bakan [a sunulan rapor · papua yeni gine jandarmasının bir birimi, merkezin dışında kalıcı...

BAKAN’A SUNULAN RAPOR GÖÇMENLİK VE SINIR KORUMA BAKANLIĞI

MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİ'NDE 16 -18 ŞUBAT 2014 TARİHLERİ ARASINDA OLAN OLAYLARIN İNCELEMESİ

ROBERT CORNALL AO 23 MAYIS 2014

Aşağıdaki İngilizce "MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİ'NDE 16 -18 ŞUBAT 2014 TARİHLERİ

ARASINDA OLAN OLAYLARIN İNCELEMESİ" raporunun Türkçe diline çevirisi, yetkin bir

çevirmen tarafından en iyi bilgisi dahilinde çevrilmiştir. Yardımcı olması için verilen bu

raporun çevrilmiş hali ile ilgili herhangi bir sorunuz olursa, lütfen Göçmenlik ve Sınır Koruma

Bakanlığının resmi belgesi olan orijinal İngilizce rapora başvurun.


1

MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİ'NDE 16 -18 ŞUBAT 2014 TARİHLERİ ARASINDA OLAN

OLAYLARIN İNCELEMESİ

İÇİNDEKİLER

YÖNETİCİ ÖZETİ ................................................................................................................................................3

1. BÖLÜM GÖREV .......................................................................................................................................... 14

2. BÖLÜM. MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİNDE HUKUKİ VE İDARİ DÜZENLEMELER.............................. 15

4. BÖLÜM. METODOLOJİ............................................................................................................................... 22

5. BÖLÜM 16-18 Şubat 2014 ÖNCESİ ............................................................................................................ 25

6. BÖLÜM 16 Şubat 2014 Pazar .................................................................................................................... 38

7. BÖLÜM 17 -18 ŞUBAT 2014, PAZARTESİ - SALI ......................................................................................... 44

8. BÖLÜM REZA BARATI'NİN ÖLÜMÜ VE DİĞER AĞIR YARALANMALAR ...................................................... 58

9. G4S'İN GÖRÜŞ BEYANI .............................................................................................................................. 65

10. BÖLÜM DEĞERLENDİRME ....................................................................................................................... 75

11. BÖLÜM TAVSİYELER: ............................................................................................................................... 80

12. BÖLÜM SONUÇ ....................................................................................................................................... 96

13. BÖLÜM TEŞEKKÜRLER ............................................................................................................................. 97


2

Manus Bölgesel Işlem Merkezi'nde 16 -18 Şubat 2014 Tarihleri Arasında Olan Olayların İncelenmesi Görev Tanımı

16 Şubat 2014 Pazar gününden 18 Şubat 2014 Salı gününe kadar Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde (BİM)

şiddet, mala zarar ve gözetim altındaki bir kişinin ölümünü içeren iki önemli olay meydana geldi.

Gözetim altında kalanlardan bazıları, PYG Polisi tarafından tutuklandı ve olaylar sırasında bazı kişiler saha

dışında bazıları ciddi olmak üzere tıbbi müdahale gerektirecek kadar yaralandı. Olaylar Manus BİM'de

uzun süredir devam eden protestoların doruk noktası idi.

Göç ve Sınır Koruma Bakanlık Sekreteri Martin Bowles PSM, olayları çevreleyen ve olaylara yol açan

önemli konularda, özellikle de aşağıda belirtilen noktalarda soruşturma yapılması ve rapor hazırlanması

için bir inceleme başlatmıştır.

Bu İnceleme:

• gerçekleri tam olarak belirlemek;

• bu gerçeklerin, sonuç olarak gerçekleşecek herhangi bir eylem için tüm yetkililerin kullanımına hazır

olmasını sağlamak;

• bakanlığa, gelecekteki olayların yönetiminde yardımcı olması için yapılabilecek her türlü iyileştirme

önerilerinin sağlandığından emin olmak için başlatılmıştır.

Bu inceleme PYG Hükümeti ile işbirliği içinde yapılacaktır.

Buna aşağıdakilerin değerlendirilmesi dahil, ancak bunlarla sınırlı değildir:

• güvenlik ihlalleri

• merkezde güvenlik yönetiminde ve olayın yönetiminde roller ve sorumlulukların netliği

• önceki gelişmelerle ilgili istihbarat ve önce sakin ve daha sonra şiddetli protestoya neden olan faktörler

• kilit paydaşlar ve hizmet sağlayıcı tepkisinin uygunluğu

• hizmet sağlayıcıların merkez içindeki protesto faaliyetini yönetme yeteneği

• tesis için risk teşkil edenler de dahil olmak üzere sığınmacıların yönetimiyle ilgili prosedüre ilişkin

konular,

• gerekli görülen diğer konular.

İnceleme ile elde edilen olası bir suç faaliyetine ilişkin herhangi bir kanıt ilgili mercilere sunulacaktır.

İnceleme merkezde ilgili düzenlemeleri güçlendirmek ve gelecekte benzer herhangi bir olayın tekrarını

önlemek için tavsiyelerde bulunabilir.

İnceleme hemen başlayacak ve Nisan 2014 tarihine kadar veya müzakere edilen diğer tarihlerde Göç ve

Sınır Koruma Bakanlığı Sekreterine rapor verilecek ve 31 Mart 2014 tarihinde de bir ilerleme raporu

sunulacaktır.

MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİ'NDE 16-18 ŞUBAT 2014 TARİHLERİ


3

ARASINDA OLAN OLAYLARIN İNCELEMESİ

YÖNETİCİ ÖZETİ

Manus Bölgesel İşlem Merkezi

Manus Bölgesel İşlem Merkezi, PNG (Papua Yeni Gine) Hükümeti tarafından atanmış bir

yöneticinin kontrolü altındaki Lombrum Deniz Üssündeki bir Papua Yeni Gine bölgesel işlem

tesisidir. Avustralya, Merkezdeki beslenme, barınma, sağlık ve garnizon (güvenlik, beslenme,

temizlik, koruma) hizmetleri sunanları çalıştırmaktadır ve Merkezin tüm sabit ve sürekli

masraflarını karşılamaktadır.

Avustralya Hükümeti ve garnizon hizmet sağlayıcısı, G4S Avustralya Pty Ltd arasından

sözleşmeye göre güvenlik güçlerinin %50'sinin PNG vatandaşı olması veya yerle bir şirket

tarafından sağlanmış olması gereklidir. Diğer hizmetler için (beslenme, temizleme ve çevre

temizliği) bu gereksinim %75'tir.

Merkez, başlangıçta erkekler, kadınlar ve çocukları barındıran geçici, düşük emniyetli deniz

ötesi işlem merkezi olarak 2012 yılının sonunda tekrar açıldı. Ancak, 19 Temmuz 2013

tarihinde önemli bir politika değişikliği oldu ve Başbakan Kevin Rudd, Manus adasına

gönderilen sığınmacılarının mülteci oldukları belirlenirse Avustralya'da değil PNG'de

yerleşeceklerini duyurdu.

Duyurunun ardından:

Manus Merkezi'ndeki sığınmacılar başka bir yere aktarıldı.

Yeni politika gereği ilk sığınmacılar Merkez'e 1 Ağustos 2013 tarihinde geldi ve

Merkez'deki sığınmacı sayısı hızla, bir yerleşkedeki 350 ile 400 adamdan

araştırma kapsamındaki olayların olduğu tarihte dört yerleşkedeki (Delta,

Foxrot, Mike ve Oscar yerleşkeleri) 1340 bekar yetişkin erkek sığınmacı

sayısına ulaştı.


4

Bu Merkez'in yapısındaki çok önemli bir değişiklikti ve bununla ilgili riskte arttı. 2013 Ağustos ayından önce, Manus Merkezi'ndeki sığınmacılar, sığınma talepleri kabul

edilirse Avustralya'ya gitmelerinin sadece bir zaman sorunu olduğunu bildikleri için büyük

oranda kurallara uyumu davranıyorlardı. Şimdi, sığınmacıların asla Avustralya'ya

gitmeyecekleri bilerek çok sayıda sığınmacı Merkez'de barınacaktı.

Anlık yanıtlar Politikadaki değişiklik anında yanıt gerektirdi.

Pratikte, Merkez'deki tesisler yeni gelenlerin barınması için hızla artırıldı. Ağustos 2013 ayının

sonunda, Oscar yerleşkesi yerleşime hazırdı ve bu yılın sonunda tamamlanan ve yerleşime

açılan Mike yerleşkesinin inşaatı için zemin hazırlanıyordu.

Ancak 5 Ağustos 2013 tarihindeki resmi emrin yayınlanmasın takiben bakım görevi periyodu hemen kesintiye uğradı ve 7 Eylül 2013 tarihindeki seçime kadar politikada ve finansal sorunlarda önemli bir ilerleme olmadı.

Yeni atanan Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanı 18 Eylül 2013 tarihinde Etkin Sınırlar

Operasyonunu uygulamaya koydu. Operasyonun bir parçası olarak, Korgeneral Angus

Campbell, DCS AM tarafından komuta edilen Ortak Ajans Görev Kuvveti 14- 18 Ekim 2013

tarihleri arasında gerçekleştirilen Manus Merkezi'nde bir Güvenlik Kuvveti İncelemesi

gerçekleştirdi.

Hükümet, Görev Kuvvetinin değerlendirmesini kabul etti ve önerilerini karşılamak üzere fon

ayırdı. Görev Kuvveti, temel güvenlik risklerini kapsayan aylık risk önleme ve azaltma

çalışmaları yaptı.

Eylül 2013 tarihinden bu yana Hükümet, sığınmacı durumunun belirlenmesi ve yeniden

yerleştirme işlemi ve Merkezi etkileyen diğer önemli konuların çözülmesinde PNG Hükümet

ile aktif olarak birlikte çalışıyordu.

Bu birlikte çalışma, Avustralya Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanı ve Dışişleri Bakanı ve PNG

Dışişleri ve Göçmenlik Bakanı ve Adalet Bakanının katıldığı Avustralya Ortak Bakanlık

Forumunda PNG hükümeti aylık toplantılarla resmileştirildi. Üçüncü Bakanlık Forumu 8

Mayıs 2014 tarihinde Moresby limanında gerçekleştirildi.


5

Bu İnceleme

Bu İnceleme; düzenli protestoların uzamasını takiben Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde

16-18 Şubat 2014 tarihleri arasında gerçekleşen iki önemli olaya neden olan ve bunların

etrafındaki temel sorunları araştırmak ve rapor etmek için başlatılmıştır.

Bu olaylar, şiddet, sığınmacılardan birinin ölümü, tıbbi müdahale gerektiren diğer

yaralanmalar, Merkez'deki mala zarar ve Papua Yeni Gine polisi tarafından birkaç

sığınmacının tutuklanmasını içeriyordu.

26 Ocak 2014 tarihinden sonraki gelişmeler Çok sayıda sığınmacı protestolara ve şiddet eylemlerine katılmadıklarını İncelemeye

söylediklerini dikkate almamız önemlidir. G4S, 17-18 Şubat 2014 tarihleri arasında

gerçekleşen protestolarda sadece yaklaşık 400 kişinin ya da sığınmacı %30'u, protestolarda

yer aldığı tahminiyle yukarıdaki tavsiyemizi onaylamıştır.

G4S tarafından hazırlanan istihbarat raporları, Avustralya Gününden sonra Merkez'deki gerilimin arttığını gözlemledi ve 16, 17 ve 18 Şubatta olan ciddi protestoları ve şiddeti tam olarak tahmin etmiştir. Aynı zamanda istihbarat brifinglerinde, bazı sığınmacıların beklenen olaylarda kullanmak için basit silahlar hazırlıyor oldukları rapor edilmiştir.

Biriken gerilim, tüm dört yerleşke topluluk liderleri ve PNG ve Avustralya göçmen

görevlileri arasında 16 Şubat 2014 Pazar günü gerçekleştirilen bir toplantıyı takiben

patlama noktasına erişti.

Toplantıda, sığınmacı durum belirlemesi, zaman çizelgeleri ve yeniden yerleştirme prosedürleri hakkında sığınmacılar tarafından sorulan sorulara resmi cevaplar verildi. 12 gün bekledikten sonra sığınmacılar Pazar günü yapılan toplantıda yeni bir bilgi verilmediği ve sorularına tatmin edici cevaplar verilmediğin hissettiler.

Pazar, 16 Şubat 2014 Toplantıyı takiben sığınmacılar hayal kırıklığı ve kızgınlığı o gece Oscar yerleşkesinde

karmaşaya ve şiddete ve Foxtrot ve Mike yerleşkelerinde şiddetli protestolara neden

oldu.

Akşam yemeği teslimatı sırasında kapılar açıldığında Oscar yerleşkesinden yaklaşık 30 ila 35

göçmen kaçtı fakat gardiyanlar tarafından yakalanıp geri getirildi. G4S gardiyanları Oscar

yerleşkesine de girdi ve sığınmacılar saldırarak fiziki yaralanmalara ve bazı mal hasarına

neden oldu.

Sığınmacıların biri yerleşkeye geri getirildiğinde, boğazında 10 ila 12 santimetre yatay

kesiğe yol açarak boynunu kesen, kimliği belirlenemeyen bir PNG vatandaşı G4S gardiyanı

tarafından arkadan saldırıya uğradı. Kurtarılan göçmen çok şanslıydı


6

çünkü her ne kadar kesik yarası açık yaraya neden olarak deriye nüfuz etmiş olsa da dahili

bir hasara yol açmamıştı.

Sekiz göçmen tutuklandı ve protestolara katılmaları nedeniyle PNG polisi

tarafından suçlandı.

Pazartesi - Salı, 17- 18 Şubat 2014 Pazartesi günü Merkezdeki hava gergindi fakat gün boyu protesto olmadı. O gün bazı

görevliler yerleşkelere girmek istemediler ve hizmet sağlayıcılar bunu yapmalarını zorunlu

tutmadı. Salvation Army (Kurtuluş Ordusu), yardım hizmet sağlayıcı, kantinler açtı fakat

herhangi bir program gerçekleştirmedi.

Daha fazla sorun çıkması beklendiği için G4S, aynı gün olabilecek muhtemel olayları azaltmak için önleyici tedbirler aldı. Bu adımlar, tekerlekli bidonların her saat boşaltılarak mobil yangın konteynırı olarak kullanılmamasını ve çok gerekli olan konteynırlar, araçlar, dosyalar diğer şeylerin Merkez'den çıkarılmasını içeriyordu.

17 Şubat 2014 gecesi, Mike, Oscar ve Foxrot yerleşkelerinde (Delta yerleşkesindeki

sığınmacılar protestolara katılmadı) bazı sığınmacıların katıldığı şiddetli bir protesto

oldu. Kargaşa başlamadan önce gerekli olmayan görevliler Merkezden uzaklaştırıldı.

Şiddetli protesto, tel örgülerin yıkılmasına, mal zararına ve hem sığınmacıların hem de

hizmet sağlayıcı görevlilerin yaralanmasına neden oldu.

G4S Olay Yanıt Ekipleri (IRT olarak biliniyorlar) ayaklanmayı kontrol etmek, sığınmacıları

korumak ve Merkez'e ve altyapısına zararı engellemek için ellerinden geldiği kadar çok

çaba gösterdi. Ancak IRT'nin silahları yoktu. Sadece kişisel koruma ekipmanları vardı

(kasklar, elbiseler ve kalkanlar). Yerleşke tel örgüleri aşılınca ve onları iten çok büyük

sayıda sığınmacıyla karşı karşıya kaldıklarına yapabileceklerinin bir sınırı vardı. Mike yerleşkesinin ana girişindeki hattı tutan IRT sonunda Pugwash yolu üzerinden

(Merkezin dışındaki yol) 1. Kapıya geri çekilmek zorunda kaldı. Mobil askeri birlik, Kraliyet

Papua Yeni Gine Jandarmasının bir birimi, Merkezin dışında kalıcı olarak konuşlandı,

Foxtrot ve Mike arasındaki yeşil bölgedeki kapıların yanında kaldı.

Mobil askeri birlik, Merkez'e dışardan gelecek tehditlere karşı sorumluydu ve içerideki

kargaşaya karşı değildi fakat İnceleme, Polis Kuvvetinin bir üyesinin makul bir gerekçe

olmadığı sürece bir ayaklanmayı bastırmamasının PNG'de bir suç olduğunu belirtmek ister.

IRT, G4S'e herhangi bir uyarı veya onlarla bir düzenleme yapmadan terk ettikten sonra,

mobil birlik tel örgüleri aşarak Mike yerleşkesine girdi. G4S'ün bu noktada herhangi bir olay

yanıt ekibi artık yoktu.


7

İnceleme, sığınmacıların söylediklerine, tıbbi raporlara, kurşun deliklerinin gözlemlenmesine

ve daha sonra ne olacağını tanımlamak için karmaşanın doğal sonuçlarına dayanmaktadır.

PNG vatandaşları ve birkaç yabancı (bazıları hizmet sağlayıcı çalışanları olarak teşhis edildi),

mobil birliği takip ederek Mike yerleşkesine girdi ve sığınmacıları dövmeye başladı. Çok

kısa bir süre sonra, Foxrot ve Mike yerleşkeleri arasındaki tel örgüde duran G4S IRT (tel

örgü yıkılmıştı), yerleşkeye giren PNG vatandaşları kontrol edemiyordu.

PNG vatandaşları ve bazı yabancılar ve polis, Mike'daki yatakhanelere girdiler ve

sığınmacıları döverek ve sürükleyerek dışarı çıkardılar. Bazı sığınmacılar Merkez'in para

birimi olan sigaraları vererek dayaktan kurtulduklarını bildirmiştir. sığınmacılar aynı

zamanda içeri girenlerin kendi kişisel eşyalarını çaldıklarını da bildirdi.

Polis İdari alana düşen bir biber gazı attı ve kargaşayı kontrol etmekte hiç bir etkisi olmadı.

Mobil askeri birlik de sayısı bilinmeyen atış yaptı, bunlardan bazıları yaklaşık göğüs hizası

yüksekliğinde binaların duvarlarına girdi ve bazıları da oturulan binalara isabet etti.

Polisin müdahalesinin sonucu, Mike'daki ayaklanma uzun süre devam etmedi ve G4S

yerleşkeye tekrar girebildi, bir şekilde düzeni sağladı ve birkaç yüz metre ötedeki Bibby İşlem

Merkezi'ndeki görevli barınma yerinde kurulan acil müdahale noktasına yaralanmış kişilerin

aktarılmasına yardımcı olabildi.

Aynı anda G4S Foxrot ve Oscar yerleşkelerindeki durumu tekrar kontrol altına alabildi. Ayaklanma sabahın erken saatlerinde sona erdi ve G4S çalışanları gece boyunca

sığınmacıları yerleşkelere geri getirmek ve yatakhaneler kullanılamaz durumda olduğu için

acil uyuma yerleri yapmakla uğraştı.

İnceleme ekibi olarak, ayaklanma sırasında G4S IRT'lerinin cesurca davrandığını ve çok

sayıda sığınmacısının zarar görmesini önlemek için önemli ölçüde risk aldığını belirtmek

isteriz. Kargaşaya karışan üç yerleşkedeki olaylara katılmayan yüzlerce sığınmacısını

kurtardılar ve Bravo ve Charlie yerleşkelerine veya yakındaki Deniz üssüne güvenli bir

şekilde götürdüler.

Bu olayları takiben, hizmet sağlayıcılarının PNG vatandaşı olan çalışanlarının yerleşkelere

girmesine izin verilmedi ve Merkez'in normal çalışmasına henüz dahil edilmediler.

Yaralanmalar En ağır yaralanan kişi Reza Barati'dir. Barati, birkaç saldırganın vahşice dövmesi

nedeniyle ciddi beyin hasarı almış ve birkaç saat sonra da ölmüştür.


8

İncelemede, Barati'ye saldırılmasını tanık olmuş bir görgü tanığı ile görüşüldü. Salvation

Army tarafından işe alınan kimliği bilinen bir PNG vatandaşının saldırıya liderlik ettiğini

söyledi ve dediklerini doğrulayacak çok sayıda başka görgü tanığının ismini verdi.

Diğer iki ciddi yaralanmada, bir sığınmacısı yediği dayaktan sağ gözünü kaybetti ve bir

başkası sol kalçasına giren kurşunla vuruldu.

Barati ve diğer iki adam acil durum müdahale merkezinde tedavi edildi ve yakındaki

Lorengau şehrindeki hastaneye gönderildi.

16-18 Şubat 2014 tarihleri arasında tıbbı servis sağlayıcı International Health and Medical

Services Pty (uluslararası sağlık ve tıbbı hizmetler - IHMS) ltd. şirketi, kırılmış kemikler ve

yırtılma dahil çok farklı yara almış en az 69 sığınmacısını tedavi etmiştir. Daha özel tıbbi

tedavi için sekiz hasta Port Moresby'ye gönderilmiş ve biri de Avustralya'ya gönderilmiştir.

Bazı transfer edilenler, şüphesiz bazı ufak yaralanmalara maruz kaldı fakat tıbbi tedavi

görmedi. Bazı sığınmacılar, yaralandıklarını fakat kişisel nedenlerden dolayı IHMS'ye

gitmemeye karar verdiklerini söylemiştir. Araştırmanın yapıldığı yaralanmaları takip eden

günlerde başka kişiler de özellikle travma sonrası stres bozukluğu için tıbbi tedavi almak için

başvurdular.

Bu olayları takiben hemen IHMS ek iş yükü ile başa çıkmak için başka dokuz

psikolog danışmanını görevlendirdi.

Her ne kadar servis sağlayıcı çalışanlarının bazılarında fiziksel yaralanmalar olsa da

bunlardan sadece biri G4S tarafından ciddi olarak tanımlanmıştır.

Katkıda Bulunan Faktörler

16-18 Şubat 2014 tarihleri arasında gerçekleşen olaylar Merkezdeki artan gerilim ve

aşağıdaki nedenlerden kaynaklanan sığınmacıların hayal kırıklığı ve huzursuzluğunun

sonucudur:

Papua Yeni Gine'ye getirildikleri için duydukları öfke

Sığınmacı oldukları tespit edilirse Avustralya'da değil PNG'de

yerleştirilmelerini öngören politikaya duydukları öfke.

Sığınmacı durum belirlenmesi işlemindeki gecikmeden dolayı yaşadıkları hayal


9

kırıklığı ve bu belirlemenin tamamlanmasının muhtemel zamanı hakkında

yeterli bilginin olmaması

Özellikle Manus Merkezi'nde ne kadar tutulacakları dahil olmak üzere

gelecekleri hakkındaki belirsizlikten kaynaklanan başka öfke ve hayal kırıklığı

ve

PNG'de yerleştirilmelerinin kendileri ve aileleri için ne anlama geldiği hakkında

yeterli bilginin olmaması nedeniyle yaşadıkları hayal kırıklığı.

Bu temel nedenler, bazı sığınmacılar ve Merkez'deki bazı PNG vatandaşları ve yerel

topluluktaki bunları destekleyenleri arasında gelişen sürtüşmelerle daha da büyümüştür.

Bazı sığınmacıları, Merkez'de görevli PNG vatandaşlarına saygısız ve ırkçı şekilde davranmış

ve ülkelerini eleştirmiştir. Bu sığınmacıların gitgide artan bir şekilde saldırgan bir şekilde

sataştıklarını ve transfer edilenler ve PNG vatandaşları arasında karşılıklı tehditlerin

savrulduğu (hem Merkez çalışanları hem de tel örgü hattında toplanan yerel halk) raporu

hazırlayanlara bildirilmiştir. Vatandaşlar bu provokasyona cevap vermiş ve bazıları

sığınmacılara boğaz kesme hareketi yaptıkları rapor hazırlayanlara söylenmiştir.

Başka diğer önemli faktörler de olaylar sırasında ve ikinci gece yaşanan kargaşalık

süresinde kontrolün kaybedilmesine katkıda bulunmuştur:

Merkez'deki fiziksel güvenlik düzenlemeleri (yetersiz tel örgü, yetersiz

aydınlatma ve kameraların olmaması), uyumsuz davranan çok sayıdaki

sığınmacının idare edilmesi için gereksinimlere uygun değildi ve

Lorengau'da konuşlanmış Kraliyet Papua Yeni Gine Jandarmasının ve

Manus RPC'deki konuşlandırılmış mobil askeri birliğin rolü ve

sorumluluklarının açık olmaması ve bunların eylemlerinin G4S ile

koordinasyon eksikliği.

16 Şubat 2014 günü öğleden sonra yapılan toplantı tüm bu faktörleri patlama noktasına

getirmiştir. Bu toplantı ve kendilerine verilen cevaplardan memnun olmayan sığınmacılar,

takip eden olayların son katalizörü olmuştur.

16-18 Şubat tarihindeki olaylara yol açan nedenler veya katkıda bulunan faktörlerin bir araya gelmesi dikkate alındığında;

Her ne kadar hizmet sağlayıcılarının çalışanlarının bazıları işverenlerinin talimatına aykırı

olarak ve iş akitlerini çiğneyerek kendi inisiyatifleriyle suç işlemiş olsalar da, Merkez'deki

bakanlık görevlileri ve servis sağlayıcılar gerginlik büyürken ve olaylar artarken doğru


10

şekilde davranmışlardır.

Ölüme, yaralanmaya, kişisel mala zarara veya mala zarara neden olan saldırıların

sorumluluğu, yabancı ülke çalışanları ve sığınmacılar dahil olmak üzere saldırganlara aittir.

Bu konular mümkün olduğu yerlerde polis tarafından araştırılmalı ve eldeki deliller hareket

biçimini desteklediğinde soruşturulmalıdır. İnceleme, Manus Bölgesindeki polis

soruşturmasının önemli ölçüde ilerlediğini bilmektedir.

Eğer farklı şekilde ele alınsaydı daha az yaralanmaya ve hasara neden olabilecek veya dahil

olan taraflardan biri veya daha fazlasına olaylardan sorumlu olarak suçlamak için tek bir

faktörü belirlemek imkansızdır.

Eğer mobil askeri birlik Merkez'in dışında kalmış olsaydı ve sonra sığınmacılar PNG

vatandaşları tarafından taciz edilmeseydi ve bazı yabancı ülke çalışanlar tel örgüyü

aştıklarında polis ile birlikte Mike yerleşkesine girmeseydi olayların farklı gelişeceği

tartışılabilir. Ancak bu sonuç, 17-18 Şubat 2014 tarihleri arasındaki olaylar, kontrol

edilmeseydi nasıl gelişeceği hakkında önemli ölçüde spekülasyona açıktır.

Gelecekte tekrar edecek bu tür olayların engellenmesi için en iyi önlem, Merkez'deki gerginliğin tehlikeli seviyeye erişmesine katkıda bulunan faktörleri minimize etmek veya ortadan kaldırmak ve eğer herhangi bir kargaşa meydana gelirse Merkez'in risk değerlendirmesi ile en uygun fiziksel güvenliğin sağlanması için altta yatan nedenlerin tümünün çözülmesinden geçmektedir. İncelemenin tavsiyeleri bu sorunların çözümünü araştırmaktadır.

Soruşturma

Soruşturma sırasında, İnceleme’de bakanlık ve servis sağlayıcı yetkilileri ve çalışanları ile

görüşmüş ve olayla alakalı yüzlerce rapor ve diğer belgeyi dikkate alınmıştır.

İnceleme’de, her bir yerleşkenin topluluk liderleri ile dört tane iki saatlik soru ve cevap

oturumu gerçekleştirilmiş, dört transfer edilenle birebir görüşülmüş ve 300 transfer

edilenden fazla kişiden veya kişi adına 270 yazılı kişisel ifade alınmıştır.

Diğer Hükümet eylemi Bakanlık yetkilileri, sığınma taleplerini incelerken PNG yetkililerine yardımcı olmuş ve

yönlendirmiştir ve ilk değerlendirme bildirimleri 28 Nisan 2014 tarihinden başlayarak

iletilmiştir.

PNG yeniden yerleştirme politikaların ve prosedürlerinin gelişimi ilerlemektedir. 2013 Aralık ayında Hükümet, Yıl Ortası Ekonomik ve Mali Öngörü işlemine Manus


11

Bölgesel İşlem Merkezi için önceki kısa vadeli finansal ayarlamalarını düzenlemiştir.

Bakanlık şu anda, cari yıl ve daha sonraki yıl tahminleri için fonları önemli ölçüde

artırmıştır.

Finansal kesinlik ve destek, Bakanlığın, Ortak Ajans Görev Kuvvetinin Güvenlik Kuvveti

İncelemesi ile paralel olarak Merkez'e önemli ölçüde fiziksel altyapı iyileştirmelerini

tamamlayabilmesini sağlayacaktır.

Altyapı iyileştirmeleri, geliştirilmiş tel örgü, daha iyi aydınlatma, kameralar, lojistik merkezin

sığınmacıların yaşam alanı dışına yerleştirilmesi, iyileştirilmiş kalma koşulları ve Manus

RPC'de yeni bir tıbbi merkez kurulmasını ve Doğu Lorengau'da değerlendirme sonrası

kalınacak yeni bir yaşam yerleşkesi kurulmasını içermektedir.

2014 Mart ayında Hükümet, hem Manus hem de Nauru Bölgesel İşlem Merkezleri'nde tek,

entegre servis sağlayıcı altında, önemli garnizon, güvenlik ve yaşam hizmetlerinin yönetimini

ve bunların sorumluluğunu bir araya getirmiştir.

TAVSİYELER

1. Tavsiye: 16-18 Şubat tarihleri arasında gerçekleşen olayların

Kraliyet Papua Yeni Gine Jandarması tarafından yapılan soruşturmasını devam ettirmek ve desteklemek için,

İnceleme aşağıdaki bilgilerin RPNGC'ye verilmesini tavsiye etmektedir:

Yasadışı saldırıya uğradıklarını veya soruşturma kapsamındaki olaylar sırasında meydana gelen yasadışı saldırılara şahit olduklarını belirten sığınmacıların iddialarını içeren sığınmacıların geri bildirimleri

Sığınmacılar (gizlenmiş) ve*(gizlenmiş) yapılan görüşmelerin tutanakları

IHMS tıbbi görevlileri ile yapılan görüşmelerin kayıtları.1 2. Tavsiye: Sığınmacıların barınmasının ve bazı durumlarda 16-18 Şubat 2014

tarihleri arasında yaşadıkları fiziksel ve psikolojik yaralanmaların Transfield Services

tarafından yönetilmesine yardımcı olmak için İnceleme, sığınmacıların gizliliğini

korumak ve her bir sığınmacının kişisel bilgilerinin gizliğini korunması kaydıyla

aşağıdaki bilgilerin Transfield'e aktarılmasını tavsiye edilir.

Tüm sığınmacıların Geri Bildirim Formlarının İnceleme Tarafından Yapılan Özeti

İnceleme’nin sığınmacılardan aldığı tüm geri bildirim formları

İncelemenin dört yerleşkenin her birindeki topluluk liderleri ile

gerçekleştirdiği soru ve cevap oturumlarının özetleri ve

1 Bu bilgi 7 Mayıs 2014 tarihinde Port Moresby'deki Kauba Polis Komiser Yardımcısına verilmiştir


12

IHMS tıbbi görevlileri ile yapılan görüşmelerin kayıtları.

3. Tavsiye: PNG sığınmacıların durum belirlenmesi ve yeniden yerleştirilmeleri ve alınma prosedürlerini hızlandıracak güncel önlemler ve diğer başka inisiyatifler mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde uygun yardımla gerçekleştirilmesi tavsiye edilir.

4. Tavsiye: Papua Yeni Gine Hükümetinden, garnizon ve güvenlik önlemlerinin şu anda Avustralya'da olduğu gibi benzer yetki ile hareket edebilmesini sağlaması istenmelidir.

5. Tavsiye: Transfield Services (ve Wilson Güvenlik), RPNGC bölge polisi ve mobil askeri birliğin, Manus Bölgesel İşlem Merkez'indeki kanun ve düzeni sağlamadaki (garnizon güvenliğini sağlayanın kontrolü ötesindeki olaylarla başa çıkmak için gerekli prosesin anlaşması ve kullanılacak kuvvetin seviyesi dahil olmak üzere) ilgili rollerini ve sorumluluklarını açık bir şekilde oluşturmaları ve anlamaları tavsiye edilir.

6. Tavsiye: Bakanlığın, Manus Bölgesel İşlem Merkezi'ndeki işlerdeki riskleri incelemesi

ve risk yönetim prosedürlerini ve Merkezin fiziksel güvenlik altyapısını güçlendirmeye

devam etmesi tavsiye edilir.

7. Tavsiye: Bakanlığın, hizmet sağlayıcıları ve sığınmacılar arasındaki güven ve

işbirliğinin yeniden tesis edilmesi için servis sağlayıcıların değişimi nedeniyle ortaya

çıkan fırsattan en azami şekilde yararlanmak üzere Transfield Services şirketini

teşvik etmesi ve inisiyatiflerini desteklemesi tavsiye edilir.

8. Tavsiye: Transfield, 16-18 Şubat 2014 tarihleri arasında sığınmacılara saldıran

çalışanları belirlemesi için 2. Tavsiyede verilen bilgiyi dikkatlice incelemesi ve eğer

böyle ise bunlarla uygun şekilde ilgilenmesi (işten atma dahil) tavsiye edilir.

9. Tavsiye: Bakanlığın ve Transfield Services'ın bu raporun 11.7 maddesinde verilen birkaç teklif dahil olmak üzere transfer edilenlerle iletişimi iyileştirmeleri tavsiye edilir.

10. Tavsiye: Bakanlığın, Bölgesel İşlem Merkezi ve buranın Manus topluğuna getirdiği faydalar hakkında yerel halkı tam olarak bilgilendirmek için kapsamlı ve sürekli bir topluluk irtibat bürosu kurması tavsiye edilir.

11. Tavsiye: Transfield'ın Merkez'deki koşullar ve yapılabilecek iyileştirmeler hakkında diğer raporlarda belirtilen tavsiyeleri dikkate alması ve uygun olan yerlerde uygun gördüğü yaşam koşulları iyileştirmelerini gerçekleştirmesi tavsiye edilir.

12. Tavsiye: Transfield, olaylar sırasında kaybolan veya çalınan kişisel eşyaların yerine konulması için sığınmacılara yardımcı olması tavsiye edilir.

13. Tavsiye: Transfield'in, PNG vatandaşı çalışanların kişisel becerilerini geliştirmek ve gelecekteki işlerini iyileştirmek için kapsamlı ve sürekli bir eğitim programı gerçekleştirmesi tavsiye edilir.


13

1 Bu bilgi 7 Mayıs 2014 tarihinde Port Moresby'deki Kauba Polis Komiser Yardımcısına verilmiştir

16-18 ŞUBAT 2014'TE MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİNDE MEYDANA GELEN OLAYLARIN İNCELEMESİ

14

1. 16-18 ŞUBAT 2014 TARİHİNDE MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİNDEKİ OLAYLARA

İLİŞKİN İNCELEME

1. BÖLÜM GÖREV

Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanı, Sayın Milletvekili Scott Morrison 21 Şubat 2014'te bu bağımsız

İncelemeyi duyurdu.

Bakanın duyurusunun ardından, Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanlığı Sekreteri Martin Bowles

PSM, tarafından İncelemeyi yapmakla görevlendirildim.

İnceleme uzun süreli düzenli protestoların ardından 16-18 Şubat 2014 tarihinde Manus Bölgesel

İşlem Merkezi'nde meydana gelen iki önemli olay öncesindeki ve etrafındaki önemli meseleleri

araştırmak ve rapor hazırlamak üzere başlatıldı. Olaylar şiddet, sığınmacıların birinin ölümünü,

tıbbi müdahale gerektiren diğer yaralanmaları, Merkezdeki maddi zararları ve sığınmacılardan

birkaçının Papua Yeni Gine polisi tarafından tutuklanmasını içeriyordu.

İnceleme derhal başlatıldı.

31 Mart 2014 tarihine kadar istenilen ilerleme raporu Manus Adası'ndan dönüşümün ardından 25

Mart 2014 tarihinde Sekreterliğe teslim edildi. İnceleme Mayıs 2014'te tamamlanmıştır ve Görev

Tanımı uyarınca tavsiyeler içermektedir.

Bakanlık İnceleme süresince bana kolaylık ve yardım sağlamıştır. Özellikle de, beş bakanlık

memurundan oluşan bir ekip bana yardımcı olmuştur.


15

2. BÖLÜM. MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİNDE HUKUKİ VE İDARİ

DÜZENLEMELER

2.1 Hukuki düzenlemeler

Önceki Hükümetin Manus Bölgesel İşlem Merkezi’ni yeniden açma kararı dönemin Başbakanı

Milletvekili Julia Gillard ve Göçmenlik ve Vatandaşlık Bakanı Milletvekili Chris Bowen tarafından 8

Eylül 2012 tarihinde duyurulmuştu. Basın açıklamasında şunlar belirtilmiştir:

“Başbakan Julia Gillard ve Göçmenlik ve Vatandaşlık Bakanı Chris Bowen bugün Avustralya ve

Papua Yeni Gine'nin Manus Adasındaki bölgesel işlem merkezi konusunda bir Mutabakat Zaptı

imzaladığını açıklamıştır.”

Papua Yeni Gine Bağımsız Hükümeti ve Avustralya Hükümeti arasında imzalanan sığınmacıların

Papua Yeni Gine'ye Nakli ve Değerlendirilmesi ve İlgili Konulara dair Mutabakat Zaptının amacı

Asya-Pasifik bölgesinde insan kaçakçılığı ve yasadışı göçe karşı ortak işbirliği sağlamaktı. Bu

anlaşmanın bir parçası olarak, Papua Yeni Gine, Manus İli veya Papua Yeni Gine'de başka bir

yerde, bir gözetim merkezine ev sahipliği yapmayı kabul etmişti.2

Sığınmacıların Manus Adasına nakledilme işlemi ilk kez 21 Kasım 2012 tarihinde gerçekleşti. Bu

tarihten başlayarak Temmuz 2013 tarihine kadar, Bölgesel İşlem Merkezi, çeşitli zamanlarda, tek

yetişkin erkek ve aileleri ağırladı.

Manus Bölgesel İşlem Merkezinin kullanımını düzenleyen politika 19 Temmuz 2013 tarihinde

Başbakan Kevin Rudd ve Peter O'Neill'in Avustralya ve Papua Yeni Gine arasındaki İnsan

Kaçakçılığı ile Mücadele Ek İkili İşbirliği Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi’ni imzaladığında değişti.

Yeni politikayı duyuran basın açıklaması :

“Bugünden itibaren vize olmaksızın tekneyle buraya gelip sığınma isteyenler asla Avustralya'ya

yerleştirilmeyecektir. Bugün Papua Yeni Gine ile imzalanan düzenleme -Bölgesel Yerleşim

Düzenlemesi - kapsamında - izinsiz gelenler değerlendirme için Papua Yeni Gine'ye gönderilecek

ve bir mülteci olduğu takdirde oraya yerleştirilecektir.

Bu politika değişikliğinin bir sonucu olarak, Papua Yeni Gine'de bulundukları sıradaki

davranışlarından dolayı cezai yaptırımla karşı karşıya kalan 26 kişi dışındaki Manus Bölgesel İşlem

Merkezi'ndeki sığınmacıların tamamı 25 Temmuz 2013 tarihine kadar Avustralya'ya nakledildi.

Bu 26 kişi daha sonra Avustralya'ya nakledildi.

2 12. Paragraf


16

6 Ağustos 2013 tarihinde, belirli kişilerin, Papua Yeni Gine'ye nakledilmesi, değerlendirilmesi ve

yerleşimi ve Bölgesel Yerleşim Düzenlemesini destekleyen ilgili konulara ilişkin olarak Papua Yeni

Gine Bağımsız Devleti Hükümeti ve Avustralya Hükümeti arasında bir Mutabakat Zaptı

imzalanmıştır. Bu Mutabakat Zaptı 8 Eylül 2012 tarihinde imzalanan Mutabakat Zaptının yerini

almıştır.

2013 Mutabakat Zaptı şunlar belirtilmektedir:

Taraflar, Avustralya Sığınmacıların gündeme getirebilecekleri sığınma taleplerini değerlendirmek

üzere sığınmacıları Papua Yeni Gine'ye Nakledeceği ve Papua Yeni Gine'nin mülteci olduklarına

karar verdiği bu Sığınmacıları yerleştireceği bir , değerlendirme ve yerleştirme düzenlemesini

öngören şu ortak mutabakata varmışlardır.3

Mutabakat Zaptı ayrıca şunu da belirtmektedir:

• Papua Yeni Gine Manus eyaletinde bir İşlem Merkezi veya İşlem Merkezlerine ev sahipliği

yapacaktır ve bu Mutabakat Zaptının amacına uygun olarak Papua Yeni Gine'de başka İşlem

Merkezlerine ev sahipliği yapabilir.4

• Papua Yeni Gine, Papua Yeni Gine'de çeşitli yerlerde, toplum-temelli düzenlemeler gibi diğer

düzenlemeler altında da sığınmacıları barındırabilir5ve

• Papua Yeni Gine Hükümeti, bu Mutabakat Zaptı kapsamında, Papua Yeni Gine'ye girenlerden

mülteci olduklarına karar verdiği Sığınmacıların Papua Yeni Gine'de yerleşmelerini sağlamayı

taahhüt eder.6

Mutabakat Zaptı, bu Mutabakat Zaptı çerçevesinde tahakkuk eden tüm Masrafları Avustralya

Hükümetinin üstleneceğini öngörmektedir. 7

Bölgesel işlem ve yeniden yerleştirme politikası 2013 Eylül ayındaki federal seçimler öncesinde iki

büyük parti tarafından da desteklenmiştir.

Seçimlerden sonra gelen Hükümet, aşağıdakiler de dâhil olmak üzere, sınır koruma politikasında

önemli bir dizi değişiklik yapmıştır:

• Revize İdari Düzenlemeler uyarınca göç ve sınır koruma bir Bakanlık bünyesine alınmıştır ve

• Göç ve Sınır Koruma Bakanı 18 Eylül 2013 tarihinde Korgeneral Angus Campbell DCS, AM

yönetiminde, bir Müşterek Görev Gücü Kuruluşu tarafından yönetilen, askerin liderliğindeki

Egemen Sınırlar Operasyonu adlı bir sınır güvenlik operasyonu gerçekleştirmiştir.

3 Sayfa 2 4 11. Paragraf 5 12. Paragraf 6 13. Paragraf 7 6. Paragraf


17

Deniz aşırı işlem ve yeniden yerleştirme politikası Egemen Sınırlar Operasyonunun bir bileşeni

olarak devam etmiştir. 30 Eylül 2013 tarihinde Egemen Sınırlar Operasyonu güncellemesinde,

Bakan Morrison şunları söylemiştir:

Deniz aşırı programa bu desteği sağlamaya devam ederken, hükümetin politikasına uygun olarak,

tekneyle yasa dışı yoldan gelerek Avustralya'ya yasa dışı girmek isteyen hiç kimse Avustralya'ya

yerleştirilmeyecektir. İşlem görecekleri ve bir mülteci olduklarına karar verildiği takdirde

Avustralya dışında bir ülkede yaşayacakları Manus Adası veya Nauru'ya nakledilecekler.

Bu pozisyon 11 Aralık 2013 tarihinde Canberra'da Parlamento'da gerçekleştirilen 22. Papua Yeni

Gine - Avustralya Bakanlar Forumu ardından açıklanan aşağıdaki Bildiri ile güçlendirilmiştir. Bu

bildiride, Avustralya Hükümeti Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi konusundaki kararlılığını yinelemiş

ve özellikle Bölgesel Yerleşim Düzenlemesini uygulanmasıyla, Papua Yeni Gine'nin bölgedeki insan

kaçakçılığı ile mücadelede güçlü liderliğini memnuniyetle karşılamıştır.8

2.2 İdari düzenlemeler

6 Ağustos 2013 tarihinde imzalanan Mutabakat Zaptı taraflar arasında kararlaştırılması gereken,

Mutabakat Zaptının amaçlarını gerçekleştiren idari tedbirleri öngörmektedir.9

Ancak, başka tedbirler kararlaştırılmadığı için, 23 Nisan 2013 tarihinde PYG Hükümeti ve 30 Nisan

2013 tarihinde Avustralya Hükümeti adına ilk Mutabakat Zaptı kapsamında imzalanan İdari

düzenlemeler yürürlükte kalmıştır.

İdari Düzenlemelerin 3. Bölümü Manus Adası Geçici Bölgesel İşlem Merkezi'ndeki Düzenlemeleri

ortaya koymaktadır. Önemli hükümler şunlardır:

3.1 Merkez Avustralya tarafından kurulacak ve sözleşmeli servis sağlayıcıları tarafından

desteklenen İdareci tarafından yönetilecektir. Sözleşmelerin yönetimi Avustralya Hükümeti

sorumluluğunda olacaktır.

3.8 PYG 1978 Göç Yasası bölüm 15D uyarınca PYG Dışişleri ve Göçmenlik Bakanı, bu Kanunun

amaçları doğrultusunda Merkezi Yönetmek üzere bir memur tayin edecektir.

3.9 Yönetici, Merkezin günlük yönetimi ve kontrolünü bir İşletme Müdürüne devredecektir.

3.10 Avustralya Hükümeti, Merkezin yönetim ve kontrolüne yardımcı olmak için İşletme

Müdürüne yardımcı olmak üzere Avustralyalı bir memuru Koordinatör olarak atayacaktır.

3.11 Avustralyalı Koordinatör tüm Avustralyalı yetkililer ve hizmet sağlayıcıların yönetiminden

sorumlu olacaktır. Bu sorumluluk, tüm yüklenicilerin sözleşmelerinde belirtilen standartlarda

hizmet sunmalarını sağlanmasını da içerecektir. Bu İşletme Müdürü ile yakın işbirliği içinde

yapılacaktır.

8 16. Paragraf 9 9. Paragraf


18

Soruşturma kapsamındaki olayların olduğu zamanda, İdareci PYG Baş Göç Sorumlusu Mataio

Rabura, İşletme Müdürü Jeffrey Kiangali ve İşletme Müdür Yardımcısı da Wilson KUVE idi.

Avustralya Koordinatörü Anthony Kneipp bir bakanlık memuru idi.

Manus BSİM yeniden açıldığında, Avustralya Hükümeti aşağıdaki hizmet sağlayıcılar ile sözleşme

yapmıştır:

• Koruma ve güvenlik dâhil olmak üzere işletme ve bakım hizmetleri için G4S Avustralya Pty

Ltd ile 1 Şubat 2013 tarihli bir sözleşme (ve G4S sözleşmesinde yer alan yerel personel

istihdam gereksinimlerini karşılamak için bazı güvenlik hizmetlerini Loda Security firmasına

vermiş, Surest firmasından yemek hizmetlerini ve Spic 'in Span firmasından da temizlik

hizmetlerini almıştır).10

• Ekim 2012'den itibaren yürürlükte olan bir ara Anlaşma ve bunu izleyen, Nauru ve Manus

Bölgesel İşlem Merkezlerine nakledilen insanlar için sosyal yardım ve destek hizmetleri

sağlamak üzere Salvation Army (New South Wales) Property Trust ile 1 Şubat 2013 tarihinde

yapılan bir sözleşme ve;

• 12 Eylül 2012 tarihinden itibaren yürürlükte olan bir ara Anlaşma ve bunu izleyen Nauru ve

Manus Bölgesel İşlem Merkezlerine nakledilen insanlar için sağlık hizmetlerini sağlamak

üzere International Health and Medical Services Pty Limited ile 29 Ocak 2013 tarihinde

yapılan bir sözleşme.

Yeniden açıldığında Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde bazı aileler de ağırlandığı için, Hükümet

ayrıca Save the Children Australia ile bir ara Anlaşma yapmıştır. Bu anlaşma 10 Ekim 2012'den

başlayarak, tüm kadınların ve çocukların Merkezden çıkarıldıktan sonra sona erdiği 31 Temmuz

2013 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır.

2014 Şubat ayındaki olaylar zamanında, hizmet sağlayıcılar arasında bir geçiş gerçekleşiyordu.

29 Ocak 2014 tarihinde, Transfield Services (Australia) Pty Ltd, deniz aşırı işlem merkezlerini

yönetmek üzere Göç ve Sınır Koruma Bakanlığı ile sözleşmesinin geçici olarak uzatılacağını

açıklamıştır. Transfield zaten Nauru'da hizmet sağlamaktaydı. Şimdi Manus Adasındaki (vaka

yönetimi, güvenlik ve koruma dâhil) sosyal yardım ve garnizon hizmetlerinden de sorumlu

olacaktır. Avustralya Hükümeti, 25 Mart 2014 tarihinde Transfield Services ile yeni bir sözleşme

yapmıştır.

Sosyal yardım hizmetlerinin Salvation Army'den Transfield Services firmasına devri 17 Şubat 2014

tarihinde başlamıştır. Transfield Services bu hizmetler için tam sorumluluğu 22 Şubat 2014

tarihinde üstlenmiştir.

10 Sözleşmeye göre G4S şu asgari seviyelerde doğrudan veya yerel işletmelerle alt sözleşmeler yoluyla yerel personel alması gerekmektedir: Güvenlik% 50 ve diğer garnizon hizmetleri % 75.


19

Garnizon ve güvenlik hizmetlerinin G4S'ten Transfield Services firmasına (ve alt-yüklenici Wilson

Security) devri 10 Mart 2014 tarihinde başlamış ve Transfield, 28 Mart 2014 tarihinde tam

sorumluluğunu devralmıştır.

Bu düzenlemeler sonucunda, Manus BSİM'in günlük işletmesi PYG ve Göç ve Sınır Koruma

Bakanlığı memurları tarafından koordine edilen hizmet sağlayıcılar tarafından yönetilmektedir. Bu

işbirliğine dayalı düzenleme Merkezde yapılan düzenli toplantıların kayıtlarına ve idari kaygılar ve

zaman zaman meydana gelen olaylar için verilen birleştirilmiş yanıtlara yansımaktadır.

2.3 Papua Yeni Gine Polisi ile yapılan düzenlemeler

Papua Yeni Gine'de güvenlikten Kraliyet Papua Yeni Gine Polis Teşkilatı (PYGPT) sorumludur.

PYGPT, Manus eyaletinin başkenti Lorengau'da yerel polis bulundurmaktadır. Eyalet polisi

Bölgesel İşlem Merkezi de dâhil olmak üzere, Manus Adası'nda günlük güvenlikten sorumludur.

Bölgesel İşlem Merkezi'nde zaman zaman ortaya çıkan kolluk faaliyeti arama emirlerinin

yürütülmesi ve saldırılar ve maddi hasar gibi suç soruşturmasını içermektedir.

PYGPT ayrıca Bölgesel İşlem Merkezi'nde bir seyyar tim de konuşlandırmıştır. Bu timin rolü ve

sorumlulukları bu Raporun ilerleyen bölümlerinde ele alınmıştır.

Manus Adası'nda konuşlanmış güvenlik güçlerinin niteliği ve sayısı hakkındaki kararlar PYGPT

sorumluluğundadır. Bu pozisyon 21 Şubat 2014 tarihinde düzenlenen bir basın toplantısında

Bakan Morrison tarafından açıklanmıştır:

PYG polisiyle düzenleme, Avustralya Hükümeti'nin Port Moresby'deki PYG Polisine ödeme yapması

şeklindedir. Manus Adasına kimin ve ne kadar kuvvetin intikal ettirildiği süreci, Avustralya

Hükümeti'nin değil PYG Polisinin işidir ve ödemeleri ve diğer işler Port Moresby'deki PYG Polisi

tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu düzenlemeler bu şekilde yapılmıştır. Onların nerede

bulundurulduğu ve ne kadar yakında konuşlandıkları, PYG Polis yetkisi altında belirlenen

konulardır.

3. BÖLÜM MANUS BÖLGESEL İŞLEM MERKEZİ

(Merkezin konumu yaygın olarak Manus Adası olarak tanımlansa da) Manus Bölgesel İşlem Merkezi Los Negros Adası üzerindeki Lombrum Donanma Üssü'nde yer almaktadır. Los Negros Manus eyaletinin bir parçasıdır ve dar bir nehrin genişliğinde su ile ayrılmış olarak Manus Adası ile bitişiktir. Merkez yerel havaalanından yaklaşık yarım saatlik mesafededir. Merkeze giden yol farklı onarım aşamalarındadır ve çoğu bölümünde çukurlar ve tamamlanmamış yerler nedeniyle yüksek veya


20

sabit hızda seyahate izin vermemektedir. Merkeze giderken bazen Bismarck Denizi kenarını takip ederek seyrek ormanlık alandan geçilir. Eyalet başkentinden Merkez'e yolculuk yaklaşık 40 dakika sürmektedir. Manus'dan Los Negros Adası'na geçtiğinizde, Lorengau'dan gelen yol havaalanından gelen yol ile birleşir. Bu yüzyıl başlarında Manus Merkezi, Avustralya Hükümeti tarafından geçici bir işlem merkezi olarak kullanılmış ve o zaman için başka bir kullanımı olmadığından daha sonra kapatılmıştı. Merkez 2012 sonlarında yeniden açıldığında, PYG Hükümeti ile yapılan düzenleme burasını, sığınmacıların işlemlerinin yapılacağı, mülteci olduklarına karar verilirse yeniden Avustralya'da yerleşime tabi tutulacakları geçici, düşük güvenlikli merkez olarak öngörüyordu11. G4S ile yapılan 1 Şubat 2013 tarihli sözleşmenin 1.1.5 sayılı çizelgesi Bölgesel İşlem Merkezleri düşük güvenliklidir ve buralara sığınmacılar için belirli bir düzeyde özgürlüğe izin verir. Yerel toplum ile ilişkileri teşvik edilecektir. Bakanlık bu konularda pozisyonunu belirlerken, Sığınmacıların yerel topluluklar içinde istihdamı, PYG vatandaşları ile ilişkileri ve Sığınmacılardan yüksek riskli olanların yönetiminin dikkate alınması gerekir. Sonuç olarak, sığınmacılar yöredeki kasabaları ziyaretleri veya yüzme gezileri gibi gezilerde yer alabiliyordu ve Merkezdeki fiziksel güvenlik düzeyi bir kara gözaltı merkezinde olması gerektiğinden dikkat çekici düzeyde daha azdı. Bu fark, gelenler tarafından kısa sürede fark ediliyor. İstenildiğinde bir grup insan tarafından kolayca yıkılabilecek iki metreden daha az yüksekliği olan tek, zincir bağlantılı çitler vardır. Hiçbir CCTV kamera yoktur. Sığınmacılar arasında kötü davranışları olan ya da çeşitli nedenlerle normal konaklama yerinden daha uzakta bulunma ihtiyacı olanlar için sınırlı ayırma olanağı bulunmaktadır. (Elektrik güç kaynağı gibi) anahtar altyapı tesisatı gözetim altındakilerin bulunduğu yerleşke içinde yer almaktadır ve liste uzayıp gitmektedir. Nauru Bölgesel İşlem Merkezi'ndeki kargaşa ile ilgili raporunda, Keith Hamburger AM şu gözlemde bulunmuştur: Başarılı olmak için, 'açık merkez' kavramı, orada barındırılan insanların koşullara büyük ölçüde uyum sağlamasına bağlıdır. İnceleme için sağlanan kanıtlardan anlaşıldığı kadarıyla, Nauru BSİM için bir 'açık merkez' işletme hedefi üzerine karar verirken GSKB memurlarının merkezin bir Gözaltı Merkezi değil İşlem Merkezi olması anlayış vardı. Bu merkezin, insan kaçakçıları ve sığınmacı sorununa Bölgesel Çözümün bir parçası olduğu anlayışındaydılar.12 Gözetim altındakilerin uyumlu olması ihtiyacı hakkında aynı gözlem Manus Merkezi için de geçerlidir. Manus Merkezi'nde güvenlik düzeyi hakkında endişeler Bakanlık için KPMG tarafından ve Wilson Security için C5 Management Solutions tarafından üstlenilen yeni risk değerlendirmeleri ile de desteklenmektedir.

11 Önerilen sürekli tesisin inşasını beklemektedir 12 Nauru İncelemesi 2013- Nauru Bölgesel İşlem Merkezi'nde 19 Temmuz 2013 Olayı ile ilgili Raporu ve İnceleme Bulguları, 8 Kasım 2013, sayfa 13


21

İnceleme aynı zamanda Transfield Services ile yapılan yeni sözleşmenin G4S sözleşmesinde 1.1.5 Programına benzer bir hüküm içermediğini belirtmektedir. Bunun yerine, Transfield sözleşmesi şöyle diyor: Nauru'da 19 Temmuz 2013 tarihinde meydana gelene benzer büyük kargaşalardan hasar riskini azaltmak için mevcut sahalardaki güvenlik altyapısı iyileştirilecek ve güvenlik düzenlemeleri geliştirilecektir. Hizmet Sağlayıcının güvenlik iyileştirmelerini desteklemek ve Denizaşırı İşlem Merkezinde gerilimi azaltacak politikalar ve işlemlere yer vermesi beklenmektedir. 13 Eylül 2012'de Manus tesisinin yeniden açılışının duyurulmasının ardından, Avustralya Savunma Kuvvetleri acil olarak Merkezi yeniden kurmak için görevlendirildi. Mevcut tesislerin bazıları onarıldı ve kullanılabilir bir duruma getirildi. Konaklama için ordu çadırları kuruldu. Merkezde konaklama olmaması nedeniyle Bakanlık ve hizmet sağlayıcı personeli 19 Temmuz 2013 sonrasında kısa bir süre için biraz açıkta demirlemiş olan HMAS Choules'de (birkaç yüz kişi için yaşam alanlarına sahip bir BAY Sınıfı Havuzlu Çıkarma Gemisi) kalıyordu. Temmuz 2013'te, aileler Manus Adasından başka yere nakledildiler ve Bölgesel İşlem Merkezi'nde sadece yetişkin bekar erkekler bırakıldı. Erkekler daha önce Aile yerleşkesi (şimdi Foxtrot) olan yerleşkeye taşındı. 2013 Ağustos ayı sonlarında, şimdi Oscar yerleşkesi olarak bilinen duvarları olan konaklama önceden Merkezin içinde antrenman için kullanılan futbol sahası üzerine inşa edilmişti. Tek Yetişkin Erkek yerleşkesi tarafından işgal edilmiş alan 2013 yılı sonlarında tamamlanan yeni Mike yerleşkesinin yapımına hazırlık için temizlenmişti. Merkezdeki inşaatın çoğu bir seyyar işgücünü barındırmak için madencilik ve inşaat gibi sektörlerde yaygın olarak kullanılan modüler, konteyner tarzında inşa edilmiştir. Özetle, Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde 15 Şubat 2014 itibariyle dört gözetim yerleşkesi vardı: • Delta yerleşkesi 252 erkek barındırıyordu • Foxrot yerleşkesi 329 erkek barındırıyordu • Mike yerleşkesi Red Seas adlı bir şirket tarafından bir Avustralyalı madencilik yerleşkenin tasarım ve standartlarında inşa edilen yeni bir tesiste 417 erkek barındırıyordu ve • Oscar yerleşkesi Toll Logistics tarafından yeni inşa edilen, ayrı duş ve tuvalet blokları olan, sert duvarlara sahip bir yerleşkeydi ve 339 erkek barındırıyordu. Yönetim alanları, görüşme odaları, sağlık kliniği, bir personel yemekhanesi ve iki küçük yerleşke de (Charlie ve Bravo) vardır. Charlie yerleşkesi gözetim altındakilerden anavatanlarına dönmeye karar verenleri barındırmak ve Bravo yerleşkesi de çeşitli amaçlarla (sağlık kliniğine bitişik bir bekleme odası olarak da) kullanılmaktadır. Charlie yerleşkesindeki üç kişiyle birlikte toplam 1340 kişi vardı.

13 Program 1, Bölüm l. Paragraf 1.1.4


22

Merkezde hiçbir personel konaklamamaktadır. Merkeze gelen kısa süreli ziyaretçiler ile birlikte Bakanlık ve hizmet sağlayıcı personeli birkaç yüz metre uzaklıkta iskeleye yanaşan Bibby Progress adında üç katlı konut tipi mavnada yaşamaktadır.

4. BÖLÜM. METODOLOJİ

İncelemenin başlangıcında, aşağıdaki gibi uygulanan dört bölümlük bir araştırma planı hazırladım: • Birinci Aşama (24 Şubat - 11 Mart 2014) idari düzenlemelerin sonuçlandırılmasıyla ilgiliydi;

(durum raporları, istihbarat raporları, günlük raporlar, tıbbi raporlar ve medya unsurları gibi) Bakanlıktan elde edilebilen ilgili belgeleri öncelikle değerlendirme; ilk sorgulamalar ve görüşmeleri yapma; Port Moresby ve Manus Bölgesel İşlem Merkezini ziyarete hazırlanma

• İkinci Aşamada (12 - 18 Mart 2014), İncelemede ilgili Bakanlar ve Port Moresby'de

yetkililerle14 ve Manus Merkezi'nde gözetim altında tutulanlar, Bakanlık ve hizmet sağlayıcı personeli ile görüşüldü

14 Bu inceleme 16-18 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşen olaylarla ilgili birkaç soruşturmadan biridir. PYG tarafından yürütülen diğer soruşturmalar arasında Baş Göç Sorumlusu tarafından yürütülen bir inceleme, Kraliyet Papua Yeni Gine Polis Teşkilatı tarafından yürütülen cezai soruşturmalar ve bir adli soruşturma bulunmaktadır. Tekrarı veya çakışmayı önlemek için, her iki Hükümet bu İncelemenin bulgularının Avustralya ve PYG arasında paylaşılmasını kabul etmiştir.


23

• Avustralya dönüşünde, Üçüncü Aşama (19 Mart-4 Nisan 2014) görüşmelerin sonuçlandırılması; İncelemeye sağlanan belgelerin gözden geçirilmesi; soruşturmada daha başka hatları izleme ve bu raporun hazırlanmaya başlamasını içermektedir ve;

• Dördüncü Aşamada (5 Nisan 2014 den tamamlanıncaya kadar), İnceleme ekibi soruşturma

sırasında toplanan tüm malzemenin değerlendirmesini tamamladı ve ayrıca PYG Bakanları ve yetkilileriyle toplantılar gerçekleştirdi. Ben de Kuvvet Güvenlik İncelemesi ve 8 Mayıs 2014 tarihinde Port Moresby'de benim de katıldığım Üçüncü Bakanlar Forumu için düzenlemeler hakkında Göç ve Sınır Koruma Bakanı ile konuştum.15 Bundan sonra Rapor kesinleşti ve Sekreterliğe teslim edildi.

5 Mart 2014 günü, soruşturmaya konu olaylar sırasında Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde görev yapan hizmet sağlayıcılara mektup yazdım: G4S Australia Pty Ltd, International Health and Medical Services Pty Limited ve The Salvation Army (New South Wales) Property Trust. Bu mektuplarda, Merkezde kendi personelleri ile görüşmeleri kolaylaştırabilecek üst düzey memurun adını ve 16 -18 Şubat 2014 olayları sırasında görevde olan ve olayları birinci elden anlatabilecek personelin bir listesini sunarak İnceleme konusunda işbirliği yapmalarını istedim. Ayrıca, IHMS'den (Uluslararası Sağlık ve Tıbbi Hizmetler kuruluşu) olaylardan kaynaklanan yaralanmalarda, yaralanma türü ve biliniyorsa nedenleri dahil kişilere yapılan müdahalelerin ayrıntılarını vermelerini istedim. Hizmet sağlayıcıları, İnceleme için olaylar hakkında yazılı sunuş yapmaya ve İşlem Merkezi'nde ilgili düzenlemelerin güçlendirilmesi ve benzer olayların ortaya çıkma olasılığını azaltmak ya da önlemek için öneriler ortaya koymaya davet edildi. Aynı çerçevede, Merkezde 22 Şubat 2014'e kadar sosyal yardım ve vaka yönetimi hizmetlerini ve 28 Mart 2014 tarihine kadar güvenlik hizmetlerini (alt yüklenicisi Wilson Security eliyle) devralmamış olsa bile, Transfield Services firmasına da yazdım. Ayrıca:

• İstediği takdirde Bakanlığı da bir sunum vermeye davet ettim ve

• Mülteci Eylem Koalisyonu'ndan Ian Rintoul'u iki kez telefonla arayarak kendisinin veya arkadaşlarının bildikleri, Manus Merkezi'ni ziyaretim sırasında konuşmamın yararlı olacağı gözetim altındaki kişilerin isimlerini önerip önermeyeceklerini sordum, ama bu isteğime bir yanıt alamadım.

İnceleme sırasında bana verilenler:

• 16 Nisan 2014 tarihinde G4S'den gelen resmi bir sunuş

• Salvation Army ve Transfield Services firmasından kısa sunuşlar

15 Bakanlar Forumu Göç ve Sınır Koruma Bakanı ve PYG'li meslektaşı tarafından mülteci statüsü belirleme ve iskan süreçleri ve ilgili konulardaki uygulamaları gözden geçirmek üzere oluşturuldu. Forum ayda bir toplanmakta ve Bakan ve Dışişleri Bakanı Julie Bishop ile birlikte PYG Dışişleri ve Göç Bakanı ve Adalet Bakanı ve Başsavcı katılmaktadır.


24

• IHMS'den talep edilen ayrıntılar ve

• Sığınmacı Statüsü Belirleme, İade, Gönderme ve İskan Bölümü'nden yazılı brifing.

Olaylarla ilgili olarak İnceleme'ye verilen bilgilerin büyük bölümü resmi görüşmeler, bir ilgili Merkezin incelenmesi ve diğer kayıtlar, gözetim altındakilerle soru-cevap seanslarından ve aşağıda belirtilen geri bildirim formlarından geldi. PYG'de gerçekleşen toplantılar özel önem taşımaktadır. Manus Bölgesel İşlem Merkezi bir PYG tesisi olduğundan, Papua Yeni Gine Hükümeti 16 -18 Şubat 2014 tarihinde meydana gelen olaylara ilişkin yapılan çeşitli soruşturmalarla yakından ilgilidir. Sonuç olarak, bu İncelemeler hakkında kilit Bakanlar ve yetkililerle bir araya gelmek ve bilgi vermek önemliydi. 11 Mart 2014 tarihinde Canberra'da iken PYG Baş Göç Sorumlusu ve Merkez Yöneticisi Mataio Rabura ile bir araya geldim. Port Moresby'de 13 Mart 2014'de, Dışişleri ve Göç Bakanı Sayın MV Rimbink Pato OBE; Adalet Bakanı ve Başsavcı, MV Sayın Kerenga Kua; Başbakanlık Genelkurmay Başkanı Isaac Lupari ve Emniyet Müdür Yardımcısı Simon Kauba ile bir araya geldim. İnceleme ekibi Bakanlık görevlileri ve hizmet sağlayıcının personel ile bir dizi görüşmeler yaptığım Manus Bölgesel İşlem Merkezi'ni 14 -18 Mart 2014 tarihinde ziyaret etti. Ayrıca Manus Merkezinde PYG'nin İşletme Müdür Yardımcısı Wilson KUVE ve Lorengau'da Manus Eyalet Valisi Yönetim Danışmanı ile bir araya geldim. Gözetim altında tutulanlarla dört şekilde bir araya geldim. Birincisi, bu İnceleme ile ilgili olarak bana özel bilgileri verebilecek dört kişi ile görüşme yaptım. Bunlar arasında Reza Barati'ye yapılan saldırının görgü tanığı olan ama Avustralyalı avukatı olmaksızın polise konuşmayı reddeden biri ve 16 Şubat 2014 akşamı Oscar yerleşkesinde boğazı kesilen biri de vardı. Gözetim altındakilerle toplantılar sadece bir tercüman varken yapılmıştır. İkincisi, dört konaklama yerleşkesinin her birinde, gerekli tercümanlar ile birlikte her bir dil grubunu temsil eden topluluk liderleri ile dört adet, ikişer saatlik soru-cevap oturumları gerçekleştirdim. Bu oturumlara (her birinde yaklaşık sekiz tercüman dahil) 18 ila 24 kişi katıldı. Üçüncüsü, bu oturumlarda, geri bildirim formları dağıttık ve orada gözetim altında bulunanlardan kendi kişisel anlatımlarını vermek istedikleri takdirde formu doldurmalarını ve bana geri teslim etmelerini istedim. Ayrıca yerleşkedeki diğer gözetim altında tutulanlara da formu vermeleri istendi. Sonuç olarak, Manus Adası'ndan ayrılmadan önce İnceleme ekibine çok sayıda geri bildirim formu verildi. İnceleme 300'den fazla sığınmacıdan 270 (geri bildirim formlarından bazıları birkaç kişi veya topluluktan geliyordu) anlatım ya da yorumu dikkate aldı. Son olarak, sığınmacıların daveti üzerine, sadece binalarda dışarıdan incelendiğinde belirgin mermi delikleri değil aynı zamanda bina içi ve yatak odalarındaki mermi izleri ve deliklerini gösterdikleri Mike yerleşkesini inceledim.


25

Görüşme kayıtlarında belirtildiği gibi, G4S görevlilerinin isteği üzerine, diğer kişilerin (Weber Shandwick'ten Alistair Nicholas ve PYG'de, Ashurst Lawyers'dan Bill Neill) de hazır bulunduğu çeşitli toplantılar yapılmıştır. İnceleme ekibinin iki üyesi gözetim altında tutulanların topluluk liderleri ile dört toplantının yapılmasında bana yardımcı oldu. Ayrıca bu dört toplantının ve G4S Göçmenlik Hizmetleri Genel Müdürü Chris Manning ile yaptığım görüşmenin notlarını hazırladılar. Tüm telefon konuşmalarını teke tek (hoparlöre vermeden) yaptım ve her görüşme bittikten sonra derhal görüşmenin yazılı bir kaydını hazırladım. Sığınmacılarla yapılan görüşmeler hariç, (iletişim güçlükleri nedeniyle) görüşmenin taslak kayıtları (gerektiğinde düzeltme veya değişiklik), mümkünse gerçek bir kayıt olarak onaylanması için görüşülen her kişiye teslim edildi. 29 ve 30 Nisan 2014 ile 6 ve 7 Mayıs 2014'te PYG'li Bakanlar ve üst düzey yetkililerle toplantılarda İnceleme bulguları ve önerilerini özetledim. 8 Mayıs 2014 tarihinde Üçüncü Bakanlık Forumuna katıldım Raporumla ilgili ayrıntılı bilgi verdim. Bu toplantıların tamamı Port Moresby'de yapıldı. Şunu belirtmek önemlidir: görüştüğüm insanlar tarafından ve onların geribildirim formlarından bana söylenenleri rapor ettim. Ancak, İnceleme için mevcut tüm diğer bilgilerle karşılaştırıp tartmak dışında bireysel anlatımların dürüstlük veya doğruluğunu test etme arayışına girmedim.

5. BÖLÜM 16-18 Şubat 2014 ÖNCESİ

16 -18 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşen olaylara yol açan olayları ele almadan önce, iki önemli

noktayı belirtmek gerekmektedir.

5.1 Sığınmacıların tamamı bu olaylarda yer almamıştır

Birinci nokta sığınmacıların şüphesiz tamamı Manus Bölgesel İşlem Merkezinde geçirecekleri

zamanın uzunluğu ve (mülteci olduklarına karar verildiği takdirde) gelecekte yerleşim almaları

konusunda endişe ederken, mevcut durumlarına tepki konusunda birlik olmuş durumda

değildirler.


26

Bunun yanında, farklı ulusal ve etnik gruplardan gelen sığınmacılar arasında kültürel, davranışsal

ve yaklaşım farklılıkları vardır ve bu durum aralarında gerginlikler, anlaşmazlıklar ve husumete yol

açmıştır.

Buradaki sığınmacıların çoğu 16 -18 Şubat 2014 tarihinde meydana gelen olaylara protestolara

katılmamış veya desteklememiştir. Çoğu bu üç gün boyunca meydana gelen kargaşanın parçası

olmak istememiş ve yer almamıştır. Bazıları sadece protesto ve karışıklıklarda yer almıştır ama

bunu diğer sığınmacıların tehdit ve zorbalıkları nedeniyle yapmışlardır.

Delta yerleşkesindeki sığınmacılardan hiçbiri önemli olayın olduğu gece (17-18 Şubat 2014) de

dâhil olmak üzere olaylarda yer almamıştır.16

Bazı sığınmacılar (Saat 1702'de Oscar yerleşkesindekiler de dâhil) 17 Şubat 2014 tarihinde gün

boyunca G4S korumalarına yaklaşmış, bulundukları yerleşkeden alınarak güvenli bir yere

götürülmelerini istemiştir. Diğerleri o geceki olaylar sırasında şiddetten uzak kalmak için o gece

G4S korucularından yardım istemiş ve almışlardır.

Bazı sığınmacılar olaylar sırasında beladan uzak durmak için kendi odalarında kalmış ama yine de

saldırıya uğramıştır.

Bu farklı tutumlar, İnceleme ekibinin Manus Bölgesel İşlem Merkezi'ni ziyareti sırasında verilen

geri bildirim formlarında yapılan yorumların aşağıdaki örneğinde görülebilir.

Olaydan önce herkes protestodaydı, ben çok korkuyordum ve gergindim ve ben bir odada

oturdum çünkü protestoya katılmak istemedim.... Ama 16 Şubatta sorun başladığımda ben

odadaydım sonra çıkıp memur bana yemekhaneye gitmemi söyledi. Ben oraya gittim. Çok

korkmuştum ve memur benden kartı aldı ve beni Bravo'ya getirdi. Sabah 04:00'e kadar oradaydım

ve geri Oscar'a geldim. Sonra 17 Şubatta Mike'te sorun başladığında yine gece Bravo'ya gittim.

Ateş başladığında, memurlar "oval" yere götürdüler. Ben birkaç saat orada kaldım. Oradan geri

geldiğimde, Oscar'a girmeden önce memura öfkeli insanlar nedeniyle Oscar'da güvende

olmadığımı söyledim. Memurlar beni Charlie yerleşkesine getirdi ve 7 Martta Delta'da benim için

bir yer ayarladılar ve ben buraya geldim: _________________________ Delta Yerleşkesi

Kaza gününden önce, G4S ve TSA ile konuştuk17 ve onlara protesto hareketinin bir parçası değiliz

dedik. TSA bize protestonun bir parçası olmadığımızı belirten dilekçe yazmamızı söyledi ve G4S

olay çıkması durumunda odalarınızda kalın dedi. Biz dilekçede yazdığımız gibi talimatlara

uyuyoruz ve ayrıca olay sırasında gün boyunca odada kaldık: _________________________, Mike

Yerleşkesi, 20 sığınmacı tarafından imzalanmıştır (Tekne numaraları verilmiştir)

16

Anthony Kneipp görüşme dökümüne bakınız, sayfa 4, satır 2 -3 17 Salvation Army


27

Olay gününde, ben odamda kaldım; protestolara hiç katılmadım, ne de başka bir kimse tarafından

uyarıldım. Sadece odada kaldım ve güvenliğimi düşündüm çünkü bu beni ilgilendirmiyordu:

_________________________Delta Yerleşkesi

Bildiğiniz gibi, Manus'taki son olaylar ile ilgili olarak, hepimiz Avustralya ve Gine'ye karşı gelen ve

kendilerine yardım etmemizi isteyen zorba insanların baskısı altındaydık. Ben onlarla birlikte

almayı reddettim ve onlar da odama girdi ve tüm ev aletlerime hasar verdiler:

_________________________, Delta Yerleşkesi

Burada kendimizi güvende hissetmiyoruz. Kantin, tuvalet, sınıf vb korkudan hiçbir yerde

yürüyemiyoruz. Diğer ülke insanlarıyla konuşmaktan gerçekten korkuyoruz. Burada meydana

gelen ayaklanmalara katılmadığımız için, diğer ülkelerden insanlar bize çok kızgın:

___________________________, Foxtrot Yerleşkesi

Ben istikrarsız bir ülkeden göç ettim ve Avustralya hükümetinin beni Manus'ta herhangi bir

saldırıya uğramamam için yardım etmesini istiyorum; çünkü burada bir sürü zorba insan var sık

sık Avustralya ve Gine'ye karşı çıkmak için kendilerine yardım etmemi istiyorlar ve isteklerine

uymazsam beni öldürmekle tehdit ediyorlar: _________________________, Delta Yerleşkesi

5.2 Sığınmacılar ve Merkezde çalışan PYG vatandaşları arasındaki husumet

İkinci nokta sığınmacılarla Merkez'de çalışan PYG uyruklular arasında bu dönemde artan

düşmanlık olmasıdır.18

Görüşülen hiç kimsenin iki grup arasındaki bu artan gerginlik için net bir açıklaması yoktur.

İnceleme'ye önerilen olası bazı katkıda bulunan faktörler aşağıda belirtilmiştir.

Sığınmacıların (özellikle İranlılar) bakış açısından bakıldığında, onlar terk ettikleri ülkeden daha

düşük bir yaşam standardı ve daha düşük ekonomik fırsatları olan gelişmekte olan bir ülke olarak

gördükleri PYG'de olmak istemediler.

Sığınmacılarla yaptığım toplantılarda, bazıları PYG'yi aşağılayıcı şekilde konuştu. Suç oranı ve AIOS

olayları hakkında görüşlerini bildirdiler ve PYG kabul edilmeyeceklerini veya bu toplumda

güvende olmayacaklarını söylediler. En az bir sığınmacı PYG'yi 'barbar bir ülke' olarak adlandırdı.

______________________________ (Tl olarak adlandıracağım kişi) dedi ki:

Ama Avustralya Hükümeti bizi % 70'den fazlası HIV, % 65 Tüberküloz, sıtma ve diğer hastalıklar

olan bir ülkeye getirdi. Hala kabileler halinde yaşıyorlar ve başkenti, tüm dünyanın ikinci güvensiz

kenti.

_______________________________ şöyle dedi:

18 İncelemenin, bu düşmanlık hakkında görüşmelerden ve G4S sunuşundan bilgiler elde ettiğini belirtmek gerekir.

Ancak, İnceleme tarafından ele alınan G4S istihbarat değerlendirmelerinde bir sorun olarak tespit edilmemiştir.


28

... Avustralya Hükümeti, olası sonuçlarını düşünmeden, bizi halkının iyi bir tarihsel arka planı

olmayan ve yabancılarla yaşam kültürü eksik ve fakir insanları olan bir ülkeye gönderdi.... İlk

çözüm, böyle bir geçmişi olan insanlar - 100 yıl önce yamyamlardı.... kısa bir sürede eğitilmeli ve

yabancılarla birlikte yaşama kültürünü öğrenmelidir; ve AIDS, hırsızlık ve yağmanın bu ülkeden

temizlenmesi gerekir...

Bu sığınmacılar kendilerinden daha az eğitimli ve daha az kalifiye oldukları için Merkez'de

istihdam edilen PYG vatandaşlarına tepeden bakıyordu. PYG vatandaşları bugünkü durumlarıyla

ilgili hayal kırıklığının bir odak noktası haline gelmişti.

Üst düzey bir G4S yetkilisine göre, PYG vatandaşlarına saygısızca davranarak ve şu örnekte olduğu

gibi, düzenli olarak onlara göre detaycı davranarak kendi görüşlerini sergiliyorlardı:

• Üniformalarındaki rozetleri ve ekipmanları çekerek

• Merkez kaçak mal getirme konusunda onları şantajla tehdit ederek ve

• Oda temizlenirken yere çöp dökerek. 19

Görüşülenlerden bir dizi insan, İranlıların diğer sığınmacılara ve PYG vatandaşlarına karşı üstünlük

taslayan tutumlarını yorumlarken onları Merkezin zorbaları olarak nitelendiriyordu. Konuştuğum

bazı insanlar, İranlıların PYG vatandaşlarına karşı ırkçı bir tutum sergilediğini söyledi.

Bir hizmet sağlayıcı çalışanı bana İran ve Iraklı sığınmacıların PYG vatandaşlarına karşı özellikle

ırkçı bir tutum (örneğin ağaçlarda sallananlar ve yamyamlar gibi ifadeler kullanılmasından söz

ederek) sergilediğini söyledi.

Başka bir hizmet sağlayıcı personel ile yaptığım görüşme kayıtları bu gözlemleri kaydediyor:

İranlıların bazıları ırkçı bir şekilde davranıyor ve PYG vatandaşlarına tepeden bakıyor ve bunun çok

iyi farkına varmalarını sağlıyor. Yerliler bu tutumu ve kendilerine ve ülkeye saygısızlık olarak

görüyor. Yerliler, sığınmacılar PYG'de olmak istemiyor ama PYG de onları orada istemiyor

görüşündeydi.

İranlıların bazıları Merkezdeki zorba diğer etnik gruplara zorbalık uyguluyor ve görüşülen kişi,

bunun zorbalığa maruz kalan diğer sığınmacılarda önemli sıkıntıya neden olduğuna inanıyor.

Yerliler ve sığınmacılar arasında oluşan düşmanlık sonucunda 17 Şubat 2014 tarihindeki olaylara

PYG uyrukluların tepkisi sadece mesleki değil, aynı zamanda kişiseldi.

G4S Güney Pasifik Bölge Müdürü Darren Boyd, aynı fikirdeydi:

Merkez'deki İranlıların genellikle yerleşke içinde zorba gibi davrandığı şeklinde, Manus BİM içinde

birçok kişi tarafından ifade edildiğini duyduğu ortak bir algı var. Bu da, raporlarda, diğer 19

G4S memuru CD ile görüşme kaydına bakınız


29

sığınmacıların 'başına dikilmek' ve sık sık diğer Sığınmacılara ve PYG vatandaşlarına bir üstleri gibi

davrandıkları ve ırkçı bir tutum sergiledikleri şeklinde yansıtıldı.20

PYG uyrukluların gözünden bakıldığında, bu saygısız muameleye içerliyorlardı ve yukarıda

belirtildiği gibi, eğer sığınmacılar PYG'de olmak istemiyorlarsa, o zaman onlar da sığınmacıları

orada istemiyordu. Bazı sığınmacılar, PYG vatandaşlarının bu davranışa cevap olarak, geldikleri

yere geri dönmelerini söylediklerini, onlara karşı boğaz kesme işareti yaptıklarını ve kendilerine

saldırmakla tehdit ettiklerini söylüyordu.

Manus zengin bir Eyalet değildir ve birçok yerel insan zor koşullarda yaşamaktadır. İnceleme

ekibine söylendiğine göre bazı PYG vatandaşları sığınmacılara günde üç öğün hazır yemek

verilmesine ve tıbbi bakımdan yararlanmalarına ve onlardan daha iyi fiziksel şartlarda yaşamaları

olgusuna içerlemiş olabilirdi.

Sebep ne olursa olsun, bu husumet Avustralya Gününden itibaren Merkezde giderek gerginleşen

atmosferin bir parçası oldu. Bu ortam 17 Şubat 2014 tarihinde bazı sığınmacıların özellikle

saldırgan ve saygısız davranışı yüzünden şiddetlendi21 ve iki grup arasındaki antipatiyi ateşledi ve

G4S'den Darren Boyd'un görüşmede söylediği gibi, gerçekleşen kavganın seviyesini ve şiddetini

artırdı.22

5.3 Olaylardan önceki dönem

Bu çerçeveye karşılık, doruk noktasına 16 -18 Şubat 2014 tarihinde ulaşan huzursuzluk Noel'de bir

af olacağı şeklinde yaygın söylentinin olduğu 2013 Aralık yılında da başlamış olabilirdi. Görünüşe

göre, sığınmacıların affının onları Avustralya'ya getirmesi bekleniyordu.

G4S 2014 Ocak Aylık İstihbarat Raporu şöyle kaydediyordu:

Sığınmacılar Avustralya Hükümetinin politikasında değişim olabileceğini belirten bir haber aldı. Bu

bilgi, Manus Adası Bölgesel İşlem Merkezine23 vatanlarındaki aileleri ile teması olan Sığınmacılar

tarafından aktarıldı. BMMYK ve Uluslararası Af Örgütü açıklamasına gösterilen medya ilgisi

(Raporların resmi açıklaması öncesi ve sonrasında) bir değişiklik ihtimaline daha da ağırlık verdi.

Belirli kültürlerden gelen sığınmacılar bu unsurları bir araya getirdi ve Noel affı için ihtimal

konuşuldu.24

Anthony Kneipp Kasım 2013-23 Şubat 2014 arasında Bakanlığı'n Merkez Koordinatörü oldu.

İnceleme'ye şunları söyledi:

Anladığım kadarıyla, bu söylenti karada başladı... ve ben bunun büyük bir kısmının, sığınmacıların

geldiği ülkelerin çoğunda kültürel bir şey olduğunu düşünüyorum. Bu ülke yönetimlerinin, önemli

günlerde, özellikle dini bayramlarda af çıkarması alışılmadık bir durum değil... 25

20

Görüşmenin kaydını, sayfa 3'te görebelirsiniz 21

Bu davranışın ayrıntıları bu Raporun 7. Bölümü ve başka bir yerde de ortaya konmuştur

22 Görüşmenin kaydını, sayfa 2'te görebilirsiniz.

23 Manus Adası Bölgesel İşlem Merkezi 24

Sayfa 4 25 Görüşme dökümü, sayfa 3, satır 4 -7


30

Bakan Morrison 26 Eylül 2013 tarihinde Merkezi ziyaret ettiğinde ve sığınmacıların vatanlarına

dönünceye ya da Avustralya dışında bir ülkeye yerleşene kadar Merkezde kalacakları konusunda

net bir mesaj vermiş olmasına rağmen bu söylenti devam etti.

Salvation Army Bölgesel İşlem Merkezi Sözleşmeli Müdürü, sosyal yarım memurları ve vaka

yöneticilerinin söylentileri bastırmak için çaba harcadığını söyledi. Sığınmacılara Bakanın mesajını

tekrarladılar ama bu mesaja inanılmadığını hissettiler.

Sözleşmeli Yönetici, görüşmede, o zamanlar sığınmacılar arasında genel huzursuzluk havasına

katkıda bulunan başka faktörler de olduğunu dile getirdi:

• En önemlisi, mülteci statüsünün belirlenme süreci ile ilgili zamanlama veya PYG'de

yerleşmenin kendileri ve aileleri için ne anlama geleceği hakkında hiçbir bilgi yoktu ve

• Merkez'de en uzun zamandır kalan sığınmacıların yakın zamanda, görünüşe göre geçici

olmaktan ziyade kalıcı bir tesis olarak yeni v sağlam Mike yerleşkesine nakledilmesi,

sığınmacılarda orada süresiz olarak kalacakları izlenimi verdi.

Endişe, tatminsizlik ve gerginliğe neden olan bu faktörlere ek olarak, Sözleşmeli Yöneticisi, kişisel

görüşüne göre, başka iki konunun daha bu duruma kısmen katkıda bulanabileceğini ifade etti:

• İlk olarak, yerleşkeler arasındaki konaklama standartlarında farklılıklar bulunmaktadır

(örneğin, sadece bazı yerleşkelerde, bazı alanlarda klima bulunmaktadır; sadece bazılarında

internet ve telefona doğrudan erişim vardır; Delta yerleşkesi doğrudan güneş ışığına az

erişimi olan sıkışık bir yapıdaydı ve diğerleri), ve

• İkincisi, sığınmacılar 13 Aralık 2013 tarihinden itibaren Salvation Army sözleşmesinin sona

ereceğini biliyordu ve yeni bir sosyal yardım ve vaka yönetimi hizmet sağlayıcısı atanması

2014 Şubat ayı ortalarına kadar açıklanmamıştı ve bu konu durumları hakkında daha fazla

belirsizlik yaratıyordu.

Af söylentisinin devamı gelmese de, İnceleme için görüşülen kişiler arasında, Merkezde

Avustralya gününe kadar Noel döneminde sükûnet olduğu yönünde genel bir mutabakat vardı. Bu

süre içinde kıvılcımları azaltma stratejileri arasında daha fazla film gösterme, oyun ve diğer

etkinlikler için ek erişim, ek gölgelik inşaatı ve Merkezden uzağa geziler bulunuyordu.26

İnceleme sırasında gözden geçirilen Aralık ve Ocak sonu arasındaki günlük ve diğer raporlar,

Günlük Raporun Merkezin güvenlik derecelendirmesinin Sarı ve ruh halinin orta gergin olduğunu

kaydettiği 31 Ocak 2014 tarihine kadar, Merkezin riski düşük veya Yeşil tehdit notunu

koruduğunu teyit ediyordu2728

26

Bakınız G4S 2014 Ocak Aylık İstihbarat Raporu sayfa 6: 27

Yeşil renk Merkezin sakin, protesto veya şiddetli huzursuzluk için sınırlı potansiyel olduğunu, ancak böyle bir davranışın

yakın olduğunu öngören bir istihbaratın olmadığını göstermektedir.


31

Ancak neden sadece Avustralya Gününün soruşturma kapsamındaki olaylara götüren uzun süreli

protesto döneminin başlangıcı olduğu belli değildir. Görüşülenler Merkezde gerginliğin bu

tarihten sonra belirgin şekilde arttığını söylemiştir.

G4S Ocak 2014 Aylık İstihbarat Raporu Avustralya Günü protestolarıyla ilgili şunları kaydetmiştir:

Gerçek gösteriler kötü planlanmış ve kendiliğinden oluşmuş görünüyordu.

Afişler29 eksikti ve sığınmacılar kendileri yürüyüşü Oscar yerleşkesinin merkezi ile sınırlamıştı.

Başka hiçbir yerleşke katılmamıştı ve diğer yerleşkelerin desteğini elde etmek için hiçbir girişimde

bulunulmamıştı.30

Sayın Kneipp şöyle dedi:

Yani Avustralya Günü'nde Oscar yerleşkesinde sakin bir protesto vardı. Bazı sığınmacılar bir araya

geldi ve özgürlük için şarkı söylediler... nispeten küçük bir sayı idi.31

G4S Aylık İstihbarat Raporu şöyle diyordu:

Ek girişimler arasında Göç ve Sınır Koruma Bakanlığının tüm paydaşlar ile birlikte belirlenen

liderler ile planlı toplantıları da vardı32. Bunlar, sadece bir akşam olayındaki bir kayma ile

huzursuzluğun yatay seyir izlemesiyle sonuçlanmıştır. Delta yerleşkesi katılmayan tek yerleşke

oldu. Daha fazla kargaşa planlandığı Bakanlıkla yapılan toplantıdan çıkan sonuçlara bağlı olarak

ayın 15'i ile 20'si ile ilgili bir zaman çizelgesi sunulduğunu gösteren bilgiler vardır.33

Sayın Kneipp ilk gösteriden sonra, protestoların günlük bazda devam ettiğini doğruladı:

Evet, günlük hale gelmişti ve ikindi, ilk başta öğleden sonra yaklaşık 3.00'te başlamıştı sonra

öğleden sonra 5.00'e ve sonra da akşam 9.00 ve 10.00 arasına kaymıştı... Protestolar devam

ettikçe tabii ki kendi şikayetlerini seslendirmeye başladılar ve sonra yatak çarşaflarını afiş gibi

kullandılar.... Çarşaf 'onlara özgürlük' gibi duygular uyandırmaktaydı.34

Giderek gerginleşen atmosferin bir sonucu olarak, protestoların arkasında endişeleri anlamak

üzere Merkez yöneticileri ve sığınmacı topluluğunun liderleri arasında 5 Şubat 2014 tarihinde bir

toplantı düzenlendi. Bu endişeler PYG Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri Kurumu ve Göç ve

Sınır Koruma Bakanlığının 12 gün içinde cevap vermesi için 11 soruda toplandı.

5 Şubat 2014 için Günlük Rapor e-postasında, Merkez Koordinatör Yardımcısı Katrina Neuss,

Bakanlığa şunu yazdı: 28

Sarı renk Merkezde orta gergin hava ve biraz endişe olduğunu ve istihbaratın protesto veya şiddetin muhtemel olduğunu

ama illa da yakın olmadığını göstermektedir 29

Yani, çarşafa yazılı afişler 30

Sayfa 5 31

Görüşme dökümü, sayfa 3, satır 14 -16 32 Göç ve Sınır Koruma Bakanlığı 33 Sayfa 6 34 Görüşme dökümü, sayfa 4, satır 40-42 ve sayfa 5, satır 19-25


32

... sorularını kaydetmek ve üst makamlara aktarmak için bugün topluluk liderleri ile bir araya

geldik. Bu soruların kısa bir özeti yanıtlanmak üzere Canberra'ya iletildi.

G4S istihbarat raporları, sığınmacılar sorularına cevaplar beklerken 12 Şubat 2014'e kadar

yükselen gerginlik ve protestoları kaydetmektedir.

3-9 Şubat 2014 için haftalık istihbarat değerlendirmesi şunları kaydediyor:

9 Şubat'ta Oscar yerleşkesinde, kaçak mal, potansiyel silah aramak ve MBİM genelinde gerginliğin

azalmasına yardımcı olmak üzere özel bir arama yapıldı. Bir dizi çakmak ve şüpheli yasadışı ilaç

dahil kaçak unsurlar ortaya çıkarıldı ama silah olarak kullanılabilecek hiçbir öğe bulunamadı.

Arama aksaksız yürütüldü ve o yerleşkedeki davranışsal beklentiler için parametreleri yeniden

belirlemeye yardımcı oldu. Bunun aynı zamanda MBİM genelinde olumlu bir etkisi olması

beklenmektedir.

10 Şubat 2014 için G4S İstihbarat Değerlendirmesi şunları kaydetti:

İstihbarat, Oscar yerleşkesindeki sığınmacıların sorunlarına çözüm üretmekte başarısız olduğu

takdirde, Göç ve Sınır Koruma Bakanlığı toplantısından (05/02/2014) sonraki günlerde

karışıklıklarda bir tırmanma olacağını ileri sürmektedir..... Çeşitli kaynaklardan gelen bilgiler

gösteriyor ki gösteriler devam edecek ve büyük bir olayla sonuçlanacaktır. İki haftalık bir zaman

çizelgesi muhtemelen önemli olarak tanımlanmıştı ve böylece 17/18 Şubat 2014' öncesindeki

günler özellikle odak noktası olmaya devam ediyordu.35

17 Şubat 2014'ü hazırlayan dönemde, G4S personeli daha sonra kargaşa çıkması durumunda silah

olarak kullanılabilecek malzemeyi azaltmak için yerleşkelerden gevşek kayalar ve taşları

temizlendi.36

Mike yerleşkesi soru ve cevap oturumunda, sığınmacılar, olaylardan yaklaşık bir hafta önce

kayaların ve taşların uzaklaştırılmasını doğruladılar.

12 Şubat 2014 günü için G4S İstihbarat Değerlendirmesi şunları37 kaydetti:

... ayrıca Oscar yerleşkesindeki personelden sığınmacıların 16,17 ve 18 Şubat günlerinde şiddet

yabancı ülke personeline şiddet uygulamayı hedefleyeceği yolunda bilgi de rapor edildi. Bu bilgiye

göre kendilerini silahlandırma ve şiddet uygulama niyetindeydiler. Ayrıca henüz kararlaştırılmamış

bir sonuç için çitte gedik açmak niyetindeydiler. Dahası, yerleşkede personele karşı söz konusu

olayların tırmandırılacağı zamanda bir dizi şifreli çağrıyı da koordine etmek niyetindeydiler. Bilgi,

Polis Özel Görev Gücü'nün pek ala da farkında olduğunu ve ölümcül güç ile karşı karşıya olma

düşüncesinin onları rahatsız etmediğini gösteriyor. Bu bilgilerin iyi niyetini doğrulamak için devam

eden acil bir iş var.

35

Sayfa 3 36

G4S memuru AB ile görüşme kaydına bakınız 37 Bu istihbarat değerlendirmesi 11 Şubat 2014 tarihlidir ama aslında 12 Şubat 2014 ile ilgili olduğu anlaşılıyor


33

Günlük raporlar ve G4S İstihbarat Değerlendirmesinde 13,14 ya da 15 Şubat 2014 tarihinde hiçbir

protesto kaydı yoktu.

2014 Şubat ayının ilk yarısında bir sığınmacı ve bir hizmet sağlayıcının karşı karşıya geldiğine dair

birkaç G4S Olay Raporu vardır. Bunlardan biri Avustralya'da medyanın biraz dikkatini çekti ve

Bakan bu İncelemenin o olayı da araştıracağını ifade etti.

Söz konusu olay, 14 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşti. Olayın Aşağıdaki özeti MI0570 numaralı

Olay Raporuna dayanmaktadır38:

14 Şubat 2014 Cuma günü yaklaşık saat 1230'da, sığınmacı --------------------------------------- -----

Oscar yerleşkesi yemekhanesindeydi. PYG uyruklu Eurest personelinden öğle yemeğini almak için

yemek dağıtım tezgahının önünde duruyordu39 ve G4S memuru ----------------------------- onların

hararetli bir tartışmayla meşgul olduklarını gözlemledi.

--------------------------- sığınmacının üzerinde yemek servis edilen bir masayı yana ittiğini, personele

doğru ileri uzandığını ve yüzüne tokat attığına tanık oldu. Personel derhal misillemede bulundu ve

sıkılı yumruğuyla sığınmacının sol çenesine bir kez vurdu.

--------------------------- müdahale etti. Yüksek, net bir sesle şöyle seslendi: 'Yeter! Kesin şunu!', ve

kollarını dolayarak sığınmacıyı yakaladı. Daha sonra sığınmacıyı yemekhaneden dışarı çıkardı ve

kendisine çenesinin sol tarafında küçük bir kesik için müdahale edilmesi için tıbbi kliniğe götürdü.

Personel herhangi bir tıbbi müdahale istemedi ama yüzünde acı hissettiğini belirtti.

Adamların ikisi de olaylarla ilgili çelişkili sözlü anlatımlarda bulundu ve olayın nedeni ile ilgili

olarak yazılı ifade vermeleri için teşvik edildi. Personel Oscar yerleşkesinden uzaklaştırıldı ve bir iç

soruşturmanın konusu oldu. Sığınmacı başlangıçta tecrit edildi ama ardından davranışlarının G4S

personeli tarafından izleneceği Oscar yerleşkesine döndü.

(16 Şubat 2014 sabahı da dahil olmak üzere) bu zamanlar ortaya çıkan diğer iki küçük yemek

olayında yemek porsiyonlarının miktarı ile ilgili anlaşmazlıklar söz konusuydu.40

5 Şubat 2014 tarihindeki toplantının ardından, PYG Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri Kurumu

ve Bakanlık çalıştı ve sığınmacıların sorularına yanıtlar oluşturdu.

G4S bu yanıtlar açısından kendilerine danışılmadığını söyledi..

15 ve 16 Şubat 2014 için G4S İstihbarat Değerlendirmelerinin her ikisi de şunları kaydetti:

38

Olay Raporundan alınan alıntının ilişkili kişilerin kişisel bilgilerini kaldırmak için değişikliğe uğradığını belirtmek

gerekir. 39 Yemek hizmet sağlayıcısı 40

Bakınız MI0567 ve MI0577 numaralı G4S Olay Raporları


34

Manus BİM içinde, protestoların tırmanması için en olası katalizör 05/02/2014 günü yapılan

toplantıda sığınmacılar tarafından sorulan sorulara Göç ve Sınır Koruma Bakanlığı /PYG

tarafından verilen cevaplardır; toplantının 16 Şubat 2014'te yapılması planlanmıştır.

İstihbarat Değerlendirmesinde belirtildiği gibi sığınmacılarla yapılan takip toplantısı 16 Şubat 2014

tarihinde gerçekleşti.

Bakanlık ve PYG ICSA, Merkez İşletme Müdürü Jeffrey Kiangali'nin sığınmacılara yanıtları vermek

için uygun kişi olduğunu konusunda anlaştı.

Plan şuydu: o hazırlanmış cevapları okuyacak ve toplantı sona erecekti. Sorular ve yazılan

cevaplar aşağıda belirtilmiştir.

SIĞINMACILARIN SORULARINA YANITLAR

1. Mülteci işlemi için bir süreç var mıdır? Nedir?

Kısaca, süreç aşağıdakileri içerir:

a. Sığınmacıyla ilk görüşmeler - siz ve yolculuğunuz hakkında bilgi almak için

b. Talep Yardım Sağlayıcısı Görüşmeleri - iltica taleplerinizin belgesini hazırlamada

size yardım için

c. Mülteci Statüsü Belirleme görüşmeleri - Sizin bir mülteci olup olmadığınızı

değerlendirmesi için PYG Hükümetine yardımcı olmak üzere daha fazla bilgi

edinmek için

d. İnceleme - taleplerinizin bağımsız değerlendirmesi ve mülteci olmadıkları

değerlendirilen insanlar için ilk değerlendirmenin gözden geçirilmesi

e. Kararlaştırma - PYG Dışişleri ve Göç Bakanı tarafından mülteci statüsüyle ilgili

nihai karar.

Mülteci olduklarına karar verilen insanların PYG'de yerleşmesine izin verilecektir.

Mülteci olmadıkları belirlenen İnsanlar kendi ülkelerine veya uzun süreli ikamet hakkına sahip

oldukları başka bir ülkeye geri dönmek zorundadır.

2. Burada ne kadar kalacağız?

Her zaman PYG'den ayrılmakta ve kendi ülkenize veya uzun süreli ikamet hakkına sahip olduğunuz

başka bir ülkeye dönmekte özgürsünüz. IOM41 size bu konuda yardım edebilir.

Eğer kalmayı seçerseniz, bu uzun bir süreç olacaktır. Manus Bölgesel İşlem Merkezi'nde ne kadar

süre kalacağınıza dair kesin bir zaman aralığı yoktur. Geliş sırasına göre talepleriniz

değerlendirilecek ve bu mülteci talep sürecinde kimseye herhangi bir tercih hakkı verilmeyecektir.

3. Özgürlüğümüze ne zaman kavuşacağız?


35

Her zaman PYG'den ayrılma ve kendi ülkenize veya uzun süreli ikamet hakkına sahip olduğunuz

başka bir ülkeye dönme özgürlüğünüz var. IOM size bu konuda yardım edebilir41.

Eğer PYG'de kalmayı seçerseniz, PYG yasalarına göre, sığınma taleplerinizle ilgili işlemler ne kadar

zaman alırsa o kadar Merkez'de kalmanız gereklidir. Bunun uzun bir süreç olması muhtemeldir.

30 günlük karantina süresinin ardından, Merkez dışındaki refakatle yapılan faaliyetlere çıkmanıza

izin verilecektir.

4. Diğer ülkelerde mülteci kabul edilmiş olan sığınmacılara işlemlerde öncelik verilecek

midir?

Hayır. Geliş sırasına göre talepleriniz değerlendirilecek ve bu sığınma talebi sürecinde kimseye

herhangi bir tercih hakkı verilmeyecektir.

Eğer başka bir yerde mülteci statüsü verilmiş ise, belgeleriniz doğrulama için BMMYK'ya

iletilecektir. Eğer başka bir yerde mülteci statüsü verilmiş ise bunu Talep Yardım Sağlayıcısına

bildirmelisiniz.

Eğer bir mülteci olarak değerlendirildiğiniz ülkede uzun süreli ikamet hakkınız varsa, bu ülkeye

geri dönmekte özgürsünüz.

5. Neden hiç PYG ortaklığı yok?

Merkez, Avustralya Hükümetinin işletme ve finansman desteği ile PYG kanunlarına göre PYG

Hükümeti tarafından yönetilmektedir. PYG Hükümet yetkilileri her zaman mevcuttur ve genel

yönetimi ve Merkezin kontrolünü sürdürmektedir.

Benim dikkate almamı gerektiren herhangi bir sorunuz varsa, hizmet sağlayıcıları aracılığıyla bana bunları iletmekten çekinmeyin. 6. Bazı sığınmacılarla bir süre önce görüşülmüştür. Bizimle ilgili süreçte neler oluyor? Neden bekliyoruz? Mülteci Statüsü Belirleme süreci karmaşık ve uzundur. Bunun ne kadar süreceğinin kesin zaman çerçevesi yoktur. Geliş sırasına göre talepleriniz değerlendirilecek ve bu mülteci talep sürecinde kimseye herhangi bir tercih hakkı verilmeyecektir. Her zaman PYG'den ayrılmakta ve kendi ülkenize veya uzun süreli ikamet hakkına sahip olduğunuz başka bir ülkeye dönmekte özgürsünüz. IOM size bu konuda yardım edebilir. 7. Manus'ta bize karşı kim sorumludur, PYG mi Avustralya mı? (Darwin'e gelen sığınmacılar)

41 Uluslararası Göç Örgütü


36

Manus BİM PYG kanunlarına göre kurulmuştur ve Merkezin işletilmesi, yönetimi ve kontrolünden PYG Hükümeti sorumludur. Avustralya Hükümeti IHMS, Salvation Army ve G4S gibi sözleşmeli hizmet sağlayıcıları da dahil olmak üzere, finansman ve işletme desteği sağlamaktadır. 8. Göç Bakanlığı medyanın gelip bizimle görüşmesine neden izin vermiyor? Burada bulunan tüm insanların gizlilik, kimlik ve onurunu korumak için Merkez'e erişime sıkı kontroller konulmuştur. 9. Avustralya Hükümeti bizim ruh sağlığı sorunlarımız için sorumluluk alacak mıdır? Manus BİM'den Papua Yeni Gine Hükümeti sorumludur. Bununla birlikte, Avustralya Hükümeti sağlık ve ruhsal sağlık hizmetleri sağlamak da dahil olmak üzere, Manus BİM'de insanlara hizmet sunmak için uygun eğitimli ve deneyimli hizmet sağlayıcıları ile sözleşme yapmıştır. Genel ve ruh sağlığınızın iyi olması için sorumluluk almak ve bunu hekiminizle işbirliği içinde yapmanız önemlidir. Size sağlanan hizmetler bunu yapmanıza yardımcı olmak için vardır. 10. Playfair avukatı42 üçüncü bir ülke seçeneği olduğunu söyledi. Neden bu diğer ülkelere gönderilmiyoruz? Sığınmacı oldukları anlaşılan insanların PYG'de yerleşmesine izin verilecektir.

Ne PYG ya da Avustralya Hükümeti ne de BMMYK (UNHCR) mülteci olduğu anlaşılan insanların

üçüncü bir ülkeye yerleşimini düzenlemek için yardımcı olacaktır. PYG'ye yerleşmek istemeyen

sığınmacılar bağımsız olarak kendilerini yerleşim için kabul etmeye istekli bir üçüncü ülke

arayabilir. Her zaman PYG'den ayrılmakta ve kendi ülkenize veya uzun süreli ikamet hakkına sahip

olduğunuz başka bir ülkeye dönmekte özgürsünüz. IOM size bu konuda yardım edebilir.

11. İnsan haklarımıza neden saygı gösterilmiyor?

PYG Hükümet, BM Mülteciler Sözleşmesini imzalamıştır ve PYG insan haklarınıza saygılı kararlıdır

ve sizin talepleriniz değerlendirilirken sizin için uygun emniyet, güvenlik ve bakım düzenlemelerini

sağlamak da buna dahildir.

Tüm haklar sorumluluklarla birlikte gelir: PYG yasalarına uymak herkesin sorumluluğudur. Eğer

PYG yasalarını ihlal ederseniz, bu yasaları çerçevesinde muamele edilirsiniz.

Ayrıca hatırlatmak isterim ki, Merkez'deki tavır ve davranışınız sizinle ilgili Sığınmacı Statüsü

Belirleme sürecinde dikkate alınacaktır. Eğer herhangi bir suçtan suçlu bulunursanız, bu

değerlendirmeniz üzerinde bir etkiye sahip olabilir.

42 Mülteci talep tavsiye sağlayıcısı


37

Bu cevapları vermek için yapılan toplantı 14:30'da başladı ve Mike yerleşkesi yemek salonunda

gerçekleştirildi. Tüm yerleşkelerden sığınmacılar temsil edildi için, (tercümanlar dahil) yaklaşık 70

kişinin katıldığı büyük bir toplantı oldu.

Bir G4S muhafızı toplantıya düzen getirdi ve ne olacağını açıkladı. Sonra Sayın Kiangali toplantıda

hitap etti. Sessiz sakin konuşan biriydi ve tercümanlar ne dediğini iletirken konuşma şamata

arasında onu duymak zordu. Sayın Kiangali hazırlanmış cevapları iletmeyi bitirdiğinde,

cevaplamak için çaba gösterdiği bir soru yağmuruna tutulmuştu.

Bazı durumlarda, Sayın Kiangali'ye dinleyicilerden gelen soruları cevaplamasına yardım etmek için

Bakanlık'tan Katrina Neuss tarafından bir not verildi ki bu da (bazı sığınmacılara göre) Merkez'de

Avustralya'nın rolü hakkında belirsizliğe yol açtı. Yanıtlar görünüşe bazı karışıklıklara neden oldu

çünkü açık değildi, yanlış anlaşıldı ya da yanlış aktarıldı.

Ancak, sığınmacılar, sığınmacı işlemlerinin uzun bir zaman alacağı ve muhtemelen dört yıla kadar,

belirsiz bir süre için Manus BİM'de olmayı bekleyebilecekleri şeklindeki ana mesajı iyi anladılar.

Toplantı G4S tarafından kamerayla filme alındı ve ben o görüntüleri izledim. Söylenenlerin çok azı

duyulabiliyordu ama sığınmacıların vücut dili açıkça toplantı ilerledikçe daha da heyecanlı

olduklarını gösteriyordu. Soru ve cevap oturumunda, sığınmacılar bir anda birkaç soru soruyor ve

ayakta ve onun dikkatini çekmek için Sayın Kiangali'ye ellerini sallıyorlardı. Bu aşamada, toplantı

hiçbir amaca hizmet etmiyordu ve işletme temsilcileri çekildi.

Bayan Neuss görüşmede toplantının sonuçlarını şöyle tarif etti:

Jeffrey onlarla meşguldü ve o onlara istedikleri cevapları vermiyordu... bu da taşkınlıklarını daha

da arttırdı. Ben Jeffrey'den soruları kesmesini ve ayrılmasını istemeye çalışıyordum çünkü ne

olduğunu seziyordum. Temelde anlattılar - bazı sığınmacılar kadar çenemi kapatmamı söyledi

çünkü Avustralya göçmenlik bakanlığındandım ve benim konuşmaya hakkın yoktu. Onlar -

Sonunda Jeffrey soruları kesmeyi kabul ettiğinde- 'özgürlük' şarkısını söylemeye başladı ve biz işte

o zaman ayrıldık.43

Bu toplantının sonucu olarak sığınmacıların hoşnutsuzluğunun temel nedeni sorularına tatmin

edici cevaplar alamamasıdır. Bazıları yorumda bulunu, şöyle ki, yanıtları almak için 12 gün

beklemişler ve şimdi 5 Şubat 2014'te bildiklerinden daha fazla hiçbir şey bilmiyorlardı. Diğer

durumlarda, Bakan Eylül 2013'te bunu açıkça söylese ve hizmet sağlayıcılar Bakan'ın ziyaretinden

sonraki dört ay boyunca bu mesajı tekrarlamasına rağmen, seçeneklerinin sadece eve dönmek

veya PYG'ye yerleşmek olduğunu kabul etmeye hazır değildi.

Bu toplantıya sığınmacıların kötü reaksiyonu o gece ve ertesi gün takip eden olaylara yol açtı.

Toplantıdan sonraki sorun olasılığının artan güvenlik hazırlıklarına yol açıp açmadığı

sorulduğunda, Sayın Kneipp şöyle cevap verdi:

43 Görüşme dökümü, sayfa 3, satır 29-35


38

Olmuştu. Özellikle G4S'ün olayların tırmanmaya devam edeceği konusunda ciddi endişeleri vardı

ve bunu yönetebilecek bir konumda olmak için kendi bünyesinden 130 Port Moresby bazlı

personelin arasında nakledilmesini istedi ve bu Ulusal Büro ile müzakere edildi, çünkü bunun

maliyete etkileri vardı ve kabul edildi.44

Artan güvenlik hazırlıkları hakkında daha fazla bilgi bu Raporda Bölüm 9.3 'te belirtilmiştir.

Ayrıca yapılan görüşmede, G4S Bölge Genel Müdürü Sayın Boyd tarafından belirtilen aşağıdaki

noktalardan söz etmek gerekir:

• Olay sığınmacılar tarafından iyi planlanmıştı ve şiddetli protestolar, 16 Şubatta

sığınmacıların sorularına verilen cevaplar ve cevapların kendilerine verilme şekli

tarafından tetiklenmiştir. Sorun beklentisiyle bazı silahlar hazırlamışlardı: bilenmiş çelik

çubuklar, yatakların ayakları, fanlardan alınmış bilenmiş bıçaklar, kayalar ve ağırlıklı su

şişeleri. Bay Boyd, G4S'in Merkezde silah aramak için hiçbir yetkisi olmadığı ve bunun

sadece polis arama emriyle yapılabileceği noktasını vurgulamıştır45 ve

• Sığınmacılar ve PYG vatandaşları arasındaki husumet 16 -18 Şubat 2014 tarihinde

olayların nedeni değildi ama meydana gelen şiddeti arttırdı.

6. BÖLÜM 16 Şubat 2014 Pazar

En başında belirtmek gerekir ki, 16-18 Şubat 2014 olaylarının raporlarında ortaya konan ayrıntılar

bazen tutarsız veya eksiktir. Raporlamada değişiklik gösteren konular şunlardır:

• Olayların gerçekleştiği kesin zaman ve yer

44 Görüşme dökümü, sayfa 11, satır 36 - 40 45 Görüşmenin kaydı, sayfa 2


39

• Hizmet sağlayıcı personel, sığınmacı, polis ve ilgili diğer PYG uyrukluların kimliği ve sayısı

• Yaralı sayısı ve yaralanma türü ve ölçüsü ve

• Belirli olaylarla ilgili diğer ayrıntılar

• Ayrıntılardaki tutarlılık eksikliği aşağıdaki nedenlerle anlaşılabilir:

• 16 -18 Şubat 2014 tarihindeki olayları çevreleyen karışıklık

• Olayların meydana gelme hızı ve Merkezin tamamında aynı anda meydana gelen olayların

sayısı ve

• Bu olaylarla ilgili her bireyin sahip olduğu sınırlı gözlem veya farkındalık.

Bu inceleme açısından ne bu bireysel farklılıkları bağdaştırmak mümkündür, ne de gereklidir,

çünkü mevcut kanıtların bütünü son derece tutarlıdır ve olayların resmi kayıtlarıyla

desteklenmektedir.

Sığınmacılarla toplantı 16 Şubat 2014 tarihinde 16:00 civarında sonuçlandı. Sığınmacılar kendi

yerleşkelerine döndü ve diğer sığınmacılara toplantının sonucunu açıkladı.

G4S 2014 Şubat Aylık İstihbarat Raporu şöyle kaydediyordu:

Bu toplantıya katılan sığınmacılar tarafından sorulan sorulara verilen cevaplar topluluk

temsilcileri tarafından pek iyi karşılanmadı toplantıya katılan sığınmacılar yerleşkeye döndüğünde

Oscar yerleşkesinde protesto eylemi başladı.

Ardından Oscar yerleşkesinin çitinde delik açma da dahil saat 18.18'de karışıklıklar tırmandı

ve Mike ve Foxtrot yerleşkelerine de yayıldı. G4S personeli olaylara karışmayan sığınmacıları

olayların alevlendiği Oscar yerleşkesinden alarak protesto etmek istemeyenleri güvenli bir yere

almak için kullanılan Bravo ve Charlie yerleşkelerine götürdü.

İnceleme için görüşülen bir G4S memuru şunları söyledi:

Sığınmacılar Oscar yerleşkesinden çıktığında genç ve korkmuş bazı PYG vatandaşlarıyla karşı

karşıya geldiler. Sığınmacılar onları yararak geçti ama sonra PYG uyruklular saldırıya geçti.

Sığınmacıları yakalayarak onlarla boğuştular; ellerine sopa aldılar ve tehdit ettiler ancak

vurmadılar ve geri yerleşkeye sürüklediler. 46

MI0580 numaralı G4S Olay Raporu kayıtları:

Pazar günü saat yaklaşık 1750'de47 Oscar yerleşkesindeki G4S Güvenlik ve Emniyet

Görevlileri Yeşil Kod çağrısı yaptı. Bu çağrı Pugwash yolunda olan G4S Emniyet Güvenlik Danışman

46 G4S memuru CD ile görüşme kaydı 47 Kod Yeşil - Kaçış - Kaçmaya Teşebbüs


40

----------------------------- tarafından doğrulandı48. Yaklaşık 30 - 35 sığınmacının Oscar yerleşkesinin

Güney tarafındaki suça katıldığı bildirildi.

Birkaç G4S personeli ve seyyar Polis timi yeşil koda cevap verdi ve Pugwash yolunda 7

sığınmacıyı yakalamayı başardı. G4S memurları ve polis memurları sığınmacıları Golf üç

kapısından Oscar yerleşkesine geri sokmayı başardı.... 6 Sığınmacı sağlık kontrolünden geçti ve49

Polis tarafından gözaltına alındı.

Bayan Neuss İncelemeye, Bibby'ye gitmek üzere İdari alandaki Bakanlık ofisini terk ettiğinde, iç

yolda başka bir Bakanlık memuru ile birlikte50 sağlık kliniği önünden geçtiğini söyledi. Bu noktada:

Sonuna vardığımızda döndük - döndük çünkü bazı yüksek sesli bağırışımalar duyduk ve

sandalyeler ve kayalar ve eşyaların (Oscar yerleşkesi) çitin üzerinden geldiği işte o zamandı ve o

anda yerel halktan çok sayıda insan gördüm - Yerel G4S memurları, vatandaşlar ve bir sürü şeyler

atıyor, çitlere doğru koşuyordu ------------------------- ve sonra çevrede yaşayan, Merkeze koşan yerli

halktan çok sayıda insanı durdurmak zorunda kaldım çünkü hepsi büyük sopalar, borular ve

benzer malzeme ile silahlanmıştı ve kavgaya girmek istiyorlardı ve biz - biz gerçekten onları

kavgaya karışmalarını engellemek zorundaydık.51

Durum, G4S'ün yerel halktan istihdam ettiği personelin ellerinde büyük sopa ve borularla ön

kapıdan Merkez'e girdiğinde tırmandı. Sığınmacılar bu tehdide cevap vermek için ileri fırladığında,

G4S yabancı personelinin PYG vatandaşlarını çevre çitin dışındaki otoparka ve sığınmacıları

yerleşkeye geri döndürme girişiminde bulunduğu bildiriliyor. Birden fazla tanık BİM'e girilen PYG

vatandaşlarının üniformalı G4S memurları ve diğer PYG yerlilerden oluştuğunu bildirdi.

Bir dizi görgü tanığı PYG vatandaşlarının da, Oscar yerleşkesindeki odalara girdiğini, pencere ve

kapıları kırdığını ve sığınmacılara kaldıkları yerde saldırdıklarını bildirdi.

Delta yerleşkesi Oscar yerleşkesinin tam karşısındadır. Delta'da kalan bir grup sığınmacı İnceleme

için şunları söyleyen bir geri bildirim formu verdi:

Size bildirmek isteriz ki, 16 Şubat 2014'te akşam yemeği için Delta yerleşkesi arkasında kuyrukta

beklerken akşam saat yaklaşık 6'da pek çok insanın sebep olduğu büyük bir gürültü duyduk ve

Delta yerleşkesinin 1 No.lu Kapısına koştuk. Oraya vardığımızda G4S üniformaları giyen, ellerinde

demir çubuklar, tuğla parçaları ve taş parçası olan çok sayıda PYG vatandaşının Oscar

yerleşkesine girerek masum sığınmacıları dövdüğünü gördük. PYG halkından daha fazla insan

yolda toplanıyordu ve dışarıdan tuğla ve taş parçalarını atıyorlardı. Kurbanların kaderini görünce

biz de korku içinde bağırdık ve bunun bir sonucu olarak bize de tuğla ve taş parçaları fırlatmaya

başladılar. Bu kötü durum yaklaşık bir saat sürdü. Bir süre sonra, olaylar yatıştığında Oscar

yerleşkesinde birçok kişinin yaralandığını gördük. Onları bu halde görünce çok panikledik ve bu

nedenle geceyi büyük panik içinde geçirmek zorunda kaldık.

48 Merkez dışındaki ana yol 49 IHMS tarafından 50 Charlie yolu 51 Görüşme dökümü, sayfa 4, satır 15 - 22


41

İnceleme benzer bildirimlerde bulunan bir dizi geri bildirim formu aldı. Oscar yerleşkesinden ------

---------------------- 'dan böyle tek bir rapor geldi:

16 Şubat'ta çok sayıda G4S ve PYG aniden saldırarak yerleşkesine girdiğinde ben Oscar

yerleşkesinin bir alanında yürüyordum. Onları gördükten sonra odama gittim ve içeriden G4S'in

taşlar ve büyük metal çubuklarla sığınmacılara saldırdığını görebiliyordum ve benim odam da

şiddetle ve herhangi bir neden olmadan saldırıya uğradığında - odamın penceresini kırdılar. Bu

olaydan sonra normal olarak uyuyamıyorum ve uykuya dalsam bile kâbuslar görüyorum ve

uyanıyorum... Mike ve Foxtrot yerleşkesinde de kargaşa çıktı. MI0580 numaralı Olay Raporuna göre: Oscar yerleşkesinden saat 1821De52 Siyah kod çağrısı geldi. Yaralı sığınmacı (TBC) daha ileri tedavi için X-ray Oscar yerleşkesinden Foxrot yerleşkesine götürüldü. Mike ve Foxtrot yerleşkesi gözetmeni Sığınmacıların kışkırtıldığını ve G4S personeline kızdıklarını bildirdi. Saat 2100'de sığınmacıların Foxtrot yerleşkesinden Yeşil Bölgeye (GZ) girmesini durdurmak için Yeşil Bölgeye 2x Olay Müdahale Ekibi konuşlandı. Foxtrot sığınmacıları renkli çelik çiti aşağı çekmeyi başardı. IRT sığınmacıların GZ alanına geçişini durdurmayı başardı. Sığınmacılar IRT'ye bazı maddeler aynısını (çöp, çöp kovaları, kayalar, sandalyeler, masalar) attı. IRT, öfkeli sığınmacıları yerleşkenin merkezine itti ve güvenli bir savunma hattı oluşturdu. Sığınmacılar geri çekildi ve Alpha 6 kapısına doğru hareket etti. İnceleme için mevcut tüm kanıtlara göre, çok açıktır ki 16 Şubat 2014 akşamı:

Yaklaşık 30 ila 35 sığınmacı Oscar yerleşkesinden kaçmış ancak polis ve diğer PYG vatandaşlarının desteklediği G4S muhafızları tarafından yakalanmış ve geri getirilmiştir.

Toplam sekiz sığınmacı polis tarafından gözaltına alınmış ve cezai suç ile itham edilecekleri ve birkaç gün boyunca gözaltında tutulacakları Lorengau Polis karakoluna nakledilmiştir53

Oscar yerleşkesinde hem yerleşkeden içeri hem de dışarı fırlatılan kayalar ve diğer nesneler ve mülkiyete hasar veren şiddetli bir isyan vardı

G4S muhafızları ve diğer PYG uyruklular kargaşayı bastırmak için Oscar yerleşkesine girdi ve bunu takip eden şiddet ortamında bir dizi sığınmacı şiddetli yaralandı

Şiddetli çatışmalar hem Foxtrot hem de Mike yerleşkesinde meydana geldi. Fokstrot sığınmacıları bir çiti aşağı çekti ama IRT tarafından yerleşkesine dönmeye zorlandı

Herhangi bir kargaşa esnasında Merkez için merkezi bir komuta noktası olan Acil Kontrol

Organizasyonu54, bu olay süresince faaliyetteydi ve

52 Siyah Kod- Ciddi Yaralanma / Ölüm 53 Altı sığınmacı saat 2000'de ve sonraki iki sığınmacı saat 2151'de polis tarafından gözaltına alınmıştır


42

Sonunda, Sayın Kneipp şöyle dedi: Yani yerel halk taş atıyordu ve geri çekildi ve sonra

sığınmacılar sakinleştirildi ve eyleme son verdi ve yataklarına gittiler. Sanırım gecenin

sonunda G4S görevlileri küçük paketlerdeki yemekleri yiyordu çünkü protesto... akşam

yemeğini geciktirmişti ve onlar yemek yememişti bu yüzden beslenmeleri için fırsat oldu

ve daha sonra onlar da yataklarına gitti. Yaralılar tedavi edildi ve... Acil Kontrol

Organizasyonu dağıldı.55

İnceleme Dijital Ses ve Görüntü Kayıt Usulüne ilişkin Bakanlığın Bölgesel İşlem Yönergelerinin

şunları öngördüğünü kaydetti:

Garnizon hizmet sağlayıcısı, mümkün olduğunca, (diğer şeylerin yanı sıra) güç

kullanımının planlandığı ve hizmet sağlayıcı personelinin eylemleri için kanıtların

gerekebileceği tüm olayların ses ve görsel kayıtlarını alması gerekir ve

Bir video kamera veya kayıt cihazı, her vardiya başında hizmet sağlayıcı personeline tahsis

edilecektir.

Ancak, 16 Şubat 2014 tarihindeki olayın hiçbir görsel ya da ses kaydı yoktur.

IHMS sağlık merkezinde 25'den fazla yaralıya müdahale etmiştir ancak bazı hastalarda tercüman

eksikliği ve yaralarına hızlı müdahale nedeniyle ayrıntılar kaydedilmemiştir.

On sekiz yaralı için daha uzun tıbbi tedavi gerekli olmuş ve bunlardan beşi geceyi sağlık

merkezinde geçirmiştir.56 Yaralanmalar kırık kemikler, kesikler ve yırtıklar, bilinç kaybı, akciğer

kontüzyonu ve vücudun çeşitli yerlerinde ağrı şeklindedir. IHMS sıyrık, kesik ve morarma gibi

yaralanmalar için beş G4S memurunu tedavi etmiştir.

16 -18 Şubat 2014 döneminde Merkezdeki klinikte görevli olan ama kısa bir süre sonra

Avustralya'ya geri gelen iki IHMS personeli ile görüştüm.

Bir sağlık görevlisi bana:

... sığınmacılardan bazılarının yaralarının kurbanların yüzüne, arkasına ve kollarının sağ tarafına

dayaktan kaynaklandığını söyledi. Bu yaralanmaların kurbanların kendilerine vurulduğu zaman

kaçmakta ya da aşağı çömelmiş halde kaldırdığı kolunun arkasında yüzünü ve başını korumak için

çalışıyor olduğunu gösteriyordu.

O gece........................ 'nın (ben Bay T2 olarak adlandırıyorum) maruz kaldığı bir ciddi yaralanma

10 ila 12 cm boyun kesisi olarak tanımlanıyordu. Manus Merkezi'nde Bay T2 ile görüştüm. Bir

54 O zamanki AKO PYG, ICSA, Bakanlık, Salvation Army ve IHMS üst düzey temsilcilerinden oluşuyordu ve G4S başkanlık ediyordu 55 Görüşme dökümü, sayfa 18, satır 4 -13 56 Bakınız Sağlık Hizmetleri Müdürü tarafından hazırlanan bir IHMS raporundan doğrudan alınan bilgileri içeren MIQ58Q sayılı G4S Olay Raporu


43

tercüman aracılığıyla bana kendisi ve diğer 14 sığınmacının57 gıda arabasının yemeği getirmesi için

açıldığında Oscar yerleşkesi kapısından dışarı koştuklarını söyledi.

Niyetlerinin kiliseye gitmek58 ve İsa Mesih’ten kendilerine yardım etmesi için dua etmek

olduğunu59 ama G4S muhafızları tarafından yakalanarak darp edildiğini söyledi. T2 her bir

kolunun G4S memurları tarafından nasıl tutulduğunu ve Oscar yerleşkesine geri getirildiğini tarif

etti. Bu olayın hala gün ışığı olduğu için, 18:00 civarında gerçekleştiğini tahmin ediyordu.

Bu noktada, bilinmeyen bir kişi kolunu Bay T2'nin sol omuzuna koydu ve boğazını sağ kulağının

altından neredeyse sol kulağının hizasına kadar kesti. Görüşme sırasında T2'nin boğazının

üzerinden büyük ve hiç şüphesiz kalıcı bir iz gözlemledim.

Sayın T2 kendisine saldıranın G4S tarafından işe alınan bir PYG vatandaşı olduğuna inanıyor çünkü

saldırganın derisinin rengini görebilmiş ve sol kolunun yakasından G4S bir üniforması olduğunu

tespit etmesi mümkün olmuştu. Ayrıca, yerleşkedeki diğer sığınmacıların da saldırıya tanık

olduğuna inanıyor.

Sayın T2 doğal olarak yarı baygındı ve ne olduğundan emin değildi ama her yerde kan vardı.

Kendisiyle görüşmenin dökümünde sonra neler olduğunu, bitişik IHMS kliniğine nasıl

götürüldüğünü ve aldığı tedaviyi tanımlıyor.

Aşağıdaki alıntı görüşülen sağlık görevlisinin olay anlatımıdır:

Merkeze geldiğinde ilk gördüğü şey yerde boğazı bir yandan diğer yana kesilmiş bir adamdı.60

Birinin şahsın boğazının bir demir levhanın köşesiyle kesilmiş gibi göründüğünü söylediğini duydu.

İlk izlenimi şahsın hayatta kalma şansının fazla olmayabileceği yönünde iken, daha yakından

incelediğinde kesiğin ölümcül olacak kadar derin olmadığı için çok şanslı olduğunu ortaya çıkardı.

Ayrıca Sayın T2'yi tedavi eden doktorla da konuştum ve bu alıntı kendisiyle yaptığım görüşmenin

kaydından alınmıştır:

Bu adam 16 Şubat 2014 tarihinde IHMS kliniğine alınan ilk yaralı idi.

Adamın yarası dramatik görünüyordu ama nihayetinde aslında bir cilt yarasıydı. O gece kırık,

şiddetli sarsıntı ve kafa derisinde derin yırtıklar da dahil olmak üzere diğer daha ciddi

yaralanmalar vardı.

Doktor adamın IHMS kliniğine getirildiğinde, ter içinde, dehşete kapılmış ve ölüm korkusu

yaşadığını söyledi. Yara çok büyük görünüyordu - boğazının tamamında 10 ila 12 santimetre

genişliğinde yatay yarık ve her yerde kan vardı. Yara karotis artere ve trakeaya yakındı.

57 Resmi raporlar toplam rakamı 30-35 sığınmacı olarak belirtiyor 58 Lombrum Deniz Üssü içinde çeşitli dini hizmetler için kullanılan, belli bir mezhebe bağlı olmayan bir kilise var 59 Görüşme dökümü, sayfa 2, satır 19 60 Sayın T2


44

Ancak, yara temizlendiği zaman sadece bir deri hasarı olduğu belli oldu. Deri tabakası açık

kesilmişti ama başka hiçbir şeye dokunulmamıştı.

Bir serum takıldı, başka bir IHMS doktoru yarayı dikti ve hastaya antibiyotik verildi.

Tedavi eden doktor adamın klinikte ne kadar kaldığını hatırlamıyor ama enfeksiyona karşı

korumak için yakın izlemeye almışlardı.

Yara çok iyi iyileşti. Adamın boynunda uyuşma tıbbi olarak tedavi edilemez olan çok küçük deri

sinirlerinin kesilmesinden kaynaklanıyor. Umarım zaman içinde iyileşir ve uyuşma kaybolur.

7. BÖLÜM 17 -18 ŞUBAT 2014, PAZARTESİ - SALI

G4S 17 -18 Şubat 2014 tarihinde gerçekleşen olayların kronolojik sıralamasını hazırladı.

Bu belge Acil Kontrol Organizasyonu (AKO) toplandığında Pazartesi günü saat 1347'de başlayan

13 saati aşan bir süreyi kaplayan bu olaylara G4S 'perspektifinden kapsamlı bir bakış sunuyor.

Kronolojik Sıra AKO olay günlüğüne dayanmaktadır. Görüşme kayıtları, istihbarat raporları, olay

raporları, o gece maruz kalınan yaralanmalara ilişkin IHMS raporları ve Bakanlık, G4S, IHMS ve

Salvation Army memurlarından alınan bilgilerle desteklenmektedir.61

Resmin tamamını görmek için, görüşme dökümleri, geri bildirim formları ve sığınmacılardan

alınan diğer bilgileri dikkate almak gereklidir.

Birlikte ele alındığında, bu malzeme bu iki gün içinde meydana gelen çok sayıda münferit olayı

kaydeden yüzlerce sayfa belgeyi oluşturmaktadır. Bu Bölüm İncelemenin olan bitenle ilgili

anladıklarını özetlemektedir.

Bu analizin ilk bölümü Bakanlık görevlileri ve hizmet sağlayıcıları yapılan resmi kayıtlar ve yapılan

görüşmeler ve onlar tarafından sağlanan bilgiye bakmaktadır. İkinci kısım sığınmacılarla yapılan

görüşmeler ve onlar tarafından sağlanan bilgi ile ilgilenmektedir.

61 9. Bölümde daha fazla ayrıntı verilmiştir


45

17 Şubat 2014 Pazartesi sabahı, Merkezdeki atmosfer sessiz ve sakindi ama Sayın Kneipp şöyle

söyledi:

Pazartesi günü sabah kalktık ve bazı planlama işlerini yapmaya başladık çünkü yine bir şeyler

olacağına, şiddetli protestonun devam edeceğine dair kuvvetli şüphemiz vardı.... G4S ve Salvation

Army yerleşkelere kendi yerel, ulusal personeli göndermemeye karar verdi... ve IHMS beklenmedik

durumlar için hazırlık başlattı... tüm ihtimal planlamasını iki defa kontrol etti. 62

Bu hazırlıklar, G4S'ün olay müdahale ekiplerini gerektiğinde dağıtım için hazır tutmasını; büyük

ölçüde önceki günkü olaylardan kaynaklanan yaralanmalarla meşgul olan sağlık merkezindeki

mevcut kapasitenin değerlendirilmesini ve tüm kuruluşların istihbarat raporları hakkında bilgi

almasını sağlamayı da kapsıyordu.63

Bu 17 Şubat 2014 istihbarat güncellemesinde, G4S 'istihbarat düzenleyicisi şunları kaydetti:

SSO doğrudan kaynaktan, bu akşam Mike yerleşkesinde başlayacak, Oscar'a

geçmeden önce Foxtrot'ta yayılacak şiddetli kargaşa olacağını öne süren bir bilgi aldı

Bu bilgiye göre, bu geceki olay daha tehlikeli olacaktı çünkü İranlılar bütün günü bu

geceki faaliyetleri planlamakla geçirecekti.

İranlılar G4S'nin PYG vatandaşlarıyla mücadele edebilmek için metal çubuklar ve

tahta ile kendilerini silahlandırmak niyetindeydi

Tüm yerleşkelerdeki sığınmacılar yerlilerin gelip kendilerine saldırmasından

korkuyordu – korkuları, işler kızıştığında onları savunmak için yeterli yabancı personel

olmamasıydı - TSA64 .

G4S kronolojisi, gerginliğin, faaliyetlerini yürütmek için gelen Salvation Army personelinin

düşmanca bir tutumla karşılandığı saat 13.47 civarında Mike yerleşkesinde artmaya başladığını

bildiriyor.

Hem G4S ve hem de Salvation Army yerel olarak istihdam edilen personeli Merkeze

göndermemeye karar verdi. Salvation Army Sözleşmeli Müdürü ile görüşme kaydı:

Hizmet sağlayıcıların gündüzleri her zamanki yaklaşımla iş yapmayı benimsemesi gerektiği

önerilirken; Sözleşmeli Müdür TSA personelinin güvenliği için endişeliydi. Bazıları kendilerini

güvensiz hissetti... Ayrıca yerleşkede büyük husumet olduğunu kaydetti.

62

Görüşme dökümü, sayfa 20, satır 3 -13 63

İhtiyati tedbirlerle ilgili daha fazla bilgi için Bölüm 9.3 'e bakınız 64

TSA Salvation Army anlamına gelir


46

Psychare (TSA'nın sözleşmeli danışmanı) ile görüştükten sonra, o gün çalışmaya istekli olmayan

personele Bibby'de kalmalarını tavsiye etti ve bazıları öyle yaptı. İşbaşı yapan 20 kadar subay

kantinlerde çalıştı (sigara vb. temin) ama TSA o gün herhangi bir program ya da faaliyette

bulunmadı.

Saat 15.24 ve 15.48 arasında, G4S personeli, PYG vatandaşı çalışanların katılmamasını isteyen

sığınmacılarla Foxtrot yerleşkesinde görüşmeler yaptı. 65

Saat 16.44'te, Oscar yerleşkesinde PYG'ye Ölüm anlamına geldiği anlaşılan şarkı söylenmeye

başladı ancak diğer yerleşkelerin sakin olduğu bildirildi. G4S olay kronolojisi Oscar yerleşkesindeki

sığınmacıların önceki gün yapılan protestolara katılmayan Delta yerleşkesine saldırma tehdidinde

bulunduğu bildirdi.

Saat 17.00 civarında günlük kayıtları:

Oscar'ın önceki tarihteki protesto eylemine katılmadığı için Delta yerleşkesine saldırı tehdidi.

Ekteki yazılı görüş şöyle diyor: Oscar yerleşkesi, Delta yerleşkesini baskınla tehdit ediyor.

MI0580 sayılı Olay Raporu saat 17.02'de bir grup sığınmacının protesto eylemine dahil olmak

istemedikleri için Oscar yerleşkesinden dışarı çıkarılmak istediğini kaydediyor.

Kilit olmayan tüm hizmet sağlayıcılar saat 17.12'ye kadar yerleşkelerden çıkarıldı66 ve sonra

Bibby'ye veya yerel halktan personel kendi evlerine gitti.

Günlük 17.34'te daha fazla sığınmacının koşu ayakkabısı giymiş olduğunu kaydedilmiştir.

İstihbarat açısından, koşu ayakkabısı, sığınmacıların sorun çıkarmaya hazırlanıyor olmasının bir

göstergesidir. Ancak, sığınmacılar, İnceleme'ye, o gece saldırıya uğrayacaklarına inandıklarını ve

kaçmaya hazırlandıklarını söyledi.

Aynı zamanda (17:34) protestolara katılmak istemeyen çok sayıda sığınmacı Bravo yerleşkesine

transfer edilmişti.67

Karanlık basmadan önce bir noktada, bir güç gösterisi olarak Bakanlığın onayı ile Mike ve Foxtrot

yerleşkeleri arasındaki yeşil bölge boyunca iki polis köpeği yürütüldü.68

Yaptığımız görüşmede, G4S'ten Chris Manning'e sığınmacıların (özellikle İranlılar) PYG

vatandaşlarına saldırgan dil ile alay edip etmediklerini ve onlara kibirle davranıp

davranmadıklarını sordum.

65

Bakınız MI0580 sayılı Olay Raporu 66

Bu kesin zamanlama konusunda bazı sorular olabilir. Bakanlığın 9 sayılı durum raporu daha sonra, I7.47'de

olabileceğini belirtiyor 67

Bakınız Bakanlığın 9 sayılı durum raporu 68

Bakınız Chris Manning ve Darren Boyd ile görüşme kayıtları


47

Şunları söyledi:

Sığınmacılar 'S... PYG" diye alay ediyordu ve cinsel organlarını teşhir ediyordu. Sadece bunu

duydum. Önemli düzeyde kışkırtma vardı ama PYG'li muhafızlar ve sığınmacılar arasında açıkça

bir güvensizlik vardı.69

17-23 Şubat 2014 için G4S haftalık istihbarat değerlendirmesi şunları belirtiyor:

Mike yerleşkesi protestocuları Merkez dışındaki personeli sözlü ve fiziksel saldırıya teşebbüs

ediyordu. BİM dışındaki personele taş ve kayalar atılıyordu ve protestocular Papua Yeni Gine

vatandaşlarına 'S. .. PYG', 'S. .. seni babun' ve 'Dövüş, Dövüş PYG' diye bağırarak hakaret etmeye

çalışıyorlardı.

Görüştüğüm bir hizmet sağlayıcı PYG'nin muhafazakâr bir toplum olduğu gözlemini belirtti. Yerel

vatandaşların 'S. PYG' gibi şarkılardan ve yerel halktan kadınlara saldırı tehditlerinden şok

olacaklarını ve çok rahatsız olduklarını söyledi. Yerliler bu saygısız davranıştan dolayı büyük

ölçüde kızgındı.

Bakanlığın 9 sayılı durum raporuna göre

Saat 18.05'te G4S sığınmacılarda Oscar yerleşkesinde bir araya geldi. Sığınmacılar bir gün önce

polis tarafından gözaltına alınan 8 kişinin o gece OPC'ye dönmesini yoksa gece yarısı harekete

geçeceklerini belirttiler. G4S sığınmacılara PYG Polis ile irtibat halinde olduğunu ve o polisteki

işlemlerin ertesi gün tamamlanmasının ve 8 sığınmacının dönmesinin muhtemel olduğunu söyledi.

Sığınmacılara, gösterilere devam etmeleri halinde kendilerinin de cezai suçlamayla

karşılaşacaklarını söylediler.

G4S, sığınmacıların görüş alanından çıkmak için, yerel personelin saat 18.07'de Pugwash'da,

Merkez dışındaki ana yolda toplanmalarını istedi.

Saat 18.39'da Mike yerleşkesinde ışıkların (çoğunlukla dış ışıklar) kesildiği ancak altı dakika içinde

geri geldiği bildirildi. Gece boyunca birkaç kez, bazen sığınmacıların sabotajı sonucu ve bazen

başka nedenlerle, Merkezin farklı bölgelerinde ışıklar kesildi. Örneğin, saat 19.41'de

aydınlatmadaki kesintine Foxtrot yerleşkesindeki dağıtım kutusuna müdahale eden sığınmacıların

neden olduğu bildirildi. Başka bir kez, bir jeneratör devre dışı kaldı çünkü bir filtre, düşük kaliteli

yakıtın kirliliği nedeniyle tıkanmıştı ama bu aksaklık derhal düzeltildi.70

Saat 19.00'da, Merkezi'n dışında K9 birimleri ve dört polis köpeği ile birlikte 46 seyyar polis

memuru vardı. Hizmet sağlayıcılar yerleşkelere yemek teslimatını düzenliyordu.

69

Görüşme dökümü, sayfa 3 70 Bakınız Chris Manning'in görüşme kaydı, sayfa 4.


48

G4S kronolojisi saat 21.25'te Mike yerleşkesinden Foxtrot yerleşkesine boş bir su şişesi içinde bir

mesaj atıldığını kaydetti. Raporda, sığınmacılar üzerinde aşırı miktarda koşu ayakkabısı olduğu

belirtilerek ve gündüz vardiyası muhafızlarını göndermeme tavsiye edilerek, bunun yemeklerden

sonra olası protesto eylemi için ilk tetikleyici olduğu tahmininde bulundu.

Saat 21.41'de Pugwash jeneratörleri durduğunda ışıklar gitti ve G4S hemen Mike yerleşkesinde

sopalı ve taşlı maskeli sığınmacıları fark etti. Bu zamanda, yeşil bölgeye yaklaşan maskeli adamları

caydırmak için köpek biriminin yeşil bölgeye girmesi tavsiye edilmiştir. Köpekler fırlatılan taş

yağmuru içinden yürütüldü ve bunlar köpek takımının hemen çekilmesine neden oldu.

Sığınmacılar çiti aşarak Mike ve Foxtrot yerleşkeleri arasındaki yeşil bölgeye geçti. Bazı G4S

personeli kayalar ve sopalarla saldırıya uğradıkları yeşil bölgenin sonuna sıkıştılar.

Bir G4S olay müdahale ekibi Pugwash'dan yeşil bölgeye girdi ve diğer uçta mahsur kalan

memurlara ulaşmak için sığınmacıları yararak geçti. Etraflarında bir çember oluşturdular ve kalkan

ve kasklarının korumasında, geriye güvenli ana yola geçmek için zorladılar.

Çitler delindiği için, IRT boşluğu tıkamaya çalıştı ama atılan taşlar ve kalkanlarına gelen sopa veya

metal çubuk darbeleri nedeniyle bunu sürdüremedi. G4S 'kronolojisine göre, saat 2200

olduğunda birden fazla delik açıldığı için çitteki boşlukları kapatmak imkansız hale gelmişti.

Chris Manning kendisiyle yapılan görüşmede IRT'nin sadece kişisel koruyucu malzemeleri (kask,

giyim ve kalkanlar) olduğunu vurguladı.

G4S kronolojisi saat 21.51'de Delta yerleşkesindeki sığınmacıların kendilerinin PYG uyrukluların

yerleşkeye girmesinden korktuklarını için korunmak amacıyla olduğunu belirterek, eğreti

silahlarla silahlandıklarının görüldüğünü bildiriyor. Saldırıya uğramadıkları için, Delta yerleşkesi

protestolar ve şiddete hiçbir şekilde katılmadı.

Saat 2200 civarında Mike ve Foxtrot'ta ışıklar yoktu. Sığınmacılar çitleri geçmiş ve Foxtrot'tan

gelen silahlı sığınmacılar Mike yerleşkesine girmişti. Oscar yerleşkesinde, sığınmacılar, bu

İncelemeye ifade edilen bir görüşe göre yangın beklentisiyle, yatak şiltelerini parçalıyordu.

22.18 olduğunda, sığınmacılar IRT bariyerini geçmiş ve Mike yerleşkesinin kontrolünü almışlardı.

IRT Golf (yani, kapı) 7'ye çekildi. 22.37'de, IRT Mike yerleşkesinden dışarı çıkarıldı ve Pugwash da

yeniden bir araya geldi.

G4S Bibby'deki tüm yabancı SSO (güvenlik) personelini Merkez'de göreve geri çağırdı.

Mike'da ışıklar 22.20'de geri geldi. Sonraki yarım saat ya da biraz daha fazlasında Kronolojik Sıra

şöyle devam ediyor:

Mike yerleşkesinden G4S 'IRT üzerine çok sayıda fişek atıldı


49

Foxtrot'daki sığınmacıların Mike'taki kulübelere zorla girerek daha fazla eğreti silah

aradıkları ve yerden çit direklerini söktükleri gözlendi

Mike yerleşkesindeki konaklama ve kantin bölgesinde bulunan sığınmacılar her şeyi

yağmalıyor ve parçalıyordu

Bir muhafız kulübesi ayaklanan sığınmacılar tarafından yıkıldı ve tahrip edildi

IHMS personeli Bibby iskelesine taşınmak ve orada bir acil triyaj merkezi kurmak için

hazırlık yaptı ve

Oscar yerleşkesinde özgürlük tezahüratları yeniden başladı.

Bu arada Acil Kontrol Organizasyonunun iki gruba bölünmesi kararı alındı. G4S ve İşletme Müdür

Yardımcısı Wilson KUVE Merkez'de kalacak AKO'nun geri kalanı Bibby'ye kaydırılacaktı.

Katrina Neuss şöyle açıklıyor:

Muhtemelen saat 10.30 civarında gerçek komuta dairesinden ana giriş kapısı dışında bir minibüs

olan bir seyyar komuta ofisine tahliye edildik. Orada 45 dakika ile bir saat arasında kaldık. Bende

bir telsiz vardı ve neler olduğunu duyabiliyordum. Durum daha da kötüleşti. Ardından Pugwash'ın

dışındaki IHMS'e taşındık.... belki on dakika boyunca orada oturduk.71

22.48'de, G4S olay müdahale ekibi (IRT) PYG seyyar timi Mike yerleşkesi dışında bırakarak, Golf

1'e çekildi. G4S memuru AB ile görüşme kaydı notları:

G4S personelinin Mike yerleşkesinden çekilmesi üzerine, AB yeşil bölge yakınındaki kapıda

toplanan polise konuştu ve onlara IRT ve G4S personelinin çekildiğini söyledi. Bunları şu anlamda

söylemişti: 'Sığınmacılar yol üzerine gelirse, bu durumla başa çıkmak zorunda kalacaksınız.72

Darren Boyd görüşmesinde bulunan G4S'ten Andrew Dewsnap73, (konuşmanın asıl tarafı

olmamasına rağmen) şunları söyledi:

AB seyyar polisin silahlandığını görünce G4S'ün onların silah kullanmasını istemediğini söyledi.

Cevap şu anlamdaydı: 'Tamam ve biz anlıyoruz ki yerleşkeye (Mike) girmiyoruz'.74

Chris Manning de benzer bir anlam çıkardı. Dedi ki:

71 Görüşme dökümü, sayfa 7, satır 21 - 32 72 Görüşmenin kaydı, sayfa 1 AB kendi fikrince, Mike'tan çıkarken yaptığı açıklamanın hiç bir zaman olay için yetkinin resmi olarak devredildiği şeklinde yorumlanamayacağını söyledi. AB ayrıca seyyar timin herhangi bir şekilde olaya dâhil olması ve kullanacakları taktikler konusunda endişeli olduğunu söyledi 73 Genel Danışman ve Şirket Sekreteri 74 Bakınız Darren Boyd ile görüşmenin kaydı, sayfa 4


50

Seyyar polisin Merkez'e girmesi için hiçbir izin verilmedi. Kapılar kilitli olduğundan polisin çitin

üzerinden geçtiğini anlıyorum. G4S polisle irtibat memuru aracılığıyla, 'Silahlarınızı ortadan

kaldırın' diye istekte bulunduk - silahların tanıkları olmuştur. Mesaj bu şekilde iletilmiştir –

‘Yerleşkeye girmeyin'.

O gün polis komutası ile planlama gerçekleşmiştir.75

Ancak, MI0580 sayılı G4S Olay Raporu şunları belirtiyor:

Yaklaşık 22.48'de, OB Mike yerleşkesinde kanun ve düzenin yeniden tesis edilme sorumluluğunun

artık Seyyar Time ait olduğunu bildirdi.

Bu raporda, OB, bu Raporda AB olarak geçen Mike yerleşkesindeki IRT'nin lideridir. MI0580 yanlış

bir kayıt olabilir çünkü G4S memuru AB'nin seyyar timin şimdi Mike yerleşkesinde kanun ve

düzeni yeniden tesis etmekten sorumlu olduğunu düşünmektedir ama bu kendisinin ve üst düzey

G4S yöneticilerinin İnceleme için yaptığımız görüşmelerde verdiği bilgilerin tam tersidir.

Bu anda, IHMS Bibby'ye yerleşiyordu ve 2330- 2300 civarında yaralılar gelmeye başladı.

Kronolojik Sıra 23.22'de Mike yerleşkesinin çevresinde ateş edildiğini belirtiyor.

Bayan Neuss şöyle devam etti:

IHMS'nin tahliye edildiğini fark ettim. Tüm personeli ve tüm tercümanları dışarı çıkardılar ve sonra

da silah sesleri duydum. Silah seslerini duyulur duyulmaz aşağı Bibby'ye götürüldük.... Başlangıçta

tak tak şeklindeydi ama ardından daha sık duyulmaya başladı ve biz etrafta durmadık. Derhal

taşındık. Ama Bibby'ye vardığımızda herkes silahların ateşlendiğini biliyordu çünkü Bibby'de onları

duyabiliyordunuz.76

Polisin Mike yerleşkesine ne zaman girdiğine ilişkin kayıt yok ama kronoloji polisin saat 23.27'de

Mike yerleşkesinde görüldüğünü kaydediyor ve bu İnceleme için G4S sunumu Mike yerleşkesinde

bu anda (kronoloji tarafından onaylanmış olarak) şiddet olduğunu kaydediyor.

Kronoloji 23.29'da Foxtrot'tan Mike kapısında bir G4S IRT ile sığınmacıların karşı karşıya kaldığını

belirtiyor. 23.30'da, IRT lideri hemen bitişik alana (yani Mike yerleşkesi) dağılmış olan ulusal IRT

üyelerinin kontrolünü kaybettiğini bildirdi.

Ayrıca 23.30'da, Oscar yerleşkesinden 150 sığınmacı (Oscar ve Delta yerleşkeleri arasındaki)

Route Charlie ortasındaydı ama G4S İdari bölgeye ve Foxtrot'a girmelerini önlemek için derme

çatma bir engel oluşturdu.

75 Görüşmenin kaydı, sayfa 3 76

Görüşme dökümü, sayfa 7, satır 32 -43


51

G4S Kronolojik Sıra, Golf 1'de Foxtrot'tan çoklu tahliye gereklilikleri, mevcut personelin asgari

düzeyi ve Golf 1'de tıbbi müdahale koordinasyonu nedeniyle günlük kayıtlarının saat 23.37'de

durduğunu belirtiyor.

Günlük saat 00.35'de artı 200 sığınmacının futbol sahasına tahliye edildiğini belirterek yeniden

başlıyor. Kayıtlar 00.58'de G4S personelinin Mike yerleşkesine yeniden girdiğini ve yaralı

sığınmacılara yardımcı olduğunu belirtiyor.

Merkezin başka bir yerinde, sığınmacılar Foxtrot yerleşkesine girmeye çalışıyordu ve 00.56

itibariyle durum kötüleşiyordu.

Kronolojik Sıralı kayıtların geri kalanı protestoları bitirmek ve Merkez genelinde bir şekilde düzeni

sağlamak biraz daha zaman alsa da sona erdiği 18 Şubat 2014 Salı saat 02.40'da olayların hız

kestiğini kaydediyor.

Ancak, G4S'ün MI0580 sayılı Olay Raporu, polis yerleşkedeki isyanı bastırıp geri çekildikten sonra,

yaklaşık 23.30'da G4S personelinin Mike yerleşkesine nasıl yeniden girdiğini ve yaralıları tahliyeye

başladığını kaydediyor.

Bu rapor, polisin 2330 civarında geri çekildiğini belirtmektedir ama bu kesinlikle doğru bir tahmin

olmayabilir.

MI0580 sayılı Olay Raporu şöyle diyor:

Mike yerleşkesindeki tüm sığınmacılar korkmuş ve şaşkın görünüyordu. G4S personelin

yönetiminde tüm sığınmacılar sorunsuz olarak Mike yerleşkesinin yemekhanesine taşındı. Yaralı

sayısına bağlı olarak yaralıların daha fazla triyaj için Mike yerleşkesinde 2 x IHMS personeli

konuşlandırıldı.... G4S Merkez Müdür Vekili Perera Mike yerleşkesindeki hasarı değerlendirdi ve

tüm sığınmacıları Mike yerleşkesi içindeki rekreasyon alanlarında barındırmayı öneriyor.... Mike

yerleşkesi sığınmacı konaklama alanları, MAI - MA8 binaları, binalara verilen hasar seviyesi

nedeniyle konaklamaya elverişsiz olarak ilan edildi.... Mike yerleşkesindeki tüm sığınmacılar

yerleşke yataklarına alındı. Mike yerleşkesi sığınmacıları 3 x televizyon salonu, internet telefon

odaları, dinlenme alanı ve dinlenme alanında konakladı. Yemek odasında hiçbir sığınmacı

kalmadı.

G4S memurları tarafından sağlanan bilgiler ayrıca Mike, Oscar ve Foxtrot yerleşkesinden

protestolara katılmayan birçok sığınmacıyı doğrudan yaralanmalardan nasıl koruduklarını ve aynı

zamanda şiddetten güvenliğe çekilmelerine nasıl yardım ettiklerinin ayrıntılarını vermektedir.

Birçok durumda, bu sığınmacılar önce Bravo ve Charlie yerleşkelerinde tutuldular ve daha sonra

Merkezin doğu sınırına hemen bitişik Deniz Üssü futbol sahasına götürüldüler.

Sayın Dewsnap bana o personel ile yaptığı tartışmalara dayalı iki çok özel örnek verdi.


52

Bir IRT kargaşadan uzak güvenli bir yere gitmek isteyen sığınmacıların tahliye edilmesine yardımcı

olmak için güney ucundan Foxtrot yerleşkesine girdi.

IRT üç aşamada ilerledi. İlk önce sığınmacılar IRT koruyucu bariyerin arkasından çıktığında tuttuğu

yemekhaneye gitti; emredildiğinde, IRT tekrar tuttuğu P Blok'a ilerledi ve nihayet emir

doğrultusunda çitin yeşil bölgenin sınırında olduğu Foxtrot 1'e yöneldi ve orayı tuttu. Ateş edildiği

için, tim yere yapışarak kendini korudu.

IRT'ye yeşil bölge çit hattının ötesine gitmesi için talimat verilmedi. Ancak, IRT'nin bazı üyeleri bu

noktayı tutmak için talimata aykırı olarak böyle yaptı. Bu, silah seslerini duyduktan ve polis ve PYG

uyrukluların Mike yerleşkesinde görülmesinden sonra olmuş görünüyor.

Polis Mike'a girdikten sonra, bir dizi G4S muhafızı sığınmacıları konaklama bloklarının hemen

önündeki açık voleybol sahasına sürdü ve çevrelerinde bir koruma halkası oluşturdu. Cesurca ve

kendiliğinden hareket ettiler. Bunu yaparken, Mike'taki sığınmacıları koruma çabasıyla kendileri

için büyük bir kişisel risk aldılar. Ardından G4S muhafızları sığınmacıların aralarında güvenli bir

şekilde daha iyi bir koruma sunan yemekhane salonuna hareket edebilmesi için (bir seferde

yaklaşık 20 sığınmacı) iki koruyucu hat oluşturdu. Bu eyleme katılan muhafızlar 15-20 yabancı ve

beş PYG uyrukludan oluşmaktadır.

Sonuçta korunmaları için yemekhaneye Mike yerleşkesinden tahliye edilen 304 sığınmacı vardı

(sayım yapılmıştır). GM Vekili bu noktada sığınmacıları arka kapıdan dışarıya ana yola alarak ve

sonra yaralıları Bibby'nin bitişiğindeki iskelede oluşturulan acil tıp merkezine alarak, acil triyajın

koordinesine yardımcı olarak kontrolü aldı. 77

17 -18 Şubat 2014 tarihindeki olaylar için hiçbir ses ve görüntü kaydı yapılmadı. G4S bunun

sebebini şöyle açıkladı:

• İlk olarak, kargaşayı kaydetmeye çalışan bir memur saldırıya uğrardı ve

• İkincisi, bir IRT üyesi, daha yüksek bir öncelik olan koruyucu kalkanı tutarken bir kamera

tutamaz ve kullanamazdı.

Şimdi sığınmacılar tarafından İnceleme'ye sağlanan malzemeyi değerlendirmeye geçiyorum.

Bunu yapmadan önce, şu ön noktaları belirtmekte yarar var:

• 15 Şubat 2014 tarihinde Merkezde Toplam 1.340 sığınmacı konaklıyordu

77 Darren Boyd ile görüşme kaydı, sayfa 4 - 5


53

• G4S Foxtrot, Mike ve Oscar yerleşkelerinden, bazıları muhtemelen diğer sığınmacılar

tarafından protestoya zorlanmış ve gözdağı verilmiş 100'den fazla sığınmacının 17-18

Şubat 2014'te meydana gelen protestolarda yer aldığını tahmin ediyor

• Sonuç olarak, sığınmacıların yaklaşık %70-75'i protestolara katılmadı

• Bazı sığınmacıların kavgacı tutumu en azından kısmen önceki gece yani 16 Şubat 2014'te

Oscar yerleşkesinde sığınmacıların PYG vatandaşları tarafından yaralanmalarına bir

tepkiydi

• G4S IRT memurları ciddi ve şiddetli saldırılara maruz kaldılar ama onların aldıkları

yaraların şiddetini azaltan koruyucu giysileri vardı

• 16 -18 Şubat 2014 tarihleri arasında IHMS tarafından müdahale edilen ciddi

yaralanmaların tamamına sığınmacılar maruz kalmıştı ve bu yaralar bir dayak, sık sık

şiddetli bir dayak ve Reza Barati örneğinde olduğu gibi ölümcül bir dayak ile sonuçlarıyla

tutarlı idi.

Ayrıca şunu da unutmamak gerekir ki, sığınmacılar sık sık G4S vatandaşlarından söz etmektedir

ama bu ifade sadece muhafızları değil ama hazır yemek servisleri, temizleyiciler veya bahçıvanlar

gibi diğer taşeron PYG ulusal personelini de içerebilir. Sığınmacılar ayrıca Merkezde istihdam

edilen tüm PYG vatandaşlarını (Salvation Army tarafından istihdam edilen vatandaşları dahil) ve

yakında yaşayan Manus halkını kapsayacak şekilde basitçe yereller ve vatandaşlardan söz

etmektedir. Bazı durumlarda, özellikle G4S vatandaşı muhafızlar açısından, sığınmacılar oldukça

kesin kanıya sahiptir çünkü onları Merkezdeki yerleşkelerden tanımaktadırlar. Diğer durumlarda,

bu durum açık değildir ve bu anlaşılabilir bir durumdur. Sonuç olarak, sığınmacılar bu geniş

terimleri kullanırken kastedilenin tam olarak kim olduğunu belirlemek zor olabilir.

Bu soruşturma sırasında, aynı durum ya da olayın farklı taraflara göre oldukça farklı

yorumlanabiliyor olmasından büyük şaşkınlık yaşadım. Örneğin:

Önceden de belirtildiği gibi, sığınmacılar koşu ayakkabılarını giydiğinde istihbarat

değerlendirmesi sorun yaratmaya hazırlanıyor oldukları yönündeydi, ama onlar saldırıya

uğramaları ve kaçmak zorunda kalmaları halinde kendilerini korumak için hazırlandıklarını

söylediler

G4S potansiyel mühimmatı yerleşkelerden uzaklaştırmak için taş ve kayaları toplayıp

aldığında, sığınmacılar bunu, saldırıya uğradıkları zaman kendilerini savunmasız

bırakmaya çalışmak olarak görüyordu ve

İstihbarat değerlendirmesi, sığınmacıların sorun çıkarmak için derme çatma silahlar yaptığı

şeklindeyken, sığınmacıların bunları saldırıya uğrarlarsa veya uğradıklarında bir tür

koruma olarak görüyordu.


54

İnceleme tarafından yapılan iki saatlik görüşmenin bir saatine katılan Bay T1 olarak adlandırdığım

sığınmacı. Kargaşanın olduğu o gece Mike yerleşkesindeki sığınmacıların neden Foxtrot

yerleşkesine zorla girmeye çalıştıklarını açıkladı:

... çocuklar yerlilerin kendilerine saldıracağını anladı -Foxtrot'tan çocuklar ve Mike yerleşkesinden

çocuklar - aradaki çiti geçmeye çalıştılar, çünkü biliyorsunuz, Foxtrot'la Mike yerleşkeleri arasında

bir çit var... aradaki çiti kırmaya çalıştılar... yerlilerin saldırısı karşısında daha fazla sayıda bir

arada olmak, kendilerini daha iyi korumak için Mike yerleşkesine gitmeye çalıştılar.

Sığınmacıların bildirdiğine göre, PYG seyyar timi Mike yerleşkesine girdiğinde, birkaç yabancı G4S

muhafızı yanı sıra sayısı bilinmeyen PYG vatandaşı da onlarla birlikte geldi.

Sığınmacılar ile görüşmelerimim boyutunu daha önce açıklamıştım. Bu istişarelerin tamamında,

anlattıkları birbiriyle tutarlı olmuştur. Özet olarak şunları söylediler:

Sığınmacılar, kargaşaya katılmış olsun ya da olmasın, PYG polisi, vatandaşları ve birkaç

yabancı tarafından dövüldü (ama açıkça sığınmacılar tarafından belirlenen, sadece bir

yabancı --------------- G4S muhafızı olan ----------)

Bazıları kendi yatak odalarında, yatağın altında bile saklandığını ama davetsiz misafirlerin

gelip kendilerini yatağın altından dışarı sürüklediklerini ve dövdüklerini söylüyordu

Odalarında saldırıya uğrayan sığınmacılardan şanslı olan bazıları, ellerinde varsa, sigara -

Merkez'in para birimi - vererek dayaktan dokunulmazlık satın almayı başardı

Davetsiz misafirler yatak odalarını terk ettiklerinde, orada kalanlara ait kişisel eşyaları da

yanlarında götürdüler

Sığınmacılardan bazıları bu saldırılar hakkında resmi şikayette bulundu ama hiçbir şey

yapılmadı

Birçoğu yeni saldırıların korkusu içinde yaşıyor ve bu korku uyumalarına engel oluyor ve

Bazı durumlarda, özellikle kargaşa ve silah sesleri, önceki travmayı canlandırmış ve travma

sonrası stres bozukluğuna katkıda bulunmuştur. Bu bağlamda, 16-18 Şubat 2014

sonrasında IHMS'nin TSSB yakınması olan hastalarda artış ile başa çıkmak için ilave dokuz

hekim koymasını önemli buluyorum.

Aşağıda İnceleme'ye verilen bilgilerden birkaç örneği aldım ama yerleşkenin topluluk liderleri ile

yaptığım dört soru cevap oturumu, belirli sığınmacılarla yaptığım görüşmelerin dökümleri, 270

artı geri bildirim formu, IHMS'nin tıbbi personel tarafından müdahale edilen yararlıların niteliği ile


55

ilgili kayıtları ve Reza Barati'ye yapılan saldırının görgü tanığı anlatımı sığınmacıların anlattıklarını

desteklemektedir.

----------------------------------------------; Mike yerleşkesi) İncelemeye aşağıdaki bilgileri içeren bir geri

bildirim formu verdi:

Ancak, o gece, G4S kuvvetleri ile siyah muhafız üniformalı insanlar ve Manus halkından insanlar

odama daldılar. Onlara birçok defa hasta olduğumu ve ciddi bedensel sorunlar yaşadığımı

söylesem de, umursamadılar ve bana sürekli hakaret ettiler. Daha sonra, kafamın kırılmasıyla, sol

gözünde bir kan pıhtısı, gözlerimin altında morluk, sağ kolumda yırtık ve hasar ve sol omzumda

ciddi hasar ile sonuçlanan çok ağır şekilde dayak attılar.... Ayrıca MP4 çalarımı ve güneş

gözlüğümü ve diğer bazı şeyleri çaldılar.

----------------------------------------------; Mike yerleşkesi) şöyle dedi:

G4S şirketinin yerli muhafızları büyük taşlarla ve birkaç kez çubuklarla vurarak odamın pencere

camlarını kırdılar ve su borusu ile yüzüme ve başıma vurdular.... yerel yöneticiler de dolabımdan

eşyalarımı (hoparlör, iPod, MP3 çalar, iki flash bellek, üç RAM vb) çaldılar.


Onlara isyanla ilgim olmadığını söyledim... beni dinlemediler ve 8 kadar muhafız beni öldüresiye

dövdüler... ve üzerimde ve sırtımda 3 sandalye kırdılar ve ellerindeki borularla sırtıma vurdular...

bana küfrettiler ve 'Orospu çocuğu, özgürlük istiyorsun. Al sana özgürlük, orospu çocuğu '' gibi

kötü sözlerle bana hakaret ettiler. Ayrıca polis de onlarla birlikteydi... Avustralyalı muhafız

seyrediyordu ve en azından beni bırakmaları için bile çaba sarf etmediler...


17 Şubat gecesi dövüldüm ve pek çok eşyam çalındı.

Bu nedenle, birkaç kez şikayet yazdım ve PYG Polisi şikayetinizi işleme koyacak şeklinde cevap

aldım. Olay gecesi Polis ve G4S tarafından yaralandım ve tüm eşyalarım çalındı. Bu olaylardan kim

sorumlu? Kimse maruz kaldığım dayak, fiziksel yaralanmalar ve travmalar için cevap vermiyor.

----------------------------------------------; Foxtrot yerleşkesi) şöyle dedi:

... G4S ve PYG Polisi yerleşkesine saldırdığında ve koridor girip aniden odanın kapısını açtığında,

odamda yatakta oturuyordum... ve ateş açtı (mermi) başımın üstünden geçti ve beni odadan

çekip çıkardı ve beni dövmeye ve yumruklamaya başladı ve kapının kasasına sarılı ellerime silahın

kabzası ile vurmaya başladı...

Delta yerleşkesinden bir sığınmacı iki saatlik soru-cevap oturumunda şöyle dedi (ama bu sözlerin

kulaktan dolma olduğunu unutmayalım):


56

Mike yerleşkesinde 10 paket sigara verenleri dövmediler. Çünkü orada, sigara bir çek defteri

gibidir. Bir sigara... sadece bu. Onlara sigara verirseniz size hiçbir şey demezler. Bu kendimizi

saydırmak için elimizdeki tek şey ve 1 paket, 2 paket, 3 paket. Mike'ta 5 veya 6 paketten daha

fazla verenleri dövmediler.

Mike yerleşkesinden imzalı ama kimliği tanımlanamayan ifadede şöyle denildi:

... Polis, yerli halk, G4S odalara gitti ve onları korkutmak için camları kırdı ve hayatlarını

kurtarmak için sigara istedi... ve bizim sürüyle eşyamızı çaldılar: Kulaklık, G-Shock saat, iPod...

ayakkabılarım...

Mike yerleşkesinden Bay T1 İncelemeye şunları söyledi:

Ancak halk arka çitte duruyordu. Onlar (yerli halk) kendi (sığınmacıların) odalarına gitti ve bazı

kilitleri ve odaların pencerelerini kırdılar ve hayatlarını kurtarmak için sigara istediler ya da

sürüyle eşyamızı çaldılar. Kendim, kulaklığımı kaybettim, MP3 çalarımı kaybettim, iPod'umu

kaybettim, saatimi ve ayakkabılarımı kaybettim.

Diğer birçok benzer ifade, sığınmacıların İncelemeye verdiği geribildirim formlarında bulunabilir.

IHMS'nin Canberra'daki Ulusal Ofisteki bakanlık memurları için hazırlanan Manus Adası

Güncellemesi, 0330,18 Şubat 2014, şunları bildiriyordu:

Sağlık ekibi Bibby Progress'in karşısında ikincil bir toplu kaza sahası oluşturdu ve orada yaralıları

inceledi ve sınıflandırdı. Eldeki rakamlar 77 hasta gördüğümüzü göstermektedir. Bunlardan, 40'ı

kaldıkları yerlere taburcu edilmiştir.

Kalan 37 kişiden 22'sinin küçük yaraları vardı, 13'ü ciddi yaralıydı, birinin durumu kritikti ve biri

Sidney yerel saatiyle 04.00'de öldü.... Ciddi yaralanmalar arasında bilinç kaybı ile birlikte açık ve

kapalı kafa yaralanmaları ve kalçada bir kurşun yarası da bulunuyordu. Bunlardan dokuzu CT

taraması ve muhtemel başka nöroşirürji incelemesi gerektiriyordu. Kritik hasar bilinç kaybı ile

birlikte muhtemel bir bazal kafatası kırığıdır.

Salvation Army Sözleşmeli Müdürü ile görüşme kaydı:

Salı günü Merkez'de atmosfer çok dingin, neredeyse ürkütücüydü. TSA o gün yerleşkelara gitmedi

ama silah seslerinin 'sığınmacıları ölümüne korkuttuğu' yorumunu yaptı.

18 Şubat 2014 tarihinde Merkez'de hastalarla konuşan İşkence ve Travma Mağdurları Yardım ve

Rehabilitasyon Hizmetleri'nin iki çalışanı ile bir araya geldim. Mike yerleşkesinde:


57

... tüm erkeklerin şok geçirmiş halde ve sersemlemiş ve şaşkın vaziyette kendi odalarından dışarıya

baktığı bir savaş bölgesini andıran bir sahne gördüler... STTARS hastaları ve diğerleri hem fiziksel

yaralanmalar (kırık burun, şiddetli morarma, kesikler, çıkık diz ve eller, kafa yaralanmaları) hem

de duygusal sıkıntılara destek aramak için her ikisine de yaklaştı.... Adamlar güvenlikleri

konusunda korku, G4S ve PYG yerel halkı/G4S ve polise karşı ve Avustralya Hükumetine karşı öfke

ve destek ve kısa sürede aileleriyle iletişim kurma ihtiyacını dile getirdi.

Son olarak, 16 Mart 2014 tarihinde Mike yerleşkesinden topluluk liderleri ile yaptığım iki saatlik

oturumdan sonra, beni, binaların hem dışında hem de içindeki mermi delikleri veya işaretlerini

göstermek için yerleşkelerini ziyaret etmeye davet etti. Ben de öğleden sonra 4:30'da öyle

yaptım.

Bay T1 benim asıl rehberim oldu ve gördüklerim şunlardır.

İlk olarak Mike yerleşkeının açık alanlarındaki binaların duvarlarındaki kurşun delikleri

gösterilmiştir. Pugwash üzerindeki yerleşkenin ana kapısı yakınında:

Yerleşkeye girer girmez hemen sağdaki binanın duvarında kurşun delikleri

Açık rekreasyon alanının çatı cephesinde bir mermi deliği ve

Yerleşkeye girer girmez hemen soldaki binanın duvarında kurşun delikleri

Binaların duvarlarındaki mermi delikleri orta boylu bir adam için yaklaşık göğüs hizasında idi.

Yerleşkenin arka kuzey batı köşesinde, yani MA 1 ve MA 2 adı verilen konaklama bloklarının

arkasında, bina yapısında, biri de merdiveni destekleyen bir çelik kirişe saplanmış olan kurşun

delikleri vardı. Bir mermi deliği göğüs hizasındaydı ve başkası yerden yaklaşık bir metrenin

yaklaşık üçte ikisi yükseklikteydi.

Bu dış muayeneden sonra, üst kata (MA 2) alındım ve daha fazla kurşun delikleri gösterildi. Bir

yatak odasındaki delikler bir merminin, pencere pervazının alt solundan (alttakinin üstünde ve üst

ranzanın altında) binaya girdiğini ve yukarıya doğru yatay bir çizgi üzerinde odada yoluna devam

ettiğini ve odanın diğer (kuzey) tarafındaki üst ranzanın üstünden duvardan çıktığını gösteriyordu.

Sonra bitişik yatak odasına götürüldüm ve merminin o odanın tavanına gömülü olduğu yeri

gördüm.

Bu ilk iki odanın sakinlerinden biri, olaylar sırasında o pencerenin yanında - tam da merminin

yolunda - olduğunu ve dışarıda neler olup bittiğine baktığını söyledi. O hâlâ orada daha uzun süre

kalmış olsaydı, vurulmuş olabileceği olasılığı ile sarsılmış durumdaydı.


58

MA 1 ve MA 2'deki yatak odaları ve yatak odalarından dışarı açılan kapılar arasında, metal ızgara

geçit yolu vardı. Alt seviyede (MA 1), yerleşkenin arkadan geçiş yolu boyunca duvarlarda, ateş

edilen merminin yol açtığı işaretleri olduğu söylenen bir dizi iz gösterildi.

Özellikle zemin katta bir odaya götürüldüm. Odanın kapısının polis yerleşkeye girdikten sonra açık

olduğu ve bir noktada dik açıyla geçidin içine uzandığı söylendi. Rehberim - bir av tüfeği

saçmalarının izleri olduğu söylenen ve görünen - kapının üstündeki kaba hat boyunca üç ve

aşağıda diz seviyesinde iki göçüğü işaret etti.

8. BÖLÜM REZA BARATI'NİN ÖLÜMÜ VE DİĞER AĞIR YARALANMALAR

Şubat 2014'ün 16. ila 18. günleri arasında kalan dönemde, IHMS'de (Uluslararası Sağlık ve Tıp

Hizmetleri) en az 69 kişi tedavi edildi. Hafif şekilde yaralanan başkalarının da olduğu şüphesiz

olmakla beraber bu kişiler tıbbi müdahalede talebinde bulunmadılar. Yaralı oldukları bildirilen

bazı sığınmacılar çeşitli şahsi kaygılar nedeniyle IHMS kliniğine gitmemeyi tercih ettiler.

Soruşturulmakta olan olayları takip eden günlerde, bilhassa travma sonrası stres bozukluğu

(TSSB) nedeniyle başka kimseler de tedavi görmek için başvurdular. Manus Merkezinde

görüşülen kıdemli IHMS personeli, TSSB'den mustarip hastalarla başa çıkabilmek için 18 Şubat

2014'ten hemen sonra 9 adet psikiyatrist eklendiğini söyledi.

Daha fazla uzmanlık gerektiren tıbbi tedavi için sekiz hasta Port Moresby'ye, bir hasta ise

Avustralya'ya gönderildi.

Bunlara ek olarak, İnceleme için geribildirim formu vermiş olan sığınmacıların birçoğu uyumada

zorluk çektiklerini, kabus gördüklerini ve güvenliklerinden, başka bir saldırı olmasından

korktuklarını söylediler. Bazı hastalarda bu anksiyete öyle bir seviyeye ulaşmış durumda ki artık

geceleri değil sadece gündüzleri uyuyabildiklerini bildirdiler.

Yaralıların büyük bir bölümü ve ağır yaralıların tümü sığınmacılardı. Aralarındaki en

ağır dört vaka şunlardı:

Yaralanma neticesinde ölen Reza Barati (Tekne numarası FRT067)

Sağ gözünü kaybeden [Sansürlenmiş]

Kalçasından vurulan [Sansürlenmiş] ve


59

Boğazı kesilen Bay T2.

Bay T2'nin yaralanmasına ilişkin detaylar bu Raporun 6. Bölümünde verilmiş bulunmaktadır. Diğer

yaralanmaları çevreleyen koşullar aşağıda belirtilmiştir.

8.1 Reza Barati

Bay Barati, Mike yerleşkesinde yaşayan İranlı genç bir erkekti. Yaklaşık iki metre boyundaydı ve o

topluluktaki en göze çarpan sığınmacılarda biriydi. Mike'tan arkadaşları bana kendisinin son derece

nazik bir insan olduğunu söylediler.

17 Şubat 2014 gecesi yaşanan kargaşada, Bay Barati birkaç kişi tarafından saldırıya uğradı ve Bay

T3 olarak adlandıracağım [Sansürlenmiş] bu saldırıya tanık oldu. Bay T3, kendisinin ve Bay

Barati'nin Endonezya'dan aynı gemiyle geldiklerini ve arkadaş olduklarını söyledi.

Bay T3 ben kendisiyle görüştüğüm sırada Papua Yeni Gine (PYG) polisiyle saldırı hakkında

konuşmamıştı çünkü bana şöyle dedi:

“Kendimi güvende hissetmiyorum. Beni öldürmek istediklerini düşünüyorum.”78

Bay T3 daha önceden ancak Avustralyalı avukatı (PYG'de avukatlık yapmamaktadır) kendisine eşlik

ettiği takdirde polise ifade vereceğini bildirmişti ancak Bakanlık, bu amaçla Manus'a gelmesi için

ödeme yapmayı reddetti.79

Yine de, Bay T3 kaydedilen bir görüşmede benimle açıkça konuştu. Bana verdiği bilgiler aşağıdaki şekildedir.

Konut bloku MA 6'da yaşıyor. Odası üst seviyede ve yerleşkenin merkezi bölgesine bakan odalar

arasındaki geçidi boylu boyunca görebiliyor. Binaların dışında birinci katta sahanlığı olan metal bir

merdiven var. Bu olaylar patlak verdiğinde, Bay T3 odasının açık kapısından izliyordu.

O sırada, odada kendisiyle beraber başka tanıklar da vardı. Bay T3, görüşme sırasında bana verdiği

el yazısı notla bu tanıklardan üçünün kimliğini açıkladı: [Sansürlenmiş].

78

Görüşme metni, Sayfa 19, satır 16 79

Bunu müteakip, Departman, Port Moresby'de avukatlık yapan Avustralyalı bir avukatın Manus'a gelerek 14 Nisan

2014'te başlayan hafta Bay Barati'nin ölümü hakkında Bay T3 ve 10 başka mülteci ile yapılacak görüşmelere katılmasını

finanse etti. mülteciler polis görüşmelerinde kaygılanacak bir şey olmadığını gördüklerinde, 18 mülteci daha avukat

istemeden görüşmeye geldi.


60

Tanıklardan [Sansürlenmiş]'in, bu İnceleme için verdiği geribildirim formunda aşağıdaki beyanda

bulunan [Sansürlenmiş] olduğu düşünülüyor:

Odamın penceresinden arkadaşımın öldürülmesini gördüm. Nasıl vahşice öldürüldüğünü

gördüm. O geceden beri akli durumum da iyi değil. Uyuyamıyorum, her zaman stresliyim,

kabuslar görüyorum, hep korkuyorum.

[Sansürlenmiş], geribildirim formunda şunları söyledi:

... oda arkadaşımın öldürülmesini gördüğüm için psikolojik acı çekiyorum.

İncelemeye ayrıca [Sansürlenmiş] tarafından bir geribildirim formu verildi. Kendisi şunları dile getirdi:

Reza Barati'nin önümde öldürüldüğünü gördüm. 'MOBO Mangası' (MOBO Squad) ve G4S

arkadaşımızın kafasına taş ve sopalarla vurdular, biz ise onu kurtaramadık.

Bay T3, isyan çıktığında Bay Barati'nin ilk başta internet odasında olduğunu, Mike yerleşkesinde

silahlar ateşlendikten sonra ise Reza Barati'nin odasına gitmek üzere merdivenlerden çıktığını

gördüğünü söylüyor. Bay Barati, Salvation Army ile çalışan ve kendisi tarafından [Sansürlenmiş]

olarak bilinen bir PYG vatandaşı tarafından takip ediliyordu.

[Sansürlenmiş]'in kimliği [Sansürlenmiş] olarak belirlendi ve Salvation Army kendisini çalıştırdıklarını

teyit etti. Merkezi ziyaret ettiğimde, ana giriş kapısının dışında, Bibby'ye giden minibüsün kalktığı

durakta [Sansürlenmiş]'i gösteren bir ilan vardı. İlanda, hiçbir koşul altında bu adamın Merkeze

girmesine izin verilmemesi gerektiği yazıyordu. Bay T3 şöyle devam etti:

Evet, ta kendisi; o (Bay Barati) üst kata çıkmaya çalışırken, bu adam kafasına iki kere çok

uzun bir sopayla vurdu ve odanın kapısında, merdivenlerden çıkmaya çalışırken daha da

aşağıya düştü. Aşağı düştüğünde, 10'dan fazla görevli memur kendisinin yanından geçti ve

hepsi gelip kafasına tekme attılar. Bu memurların yüzlerinden tanıyorum. O gece çalışan bu

memurların yüzleri varsa hepsini tanıyabilirim; aralarında PYG yöre halkı, PYG güvenlik

görevlileri ve Avustralyalı insanlar vardı. Hepsini tanıyorum. Sonra, en sonunda, (Bay Barati)

aşağıdayken, tüm o memurlar, isyan donanımları vardı... ve dışarıdan gelen yöre halkı,

çünkü bize kim saldırdıysa arka duvardan, Mike'ın arka duvarından gelerek saldırdı. Çitleri

kırdılar, çitin üstünden atladılar ve gelip bize saldırdılar, güvenlik görevlileri de önden

saldırdı. (Bay Barati) düştüğünde, oradan geçen tüm güvenlik görevlileri kafasını

tekmelediler, sonuncusuysa, PYG yöre halkından birisi [Sansürlenmiş], adam [Sansürlenmiş],

kafasına kocaman bir taşla vurdu.80

80

Görüşme nüshası, sayfa 3, satır 6 -18


61

Bay Barati'nin merdivenlerin tepesinden Mike yerleşkesindeki merkezi açık alana nasıl geri geldiği

net değil.

Bununla beraber, G4S İşletme Müdürlerinden Dinesh Perera olaya bu noktada dahil oldu. Kendisi

görüşmesinden alınan bu kayıtta neler yaptığını açıklıyor:

Bay Perera ve bir başka G4S görevli memuru, 23.26'da silah seslerini duyduklarında Foxtrot

yerleşkesinin ana giriş kapısındaydılar. Ana yol boyunca uzanan Mike yerleşkesine geri

döndüler ve ana giriş kapsının sol tarafındaki çitlerin kırılmış olduğunu gördüler.

Yerleşkenin dışında birtakım yaralı sığınmacılar vardı. Kötü şekilde yaralanmış gibi görünen

bir çiftin durumu inceleyip kendilerini IHMS'ye gönderdiler.

Daha sonra giriş kapısını açıp Mike'a gittiler. Sığınmacılar konutların dışında, yemek

salonunun çevresinde, yerde oturuyorlardı.

Reza Barati, yemek salonunun yakınında, yerdeki bir battaniyenin üzerinde yatıyordu. İlk

yardım ehliyeti olan Bay Perera, Reza Barati'nin nabzını kontrol etti, yüzünü tokatladı ve

adını seslendi ama bir karşılık alamadı. Bay Barati'yi bir IRT koruyucu kalkanın üzerine

yerleştirip yerleşkenin dışında bulunan bir hizmet aracıyla doğrudan IHMS'ye gönderdiler. 81

Bay Barati Bibby'nin yanındaki rıhtımda bulunan acil durum triyaj merkezine vardığında, önceki

gece Bay T2’yi tedavi etmiş olan aynı IHMS sağlık personeli tarafından muayene ve tedavi edildi.

Sağlık memurunun görüşme kaydında Bay Barati hakkındaki şu bilgiler yer almaktadır:

Triyaj merkezinde Bay Barati'nin tedavisiyle aralıklı olarak yardımcı oldu. Bay Barati,

getirildiği sırada yaşıyordu ancak sağlık personeli kendisinin nasıl yaralandığını

gördüğünde yaşamayacağını anlamıştı..

Bay Barati'nin kafatasının sol tarafında bir çatlak vardı ve kafası parçalanmıştı... Yüzündeki

yaralar ve göçükler, (sadece kafatasına olan darbe değil) çok şiddetli dövüldüğünü

gösteriyordu.

Tedaviyi yapan doktorun görüşme kaydında aşağıdaki gözlemler eklenmektedir:

Bay Barati rıhtımdaki acil durum triyaj merkezine getirildiğinde, doktor, nefes aldığını,

kalbinin çarptığını ve kan basıncının iyi olduğunu gözlemledi.

81

Görüşme kaydı, sayfa 2 - 3


62

Bununla beraber, gözbebekleri sabitti, büyümüştü ve ışığa tepki vermiyordu; bu, beyinde çok

yüksek basınç olduğunu ve feci bir kafatası yaralanması gerçekleştiğini gösteren çok kötü bir

işaretti. Kafatasında açık bir kırık vardı...

Hastanın kafatasının arkası, harici olarak yerin üstüne kanıyordu ve sağlık personeli bu

kanamayı durdurdu.

Hastanın nefes alabilmesi için hava yollarının açık kaldığından emin olmak üzere bir hemşire

hastanın yanında kaldı zira beyindeki basınç nefes almasını fiilen durdurabilirdi. Doktor ilk

olarak intübe etmek amacıyla hastanın ağzından bir tüp soktu. Bunu yaparken burnun ve

boğazın arka tarafında iç kanama vardı ve bu doktorun görüşünü tamamen kapatıyordu; bu

nedenle, doktorun prosedürü kör bir şekilde gerçekleştirmesi gerekti. Bu girişim başarısız

olduğunda, doktor hastanın hava yolunu emniyet altına almak üzere boğazından bir boru

geçirmek için boğazda bir kesik açma kararı aldı. Bu işlem başarıyla gerçekleştirildi ve Bay

Barati'nin durumu prosedür boyunca stabil kaldı.

Bay Barati, başka bir IHMS doktorunun ve bir hemşirenin eşliğinde ambülansla hastaneye

götürüldü. Ambülansta, hastanın kalp atışı dakikada 80'den, 60'a ve sonra 40'a düşerek

hastanın kalp krizinden ölmesine neden oldu; tedaviyi yapan doktor, bunun ağır beyin

yaralanmasının sonucunda meydana gelen intrakranyal basınç artışına klasik bir sekonder

tepki olduğunu söyledi.

Tedaviyi yapan doktorun görüşüne göre, Bay Barati, mesela Sidney'de olmuş ve o şehirdeki

en iyi tıbbi müdahaleyi görmüş olsaydı dahi bu yaralanma neticesinde hayatta kalamazdı.

8.2 Sağ gözünü kaybeden sığınmacı

Uzmanlar tarafından tıbbi müdahalede bulunulması için Manus Merkezi'nden götürüldüğü için

PYG'de gözünü kaybeden adamla görüşemedim.

İnceleme için elimizde bulunan tek bilgi, kendisinin 17 - 18 Şubat 2014 gecesi meydana gelen

yaralanmalarının kapsamıyla ilgili.

Bu adam IHMS'nin acil durum triyaj merkezine geldiğinde, kendisine Bay Barati'ye bakan

pratisyen hekimler yardımcı oldu.

Sağlık memurunun görüşme notlarında şunlar belirtiliyor:

Sağ gözünü kaybeden adam tıbbi müdahale için triyaj merkezine getirildi. Sadece

gözlemleyerek mağdurun bir sopayla veya demir bir çubukla dövülmüşe benzediğini söyledi.

Mağdurun yüzü inanılmaz derecede şişmiş, kırmızı ve kanlıydı.


63

Tedaviyi yapan doktorun görüşme kaydında aşağıdaki gözlemler eklenmektedir:

Mağdur getirildiğinde, doktor hastanın yüzünün sağ tarafının aşırı derecede şişmiş,

derisinin davul gibi gerilmiş olduğunu, mor ve siyah çürükleri olduğunu gözlemledi.

Sağ gözü şişme nedeniyle kapanmıştı. Hasta çok acı çekiyordu ve büyük stres altındaydı.

Muayenede, doktor adamın gözünden ziyade ciddi bir beyin hasarı olmasından

kaygılanıyordu.

Doktor, hastanın acı seviyesinin, optik siniri ezip söz konusu gözde görüş kaybına yol

açabilecek olan bir retro orbital hematom geçirmiş olduğunu gösterebileceğinden

kaygılanıyordu. Öyleyse, doktorun basıncı gidermek için gözün yanındaki kantusta bir

yarık açması gerekecekti.

Doktor gözü zorla açtığında akan kan ve pigmentli madde, hastada global yırtılma olduğunu

gösteriyordu... Bunun anlamı, yanal yarık açmanın artık klinik öncelik taşımadığıydı.

Hastanın acısını tedavi ettiler ve hasta Lorengau'daki hastaneye gönderildi. Tedaviyi yapan

doktor da hastayla birlikte gitti.

Doktor, yaralanmalara keskin olmayan bir nesneyle gerçekleştirilen şiddetli bir dayağın

yol açmış olduğunun net olduğunu söyledi.

8.3 Kalçasından vurulan sığınmacı

Gezici Polis mangası Mike yerleşkesine girip ateş etmeye başladığında, [Sansürlenmiş] kalçasından

vuruldu. Manus Merkezi'ni ziyaret ettiğimde [Sansürlenmiş] hala Port Moresby'de tedavi görmekteydi,

bu nedenle kendisiyle görüşmedim.

Bununla beraber, elimizde bulunan bilgiler ışığında, görünüşe göre bu yaralanmanın nasıl

gerçekleştiğini kimse görmemişti ancak bazı sığınmacıler yaralandığının farkına vardıklarında

kendisine nasıl yardımcı olduklarını bildirdiler.

IHMS sağlık memuru bana şunları söyledi:

Vurulan adam triyaj merkezine taşındığında, kendisine yardım etmekte olan adamlar

'Silahla vuruldu! Silahla vuruldu!" diye bağırıyorlardı.

IHMS hemen yaranın hayati tehlike oluşturmadığını tespit ettiler, temel tedavileri

uyguladılar ve hastayı hastaneye sevk ettiler.

Tedaviyi yapan Doktor [Sansürlenmiş] hakkında aşağıdaki gözlemleri gerçekleştirdi:


64

Bu adamı rıhtımdaki triyaj merkezine getiren G4S güvenlik görevlileri içeri girerken 'Kurşun

yarası!" diye bağırıyorlardı. Hasta acı çekiyordu fakat acısı aşırı değildi. Hasta kendisine ne

olduğunun tam olarak farkında değildi ama muayene sonucu sağ üst kalçasında 2

santimetrelik görünür bir delik olduğu görüldü. Kendisi bir süre gözetim altında tutuldu ve iç

kanama olmadığı görüldü. Sağlık personeli hastaya serum taktı, intravenöz sıvı verdi ve

kendisini yatırarak üstüne battaniye örttü. Hastaya önce bir hemşire refakat etti, klinik

olarak stabil olduğu netleşince ise bir Salvation Army çalışanı bu görevi devraldı.

Daha sonra, doktor bu hastayla ve gözünü kaybeden adamla birlikte Lorengau hastanesine

gitti. Kullandıkları araç, arka kabinin her iki tarafı boyunca maksimum beş kadar insan

alabilen dört tekerlekten çekişli bir araçtı. Hastanın durumu çok stabildi ve hasta yaklaşık bir

saat süren yolculuk boyunca ağrı ve acı şikayetinde bulunmadı.

Lorengau'da çekilen röntgen, adamın leğen kemiğinde metal parçacıklarının varlığını doğruladı.

Klinik olarak, o sırada herhangi bir önemli organın veya kan damarının zarar görmemiş olduğu

anlaşıldı, çok şanslıydı.

Daha sonra, hasta daha kapsamlı tıbbi müdahale için Port Moresby'ye nakledildi.

Port Moresby'de gerçekleştirilen birkaç prosedür sonrasında, kurşunun [Sansürlenmiş]'in leğen

kemiğinde bırakılmasına karar verildi zira herhangi bir rahatsızlığa yol açmıyordu, uzun vadede bir

sağlık sorunu tehlikesi yoktu ve kurşunun çıkarılmaya çalışılması birtakım tıbbi güçlükler içeriyordu.

[Sansürlenmiş]'in doğrudan (kazara veya kasıtlı olarak) mı yoksa seken kurşunla mı vurulduğu

şüpheliydi. İnceleme için [Sansürlenmiş]'in röntgenlerinin birer kopyası alındı ve Avustralya Federal

Polisi'nin (AFP) bu tipte en başarılı incelemelerin kurşun vücuttan çıkarılmış olduğunda yapıldığını

belirtmiş olmasına karşın bu kopyalar AFP'deki adli tıp uzmanlarına gönderildi.

AFP, İnceleme için, 3 Nisan 2014'te Adli Tıp Ateşli Silah ve Alet İşaret İnceleme Uzmanının aşağıdaki

tavsiyesini sundu:

Röntgen görüntüleri uzakta ve büyütüldüğünde çok pürüzlü çıkıyor.

Görüntülerin kalitesi ve çekildikleri açılar nedeniyle, bu merminin vücuda girmeden önce bir

yüzeyden sekip sekmediği konusunda herhangi bir görüş bildiremiyorum.


65

8.4 Diğer saldırılar

Bu Raporda daha önce de belirtildiği gibi, İnceleme için Bakanlıkın çeşitli dillerden

İngilizceye çevirdiği 270 geribildirim formu sunuldu.

İncelemede, sığınmacılardan alınan tüm geribildirim formlarının bir listesi derlenmiştir ve

bu listede aşağıdakiler işaretlenmiştir:

* Ceza gerektiren suça veya suçlara maruz kalmış olan sığınmacılerin suçlamalarını içeren

tüm geribildirim formları,

Diğer sığınmacılara karşı işlenen ceza gerektiren suçlara tanık olduklarına dair sığınmacı

beyanlarını içeren tüm geribildirim formları.

Bilhassa, listede gurbetçi bir G4S güvenlik görevlisi olan [Sansürlenmiş]'e karşı yapılmış olan

birtakım saldırı suçlamaları bulunmaktadır.

İşaretlenen tüm bu geribildirim formlarından ve ilgili diğer materyallerden oluşan bir klasör, 7

Mayıs 2014 tarihinde Port Moresby'de Papua Yeni Gine Kraliyet Polis Teşkilatı'na teslim

edilmiştir.82

9. G4S'İN GÖRÜŞ BEYANI

G4S, İnceleme için 16 Nisan 2014 tarihinde G4S'in görüşüne göre olayın temel nedenleri ve

17 Şubat'taki sonuçlarına ilişkin kapsamlı bir liste içeren uzun bir görüş beyanında

bulundu.83 Bunlar:

sığınmacıları Avustralya'ya yeniden yerleştirilmeleri fırsatını ortadan kaldıran politika

değişikliği ve 16 Şubat 2014 tarihli toplantıda bu politikanın etkilerinin sığınmacılara

aktarılış şekli

sığınmacıların alabilecekleri durumlarına ilişkin bilgiler üstündeki sınırlamalar

sığınmacıların sığınmacılik durumu tespitlerinin işlenmesindeki gecikmeler

82

Bkz. Tavsiye 1 83

Bkz. Görüş Beyanı, sayfa 7 ve 8, daha ayrıntılı bilgi için sayfa 25 - 37


66

Yeni sığınmacıların gelmesiyle çok sayıda bekar yetişkin erkeğin ve sınırlı imkanların

bulunduğu Merkez'deki fiziksel ortam

sığınmacılar zor kullandıkları bir durumla başka çıkılması için yetersiz güvenlik altyapısı;

amacına uygun olmayan çitler, su, elektrik ve kanalizasyon gibi stratejik lojistik kaynakların

düzenlemelerinde zafiyet, yetersiz erişim kontrolü altyapısı, CCTV olmaması ve güvenilmez

aydınlatma

G4S'in, kıyı Avustralya'daki göç alıkoyma/gözaltı tesislerindeki pozisyonun aksine,

sığınmacılerin derme çatma silah ve mermileri biriktirmemelerini sağlamak için arama

yetkisi kullanmak veya güç kullanmak için yasal yetkilerinin olmaması

G4S'in gezici polis mangası üzerinde herhangi bir yetkisi yoktu. G4S gezici polis mangası

tarafından ateşli silahların kullanılmasıyla ilgili kaygılarını belirtmişti, 17 Şubat gecesi polisin

Mike Yerleşkesini çevreleyen çitleri aşıp yerleşkeye girmek için gerçekleştirdiği eylemler

beklenmedik ve öngörülemezdi, G4S'in ise polisin bu olayları körüklemesini önlemek için

herhangi bir imkanı veya yetkisi yoktu,

Altyapı sınırlamalarının azaltılması için uzman personelin gerektiği bir ortamda G4S'in

sözleşme gereği, tercihen yerel ticari işletmeler aracılığıyla olmak suretiyle en az %50 yerel

Manus personeli çalıştırması gerekliliği. Taşeron güvenlik personelinin sıradan ayrılıp polisle

beraber Mike Yerleşkesine girdikleri saptanırsa, G4S'in bakış açısından bu tamamen

beklenmedik ve öngörülemezdi ve eğitimlerine, aldıkları talimatlara ve görevlerinin

kapsamına aykırıydı. G4S, bu yöndeki polis soruşturmalarının devam etmekte olduğuna,

polis soruşturması için her açıdan işbirliğinde bulunduklarını ve bulunmaya devam

edeceklerine dikkat çekiyor.

G4S değerlendirmesi işbu İnceleme ile elde edilen bulgularla ve erişilen sonuçlarla genel olarak

tutarlı.84

G4S değerlendirmesi konumunu destekleyen önemli miktarda bilgi sağlayan 18 ek içermektedir.

Değerlendirme ve ekleri bu İnceleme ile doğrudan alakalı birkaç konuya değinmektedir:

Risk değerlendirmeleri

Bakanlıka yapılan bildirimler

84

Bununla beraber, Bölüm 11.3'te madde işaretli listedeki sondan bir önceki madde ve Bölüm 11.10’da madde

işaretli listedeki sonuncu madde ile ilgili yorumlara bakınız.


67

Olaylardan önce alınan ihtiyati tedbirler

16-18 Şubat 2014 olayları

RPYGC gezici mangasının rolü, ve

17-18 Şubat 2014’teki olayın sonuçları.

Bu konular aşağıda nitelendirilmiştir.

9.1 Risk Değerlendirmeleri

Mart 2013’te G4S’den Chris Manning Bakanlık’a ve bir Müşterek Görev Kuvveti Ajansı85’na Öğrenilen

Dersler NA86 ve Villawood başlıklı bir sunum yaptı. Konu sunuma ait power point slaytları G4S

değerlendirmesi Ek 8’de yer almaktadır.

Sunumda, Avustralya İnsan Hakları Komisyonunun 31 Mayıs 2011 tarihli bildirisinde sığınmacı

taleplerinin işlenmesindeki gecikmeler ve ilerleme hakkındaki bilgi eksikliğinin tutukluların

sinirlenmesine ve endişelenmesine, alıkoyma merkezinin ise gergin ve patlamaya hazır bir noktaya

gelmesine, nispeten daha küçük olayların hızla tırmanabileceği bir hale gelmesine sebep olduğu

belirtilmiştir.

Bu arka plan karşısında G4S aşağıdakileri tavsiye etmiştir:

Zincirli kapılar ve tel örgüler GGM87’lerde, bilhassa yüksek güvenlikli GGM’lerde,

kullanılmamalı fakat hasara ve ihlallere karşı ilave güvenlik sağlamak için daha dayanıklı

tel örgüler ya da sağlam malzemeler kullanılmalı.

Manus Bölgesel İşlem Merkezi’ndeki fiziki güvenlik kısıtlamaları ile ilgili bu mesaj birkaç

defa yinelenmiştir.

2013 ortalarında merkezden ailelerin çıkartılması önerildiğinde, G4S 23 Mayıs 2013 tarihli

(Ek 10) resmi bir Sadece Bekar Yetişkin Erkekler için Güvenlik Risk Değerlendirmesi

hazırladı. O zaman, Merkez’in yaklaşık 400 erkek sığınmacıya kalacak yer sağlaması

düşünülmüştü.

Açıkçası 400 güçlü-kuvvetli bekar erkek yetişkin için olan bir tesisi yönetmenin 400 erkek,

kadın ve çocuklu bir tesisi yönetmekten daha fazla riski vardır.

Öngörülen en yüksek risklerden biri İsyan/arbededir ve önerilen anahtar kontroller:

85

Noel Adası 86

Bunun Operasyon Egemenlik Sınırı Müşterek Görev Kuvveti Ajansı olmadığına dikkat ediniz

87 Göçmen Gözaltı Merkezi


68

Lokal Polisle birlikte hareket edin ve Polis’in yasayı uyguladığından emin olun

Çevredeki güvenlik çitini güçlendirin (açılı üst bölgesi Yönetim alanına geçişi zorlaştıracak 12

ft tahkimatlı tel örgü yerleştirin)

Merkez etrafındaki güvenlik ışıklandırmasını iyileştirin.

Risk durumu, politikanın denizaşırı işlemden işleme değiştirilmesinin ve PYG’de 19 Temmuz 2013’te

açıklanan yerleştirme ve bunu takip eden altyapı kontenjanı artırılmaksızın sayıları artan

sığınmacıların barınmasını sağlamak için yapılan genişletmenin ardından risk durumu dramatik

olarak değişti.88

Değerlendirmesinde, G4S yeni politika ile ilgili olarak şunları söyledi:

… Merkez’in düzeni ile güvenlik profilini dinamik olarak değiştirdi ve sığınmacılar arasındaki

tansiyonu artırdı. G4S’nin Bakanlık’a bu değişimin güvenlik sonuçları ile ilgili görüşünü

aktarması için fırsatı olmadı.89

G4S Bakanlık’a güncel bir risk değerlendirmesi sundu.

26 Temmuz 2013’te, Chris Manning Bakanlık’ın Denizaşırı Hizmetler Bölümüne G4S’nin Manus

Adası’nda verdiği hizmetler için revize teklif talebine karşılık bir yazı yazdı (Ek 6). Yazı talebe ilişkin

arka planı şu sözlerle açıkladı:

24 Temmuz 2013’te, Bakanlık G4S’yi Manus Adası’ndaki mevcut hizmetlerin İzinsiz Deniz

Girişlerinin 5 Ağustos itibariyle 11 hafta içerisinde 1160 ve 22 hafta içerisinde 1400 olması

hedefini gerçekleştirmek adına genişletilmesi üzere teklif vermesi için davet etti. 90

Bu teklif edilen artış Manus Merkezi’ndeki geçici düşük güvenlik boyutunda büyük bir artışa

tekabül etti ve bununla ilgili olan risk de dolayısıyla arttı.

G4S teklifi aşağıdaki kısmı da içeriğine aldı:

9.2.Lojistik Merkezi. Diğer bir önemli teklif de genişlemenin ve uzaktaki sahanın zorluklarını

karşılayacak bir Lojistik Merkezi kurulmasıdır. Bu alan önemli stratejik lojistik demirbaşlarını

bulunduracağından bütünsel ve daha dayanıklı bir duvara ihtiyaç duyacaktır.

Yazı, G4S’nin sığınmacıların kaldığı alanın ortasında bulunan ters ozmos su üretim ünitesi gibi kritik

demirbaşların bulunduğu yerler ile ilgili önemli kaygılarını ortaya koydu. 91

G4S 10 Ocak 2014’te aşağıdaki yorumları içeren ilave bir risk değerlendirmesi (Ek 11) hazırladı.

88

Değerlendirme, sayfa 9 89

Sayfa 12 90

Sayfa 1 91

Sayfa 6, Paragraf 7.1


69

MADIM92 sığınmacıları ağırlıklı olarak fiziksel olarak fit ve güçlü, yüksek bir yüzdesi 35 yaşın

altındadır. Askeri personelden profesöre farklı geçmişleri vardır. Çoğu eğitimli, hayli zeki,

kendini açıkça ifade edebilen ve iki dil bilen kişilerdir. Tutarlı bir biçimde Avustralya

anakarasına yerleşmeye ve Avustralya’da ikamet etmeye motive olmuşlardır. Bireysel risk

seviye ortalamaları düşüktür, ancak Merkez içerisinde bir araya geldiklerinde istikrarı ve

bölümler arasındaki uyumu azaltıp karmaşayı ve saldırganlığı artıran gruplar da

bulunmaktadır.

Bölümlerin çok az ortak yönü vardır. Yapısı, tesisleri, yerleşimi ve emniyet/güvenlik riskleri

birinden diğerine büyük ölçüde değişir. Bu durum yerleşke içerisinde çok farklı emniyet ve

güvenlik taktiklerinin gerekmesine yol açar. Yerleşkelerin ayrıca sürekli dalgalanan tansiyon

seviyeleri vardır. Bu dalgalanma faktörü olayların önceden tahmin edilmesini ve

engellenmesini zorlaştırır.

Sığınmacıların yeterli motivasyona ulaştıklarında kurulu güvenlik altyapısının büyük

çoğunluğunu ihlal edebilecek beceride olması son derecede muhtemeldir. Kurulu ve hatta

yeni tamamlanmış Mike yerleşkesindeki tel örgüler halihazırda amaca uygun inşa

edilmemiş ve genel olarak nüfus kontrolü ve grup ayrımı için yetersizdir. Sığınmacıların

standartların altındaki bu tel örgüleri ihlal etmemelerinin ana nedeni olarak halihazırda

bunu yapmaya motive olmamaları olarak değerlendirilmektedir. Tel örgü ihlali yapmaya

kararlı olduklarında mevcut tel örgülere sığınmacıların hareketini kontrol etmek adına

güvenilemez.93

Özetle, G4S 1400 yetişkin bekar erkeğin düşük güvenlikli geçici bir merkezde Bakanlık ile birlikte

barındırılmaları ile ilgili kaygılarını geçtiğimiz aylarda birkaç defa dile getirdi.

9.3 Bakanlık’a Yapılan Bildirimler

G4S değerlendirmesinin ekleri şirketin Avustralya Günü’nden sonra artan kaygılarını kayıt altına

almaktadır.

30 Ocak 2014’te Chris Manning Bakanlık’a aşağıdakileri e-mail ile göndermiştir:

Adadaki güvenlik durumu ile ilgili gittikçe artan bir şekilde kaygılanıyorum. Bildiğiniz üzere,

barışıl protestoların yapılması sayesinde huzurlu birkaç gün gün geçmişti ve onlar huzur

içindeydi, ama istihbaratın şimdi edindiklerine göre ileride gelişen başka şeyler olabilir.

Bakanlık’ın POM’dan94 Manus’a durağanlığımızı ve olay cevap kabiliyetimizi güçlendirecek ve

gerektiğinde Bibby için fazladan koruma sağlayacak ilave 30 koruma için kısa sürede onay

vermesini öneriyorum. Eğer gerekirse biz de bunu 72 saat içerisinde ilave 100 koruma ile

takviye edebiliriz. 95

92

Manus Adası Denizaşırı İşlem Merkezi 93

Sayfa 6 94

Port Moresby 95

Ek 12


70

Daha sonra aynı gün, Bay Manning Bakanlık’a (farklı bir memura) başka bir e-mail gönderdi. Tel

örgülerin aşağı indirileceği ve yangın çıkarılacağını öne süren en güncel istihbarata istinaden, dedi

ki;

Bu ekstra güvenlik görevlilerini talep etmemizin nedeni güvenlik alt yapısının çok zayıf

olmasıdır.. Bu kötü altyapı riskini azaltmanın tek yolu “adam duvar” oluşturacak önemli

ölçüde artırılmış personel kadrosudur… 96

Bakanlık Ada’daki talebi ve Ulusal Ofis seviyesini değerlendirdi ve derhal ilave koruma personelini

onayladı. 97

2 Şubat 2014’te, G4S Manus Adası RPC Bölgesel Genel Müdür Yardımcısı, Bakanlık’ın Merkez

Koordinatörü Anthony Keipp’a e-mail attı:

Son dönemde görüştüğümüz üzere inanıyorum ki Bakanlık’ın sığınmacıların protesto

eylemlerinin olduğu şu yerleşkelerdeki her protestoda dile getirilen isteklerine/taleplerine

yanıt vermesinin zamanı gelmiştir.

Mevcut Sığınmacı protesto eylemi daha fazla program ve aktivite ihtiyacı, yaşadıkları koşullar

ya da şu an ellerinde olan imkanlar ile ilgili değildir. Aksine, protesto eylemi DIBP ve PYG ICSA

arasındaki yerleştirme için yapılan sığınmacı başvurularına ne olduğu ile ilgili iletişim ile

alakalıdır. Sığınmacılar bana ve ekibime birçok defa, Avustralya’ya gitmeyeceklerini

anladıklarını söylediler; bu Mesajlaşma işe yaradı. Bilmek istedikleri, şimdi, PYG’de iskan

edilecekleri zaman mı, yoksa, seçenler için, eve gidebilecekleri zaman mı? Hiçbir sayıda P&A

veya seferin sığınmacıların buradan ne zaman çıkacakları gibi basit bir soruya ilişkin yanıt

alma isteklerini azaltacağını düşünmüyorum. 98

E-mail’in ekinde G4S’nin sürekli olarak gördüğü talepleri özetleyen bir komite üyesinin talebi

yer almaktaydı, şöyle ki:

Yasal personele erişim eksikliği (anekdot olarak, bazı sığınmacılar üç ay önce

görülmüşlerdi ve o zamandan sonra hiçbir şey)

Göçmenlik personeline erişim eksikliği (RSD işlemini gerçekleştirmek için)

Başvurularına ne olduğu ve cevapları ne zaman alabilecekleri zaman dilimi ile ilgili bilgi eksikliği

Size ve PYG ICSA’ya mümkün olan ek kısa sürede sığınmacılar ile anlamlı bir diyalog kurmanızı

ve yöneltilen sorulara somut cevaplar sunmanızı ısrarla tavsiye ediyorum. Somut yanıtlar

veremeseniz de, inanıyorum ki, diyalog hareketinin kendisi uzun bir süre mevcut tansiyonu

iyileştirecek ve bu sayede Merkez’in emniyeti ve güvenliğine yönelik riskleri oluşturan tansiyonu

96

Ek 13 97

Sekreterliğe yapılan 4 Şubat 2014 tarihli departman bildirisi şunları içerir: Haftasonunda Manus Adası’na ilave 30 koruma

gönderdik ve 4 Şubat Salı günü çarter seferi ile gelecek Departman’ın karşılama desteği ile 100 adet takviyemiz mevcut. Ek 1’e bakınız 98

Ek 9


71

azaltacaktır.

G4S diyor ki:

İlk olarak, Bakanlık gerekli davranış biçiminin protestolar durana kadar sığınmacılar ile

müzakereleri reddetmek olduğuna inandı, fakat nihayetinde Bakanlık G4S’nin fikrine katıldı

ve böylelikle sığınmacı komitesi liderleriyle bir toplantı99 düzenlendi.100

9.4 Olaylardan önce alınan ihtiyati tedbirler

G4S değerlendirmesi şiddet içeren muhtemel bir olaya ilişkin (tel örgülerin aşağı indirilmesi veya

yangın çıkarılması) ilk istihbaratın elde edildiğinde birkaç ihtiyati tedbirin alındığını

detaylandırmaktadır.101 Alınan tedbirler aşağıdakileri içermektedir:

İstihbarat toplanmasını güçlendirme

İtfaiye ekipleri yangın söndürme teknikleri ve yangında ilk yardım konularında eğitildi

Tekerlekli çöp tenekeleri mobil yangın konteynerleri olarak kullanılmalarını engellemek için

her saat boşaltıldı

Depolama konteynerlerinin tümü ve önemli olanları alandan uzaklaştırıldı.

Güvenli Kasa konteynerlerinin içindekiler Bibby içinde veya başka bir yerde emniyet altına

alındı.

Merkezin dışında yalnızca 6 gerekli ve derhal olarak ihtiyaç duyulan araç bırakıldı

(ambulans medikal klinikte, iki yangın söndürme aracı ve üç adet 4 çeker araç)

Olay müdahale ekipleri merkez etrafında 8’li, 16’lı ve 32’li gruplar halinde yayılma talimi

yaptı

PYG vilayet polisi ile koordinasyonu sağlamak için başarısız denemeler yapıldı ve

Yönetim binalarından gereksiz dosyalar ve nesneler kaldırıldı ve personel gerekli olması

halinde acil durum tahliyesi için hazırlandı.

16-18 Şubat 2014 tarihli istihbarat raporlarının Değerlendirme notları detaylıydı, kapsamlıydı ve

doğru olduğu kanıtlanmıştı.

99

Bu, 5 Şubat 2014’teki toplantıdır 100

Değerlendirme, sayfa 18


72

9.5 16 – 18 Şubat 2014 Olayları

G4S değerlendirmesi kısaca 16 Şubat 2014’te sığınmacılarla yapılan görüşme ardından meydana

gelen olayları özetlemektedir.

Aşağıdaki bilgiler daha önce bu raporda ortaya konulan açıklamaları tamamlamaktadır.

Bu sığınmacılar Oscar yerleşkesinden firar ettiklerinde Yeşil Alarm (Firar) verildi. Bu Mike’taki

sığınmacılar tarafından duyuldu ve bunların büyük bir bölümü hemen protestoya başladı. Sayıca

200’den fazla olan bu grup, ağza alınmaz sloganlar attılar ve mesaileri bittiği için Merkez’den

ayrılan lokal temizlikçi personele ırkçı söylemlerde bulundular. Sloganlar ‘Sk…m PYG’yi’, ‘Ananızı

sk….m’ ve diğer ağza alınmaz terbiyesiz ve ırkçı söylemleri içeriyordu…

O akşam daha sonra, Foxtrot sığınmacıları iç tel örgüyü kırdılar fakat Mike bölüğü kapısından

girmelerine IRT tarafından engel olundu. IRT ayrıca Yeşil Alan’a (Mike ve Foxtrot bölükleri

arasındaki alan) başarılı bir hamle gerçekleştirdi ve sığınmacıları Foxtrot’a geri püskürttü.

Akabinde Mike yerleşkesindeki tansiyon sığınmacıların birbirlerine ve tüm bu üç harici tel

örgünün dışında yer alan PYG milliyetçileri ile lokal köylülere taş atmaları şeklinde yükseldi.

G4S lokalleri ve milliyetçileri sınır tel örgüsünün ardına uzaklaştırmak için ekstra güvenlik

görevlisi gönderdi ve Merkez yavaşça normale geri döndü. 102

17-18 Şubat 2014 olayları G4S kronolojisinde ciddi manada belgelenmiştir ve bu raporun önceki

kısımlarında geniş olarak incelenmiştir.

G4S değerlendirmesi aşağıdaki ilave noktalara değinir:

Olaylar genel olarak İranlı bekar erkek sığınmacıların diğer sığınmacılar ve Merkez personeli

üzerinde devamlı ve gayrimeşru bir saldırı gerçekleştirmelerinin bir sonucudur. Esasında, bu

sığınmacılar ciddi manada yaralama ve öldürme özelliği bulunan el yapımı silahlar üretiyor ve

bulunduruyorlardı. Bunlar, keskinleştirilmiş metal kazıkları ve korumasız sığınmacılara ve

personele atılacak büyük taşları içeriyordu. G4S’nin bunu önleme kabiliyeti, sığınmacı

yatakhanelerinde arama yapmasını sağlayacak yasal güç eksikliğinden engellenmişti. 103

Mike bölüğündeki çevre tel örgüsünün polisin gezici mangası tarafından aşılması ve içeride PYG

milliyetçileri ve lokal köylüler tarafından takip edilmelerinin hemen ardından meydana gelen

şiddetin sığınmacıların yaralanmasına ve Reza Berati’nin ölümüne yol açtığının farkında

olunması önemlidir. 104

Sığınmacılar ve G4S personelinin talihsiz ve üzücü yaralanmaları devam ederken merkezdeki

deneyimli G4S yönetiminin ve birçok G4S güvenlik personelinin profesyonelliği ve cesareti

102





73

olmasaydı sonuç hiç kuşkusuz ki çok daha kötü olurdu105 ve

G4S’nin bu hareketi hiç kuşku yok ki büyük sayıda sığınmacınin yaralanmasını engellemiştir.

Birçok G4S memuru sığınmacıları korumak için fevkalade cesaret ve kendi personelini önemli

derecede riske atacak şekilde hareket etti. İsyanın ardından bu günlerde birkaçına ‘bizi

korudunuz’ ve ‘bizi kurtardınız’ gibi yorumlar yapan sığınmacılar tarafından ulaşıldı ve kişisel

olarak teşekkür edildi. 106

Değerlendirme birçok G4S memurunun kişisel riski göze alarak cesurca davrandığını ve çok sayıda

sığınmacınin güvenli alana alınarak ve olaylar sırasında alınan diğer önlemler sayesinde zarar

görmelerinin önüne geçildiğini kabul eder.

9.6 RPYGC Gezici Mangası’nın Rolü

Merkez’deki gezici manganın yayılmasının arka planına dikkat etmek önemlidir.

G4S değerlendirmesi şöyle der:

Polis gezici mangası Manus’a ilk olarak Manus’un bir göçmenlik merkezi olarak yeniden açılmasına

karşı lokal toprak sahipleri tarafından hava alanı ve tesise ulaşan yollarda yapılan protestolara karşı

Kasım 2012’de getirildi. Toprak sahipleri havaalanı pistini kapattı ve yolları bloke etti ve bunun

neticesinde polis de gezici mangasını sahaya ulaşımı yeniden açması için göndermesine sebep oldu.

Polis gezici mangası lokal polis değildi fakat bir paramiliter elit polis birliğiydi ve ağır derecede

silahlıydı.

Toprak sahibi protestosu gezici manganın varmasının ardından dağıldı. Ancak, gezici manga

Merkez’i dış tehditlerden korumak ve devamlı işletilmesini garanti altına almak için tesisin civarında

kaldı. 107

Önceden belirtildiği gibi, Merkez içerisindeki genel polisiye faaliyetler Lorengau’da bulunan bölgesel

lokal polisin sorumluluğu altındaydı.

Değerlendirme G4S’ye yazılı bazı sorular sundu. G4S lokal polis rolü ile ilgili olan bu sorulardan ikisini

aşağıdaki gibi yanıtlamıştır:

Polis Gezici Mangası Merkez’in dışından gelebilecek müdahaleleri önlemekten

sorumluydu. Lokal Polis ise yasaların uygulanmasından sorumluydu (saldırıların

soruşturulması, saldırılara katılmaktan şüpheli olanların tutuklanması ve itham edilmesi

105


Gönderim, sayfa 25 107

Değerlendirme, sayfa 784 -


74

vb.), fakat

Merkezde 17-18 Şubat 2014’te lokal polisin varlığı yoktu.

Başka bir soruya cevaben, G4S değerlendirmeye şunları söyledi:

AKO108 içerisinde gezici mangadan destek istemek gibi bir bahis yer almamaktadır. G4S

daha önce Bakanlık’a yazmış ve gezici manganın ‘ciddi bir olayda bilinmez bir nicelik’ olması

ve hafifleyen dengesiz durumlar için düzgün bir şekilde eğitilmediği ile ilgili kaygılarını dile

getirmişti.

Bu sebeple, G4S’nin görüşü Polis Gezici Manga’sının Merkezin dışında yer alması

gerektiğiydi. G4S’nin Merkez’in dışında meydana gelebilecek olayları yönetecek herhangi bir

yetkisi bulunmamaktadır ve dolayısıyla bununla polisin ilgilenmesi gerekmektedir.

G4S PYG polisine devretmek gibi bir kararı alabilecek tek yetkinin PYG’nin Göçmenlik Şefi ve Manus

RPC’nin Yöneticisi’nde bulunduğunu ekledi.109

Olaylar soruşturulurken bulunan Merkez tarafından yetkilendirilmiş hiçbir bölgesel polisin

olmadığını ve lokal polisin herhangi bir olayda isyanlarla başa çıkmak için gerekli donanıma sahip

olmadığı ve gerekli eğitimi almadığını söyledi.

Ancak, tek sorumluluğu Merkezi dış tehditlerden korumak olduğu söylenen azımsanmayacak

sayıda gezici manga gücü vardı.

Değerlendirme, gezici manganın rolünün bu şekilde anlaşılması PYG Ceza Yasası 1974’te ortaya

konan bir isyanı bastırmaya yönelik yasal zorunluluğunun göz ardı edilebileceğini belirtir ve bu

raporun ilerleyen bölümlerinde tartışılmıştır. 110

Gezici manga herhangi bir uyarı veya G4S ile bir hazırlık yapmadan tel örgüyü Mike’a doğru aştı ve

o yerleşkedeki kargaşayı zor kullanarak bastırdı.

Bunu yaparken, gezici manga Mike yerleşkesine girebilmek için Merkez’in dışındaki insanlar için

yolu açmış – ki bu bir dış tehdittir – ve sığınmacıların anlattığına göre, Reza Barati’yi öldürdü,

sığınmacılara saldırdı ve sığınmacıları yaraladı ve onların kişisel eşyalarını çaldı.

Eğer gezici manga Merkez’in dışarısında kalsaydı - ve PYG milliyetçilerini de dışarıda tutsaydı tabi ki

– ve Mike yerleşkesine göz yaşartıcı gaz kapsülleri atıp havaya uyarı ateşi açarak karışıklığı

bastırmak gibi diğer önlemlere başvursaydı bile daha az yaralanma ile 17-18 Şubat olaylarının daha

barışçıl sonuçlanacağını tespit edebilmek pek mümkün değil.

108

Acil Kontrol Organizasyonu 109

Değerlendirme G4s’nin gezici manga ve bölgesel polis arasındaki sorumluluk paylaşımı yorumunun belki de çok katı olduğunu belirtir: Bölüm 11.3’e bakınız 110

Bölüm 11.3’e bakınız


75

9.7 17-18 Şubat 2014 olayının sonuçları

Bu bölüm, isyan vuku bulduğunda Noel Adası ve Manus Adası’nda görev alan birisinin yaptığı

gözlemleri içerir. Gözlem Manus yaralılarının sayı ve ciddiyeti ile Noel Adası karışıklığı

karşılaştırıldığındaki farkın ne kadar çarpıcı olduğunu ortaya koymuştur.

Durumun birçok seviyede tamamen farklı olduğunu yanıtlamak adına bu yorumu G4S’ye ekliyorum.

Mukayeseyi reddetmesinin temelleri şunlardır:

Noel adasında herhangi bir dış yabancı polis gücü ve destekleyici yerel halk yoktu

Noel Adası Merkez’inin çok güvenli bir çevre tel örgüsü ve kapalı devre televizyonu vardı ve

amaca uygun özel olarak inşa edilmiş bir tesisti.

Noel Adası’nda kalanlar arasında olmak istemeyecekleri bir ülkeye değil de eninde sonunda

Avustralya’ya yerleşmek gibi bir beklenti vardı ve bu yüzden protestolar orada alı konulma

sürelerine göre sınırlıydı

Noel Adası’nda çalışan ciddi olarak farklı etnik ve kültürel kökene sahip lokal personel yoktu

Manus Adası’nda lokaller, sığınmacıların öfkeleri ve hayal kırıklıklarından doğan ve iki

grup arasındaki sosyal gerginliğe yol açan sözlü tacizin hedefi haline gelmişti ve

Noel Adası’nda olay müdahale timi bulunmamaktaydı ve ne diğer sakinleri ne de mülkü

korumaya muktedir herhangi bir başka bir opsiyon yoktu. AFP Kuzey Batı noktasında

zamanında yer almamıştı. Bu yüzden Noel Adası’ndaki sakinler herhangi bir korku ve

müdahale olmaksızın serbestçe dolaşmış ve istedikleri gibi isyan etmiş ve bunun

sonucunda milyonlarca dolarlık hasara sebep olmuşlardır. Hatta buna rağmen, yine bazı

personel ve sakinler yaralanmışlardır. Sonuç olarak, Manus Adası tesisinde meydana

gelen hasar maksimum 400.000 $’dır 111.

10. BÖLÜM DEĞERLENDİRME

Bu değerlendirme 16-18 Şubat 2014 olayları bağlamında, asıl gerekçelerin ne olduğunu belirlemek,

bu gerekçeleri ilgili otoritelere sunmak ve gelecekte olabilecek olayların yönetilmesini iyileştirmeye

yönelik tavsiyelerde bulunmak için hazırlanmıştır.

Olaylar o zaman mevcut olan şartlarda birkaç gün içerisinde vuku bulmuştur. Olaylar aynı zamanda,

Manus Bölgesel İşlem Merkezi için politikanın, altyapının ve gelecek planlamasının sürekli ve hızlı bir

şekilde geliştirilmesi arka planına karşı da meydana gelmiştir.

Görev Tanımının gereksinimlerini yerine getirmek için, tavsiyeler oluşturulurken olayların içinde vuku

bulduğu hem yakın gerçeklerin hem de daha geniş arka planın hesaba katılması gerekmektedir.

10.1 16-18 Şubat 2014 Olayları

16-18 Şubat 2014 tarihlerinde meydana gelen olaylara nedenler ve bu üç gün boyunca vuku bulan

111

Değerlendirme bu maliyet tahmininin doğruluğunu teyit etmemiştir


76

hadiseler bu raporun önceki bölümlerinde tanımlanmıştır.

Bu tanımlama ayrıca G4S’nin Manus Bölgesel İşlem Merkezinde tutulan yaklaşık 400 sığınmacının

protestolarda ve nihayetinde soruşturma altında olan hadiseler boyunca şiddet olaylarında aktif

olarak katıldığını öngörmesine rağmen olayların neden meydana geldiğini de açıklar.

Değerlendirmenin sağlanan bilgiler ışığındaki analizi olayların temel sebeplerinin aşağıdakiler

olduğunu doğrular:

Sığınmacıların Papua Yeni Gine’ye götürülmelerine olan öfkeleri

Eğer sığınmacı oldukları ortaya çıkarsa Avustralya değil de Papua Yeni Gine’de

yerleştirilecekleri yönündeki politikaya olan öfkeleri

Sığınmacı statülerinin belirlemesi işlemi sırasında yaşanan gecikmeler ve bu belirleme

işleminin ne zaman sonuçlanacağı hakkındaki bilgi eksikliğinin yarattığı hayal kırıklığı

Özellikle Manus Merkezinde ne kadar tutulacaklarını da içeren gelecekleri hakkındaki

belirsizlikten ortaya çıkan öfke ve hayal kırıklığı ve

Papua Yeni Gine’de yerleştirilmenin onlara ve ailelerine ne ifade edeceği ile ilgili bilgi

eksikliğinden doğan hüsran.

Bu temel nedenler bazı sığınmacılar ile Merkez’de çalışan Papua Yeni Gine vatandaşları ve onların

lokal destekçileri arasında gelişen sosyal gerginlik ile daha da kötüleşmiştir. Bu sosyal gerginlik

olaylar yaşanırken oluşan şiddetin seviyesi ve Reza Barati’nin ölümünü de içeren meydana gelen

ciddi yaralanmalar için büyük bir nedendi.

Olay sırasında kontrol kaybına ve ikinci geceki kargaşanın uzunluğun olmasına sebep olan başka

temel sebepler de vardı:

Merkezdeki fiziksel güvenlik düzenlemeleri büyük sayıda uysal olmayan sığınmacınin

yönetilmesine ve bulundurulmasına uygun değildi ve,

Güvenlik servis sağlayıcısının Merkez’deki büyük bir kargaşanın kontrolünü kaybettiğinde

Lorengau’da bulunan Bölgesel Papua Yeni Gine Kraliyet Polis Teşkilatı ile Manus BİM’de

konuşlu gezici manganın görev teslim ve geri iadesine ilişkin işlem ve zamanlama ile ilgili

görev ve sorumluluklarının açık ve net olmaması.

16 Şubat 2014 öğleden sonrasında Merkez’in Operasyon Müdürü ve tüm dört yerleşkedeki halk

liderleri arasında yapılan toplantı tüm bu faktörleri bir noktada topladı. O toplantı – ve

sığınmacıların kendilerine verilen cevaplardan tatmin olmayışları - sonraki olayların katalizörüydü.

16-18 Şubat 2014 olaylarına neden olan sebepler kombinasyonu veya tetikleyici faktörler göz önüne


77

alınacak olursa, servis sağlayıcılar tarafından görevlendirilen bazı münferit kişilerin ceza gerektiren

suça teşebbüs etmelerine, kendilerine işverenleri tarafından verilen talimatlara aykırı bir biçimde

kendi inisiyatiflerinde davranmalarına ve iş akitlerinin dışına çıkmalarına rağmen, Merkez’deki

Bakanlık memurları ve servis sağlayıcıları tansiyon arttıkça ve olaylar duruldukça buna uygun olarak

hareket etmişlerdir.

Ölüme, yaralanmaya, kişisel mülkün zayi olmasına ya da zarar görmesine veya herhangi PYG

yasalarının çiğnenmesine sebebiyet veren saldırıların sorumluluğu gurbetçileri ve sığınmacıları de

içeren saldırganlara aittir. Bu olaylar polis tarafından incelenmeli ve gerekiyorsa, kanıtlar davranış

biçimini ispat ediyorsa yargıya intikal ettirilmelidirler.

Daha az yaralanma ve hasarla sonuçlanacak faktörleri ayırt etmek ya da suçu direkt olarak

taraflardan birine ya da diğerine paylaştırmak mümkün değildir.

Gezici manga Merkezin dışında kalsaydı, sonrasında sığınmacılar, Mike yerleşkesine tel örgüyü

açtıklarında manga ile birlikte giren PYG vatandaşları tarafından saldırıya uğramayacak olacakları

tartışılabilir. Fakat, bu çıkarım eğer Mike yerleşkesindeki karmaşa polis müdahalesi ile

durdurulmasaydı ve kontrolsüz olarak devam etseydi 17-18 Şubat olayları nasıl gelişirdi ile ilgili

kayda değer bir yorumun yapılmasını gerektirir.

Bu tip olayların gelecekte meydana gelmesini önlemenin en iyi yolu tüm bu temel teşkil eden

sebepleri minimize etmekte hatta Merkez’deki tansiyonun tehlikeli bir noktaya gelmesini tetikleyen

gerçeklerin ortadan kaldırılmasında ve herhangi bir olay olduğunda fiziksel güvenliğin Merkez’in risk

değerlendirmesi ile daha iyi bir biçimde örtüşmesini sağlamakta yatar.

Buna karşın, değerlendirme, artırılmış güvenlik önemli olmakla birlikte, yükseltilmiş güvenlik

önlemleri sığınmacıların 16-18 Şubat 2014 olaylarına neden olan görünen belirtilerini

hedefleyecektir ama sebeplerini değil.

10.2 Politika, Altyapı ve Gelecek Planlaması

16-18 Şubat 2014 olaylarını tetikleyen faktörlerin çoğu zaten risk olarak tanımlanıştı ve düzeltici

eylemler alınmıştı ya da alınmaktaydı.

Bakanlık ve servis sağlayıcılar Başbakanlar Rudd ve O’neil’in 19 Temmuz 2013 tarihli açıklamasından

sonra çok hızlı hareket etmeliydi.

Yeni politikanın tüm gereksinimlerini karşılamak için tüm tarafların üzerinde baskı vardı. Örneğin,

G4S’nin Bölgesel Yönetim Müdürü, Darren Boyd, Değerlendirmeye şöyle dedi:

G4S’e Manus Merkezi için Başbakan Rudd tarafından 19 Temmuz 2013’te duyurulan

politika ile ilgili herhangi bir değişiklik bildirisi verilmemişti. Şirkete mümkün olan en kısa

sürede Merkez’e verdiği garnizon hizmetini kapasiteyi 400’den 1400 sığınmacıya


78

yükseltecek şekilde artırması için bir teklifte bulunulmuştu. 112

Bildirinin o zamanında, Oscar yerleşkesi tamamlanmamıştı ve Mike yerleşkesinin inşaatı ise

henüz başlamamıştı. Bakanlık merkezin 2013’teki mevcut boyutuna hızlıca gelişmesine

nezaret etti.

Ancak, Başbakan yeni işlem ve yerleştirme düzenlemesini ve bunun derhal yürürlüğe girmesi

gerektiğini duyurduğunda, PYG yürürlüğe koyacak gerekli politikalara, prosedürlere ve yasalara sahip

değildi.

Ek olarak, Merkezin temel fonksiyonları için bütçe temini 30 Haziran 2014’e onaylanmıştı.

Bakanlık ve servis sağlayıcılar sayıları hızla artan sığınmacıların acil konaklama taleplerine

odaklandığında, askıda olan sığınmacı durumu belirlemesine yönelik önemli bir ilerlemenin

kaydedilmediği ve Eylül 2013 seçimleri için parlamentonun tatile girmesinden önce yerleşim

politikalarının ve altyapı planlamasının yapılmadığı görülüyordu.

Yeni seçilmiş Avustralya Hükümeti’nin Operasyon Egemenlik Sınırları üzerindeki sınır korumasına

yönelik büyük hassasiyeti Manus Merkezi ve PYG hükümeti ile işbirliği ilişkisi üzerinde düzenli ve

yakın ilgi doğurdu.

Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanı Port Moresby’e ve Manus Adasına ilk gezisini 26-28 Eylül 2013’te

gerçekleştirdi. Bu toplantının amacı PYG Başbakanının Avusturalya Hükümetinin işlem ve yerleştirme

politikası üzerine olan devam eden taahhütlünü ve sığınmacı statü belirlenmesi ile ilgili ilerlemeyi

konuşmak ve Avustralya’nın Doğu Lorengau’da teklif ettiği geri-değerlendirme konaklama

hazırlıklarının gerekliliğini tartışmaktı.

Bakan PYG’ye Kasım 2013’te, 11 Aralık 2013’te ve Şubat 2014’ün sonunda Merkez güvenliği,

konaklama ve yerleştirme gibi konularla ilgili ilerleyen ziyaretlerde bulundu.

İşlem ve yerleştirme politikalarını ve diğer konuları beraber yürütmek ve izlemek için 113, PYG ve

Avustralya her ay toplanan bir Bakanlar Kurul’u oluşturdu. Avustralya’dan Bakan Morrison ile Bakan

Bishop ve PYG’den de Bakan Pato ve Bakan Kua katıldı. Bu toplantıların üçüncüsü Port Moresby’de 8

Mayıs 2014’te yapıldı.

Operasyon Egemenlik Sınırlarının bir parçası olarak, Bakan Manus Merkezinde 14-18 Ekim 2013’te

gerçekleştirilen Harekat Güvenlik Değerlendirmesi yapması amacıyla General Angus Campbell

önderliğinde Müşterek Görev Harekat Bürosunu görevlendirdi.

Bakan 5 Kasım 2013 tarihli değerlendirmeyi kabul etti ve Görev Gücü içerisinden devam eden

yürütme ve takip etme programı kurdu.

Görev gücü Bakan’a Manus RPC’deki güvenlik risklerini hedefleyen aşağıdaki önemli aktiviteleri

112

Görüşme tutanağı, sayfa 1 113

Ayrıca bölüm 11.2’ye bakınız


79

içeren aylık risk iyileştirme güncellemelerini sunar:

Ulaşım kontrollerinin iyileştirilmesi, kişisel güvenlik gereksinimleri ve olay yönetimi

Merkezdeki yetkili işlemlerin aranmasını hızlandıracak ve acil olayları yönetecek

beceriyi kuran PYG Hükumeti ile olan görüşmeler ve

Altyapı, koşullar ve güvenlik iyileştirmeleri.

Hükümet aşağıdakilerin finansmanının sağlanmasını onayladı:

İyileştirilmiş tel örgü, daha iyi ışıklandırma ve KDTV ve

Lojistik merkezinin sığınmacı yerleşkeleri dışarısına yeniden yerleştirilmesi.

2013 sonlarında, Avustralya hükümeti Manus ve Nauru Bölgesel İşlem Merkezleri için anahtar

garnizonun, güvenliğin ve sosyal hizmetlerin izlenebilirliğini ve yönetimini tek bir bütünleşmiş

hizmet sağlayıcısı altında, Transfield Services, konsolide etme kararı aldı. Salvation Army ve G4S ile

mevcut bulunan ve sırası ile Şubat ve Mart 2014’te dolan kontratlar yenilenmedi.

Yönetimsel seviyede, Bakanlık Papua Yeni Gineli karşıtlarına PYG’nin sığınmacı durumu belirleme

memurlarına destek olacak ve kendi değerlendirmelerini yaparak ve birincil sığınmacı kararlarını

alacak danışmanları sağlayarak yardım ediyor.

Artırılmış fonlama özel altyapı iyileştirmelerinin (konaklama, tesisler, su, enerji, yardımcı tesisler,

personel konaklaması ve yeni tıbbi merkezi içeren) inşaat ve tamamlanma masraflarını

karşılamaktadır.

Bu finansal belirlilik Bakanlık’a uzun vadeli planlama ve Lombrum Deniz Üssü’ndeki merkezin

azımsanmayacak oranda genişletilmesi ve Doğu Lorengau’da PYG’deki yerleştirilmesi beklemede

olan sığınmacıların geri-değerlendirme konaklamalarını sağlayacak inşaat gibi önemli sermaye

harcamaları yapma fırsatı vermektedir.


80

11. BÖLÜM TAVSİYELER: Referanslar ışığında bu Değerlendirme:

Değerlendirmenin elde ettiği herhangi bir muhtemel cezai aktiviteye ilişkin kanıtları ilgili

otoritelere sunmak

Gelecekteki olaylara yardımcı olacak ve yönetilmesini sağlayacak iyileştirmeler üzerinde açık

tavsiyelerde bulunmak ve

Merkez’deki ilgili düzenlemeleri güçlendirmek ve benzer olayların gelecekte yaşanmasını

önlemek için tavsiyelerde bulunmak.

16-18 Şubat 2013 olaylarına sebep olan nedenlerin hiçbirisinin bu olaylar sonuncunda çözüme

kavuşmadığının farkına varılması önemlidir. Sebepler ve buna eşlik eden öfke ve hayal kırıklığı hala

mevcut fakat sığınmacıların PYG’de (ya da muhtemelen başka bir üçüncü bölgesel ülkede ama

Avustralya’da değil) yerleştirileceği politikasında herhangi bir değişiklik olmasa bile şimdi olaylara

neden olan sebepleri çözmek adına olabildiğince çabuk adımlar atılıyor.

Bu bölüm aşağıdaki konuların Referans Koşulların gereksinimlerini sağlamak adına atılabilecek

adımlar üzerine olan tavsiyeleri içermektedir:

Değerlendirme tarafından ortaya konulan kanıtların ilgili otoritelere sunulması

Sığınmacı statü belirleme ve yerleştirme işlemi ilerlemesi

Papua Yeni Gine Kraliyet Polis Teşkilatı ile karşılıklı etkileşim

Güvenlik risk değerlendirmelerine yanıt verme

Servis sağlayıcıların önerdiği değişikler ile avantajı maksimize etme

Servis sağlayıcı personeli istihdam etme

Mülteciler ile daha sağlıklı bir iletişim kurma


81

Toplumla daha iyi bir ilişki kurma

Mülteci refahı ve koşulları

Personel eğitimi ve

Diğer değerlendirmelerin ve raporların gözden geçirilmesi

Bu konuların her biri aşağıda irdelenmiştir.

11.1. Değerlendirme tarafından elde edilen kanıtların ilgili otoritelere sunulması

Açık bir şekilde görülüyor ki sığınmacıların Bay Barati’nin ölümünün getireceği cezalar olacağı

yönünde güçlü beklentileri bulunmaktadır ve bunun yerine getirilmesindeki gecikmeler adalete olan

inançlarının zayıflamasına yol açacaktır.

RPYGC tarafından düzgün bir şekilde araştırılabilecek başka saldırılar da mevcuttur (özellikle bu

raporda Bölüm 8’de tanımlanan yaralanmalara sebep olan saldırılar).

Değerlendirme PYG polisine yardımcı olacak ve ilgilenebilecekleri çok miktarda bilgili bir araya

getirmiştir.

Mart sonundaki incelemelerinde, Değerlendirmeye gurbetçi bir G4S koruması (sansürlendi)

tarafından işlenen muhtemel saldırılar hakkında bilgi verilmiştir.

Yaklaşık aynı zamanda, G4S Bakanlık’a [sansürlenen] ile ilgili acilen PYG Polisine gönderilen

iddaalardan haberdar olduğunu belirtti. Buna karşın, [Sansürlenen] kişi [Sansürlenen] polis

tarafından ifadesine başvurulmadı.

Değerlendirme cezai suçlar ile ilgili elde ettiği tüm bilgilerin PYG polisine iletilmesi gerektiğini

söylemektedir.

Değerlendirmede, Nisan 2014 sonunda, bazı PYG polis detektiflerinin Manus adasındaki sığınmacılar

ile yaptığı görüşmelerin iyi gittiği de yer almaktadır.

Tavsiye 1: Papua Yeni Gine Kraliyet Polis Teşkilatı’nın araştırmasının 16-18 Şubat 2014’te

meydana gelen olayların aydınlatması için, Değerlendirme PYGKPT’na aşağıdaki bilgilerin

verilmesi gerektiğini tavsiye eder:

Sığınmacılar hakkında inceleme altında olan olaylar sırasında cezai bir saldırının sanığı

ve tanığı olmaları ile ilgili iddialara temel olan 145 tane sığınmacı geri bildirimi

Sığınmacı Bay T2, Bay T3 ve [Sansürlenmiş} ile yapılan görüşmelerin transkriptleri, ve


82

IHMS Tıbbi Personeli ile yapılan görüşmelerin kayıtları114

Değerlendirmenin edindiği bilgiler sığınmacıların refahını ve bazı durumlarda, 16-18 Şubat 2014

olayları sırasında yaşadıkları fiziksel ya da psikolojik zararı yönetmek için Transfield Services için de

ilgi çekici olacak ve yardım edecektir.

Değerlendirme 2: sığınmacıların refahını ve bazı durumlarda, 16-18 Şubat 2014 olayları

sırasında yaşadıkları fiziksel ya da psikolojik zararı ‘yönetmek’ adına Transfield Services’e

yardım etmek için, Değerlendirme aşağıdaki bilgilerin Transfield’e bireysel olarak

sığınmacıların gizliliğini ve mahremiyetini koruması koşulu ile aşağıdaki bilgiler verilmelidir:

Değerlendirme’nin Sığınmacı Geri bildirim Formlarının Özeti

Değerlendirmenin sığınmacılardan edindiği tüm geri bildirimler

Değerlendirmenin dört yerleşkeden topluluk liderleriyle gerçekleştirdiği sorular ve

cevaplar bölümünün özeti ve

IHMS tıbbi ekibi ile yapılan görüşmenin kaydı.

11.2 Sığınmacı statüsü belirleme ve yerleştirme işlemi ilerlemesi

Sığınmacıları sığınmacı statüsü belirlenmesi ve Papua Yeni Gine’de yerleştirilmeleri hakkında

daha iyi bilgilendirmek ve bu işlemleri hızlandırmakla alakalı adımlar halihazırda atılmaktadır.

Bu kademelerin her biri ile ilgili mevut durum aşağıda belirtilmiştir.

Sığınmacı Statü Belirlenmesi – mevcut durum

Sığınmacı giriş izni vermek için nitelik belirleme işlemi:

Bir ön sığınmacı görüşmesi

114

Bu bilgi 7 Mayıs 2014’te Port Moresby’deki Yardımcı Komiser Polis Kauba’ya verilmiştir


83

Koruma talebi yardımını ifade etmek ve koruma başvurusu yapmak için bir koşul

Ön talep değerlendirmesin takip ettiği koruma taleplerini değerlendiren bir sığınmacı statü

belirleme görüşmesi

PYG göçmenlik bürosu tarafından sığınmacıya bir ön değerlendirme bildirimi

Eğer ön değerlendirme olumlu ise, PYG Dış İşleri ve Göçmenlik Bakanlığına son kararın

verilmesi için bildirilir ve

Eğer ön değerlendirme olumsuzsa, sığınmacı tekrar gözden geçirilmesi için PYG Dış İşleri ve

Göçmenlik Bakanlığına son kararın verilmesi için başvurabilir.

Bakanlık Değerlendirmeye 6 Mayıs 2014’te şunları söyledi:

387 sığınmacı hala sığınmacı görüşmesine ihtiyaç duyarken Sekiz yüz altmış şekiz sığınmacı

halihazırda bir sığınmacı görüşmesi yapmıştır.

868 sığınmacının 333 tanesi bireysel koruma talebi tavsiyesi ve yardımı görüşmesi yapmıştır

(CAPs görüşmeleri olarak bilinen). Dokuz yüz yetmiş iki sığınmacı hala CAPs görüşmesine

ihtiyaç duymaktadır. Şimdi bir CAPs sağlayıcısı CAPs vitrin servisi vermektedir ve iki CAPs

sağlayıcısı da Manus merkezinde görüşmeler yapmaktadır. Bir dahaki CAPs görev gücünün

Manus BİM’nde 13-21 Mayıs 2014’te yapılması planlanmaktadır ve

333 sığınmacıdan 82 tanesi koruma taleplerini değerlendirmek adına sığınmacı durum

belirleme görüşmesi yapmıştır.

3 Nisan 2014’teki müşterek medya bildirisinde, Göçmenlik ve Sınır Koruma Bakanı Hon Scott

Marrison MP ve Dış İşleri ve Göçmenlik Bakanı Hon Rimbink Pato MP aşağıdakileri söylemiştir:

Bakanlar PYG Kabinesi tarafından sığınmacılara yapılan değerlendirmelerinin ilk kısmının bir ay içerisinde sunulmasına olanak sağlayan kararı sevinçle karşıladı.

Manus Bölgesel İşlem Merkezindeki ilk değerlendirme bildirimleri 28 Nisan 2014 ile başlayan hafta

teslim edildi. 14 Mayıs 2014’te 18 yüklenici bildirimlerini aldı (sekizi olumlu ve onu negatifti). Bu

başvurulardaki son kararlar PYG Dış İşleri Bakanlığı tarafından yapılacaktır.

Yukarıda belirtildiği gibi, sığınmacı belirleme süreci önceki olumsuz değerlendirme önermesinin fayda incelemesine olanak sağlar. 3 Nisan 2014 basın açıklamasında Bakan Morrison ve Bakan Pato şunların da altını çizdi:

Öncelikli olarak sığınmacı olmayanlar için değerlendirilen yeniden gözden geçirme sürecinin gelişimi Nisan ayında devam ve tamamlanması nedeniyle oldu.

Papua Yeni Gine olumsuz sığınmacı durumu belirlemelerine karşı temyizi gözden geçirmek için fayda inceleme paneli oluşturuyor.


84

Bakan Morison ve Dışişleri bakanı, saygıdeğer Milletvekili Julie Bishop sığınmacı statüsü belirlemesi ve Manus merkezinde ikame ettirilenlerin yeniden yerleştirme sürecini hızlandırmak için PNG Dışişleri ve Göç Bakanı ve adalet bakanı ve başsavcı ile aylık olarak buluşmaktadır. Yeniden yerleştirme- mevcut durum

Avustralya ve Papua Yeni Gine hükümetlerinin kararlaştırılan politikası sığınmacı konumunda Bölgesel Yeniden Yerleştirme Düzenlemesi uyarınca Papua Yeni Gine ye transfer edilen herkesin Papua Yeni Gine ye yeniden yerleştirilmesidir. Hiç kimse Avustralya’ya yeniden yerleştirilmeyecek. Şimdiye kadar düzenleme uyarınca Papua Yeni Gine ye transfer edilen hiç kimse, Papua Yeni Gine’ye yeniden yerleştirilmedi. Papua Yeni Gine deki yerleştirme hizmetleri sığınmacılara Papua Yeni Gine toplumuna başarılı bir şekilde yerleşmesinde ihtiyaç duyacağı bilgi ve becerileri sağlama onların aktif ve bağımsız katılımcı olmaya yardım edecek ilk ihtiyaçlar tabanlı kullanılabilir destek sağlayacaktır. Bu girişimlerin uygulama zamanlaması Papua Yeni Gine hükümetinin meselesidir. Papua Yeni Gine hükümeti sığınmacı yerleşiminin ulusal sığınmacı yerleşimi politikası nihayete erdirildikten sonra devam ettirilmesine karar verdi. Bu politika Papua Yeni Gine sosyal politika uzmanlarını kapsayan Uzman Bir Panel tarafından geliştirilmektedir. Papua Yeni Gine deki herhangi bir yerleşim hareketi Uzman Paneli ve Papua Yeni Gine hükümetinin ulusal sığınmacı yerleştirme politikasının nihai haline göre raporlandırılmış bulgularına bağlı olacaktır. Uzaklaştırma - mevcut durum Ayrıca şunun da altını çizmek istiyorum ki PYG hükümeti zorunlu göçe izin veren yasalara sahipken Avustralya da zorunlu göçü destekleyen belgelenmiş süreçler ve ikili ilişki eksikliği vardır. Bölgesel yeniden yerleştirme düzenlemesindeki sınır dışı etmeme ilkesi göz önüne alındığında, PYG hükümeti sığınmacıları zorla oradan kaldırmadan önce BM sözleşme hükümleri altındaki sığınmacıların işkence iddialarının yersiz olduğunu sağlamak zorunda kalacak. Taşınma gerçekleşmeden önce bir sürecin kurulması gerekmektedir:

• Kimlik onayı ve oturma izni

• Seyahat belgelerinin alınması

• Hava yoluyla seyahat onayı alma ve

• Bu nakledilenlere güvenlik ve sağlık desteği sağlamak.

Bu nedenle huzuru getirecek bu düzenlemeler yapılırken başarısız sığınmacıların merkezde ikame etmeye devam etmesi olasıdır. Noel adası göçmen ıslah evindeki ve Villawood ıslah evindeki (31.08.2011) olayların bağımsız


85

incelenmesinde Allan Hawke AC ve Helen Williams AO bu riski not etti:

Çoğu tutuklu itaatkâr kalmayı ya da barışçıl bir şekilde protesto etmeyi tercih eder. Fakat birincil safhada olumsuz kararlar alan ya da temyizleri reddedilen ve göç statü şartlarında kaybedecek bir şeyi olmayan sayısı artan bir grup tutuklu vardır. Olumsuz tutum sergileyen her iki grup bir IDC115 in iyi düzenine önemli bir risk sergilemektedir.

Hawke-Williams raporu aşağıdakileri önerir:

GVB’nin116 hükümete olumsuz tutum sergileyen tutukluların özellikle sığınmacı konumunda olmayanların yönetimine dair seçenekler içeren bir tavsiye geliştirmesi önerilir ama kaldırmanın olduğu yerler sorunludur.

Tavsiye 3: Değerlendirme, PYG sığınmacı statüsü belirlemeleri ve yeniden

yerleştirme ve kaldırma süreçlerini nihayete erdirme işini hızlandıracak mevcut

ölçümlerin ve diğer herhangi girişimleri uygun yardımla mümkün olan en kısa surede

uygulamasını tavsiye eder.

11.3 Papua Yeni Gine Polisiyle ilişki Garnizon ve güvenlik hizmeti sağlayıcısı bakanlıkla yaptığı sözleşme hükümleri gereği sığınmacıların güvenliği ve Manus Bölgesel İşlem Merkezindeki güvenliğin tüm yönlerinden sorumludur. Fakat güvenlik hizmeti sağlayıcısı sınırlı güçlere sahiptir. Örneğin, G4S beyanında taleplerini belirtir:

G4S nin nefsi müdafaa ve diğerlerini savunma dışında arama ve güç kullanma yetkisi yoktur. Bu durum 1958 göç yasasının güç kullanımına tutukluların kaldırılmasına ve arama yetkililerinin arama gücünü kullanmasına izin verdiği kıyı tutuk evlerinin (Noel adası dâhil) tersidir.117

Sonuç olarak, G4S Lorengau’da PYG kraliyet polis teşkilatının bölgesel şubesiyle yakın bir şekilde çalışmak zorunda kaldı (örneğin bir emir almak ve kaçak ya da üstünkörü silahlar için merkezden arama emri çıkarmak). Bu durum Avustralya’da bir şekilde farklıdır.G4S’nin belirttiği gibi güvenlik sağlayıcısı arama yetkisi ve kanunla düzenlenen yetkiler dâhil gücünü geliştirdiği kanuni yetkilere sahiptir. G4S şunları belirtmektedir: eğer o bu güçlere PYG de sahip olmuş olsaydı olayların provoke edildiği ve sıkıntı yaşanan yerlerdeki kimliği belirlenmiş protesto gruplarının liderlerinin soruşturma altında yer değiştirme fırsatına sahip olabilirlerdi. Fakat ayrıca sunuda soyluyor ki hareket iki tarafı keskin bir kılıç olabilir bazı durumlarda kalan sığınmacılar arasında huzursuzluğu tırmandırabilir.

Tavsiye 4: Papua Yeni Gine hükümetinin günümüzde Avustralya’da var olanlar gibi garnizonlar ve güvenlik sağlayıcıları için benzer kanuni yetkileri yürürlüğe koyması istenmektedir.

İnceleme, G4S mobil ekip ve yerel polis sorumlulukları arasında 17-18 Şubat 2014 deki olay gibi önemli ve acil durumlarda açık bir belirginlik eksikliği olduğunu kaydetti.

115

Sayfa 141 116

Bakanlığın eski ismine atıfta bulunuyor, Göç ve Vatandaşlık Bakanlığı 117



86

PYG mobil ekiplerinin rolünün merkezi diş tehditlerden korumak olduğu genel olarak anlaşılırken o G4S nin ya da anlaşması olmadan 17 Şubat 2014 merkeze girmeye karar verdi. İnceleme bu kararın nasıl alındığı ya da mobil ekiplerini içeri girmeye kim tarafından yetkilendirildiğini haberdar değil. Bölgesel polis ve mobil ekipler arasındaki belirlenmiş ayrım yapay ve yanlış yönlendirici olabilir. Bölgesel polis ve mobil ekiplerin doğası ve amacı arasında açık farklılıklar bulunurken onların her ikisi de PYG kraliyet polis teşkilatının bölümleridir. Bu durum acil durumlarda ve bölgesel polisin yokluğunda mobil ekibin PYG kraliyet polisi tarafından Mike yerleşkesindeki ayaklanmayı bastırmak için yasal olarak yetkilendirilmiş olabilir.118 10 Şubat 2014 tarihli G4S ve teşkilat arasındaki bir e-mailde G4S mobil ekiple yapmış olduğu yakın tarihli bir toplantının özetini yayınladı. E-mailde aşağıdakiler yer aldı:

[Sansürlenmiş] onların özetle önceliğinin merkezi diş tehditlere karşı korumak olduğunu belirtti. Fakat iç tehditler için mobil ekip kadrosuna istihdam iznin silsile yoluyla takip edilmesi gerekir. (bölgesel polis komutanı-PPC) tarihsel olarak, PPC ile iletişimler sıklıkla açılmayan ya da dönülmeyen telefonlar yüzünden problemlidir. Olayın meydana gelme hızı göz önüne alındığında mobil ekibi zamanında sevk etmenin kazandırabileceği avantaj izin alınmasındaki gecikme nedeniyle durumun tehlikeli olabileceği tahmin edilebilmektedir.

Şunu belirtmek de ayrıca önemlidir, 1974 PYG Ceza Yasasına göre:

• Makul bir mazereti olmaksızın kendi mahallesinde devam eden isyanda görevini yapmayan bir polisin 2 yılı asmayan bir hapis cezasıyla görevi kötüye kullanmaktan suçlu sayılır.119

• ‘İsyan’ : iki ya da daha fazla kişinin ortak bir amaç doğrultusunda toplanıp mahallede makul seviyede huzuru tehdit eden ya da diğerlerini provoke edecek şekilde davranmaları manasına gelir.120 ve

• Bir isyanda polis güçlerine yardım etme yeterliliğine sahip bir kimse herhangi bir mazereti olmaksızın bunu yapmaktan kaçındığında bir yılı asmayacak şekilde hapiste cezalandırılır.121

Roller ve sorumluluklar hakkındaki bu belirsizlik mümkün olan en kısa surede açıklığa kavuşturulmalıdır.

Tavsiye 5: Transfield hizmetleri (ve Wilson Security) RPYGC kraliyet polis gücü bölgesel polisi ve mobil ekibi açık bir şekilde kendi rollerini ve sorumluluklarını hukuk ve düzenin devamı doğrultusunda Manus Bölgesel İşlem Merkezi (garnizon güvenlik sağlayıcının ve kullanılacak kuvvet seviyesinin kontrolün dışında olduğu olayların devir teslimi surecindeki anlaşmada dahil) içerisinde kurmakta ve anlamaktadır.

11.4 Güvenlik riski değerlendirilmelerine yanıt

Manus Bölgesel İşlem Merkezi geçici olarak Kasım 2012 de yeniden acildi, PYG’deki sığınmacıları işlemden geçirmek için düşük güvenlikli merkez.

118

PYG Ceza Yasasının koşulları göz önüne alınınca, bir üst makama ihtiyaç duyulmamış olabilir. 119

Bölüm 203 120

Bölüm 63 121

Bölüm 204


87

• İlk olarak, Merkez yeniden açıldığında PYG ile yapılan düzenlemeler onun düşük güvenlikli

bir merkez olacağını öngörmüştü ( bu raporun 3. Bölümünde tartışıldığı gibi )

• İkinci olarak merkez izole bir yerde kurulmuştur.

• Üçüncü olarak merkez erkekleri kadınları ve çocukları barındırıyordu ama Haziran 2013 un

sonuna kadar merkezde yalnızca yaklaşık olarak 350-400 bekar yetiksin erkek sığınmacı

vardı, ve

• Son olarak, ve en önemlisi bu sığınmacılar sığınmacı olarak kabul edilenlerin alınıp

Avustralya’da yeniden yerleştirileceklerini biliyordu.

Bu faktörler o zaman düşük riskli bir değerlendirmeye götürebilirdi ve bu düşük değerlendirmenin

doğru olduğu kanıtlandı. Kasım 2012 ve Haziran 2013 arasında bazı protestolar olmasına rağmen (o

zamanlar Manus adasında sığınmacılar merkezi terk ettiğinde ) 16-18 Şubatta gerçekleştiği gibi

şiddetli protestolar yoktu.

İki önemli faktör 2013 un ikinci yarısında bu risk değerlendirmesini etkiledi:

• 19 Haziran 2013 de açıklanan yeniden yerleştirmeyle alakalı politika değişikliği ve

• Yılsonuna kadar tamamı bekâr yetişkin erkek olan 400ten 1300 sayısı seviyelerine çıkan merkezde ikame ettirilen sığınmacı sayısında ki artış.

G4S merkezdeki sığınmacıların sayısının artmasına binaen görevlilerinde sayısının arttığı söyledi fakat bu değişen durumları karşılamada güvenlik açısından belli bir artış olmadı. G4S merkezdeki daha güçlü tel örgüler, daha iyi aydınlatma, kapalı devre televizyon gibi bazı güvenlik iyileştirilmeleri için bastırdı, ama bu istekleri kabul edilmedi ya da henüz uygulanmadı. Bakanlık kapalı devre televizyon isteğini reddetti çünkü Manus adası ve Nauri’deki merkezlerin düşük güvenlikli işlemler için uygunsuz olduğu değerlendirildi fakat Ağustos 2013 de iç tel örgülerin iyileştirilmesi için fon kabul edildi ve fon akabinde dış taraftaki çitler içinde tahsis edildi. Bakanlık son zamanlarda KPMG’yi açık deniz işlemleri ve yeniden yerleştirme işlemlerinin risk değerlendirmesini üstlenmesi için görevlendirdi. KMPG bulgularını bakanlığa özetledi fakat raporunu henüz teslim etmedi. KPMG, merkezi yüksek riskli, dinamik politikalı ve operasyonel bir çevre olarak kabul etti ve operasyonel gerçekleri yansıtmak için daha fazla statik güvenlik sistemlerinin (örneğin kapalı devre televizyon, dış alan güvenliği, giriş çıkışlar için monitörlü takip) tanıtımı tavsiye etmesini beklenmektedir. Ek olarak Wilson Security Manus merkezindeki görevi devralma beklentisi çok detaylı bir risk değerlendirmesi yürütmek için C5 yönetim çözümleriyle angaje oldu. C5 yönetim çözümleri incelemeyi anlattı ki bu yerel toplum ve acil hizmetler arasındaki bağı içeren anahtar riskleri: (altyapı ve eğitim) değerlendirdi.


88

Bu önceliklerin ilki güvenlik açısından baskın noktaları belirlemek için yerel paydaşlarla proaktif bir bağa ihtiyaç duyar. O ayrıca yerel polis ve acil servis hizmetleriyle bilgi değiş tokuşu yapmak ve yüksek risklerle nasıl başa çıkabileceklerini anlamak için yakın ilişkiyi de içerir. Altyapı sorunları dış alan çevre çitlerini kapsar; Merkezi düzeni; (devralan bileşikleri dışında) kritik altyapı konumlandırma ve CCTV kapalı devre televizyon. İnceleme de bazı seviyelerde açıklık sağlamanın mümkün olduğu söylendi fakat yine de gerek duyulduğunda merkezdeki bölümleri kilitleyip güvenliği sağlamak mümkün. Eğitim kriz anında acil durum müdahale ekiplerinin krizin doğasına bağlı olarak okulda iyi bir şekilde öğrendikleri uygulanan çeşitli kriz planlarına da içeren eğitimini kapsar. Hawke-Williams ve Hamburger raporlarında bulgular ve önermelerle birlikte alınan bu risk değerlendirme projeleri deniz işletme merkezlerinin yönetimi ve risk yönetimiyle ilgili riskin yeniden değerlendirmesindeki görevi yapması için bakanlığa zamanında bir fırsat sunuyor. Bakanlık Değerlendirmeye kapsamlı bir yeniden risk değerlendirmesi yapmasını tavsiye etti.

Tavsiye 6 : Bakanlık, Manus Bölgesel İşlem Merkezindeki yürütmeyle alakalı riski gözden geçirmeli ve

risk yönetim prosedürlerini ve merkezin fiziksel altyapı güvenliğini güçlendirmeye devam etmeli.

11.5 Hizmet sağlayıcıların değişmesiyle önerilen avantajın en üst düzeye çıkarılması

16-18 Şubat 2014 de meydana gelen olaylara katkı sağlayan ana etkenlerden biri sığınmacılar ve

hizmet sağlayıcılar arasındaki ilişkinin bozulmasıydı. Her ne kadar saldırılar protestolara, isyan ve

kışkırtmalara bir yanıt olsa da, sığınmacıların inancı doğruluğu kanıtlanmış şekilde yerleşkeden

saldırılacağıydı.

Sonuç olarak, sığınmacılar ve hizmet sağlayıcıları arasındaki güven ve işbirliği bu olaylardan sonra o kadar düşük bir düzeye düştü ki PYG vatandaşlarının güvenlik endişeleri yüzünden sığınmacı alanına girişlerine izin verilmedi. Olaylar Manus Bölgesel İşlem Merkezindeki hizmet sağlayıcılarında büyük bir değişim aynı zamana denk geldi. Transfield Services şimdi Salvation Army ve garnizon hizmetlerinden (güvenlik ve koruma dahil) refah ve durum yönetimi hizmetlerini devraldı. Zamanlama rastlantısalken bu değişiklikler alan transfer hizmetlerine merkezin yönetiminde bu değerlendirmede araştırılan olayların sorumluluğu belini bükmeden yeni bir başlangıç yaratma imkanı sunmuş oluyor. Transfield bana dedi ki Transfield’in süreç yönetme ve ıslahevleri deneyimi birleştirilmiş hizmetlerin ayrı sağlayıcılar yoluyla sürdürülen bölgesel hizmetlerden daha iyi çalıştığını belirtiyor. Mantıksal olan şudur ki birleştirilen hizmet refah ve güvenlik profesyonellerinin bazen rakip yaklaşımları daha iyi dengeler. Ayrı hizmetlerle baskın bir hizmet sağlayıcısı yönetim yaklaşımlarını çarpıtabilir Transfield yapısı şudur, o sözleşmedeki hizmetleri sağlayacak tüm yetkilere sahip bir Merkez Operasyon


89

müdürü atar. Bu görev Manus BİM deki göreve sıra ile yapacak iki deneyimli müdür arasında paylaşılır ve böylece bu seviyede sabitlik sağlamaktadır. Refah hizmetleri müdürü ve güvenlik müdürü Transfield merkezi operasyon müdürüne rapor verir. Refah hizmetleri müdürü ve güvenlik müdürü ile yaptığım söyleşiler aşağıdaki iki girişim gibi olumlu bir başlangıç yaptığını gösterir. Refah Hizmetleri Müdürü her iki toplulukta da topluluk liderleri ile kendi başkanlığında aylık istişare komiteleri tesis eder. Güvenlik müdürü olaylardan sonra uzunca bir süre G4S nin Amber’in risk oranlamasını yürüttüğünü düşündüğünü söyledi. Bu, yaklaşık 5 haftadan daha uzun süre bir sonra Transfield garnizon hizmetlerini 28 Mart 2014’te devraldığında hala Amber’di. Transfield‘in ilk işi Cuma günü oranlamayı derhal yeşile çevirmek oldu. Deneyimli birleştirilmiş hizmet sağlayıcısının değişimi sığınmacılar ve merkezini daha etkili tüm yönetimi için daha uyumlu ve etkili hizmet sağlamayla sonuçlanması gerekir.

Tavsiye 7: Bakanlık hizmet sağlayıcıları ve sığınmacılar arasındaki güven ve işbirliğini

yeniden sağlamak için hizmet sağlayıcıların değişimiyle sunulan fırsatını en üst düzeye

çıkarmak için Transfield hizmetleriyle sağlanan girişimleri teşvik etmeli ve

desteklemelidir.

11.6 Hizmet sağlayıcı personelin işe alımı

Anlaşma uyarınca, Transfield hizmetleri yerel insanları işe almak zorunda ya da çalışma talimatını karşılayan ve yerel işçilerin aşağıdaki oranlarını sürdürecek yerel işadamlarıyla anlaşma yapmak zorundadır.

• Güvenlik-%45

• Yemek-%50

• Temizlik-%75 ve

• Bahçıvanlık-%75.

Anlaşılır bir biçimde, Transfield (ve Wilson Security) eski hizmet sağlayıcısı G4S ve Salvation Army ile eskiden bağlantısı olan bazı işçileri işe aldı. Ama soruşturma altındaki olaylar boyunca sığınmacılarla bu bazı eski işçiler ve PYG vatandaşları ciddi saldırılara maruz kalabilirlerdi. Şu da olasıdır ki eğer herhangi bir şekilde bu olursa onların olaya dahil olması sığınmacılarca iyi şekilde bilinir. Bu durumlarda, Transfield için PYG vatandaşlarını yerleşkelerdeki hizmetlerin hükümlerine yeniden dahil etmede zorluk yaşayacaktır. Bu ayrıca Transfield’i sığınmacıların siniriyle ve Transfield görevi devralmadan önce meydana gelen olaylardaki adaletsizlik duygularıyla nedeniyle lekeleyebilir.

Tavsiye 8: Transfield dikkatli bir şekilde önerme 2 kapsamında 16-18 Şubat 2014’de


90

sığınmacılara saldırıda kimliği saptananların bu işte isteyerek olup olmadığını tespit

etmek için kendisine sağlanan tüm bilgileri gözden geçirmektedir. Eğer öyleyse işten

çıkarma dâhil uygun bir şekilde ilgilenilmelidir.

11.7 Sığınmacılarla daha iyi iletişim

4 yerleşkedeki topluluk liderleriyle yapılan toplantılarda, sabit bir söylem bu doğrultuda gerçekleşti;

Sorularımıza cevap almak için 12 gün bekledik ama sonra yeni hiçbir şey söylenmedi. Biz zaten soruları sorduğumuzda bu cevapları biliyorduk. Bizi hiçbir şey için bu kadar uzun süre bekletmekteki amaç neydi?

Wilson Security Kontrat Müdürü röportajda geçerli bir noktadan bahsetti. O en iyi yaklaşımın soru soranın istediği cevap olmasa bile bu sorulara ivedilikle cevap verilmesi gerektiği söyledi. Cevabı ertelemenin yalnızca farklı ve daha iyi bir cevap olabileceği beklentisini arttırdığını ve cevap olmadığında öfkeyi ve hayal kırıklığını arttırdığını söyledi. Fakat daha önce bahsedildiği gibi sığınmacıların bu konuda istedikleri cevap politikanın değişmesi ve onların Avustralya’ya girebilmesiydi ve bu onların asla alamayacakları bir cevaptı. Yine de sığınmacıların sorularına cevap takip edilen süreç hakkında en azından zamanlama ve başlangıç yönleri bakımından daha fazla bilgi sağlayabilirdi. Sığınmacılar değerlendirmede şunu belirttiler: onların öğrenmek istedikleri başka bilgilerde var: aileleriyle yeniden bir araya gelebilecekler mi, orada çalışıp çalışamama durumu. PYG den bir yere seyahat edip geri gelebilecekler mi ve dahası. 16 Şubat 2014 den beri sığınmacıların ilk 11 sorusunu dolu dolu cevaplamak için merkez yöneticisi Mataio Rabura nın geçenlerde sığınmacılara onlara yönelik süreci açıklayan videoyla seslenmiştir. Merkezde konuşulan tüm dillerin olduğu farklı altyazılar içeren ayrı videolar hazırlandı. İnceleme sırasında açığa çıkarılan bazı iletişim meseleleri şunlardır:

• Formel iletişi resmi yazıyladır böylece onların açıkça sığınmacıların alabileceği (bazı durumlarda, yanlış bilgi, ve) diğer çelişkili bilgilere karşı resmi tavsiye olduğu anlaşılmaktadır. sığınmacılar kendi dillerinde aldıkları bazı bildirilerin düz kâğıtta sunulduğunu söylediler. Onlar göç ve vatandaşlık hizmetleri yetkisinde olmadıklarından onlarda resmi bir iletişime sahip olup olmadıklarını bilmiyorlar.

• Resmi iletişimde iletilen mesajların bireysel sığınmacıların hizmet sağlayıcılarıyla olan yüz yüze olan münasebetlerinde aynı terimsel tarzda düzenli ve tutarlı bir biçimde desteklenmesi gerekmektedir.

İnceleme bakanlığın her yerleşkeye resmi mesajların ve diğer faydalı bilgilerin zaman zaman ilanı için uyarı panoları koymayı gözden geçirebileceğini tavsiye eder. Uyarı panolarının Perspex kapta korunması gerekmektedir. Transfield her yerleşkedeki liderlerle aylık görüşmeler yaparak iletişimi geliştirmede iyi bir başlangıç yakaladı. Bir diğer pratik ölçüm Değerlendirmenin dikkatine son Uluslararası Af Örgütü raporuyla geldi ve bu saatlerle ilgilidir. Rapor dedi ki:


91

Uluslararası Af Örgütüne konuşan çoğu tutuklu G4S çalışanları tarafından kapıdan çevrildikleri ya da çok uzun süre bekletildikleri (bazen bir saatten daha fazla) ve bu yüzden randevu saatlerini ve medikal kontrolleri kaçırmalarından dolayı şikâyetçi oldu. Bu iddialar IHMS ve zihinsel sağlık çalışanları tarafından desteklendi. Renate Croker randevuları kaçıranların öncelikli olarak uyuyakalan ve randevularını unutan insanlar olduğunu söyledi. Yerleşkelerde saat olup olmadığı sorulduğunda hiç saat olmadığını itiraf etmek zorunda kaldı: pilleri birkaç hafta önce bitmişti ve saatler kaldırılmıştı. 122

Yerleşkelerde saat olmamasını açıklayan herhangi iyi bir sebep yoktur. Saatsizliğin hizmet sağlayıcıları ve sığınmacılar için gereksiz sıkıntılara yol açabileceği ihtimalini kaldıracaktır. Mültecilerle iletişim konusunda son bir nokta var. Sığınmacılara bu raporun kamuya açık bir versiyonunun olacağını söyledim. Onların bundan bir şekilde haberdar olmadan hiç şüphesi olmamasına karşın, raporun halka açık versiyonu çıkar çıkmaz Transfield tarafından onlara ulaştırılacağının söylenmesi onlar için bir başka iyi niyet göstergesi olabilir. Tavsiye 9: Bakanlık ve Transfield Hizmetleri, bu raporun 11.7 kısmında belirtilen belirli uygulamalar

dahil, sığınmacılarla iletişimi geliştirmelidir.

11.8 Daha iyi topluluk iletişimi

Manus varlıklı bir bölge değil. İşlem merkezi bölgenin en büyük işidir. Merkez bölgeye ekonomik hareketlilik, iş ve Avustralya yabancı yardım fonu getiriyor. Böylece yerel insanların merkeze değer vermesi ve desteklemesini umabilirsiniz. Aynı zamanda, PYG vatandaşlarının merkeze olan kırgınlığı ya da en azından bazı sığınmacılara olan tavırları 16-18 Şubat 2014 de sığınmacılara karşı ciddi bir saldırıda yer almalarına yol açan faktörlerden biri olabilir ve merkeze karşı operasyon baskını olasılığını arttırmış olabilir. Ek olarak, İncelemede merkeze yakın yaşayan bazı bölge insanının eğer sığınmacılar merkezden kaçarsa neler olabileceği konusunda korktuğu ve bazılarını soruşturma altındaki olaylarda yer alma konusunda etkilemiş olabileceğini tartışılmıştır. Eğer orada kapsamlı bir toplum irtibat programı herhangi bir kırgınlık ya da olumsuz tutumlar ele alındığında bulunursa sığınmacıların gelecekteki güvenlik ve Merkezin düzenli yönetiminin yararına olacaktır. Bazı toplum işleri çoktan yapıldı ama 16-18 Şubat 2014 olayları göz önüne alındığında İnceleme Manus toplumuyla bütünleştirmek için alınması gereken daha yoğun çabalar olduğu ve İşlem merkezinin Manus bölgesine getireceği direk faydalardan yerli halkın haberdar edilmesi için bir araçtır.

Tavsiye 10: Bakanlık yerel halkı Bölge İşlem Merkezi ve onun Manus topluluğuna direkt faydaları konusunda tam manasıyla bilgilendirmek için kapsamlı ve sürekli bir toplum iletişim programı uygular.

11.9 Sığınmacı Refahı ve Şartları

İncelemenin doğrudan sığınmacılardan aldığı ve merkez hakkındaki çeşitli raporlardan alınan geri

122

Sayfa 48


92

dönütte her bir yerleşkedeki bu hizmetlerin eşit oranda ulaşılabilirliği dâhil uygun hizmetler hakkında ilgi öne sürüldü. Bazı örnekler şunlardır: telefon ve internet: tuvalet ve duş sayısı: rekreasyon alanı eksikliği: özel hayat eksikliği ve aşırı kalabalık: güneş ve yağmur koruması eksikliği: sınıf sayısı ve dini faaliyetleri yerine getirme alanı. Manus merkezinde hesaba katılan bazı pratik kısıtlamalar var. Örneğin merkez Lombrum deniz üssündeki günümüzde rekreasyon alanını kısıtlayan kısıtlı bir alanı kullanmakta halbuki bitişikteki donanma üssündeki futbol alanını kullanma fırsatları var. Merkezdeki hoşnutsuzluğun olaylar zamanında diğer etkenlerin sonucu olduğu aşikârken, sığınmacılara uygun yaşam koşulları ve manalı aktiviteler sağlamak esenlik ve ruhsal sağlık açısından önemlidir ve çünkü merkezdeki tansiyon seviyesini güvenlik açısından azaltır. 2013 ün sonlarında yayımlanan Manus Bölgesel İşlem Merkezindeki halk sağlığı sağlık hizmetlerine erişim İncelemesinde, bakanlığın baş tıp memuru ayrıca şunu not etti: tansiyonun yükselmesini sağlayan sorunlar şunları içerir: rekreasyon alanı eksikliği; aşırı kalabalık; temizlik ve telefon ve internete erişim eksikliği. Baş tıp görevlisi şunları tavsiye etti:

Sığınmacı esenlik durumları önemli ve acil hareket gerektirmektedir – bu aşırı kalabalık,

hijyen ve anlamlı etkinliklere erişimi içermektedir. 123

Göç gözaltı ağındaki intihar ve kendine zarar verme raporunda, Milletler topluluğu ve göç denetmeni manalı etkinliklerin önemini vurguladı:

Bay Neave dedi ki:

Deneyimlerimizde, etkinliklerin çeşitliliği, sürekliliği ve sürdürülebilir olması sağlıklı ve yapıcı

bir gözaltı çevresi oluşturmak için önemli bir etkendir.124

Denetmen ayrıca aşırı kalabalık konusunu da göz önüne getirdi. Aşırı kalabalığın hem tutuklular hem de çalışanlar üzerinde etkisi olduğunu vurguladı çünkü hem çalışan hem de tutuklu açısından çalışanlar için iyi bir düzen konusunda tutuklular için iyi davranış konusunda baskı hissetmesine neden oluyor. Transfield merkezde şimdiden bazı refah değişiklikleri yaptı. Bireysel olarak bu ölçümlerin bazıları küçük gözükebilir ama toplu halde genel atmosfere bir gelişme katmalıdır. Değişiklikler şunlardır:

• Yeni bir eğitim programı oluştrumak

• İç kapılardaki kilitleri kaldırmak. Bu kapılar açık değil fakat bu sembolik hareket sığınmacılara güven duygusu gösterecek.

• Çitlerdeki bezleri kaldırmak böylece sığınmacılar tellerin ötesini görebilecek ve

• Delta yerleşkesinden küçük gruplar alarak kumsalda ve suda biraz yürütmek

123

Tavsiye 6 124

Paragraf 7.39


93

Kendi risk değerlendirmesinde, KPMG uygun davranışları teşvik ve ödüllendirmek için teşvik esaslı, katmanlı konaklama seçenekleri önerdi. Bu önerme Transfield’in sığınmacılar için mümkün olan her yerde kendini yönlendirme yaklaşımıyla uyumludur.125 Diğer önermeler incelemelerin bazılarında ileri sürüldü ve raporlar bölüm 11.11 de listelendi.

Tavsiye 11: İnceleme, Transfield’ın şartlar ve merkezde ve pratik uygulamaların uygun görüldüğü refah gelişmelerinde mümkün olan geliştirmeler hakkında diğer raporlarda yapılan önermeleri göz önüne almasını önerdi.

Sığınmacıların refahı hakkında göz ününe alınmayı hak eden son bir nokta var. İnceleme de verilen geri dönüş formlarında, bazı sığınmacılar kişisel malzemelerinin olaylar sırasında çalındığını rapor etti. Bu malzemeler şunlardı: saatler, mp3 çalarlar, ayakkabılar ve dahası. Hiç şüphesi sığınmacılar bu yerine yenisini koyamayacakları malzemelere çok değer veriyordu. İnceleme bu çalınan ya da kaybolan eşyaların yerine yenisi konması konusunda bazı çabalar olması gerektiğini göz önüne aldı. Kimin tam olarak neyi kaybettiğini bilmenin bir yolu olmayacağından çalındığı söylenen eşyaları yenilemek uygun olmayacaktır. Fakat, Transfield için olaylar sırasında eşyasını kaybettiğini ya da çalındığını söyleyen her hangi bir sığınmacıya sığınmacı harcamalarından kaybolan ya da çalınan eşyaları yenileyerek yardım etmek mümkün olabilir. (Merkezin sistemiyle ya da diğer uygun ödeme şekilleriyle) Başlangıç noktası olarak, Transfield formlarda eşyasını kaybettiğini ya da çalındığını söyleyen sığınmacılarla ilgilenebilir.

Tavsiye 12: Transfield olaylar sırasında kişisel eşyalarını kaybeden ya da çaldıran sığınmacılara yardım eder.

11.10 Personel eğitimi

Manus bölgesinde iş olanakları ve bu işçilere daha iyi bir gelecek sağlamak için PYG vatandaşlarının yüksek oranda istihdamı servis sağlayıcıları sözleşme yükümlülüğünde tasarlanmıştır. Vatandaşların merkezde işe alınması ayrıca toplumun merkeze olan kızgınlığını azaltmaya katkıda bulunacak ve sığınmacıların orada ikame etmesini sağlamada yardım edecektir. İnceleme şunu gösteriyor ki bazı PYG vatandaşları için bu onların ilk işidir. Diğerlerin geçmişte yalnızca kısıtlı iş imkânları olmuş olabilir ve Manus BİM deki gibi görevleriyle doğrudan alakalı olmayabilir. Şunu takip eder ki kapsamlı ve sürekli personel eğitimi Transfield için anahtar sorumluluktur. Transfield politika ve prosedürlerine ve özellikle pozisyonların teknik gereksinimleri talimatının yanı sıra, bu eğitim davranış standartları, kültürel farkındalık ve bazı çalışanlar için, liderlik becerilerinin geliştirilmesini içermelidir.

125

Transfield Services’in 14 Nisan 2014 tarihli raporuna bakınız


94

Tavsiye 13: Transfield PYG uyruklu personeline onların profesyonel becerilerini geliştirmek ve onların gelecekteki başarı şansını geliştirmek için kapsamlı ve sürekli bir eğitim programı uygular.

11.11 Diğer İncelemeler ve raporlar

Bu Değerlendirmenin yürütmesinde ve bu önermelerin formasyonlarında, Değerlendirme takımı diğer değerlendirme ve raporları göz önüne aldı, onlar da bu raporda referans gösterildi. Göz önüne alınan değerlendirmeler ve raporlar şunlardır:

• Nauru Bölgesel İşletme Merkezinde 19 Temmuz 2013’te meydana gelen olaylara dair detaylı

rapor ve değerlendirme bulguları (8 kasım 2013): Keith Hamburger AM

• Noel adasındaki göç ıslah merkezi ve Villawood göç ıslah merkezindeki olayların bağımsız

incelenmesi (31 ağustos 2011:) Allan Hawke AC and Helen Williams AO

• BMMYK Papua Yeni Gine Manus adası görevi - 15-17 Ocak 2013

• BMMYK Papua Yeni Gine Manus adası gözlem görevi - 11-13 Haziran 2013

• BMMYK Papua Yeni Gine Manus adası gözlem görevi - 23-25 Ekim 2013

• BMMYK Nauru Cumhuriyeti görevi - 3-5 Aralık 2012 raporu

• BMMYK Nauru ziyareti 18-20 Mart 2013 geçici gelişme raporu

• Manus Bölgesel İşlem Merkeziyle alakalı ikinci ICRC insanı kaygılar raporu - 31 Ağustos 2013

• Manus Bölgesel İşlem Merkeziyle alakalı üçüncü ICRC insanı kaygılar raporu - 20 Şubat 2014

• Nauru’daki bölgesel işlem merkezine insancıl gözlem ziyareti - 20-23 Mayıs 2013: Avustralya

Kızılhaç’ı

• Bu insanları parçalıyor: Papua Yeni Gine Manus adasındaki Avustralya sığınmacı işlem

merkezinde insan hakları ihlalleri, Aralık 2013: Uluslararası Af Örgütü

• Göç tutuklu ağında intihar ve kendine zarar verme, Mayıs 2013: Milletler Topluluğu ve Göç

Denetmeni

• Manus Bölgesel İşlem Merkezi’nde cinsel saldırı ve diğer ciddi saldırı iddialarına dair


95

değerlendirme, (Eylül 2013): Robert Cornall AO

• Manus Bölgesel İşlem Merkezi’nde halk sağlığı ve sağlık hizmetlerine erişim değerlendirmesi:

Bakanlığın şef sağlık memuru ve

• Sığınmacılar üzerine uzman panel raporu- Ağustos 2012.

Değerlendirme, bu raporlar arasında yüksek oranda tutarlılık olduğunu ortaya koydu.. Her biri farklı odak noktalarına sahipken bazı benzerlikler çarpıcıdır. Ortak bir bağ iltica belirleme sürecinde önemlidir: iddiaların zamanında çözümü, ses iletişimi, sığınmacılarle manalı meşgaleler ve yaşam şartlarının iyileştirilmesi. 19 Temmuz 2013 yılında Nauru bölgesel işlem merkezindeki olaylar üzerine Bay Hamburger tarafından hazırlanan rapor hem Nauru hem de Manus adasındaki olaylara yönlendiren durumlardaki benzerlik göz önüne alındığında önemli bir yardımcıydı. Özellikle Bay Hamburger Nauru’daki isyanın sebepleri olarak şunları kaydetti.

• Sığınmacı statüsü belirleme sürecindeki gecikme

• Bir toplantıda yardım sağlayan iddialarla verilen bilgilerin yanlış anlaşılması

• Sığınmacıların giderek kendi gelecekleri hakkındaki belirsizlikleri ve sığınmacı statüsü belirleme

işlemleri için tarihler civarında netlik eksikliğinden dolayı hayal kırıklığına ve devam eden kızgın ruh

hali ve sığınmacılara karşı kesik ve yanlış mesajlar.

• Sığınmacı (Bölgesel İşlem Merkezi) 2012 Yasası’nda öngörüldüğü gibi yönetimsel önlemlerin

tümünün başarısızlığı. Bu başarısızlık Nauru BİM de yönetimsel ve operasyonel kumanda

konularında belirsizlik yarattı ve;

• Yalnızca uyumlu sığınmacı nüfusu için uygun çok az fiziksel güvenlikli açık merkez

Bay Hamburger’in önermeleri, bu Değerlendirmede ortaya çıkan önermeleri formüle etmede göz önünde bulunduruldu. Bu İnceleme ayrıca Noel Adası Göç Islah Merkezi ve Villawood Göç Islah Merkezindeki Olayların Bağımsız İncelenmesi‘ni de ayrıntılı olarak göz önüne aldı.


96

Bir ıslah merkezinde asayişi sağlamak için gerekli olan unsurların tanımı özellikle ilgi noktası oldu.126 Bu unsurlardan bu Rapor’un başka bir bölümünde de bahsedildi.

İnceleme takımı ayrıca Komitenin internet sayfasında 9 Mayıs 2014’te yayınlanan Manus BİM’deki olayları Senato Hukuk ve Anayasa İlişkiler Komitesi Soruşturmasına sunmasını da göz önünde bulundurdu.

12. BÖLÜM SONUÇ

Bu Değerlendirme, 16-18 Şubat 2014 Manus Bölgesel İşlem Merkezinde meydana gelen olayların etrafındaki gerçekleri mümkün olduğunca belirledi. Bu olaylar sığınmacı protestolarıyla başladı ve güvenlik hizmeti sağlayıcının kapasitesinin çok uzağında olduğu kanıtlanan büyük bir rahatsızlıkla sonuçlandı ve Papua Yeni Gine Kraliyet Polisinin ve merkezde konuşlandırılan mobil ekiplerin müdahalesiyle bastırıldı. Birkaç yetkisiz PYG vatandaşı ve yabancı da olaylarda yer aldı. Sonradan meydana gelen şiddet olaylarında Reza Bareti öldürüldü, çok sayıda sığınmacı ciddi yaralar aldı ve büyük bir grup tıbbi müdahale gerektiren fiziksel ve ruhsal yaralar aldı. Bazı G4S muhafızları da kavgada yaralandı ama en çok zarar gören sığınmacılar oldu. Bu değerlendirmede gözüküyor ki saldırıların büyük bir kısmı özellikle sığınmacılara olan olaylar sırasında yaşandı. Polis araştırmaları devam etmekte ama henüz hiçbir tutuklama yapılmadı. Bu değerlendirmede toplanan deliller PYG polisine sunulmuştur. Bunun en azından Bay Barati’nin ölümü ve diğer ciddi yaralanmalarla sonuçlanan saldırıların araştırılmasına yardımda bulunabileceğini umuyoruz. Soruşturma kapsamındaki olayların süregeldiği zamandan beri, Merkez’in güvenli ve doğru şekilde idare edilmesi için hizmet sağlayıcılar ile sığınmacılar arasında var olması gereken güven tam olarak bozulmadıysa da, açıkça görülüyor ki çok düşük bir düzeye ulaşmıştı. Güveni yeniden tesis etmek gibi önemli bir görev mevcut ki böylece merkez etkili biçimde çalışabilsin ve sığınmacılar kendilerini Manus Adasında ikame ederken güvende hissedebilsinler. Transfield Services bunu başarmada ve merkezi normal düzenine ve güven algısına yeniden inşa edecek gerçekçi bir anlayışa sahip gibi görünüyor. Bu güveni PYG de tesis etmede olaylar sırasında işlenen saldırılardaki polis incelemeleri ve gerçek kişilerin tutuklanması önemli bir rol oynayacak. Bu Değerlendirme şu sonuçların çıkarıldığı tavsiyelerde bulunuldu.

126

Bkz. 5 – 11. sayfalar


97

Geleceğe bakıldığında, bu Değerlendirme tarafından yapılan ana tavsiye PYG Hükümeti ile Göçmenlik ve Vatandaşlık Hizmetleri Kurumunun, Avustralya'dan tüm uygun destek ve yardımı alarak mümkün olduğunca çabuk sığınmacı belirleme ve yeniden yerleşim süreçlerini hızlandırması gerektiğidir. Rapor, aradaki zamanda sığınmacıların sürdürülen süreç hakkında ve davaya nasıl başvuracakları ve nasıl etkileyecekleri konusunda tamamen ve düzenli şekilde bilgilendirilmeleri gerektiğini önerdi. Diğer öneriler PYG polisi, Merkez'in risk yönetimi ve fiziki güvenlik altyapısı, sığınmacıların refahı, daha iyi iletişim, topluluk irtibatı ve personel eğitimi ile etkileşime yönelik bir dizi konuyla ilgilidir. Bu Raporun çoğu kısmında detaylı olarak anlatıldığı üzere, tavsiyelerde belirtilen tekliflerin çoğuna uygun olarak çalışmalar şimdiden başlatılmıştır.

13. BÖLÜM TEŞEKKÜRLER Bu Değerlendirme boyunca, Papua Yeni Gine bakanlarından ve üst düzey yetkililerinden, G4S, Uluslararası Sağlık ve Tıp Hizmetleri, Salvation Army, Transfield Services’den ve Wilson Security’den gönüllü işbirliği aldım. Onların geçmiş ve günümüz çalışanları 16-18 Şubat 2014 meydana gelen olayları ve olayları çevreleyen durumları hakkında kendi bildiklerini açık şekilde konuştular. Çok sayıda sığınmacınin röportajlarda ve soru cevap kısımlarında yer almasından ya da kişisel geri bildirim formlarını doldurmasından dolayı çok memnunum. Onların katkıları, olayların nasıl ve neden yapıldığına dair kapsamlı bir anlayış elde etme konusunda en önemli unsur oldu. Değerlendirmede ayrıca çok fazla ilgili belgelerden ve soruşturma sırasında elde edilen diğer malzemelerden yardım alındı. Port Moresby’deki Avustralya Yüksek Komisyonu Port Moresby’de İncelemeye değerli katkılar sağladı. Onların hepsine katkılarından dolayı teşekkür ediyorum. Son olarak Değerlendirme ekibinin sıkı çalışmasını ve bu raporun hazırlanmasındaki ve soruşturma süresince özverili desteklerini takdire şayan olarak görüyorum. ROBERT CORNALL AO 23 Mayıs 2014

bakan [a sunulan rapor · papua yeni gine jandarmasının bir birimi, merkezin dışında kalıcı...

Documents