemanë H. Sulejman ef.Rexhepi për angazhimin e palodh-shëm në sferën e humanitetit dhesigurimin e ndihmave për skam-norët e tërë territorit të Maqedoni-së së Veriut, e posaçërisht skam-

norëve dhe jetimëve të qytetit tëGostivarit. Në ndërkohë. kryetari iOH "Hilal", Mustafa Dauti falën-deroi drejtorinë e Vakufit të Repu-blikës së Turqisë, e cila si çdo vitbashkëpunon me BFI dhe dhuronnga 5 mijë pako ndihma humani-tare për nevojtarët e kategorive tëndryshme në Maqedoni. Gjitha-shtu, ai falënderoi edhe fabrikën eujit Kozhufçanka për mbështetjendisa vitesh.

"Sot në ditën e dytë të muajittë bekuar të Ramazanit ndodheminë Myftininë e Gostivarit, dhe ijemi përgjigjur kërkesës së kësajMyftinie dhe listave të përpiluaraparaprakisht, për të ndihmuarskamnorët dhe jetimët që gravi-

tojnë në këtë Myftini, ku edhendamë 9 tonelata ndihma. Aksio-net e tilla do të vazhdojnë çdo ditëpërgjatë tërë muajit të Bekuar tëRamazanit, ku ne si organizatëkëto ndihma do t’i shpërndajmënëpër të gjitha myftinitë në tërë

territorin e Maqedonisë së Veriut”,tha Dauti. "Hilal" deri në fund tëmuajit të Ramazanit ka plani-fikuar aksione të pandalshme kudo të bëhet shpërndarja e 200 to-nelatave ndihma, të cilat kapin njëshumë prej 420.000 euro. (U.H)

Urim HASIPI

Tetovë, 7 maj - Stacioni i përkohshëm përgrumbullim të mbeturinave në rrugën e Tre-boshit do të qëndrojë në atë vend, derisa tëgjendet zgjidhje afatgjate. Por në Komunëne Tetovës theksojnë se një stacion për re-ciklim të mbeturinave do të ndërtohet nërrugën e Falishtës. Sipas drejtorit të kësajndërmarrje, Xhelal Ceka, janë duke u bërëpërgatitje për rregullimin hapësirës.

“Procedura, përpos hapjes së tenderitaq sa kam informacione, ka përfunduar dheështë duke u pastruar lokacioni. Po ashtumund të informojmë se në atë lokacion dotë bëhet edhe fabrikë për reciklimin e ujëra-ve të zeza. Për momentin, ai stacion ingarkim-shkarkimit nuk i plotëson kriteretpër selektim të mbeturinave, pasi që selek-timi i mbeturinave është një proces krejtë-sisht tjetër, sepse duhet të vendoset trakame të cilat ne kemi treguar që e kemi nëplan ta ndërtojmë në Falishtë. Tenderi ështëgati nga Komuna e Tetovës, dhe shpresoj

që do të fillojë. Ky proces sigurisht se do t’indihmojë shumë selektimit të mbeturinave,për shkak se do të arrijmë të largojmë edhematerialet e forta, materialet plastike”, thaCeka.

Sipas drejtorit të NPK-së, stacioni nërrugën e Treboshit do të vazhdojë të kryejëfunksionin derisa nuk ka zgjidhje afatgjate,kur në një vend do të jetë fabrika për grum-bullim dhe selektim të mbeturinave.

“Do jetë atje deri në momentin kur ne dotë bëjmë zgjidhje më afatgjate, në Falisht kudo të bëhet reciklimi i mbeturinave, mirëpopresim që edhe me problemin e Rusinos tëgjejmë një zgjidhje. Sipas informacioneveqë kemi, rruga së shpejti do të ndërtohetdhe mendoj se në shtator do të fillojmë qëtë bartim mbeturina edhe për në Rusinodhe njëkohësisht edhe reciklimi i mbeturi-nave që do të ndodh në Tetovë. Për shkak tëproblemeve që kemi me stacionin engarkim-shkarkimit, këto janë probleme tëcilat tejkalohen, rregullohen, normale qëkëto probleme janë të natyrave të ndryshmetë prishjeve të makinerisë. Bartja e mbetu-rinave vazhdon për në deponinë Drislla tëShkupit, për shkak të pengesave që neve nau paraqitën në deponinë Rusino”, tha Ceka.

Kohëve të fundit edhe pse është rritur sasiae mbeturinave, megjithatë situata është nëkontroll, thonë nga NPK-ja.

“Nuk kemi mbeturina të cilat paraqesinndonjë problem, të gjitha në kohë transpor-tohen për në Shkup. Së fundmi, gjatë muajittë Ramazanit kemi rritje të sasisë së mbetu-rinave. Mendoj që situata është nën kon-troll dhe nuk kemi ndonjë telash dhe sh-presoj se së shpejti do të vihen në funksionedhe dy kamionë të tjerë të cilët do të pro-movohen dhe do të jenë në shërbim të ndër-marrjes për bartjen e mbeturinave”, thonënga kjo ndërmarrje. Ndërmarrja Publike Ko-munale Tetova-Tetovë vazhdon të përballetme probleme të ndryshme të cilët drejtpër-drejt ndikojnë në mirëmbajtjen e pastërtisëdhe higjienës në qytetin e Tetovës. Ndonësedeponia që ndodhej në hyrje të Tetovës ish-te një bombë ekologjike, e njëjta u larguapas një presioni të madh të qytetarëve. Mëpas si alternativë u vendos Stacioni përgrumbullim në rrugën për në fshatin Trebo-sh. Por edhe ky stacion shpesh herë ështënë defekt. Kjo në mënyrë të drejtpërdrejtëndikon në grumbullimin e mbeturinaveedhe nga pikat në qytet dhe në hapësirën ekëtij stacioni krijohet deponi.

Ujë në Strugë, i papijshëm Strugë, 7 maj - Pas reshjeve të shumta tëshiut në Strugë dhe në rajonin e Strugës ujinga ujësjellësi i qytetit është i turbullt dhenuk duhet që të përdoret, informoi sotNdërmarrja Ndërkomunale Publike“Proakua” në Strugë. Nga ndërmarrja thek-sojnë se punohet në sanimin e problemit.“Kërkojmë nga të gjithë përdoruesit që tëmarrin parasysh këtë njoftim dhe të mos epërdorin ujin derisa të njoftohet e kundër-ta”, njoftoi NNP “Proaukua” -Strugë. Nënjoftim theksojnë se ka pasur takime mepërfaqësues të kompanisë MHE Hidrocen-trale, që janë angazhuar se problemi do tëzgjidhjet përfundimisht deri në fund të vi-tit dhe nuk do të ketë të tilla situata kur tëketë reshje të shumta të shiut.

Ndërron jetë një foshnjenëntëmuajsheShtip, 7 maj - Në Stacionin policor-Shtipherët në mëngjes, në orën 3:05, nga ana eekipit të Ndihmës së shpejtë mjekësoreështë paraqitur se në rrugën “Zhelezniçka”ndodhet një foshnje e vdekur nëntëmuaj-she. Zëdhënësja e SPB-Shtip, Gordana Pa-najotova informoi se nga ana e nëpunësvepolicorë në SPB-Shtip është kryer eksper-tizë në vendin e ngjarjes, me ç’rast ështëkonstatuar se ditën e njëjtë rreth orës 3:00,32-vjeçarja E.M., nënë e foshnjës, ka vë-rejtur se foshnja nuk ka shenja jete pran-daj ka thirr ekipin e Ndihmës së shpejtë,ndërsa nga ana e tyre është konstatuarvdekja. Nga biseda me nënën e foshnjësdhe vjehrrit të saj A.M. kanë kuptuar sefoshnja mbi një javë ka qenë e sëmurë,por të njëjtit nuk e kanë dërguar në spital,por e kanë mjekuar në shtëpi. Me urdhër tëprokurorit themelor publik nga Shtipi, tru-pi i foshnjës së vdekur është dërguar nëobduksion.

AKSIONI HUMANITAR I OH "HILAL"

Nëntë tonelata ndihmë për nevojtarët e Gostivarit"Hilal" deri në fund të muajit të Ramazanit ka planifikuar aksione të pandalshmeku do të bëhet shpërndarja e 200 tonelatave ndihma, të cilat kapin një shumëprej 420.000 euro

|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||

////////////////////////////////////////////////////////////////////////

ZGJIDHJE AFATGJATE PËR GRUMBULLIMIN DHE SELEKTIMIN E MBETURINAVE

Selektimi në stacion të mbyllurNdërmarrja PublikeKomunale Tetova-Tetovëvazhdon të përballet meprobleme të ndryshme tëcilët drejtpërdrejt ndikojnënë mirëmbajtjen epastërtisë dhe higjienës nëqytetin e Tetovës. Ndonësedeponia që ndodhej në hyrjetë Tetovës ishte një bombëekologjike, e njëjta u larguapas një presioni të madh tëqytetarëve

Koha

10 FORUMKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Themelues: Arben Ratkoceri dhe Lirim Dullovi

E p

ërd

itsh

me

in

form

ati

ve

ww

w.k

oh

a.m

k

Botues: Koha Production SHPK | Adresa e botuesit dhe redaksisë: Bul. Goce Delçev nr.11, | Q.T. Mavrovasja lok.14 - përdhesë, Shkup | Gazetë ditore - botohet çdo ditë përveç të dielës | Shtypi dhe distribuimi:“Sloboden Pecat” - rr. Kej 13 Noemvri nr.3/1-238, Shkup, 5000 kopje | Data e shtypjes e martë, 7 maj 2019 | Numri i parë i gazetës doli më 22 Nëntor 2006Drejtor: Lirim DULLOVI | Kryeredaktor: Vedat MEMEDALIU | Redaktor përgjegjës: Emin AZEMI | Ndihmëskryeredaktor: Evis HALILI | Redaktor teknik: Halil BERISHA

E-mail: [email protected] | Tel: 02 3179 - 904; Tel: 02 3179 - 905; Tel: 02 3179 - 906; Fax: 02 3118 - 060; | MARKETING: Bekim SHAQIRI • [email protected]; Tel: 02 3179-904; Mob: 071 372 222 | Përgjegjës për distribuim: Afrim DULLOVI - Tel: 071 372 221Përfaqësues ligjor: Shtëpia e avokatëve Inter Partes - Shkup

Koh

a

NPK "Koha Production" Num. i xhirollogarisë: 210063340670177; Tutunska Banka -Shkup; Numri tatimor 4030008022772

Udhëheqësit e BashkimitEvropian, morën pjesëjavën e shkuar në Brukselnë një samit me një Kinë, të

cilën kohët e fundit e ka quajtur një“rivale sistematike”, dhe me Shtetet eBashkuara qëpo i afrohen përballjespërfundimtare të bisedimeve treg-tare, me një Kinë që dokumentet esigurisë kombëtare i referohen si një“kundërshtar strategjik”. Prandaj,është e habitshme që udhëheqësittransatlantikë, nuk po punojnë mbikauzën e përbashkët, dhe as nukbëjnë pyetje më të rëndësishmegjeopolitike të kohës sonë. Çfarë llojbote dëshiron të krijojë Kina? Meçfarë mjeti do të arrinte qëllimet esaj? Dhe ç’duhet të bëjnë Shtetet eBashkuara dhe Evropa, për tëndikuar tek ky rezultat?

Deri tani, nuk ka më dyshime, qërritja e vazhdueshme e Kinës shë-non ngjarjen më të rëndësishmegjeopolitike të shekullit XXI-të.Megjithatë, zyrtarët amerikanë dheevropianë - të zhytur në çështje qëvariojnë nga administrata Trump,tek emigracioni dhe Brexit - nukkanë arritur t’i kushtojnë vëmendjene duhur kësaj çështje. Disa emohojnë ende ndryshimin rrënjësorqë mund të sjellë rritja e Kinës, nërendin global të institucioneve dheparimeve të vendosura nga Shtetet eBashkuara, dhe aleatët e saj të pasLuftës së Dytë Botërore. Të tjerët epranojnë, se stresi strukturor midisnjë Kine në rritje dhe një SHBA-jeende në detyrë, si superfuqia më emadhe në botë, është rreziku për-caktues i kohës sonë. Por ata nukofrojnë as një strategji të angazhi-mit, apo të kontrollit të denjë përkëtë sfidë epokale.

Kjo ka prodhuar më të keqen nga

të gjitha botët e mundshme. I frikë-suar se SHBA po angazhohet shumëpër të sabotuar rritjen e vendit të tij,presidenti Xi ka dyfishuar vendo-smërinë e tij për të forcuar pozitat ePartisë Komuniste në vend, dukeçuar më tej ndikimin global të Kinës.Aleatët evropianë - të goditur ngaaksionet tregtare kundër tyre, dhemungesa e një strategjie të SHBA-së ndaj Kinës - po mbrojnë baste etyre. Presidenti i Këshillit Europian,Donald Tusk, shpalli javën e shkuar

një “përparim të madh” mbi disa ngamosmarrëveshjet kryesore tregtaretë BE-së, veçanërisht në lidhje metransferimet e teknologjisë dhe sub-vencionet e shtetit mbi industritë.Pastaj në Kroaci disa ditë më vonë,kryeministri kinez Li Keqiang, u zo-tua të respektojë standardet dheligjet e BE-së, në një takim me ven-det e Evropës Qendrore dhe Lindore,që u mbyll me 40 marrëveshje tënënshkruara , dhe që zgjeroi radhëte saj me Greqinë, në mënyrë që gru-

pi i ashtuquajtur 16+1 të bëhet 17+1. Ky lajm, relativisht pozitiv në

Evropë, vetëm sa nënvizon aftësitëme të cilat liderët kinezë po me-naxhojnë aspiratat e tyre historike.Graham Allison, një nga vëzhguesitmë të shquar të Kinës, citon liderin eSingaporit Li Kuan Jeu, që pak përpa-ra vdekjes së tij në vitin 2015 tha:“Madhësia e zhvendosjes së ba-lancës botërore nga Kina, është e til-lë që bota duhet të gjejë një ekui-libër të ri. Nuk është e mundur tëpretendohet, se ajo është thjeshtelojtari i madh i radhës. Ajo është loj-tarja më e madhe në historinë ebotës”. Në atë kontekst, ajo që Kinadëshiron është një dramë në tre akte.Së pari, Kina dëshiron idealisht tëdëbojë SHBA-në nga rajoni i saj azia-tik, ose të paktën të zvogëlojë ndiki-min e Uashingtonit, për të arritur njëhegjemoni rajonale, që i bën tëgjithë aktorët përfundimisht të varurnga Pekini. Së dyti, ajo po vepron glo-balisht për ta zhvendosur, nëse nuk eka zëvendësuar ende, SHBA-në kudoqë të jetë e mundur - duke përfshirëedhe pjesë të mëdha të Evropës - mëe rëndësishmja nëpërmjet Nismëssë Brezit dhe Rrugës. Së fundi, ështëmë e qartë se kurrë, se Pekini aspironqë në 100-vjetorin e Republikës Po-

Përtej Azisë,ndikimi i Kinësështë zgjeruarmë meshpejtësi. Ështëe vështirë tëmbivlerësohetrëndësia eNismës së Brezitdhe Rrugëve,ndikimi i të cilësnë kohërat e tijmund tëtejkalojë atë tëPlanit Marshalltë Amerikës, qëme fondin prej13 miliardëdollarë, nukkishte aspirataglobale apoburimetfinanciare tëBRI

KOHA PËR KARIKATURËN E DITËS

Bota që dëshiron Kina NgaFrederick KEMPE

Rubrika "Forum" është krijuar si hapësirë për të botuar letrat, opinionet, reflektimet dhe reagimet e lexuesve dhe qytetarëve.

Redaksia mban të drejtën për të redaktuar e shkurtuar, si dhe mos botuar ato shkrime që nuk i përmbahen etikës.

11FORUMKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Rikthimi i politikës së identitetit Nga

Chris PATTEN

pullore të Kinës në vitin 2049, të jetëzyrtarisht fuqia dominuese ekono-mike, politike dhe ndoshta ushtarakenë një epokë ku demokracitë mbetenende më këmbë, por ku sistemet au-toritare janë në ngjitje.

“Kina padyshim po e minon siste-min e aleancës amerikane në Azi”,shkruan Oriana Skilar Mastro, ngaUniversiteti Xhorxhtaun në “ForeignPolicy”. “Ajo i ka inkurajuar Filipinet tëdistancohen nga Shtetet e Bashkua-ra, ka mbështetur përpjekjet e Kore-së së Jugut, për të pasur një qasje mëtë butë ndaj Koresë së Veriut, dhe kambështetur qëndrimin e Japonisëkundër proteksionizmit amerikan …Është duke militarizuar Detin e KinësJugore …nuk është më e kënaqur tëluajë një rol dytësor në raport me Sh-tetet e Bashkuara, dhe kërkon të sfi-dojë direktpozitën e kësaj të funditnë rajonin Indo-Paqësor”.Megjithatë, përtej Azisë ndikimi iKinës është zgjeruar më me shpejtë-si. Është e vështirë të mbivlerësohetrëndësia e Nismës së Brezit dheRrugëve, ndikimi i të cilës në kohërate tij mund të tejkalojë atë të PlanitMarshall të Amerikës, që me fondinprej 13 miliardë dollarë, nuk kishteaspirata globale apo burimet finan-ciare të BRI.

E krijuar vetëm në vitin 2013,vlerësimet më konservatore llogari-sin që Kina ka shpenzuar tashmë 400miliardë dollarë mbi BRI, me qindramiliona më shumë në gazsjellës, dhepër projekte me 86 vende dhe orga-nizata ndërkombëtare, së fundmiduke përfshirë edhe anëtaren tëparëtë G-7, Italinë. Nëse Kina arrin qëlli-met e saj të zhvillimit në 100-vjetorine themelimit të Partisë KomunisteKineze në vitin 2021, dhe pastaj në100 vjetorin e Republikës Popullorenë vitin 2049, do të jetë 40 % më emadhe se ekonomia amerikane pas 2vitesh, dhe 3 herë më e madhe pas 30vitesh (e matur nga krahasimi i fuqi-së blerëse).

Duke pasur parasysh zgjidhjet qëjanë përpara, shumica e vendeve nëbotë do të preferonin ende të lun-dronin në një rend botëror, ku aktordominues janë Shtetet e Bashkuaradhe jo Kina. Megjithatë për të qenënjë opsion, SHBA dhe Evropa do tëduhet të ndryshojnë kursin në treaspekte. Së pari, ato do të duhet tëadresojnë sfidat e brendshme, që ikanë bërë më pak tërheqëse modelete tyre demokratike dhe ekonomike.Ata do të duhet të ringjallin, dhe nëdisa raste, të rishpikin sistemet mul-tilateral të krijuara pas Luftës së DytëBotërore.

Së fundmi, ato duhet të gjejnënjë mënyrë për të vepruar bashkë mëintensivisht, dhe për t’u angazhuarmë efektivisht me Kinës, për tëformësuar të ardhmen, duke bashkë-punuar me Pekinin aty ku është emundur, dhe duke konkurruar aty kuështë e nevojshme. Ndërsa tani ështëe qartë se çfarë dëshiron Kina, njëpërgjigje e koordinuar mes SHBA-sëdhe Evropës, bëhet më urgjente.

(Atlantic Council)

Evizitova për herë të parë Sri Lankën siministër i zhvillimit për Britaninë nëvitet 1980, gjatë fazave të hershmetë luftës së ashpër mes luftëtarëve

guerilë - të ashtuquajturit Tigrat e Çlirimit tëTamil Eelam (LTTE) - dhe forcave të armato-sura të Sri Lankës. Ky konflikt i përgjakshëmetnik, që vuri minoritetin kryesisht hindu tëTamilit kundër shumicës sinhaleze kryesi-sht budiste, befasoi ata që e kishin referuarvendin e bukur me popullatë të zgjuar dhevendndodhje strategjike në Azinë e Jugut,si një model të demokracisë aziatike.Megjithatë këtu shumë prej nesh dëgjuanpër herë të parë për bombardimet vetëvrasë-se, me raste të kryera edhe nga fëmijë.

Ushtria indiane ndërhyri në përpjekjepër të ndaluar dhunën. Fluturova në krye-qytetin e territorit të Tamilit në veri të venditnë një avion ushtarak indian për të parë çfarëndihmash humanitare mund të ofroheshin.Prova të luftimit mund të shiheshin kudo.Më kujtohet shkatërrimi sistematik i labora-torëve kompjuterik dhe ndërtesave të tjeranë universitetin e Jaffnës. Vite më vonë, uktheva në Sri Lanka si komisioner i BashkimitEuropian për të mbështetur përpjekjet e ad-mirueshme të qeverisë norvegjeze për t’idhënë fund po atij konflikti. Më dërguan tëtakoja kreun e LTTE, Velupillai Prabhakarannë selinë e tij xhungël. Një person fjalëpakdhe i lig, Prabhakaran nuk ishte shumë i in-teresuar në kushtet e paqes që Norvegjia,mbështetur nga BE, po propozonte. Pikatjetër e fortë (ose më mirë e dobët) e vizitëssime ishte djegia e portretit tim nga ekstre-mistët sinhalez ngaqë sugjeroja bisedimepaqeje.

Lufta civile mori fund në një sulm tëpërgjakshëm ndaj luftëtarëve të mundur tëLTTE në vitin 2009. Dhuna dhe shkatërrimidukej se kishin marrë fund. Dhe megjithatëtensionet mes shumicës sinhaleze dhe paki-cave hindu dhe muslimane nuk janë zh-dukur kurrë. Deri vitin e shkuar, pati tre sul-me nga budistët Sinhalez ndaj xhamive dhebizneseve të muslimanëve, dhe komunitetittë vogël të krishterë (shumica katolik), dukebërë që 1.5 milion persona nga një popul-latë prej 21.4 milionë vetësh të zihet në kurthnë mes.

Kjo përzierje fetare dhe etnike shpërtheu

në të Dielën e Pashkëve, kur ek-stremistët islamik vranë tëpaktën 250 persona, përfshirë be-simtarë të krishterë dhe turistëtë huaj dhe plagosën qindra tëtjerë. Ishte shembulli më i keq ikohëve të fundit i politikës sëidentitetit, që erdhi javë pas sul-mit ndaj dy xhamive në Christ-church, Zelandë e Re nga një su-premacist i bardhë australian.Shkrimtari francez-libanez AminMaalouf e ka përshkruar poli-tikën e identitetit si një “leopard”,që gëlltit burra, gra dhe fëmijëdhe vlerat që përkufizojnë çdondjesi të njerëzimit. Në studimine tij të identitetit dhe dhunës,laureati i Nobelit ekonomistiAmartya Sen kujton të ketë parë në fëmijërinë Indi një mysliman të tmerruar që ndiqejnëpër oborrin e familjes së tij nga një turmëhindu, që e qëlluan për vdekje.

E kishim harruar këtë lloj politike në shu-micën e botës, sigurisht që edhe në Europëdhe Amerikë, për dekada që kur një formë ebesnikërisë së identitetit - nacionalizmi ibardhë - ribëri shoqëri të tëra. Libri “Bota e tëDjeshmes” e intelektualit hebre austriak Ste-fan Cvajg ofron një nga përshkrimet më tëmira se si civilizimi i pasur dhe brilant i Eu-ropës në fillim të shekullit 20 u shkatërrua, sëpari ekonomikisht dhe pastaj politikisht ngaata që e përkufizuan identitetin e vet bazuarte besnikëria kombëtare shpesh e lidhur menjë histori false dhe institucione të ideali-zuara. Duke u rikuperuar nga ato katastrofanë gjysmën e dytë të shekullit të shkuar, botadukej e përçarë ideologjikisht, jo për ngaidentiteti: kapitalizmi kundër komunizmit,liria kundër totalitarizmit dhe kështu meradhë. Por ato përçarje dhe mënyra të përku-fizimit të vetes i dhanë shtysë në shumë ra-ste ndjesisë së kombësisë, ndonjëherë nëforma më të frikshme. Pasojat, përfshirë sul-met si ato në Kolombo dhe Chrictchurch -padyshim do ta godisnin Cvajgun dhe Sen sitë njohura.

Nuk ka asgjë të keqe te nacionalizmi kurështë thjesht festim i vlerave, traditave dhehistorisë më të mirë të një vendi. Ta quajmëpatriotizëm. Por nacionalizmi mund të bëhet

lehtësisht një mënyrë mendimiqë e shpreh veten duke i kacafy-tur njerëzit me njëri-tjetrin.Ndonjëherë, “të tjerët” janë ven-de që shkojnë përtej kufijvekombëtar të dikujt. Bashkëpu-nimi me ta sulmohet si tërhe-qje nga mundësia për të ndër-marrë vendime sovrane.Ndonjëherë më e rrezikshmeakoma është kur “të tjerët” janëanëtarë të pakicave të një vendi,që mund të jenë imigrantë tëkohëve të fundit ose jo, të njëngjyre të ndryshme apo besi-meve ose gjuhëve të ndryshme.Politikanët në Europë dhe SHBAduhet të jenë të kujdesshëm menativizmin populist që po nxi-

sin dhe nga i cili kërkojnë të fitojnë vota, nëmënyrë që të mos kthehet në forma më tëdhunshme të politikës së identitetit.

Cilat janë rezultatet e sulmeve verbaletë presidentit Donald Trump ndaj mek-sikanëve? Çfarë të bëjmë me sulmet ezv.kryeministrit italian Matteo Salvini ndajPapës Françesk lidhur me mikpritjen e krish-terë ndaj emigrantëve? Si duhet të përgjigje-mi ndaj sulmeve politike të krahut të djathtëndaj muslimanëve në Europë apo sulmeve tëkrahut të majtë ndaj hebrenjve në Britani?Kur rrezikojnë të sjellin dhunë mesazhet ra-ciste nëpër mure apo online? Demokracia li-berale është një strukturë më e brishtë ngasa mendojmë. Në Mbretërinë e Bashkuar,një pjesë e madhe e partisë konservatore kapërqafuar nacionalizmin anglez, që ofronnjë kërcënim ekzistencialist ndaj strukturëskushtetuese të vendit. Ka gjithashtu shqetë-sime se ky lloj nacionalizmi - i përfshirë nëpartinë e re të Brexit që Nigel Farage kalançuar për tu afruar me konservatorët epakënaqur armiqësor ndaj Europës - do tëmbulojë ndjesi që janë për tu kritikuar.

Këto frikëra janë të justifikuara. Loja mezjarrin mund të jetë e rrezikshme. Me tu nde-zur, nacionalizmi mund të dalë shpejt jashtëkontrollit, duke konsumuar të gjitha struktu-rat e bashkëpunimit dhe duke i lënë komu-nitetet - si dhe shtetet - në mëshirë të arsoni-stëve edhe më të rrezikshëm.

(Project Syndicate)

Demokracialiberale ështënjë strukturëmë e brishtë ngasa mendojmëdhe rishfaqja epolitikës sëidentitetit nëpërbotë përmbanrrezikun e lojësme zjarrin

12 REPORTAZHKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Imagjinoni Mesdheun! Çfarëju vjen në mendje? Brigjet gjarpë-ruese të mbushura me shkëmbinjdhe limane. Qielli fantastik, pa njënjollë reje. Dhe sigurisht, një det ijashtëzakonshëm, për të cilin nukka epitet që mund ta përshkruajë.Nëse nuk i keni planifikuar endekëto pushime verore, ju jeni endenë kohë për të bërë zgjedhjen eduhur. Plazhet fantastike të juguttë Shqipërisë janë perlat e Me-sdheut dhe ju duhet patjetër t’i vi-zitoni, shkruan Traveler.es.

SHQIPËRIA, OBJEKTIVI JUAJ I ARDHSHËM

Mundohuni të kujtoni plazhe siCosta Brava, Costa Azur ose breg-detin amalfitan… janë destinacio-net e para që vijnë në mendje përdisa pushime verore të paharrue-shme në vijën e bardhë gurore dheujin blu të plazheve. Është kohapër të shtuar në këtë listë edhe njëvend të ri: Rivierën Shqiptare.

PLAZHET MË TË MIRA TËRIVIERËS SHQIPTARE

Shqipëria më në fund ka hapurdyert e saj për turistët dhe pushue-sit dhe nuk ka nevojë për shumëargumente, thjesht shikoni fotot.Plazhet i ngjajnë parajsës në tokë(dhe disa janë pothuajse të brakti-sura). Surpriza arkeologjike dhe tëgjitha me ndjenjën e zbulimit tënjë prej sekreteve të mirëfshehuranë anën tjetër të Mesdheut.

NJË BREG I MBUSHUR ME SURPRIZA

Riviera nuk ka kufij të përcak-

tuar, por nëse doni të vendosni njëportë, ndoshta do të jetë në Vlorë,150 kilometra në jug të kryeqytetitshqiptar, Tirana. Këtu është vendiku Adriatiku takon Jonin, në njëtakim detar që ju fton të ba-shkoheni që nga momenti i parë.Vlora vjen me një ngarkesë tëmadhe historike: Aty u shpall pa-varësia e Shqipërisë nga Perando-ria Osmane në vitin 1912. Qëatëherë, ajo është rritur për t’u bërënjë qendër për aktivitetin e rëndë-sishëm të portit, gjithashtu dhenjë nga plazhet kryesorë të Ri-vierës fantastike .

Plazhi më i ri në dispozicionmund të jetë zgjedhja e ardhsh-me nëse nuk doni ta ndani vetennë shumë bare të këtij plazhi. Uji iFtohtë, vetëm dy kilometra larg,është një shtrirje e plazheve mëpak të frekuentuar, por me një ni-vel të aktivitetit për t’u pasur zili.Nëse dëshironi një ofertë të mirëpër kohën e lirë, Vlora duhet të jetëzgjedhja juaj.

Pas bregdetit në jug, ndalesatjetër është qyteti i qetë i Himarës,i ndarë midis vendpushimeve mo-derne dhe tavernave tradicionalegreke. Pak me larg nga Himaraështë Llamani, një plazh i bukur, irrethuar nga dy kodra, shumë po-pullor për turizmin vendas. Pokërkoni një eksperiencë më të re-laksuar? Shkoni në Qeparo, njëfshat piktoresk i kapur pas dyshkëmbinjve dhe me pamje ngaskena e Mesdheut, pikërisht ajo që

keni në mendjen tuaj: portin eartë, detin bruz dhe qiellin epërjetshëm.

Mbërritja në Sarandë, qendrastrategjike e Rivierës dhe një desti-nacion që po fiton popullaritet nëBallkan. Saranda, përkundër po-pullsisë modeste të saj, po përje-ton një periudhë rritjeje të lartë, ecila dallon dukshëm nga “bumi” indërtesave në të gjitha kodrat për-reth qytetit bregdetar. Por, për mo-mentin (dhe fatmirësisht), Saran-da mbetet një opsion i këndshëmsi një bazë për të eksploruarplazhet aty pranë, kur ju i keni parëtashmë ata që janë në rrugë.

OAZET E KSAMILITMidis tyre, Ksamili merr tro-

feun më të mirë, jo vetëm në zonë,por ndoshta në të gjithë Rivierën.Ky arkipelag i vogël, 20 milje nëjug të Sarandës, ka tre plazhe tëvogla gurore që pothuajse mundtë bashkohen me njeri-tjetrin. Ksa-mili është shumë afër qytetit të la-shtë të Butrintit, sot një nga vendetmë të rëndësishme arkeologjikenë Shqipëri. Me një park kombëtar,Butrinti tregon shenja të vendba-nimeve të lashta romake dhegreke që kanë jetuar aty, në njëpërzierje interesante që do t’jumarrë një gjysmë dite, për t’junxjerrë kështu nga peshqiri iplazhit. "Ejani dhe zbuloni paraj-sën e re mesdhetare. Apo keni ne-vojë për më shumë arsye?”, për-fundon Traveler.es.

Shqipëria, "parajsa"e re mesdhetareRiviera nuk ka kufij tëpërcaktuar, por nësedoni të vendosni njëportë, ndoshta do tëjetë në Vlorë, 150kilometra në jug tëkryeqytetit shqiptar,Tirana. Këtu është vendiku Adriatiku takonJonin, në një takimdetar që ju fton tëbashkoheni që ngamomenti i parë. Vloravjen me një ngarkesë tëmadhe historike: Aty ushpall pavarësia eShqipërisë ngaPerandoria Osmane nëvitin 1912

13Koha, e mërkurë, 8 maj 2019

MOZAIK

Franca e ka me nxitim të madhqë të rindërtojë katedralen e No-tre Dame, të shkrumbuar. Për këtëarsye po trajnon mijëra studentë.Këta të fundit duket të jenë nëgarë me njëri tjetri, se kush do taketë fatin të jetë pjesë e ekipit qëdo të ringjallë katedralen e famsh-me.

Janë rreth 10 mijë studentë qëtrajnohen çdo vit nga Les Campa-gnons du Devoir, një shoqatë ekrijuar 70 vite më parë, me traditamesjetare, që ka për qëllim të traj-nojë njerëz në zanate të ndrysh-me. Menjëherë pas asaj qëndodhi në Notre Dame drejtuesite shoqatës paralajmëruan qeve-rinë franceze se ka mungesë forcepunëtore në sektorin e ndërtimit,gjë që mund të çojë në ngadalë-sim të procesit të rindërtimit tëkatedrales. Vetëm kjo shoqatë ka

mungesë të theksuar në shumëdrejtime, si për muratorë, ashtuedhe për marangozë, si dheshumë zanatçinj të tjerë. Për stu-dentët që po trajnohen ndërkohëëndrra për të hyrë në Notre Damedhe për të punuar aty ka shumë

sfida përpara. “Do të ishte një ar-ritje të mund të themi se morëmpjesë në krijimin e Notre Dame”,thotë njëri ndër ta. Por, përparakësaj, ai duhet të marrë një çerti-fikatë si dhe të punojë në disa ven-de në Francë.

Horror në Indi, ku një çift iporsamartuar ishte i mbushurme kerozinë dhe djegur më pas.Gruaja, 19 vjeçe, nuk mbijetoinga djegiet dhe vdiq. Policia dy-shon te babai i vajzës, i cili ështëarratisur së bashku me dy ngavëllezërit e tij. Çifti u martua

fshehurazi gjashtë muaj mëparë, duke mos marrë pëlqimin efamiljeve, të cilat ishin kundërmartesës së tyre për shkak të be-simeve të ndryshme. Pas marte-sës, të dy, Rukhmini dhe Mange-sh Ransing, ishin kthyer nëfshatin e tyre. Sipas rindërtimittë ngjarjes nga policia lokale, tëraportuar nga gazeta “Hindu”,ishte babai i vajzës, i cili duket seështë në arrati, së bashku me dyvëllezërit e tij, ai që ka marrë ini-ciativën dhe djegur vajzën nëmbrëmjen e 1 majit, pas një kon-flikti.

Fqinjët ndërhynë menjëherëdhe e çuan çiftin në spitalin mëtë afërt. Mangesh, 23 vjeç, endepërpiqet të mbijetojë, ndërsagruaja e tij ka ndërruar jetë.

Plaku vdes duke kryermarrëdhënie intime,prostituta i kërkonpolicëve paratë

Një 76-vjeçar nga Puglia në Itali ka ndërruar jetë ndër-sa po kryente marrëdhënie seksuale me një prostitutë.Ngjarja është regjistruar më 1 maj në komunën e Terlizzitnë Bari. I moshuari po kryente marrëdhënie me prosti-tutën, nëpër fushat e Soveretos.

Ai është gjetur pa jetën me pantallona gjysmë të ulura,jashtë makinës së tij. I moshuari vuante prej kohësh ngaproblemet kardiovaskulare. Pavarësisht masazhit kardiaknga infermierët e ndihmës së shpejtë, i moshuari ndërroijetë. Mediat italiane shkruajnë se prostituta i ka kërkuar 30euro karabinierëve për shërbimin.

Ky është rasti i dytë këtë vit i këtij lloji, pasi në janar një85 vjeçar ndërroi jetë në Pescara, pasi kishte kryermarrëdhënie seksuale me një prostitutë.

Në këtë vend italian,shtëpitë po shiten nga 1 euro

Jemi mësuar të dëgjojmë për dyqane që shesin produk-te “Gjithçka 1 euro”, por në Mussomeli të Italisë, me këtëçmim mund të blini shtëpi. Tashmë ekziston edhe uebi“Case1Euro”, ku shtëpitë mund të blihen online.

“A është me të vërtetë e mundur të blini një shtëpi për1 euro? Po, dhe ky është një projekt nga Bashkia e Musso-melit në Sicili. Blini shtëpinë e ëndrrave për vetëm 1 euronë rrethin sicilian, vetëm pak kilometra larg nga plazhet ekëndshme dhe tempujt historikë të Agrigento-s”, thuhet nënjoftim. Tutje, në njoftim thuhet se duke blerë shtëpi nëkëtë qytet, ia mundësoni vetes të përjetoni kulturën, tradi-tat, një jetë të relaksuar në një prej tokave më paqësore dhemë të sigurta në botë. Në faqen online kanë njoftuar serreth 100 veta janë bërë me shtëpi në këtë zonë. “Tashmë100 njerëz kanë blerë nga një shtëpi, çfarë po prisni?”,thuhet tutje në njoftim.

U martua pa miratimin e familjes,babai djeg vajzën pas dasmës!

Rindërtimi i Notre Dame, Franca s'ka punëtorë!

Sëmundja e Panamasë (TR4), njëinfeksion që shkatërron bimën e ba-nanes, është përhapur në mënyrëshumë të shpejtë në të gjithë Azinë,Australinë, Lindjen e Mesme dheAfrikën. Ndikimi ka qenë shkatër-rues. Vetëm në Filipine, humbjetkanë arritur në 400 milionë dollarë.Sëmundja kërcënon jo vetëm jete-sën e të gjithë atyre që bëjnë pjesënë këtë industri prej 44 miliardë dol-larësh, por edhe 400 milionë njerëznë vendet në zhvillim të cilët varennga bananet si burim të konsiderue-shëm kalorish që u nevojiten.

Megjithatë, mund të ketë endeshpresë. Në një përpjekje për tëshpëtuar bananen dhe industrinë që

e prodhon atë, shkencëtarët janë nënjë garë për të krijuar një bimë të rerezistente ndaj sëmundjes së Pana-masë. Por ndoshta kjo krizë është njëparalajmërim për faktin se në po kul-tivojmë ushqimet tona në mënyrë jotë qëndrueshme në kohë dhe se dotë duhej të kërkonim disa ndryshi-me ndoshta pak radikale për njëzgjidhje të përhershme.

Teoria më e fundit është që njënga mënyrat më të mira për tëmbrojtur bananet nga kjo lloj së-mundje është pikërisht mbjellja esaj pranë bimëve të tjera ose në al-ternancë me to, si dhe përdorimi illojeve të ndryshme të familjes sëbananeve. Një studim ka treguar sebananet e mbjella në tokë të konta-

minuar me TR4 kryesisht u shpëtuannga infeksioni pasi u rritën në të njëj-tat fusha më preshin kinez për trevjet. Kjo erdhi për pasojë se preshi ki-nez lëshonte në ajër disa kimikateqë dëmtonin virusin TR4.

Ndoshta përfundimisht duhet tëjemi të përgatitur për të pranuarushqime më pak të standardizuaradhe pak më të shtrenjta, për të paturkështu një bujqësi më pak intensivedhe më të larmishme.

Ndoshta kurrë nuk do të mundtë jemi të sigurt se çfarë na pret pasitë qërojmë një banane por sidoqoftërezultati mund të jetë një sistemushqimor më i fuqishëm dhe i qën-drueshëm, pa krizë të mëdha çdodisa dekada.

Të kesh një tapet në shtëpi shihet si domosdoshmë-ri, madje shpesh herë shpenzohen edhe shifra të mëdhaparash për të blerë një të tillë. Por mbajtja e një tapeti nështëpi është e dëmshme për shëndetin, pasi në një tapetgrumbullohet myk, pluhur dhe pesticide nga detergjen-tet që përdorni për pastrim. Po ashtu gazrat toksik qëndodhen në ajër mund të mblidhen në pjesë të vogla, tëcilat ngjiten në tapet dhe më e keqa është se këto ndotësmund të ngrihen në ajër gjatë lëvizjeve të mobilieve,marrjes së pluhurave dhe gjatë ecjeve mbi tapet. Më tërrezikuarit janë fëmijët dhe bebet, pasi ata kalojnë shumëkohë duke luajtur mbi tapet. Gjithashtu elementet ki-mike apo sintetike që përdoren për prodhimin e tapete-

ve përmbajnë komponentë organik të paqëndrueshëm,të cilët shkaktojnë goxha substanca të dëmshme në ajër.

Banania drejt zhdukjes Ndoshta kurrë nuk do tëmund të jemi të sigurt seçfarë na pret pasi tëqërojmë një banane porsidoqoftë rezultati mund tëjetë një sistem ushqimormë i fuqishëm dhe iqëndrueshëm, pa krizë tëmëdha çdo disa dekada

Ja pse nuk duhet të mbani tapet në shtëpi!

14 RAJONKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Kryetari i Kuvendit të Kosovës,Kadri Veseli, ka nisur edhe forma-lisht procedurat për iniciativën përformimin e TribunalitNdërkombëtar për krimet që Ser-bia ka kryer gjatë luftës në Kosovë.Në Kuvendin e Kosovës, ai u ështëdrejtuar të hënën përfaqësuesvetë shoqatave të familjarëve të per-sonave pagjetur, organizatave tëdala nga lufta, institucioneve tëdrejtësisë dhe institucioneve tjeratë pavarura, duke thënë se serbëtqë kanë kryer krime ndaj shqip-tarëve të Kosovës ende nuk janëgjykuar për ato krime, të cilat siç kathënë ai, kanë lënë mijëra viktimanë Kosovë.

Veseli ka theksuar se iniciativapër një gjykatë ndërkombëtare, ecila do t’i gjykojë dhe dënojë kri-met e kryera nga shteti i Serbisëgjatë luftës në Kosovë, do tëngrihet. “Gjykata ndërkombëtarepër krimet e Serbisë në Kosovë, dotë ngrihet, jo mbi urrejtje dhe pre-tendime, por mbi ngjarje, krimedhe masakra, njerëz dhe dëshmireale. Kjo gjykatë është e domo-sdoshme. Me angazhimin tonëgjithëpërfshirës, ne do t’ia dalimqë ta bëjmë të pashmangshmekëtë gjykatë. Mesazhi ynë është i

qartë, Kosova po kërkon drejtësipër njerëzit e saj të vrarë, të masak-ruar dhe të dhunuar. Nuk pranonheshtje dhe nuk pranon as mohim.Kjo drejtësi do të ndodhë, Serbiado të përgjigjet për këto viktima”,tha Veseli.

Veseli ka theksuar se çështja ethemelimit të këtij tribunali ështëe ndarë nga Gjykata Speciale përkrime lufte në Hagë. Sipas tij, përkrime të luftës në Kosovë, shqip-tarët janë dënuar me gjithsej 189vjet, ndërkaq serbët janë dënuarme 29 vjet. Ai ka shtruar pyetjen“Kush ka qenë këtu agresor?”. Vese-li më herët ka thënë se vendi këtëvit shënon 20 vjetorin e “186 ma-sakrave, vrasjes së 11. 840 perso-nave të rritur dhe 1.396 fëmijëve, tëcilat kanë ndodhur në Kosovë”.

Në kuadër të iniciativës së tijpër themelimin e një TribunaliNdërkombëtar për krimet e Serbi-së në Kosovë, Veseli ka bërë të dituredhe disa nga hapat e mëtejme.Ai paralajmëroi formimin e një Ko-misioni Shtetëror, i cili do tëpërbëhet nga përfaqësuesit e pu-shtetit, opozitës dhe komunitete-ve, nga shoqatat e dala nga lufta,shoqatat e të pagjeturve, të dësh-morëve, të invalidëve dhe të vete-ranëve, nga organizatat e shoqë-risë civile, nga institucionet edrejtësisë, dhe nga institucionetakademike. Veseli përmendi se kyKomision do të punojë në

mbledhjen e dëshmive dhe përga-titjen e një plani të punës. Aigjithashtu ka përmendur edheopsionin e angazhimit të një kom-panie ndërkombëtare, e cila do tëishte e specializuar në këtë fushë,për të asistuar në të gjitha format.Nismën e kryetarit të Kuvendit tëKosovës e kanë mbështetur sho-qëria civile, familjarët e personavetë pagjetur, veteranët e luftës dhetë tjerë.

Ministri i Drejtësisë i Qeverisësë Kosovës, Aberlard Tahiri thek-soi se ministria që ai drejton dheekzekutivi i vendit do ta mbështe-sin nismën e Veselit, por ka shtuarse Ligji i ri i procedurës penale nëKosovë e mundëson që tëgjykohen edhe personat që mun-gojnë. Bajram Qerkini, kryetar i Kë-shillit Koordinues të Asociacionevetë Familjarëve të Personave tëPagjetur, i cili tash e 20 vjet ështënë kërkim të djalit të tij të pagjetur,e ka përshëndetur nismën e Vese-lit, duke thënë se drejtësia duhet tëkërkohet.

“Drejtësia nënkupton as mëshumë e as më pak se sa dënimin eshtetit të Serbisë dhe gjenocidinqë e ka bërë. Për neve është erëndësishme që të dënohet shtetii Serbisë dhe jo ndonjë individ. Kjopër shkakun se krimet i kanë kryerpolicia dhe ushtria, në mënyrë tëorganizuar”, tha Qerkini. Kuvendi iKosovës, në mesin e muajit prill,

ka formuar një komision tëveçantë 'ad hoc' për dënimin e kri-meve të luftës, gjenocidit dheagresionit të regjimit të Serbisë, icili komision po punon për harti-min e rezolutës lidhur me këtë çë-shtje. Qëllimi përfundimtar, siçkanë thënë më parë zyrtarët e Ku-vendit të Kosovës, është hapja eTribunalit Ndërkombëtar për kri-met që Serbia i ka kryer në Kosovë.

Ditë më parë edhe presidenti iKosovës, Hashim Thaçi, në një in-tervistë për Radion Evropa e Lirë, ika dhënë mbështetje nismës sëkryetarit të Kuvendit të Kosovës,duke thënë se “në të ardhmen,drejtësia, edhe pse e vonuar, t’i dë-nojë të gjitha krimet e kryera nëKosovë. Jo të ketë drejtësi selektivenë baza etnike dhe jo të amni-stohet gjenocidi i Serbisë në Ko-sovë”, ka thënë presidenti Thaçi.Në anën tjetër, autoritetet e Serbi-së, kanë reaguar ndaj paralajmëri-meve të institucioneve të Kosovëspër mundësinë e themelimit të njëTribunali për krimet e Serbisë nëKosovë. Ministri i Jashtëm i SerbisëIvica Daçiq, ka thënë për të përdit-shmen serbe Novosti, se e ka të vë-shtirë të paramendojë që kushdoqoftë nga bashkësia ndërkombë-tare do ta mbështeste idenë që Ko-sova të themelojë tribunal, me tëcilin, siç ka thënë ai, “do të dirigjo-nin ish-puplat e UÇK-së, të cilët ta-shmë janë veshur me petkat e po-litikanëve që shumë lehtë mundtë dalin para Gjykatës Speciale përkrimet e UÇK-së”.

Por, njohësit e çështjeve juri-dike-penale vlerësojnë se në rastse Kosova pretendon që tribunalitë jetë ndërkombëtar, këtë nukmund ta bëjë vetë, sepse nuk kakompetencë të tillë. Sipas Fonditpër të Drejtën Humanitare, nëluftën e fundit në Kosovë janëvrarë rreth 13.500 persona.Ndërkaq, të pagjetur ende konsi-derohen mbi 1600 persona.

Kosova e izoluarfeston Ditën eEvropësKosova vazhdon të mbesë vendii vetëm i Ballkanit që nuk lëvizpa viza në Bashkimin Evropian,por festa për Ditën e Evropësnuk do të mungojë. Përveç akti-viteteve të shumta, institucio-net e vendit pushojnë këtë ditë. 9 Maji në Kosovë do të shënohetme aktivitete, të cilat u prezan-tuan të hënën në ambientin e ritë qendrës së BE-së, e cila e kamarrë emrin “Shtëpia eEvropës”. Zëvendësshefi i Zyrëssë BE-së, Riccardo Seri, tha semanifestimi i Ditës së Evropësështë i rëndësishëm për ta, si-domos këtë vit, kur edhe do tëmbahen zgjedhjet për Parla-mentin Evropian.Ndër aktivitetet që do ta shë-nojnë Ditën e Evropës janë edheshfaqja e disa filmave dhe kon-cert pa pagesë. Seri tha se fokusii BE-së vazhdon të jetë ekono-mia, arsimi dhe mjedisi në Ko-sovë, prioritete këto që, sipas tij,duhet të jenë edhe të Kosovës.“Ne duam të vëmë në pah sa irëndësishëm është zhvillimiekonomik dhe në këtë aspekt, endihmojmë edhe Kosovën. Pra,ekonomia do të jetë fokusi i ak-tivitetit tonë për një muaj e gjy-smë deri më 20 qershor dhe fu-shata do të quhet ‘Le të flasimpër ekonomi”, ka thënë RiccardoSeri, zv.shef i Zyrës së BE-së nëKosovë. Seri ka shpallur të ha-pur garën për “Fushatën ekono-mike” dhe ka treguar disa nga tënominuarit për këtë garë. Pjesëe kësaj gare janë disa kompanivendore.

MarrëveshjaKosovë-Serbi menjohje reciprokeZyrtarë të Ambasadës së SHBA-së në Prishtinë i kanë thënë ga-zetës “Zëri” se e mbështesin dia-logun mes Kosovës dhe Serbisëtë lehtësuar nga Bashkimi Evro-pian. Sipas tyre, SHBA-ja dëshi-ron të shohë normalizim tëplotë të marrëdhënieve mes dyvendeve me njohjen e ndërsjel-lë. Ditë më parë presidenti i Ko-sovës Hashim Thaçi e cilësoi tëdobët Bashkimin Evropian (BE-në), gjersa kërkoi përfshirjen eShteteve të Bashkuara të Ame-rikës (SHBA) në procesin e dia-logut Kosovë - Serbi. Pa inkua-drimin e SHBA-së, sipas kreut tështetit, nuk mund të ketëmarrëveshje mes dy vendeve.Por pavarësisht kësaj, SHBA-jado të vazhdojë ta mbështesëprocesin e ndërmjetësuar ngaBE-ja. Kështu ka bërë të diturAmbasada e SHBA-së në Kosovënë një përgjigje dhënë “Zërit”,ku thuhet se marrëveshja e arri-tur mes dy palëve duhet të jetëe pranueshme për të dyja ven-det.

Formalizohet nisma përTribunalin e krimeve serbe

Njohësit e çështjevejuridike-penalevlerësojnë se në rast seKosova pretendon qëtribunali të jetëndërkombëtar, këtënuk mund ta bëjë vetë,sepse nuk kakompetencë të tillë.Sipas Fondit për tëDrejtën Humanitare,në luftën e fundit nëKosovë janë vrarë rreth13.500 persona.Ndërkaq, të pagjeturende konsiderohenmbi 1600 persona

AKTAKUZAT E SPECIALES KËTË VIT, FLITET EDHE PËR "PESHQ TË MËDHENJ" Pas intervistimit të dhjetëra ish-pjesëtarëve tëUÇK-së, qoftë si të dyshuar ose qoftë si dëshmitar,gjatë këtij viti Gjykata Speciale pritet t’i ngrejëaktakuzat e para. Madje supozohet se kjo Gjykatëgjatë vitit 2019 do t’i ngrejë aktakuzë edhe njëritnga “peshqit e mëdhenj” të Kosovës. Më 13 maj tëkëtij viti drejt Hagës pritet të udhëtojë njëri ngaish-udhëheqësit e Njësisë Speciale të Shtabit tëPërgjithshëm të UÇK-së, Mendim Daka - “Sharri”, icili javë më parë e ka konfirmuar për medie se kamarrë ftesën nga kjo Gjykatë dhe gjatë javës së

ardhshme do të intervistohet në Hagë. Në mediaështë raportuar së fundmi se Gjykata Speciale eka ftuar si dëshmitar edhe gazetarin NuhiBytyqin, por ky e ka demantuar lajmin e botuar.Gjatë këtij viti nga Gjykata Speciale janëintervistuar disa nga udhëheqësit e UÇK-së,përkatësisht komandanti i Zonës Operative tëDrenicës Sami Lushtaku, ai i Zonës Operative tëLlapit Rrustem Mustafa - Remi, Nazif Mehmeti injohur si komandant “Dini”, sekretari i AAK-sëBlerim Kuçi etj.

15GLOBIKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Presidenti i parë i Egjiptit izgjedhur me rrugë demokratike,Mohammed Morsi po kalon Ra-mazanin e 7-të në burg që nga viti2013 kur ai u largua nga detyra menjë grusht shtet. Në një deklaratëme shkrim nga familja e tij, thuhetse Morsi i burgosur në mënyrë ar-bitrare mbahet në një qeli për njëperson, nuk i lejohen vizitat dhembahet në izolim të plotë.

"Morsi u humb me forcë në njëerrësirë dhe rrethim të qëllim-shëm", thuhet në deklaratën kubëhet e ditur se ky është Ramaza-ni i 7-të që Morsi kalon në burg. Poashtu në deklaratën e familjesthuhet se edhe Usame Morsi, dja-li i Mohammed Morsit po kalon

Ramazanin e 3-të duke u mbajturnë burg në një qeli vetëm për njëperson për shkak se mbron babaine tij dhe legjitimitetin kushtetues.Familja thotë se nuk ka shumëinformacione në lidhje me si-tuatën shëndetësore dhe kushtevetjera të Mohammed Morsit ndërsapraktikat ndaj Morsit janë nëkundërshtim me ligjin në Egjiptdhe në të gjithë botën.

Në deklaratën me shkrim fa-milja Morsi u bën thirrje të gjithandërgjegjeve të lira të botës,veçanërisht Organizatës së Kom-beve të Bashkuara (OKB), të gjithaorganizatave për të drejtat e nje-riut dhe të gjithë atyre që i kush-tojnë rëndësi lirisë dhe rezistencësqë të përqendrohen në shkeljet e

të drejtave të njeriut. "Ummetiislam ndodhet brenda një fatke-qësie", thuhet në deklaratë kutheksohet se "pavarësisht të gjithakomploteve kundër kauzës pale-stineze, ajo do të vazhdojë të qën-drojë si çështja e parë e ummetitarab dhe islam".

Presidenti aktual i Egjiptit, Ab-del Fattah al-Sisi, ministri i atëher-shëm i Mbrojtjes erdhi në pushtetpas një grushti ushtarak të vitit2013 kundër udhëheqësit të parëdemokratik të Egjiptit, MohamedMorsi. Morsi, i cili u arrestua pasgrusht shtetit, u dënua me 48 vjetburgim gjithsej në katër nga gjyki-met e hapura kundër tij. Ndërkohëqë vazhdon procesi i gjykimit në 2raste për Morsin. (Anadolu Agency)

Një parti politike e ekstremittë djathtë në Danimarkë, e cila kabërë thirrje për dëbimin e 700mijë myslimanëve, do të jetë nëlistën zgjedhore për herë të parënë këtë shtet gjatë zgjedhjeve tëpërgjithshme që do të shpallenbrenda pak ditësh. Partia “StramKurs”, e cila udhëhiqet nga Ra-smus Paludan, avokat që aktuali-sht është duke bërë ankesë kundërdënimit për racizëm, besohet sedo t’i fitojë disa ulëse në kuvend

pasi e kaloi pragun fillestar që ne-vojitet për qëndrim në zgjedhje.

Sipas ligjeve të Danimarkës,zgjedhjet e përgjithshme duhettë mbahen para datës 17 qershor.Kryeministri i Danimarkës, LarsRasmussen, pritet ta fillojë fu-shatën parazgjedhore në fillim tëjavës së ardhshme. Partia e ekstre-mit të djathtë i siguroi 20 mijënënshkrimet e nevojshme për tëqëndruar pjesë e garës pasiudhëheqësi i saj e luajti rolin krye-

sor në nxitjen e kryengritjeve gjatëPashkëve në lagjen Norrebro tëKopenhagës.

Paludan vazhdimisht ka nxi-tur trazira përmes protestave anti-islame në disa zona të kryeqytetitdanez, ku jetojnë shumë mysli-manë. Ai më parë e kishte hedhurnjë libër në ajër dhe e kishte lënëtë binte në tokë. Sipas tij, ai libërishte Kurani. Tash për tash, atij iështë ndaluar publikimi i shkri-meve në Facebook për shkak të

përmbajtjeve raciste. Ai ka bërëankesë edhe ndaj një dënimi përqëndrime raciste për banorët e

Afrikës në një video të publikuarnë internet, shkruan “The Guar-dian”.

Britania pritetta ketë pagënminimale më të lartënë botëShefi britanik i thesarit, Phi-lip Hammond, është duke eshqyrtuar seriozisht një rritjetë madhe të pagës minimalepasi po synon që t’i japë fundrrogave të vogla në Britani.Disa burime të afërta me she-fin e thesarit kanë thënë seHammond ka për qëllim qëta rrisë pagën minimale pa edëmtuar shkallën e punësi-mit, duke lënë të kuptohet seai është duke e planifikuarcaktimin e rrogës minimalemë të lartë në botë.Sipas propozimit që ështëduke u diskutuar, paga mini-male mund të shkojë në nive-lin prej 66 për qind të pagësmesatare. Kjo do t’ia mundë-sonte shefit të thesaritpërmbylljen e periudhës sëpagesave të ulëta. “Ai ështëshumë i brengosur për varfë-rinë dhe e sheh këtë metodësi rrugëdalje nga problemi”,tha një burim.Departamenti i Thesarit e kanisur një hulumtim për efek-tet e mundshme të rritjes sëpagës minimale, i cili do tëkryhet nga amerikani ArinDube. Deri më tash, ai kadeklaruar se rritja e pagësminimale nuk do ta dëmton-te punësimin në masë tëmadhe. Aktualisht, paga mi-nimale në Britani të Madheështë 8.21 funte ose 9.65 europër orë dhe pritet që vitin eardhshëm të rritet në 8.60funte ose 10.09 euro për orë,shkruan “The Guardian”.

Lira turke ka pësuar një rëniedrastike duke kapur nivelin e sajmë të ulët në shtatë muaj, më njëzbritje prej 0.7% në vlerën e6.0048 për dollar. Humbjet e mo-nedhës turke erdhën edhe si pa-sojë e shitjeve masive globale pasiPresidenti i SHBA, Donald Trumpkërcënoi të rriste tarifat doganoreme Kinën.

Autoriteti më i lartë i zgjedhje-ve në vend do të prononcohet këtëfillim jave në lidhje me kërkesën ePartisë qeverisëse AK, për të ri për-sëritur zgjedhjet komunale tëMarsit në Stamboll, ku ajo pësoinjë humbje të ngushtë. Presidenti

Rexhep Tajip Erdogan, ditën e sh-tunë, u bëri thirrje autoriteteve qëtë organizojnë zgjedhje të reja nëmetropolin më të madh të vendit.

Mundësia zgjedhjeve të reja kandikuar shumë në kërkesën përasete në lira turke. Investitorët

thonë se kjo mund t’i hapë rrugëtensionit politik, masave ekono-mike populiste që do të shtyninmë tej reformat kyçe strukturoreqë nevojiten për të ndihmuar eko-nominë si dhe do të dëmtoninqëndrimin demokratik të vendit.

Imamoglu: 82 milionëpatriotë do tëluftojnë përdemokraciKolegji Zgjedhor i Turqisë kaurdhëruar që zgjedhjet lokaletë përsëriten në Stamboll, pasnjë fitoreje të opozitës nëmuajin mars. Partia përDrejtësi dhe Zhvillim e presi-dentit, Rexhep Tayyip Erdoganu ankua për rezultatinzgjedhor pasi pretendonte segjatë zgjedhjeve kishte parre-gullsi dhe korrupsion. Kandi-dati i Partisë Republikane Po-pullore (CHP), EkremImamoglu, cili nga autoritetetzyrtarisht u konfirmua si krye-bashkiak i Stambollit muajin ekaluar, tha se vendimi i Ko-legjit Zgjedhor ishte i ndikuarnga partia në pushtet. "Kyvend është i mbushur me 82milionë patriotë që do të luf-tojnë për demokracinë deri nëmomentin e fundit", deklaroiImamoglu. "Ne kurrë nuk dotë bëjmë kompromis mbi pari-met tona", i tha ai një turmenjerëzish që ishin mbledhurpas vendimit të KolegjitZgjedhor. Votimi në qytetinmë të madh të Turqisë do tëmbahet më 23 qershor.Zgjedhjet lokale në të gjithëTurqinë u zhvilluan më 31mars dhe u konsideruan si njëreferendum mbi udhëheqjene z. Erdogan në një situatë kurekonomia turke është në rë-nie. Presidenti Erdogan, i cilika dominuar politikën turke,prej kur ka ardhur në pushtet16 vjet më parë, dhe kaudhëhequr këtë shtet memasa secilën herë më të ash-pra, ka bërë fushatë intensivepër këto zgjedhje, të cilat i kacilësuar si “çështje të mbijete-sës” për Turqinë.

Partia daneze bën thirrje për dëbimin e 700 mijë myslimanëve///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Çfarë po ndodh më Lirën Turke?///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ramazani i Shtatë që Morsi kalon në burgFamilja thotë se nuk kashumë informacione nëlidhje me situatënshëndetësore dhekushteve tjera tëMohammed Morsitndërsa praktikat ndajMorsit janë nëkundërshtim me ligjin nëEgjipt dhe në të gjithëbotën

16 MAGAZINAKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

20 vi

te ng

a MAT

RIX

Nga Richard COLLEDGE

Sado e pabesueshme që mundtë duket, fundi i muajit mars shënoi20 vjetorin e daljes për herë tëparënë kinema të serisë së parë të filmit“Matrix”, me regjinë e vëllezërveUaçovski. Ky film shkencor “cyber-punk”, ishte një hit në kinematë embarë botës, për shkak të vizionitfuturistik dystopian, ndjenjën eveçantë të modes, dhe sekuencat eshkëlqyera të aksionit. Por, ai ishtegjithashtu një katalizator, për deba-tin popullor rreth disa temave filozo-fike shumë të mëdha. Filmi përqen-drohet tek një haker kompjuterash,“Neo” (luajtur nga aktori Kenju Rivs),që mëson se e gjithë jeta e tij ështëjetuar brenda një realiteti të përpu-nuar dhe të simuluar.

Kjo botë ëndrrash të gjeneruaranga kompjuteri, u krijua nga një in-teligjencë artificiale e krijuar nganjeriu, që industrialisht shfrytëzontrupat njerëzorë për energji, ndërsai huton ata përmes një realiteti rela-tivisht të këndshëm paralel të quaj-tur “matrix”. Ky skenar, kujton njënga eksperimentet më të qëndrue-shme të mendimit të filozofisëperëndimore. Në një pjesë të famsh-me të Republikës, Platoni na bën tapërfytyrojmë gjendjen njerëzore sinjë grup të burgosurish që kanë je-tuar gjithë jetën në shpellë të pran-gosur, ndaj përvoja e tyre e realitetitështë e kufizuar në hijet e projek-tuara në faqen e shpellës së tyre. Njëi burgosur i liruar, sugjeron Platon,do të habitej po të zbulonte të vër-tetën rreth realitetit, dhe do të ver-bohej nga shkëlqimi i diellit. Nëse aikthehet pas në shpellë, shokët e tijnuk do të kishin mundësi të kupto-nin atë që ai e kishte përjetuar, dheme siguri do të mendonin se ai . Ikjanga robëria e injorancës, është e vë-shtirë.

Tek “Matrix”, Neo çlirohet ngaudhëheqësi rebel Morfeus (ironiki-sht, emri i perëndisë greke të Gju-

mit), duke u zgjuar për herë të parenë jetën reale. Por, ndryshe nga i bur-gosuri i Platonit, i cili zbulon realite-tin “më të lartë” përtej shpellës së tij,bota që e pret Neon është e shkre-tuar dhe e tmerrshme.

SHQISAT TONA TËDËSHTUESHME

“Matrix”, ndalet edhe tek çështjefilozofike të trajtuara shkëlqyeshëmnga francezi Rene Dekarti në shekul-lin XVII-të, në lidhje me pamundë-sinë tonë për të qenë të sigurt, nëlidhje me dëshmitë e shqisave tona,dhe aftësinë tonë për të ditur diçkatë saktë mbi atë se si është bota në tëvërtetë.

Madje Dekarti, vuri në dukje vë-shtirësinë e të qenurit i sigurt, se për-voja njerëzore nuk është rezultat i asi një ëndërre apo një mashtrimi si-stematik keqdashës. Skenari i fun-dit, u përditësua në vitin 1981 nga fi-lozofja Hilari Putnam, që mendoinjë eksperiment, ku një shkencëtarmanipulon përmes elektricitetit njëtru, për të nxitur ndjenjat e jetës nor-male. Pra, tek e fundit, çfarë ështërealiteti? Mendimtari francez ZhanBodilar, libri i së cilës shfaqet shkur-timisht në fillim të filmit, shkroigjerësisht mbi mënyrat përmes tëcilave shoqëria bashkëkohore, gje-neron imitime të sofistikuara të rea-litetit që bëhen kaq realiste, sa që

ata ngatërrohen për vetë realitetin (si për shembull duke gabuar hartënpër peizazhin, ose portretin për per-sonin).

Natyrisht, nuk ka nevojë për njëkonspiracion të Inteligjencës Artifi-ciale të llojit Matrix, për ta arriturkëtë. Ne e shohim atë tani, ndoshtaedhe në një mënyrë më intensive sesa 20 vjet më parë, me dominimin e“reality TV”, dhe identiteteve të ku-ruara të mediave sociale. Në disaaspekte, filmi duket se arrin në njëpikëpamje të afërt me atë të filozo-fit gjerman të shekullit XVIII-të,Emanuel Kant , i cili këmbëngultese shqisat tona jo thjesht kopjojnëbotën; përkundrazi, realiteti për-puthet me kushtet e perceptimittonë. Ne e përjetojmë botën për atëqë është, përmes spektrit të pjes-shëm të shqisave tona.

ETIKA E LIRISËSë fundmi, trilogjia e “Matrix”,

pretendon se individët e lirë mundta ndryshojnë të ardhmen. Por siduhet të ushtrohet kjo liri? Kjo di-lemë shpaloset në serinë e parë nëskenën e famshme të pilulës së kuqedhe asaj blu, që merret me etikën ebesimit. Zgjedhja e Neos, është tëpërqafojë ose “të vërtetën reale” (siçilustrohet nga pilula e kuqe që iofrohet nga Morfeu), ose të kthehetnë “realitetin” e tij më normal

(nëpërmjet pilulës blu).Ky problem u trajtua në vitin

1974 nga filozofi amerikan RobertNozik. Nëse na ofrohet një “makinëpërvoje”, e aftë të ofrojë çfarëdollojpërvoje që ne dëshirojmë, në njëmënyrë të padallueshme nga ato“reale”, a mos duhet ta preferojmëme kokëfortësi të vërtetën e realite-tit? Apo mund të ndihemi të lirë, tëqëndrojmë brenda iluzionit tonë ko-mod? Tek “Matrix”, ne shohim re-belët që refuzojnë me vendosmërirehatinë e “Matrix”, duke preferuarrealitetin e zymtë. Por, ne gjithashtue shohim tradhtarin rebel Shifer, qëkërkon dëshpërimisht vendosjen nënjë realitet të këndshëm të simu-luar. “Injoranca është lumturi”-pohon ai.

Personazhi kryesor negativ,Agjenti Smith, vëren se ndryshe ngagjitarët e tjerë, njerëzimi (perëndi-mor) po konsumon pabesisht buri-met natyrore. Matrica, sugjeron ai,është një “shërim” për këtë “së-mundje” njerëzore. Ne kemi dëgjuarshumë rreth rreziqeve të mundsh-me të Inteligjencës Artificiale, porndoshta ka diçka të vërtetë nëakuzën e Agjentit Smith. Nëngritjen e këtij tensioni, “Matrix”vazhdon të prekë nervat tona - sido-mos pas 20 vitesh të tjera, të njëkon-sumizmi të shfrenuar.

(The Conversation)

Filmi që trajtoi çështje të mëdha filozofikeNe kemi dëgjuar shumërreth rreziqeve tëmundshme tëInteligjencës Artificiale,por ndoshta ka diçka tëvërtetë në akuzën eAgjentit Smith. Nëngritjen e këtij tensioni,“Matrix” vazhdon tëprekë nervat tona -sidomos pas 20 vitesh tëtjera, të njëkonsumizmitë shfrenuar

17SPECIALEKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Dy burra, një projekt i madh:Adolf Hitleri dhe Ferdinand Por-sche janë krijuesit e veturës "brum-bull" Volkswagen. Porsche ështëkonstruktori gjenial, Hitleri ai qëndihmoi politikisht në lindje. "Këtue gjetën njëri-tjetrin dy vetë qëpërshtateshin me njëri-tjetrin",konkludon historiani WolframPyta, profesor i historisë së re nëUniversitetin e Shtutgartit.

Së bashku me kolegët histo-rianë Nils Havemann dhe JutaBraun, ai ka shkruar në librin "Por-sche. Nga zyra e konstruksionit nëmarkë botërore" historinë e kon-cernit, të themeluar më 25 prill 1931në Shtutgart. Përmbledhtazi: Pambështetjen e Hitlerit, Porschenuk do ta kishte përfunduar dotprojektin e Volkswagenit: "Hitlerikishte nevojë për një mendjekrijuese, për të ndërtuar një au-tomjet të vogël, të përshtatshëmpër t’u prodhuar në seri", thotëPyta. "Kurse Porsche kishte nevojëpër një porosidhënës politik, që t’imundësonte të mos prodhontenën presionin e kostos".

MOTORIZIMI DHE MOBILIZIMIQë në ekspozitën e automjete-

ve në shkurt 1933, pra pak javë pasie kishin emëruar kancelar tëRajhut, Hitleri pati shpallur "moto-rizimin e popullit". Në verë 1934,"Shoqata e Rajhut e Industrisë Au-tomobilistike Gjermane" e ngarkoiPorschen që të konceptonte një au-tomjet "fuqi përmes gëzimit", iquajtur me të njëjtin emër si or-ganizata naziste e organizimit tëkohës së lirë.

Në 29 dhjetor 1935, Hitleri, i cilivetë nuk kishte patentë shoferi, emori personalisht në dorëzim njëprototip të "Volkswagenit të tij". Mëshumë se dy vjet më vonë, në 26maj 1938 u festua në prani të "Fyh-rerit" vënia e gurit të themelit tëfabrikës së Volkswagenit në Wolf-sburg. Por automjeti i "fuqisë për-mes gëzimit" fillimisht nuk i shër-beu motorizimit të popullit, porVehrmahtit. Ai u përdor në front, si

automjet terreni: xhip i vogël tran-sporti mallrash dhe si automjetamfib.

Por askush nuk u çudit për këtëpërdorim ushtarak. Sepse shndër-rimi qe përcaktuar që në krye. Nënjë ekspoze të Porsche-s të vitit1934 shkruhej se "një Volkswagennuk duhet të jetë i përshtatshëmvetëm si automjet transporti, poredhe si automjet për furnizim dhepër synime të caktuara ushtarake".

NJË VOLKSWAGEN FRANCEZ?Historia e suksesit e automjetit

të vogël për popullin nisi vetëmpas luftës. Për ta hequr nga supettë kaluarën naziste, atij ia ndër-ruan emrin në Beetle (brumbull).Që në dhjetor 1945 - një gjysmë vitipas fundit të luftës, nga fabrikadoli brumbulli i parë. Dhjetë vjetmë vonë Volkswageni festoi ek-zemplarin e miliontë. Vetura mekurriz dhe me motor Boxer avancoinë simbol të mrekullisë ekono-mike gjermane. I njohur me emrin"Beetle" ai pati në të gjithë botënshitje rekord. Gati 22 milionë

brumbuj u prodhuan gjithsej dheu shitën. Të kaluarën e tij nacio-nalsocialiste brumbulli e la pas nëperiudhën e pasluftës. Pikërisht

ministria franceze për prodhiminindustrial, e drejtuar nga komuni-stët, vendosi në tetor 1945 kontaktme Porschen.

"Që shkëputja nga nacionalso-cializmi u bë me sukses, kjo nukshihet askund më qartë se nëpërpjekjen e qeverisë franceze përta fituar konstruktorin e Volkswa-genit për shërbimet e veta", thotëhistoriani Pyta.

"OPTIMIZËM PA KUFI"Konkurrenca franceze diti

megjithatë si ta pengonte një "voi-ture populaire" gjermane. "U krijuanjë intrigë e konkurrentëve Re-nault dhe Peugeot", deklaron Pytanë bisedë me DW.

"Porsche-n dhe kunatin e tijAnton Piwch e akuzuan se kishinmarrë pjesë në krime lufte". Pas kë-saj, papritur në dhjetor 1945 Por-schen e arrestuan autoritetet ush-tarake franceze, të cilat e mbajtënnë arrest deri në gusht 1947. Porsuksesin e përbotshëm të brum-bullit kjo megjithatë nuk e pengoi.

Për historianin e njohur Pyeta,bashkëpunime si ai i Porsches dheHitlerit nuk janë kaq të jashtë-zakonshme: aktorë të ashtuquaj-tur jo politikë shpesh impresio-nohen, kur sundimtarë autoritarëi tërheqin me projekte të mëdhamagjepsëse: "Porsche nuk qe i vet-mi që pa asnjë rezervë morale iuhodh në qafë pushtetarëve me njëoportunizëm pa kufi", thotë Pyta."Persona përgjegjës për ekono-minë, të cilëve u intereson vetëmsuksesi i sipërmarrjes së tyre osezbatimi i projekteve ambiciozeteknike, herë pas here nuk kanë re-zerva që të lidhin pakte me push-tetmbajtësit".

• Ferdinand Porsche (majtas) i tregon Adolf Hitlerit një model të Volkswagenit

• Hitleri sheh Brumbullin e parë të Volkswagenit në Shtutgard 1936

Hitleri dhe Volkswageni i tij brumbull

Në 29 dhjetor 1935,Hitleri, i cili vetë nukkishte patentë shoferi, emori personalisht nëdorëzim një prototip të"Volkswagenit të tij". Mëshumë se dy vjet mëvonë, në 26 maj 1938 ufestua në prani të"Fyhrerit" vënia e gurittë themelit të fabrikëssë Volkswagenit nëWolfsburg. Porautomjeti i "fuqisëpërmes gëzimit"fillimisht nuk i shërbeumotorizimit të popullit,por Vehrmahtit

Historia e suksesit e automjetit të vogël për popullinnisi vetëm pas luftës. Për ta hequr nga supet tëkaluarën naziste, atij ia ndërruan emrin në Beetle(brumbull). Që në dhjetor 1945 - një gjysmë viti pasfundit të luftës, nga fabrika doli brumbulli i parë.Dhjetë vjet më vonë Volkswageni festoi ekzemplarine miliontë

Vetura me kurriz dhe memotor Boxer avancoi nësimbol të mrekullisëekonomike gjermane. I njohur me emrin"Beetle" ai pati në tëgjithë botën shitjerekord. Gati 22 milionëbrumbuj u prodhuangjithsej dhe u shitën. Tëkaluarën e tijnacionalsocialistebrumbulli e la pas nëperiudhën e pasluftës

18 RAMAZANI 2019Koha, e mërkurë, 8 maj 2019

Ramazani zhvillohet çdo vit dhe konsi-derohet si muaji më i shenjtë në KalendarinIslamik. Shumica e muslimanëve do të agjë-rojnë, do të luten dhe do të kalojnë kohë memiqtë dhe familjen gjatë 29-30 ditëve të Ra-mazanit. Muaji i shenjtë është i mbushurme histori dhe traditë, këtu janë disa pikakryesore të shpjeguara.

DATAT DHE SHIKIMI I HËNËS. Ramazanifilloi të dielën, më 5 maj, dhe do të përfundojëtë martën, më 4 qershor 2019. Data e muajittë shenjtë bazohet në shikimin e hënës së rri-tur - me kohë të përafërt të llogaritur dukepërdorur tabelat astronomike çdo vit.

Ekziston edhe një komision i vëzhgimittë Hënës, i kryesuar nga Ministri i Drejtësisënë Emiratet e Bashkuara Arabe. Komitetideklaron shikimin e Hënës dhe fillimin zyr-tar të Ramazanit. Gjatë periudhës së Fitër

Bajramit, myslimanët tradicionalisht do tapërshëndesin njëri-tjetrin me “RamazanMubarak”. Kjo përkthehet drejtpërdrejt në“festimin e bekuar” ose “kremtimin ebekuar”. Eid el-Fitr është një thyerje festive eagjërimit që mbahet në ditën e fundit të Ra-mazanit.

Ramazani Mubarak nënkupton gjitha-shtu “Ramazanin e lumtur”, dhe përdoretnë të njëjtën mënyrë si urimi që bëhet përKrishtlindje të Gëzuara. Nëse dikush ju për-shëndet me “Ramazan Mubarak” ju mund tëpërgjigjeni me frazën “Khair Mubarak”, ecila dëshiron mirësi ndaj personit që ju kapërshëndetur. Njerëzit mund të thonëgjithashtu “Ramazan Kareem” gjatë rrjedhëssë festës. Kjo do të thotë “Ramazani bujar”,dhe i uron njerëzit shpërblime të mira gjatëmuajit.

Ka edhe fraza të përgjithshme që jumund t’i përsërisni njerëzve gjatë muajit,duke përfshirë:

- “Mbaje këtë Ramazan më të ndritshëmse kurrë”.

- “Ju uroj të gjitha bekimet e muajit tëshenjtë”.

- “JazakAllah Khair” - që do të thotë fale-minderit dhe përkthehet saktësisht në “Al-lahu të shpërbleftë me mirësi”.

Muaji i Ramazanit është i nënti në kalen-darin islamik dhe thuhet se është kur profe-tit Muhamed i është dhuruar Kurani. Gjatëkësaj kohe, Muhamedi deklaroi se portat eQiellit ishin të hapura dhe demonët u mbyl-lën në Ferr. Ramazani konsiderohet si njënga Pesë Shtyllat e Islamit, duke iu përmbaj-tur nevojave tokësore për të qenë më afërPerëndisë.

Gjatë kohës së iftarit dhe syfy-rit në muajin Ramazan, familjetmyslimane mblidhen për tashijuar një shujtë të jashtëzakon-shme. Pas së gjithave, nuk kamënyrë më të mirë sesa të fillohetagjërimi apo të mbarohet me ush-qim të jashtëzakonshëm. “Kur tëvendosni se çfarë të hani për Ra-mazan, mbani mend që Iftari dheSyfyri do t’ju ndihmojnë gjatëagjërimit në ditën e ardhshme,prandaj është shumë i rëndësi-shëm konsumimi i ushqimit tëduhur”, thotë Tan Sheau Kang.

ÇFARË USHQIME DUHET TËKONSUMONI PËR SYFYR? Nësyfyr duhet të hani ushqim tëduhur që ju furnizon me energjigjatë ditëve të gjata të agjërimit.Syfyri duhet t’i përmbajë këtoushqime:

PEMËT DHE PERIMET. Pasi qëjanë të pasura me fibra, pemët

dhe perimet janë thelbësore gjatëagjërimit, pasi që e rrisin ndjenjëne të qenit i ngopur, si dhe paranda-lojnë kapsllëkun. Gjithashtu, atopërmbajnë vitamina dhe minera-le të cilat janë vitale për shëndetine mirë.

ORIZ DHE ALTERNATIVA TJE-

RA. Ushqimet me karbohidratedhe fibra si orizi ngjyrë kafe dhebuka me miell të pasitur marrinmë shumë kohë të treten, gjë që imban nivelet e energjisë më gjatë.

MISH DHE ALTERNATIVA TJE-RA. Mishi i pulës, peshku dhe pro-duktet tjera djathore pa yndyrë

janë burim i mahnitshëm i pro-teinës, si dhe e kufizojnë yndyrën.Veç kësaj, ato ndihmojnë në forci-min e sistemit të imunitetit dhemirëmbajtjen e eshtrave të fortë.

PËR IFTAR. Iftari është kohaku i rimbushni nivelet e energjisë,prandaj këtu duhet t’i konsumoni

të gjitha ushqimet e duhura që jungopin.

PEMËT DHE PERIMET. HPBrekomandon dy pjata pemë dhedy pjata perime brenda dite. Si-gurohuni që ta keni nga një pjatëtë secilës në dy shujtat tuaja gjatëramazanit.

ORIZI DHE ALTERNATIVATTJERA. Buka me miell të pasitur,petët e krundeve etj., janë kar-bohidrate komplekse që e furni-zojnë trupin me energji, fibra dheminerale. Ndryshe nga ushqimetme sheqer dhe ëmbëlsirat qëdigjen shumë shpejt, ato do t’jufurnizojnë me nivele më të forta tënivelit të energjisë.

MISH DHE ALTERNATIVA TJE-RA. Hani ushqime si pula, peshku,vezët dhe produkte tjera djathore.Gjithashtu, për t’i mbajtur shuj-tat e shëndetshme kufizojeni për-dorimin e vajit.

Ushqim për të varfrit nëkangjellat e xhamisëBanorët e fshatit Shajkoc të Po-dujevës kanë marrë një iniciativë që t’indihmojnë familjet në nevojë përmuajin e Ramazanit. Ata me mëngjeskanë vendosur qese me ushqim nëpërkangjellat e xhamisë së fshatit për ne-vojtarët. Profesori Patriot Rudari, i cilivjen nga ky fshat ka thënë se këtë ve-prim po e bëjnë që t’i ndihmojnë fa-miljet nevojtare dhe se këtë punë hu-manitare po e bëjnë në bashkëpunimme familjet e fshatit.“Për nder të muajit të Shenjtë të Ra-mazanit, për ata që vërtet kanë nevojëpër gjëra ushqimore, këtë herë po endryshojmë metodën e dhurimit. Kë-shtu, ne do të vëmë qese me gjëraushqimore në rrethojën e xhamisë sëfshatit Shajkoc, qese këto në të cilatdo të ketë artikuj të ndryshëm ushqi-mor që do t’i marrin familjarët e fsha-trave të tjera që vërtet kanë nevojë.Këtë punë humanitare po e bëjmë ba-shkë me familjet e fshatit tonë-Shajkoc”, ka shkruar Rudari.Ndryshe, Rudari edhe më herët ka zh-villuar aksione të tilla. Ai për tre muajrresht kishte shpërndarë molla falaspër nevojtarët.

Çfarë preferohet të hani për iftar dhe syfyr//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Çka nuk dini Ramazanin dhe përse quhet muaj i shenjtë?

RAMAZAN, muaji më i shenjtë në kalendarin islamik,ka filluar me agjërimin, namazin dhe festën

19SPORTKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Fisnik NUHIU

Shkup, 7 maj - Me probleme seriozeështë duke u përballur trajneri i re-prezentacionit të Maqedonisë sëVeriut, Igor Angelovski rreth përpi-limit të listës për dy ndeshjet eradhës kualifikuese të Maqedoni-së ndaj Polonisë dhe Austrisë, qëdo të luhen në Shkup në muajinqershor. Përveç mungesës sëEzgjan Alioskit, Stefan Spirovskidhe Ivan Triçkovski të cilët përshkak të lëndimeve nuk do të jenënë dispozicion të trajnerit Ange-

lovski, në dyshim do të jenë edheIlija Nestorovski, Darko Velkovski,por së fundmi mungesë e madhedo të jetë edhe kapiteni i Dinamossë Zagrebit, Arijan Ademi. Futbol-listi shqiptar, sipas mediumevekroate, do të mungojë në ndeshjete fundit të Dinamos, për arsye lën-dimi, ndërsa do te jetë jashtë fu-shave të gjelbërta për një kohë tëpacaktuar. Ditët në vijim Ademi dotë kryej kontrolle mjekësore kudhe do të mësohet shkalla e lëndi-mit dhe se a do të mund ti

përgjigjet ftesës së Angelovskit përndeshjet e qershorit. E ngjashmeështë edhe situata e Nestorovskit,i cili është jashtë ekipit të Paler-mos. Nestorovski po pretpërgjigjen mjekësore rreth lëndi-mit të tij, i cili pritet të mësojëmungesën në fushat e gjelbërta.Në situatë më të mirë ështëmbrojtësi i Rijekës, Darko Velkov-ski i nuk po luan për ekipin e tij,por është duke vazhduar me traj-nim të plotë. Ndërkaq, muajin eardhshëm pritet të jetë në Shkup

dhe të jetë në kombinim për dyndeshjet e radhës ndaj Polonisëdhe Austrisë. Reprezentacioni iMaqedonisë së Veriut, i ka nisur nëmënyrë më të mirë ndeshjet kuali-fikuese, ku në dy përballet e paraka arritur të mbledh 4 pikë. Nëtakimin e parë të zhvilluar nëShkup, ndaj Letonisë shënuan fi-tore me rezultatin 3:1, ndërsa bara-zuan në fushën e Sllovenisë 1:1. Pasdy xhirove Maqedonia radhitet etreta në grup me 4 pikë aq sa kaedhe vendi i dytë, Izraeli.

Elif Elmas drejtBundesligësShkup, 7 maj - Futbollistishkupjan, Elif Elmas dhe ekipi itij Fenerbahçe me shumë gjasado të pranojnë ofertën e njëskuadre gjermane që garon nëBundesligë, dhe kështu ngamuaji qershor Elmas do të tran-sferohet në Gjermani. Sipas me-diave turke shuma që do të pa-guhet në drejtim të Fenerhbaçespër lojtarin e reprezentacionit tëMaqedonisë, pritet të jetë rreth10 milion euro, ndërsa kushtetpersonale për Elmas do të jetëshumë të mira. Skautët e ekipitgjerman, kanë ndjekur nga afërElifin në dy takime, atë ndaj Gal-latasarajit dhe Kashimpasha. Bi-sedat për transferin e mesfusho-rit kishin nisur javë më parë, dhesipas informacioneve të funditështë gjetur edhe gjuha e përba-shkët për largimit e tij nga klubiturk. Ditë më parë në adresë tëFenerbahçes ofertë zyrtarë prej 6milion eurove dërgoi edhe kam-pioni i Rusis Zenit, por që kërkesae tyre ishte refuzuar nga gjigantiturk. (F.N)

Mbrojtësi i Ingolstadtit, MërgimMavraj, fitoi me ekipin e tij në nde-shjen ndaj Hamburgut me rezulta-tin 0-3. Një sfidë që ishte mjaft erëndësishme për luftën për mbije-tesë, ndërsa nga krahu tjetër i vë-shtirëson shumë pozitat e Hambur-gut për t'u ngjitur në Bundesligë.Shqiptari ka rrëfyer emocionet e tijpas ndeshjes së fituar dhe rikthimitnë ish-stadiumin e tij. Mavraj luajtipër 1 vit e gjysmë te skuadra histo-rike e Gjermanisë, por u largua mesherr. Ish-trajneri Christian Titz e

përjashtoi nga ekipi dhe nuk i dhamundësi të stërvitej me ekipin eparë të Hamburgut. "Rikthimi dhefitorja ishin të çuditshme. Një pjesëishte e bukur, një pjesë ishte e trish-tuar. Sytë e mi ishin më shumë tëpërlotur se sa të gëzuar". Mbrojtësii Shqipërisë foli dhe në lidhje metifozët e Hamburgut. Ekipi i tij uduartrokit nga vendasit dhe festoinë fushë, por shtatlarti nuk e bëridiçka të tillë. “Isha i mërzitur. Kamparë se si këta tifozë sillen. Në atëkohë kur luaja me Hamburgun na

kanë mbrojtur shumë herë. TeHamburgu kam fituar goxha ekspe-riencë. Hamburgu i përket Bunde-

sligës, nuk ka diskutim. Uroj që fan-sat të kenë pak arsye për të fituar”,ka theksuar Mavraj.

Mesfushori kosovar Elvis Rexh-beçaj i ka qëndruar besnik klubitgjerman që ia ka dhënë rastin tëdepërtojë në skenën e madhe të fut-bollit. Rexhbeçaj 21-vjeçar, të hënën,ka vazhduar edhe për tre vjet kon-tratën me skuadrën e njohur të Bun-desligës gjermane, Wolfsburg. Ai ki-shte kontratë edhe një vit, ndërsame kontratën e re te Wolfsburgu dotë qëndrojë deri në verën e vitit2023. Vazhdimin e kontratës meRexhbeçajn, klubi gjerman e kavlerësuar lajm të mirë për të gjithëtifozët,. "Elvisi është zhvilluar në vi-

tet e fundit në mënyrë të shkëlqye-shme dhe ka bërë suksesshëm kali-min nga lojtar i ri në lojtar të Bunde-sligës, pa humbur fokusin në gjërat

esenciale. Ai punon shumë, ështëshumë i uritur për të mësuar dheende nuk ka arritur në fund të zhvil-limit të tij. Ne jemi shumë të lumtur

që ai ka vazhduar me ne", ka thënëdrejtori sportiv i Wolfsburgut, Mar-cel Schaefer. Rexhbeçaj këtë edicionka luajtur në shumicën e ndeshjevenë Bundesligë, ndonëse jo gjithnjë sistartues. Të shtunën kompletoi nde-shjen me Wolfsburgun, ndërsaështë paraqitur gjithsej në 23 prej32 ndeshjeve të këtij edicioni. Ai luansi mesfushor qendror, ndërsa kakontribuar me një gol e një asistim.Në Bundesligë debutoi edicionin ekaluar kur luajti katër ndeshje. Rexh-beçaj është nga fshati Gjonaj i Priz-renit..

Nuk ndaletLlullakuAzdren Llullaku po arrin formëne vet më të mirë pikërisht parafinales së Kupës së Rumanisë,kundër Viitorul të GheorgheHagit më 25 maj, sepse sot kashënuar sërish, në sfidën qëAstra humbi 5-1 në shtëpi ndajCFR Cluj. Llullaku u fut në pjesëne dytë dhe pak minuta pas hyrjesshënoi, duke shkurtuar 2-1 rezul-tatin në minutën e 65-të, me njëekzekutim perfekt të një penall-tie. Goli i shtatë në kampionatpër sulmuesin e kombëtares sh-qiptare, i cili shpreson të grum-bullohet edhe nga Edy Reja.Megjithatë, Cluj nuk u ndal dhemori një fitore të artë, sepse ta-shmë është një hap larg titullit,që do të festohet javën e ardhsh-me në shtëpi, nëse nuk pësohethumbje ndaj U Craiovas.

Mavraj flet për "hakmarrjen", ka një mesazh për tifozët e Hamburgut

Rexhbeçaj i mbetet besnik ekipit që ia mundësoi Bundesligën

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Probleme për Angelovskin,lëndohet edhe Ademi

Probleme serioze përtrajnerin IgorAngelovski rrethpërpilimit të listës përdy ndeshjet e radhëskualifikuese tëMaqedonisë ndajPolonisë dhe Austrisë.Së fundi në listën e tëlënduarve ështëregjistruar edhekapiteni i DinamoZagrebit, Arijan Ademi

Koha

20 SPORTKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Në bazë të nenit 22 pika 1 dhe nenit 23 të Ligjit për marrëdhënie pune (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 167/15 – tekst i pastruar) nenit 143 pika 3 e Ligjit për mbrojtje të fëmijëve (“Gazeta Zyrtare e RM” nr. 23/13, 12/14, 44/14, 144/14, 10/15, 25/15, 150/15, 192/15, 27/16, 163/17 dhe 11/18) dhe pëlqimit të Ministrisë së financave nr. 18-1792/2 të datës 05.02.2019, Drejtori i IPKKF “BRESHIA” – Dibër publikon

SHPALLJE PUBLIKE Nr/1

Për punësim për kohë të pacaktuar të punës

1. Një (1) person për vendin e punës – përkëdhelës – ofrues të shërbimeve publike G1 niveli për kohë të pacaktuar të punës;

Kushtet e përgjithshme, të cilat vlejnë për të gjithë kandidatët: - Të jetë shtetas i Republikës së Maqedonisë; - Të jetë i aftë fizikisht dhe psiqikisht; - Të njeh gjuhën maqedonase dhe alfabetin cirilik; - Të mos i jetë shqiptuar dënim ose sanksion kundërvajtjeje ndalesë për kryerje të profesionit, veprimtarisë ose detyrës; -Të mos i jetë shqiptuar dënim me vendim të plotfuqishëm gjyqësor me të cilën dënohet për vepër penale për dhunë familjare, marrje të personit të mitur ose abuzim farefisnor, për vepër penale të grupit të veprave kundër lirisë gjinore, pavarësisht sanksionit të shqiptuar dhe tek i cili në pajtim me ligjin është përcaktuar sjellje diskriminuese. -të përmbushë edhe kushtet tjera të përcaktuara në aktin për organizim të brendshëm dhe sistematizim të vendeve të punës Krahas kushteve të përgjithshme që vlejnë për të gjithë kandidatët, për secilin vend pune duhet të përmbushen edhe kushtet e posaçme si në vijim

1. Për vendin e punës përkëdhelës Arsim të mesëm të mbaruar katërvjeçar Licencë valide për përkëdhelës Njohje të gjuhës shqipe dhe alfabetit të saj Me dhe pa përvojë pune

Marrëdhënia e punës është për kohë të pacaktuar të punës. Orari ditor i punës është prej e prej ora 90:00-17:00 prej të cilave 7 orë punë me fëmijë. Neto pagesa fillestare për vendin e punës: 15.636 denarë Shpallja zgjatë 3 ditë pune nga dita e publikimit. Kandidatët duhet të parashtrojnë lutje së bashku me dokumentet

për aplikim. Dokumentet e nevojshme për aplikim në shpallje duhet të jenë në origjinal ose kopje të vërtetuara në noter. Dokumentet e arritura të paplotësuara nuk do të shqyrtohen nga ana e komisionit për punësim. Zgjedhja do të realizohet në afat prej 45 ditëve.

Kandidatët e interesuar aplikacionet mund t’i parashtrojnë në arkivin e IPKKF “Breshiai” – Dibër në rr. “8 Shtatori” nr.39, objekti amë, ose përmes postës me shenjë “për shpalljen publike për punësim”, rr. 8 Shtatori nr.39, – Diber.

IPKKF "BRESHIA " –Dibër

Duke vepruar në përputhje me nenin 1 paragrafi 2 nga Ligji për letra me vlerë (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr. 95/2005, 25/2007, 7/2008, 57/2010 135/2011, 13/2013, 188/2013, 43/2014, 15/2015, 154/2015, 192/2015, 23/2016 dhe 83/2018), nenin 84 nga Ligji për procedurë të përgjithshme administrative (Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë nr.124/2015), Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut e komunikon këtë:

KOMUNIKATË Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut kryen dorëzim me shpallje publike të akteve të cilat nuk arriti t’i dorëzojë, dhe atë: 1. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-14 i datës 10.04.2019 deri te Shoqëria Bilans Hit ShA

Shkup me seli në rr. „11-ti Oktomvri,, nr. 17, Shkup; 2. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-12 i datës 10.04.2019 deri te Shoqëria Makedonska Kniga

ShA Shkup me seli në rr. Ankarska nr. 33 Shkup; 3. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-13 i datës 10.04.2019 deri te Shoqëria Karnomak f.Porodin

Bistricë me seli në f.Porodin Manastir; 4. Njoftim dhe Konkluzion nr. KPK PA 03-11 i datës 10.04.2019 deri te Shoqëria Viass ShA Shkup me

seli në rr. Dame Gruev nr. 14 QTA Palloma Bjanka lokal 9, Shkup; U bëhet thirrje personave të lartpërmendur që në afat prej 10 (dhjetë) ditëve nga publikimi i kësaj komunikate, të paraqiten në hapësirat e Komisionit për letra me vlerë të Republikës së Maqedonisë së Veriut dhe t’i marrin aktet e lartpërmendura. SHËNIM: Paralajmërohen palët se mënyra e këtillë e dorëzimit konsiderohet si dorëzim i rregullt, ndërsa secila pasojë e krijuar negative që mund të paraqitet do të bartet nga vetë pala. Numër 03-498/1 03.05.2019 Shkup

Komisioni i letrave me vlerë i Republikës së Maqedonisë së Veriut

Kryetar Mr.Sc. Nora Aliti

Njoftim

Universiteti i Evropës Juglindore shpall thirrje publike për sa vijon: Thirrje publike numër 01/052019 Sigurim i objekteve, pajisjeve kompjuterike, pajisjeve nga

thyerja, pajisjeve nga zjarri dhe thyerja në kampusin e Universitetit të Evropës Juglindore nëTetovë dhe në Qendrën në Shkup.

Të gjithë të interesuarit mund të marrin informata më të hollësishme në:www.seeu.edu.mk/sq/information/tenders

Universiteti i Evropës Juglindore – Tetovë shpall:

K O N K U R SPër zgjedhje/rizgjedhje të një mësimdhënësi në të gjitha thirrjet mësimore shkencore

FAKULTETI I BIZNESIT DHE EKONOMISËZgjedhje/rizgjedhje të një mësimdhënësi në të gjitha thirrjet mësimore shkencore në lëmin eEkonomiksit;Afati i dorëzimit të aplikacioneve është 8 ditë pune nga dita e shpalljes së konkursit.Konkursi është i shpallur nga 07.05.2019 – 15.05.2019Më tepër informacione në: https://www.seeu.edu.mk/sq/information/calls

SHFK "Svetozar Markoviq" Nagoriçan i Vjetër – Komuna Nagoriçan i Vjetër

tel: + 389 (0) 31 495 323 faks 031 495 323 e-mail: [email protected].

Në bazë të nenit 17 dhe 19 të Rregullores për mënyrën e realizimit të ekskursioneve dhe aktiviteteve tjera të lira të nxënësve të shkollave fillore, SHFK "Svetozar Markoviq" f.Nagoriçan i Vjetër, komuna Nagoriçan i Vjetër publikon:

SHPALLJE PUBLIKE publikuar më 08.05.2019

Për kërkesë për grumbullim të ofertave për organizim të ekskursionit treditor nëpër Republikën e Maqedonisë për nxënësit e klasës së nëntë, në relacionin f.Dragomanc - f.Nagoriçan i Vjetër - f.Nagoriçan i Ri - Veles - Rosoman -

Krushevë -Manastir - Ohër - Vevçani - Dibër - f.Nagoriçan i Ri - f.Nagoriçan i Vjetër - f.Dragomanc

Ekskursioni do të realizohet maj/qershor 2019 me 27 nxënës dhe 3 mësimdhënës Kriter për ndarje të Marrëveshjes për realizim të ekskursionit është çmimi më i ultë Kushtet minimale të cilat duhet ti plotësojë ofertuesi janë:

- të jetë i regjistruar sipas dispozitave pozitive në Republikën e Maqedonisë së Veriut për kryerje të veprimtarisë përkatëse turistike - të ketë realizuar me sukses së paku 3 ekskursione të nxënësve dhe aktivitete tjera të lira në 3 vitet e fundit - ti plotësojë kushtet për transport të grupeve të fëmijëve sipas Ligjit për siguri në komunikacion dhe rrugë dhe Rregullores për kërkesat e veçanta teknike të makinave me të cilat transportohen grupet e fëmijëve.

Oferta e ofertuesit e cila nuk i plotëson kushtet minimale do të refuzohet nga ana e Komisionit si e papranueshme.

Në ofertë të theksohet: - emri i subjektit juridik, nënshkrimi i personit përgjegjës dhe vulë; - çmimi individual dhe i përgjithshëm i shërbimit (akomodim, transport dhe ushqim); - kushtet për akomodim, meny për ushqim dhe transport; - në çmim hyn edhe sigurimi i veçantë i nxënësve; - mënyra e pagesës; - udhëheqës, numri i mësimdhënësve dhe mjeku; - kushte të volitshme për nxënësit që rrjedhin nga familjet e prekura sociale - udhëtimi nuk duhet të zhvillohet në periudhën prej orës 22 deri 06 të mëngjesit. Në ditën e lidhjes së marrëveshjes ofertuesi i përzgjedhur parashtron garanci bankare për realizim kualitativ të

ekskursionit në shumën prej 10% nga vlera e përgjithshme e marrëveshjes.

Shpallja zgjat 5 (pesë) ditë pune nga dita e publikimit të saj. Ofertat të parashtrohen deri te SHFK "Svetozar Markoviq" f.Nagoriçan i vjetër, komuna Nagoriçan i Vjetër, me

shenjë Komisioni për grumbullim të ofertave për ekskursione. 08.05.2019 Komisioni për realizim të ekskursioneve

Nagoriçan i Vjetër 1. Pançe Dosev 2. Dragica Dimkovska 3. Sllavica Jovanovska

Shesim tokë ndërtimi - 9000m2Në Komunën kadastrale Zllokuqani, në afërsi të vendit të paraparë

për ndërtimin e Qendrës së re klinike, shesim tokë ndërtimi mesipërfaqe prej 9.000 m2.

Tel. 071/372-215 & 078/243-583

Publicitet

Çfarë rivaliteti mes Golden Sta-te Warriors dhe Houston Rocketsnë gjysmëfinale të Konferencën sëPerëndimit në NBA! Do të luhen tëpaktën 6 përballje mes tyre për tëmësuar skuadrën që do të kuali-fikohet e do të përplaset me fitue-sit e çiftit Blazers-Nugget. Pasihumbën të dy takimet e para në“Oracle Arena”, Rockets, të udhëhe-

qur nga James Harden, barazuanserinë në 2-2, duke triumfuar 112-108 edhe në sfidën e katërt të zhvil-luar në “Toyota Center”, ku “Mjekro-shi” më i famshëm i NBA-së u shfaqnë versionin e tij më të mirë, dukeshënuar plot 38 pikë, të cilave u sh-tohen edhe 4 asiste e 10 “rebound”.Kampionët në fuqi të NBA, zhvil-luan një periodë të parë të mirë, të

cilën e mbyllën në epërsi, 25-28, pornë minutat në vazhdim vendasitrritën ritmin, duke shkuar madjederi +17 pikë në fillim të periodës sëtretë (77-60), një diferencë e mjaf-tueshme për të marrë një fitoreshumë të rëndësishme, edhe psenë minutat e fundit Warriors ten-tuan, po pa sukses, të përmbysninshifrat. Shumë pranë kualifikimit

në finalen e Lindjes MilwaukeeBucks, që triumfuan 101-113 në “TDGarden” ndaj Boston Celtics e ta-shmë kanë edhe avantazhin e fu-shës për t’i mbyllur llogaritë nësfidën e pestë, çka do t’i kualifikon-te për herë të parë pas 18 vitesh nëfinale të konferencës. Të gjithë ba-sketbollistët e formacionit bazë tëCeltics arritën numër dyshifror

pikësh, të udhëhequr nga Kyrie Ir-ving me 23 pikë, por kundër Bucks,e veçanërisht kundër Giannis Ante-tokounmpo, që e mbylli takiminme shifra të frikshme, me 39 pikë e16 “rebound”, fitorja u kthye në“mission impossible”. Bostonit i ne-vojitet tashmë një mrekulli në “Fi-serv Forum” të Milwaukee-t për tëshpresuar kualifikimin.

NBA - PLAY OFF

Harden mrekullon ndaj WarriorsHouston ka barazuar në 2-2 serinë e ndeshjeve gjysmëfinale ndajkampionëve të Golden State, duke fituar sot 112-108. Duket se faktori fushëdo të jetë vendimtar në këtë përballje, pasi Warriors fituan dy takimet e paranë fushën e tyre, ndërsa Rockets rikthyen ekuilibrin duke triumfuar në dytakimet e luajtura në Teksas

Shitet pjese e tokës 1200/8949 e cila gjendet në f.Rashtak edhe atë;-PK 2475, vendi i quajtur Butelski Lozja, me sipërfaqe prej 6531m2; dhe-PK 2475, vendi i quajtur Butelski Lozja, me sipërfaqe prej 2417m2 eregjistruar ne Flet pronësi nr. 178 për KK Rashtak, pronësi e DobreDodevski.Të interesuarit dhe të gjithë ata qe kufizohen me parcen në fjalë, ofertat etyre mund t`i paraqesin në zyrën e Noterit Mahir Ziberit, rr. Butelska nr. 4,Shkup-Butel.

21SPORTKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Fabian Vargas e ka kujtuar njëmoment të rëndësishëm në kar-rierën e tij si futbollist, ku përf-shihej edhe ylli argjentinas i Barce-lonës, Lionel Messi. Ish-futbollisti iVonca Juniors dhe America, FabianVargas, kishte luajtur për Almeriannë vitin 2010, kur pësoi disfatë 8:0kundër Barcelonës në La Liga.Megjithatë, mesfushori 39-vjeçaria kishte bërë një kërkesë LionelMessit para ndeshjes. “Para se tëfillonte ndeshja, disa shokë më ki-shin telefonuar për të ma kërkuarfanellën, në mënyrë që ta dërgoninatë në ankand për të mbledhurpara për viktimat në vendin tim,që kishin pësuar nga vërshimet e

atij viti”, ka thënë Vargas për ElPais. “Unë e shfrytëzova faktin qëdo të luaja kundër Barcelonës dheshkova ta kërkojë Lionel Messinpara ndeshjes. Unë ia tregova atijsituatën time dhe ia kërkova fanel-lën e tij”, theksoi Vargas. Natyrisht,ai mbeti shumë i zhgënjyer pas di-sfatës së thellë me rezultat 8:0. Nëfakt, ish-futbollisti kolumbian ki-shte harruar plotësisht që ia kish-te kërkuar fanellën argjentinasit.

“Unë u largova nga fusha aq izemëruar saqë harrova plotësishtse ia kisha kërkuar fanellën Mes-sit”, kujtoi ai. Megjithatë LionelMessi nuk kishte harruar. Përderi-sa Vargasi ishte në zhveshtore, njënga punëtorët e Almerias i ishteafruar atij dhe i kishte thënë se poe kërkonte dikush. “Unë dola ja-shtë dhe ai ishte aty me një qese tëvogël. E mbaj mend se më tha:“Shiko, këto janë fanellat që arrita

t’i grumbulloj për ty”. Unë e falën-derova dhe e përqafova duke men-duar se bëhej fjalë vetëm për fa-nellën e tij, që ia kisha kërkuar”,shtoi Vargas. “Kur u ktheva në zh-veshtore dhe e hapa qesen, e pa-shë se aty nuk ishte vetëm fanellae Messit. Aty ishin edhe fanellat eXavit, Andres Iniestas, Dani Alvesit,Gerard Piques dhe Carles Puyolit.Nuk do ta harroj kurrë atë veprim”,ka theksuar Vargas.

Asnjë surprizë. Kolegji i garan-cive ka vlerësuar si të papranue-shëm apelimin e paraqitur nga Ju-ventus, për të kërkuar rivënien nëdiskutim akordimin e trofeut tëtitullit kampion në Seria A për se-zonin 2005-2006, që iu akorduaInterit, si pasojë e dënimeve të Ju-ventus dhe Milan për skandalin eCalciopoli. Avokati i bardhezinj-ve, Luigi Chiappero kishte kërkuarrihapjen e çështjes, me qëllim zh-

vendosjen e çështjes te GjykataFederale Kombëtare e FIGC. Ngaana tjetër Kolegji ka konfirmuarvendimin e Tnas, organi i drejtësi-së së asaj kohe. Ky i fundit, në 2011kishte vlerësuar që në atë mo-ment papranueshmërinë e pre-tendimit, të vendosur nga Këshil-li Federal. Trofeu ishte akorduarInterit nga komisari i jashtë-zakonshëm i Federatës GuidoRossi.

Favre: Titullin ehumbëm vetëTrajneri i Borussia Dortmund,Lucien Favre, ka deklaruar sot seedhe pse matematika mbanende në lojë skuadrën e tij nëgarën për titullin kampion nëBundesliga, ai është dorëzuar.Kur kanë mbetur edhe 2 javë ngafundi i kampionatit, Bayern My-nih ka 4 pikë avantazh. “Titullikampion nuk është më në dorëntonë, por gjithçka varet nga ajoqë do të bëjë Bayern. Të shpreso-sh është normale, por besoj selutjet nuk bëjnë më punë. Nukbesoj se bavarezët do të gabojnëdy ndeshje radhazi, do të ishteçmenduri”, u shpreh Lucien Fa-vre. “Mendoj se ky është një titullqë e humbëm vetë, pasi nëshumë ndeshje nuk arritëm tëkonkretizojmë me 3 pikët avan-tazhin e krijuar. Sidomos nëfazën e dytë, ashtu sikursendodhin në ndeshjen e funditndaj Werder (nga 2-0, barazim 2-2). Dhe në të tilla raste penali-zohesh rëndë dhe ne e pësuam.Nuk ditëm të shfrytëzojmë shan-set që na u krijuan gjatë këtij se-zoni dhe tani vuajmë pasojat”,tha Favre.

Iker Casillas është liruar ngaspitali sot pasdite, disa ditë passulmit në zemër që e pësoi gjatënjë seance stërvitore me Porton.Ish-numri një i Real Madridit dolinga porta e CUF Hospital në Por-to dhe foli për media, duke shpje-guar gjendjen e tij. “Para disa ditë-sh më ndodhi një gjë që është evështirë ta shpjegoj.

Jam shumë mirënjohës. Kamqenë me shumë fat”, tha Casillastë hënën. “Dua t’i falënderoj tëgjithë. Ndihem shumë më mirë.

Do të pushoj për dy javë apo dymuaj, nuk më bën, me rëndësiështë që jam këtu. M’u desh tapres zemrën të qetësohej, trupintë qetësohej. Jam mirë. Falemin-derit të gjithëve dhe familjes qëjanë përkujdesur për mua”, shtoiai.

Casillas u shtrua në spital meurgjencë të mërkurën, pasi kishtepësuar sulm në zemër në stër-vitjen e mëngjesit me Porton. Ai indërhyu një operacioni të vogëlnë zemër dhe pushoi gati një javë

në spital për ta marrë veten. Riku-perimin nga kjo tronditje, legjen-

da spanjolle do ta vazhdojë ngashtëpia tani.

Rabiot afërJuventusitJuventusi është favorit për të si-guruar shërbimet e mesfushoritfrancez Adrien Rabiot. "Gazzet-ta dello Sport" ka raportuar tëhënën se Juventusi është pranëmarrëveshjes me 24-vjeçarin, ecila mund të zyrtarizohet gjatëkësaj jave. Bëhet e ditur se Ju-ventusi i ka ofruar Rabiotit kon-tratë katërvjeçare me pagë vje-tore deri në shtatë milionë euro.Rabiot në fund të këtij edicionido të largohet nga PSG-ja, pasi iskadon kontrata. Ai aktualishtështë i suspenduar nga ekipi iparë për shkak të refuzimit të ri-novimit të kontratës. Rabiotkëtë edicion ka regjistruar 20ndeshje për PSG-në në të gjithagarat, duke shënuar dy gola dheasistuar po aq herë.

Isha shumë me fat///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Juve humb apelin për titullin e sezonit 2005-06

Historia e ish-lojtarit që i kishte ndihmuar Messi

Ish futbollisti iAlmerias, FabianVargas e ka kujtuarnjë moment tërëndësishëm nëkarrierën e tij sifutbollist, kupërfshihej edhe ylliargjentinas iBarcelonës, LionelMessi

22 SPORTKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

Trajneri i Manchester Cityt, PepGuardiola, beson se Liverpooli poluan pa asnjë presion pasi që nuk eka garën për titull në duar, në dal-lim me skuadrën e tij. ManchesterCity u kthye në kreun e Premier-ligës të hënën falë fitores 1:0 si my-safir kundër Leicester Cityt. Kjo fito-re iu dha skuadrës së PepGuardiolës falë një supergoli ngalargësia nga kapiteni Vincent Kom-pany. Guardiola dhe skuadra e tijdo të përballet me Brightonin nëxhiron e fundit të këtij sezoni tëPremierligës. Fitorja e 14-të radha-

zi do t’ia siguronte titullin e kam-pionit të Anglisë skuadrës së “Citi-zens”. Përkundër që gara për titullështë në duart e Manchester Cityt,Liverpooli nuk është dorëzuar.Skuadra e Jurgen Kloppit i ka fituartetë ndeshjet e fundit të Premier-ligës, si dhe është në gjysmëfinale

të Ligës së Kampionëve. Guardioladhe Kloppi kanë treguar shumë re-spekt për njëri-tjetrin përkundërgarës së zjarrtë për titullin e Pre-mierligës. Megjithatë, trajnerispanjoll u ka hyrë lojërave tëmendjes tani që xhiroja përfun-dimtare po afrohet. “Problemi

është mënyra se si luajtëm. Ne fi-tuam 1:0 kundër Burnleyt, mirëpokundërshtarët nuk e patën asnjëkorner, asnjë goditje drejt portës.Ne e kontrolluam ndeshjen. Jemiskuadër shumë më e mirë sesakundërshtarët”, ka thënë Guardio-la. “Ishte e pabesueshme se siluajtëm në pjesën e dytë, veçanëri-sht sa i përket personalitetit dhekarakterit që shfaqem. Ne e dimëse sa e vështirë është t’i kontrolloshemocionet për të luajtur… duke editur se nëse nuk fiton, nuk do tëbëhesh kampion. Në fund të fun-dit, Liverpooli po luan tani pa asnjëpikë presioni sepse ata e dinë qëkjo nuk është në duart e tyre. Kësh-tu që e kanë të lehtë të luajnë nde-shje të tilla. Ne kemi më shumëpresion sepse nuk mund të humba-sim sepse e kemi në dorë garën përtitull. Ne e meritojmë të jemi nëkëtë pozitë”, ka theksuar Guardiola.

E ardhmja imeështë në ItaliE ardhmja e Antonio Conteështë në Itali, vetë trajneri dek-laroi se me 60% të shanseve dotë kthehet të drejtojë njëskuadër të Serie A në fund të kë-tij sezoni. Në një intervistë mëtë detajuar për “La Gazzetta del-lo Sport”, Conte ka folur për in-teresin e katër skuadrave tëmëdha në Serie A: Roma, Inter,Milan dhe Juvetnus. “Çdokushqë më telefonon mua duhet tëdijë se unë vendos ndikimin timme idetë e mia në futboll dheme metodat e mia. Nuk jammenaxher, nuk mendoj seobjektivat e një trajneri është tëbëjë sa më pak dëme të mund-shme, nëse mendoj këtë klubetnuk më telefonojnë. Unë dua tëndikoj, sepse jam shumë striktme veten time. Objektivi i punëssime është vetëm fitorja. Për tëarritur aty më është dashur tëpunoj, të sakrifikoj, të ba-shkohem për qëllimin, dukemenduar si “ne” dhe jo vetëmpër veten time, nuk e di për tëtjerët”, tha fillimisht Conte.Roma – “Rashë në dashuri meatë qytet gjatë dy viteve që ishasi trajner i kombëtares. Në‘Olimpico’ ndjen pasionin që atanjerëz kanë për futbollin. Por,sot nuk janë kushtet që unë tëkthehet atje, ndoshta një ditëdo të kthehem, së shpejte osemë vonë, një ditë do trajnoj nëRomë”, me këto fjalë trajnerimbyll çdo mundësi për të firmo-sur me Romën në fund të këtijsezoni.Inter apo Milan – “Arsyetimi imvlen për cilëndo skuadër. Duhettë kem perceptimin se unëmund të fitoj ndaj kujtdo.Duhet të mendoj se fitorjaështë e arritshme. Përndryshe,pa probleme, mund të vazhdojtë pushoj akoma”, ka deklaruarConte.Juventus - "Kanë qenë tre viteshumë intensive. Mundësuamqë makina të shtynte më shumësesa kishte mundësi. Shumëvite rraskapitëse, nga të gjithakëndvështrimet. Mendoj seedhe në familjet më të mira kasherre. Në këto tre vjet i dhashëtë gjitha. Jam ndjerë borxhlindaj Agnelli. Më kujtohet prem-timi që i bëra: "Do të duhetkohë, por qëllimi është tëkthehemi në krye të botës". Nukmunda ta përfundoja premti-min. Nëse kthehem? Për t’ubërë dasmë, duhet të jetë në tëdy palët. Mendoj se Juventusi kanisur një rrugë dhe unë mendojse ata janë shumë të lumtur meAllegrin, i cili sigurisht ka vazh-duar punën, ai është duke bërëshumë mirë. E nesërmja nukdihet kurrë”, përfundoi intervi-stën e tij Conte.

Zinedine Zidane tani ka bise-duar me katër lojtarë – Gareth Bale,Marcos Llorente, Dani Ceballos dheMarcelon – për të ardhmet e tyre nëReal Madrid. Atyre, përveç Marce-los, u ka thënë se dëshiron t’i shesëgjatë afatit kalimtar të verës. Afatikalimtar i kësaj vere do të jetëshumë i zënë për Real Madridin,pasi që klubi ka qenë i lidhur medisa prej futbollistëve më të fam-shëm, si Paul Pogba i ManchesterUnitedit, Eden Hazardi i Chelseate Christian Erikseni i Tottenhamit.Për t’i transferuar këta lojtarë, Zine-dine Zidane do të duhet t’u bëjëatyre vend në skuadër. Këtë gjëduhet ta bëjë përmes shitjes së disalojtarëve të tjerë në skuadër, të cilëtnuk i konsideron më të rëndësi-shëm për projektin e tij. E përdit-shmja spanjolle, Marca, raportonse Zidane tashmë u ka thënë trelojtarëve se nuk i dëshiron nëskuadër për sezonin e ardhshëm.Trajneri francez ka mbajtur takimeme Gareth Bale, Marcos Llorente,Dani Ceballos dhe Marcelon. Mar-

ca pretendon se Zidane u ka thënëBale-it, Llorentes dhe Ceballosit sedëshiron t’i shesë gjatë afatit ka-limtar të verës, ndërsa Marcelos i kathënë se dëshiron ta mbajë nëskuadër edhe më tutje. Bale kaqenë ndër lojtarët më të përmen-dur në spekulimet për transferimetë mundshme, pasi që raportohetse shumë klube janë duke e mbikë-qyrur situatën e tij në Madrid. Be-sohet se të interesuar për uellsianinjanë Manchester Unitedi dheBayern Munichu. Llorente, i cili ubë pjesë e ekipit të parë duke u pro-movuar nga akademia e Real Ma-dridit, gjithashtu pritet të largohet

nga Santiago Bernabeu këtë verë.Ai i ka luajtur vetëm gjashtë nde-shje këtë sezon. Edhe Ceballos pri-tet të largohet nga Real Madridi nëfund të këtij sezoni. Mesfushorispanjoll nuk ka arritur ta zë njëvend në formacionin e parë të “LosBlancos” që nga transferimi i tij ngaReal Betisi. Edhe pse më parë ishtei lidhur fuqishëm me një transfe-rim në Juventus në fund të këtij se-zoni, Marcelo mbetet opsioni i parëpër pozitën e mbrojtësit të krahuttë majtë për Zidanin dhe ai shpre-son se do të arrijë ta nxjerrë më tëmirën nga braziliani sezonin eardhshëm.

Skuadra e Napolit ka shprehurinteresim për shërbimet e mesfu-shorit kolumbian James Rodri-guez, përcjellë të hënën gazeta ita-liane "Tuttosport". James 27-vjeçar,në fund të këtij edicioni do të lar-gohet nga Bayerni për t'u kthyer teReal Madridi. Ai ka qenë i huazuardy edicionet e fundit te Bayerni,por bavarezët nuk kanë shfrytë-zuar mundësinë e blerjes së kar-tonit të tij për 50 milionë euro. Ja-

mes ka kontratë me Realin deri nëvitin 2021, por do të nxirret nëshitje për shkak se nuk bën pjesënë planet e klubit. Ai te Napolishihet si përforcim i duhur dhe pël-qehet nga trajneri Carlo Ancelotti.James këtë edicion ka shënuar sh-tatë gola dhe ka asistuar gjashtëherë në 28 paraqitje për Bayerninnë të gjitha garat. Krahas Napolit,interesim për Jamesin ka treguaredhe Chelsea.

Unitedi në garë përDybalanSkuadra e Manchester Unite-dit është futur në garë përshërbimet e sulmuesit të Ju-ventusit, Paulo Dybala. Lajmiështë bërë i ditur të hënënnga sajti italian "Calciomerca-to". Dybala pëlqehet shumënga trajneri i Manchesterit,Ole-Gunnar Solskjaer, qëështë i gatshëm të paguajë100 milionë euro dëmshpër-blim për transferimin e tij.Dybala 25-vjeçar mund të lar-gohet nga Juventusi gjatë kë-saj vere, pasi këtë edicion kahumbur vendin e titullarit. Aika dhjetë gola e gjashtë asi-stime në 39 ndeshje në tëgjitha garat. Dybala ka kon-tratë me Juventusin deri nëvitin 2022, kurse për të intere-sim kanë treguar edhe BayernMuencheni e Real Madridi. TeJuventusi është transferuarnë vitin 2015 nga Palermo për40 milionë euro. Ka edhe 19paraqitje me Argjentinën.

James drejt Napolit///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Zidane takohet me lojtarët që do t’i shesë verës

Guardiola: Liverpoolis’ka asgjë në duar

“Liverpooli po luan tanipa asnjë pikë presionisepse ata e dinë që kjonuk është në duart e tyre.Kështu që e kanë të lehtëtë luajnë ndeshje të tilla.Ne kemi më shumëpresion sepse nuk mundtë humbasim sepse ekemi në dorë garën përtitull. Ne e meritojmë tëjemi në këtë pozitë”, katheksuar Guardiola

///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

23MOZAIKKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

DASHI 21. mars - 20. prillGjate kësaj dite do jeni shume te frymëzuar ju te dashu-

ruarit dhe do ndiheni gati për te bere çdo gjë qe ta mahnitni partne-rin tuaj. Ne fakt nuk e dinin se edhe ai po përgatit një surprize te ja-shtëzakonshme për ju. Beqaret do kenë një dite mjaft romantike dhete mbushur me takime te veçanta. Financat do jene te mira për aqkohe sa ju te dini t’i menaxhoni.

DEMI 21. prill - 21. majPritet një dite e ngrohte dhe shume e këndshme sot. Se

bashku me partnerin do e bëni çdo moment emocionues dhe dondiheni te lumtur pranë njeri-tjetrit. Beqaret duhet te tregohenpak me te duruar dhe kane për ta gjetur princin e tyre te kaltër.Dita e sotme do sjelle gjera pozitive. Ne planin financiar do mbizotë-rojë ekuilibri dhe do jeni te qete kur te kryeni çdo shpenzim.

BINJAKET 22. maj - 21. qershorDita e sotme do jete shume pozitive për ata qe janë ne një

lidhje. Planetët do kujdesen për çdo detaj dhe nuk i lejojnë qe ata tepërjetojnë ndjesi negative. Beqaret do realizojnë një takim vendimtardhe jeta ka për t’iu ndryshuar njëherë e përgjithmonë. Ja qe ndonjëherëgjerat me te bukura ndodhin pa planifikim. Ne planin financiar duhette bëni me shume kujdes sepse gjendja do jete delikate.

GAFORRJA 22. qershor - 22. korrikDielli do e mbroje gjate gjithë kohës jetën tuaj ne çift

dhe do ua ndriçojë mendimet. Nuk do bëni gabime sot dhe çdo gjëdo ece me se miri. Beqaret me mire te presin edhe pak dite sepsedo vijnë mundësi me te mira se ato te sotmet. Kush bën durim dodale me i fituar. Ne planin financiar duhet te jeni me te matur dheme te duruar ne mënyrë qe situata te mbetet e qëndrueshme.

LUANI 23. korrik - 22. gushtSot do qëndroni me afër me partnerin tuaj, do diskutoni

dhe do dashuroheni ëmbëlsisht. Edhe disa kontradikta te vogla qekeni pasur do i zgjidhni menjëherë. Beqaret nuk do kenë aspak dë-shirë te angazhohen me dike dhe nuk do pranojnë asnjë lloj fteseqe do ju behet. Financat për fatin e mire do fillojnë te përmirë-sohen.

VIRGJERESHA 23. gusht - 23. shtatorJeta juaj ne çift do jete mjaft e ekuilibruar gjate kësaj dite.

Do përkujdeseni mjaft për atë qe keni ne krah dhe nuk do mërzite-ni aspak me njeri-tjetrin. Beqaret nuk do e kontrollojnë dot veten dhemund te joshin gabimisht persona qe nuk ja vlejnë për te kaluarjetën. Për financat nuk do keni për çfarë te qaheni sepse situata dojete mjaft e favorshme.

PESHORJA 24. shtator - 23. tetorDielli do e ngrohe edhe me shume jetën tuaj ne çift

gjate kësaj dite. Do ndiheni me mire pranë atij qe dashuroni dhedo e keni shume here me te lehte te flisni hapur me te edhe përpakënaqësitë e mëparshme. Beqaret do jene sharmante pafunddhe do joshin shume persona. Me menaxhimin e financave nuk dojeni shume to zotet prandaj gjendja do lere për te dëshiruar.

AKREPI 24. tetor - 22. nëntorFale ndikimit pozitiv te Venusit, jeta juaj ne çift do jete

shume here me e qëndrueshme sot. Do jeni te dy palët te logjik-shëm dhe nuk do thoni fjale te pamenduara. Beqaret do dine si teflirtojnë me personat qe do kenë pranë dhe do bëjnë disa për vete.te ardhurat do jene goxha te mira. Nëse i kryeni me pak përkujdesshpenzimet nuk keni për te pasur asnjë tronditje.

SHIGJETARI 23. nëntor - 21. dhjetorKa rrezik te jeni xheloze sot ju te dashuruarit dhe kjo

mund te sjelle debate dhe mosmarrëveshje. Mos dyshoni përgjithçka dhe as mos mendoni ta kontrolloni partnerin, pasi mundte keni probleme edhe me serioze. Beqaret do e gjejnë papriturpersonin për te cilin do ju rrahe zemra fort dhe çdo gjë për ta kapër te qene fantastike. Financat do mbeten te qëndrueshme.

BRICJAPI 22. dhjetor - 20. janarDo jeni aq te lumtur pranë atij qe dashuroni saqë nuk do

kërkoni asgjë me shume prej tij. Emocionet do jene te forta dhe mete shumta se kurdoherë tjetër. Beqaret do bëjnë mire te mos ju be-sojnë te gjitha premtimeve qe do ju bëhen sepse jeta është e mbu-shur me te papritura dhe ata mund te zhgënjehen. Edhe financat dojene mjaft pozitive.

UJORI 21. janar - 19. shkurtSektori i financave nuk do jete shume i mire sot. Yjet do

ndikojnë negativisht dhe do nxisin debatet dhe mosmarrëve-shjet mes jush. Kujdes! Beqaret do jene pafund sharmante dhe dobëjnë për vete shume persona. E mira është qe para se te bëjnëzgjidhjen përfundimtare te mendohen disa here. Ne planin finan-ciar do bëni mire te mos ndërmerrni shume rreziqe

PESHQIT 20. shkurt - 20. marsDite fantastike do jete kjo e sotmja për ata qe janë ne një

lidhje. Do flisni për çdo gjë qe keni kaluar, do argëtoheni se bashkudhe mund te merrni edhe vendime. Beqaret do jene te turpshëmme shume sesa duhet dhe ka rrezik te humbasin mundësi te shkël-qyera. Ne planin financiar mund te përballeni me vështirësi temëdha. Kërkoni ndihme sa pa qene vone.

24 MOZAIKKoha, e mërkurë, 8 maj 2019

535 – Xhon II përfundon sundimine tij si Papë katolik

1521 – Parlamenti në Uorms shpalldekret kundër Martin Luterit

1541 - Hernando de Soto zbulonLumin Misisipi

1660 – Parlamenti anglez kërkonnga Mbreti Çarls II të japë dorëheqje

1721 - Michelangiolo dei Conti zë-vendëson Papa Klementin XI si Ino-qenti XIII

1821 – Lufta greke për pavarsi:Grekët mundin turqit në Gravia

1914 – Themelohet Paramount Pic-tures

1925 – Armata kolonialiste france-ze mund Rifkabylen në Maroko

1926 – Bëhet fluturimi i parë mbiPolin e Veriut (Bennett dhe Byrd)

1933 - Mohandas Gandhi fillongrevën 21 ditore të urisë kundër tira-nisë britanike në Indi

1945 – Trupat kanadeze futen nëAmsterdam

1945 - V-E Day; Gjermania nënshk-ruan dorëzimin e pakushtëzuar; Për-fundon Lufta e II Botërore në Evropë

1949 – Miratohet kushtetuta eGjermanisë Perëndimore

1960 – BRSS dhe Kuba rifillojnëmarrëdhëniet diplomatike

1984 – BRSS kumton se nuk do tëmerr pjesë në Lojrat Olimpike Verorenë Los Angeles

1988 – Fransoa Miteran zgjedhetkryetar i Francës

Fjala “NEWS” vjen ngabashkimi i shk-ronjave të paratë “North-veriu,East-lindja,West-perëndi-mi, South-jugu”që do të thotë seinformacioni vjen nga të gjitha anëte globit.

Në lartësi mbideta-re prej 3.000 me-tra dhe hum-nerën e thellë500 metra nëZvicër, ështëndërtuar ura më elartë në Evropë e cila quhet“Titlis Cliff Walk”.

Këngëtari Jon Bon Jovi, një ndër rokkëngëtarët më të pël-qyer të të gjithakohërave ka njërestorant tëmadh në Ame-rikë dhe njerëzite thjeshtë mundtë hanë çfarë tëduan dhe të paguajnë sa të duan,ndërsa njerëzit e varfër nuk pa-guajnë fare.

KA

LE

ND

AR

I H

IST

OR

IK 8

MA

J

TH

ËN

IA E

DIT

ËS

A E

DIN

I S

E...

Porsche ka tërhequr të gjithë vë-mendjen në panairin e veturave në NewYork me një super veturë ekskluzive, 911Speedster. Çmimi fillestar i Porsche 911Speedster për Evropë do të jetë 270 mijëeuro. Kjo super veturë ka motorin 4.0

litërsh që prodhon 502 kuajfuqi e kamarsh me 6 shpejtësi manuale. Porsche911 Speedster shpejtësinë nga 0 në 100kilometra në orë e arrin për 3.8 sekondandërsa shpejtësinë maksimale prej302km\h. Janë vetëm 1,948 njësi të

Speedster që do të prodhohen, si kujtimtë 356 Roadsterëve të prodhuar në 1948-ën. Porsche ofron edhe një version të edi-cionit të limituar të Speedster i cili kush-ton 10 mijë euro më shumë se aistandard.

Leonardo da Vinçi mund të jetë nda-luar nga mbarimi i pikturës së Mona Lizapasi një episod i rëndë i jetës e la atë medëme nervore. Një studim i ri pohon semjeshtri i Rilindjes nuk ishte në gjendje tëmbante një penë për shkak të lëndimit.Një portret i artistit tregon krahun e tij tëdjathtë të ‘pezulluar në një pozitë tëngurtë’. Akademikët dhe ekspertët shqyr-tuan portretin e Da Vinçit nga artisti Gio-van Ambrogio Figino me dorën e tij tëdjathtë në pozitë të pazakontë.

Sipas ekspertëve, ka të ngjarë që akto-ri të ketë pësuar dëme nervore pasi ishtealivanosur. Besohet se artisti kishte viza-tuar me dorën e majtë, por pikturoi me tëdjathtën e tij. Studiuesit tani pretendojnëse sëmundja mund të ketë ndodhur paskryeveprës së Mona Lizës. Ata thonë senuk ishte një sulm në tru, siç besojnëshumë, i cili preku anën e djathtë të trupittë tij. Bashkautori Davide Lazzeri, një ki-rurg specialist i estetikës në klinikën Villa

Salaria në Romë, thotë se një alivanosje edobët mund të ketë shkaktuar traumë nëkrahun e djathtë të Da Vinçit. “Kjo mund tëshpjegojë arsyen pse shumë piktura të tijmbetën të papërfunduara, përfshirë edheMona Lizën, gjatë pesë vjetëve të tij të fun-dit në karrierë si piktor”, pohon ai. MonaLiza u pikturua ndërmjet viteve 1503-1519,viti i vdekjes së Da Vinçit. Leonardo zako-nisht përdorte për vizatim dorën e majtë,pasi këtë e kishte të lindur, por ai u mësuatë përdorë dorën e djathtë që nga mosha

e tij e re. Po ashtu thuhet se ai mund tëketë vuajtur nga strabizmi, një patologjinë të cilën sytë nuk janë të vendosur drejtndërmjet tyre dhe nuk kanë lëvizje të sink-ronizuara. Kjo zakonisht përfshin mun-gesë të koordinimit midis muskujve tësyve që e bën të pamundur drejtimin eshikimit të të dy syve në një pikë të njëjtë.Besohet se vetëm një në 200 njerëz janë tëprekur nga kjo sëmundje. Shumë piktorëtë famshëm, duke përfshirë Picasso dheDegar, vuajtën gjithashtu nga strabizmi.

Lind foshnja gjigantenë Zelandë të Re

Një foshnje, ndryshe nga të tjerat, ka lindurme një peshë më të madhe. Pesha e tij më-sohet të jetë gjashtë kilogramë, gjë që kafascinuar edhe prindërit e tij. Tobias, fo-shnja në fjalë, është fëmija i dytë i Nicolinadhe Jamie Newcombe. Ajo që bën më inte-resante ngjarjen është fakti që nëna bërilindje natyrale. Tobias peshon sa një fëmijë3 muajsh. Gjendja e tij shëndetësore më-sohet të jetë e rregullt.

“Lumi i Pesë Ngjyrave”në Kolumbi ndodhet nëparkun nacional Serraníade la Macarena. Nga qer-shori deri në nëntor, muajtmidis stinëve të lagështadhe të thata, bimët e lu-mit krijojnë një shfaqjeshumëngjyrëshe. Ngjyrat prodhohengjatë procesit riprodhues të bimëveujore të quajtura Macarenia clavigera.Gjatë sezonit të thatë, lumi mbyllet për

publikun për të lejuar që ekologjia ezonës të rigjenerohet. Ky ‘ylber ujor’është një nga mrekullitë më spektako-lare natyrore në Amerikën e Jugut.

Kuptohet përse Da Vinçi nuk e përfundoiMona Lizën

Porsche zbulon çmimin e super veturës ekskluzive 911 Speedster

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Njihuni me lumin që transformohetnë “ylber”

Frikacaku më i madh është ai ma-shkull që zgjon dashurinë e njëfemre, pa patur qëllim që ta da-

shurojë... (Bob Marley)

ballkani koha

Documents