bài giảng tâm lý học sư phạm và lứa tuổi tác giả: nguyễn xuân long nguồn...
TRANSCRIPT
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 1/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 1 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ
BỘMÔN TÂM LÝ GIÁO DỤC
Giảng viên: Nguyễn Xuân LongThời gian : 45 tiết
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 2/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 2 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. Lê VănHồng- Lê Ngọc Lan- Nguyễn Văn Thàng. NXB ĐHQG Hà Nội, 2001.
2. Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quảhọc tập mônTLH lứa tuổi và TLH sư phạm. Phan Tr ọng Ngọ(chủ biên). NXB ĐHSPHN, 2005.
3. Tâm lý học II của..4. TLH lứa tuổi và TLH sư phạm (tập I, II). A.V.Petro
Vski (chủ biên), Đặng Xuân Hoài dịch. NXB Giáodục 1982
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 3/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 4/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 4 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
SƠ ĐỒ LƯU GIỮTHÔNG TIN (%)
NgheNhìn
Nghevànhìn
Tự
trìnhbày
Tựhoạtđộng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 5/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 5 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
CHƯƠNG I
NHẬP MÔN TÂM LÝ HỌC LỨ A TUỔIVÀ TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM
I. Khái quát về tâm lý học lứa tuổi và tâm lý họcsư phạm
II. Lý luận về sự phát triển tâm lý tr ẻem
III.Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 6/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 6 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1. Đối tượng nghiên cứu của TLHLT và TLHSP
Nghiên cứu động lực pháttriển tâm lý theo lứa tuổi,sự phát triển cá thể củacác quá trình tâm lý trongnhân cách con ngườiđang được phát triển
TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔI
Khái quát vềTLHLT và TLHSPI
Cùng nghiên cứu tâm lý ngườiở các giai đoạn phát triển
Nghiên cứu những quyluật tâm lý của việc dạyhọc và giáo dục
TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 7/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 7 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
• Rút ra những quy luật chung củasự phát triển nhân cách theo lứatuổi
• Rút ra những quy luật l ĩ nh hội trithức, k ĩ năng, k ĩ xảo trong dạyhọc và giáo dục
• Rút ra những biến đổi tâm lý củahọc sinh do ảnh hưởng của giáodục và dạy học
2. Nhiệm vụcủa TLHLT và TLHSP
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 8/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 8 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
3. Quan hệgiữa TLHLT và TLHSP
Tâm lý họclứa tuổi
Tâm lý họcsư phạm
Chung khách thểnghiên cứu
Chặt chẽ, thống nhất,biện chứng
Con người
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 9/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 9 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1. Khái niệm về sự phát triển tâm lýtr ẻ em
1.1. Quan niệm về tr ẻ em• Tr ẻ em là “người lớn thu nhỏ”,
chỉ khác nhau vềkích thước.• TLH duy vật biện chứng: Giữa
tr ẻ em và người lớn có sự khácnhau về chất, tr ẻ em vận động,phát triển theo quy luật của tr ẻem.
II. Lý luận về sự phát triển tâm lý tr ẻ emII. Lý luận về sự phát triển tâm lý tr ẻ em
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 10/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 10 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
1.2.1. Quan niệm duy tâm
Quan niệm sai lầm về sự phát triển tâm lý tr ẻem1.2
Sự phát triển tâm lý tr ẻem chỉ là sự tăng lênhoặc giảm đivề số
lượng các hiện tượngđang phát triển mà
không có sự chuyểnbiến về chất lượng
Sự phát triển tâm lý tr ẻ
em chỉ là sự tăng lênhoặc giảm đivề số lượng các hiện tượng
đang phát triển màkhông có sự chuyểnbiến về chất lượng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 11/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 11 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Phát triển tâm lý là do các tiềm năng sinh vật gây ra. Mọiđặc điểm tâm lý chung và cá thể đều là tiền định vàđược quyết định bằng con đường di truyền.
1.2.2. Thuyết tiền định
Nhà TLH Mỹ E.Toocđai
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 12/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 12 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Phát triển tâm lý tr ẻlà do sự tác độngcủa môi trường.Môi trường là yếu tốquyết định hoàntoàn.
1.2.3. Thuyết duy cảm
Nhà TLH Anh John Locke
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 13/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 13 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Sự phát triển của tr ẻ chịu sự tác động của 2 yếu tố môitrường và di truyền, trong đó di truyền giữ vai trò quyếtđịnh và môi trường là điều kiện biến những đặc điểmtâm lý đã được định sẵn thành hiện thực.
1.2.4. Thuyết hội tụ2 yếu tố
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 14/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 14 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
HẠN CHẾ
• Cho r ằng đặc điểm con ngườ i là bất biến, tiềnđịnh, hoặc do tiềm năng sinh vậ t di truyền, hay doảnh hưởng của môi trường là bất biến
• Phát triển tâm lý tr ẻ tách r ời những điều kiện cụthểmà quá trình tâm lý tạo ra
• Đánh giá không đ úng vai trò của giáo dục, phủ
nhận tính tích cực cá nhân
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 15/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 15 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Sự phát triển tâm lý tr ẻ em là quá trình tr ẻ em l ĩ nh hộinền văn hoá xã hội loài người thông qua tính tích cựccủa tr ẻ trong hoạt động và giao tiếp (trong đó dạy học vàgiáo dục giữ vai trò chủ đạo)
Quan điểm duy vật biện chứngvề sự phát triển tâm lý tr ẻem
1.3
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 16/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 16 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
• Sự phát triển tâm lý của tr ẻ em không tuân theo quyluật sinh học mà tuân theo quy luật xã hội
2. Quy lu2. Quy luậật chung ct chung củủa sa s ựự phpháát trit triểển tâm lý tr n tâm lý tr ẻẻ emem
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 17/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 17 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Tính không đồng đều
Tính toàn vẹnTính mềm dẻo vàkhả năng bù tr ừ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 18/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 18 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Những chức năng tâm lý khác nhau thì không phát triểnở mức độ như nhau. Có những thời kì tối ưu cho sựphát triển 1 hành động tâm lý nào đó.
2.1. Quy lu2.1. Quy luậật vt vềề ttíính không đnh không đồồng đng đềềuuccủủa sa sựự phpháát trit triểển tâm lýn tâm lý
1- 5 tuổi
Học nóiphát triển ngôn ngữ 6- 11 tuổiKỹxảo vận động
15- 20 tuổi
Tư duy toán học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 19/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 20/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 20 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Hệ thần kinh của tr ẻ có tính mềm dẻo và có tính bùtr ừ. Khi một chức năng tâm lý hoặc sinh lý nào đóyếu hoặc thiếu thì những chức năng tâm lý khác
được tăng cường, phát triển mạnh hơn đểbù đắpnhững chức năng yếu hoặc bị hỏng.
2.3. T2.3. Tíính mnh mềềm dm dẻẻo vo vàà khkhảả năng bnăng bùù tr tr ừừ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 21/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 21 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Các yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý tr ẻ3
Phát triển tâm lý tr ẻ
D i
t r u y ề n
D i
t r u y ề n T i ề n đ ề v ậ t c h ấ t
Tậpthể
Tậpthể
Vai tròto lớn
M ô i t r ư ờ n g
M ô i t r ư ờ n g
V a i t r ò
q u a n t r ọ n g
T ự g i á o d ụ c
T ự g i á o d ụ c
Ý n g h ĩ a đ ặ c b i ệ t
G i á o d ụ c
G i á o d ụ c
Chủ đạo
H o ạ t
đ ộ n g H o
ạ t
đ ộ n g
Q u y ế
t đ ị n h
t r ự c t
i ế p G i a o
t i ế p G i a
o
t i ế p
V a i t r ò
c ơ b ả n
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 22/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 22 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Những gì ngườ i lớn làm hôm nay, tr ẻ con sẽ lặp lại vào ngày mai.Vì vậy, hãy c ẩn tr ọng v ớ i mỗi hành vi c ủ a mình.
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 23/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 23 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 24/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 24 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4.1. Quan niệm về giai đoạn phát triển tâm lý• Quan niệm sinh học: khẳng định tính bất biến, tính
tuyệt đối của giai đoạn lứa tuổi• Quan niệm khác: phủ nhận khái niệm lứa tuổi, sự
phát triển tâm lý chỉ là tích luỹ tri thức, k ĩ năng , k ĩ xảo
• Quan niệm duy vật biện chứng (Vưgôtxki):Lứa tuổi là một thời kì phát triển nhất định đóngkín một cách tương đố i và ý ngh ĩ a của mỗi thời kì
được quy đị nh bởi vị trí của nó trong cả quá trìnhphát triển
Sự phân chia giai đoạ n phát triển tâm lý4
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 25/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 25 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4.2.1. Giai đoạn trước tuổi học
Phức cảmhớn hở người lớn
đặc biệtngười mẹ
0- 2 thángTuTuổổi sơ sinhi sơ sinh
Phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4.2
2- 12tháng
Cảm xúctr ực tiếpngười lớn
TuTuổổiihhàài nhii nhi
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 26/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 26 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
4.2.1. Giai đoạn trước tuổi học
Hoạt động đồvật
1- 3 nămTuTuổổi vưi vườờnntr tr ẻẻ
Hoạt độngvui chơi(sắmvai)
3- 5 nămTuTuổổi mi mẫẫuugigiááoo
Phân chia giai đoạn phát triển tâm lý4.2
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 27/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 27 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Giai đoạn lứa tuổi đi học (tuổi học sinh)4.2.2
Nhi đồng(HS tiểu học)
6- 11, 12 tuổi
Hoạt động
học tập
Thiếu niên(HS THCS)
11,12-14,15 tuổi
Giao tiếpvới bạn
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 28/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 28 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
Giai đoạn lứa tuổi đi học (tuổi học sinh)4.2.2
Thanh niên(HS PTTH)
14, 15 tuổi-18 tuổi
Hoạt độnghọc tập
hướng nghiệp
Sinh viên
18- 24 tuổi
Hoạt động học tậptheo ngành nghề
đã lựa chọn
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 29/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 29 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
• Từ 24 tuổi tr ở đi• Hoạt động lao động và hoạt động xã hội
Giai đoạn trưởng thành4.2.3
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 30/204
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 30 Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN
• Nghỉ hưu• 50- 60 tuổi tr ở đi
Giai đoạn người già4.2.4
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 31/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN1Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 32/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN2Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
I. Những y ếu t ố ảnh hưởng đến s ự hình thành vàphát tri ển tâm lý c ủa h ọc sinh ti ểu h ọc1. Đặc điểm v ề thể ch ấ t
Cơ thể:• Cao: 2,5cm• Tr ọng lượng: 400- 500g
Hệ cơ phát triển m ạnh Hệ tim
Não: tr ọng lượng= 90 tr ọng lượngnão ng ười lớn
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 33/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
2. Đặc điểm v ề môi trường s ống và ho ạt động2.1. Đặc điểm c ủa môi trườ ng s ống
Môi trường s ống có nhi ều thay đổi, từ 1 đứa tr ẻ 1 h ọc sinh – Thay đổi căn bản v ị trí của tr ẻ trong gia đình và ngoài xãhội
– Thay đổi cả nội dung và tính ch ất của ho ạt động c ộngđồng (v ui chơi học tập)
– Các yêu c ầu đặt ra cho tr ẻ cao hơn, nhi ều hơn, bu ộc tr ẻkhắc ph ục khó khăn
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 34/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 35/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 36/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
II. Nh ững đặc điểm tâm lý đặc trưng ở học sinh ti ểu h ọc1. Đặc điểm phát tri ển t rí tu ệ
1.1. Tri giác• Phát tri ển hơn ởmẫu giáo, đặc biệt là tri giác có ch ủ
định: Tri giác không gian và tri giác th ời gian• Tri giác phát tri ển d ần trong ho ạt động (th ực tế có
nhiều em r ất tinh t ế như có năng khiếu h ội hoạ...)
Thần đồng văn học Mỹ: Adora Svitak
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 37/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
1.2. Chú ý• Do yêu c ầu ho ạt động h ọc tập là ph ải tập trung
chú ý có ch ủ định phát tri ển (chú ý không ch ủ địnhvẫn chi ếm ưu thế)
• Phân ph ối chú ý còn h ạn ch ế (tập viết, quên tư thếngồi)
• Di chuy ển chú ý tr ẻ nhanh hơnngười lớn do có kh ả năng hưngphấn và ức ch ế r ất linh ho ạt
(Dễ dàng chuy ển đổi tuỳ hấp d ẫnmà quên nhi ệm vụhọc tập)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 38/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN8Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
1.3. Trí nh ớ • Trí nh ớ tr ực quan hì nh tượng phát tri ển hơn tr í nhớ
lôgic tr ừu tượng Những tài li ệu gây được ấntượng, gi ầu hình ảnh s ẽ khiến tr ẻ dễ tiếp thu hơn
• Trí nh ớ học sinh tăng theo độ tuổi
Học tiếng Anh b ằng
hình ảnh - 1 trongnhững phương phápgiúp tăng cường trí nh ớcho h ọc sinh ti ểu h ọc
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 39/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
1.4. Tư duy • Tính ch ất tr ực quan, c ụ thể
chuy ển d ần sang tính ch ấttr ừu tượng
• Hoạt động tr ừu tượng hoá vàkhái quát hoá
• Hoạt động phá n đoán, suyluận phát tri ển
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 40/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
1.5. Ngôn ng ữ
• Ngữ âm: n ắm được ngôn ng ữ nói m ột cách thànhthạo, tuy nhiên v ẫn còn m ột số từ phá t âm chưa đúng• Ngữ pháp: đã hoàn ch ỉnh hơn mẫu giá o nhưng vẫn
còn vi ết câu d ại, câu c ụt, chưa biết đặt câu
• Từ ngữ: trong sáng, giàu hình ảnh, tuy nhiên cáchdùng t ừ chưa hợp lýVí dụ: Chúng ta ph ải cố gắng h ọc đểcô giáo kh ỏi cămhờn
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 41/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN11Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
2. Một s ố nét nhân cách n ổi bật2.1. Tính cách
• Tính cách b ắt đầu hình thành, đang còn nhiều biếnđổi• Biểu hiện rõ nh ất là tí nh xung động (hà nh động ngay).
Sự điều ch ỉ nh ý chí v ới hành vi còn y ếu (do tính hi ếu
động)• Đã có thá i độ đối với mọi người xung quanh và đối
với bản thân, bi ết đánh giá b ản thân nhưng còn ph ảidựa vào ý ki ến người khác
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 42/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương II. Tâm lý h ọc lứa tu ổi tiểu học
2.2. H ứ ng thú• Hứng thú nh ận th ức• Hứng thú h ọc tập2.3. Lý t ưở ng• Tồn tại dưới dạng ước mơ nhưng chưa bền vững
Mơ ước tr ởthành ho ạ s ĩ
Mơ ước tr ởthành bác s ĩ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 43/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 44/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN1Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 45/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN2Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
CHƯƠNG III
I. Vị trí, ý ngh ĩ a của lứa tuổi thiếu niên trong quá trìnhphát triển tâm lý tr ẻ
II. Điều kiện phát triển tâm lý ở lứa tuổi học sinh THCS
III. Hoạt động học tập và sự phát triển trí tuệ
IV. Hoạt động giao tiếp của lứa tuổi học sinh THCS
V. Sự phát triển nhân cách ở lứa tuổi học sinh THCS
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 46/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1. Vị trí, ý ngh ĩ a• Vị trí: Đặc biệt quan tr ọng trong thời kì phát triển của
tr ẻ• Ý ngh ĩ a: là giai đoạn đầu tiên cho tr ẻphát triển tâm lý
Vị trí, ý ngh ĩ a của giai đoạn phát triểntâm lýở lứa tuổi học sinh THCSI
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 47/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN4Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Những yếu tố của hoàn cảnh kìm hãm sự pháttriển tính ngườ i lớn
• Cha mẹ chăm sóc con cái một cách chu đáo quámức
• Tr ẻ chỉ hướng vào việc học tập mà không tham giavào các hoạt động khác
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 48/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN5Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3. Những yếu tố hoàn cảnh thúc đẩy sự phát triểntính ngườ i lớn
• Đối với một số em, tri thức sách vở làm cho các emhiểu biết nhiều tri thức cuộc sống ít ỏi, bỡ ngỡtrong cuộc sống
• Có những em ít quan tâm đến việc học tập ở nhà
trường, mà định hướng vào những biểu hiện bênngoài của người lớn• Ởmột số em khác không biểu hiện tính người lớn ra
bên ngoài, nhưng thực tế đang cố gắng rèn luyện
mình có đức tính ở người lớn như dũng cảm, tựchủ, độc lập
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 49/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1. Sự biến đổi về mặt giảiphẫu sinh lý ở lứa tuổihọc sinh THCS
1.1. S ự phát tri ển m ạnh
mẽ không đồng đều• Lứa tuổi học sinh THCS:11- 12 tuổi đến 14- 15 tuổi
Những điều kiện phát triển tâm lýở lứa tuổi học sinh THCSII
• Người lớn phải thận tr ọng
trong khi giao tiếp và khiđánh giá các em
Hệ tim mạch
Hệ thần kinh
Hệ xương cơTuyến nội tiết
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 50/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1.2. Dậy thì• Là một hiện tượng bình thường, diễn ra theo quy
luật sinh học và chịu ảnh hưởng của môi trường tựnhiên và xã hội• Gồm 2 giai đoạn
– Tiền dậy thì (nữ 11- 13 tuổi) – Dậy thì chính thức (nữ 13- 15 tuổi)
• Nam thường dậy thì chậm hơn nữ 1- 2 nămXH phát triển, có hiện tượng gia tốc phát triển của
tuổi dậy thì. Tr ẻ em dậy thì sớm hơn nhưng trưởngthành vềmặt xã hội muộn hơn nguy cơ (cần thiếtphải giáo dục giới tính)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 51/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN8Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Sự thay đổ i về điều kiện sống• Gia đình: Địa vị của các em trong gia đình có sự
thay đổi (các em được tham gia vào công việc giađình, được giao nhiệm vụ)
• Nhà trường: Bắt đầu thay đổi nội dung, phươngpháp, hình thức tổchức học tập
• Xã hội: Các em được công nhận như một thànhviên tích cực và được giao phó một số công việcnhất định
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 52/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1. Đặc điểm của hoạt động học tập• Hoạt động học tập ở lứa tuổi này đạt mức độ cao
nhất
• Động cơ học tập r ất đa dạng, phong phú nhưngchưa bền vững• Thái độhọc tập của học sinh THCS r ất khác nhau
– Có em r ất tích cực, có em r ất lười biếng – Có em hứng thú rõ r ệt, chủ động học tập nhưng
có em học tập hoàn toàn do ép buộc
Hoạt động học tập vàsự phát triển trí tuệIII
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 53/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Sự phát triển trí tuệcủa học sinh THCS• Tính chất
• Hình thức hoạt động
• Khối lượng tri giác tăng lên tri giác tr ở nêncó kếhoạch, có tư duy và có trình tự hơn
• Trí nhớ cũng được thay đổi vềchất• Sự phát triển chú ý của học sinh THCS diễn ra
r ất phức tạp• Hoạt động tư duy cũng có những biến đổi cơ
bản
Thay đổi hoạt động
trí tuệphát triển cao
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 54/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 55/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Hoạt động giao tiếp của học
sinh THCS với bạn bè• Sự giao tiếp của học sinhTHCS với bạn bè cùng lứatuổi r ất đa dạng và phức tạp
• Tình bạn trong đời sống họcsinh THCS thông qua hìnhthức chuyện tròSự giao tiếp ở lứa tuổi họcsinh THCS là một hoạt độngđặc biệt
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 56/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN13Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
Sự phát triển nhân cách c ủalứa tuổi học sinh THCSV
1. S Ự HÌNH THÀNHTỰ Ý THỨ C
2. S Ự HÌNH THÀNH
TÌNH C ẢM
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 57/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN14Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1.1. Tự ý thức là gì?Là sự tự đánh giá và so sánh ph ẩm chấtnhân cách bản thân mình với người khác
Hình thành nên mẫu nhân cá ch tương lai
1. Sự hình thành tự ý thức
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 58/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 59/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN16Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1.3. Quá trình hình thành ý thức1.3.1. V ề nội dung• Không nhận thức toàn bộ những phẩm chất nhân
cách cùng một lúc – Nhận thức hành vi của mình nói chung – Nhận thức phẩm chất đạo đức, hành vi của mình
trong phạm vi cụ thể• PC liên quan đến học tập• PC thểhiện thái độ đối với người khác• PC thểhiện thái độ đối với bản thân mình• PC thể hiện mối quan hệ nhiều mặt của nhân
cách
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 60/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN17Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1.3.2. V ề cách th ứ c
• Ban đầu đánh giá bị ảnh hưởng bởinhững người gần gũi có uy tín
• Sau là ý kiến độc lập của các em
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 61/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN18Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• Ở em trai, khát khao uy tín cùng với tínhthích phiêu lưu mạo hiểm ngày càng tăng
• Ở nhiều em, sự tự giáo dục còn chưa hệthống, chưa có kếhoạch
• Người làm công tác giáo dục cần tổ chứchoạt động và tổ chức mối quan hệ qua lạicủa mọi người với thiếu niên cho tốt
LƯUÝ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 62/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN19Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• Đặc điểm – Sâu sắc và phức tạp hơn so với lứa tuổi tiểu học – Tình cảm bắt đầu biết phục tùng lý trí – Tình cảm đạo đức phát triển mạnh, tình bạn bè,
tình đồng chí, tình yêu tổquốc...• Tuy nhiên tình cảm vẫn còn bồng bột và sôi nỗi, dễ
bị kích động
2. Sự hình thành tình cảm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 63/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 64/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 65/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN2Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1. Khái niệm tuổi thanh niênLà giai đoạn phát triển bắt đầu từ lúc dậy thì và kết
thúc khi bước vào tuổi người lớn
IINhững yếu tố ảnh hưởng đến sự pháttriển tâm lýở lứa tuổi học sinh THPT
Tuổi dậy thì Tuổi người lớn Tính phứctạp và nhiều
mặt của lứatuổi nàySinh học Xã hội
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 66/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• TLH Mác-xít cho r ằng cần phảinghiên cứu tuổi thanh niên mộtcách phức tạp, phải kết hợp quanđiểm tâm lý học xã hội với việctính đến những quy luật bên trongcủa sự phát triển.
• Tuổi thanh niên kéo dài từ 14, 15-25 tuổi, được chia thành 2 thời kì: – 14,15 17,18 tuổi: thanh niên
mới lớn (HS THPT)
– 17,18 25 tuổi: tuổi thanhniên (giai đoạn 2 của tuổi thanhniên)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 67/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN4Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Đặc điểm cơ thể
Sinh lý- Tuổi đầu thanh
niên là thời kìđầu đạt được sự tăng trưởng vềmặt thể lực
- Nhịp độ tăngtrưởng về chiềucao và tr ọnglượng đã chậmlại
- Đa số các em đãvượt qua thời kìphát dục
Tâm lý- Sự phát triển của
hệ thần kinh cónhững thay đổiquan tr ọng docấu trúc bêntrong của nãophức tạp và cácchức năng củanão phát triển
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 68/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN5Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3. Những điều kiện xã hội của sự phát triển
XÃ HỘI
GIA ĐÌNH
NHÀTRƯỜNG
(Vị trí ngày càng được khẳngđịnh)• Được tham gia bàn bạc việcgia đình
• Yêu cầu cao hơn trong côngviệc, trong cách suy ngh ĩ
(Thay đổi đáng kể)
• 15 tuổi được làm CMT
• 18 tuổi được đi bầu cử
• Nữ đủtuổi kết hôn
(Nòng cốt các phong trào)
• Tham gia tổ chức ĐoànTNCS
• Hệ thống tri thức ngàycàng phong phú
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 69/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
1. Đặc điểm của hoạt động học tập• HĐHT đòi hỏi tính tích cực, năng động cao, đòi hỏisự phát triển mạnh của tư duy lý luận
• Hình thành hứng thú học tập liên quan đến xuhướng nghềnghiệp
• Hứng thú học tập được thúc đẩy, bồi dưỡng bởiđộng cơ mang ý ngh ĩ a thực tiễn, sau đó mới đến ýngh ĩ a xã hội của môn học – Tích cự c: thúc đẩy các em học tập và đạt kết quả
cao cá c môn đã lựa chọn – Tiêu cự c: chỉ quan tâm đến môn học liên quanđến việc thi mà sao nhãng các môn học khác
IIII Đặc điểm của hoạt động học tập và sự pháttriển trí tuệ ở lứa tuổi học sinh THPT
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 70/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
2. Đặc điểm của sự phát triển trí tuệ
• Tri giác có mục đích đã đạt tới mức r ất cao• Ghi nhớ có chủ định giữ vai trò chủ đạo trong hoạt
động trí tuệ, đồng thời vai trò của ghi nhớ logic tr ừutượng, ghi nhớ ý ngh ĩ a ngày một tăng r õ r ệt
• Các em đã tạo được tâm thếphân hoá trong ghi nhớ• Có sự thay đổi về tư duy: các em có khả năng tư duylý luận, tư duy trừu tượng một cách độc lập, chặt chẽcó căn cứ và mang tính nhất quán
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 71/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN8Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• Do cấu trúc của não phức tạp và chức năng củanão phát triển
• Do sự phát triển của quá trình nhận thức• Doảnh hưởng của hoạt động học tậpKLSP: Các nhà giáo dục cần giúp các em có thể phát
huy hết năng lực độc lập suy ngh ĩ của mình, nhìnnhận và đánh giá các vấn đềmột cách khách quan
NGUYÊN NHÂNNGUYÊN NHÂN
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 72/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3. Những đặc điểm nhân cách chủ yếu3.1. S ự phát tri ển c ủ a t ự ý th ứ c
• Đặc điểm cơ bản- Chú ý đến hình dáng bên ngoài
- Quá trình tự ý thứcdiễn ra mạnh mẽ, sôinổi, có tính đặc thù riêng- Sự tự ý thức của cácem xuất phát từ yêu cầucủa cuộc sống và hoạt
động địa vị mới mẻtrong tập thể, nhữngquan hệmới với thế giớixung quanh buộc thanhniên phải ý thức được
Nội d
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 73/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• Nội dung- Các em không chỉ nhận thức về cái tôi của mình
trong hiện tại mà còn nhận thức vềvị trí của mìnhtrong xã hội, tương lai
- Có thể hiểu rõ những phẩm chất nhân cách bộclộ rõ và những phẩm chất phức tạp, biểu hiệnnhững quan hệnhiều mặt của nhân cách
- Có khả năng đánh giánhững cử chỉ , hành viriêng lẻ, từng thuộc tínhriêng biệt, biết đánh giá
nhân cách của mình nóichung trong toàn bộnhững thuộc tính nhâncách
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 74/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN11Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
• Ý nghĩ a – Việc tự phân tích có mục đích là một dấu hiệu
cần thiết của một nhân cách đang trưởng thànhvà là tiền đềcủa sự tự giáo dục có mục đích
• KLSP – Các nhà giáo dục cần phải tôn tr ọng ý kiến của
học sinh, biết lắng nghe ý kiến của các em, đồng
thời có biện pháp khéo léo để các em hình thànhđược một biểu tượng khách quan về nhân cáchcủa mình
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 75/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3.2. S ự hình thành th ế giớ i quan• Chỉ số đầu tiên của sự hình thành thế giới quan là
sự phát triển của hứng thú nhận thức đối với nhữngvấn đề thuộc nguyên tắc chung nhất của vũ tr ụ,những quy luật phổbiến của tự nhiên, của xã hội...
• Việc hình thành thế giới quan không chỉ giới hạn ở
tính tích cực nhận thức, mà còn thể hiện ở phạm vinội dung KLSP: Trong quá trình giáo dục, nhà giáo dục cần
phải xây dựng thế giới quan lành mạnh, đúng đắn
cho các em
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 76/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN13Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
3.3. Giao ti ế p và đờ i sống tình c ảm• Giao tiếp trong nhóm bạn
• Tuổi thanh niên mới lớn là lứa tuổi mang tính chấttập thểnhất
• Ở lứa tuổi này, các em có khuynh hướng làm bạnvới bạn bè cùng tuổi
• Các em tham gia vào nhiều nhóm bạn khác nhauKLSP: Nhà giáo dục cần chú ý đến ảnh hưởng củanhóm, tổ chức cho các nhóm tham gia vào các hoạtđộng tập thể của Đoàn...
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 77/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN14Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
4. Hoạt động lao động và sự lựachọn nghề
• Hoạt động lao động tập thể có vai tròlớn trong sự hình thành và phát triểnnhân cách thanh niên mới lớn
• Việc lựa chọn nghề nghiệp đã tr ởthành công việc khẩn thiết của họcsinh lớnKLSP: Nhà giáo dục cần giúp các
em lựa chọn ngành nghề phù hợpvới khả năng, năng lực của các em
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 78/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN15Chương III. Tâm lý học lứa tuổi học sinh THCS
5. Một số vấn đềgiáo dụcNhững vấn đềcần chú ý• Trước hết cần xây dựng mối quan hệ tốt giữa
thanh niên và người lớn trên tinh thần bình đẳngvà tôn tr ọng lẫn nhau
• Người lớn cần phải giúp đỡ tổ chức Đoàn mộtcách khéo léo, tế nhị đểhoạt động của Đoàn đượcphong phú, hấp dẫn và độc lập
• Người lớn không được quyết định thay, làm thaytr ẻ
• Cần có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhàtrường và xã hội
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 79/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN1Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 80/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN2Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
Giới thiệu m ột s ố thuy ết về tâm lý h ọc d ạy h ọcI
Khái ni ệm ho ạt động d ạyII
Sự hình thành khái ni ệm, k ỹ năng , kỹ xảoIII
Dạy h ọc và s ự phát tri ển tr í tu ệIV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 81/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
Thuy ếtho ạt động
Giới thiệu vềmột s ố thuy ết vềTLH d ạy h ọcI
Thuy ếtliên tưởng
Thuy ết
hành vi
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 82/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN4Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
1. Khái ni ệm
Hoạt động d ạyII
HOẠT ĐỘNG
DẠY
Là ho ạt động chuyên bi ệt của ngườ i lớn
Giúp tr ẻ l ĩ nh h ội nền VHXH
Phát tr i ển tâm lý tr ẻ
Hình thành nhân cách tr ẻ
ặ ể
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 83/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN5Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
2. Đặc điểm
Tổ chức, điều khiển, điều ch ỉ nhChức năng
Nhân cách HSSản ph ẩm
Di s ản XH- Th ế hệ trước truy ền lại cho th ế hệ saunhững tri th ức, kinh nghi ệm l ịch s ử XH
Cơ chế
Dạng công c ụ đểthực hiện quá trình d ạyPhương tiện
Giúp tr ẻ l ĩ nh h ội nền VHXH, phát tri ển tâm lý, hìnhthành nhân cách HS
Mục đích
Sự phát tri ển trí tu ệ và nhân cách c ủa HS Đối tượng
HS ( đồng th ời- chủ thể hoạt động h ọc) chủ động,tích c ực sáng t ạo
Khách th ể
GV (giữ vai trò t ổ chức, điều khiển HS)Chủ thể
Nội dung Đặc điểm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 84/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
Hoạt động h ọcIII
Hoạt động đặc thù c ủa con ngườ i
Được điều khi ển b ởi m ục đích t ự giác(l ĩ nh h ội nh ững tri th ức, KN, KX)
Những hình th ức hành vi
Những d ạng ho ạt động nh ất định
HOẠT ĐỘNGHỌC
HOHOẠẠTT Đ ĐỘỘNGNGHHỌỌCC
1. Khái ni ệm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 85/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 86/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 87/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 88/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
2. Đặc điểm
L ĩ nh h ộiCơ chế
Tích c ực, ch ủ động l ĩ nh h ội tri thức, k ĩ năng, k ĩ xảoChức năng
Làm thay đổi chính ch ủ thể của ho ạt độngSản ph ẩm
Nhằm l ĩ nh h ội hệ thống tri th ức, k ĩ năng, k ĩ xảoMục đích
Hệ thống tri th ức khoa h ọc, k ĩ năng, k ĩ xảo Đối tượng
Nội dung Đặc điểm
3 Hình thành ho ạt động h ọc
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 89/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN11Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
3. Hình thành ho ạt động h ọc
3.1. Hình thà nh động cơ học tập
Thưởng và ph ạt, đe doạ và yêu c ầu,thi đua và áp l ực, khêu g ợi lòng hi ếuhọc, mong đợi hạnh phúc và l ợi íchtương lai, hài lòng cha m ẹ, khâmphục b ạn bè... ( đối tượng đích th ựcHĐH chỉ là phương tiện mục đích)
căng thẳng tâm lý, đấu tranh b ảnthân
Nỗ lực kh ắc ph ục khókhăn, nh ững tr ở ngạibên ngoà i để đạtnguy ện vọng n ảy sinh,chứ không ph ải hướngvà o đấu tranh v ới chínhbản thân không căngthẳng tâm lý
Hoạt động h ọc tập có ph ần mangtính b ắt bu ộc
Hoạt động h ọc tậpkhông ch ứa đựng xungđột bên trong
Tácđộngho ạtđộnghọctập
Động cơ quan hệxã h ội Động cơ hoàn thi ện trithức
Kháiniệm
Động cơ bên ngo ài Động cơ bên trong
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 90/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 91/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN13Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 92/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN14Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
3.2. Hình thành m ục đích h ọc tập• Mục đích HT là nh ững tri th ức, k ĩ năng, k ĩ xảo tồn
tại trong t ừng ti ết học, từng bài, t ừng ph ần, từngmôn h ọc
• Hình thành m ục đích HT – Mục đích HT không có s ẵn, được hình thành d ần
trong quá trình HT – Mục đích HT th ực s ự ch ỉ có được khi con người
bắt đầu ho ạt động. M ỗi hoạt động tương ứng 1mục đích
– Để đạt mục đích t ổng th ể, trước h ết ph ải đặt ratừng m ục đích b ộ phận riêng l ẻ
3 3 Hì h thà h á hà nh độ h ọ tậ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 93/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN15Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
Hình th ứchà nh độnghọc tập
Hà nh độnghọc tập
3.3.3.3.Hình th ứctồn tạikhái ni ệm
3.3. Hình thành các hà nh động h ọc tập
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 94/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN16Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
Hình th ức tồn tại
khái ni ệm
Hình th ức hành
động h ọc tập
HT vật ch ất
HT mã hoá
HT tinh th ần
HTHĐ vật ch ất trên v ật
thật ho ặc vật thay th ế
HTHĐ tinh thần
HTHĐ với lời nói và cácHT mã hoá khác
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 95/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN17Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 96/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN18Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 97/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN19Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 98/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN20Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
HO ẠT ĐỘNG HỌC T ẬP
Hoạt độngcụ thể hoá
Hoạt độngmã hoá
Hoạt độngphân tích
Mô hình mã hoá hoàntoàn có tí nh quy ước
Mô hìnhtương ứng
Mô hình g ầngiống v ật thật
Sự hì h hà h khái i ệ k ĩ năng k ĩ ảIV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 99/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN21Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
1. S ự hình thành khái ni ệm1.1. Khái ni ệm về khái ni ệmKhái ni ệm là b ản ch ất của s ự vật, hiện tượng. B ảnchất đó nằm trong chính s ự vật, hiện tượng, conngười phát hi ện, n ắm b ắt được b ản ch ất đó và góigọn lại thành 1 t ừ, 1 c ụm từ
Sự hình thành khái ni ệm, k ĩ năng , k ĩ xảoIV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 100/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN22Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 101/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN23Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 102/204
1 3 B ản ch ất tâm lý c ủa s ự hình thành khái ni ệm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 103/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN25Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
• Thông qua hà nh động, ho ạt động ch ủ thểchuy ển ch ỗ ở của khái ni ệm từ ngoài vàotrong, bi ến cái v ật ch ất thành cái tinh th ần
• Chuy ển logic khái ni ệm và o trong đầu c ủachủ thể hoạt động qua ho ạt động ch ủ thểl ĩ nh h ội kinh nghi ệm xã h ội lịch s ử
Biến chúng thành tri th ức, kinh nghi ệm c ủa cá nhân
1.3. B ản ch ất tâm lý c ủa s ự hình thành khái ni ệm
1 4 Cá c giai đoạn cá c bước hình thành khái ni ệm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 104/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN26Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
1.4. Cá c giai đoạn, cá c bước hình thành khái ni ệm
Click to add TitleLàm n ảy sinh nhu c ầu nh ận th ức ở HS(tạo tình hu ống có v ấn đề)
Click to add TitleTổ chức cho HS hà nh động(đặc bi ệt ho ạt động v ật ch ất)
Click to add TitleDẫn d ắt HS v ạch ra nh ững nét b ản ch ất củakhái ni ệm
Click to add TitleGiú p HS đưa nhữ ng d ấu hi ệu b ản ch ất vàlogic c ủa khái ni ệm và o định ngh ĩ a
Click to add TitleHệ thống hoá khái ni ệm
Click to add TitleLuyện tập và v ận d ụng khái ni ệm đó
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 105/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN27Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
2. S ự hình thành k ĩ năng2.1. Khái ni ệm k ĩ năng: K ĩ năng là kh ả năng
vận d ụng ki ến th ức (khái ni ệm, cách th ức,phương pháp...) để giải quy ết một nhiệm vụ
mới
2 2 Cá ế ố ảnh hưởng đế ự hì h hà h k ĩ năng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 106/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN28Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
2.2. Các y ếu t ố ảnh hưởng đến s ự hình thành k ĩ năng
1
Nội dungcủa bài t ập
2
Tâm th ếthói quen
3
Khả năngkhái quát
nhì n đốitượng m ộtcách toàn
thể
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 107/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN29Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
2.3. S ự hình thành k ĩ năng
• Biết cách tìm tòi để tìm ra y ếu tố đã cho, yếu tố phảitìm và m ối quan h ệ giữa chúng
• Hình thành m ột mô hình khái quá t để giải quy ết cácđối tượng cùng lo ại
• Xác l ập được m ối liên h ệ giữa bài t ập mô hình vàkhái quát và các ki ến th ức tương ứng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 108/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 109/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 110/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN32Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
3.2. Đặc điểm• Không bao gi ờ thực hi ện đơn độc, tách r ời khỏi hành
động có ý th ức ph ức tạp
• Mức độ tham gia c ủa ý th ức ít• Không theo dõi b ằng m ắt, kiểm tra b ằng c ảm giác
vận động• Động tác th ừa, ph ụ bị loại tr ừ, nh ững ho ạt động c ần
thiết ngày càng chính xác, nhanh, ti ết kiệm• Thống nh ất tính linh ho ạt và tính ổn định
Dạy học và s ự phát tri ển trí tu ệV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 111/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN33Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
1. Khái ni ệm v ề sự phát tri ển trí tu ệ• Sự phát tri ển trí tu ệ là s ự biến đổi về chất trong ho ạt
động nh ận th ức• Sự biến đổi đó được đặc trưng bởi sự thay đổi cấu
trúc cá i được ph ản ánh và phương thức ph ản ánhchúng – Đối tượng ph ản ánh: h ệ thống tri th ức – Phương thức ph ản ánh: p hương pháp h ọc tập,
l ĩ nh h ội
Dạy học và s ự phát tri ển trí tu ệV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 112/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN34Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
• Nội dung s ự phát tri ển trí tu ệ
– Là s ự biến đổi về chất – Giới hạn trong ho ạt động nh ận th ức: ph ản ánh
hiện th ực khách quan – Vừa thay đổi cấu trúc cá i được ph ản ánh, v ừa
thay đổi phương thức ph ản ánh chúng
2. Các ch ỉ số của s ự phát tri ển
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 113/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN35Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
ự p
Tốc độcủa s ự định hướng trí tu ệ
Tốc độkhái quát
Tính ti ết kiệm c ủa tư duy
Tính m ềm d ẻo của trí tu ệ
Tính phê phán c ủa trí tu ệ
Sự thấm sâu vào tài li ệu,sự vật, hiện tượng nghiên c ứu
h ệ dạ h ọ à ự há ể í ệ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 114/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN36Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
3. Quan h ệ dạy h ọc và s ự phát tri ển trí tu ệDạy học và s ự phát tri ển trí tu ệ có m ối quan h ệ chặtchẽ, thống nh ất biện ch ứng v ới nhau.
Dạy học Sự phát tri ểntrí tuệ
Con đường cơ bản
Sản ph ẩm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 115/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN37Chương II. Tâm lý h ọc d ạy học
4. Tăng việc d ạy h ọc và phát tri ển trí tu ệ• Tăng cường m ột cách h ợp lý ho ạt động d ạy học
• Hướng thay đổi một cá ch cơ bản n ội dung vàphương pháp c ủa ho ạt động d ạy học
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 116/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN1Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Đạo đức và hành vi đạo đứcI
Cấu trúc tâm lý của hành vi đạo đứcII
Nhân cách là chủ thểcủa hành vi đạo đứcIII
Vấn đềgiáo dục đạo đức cho học sinh THPTIV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 117/204
2. Hành vi đạo đức
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 118/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương VI. Tâm lý học giáo dục
ạ
Là một hành động tự giác được thúc đẩy bởi mộtđộng cơ có ý ngh ĩ a vềmặt đạo đức
3. Tiêu chuẩn đánh giá hành vi đạo đức
Tính không vụ lợi của hành viTTíính không vnh không vụụ llợợi ci củủa ha h àành vinh vi
Tính tự giác của hành viTTíính tnh tựự gigiáác cc củủa ha h àành vinh vi
Tính có ích của hành viTTíính cnh cóó íích cch củủa ha h àành vinh vi
Cấu trúc của hành vi đạo đứcII
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 119/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN4Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Tri thức
Động cơ
Ý chí nghị lực
Niềm tin
Tình cảm
Thói quen
Cấu trúc của hành vi đạo đứcII
11hứ đ đứ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 120/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN5Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Là sự hiểu biết của con ngườivề những chuẩn mực đạo đứcquy định hành vi của họ trongmối quan hệ với người khác và
với xã hội
Tri thức đạo đức
22ề
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 121/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Là sự tin tưởngvững chắc, sâusắc của con ngườivào tính chínhngh ĩ a và tính chânlý của các chuẩnmực đạo đức vàthừa nhận tính tất
yếu phải tôn tr ọngtriệt để các chuẩnmực đó
Niềm tin đạo đức
33
Độ ơ đạ đứ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 122/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Là yếu tố tâm lý bên trong đãđược con người ý thức nó tr ởthành động lực chính, thúc đẩycon người hành động trong mối
quan hệ giữa người này vàngười khác và mối quan hệ xãhội
Động cơ đạo đức
44
Tình cảm đạo đức
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 123/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN8Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Là thái độ rung cảm đối vớihành vi của người khác và củachính mình trong các mối quanhệxã hội
Tình cảm đạo đức
55Ý hí à hị lự
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 124/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương VI. Tâm lý học giáo dục
• Ý chí đạo đức là ý chí củacon người hướng vào việctạo ra giá tr ị đạo đức
• Nghị lực đạo đức là nănglực phục tùng ý thức đạođức của con người tạo nênsức mạnh ý chí đạo đức
Ý chí và nghị lực
66
Thói quen đạo đứ c
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 125/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương VI. Tâm lý học giáo dục
Là những hành vi đạo đức ổnđịnh của con người, nó tr ởthành nhu cầu đạo đức củacá nhân con người đó v à nếu
nhu cầu đó được thoả mãnthì con người cảm thấy dễchịu và ngược lại
Thói quen đạo đứ c
Nhân cách là chủ thểcủa hành vi đạo đứcIII
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 126/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN11Chương VI. Tâm lý học giáo dục
ạ
Tính sẵn sàng hànhđộng có đạo đức Ý chí bản ngã
Xu hướng đạo đức
Phẩm chất ý chíPhương thức hànhvi
Lương tâm
Nhu cầu tựkhẳng định
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 127/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương VI. Tâm lý học giáo dục
1. Tổ chức GD của nhà trường có ý ngh ĩ a quan tr ọngtrong việc giáo dục đạo đức cho HS
2. Không khí đạo đức của tập thể là môi trường phátsinh, điều kiện tồn tại và củng cố những hành viđạo đức
3. Nề nếp sinh hoạt và sự tổ chức GD gia đình có ýngh ĩa đặc biệt trong việc GD đạo đức cho HS
4. Sự tu dưỡng là yếu tố quyết định tr ực tiếp trình độ đạo đức của mỗi HS
Vấn đềgiáo dục đạo đức cho HS THPTIV
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 128/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN1Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
“ Trong việc giáo dục, tất cảphải dựavào nhân cá ch ngườ i giáo dục”
K.D. Wsinxki
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 129/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN2Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
Sự cần thiết trau d ồi nhân cá ch người thầy giáoI
Đặc điểm lao động c ủa người thầy giáoII
Cấu trúc nhân cá ch người thầy giáoIII
Ph ẩm ch ất của người thầy giáoIV
Năng lực của người thầy giáoV
Sự hình thành uy tín c ủa người thầy giáoVI
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 130/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN3Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
• Sản ph ẩm lao động c ủa người thầy giáo là nhâncách h ọc sinh do nh ững yêu c ầu khách quan c ủaXH quy định
• Thầy giáo, người quy ết định tr ực tiếp ch ất lượng
đào t ạo• Thầy giáo là cái “d ấu n ối” giữa n ền VH nhân lo ại và
dân t ộc
ISự cần thiết trau dồi nhân cách
đối với ngườ i thầy giáo
II Đặc điểm lao động củangườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 131/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN4Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
• Ngh ềmà đối tượng quan h ệ tr ực tiếp là con người• Ngh ề mà công c ụ chủ yếu là nhân cách c ủa chính
mình• Ngh ề tái s ản xu ất mở r ộng s ức lao động XH
• Ngh ề đòi hỏi tính khoa h ọc, tính ngh ệ thuật và tínhsáng t ạo cao
• Ngh ề lao động trí óc chuyên nghi ệp
ngườ i thầy giáo
III Cấu trúc nhân cách ngườ i
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 132/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN5Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
III gthầy giáo
PHẦM CHẤT
( ĐỨC)
PHẦM CHẤT
( ĐỨC)
NĂNG LỰC(TÀI)
NĂNG LỰC(TÀI)
CẤU TRÚCNHÂN CÁCHCẤU TRÚC
NHÂN CÁCH
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 133/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN6Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1. Khái niệmPh ẩm ch ất là thá i độ của người đóđối với hiện th ực, là h ệ thống nh ững
thuộc tính tâm lý bi ểu hiện các m ốiquan h ệ xã h ội cụ thể của người đó.
IV Phẩm chất của ngườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 134/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN7Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
2. Phẩm
chất
2. Ph2. Phẩẩmm
chchấấtt
Thếgiới quan khoa học
Lý tưởng đ ào tạo thếhệ tr ẻ
Lòng yêu tr ẻ
Lòng yêu nghề
Những phẩm chất đạo đức khác phù hợpvới hoạt động của ngườ i thầy giáo
V Năng lực của ngườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 135/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN8Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1. Năng lực- Dạy học
- Giáo d ục- Tổ chức các ho ạt động sư phạm
V Năng lực của ngườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 136/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN9Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1.1. Nhóm năng lự c dạy học
• Hiểu HS trong quá trình d ạy họcvà GD• Tri thức và t ầm hiểu biết của
người thầy giáo
• Chế biến tài li ệu h ọc tập• Nắm vững k ỹ thuật dạy học• Năng lực ngôn ng ữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 137/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN10Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1.2. Nhóm năng lự c giáo dục• Vạch d ự án phát tri ển nhân cách h ọc sinh• Giao ti ếp sư phạm• Năng lực c ảm hoá h ọc sinh
• Khéo léo ứng x ử sư phạm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 138/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN11Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1.3. Nhóm năng lự c tổ chức các hoạt động sư phạm
• Năng lực tổ chức và c ổ vũ học sinh• Năng lực đoàn k ết học sinh• Năng lực tổ chức và v ận động nhân dânh, cha m ẹ
học sinh
VI Sự hình thành uy tín củangườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 139/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN12Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
1. Khái niệm uy tín• Uy tín c ủa người GV là t ấm lòng và tà i năng của
người GV• Cần phân bi ệt uy tín th ật (uy tín chân chính) và uy
tín gi ả (uy tín quy ền uy)
ngườ i thầy giáo
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 140/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN13Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
2. Vai trò uy tín của ngườ i thầy giáo• Sức m ạnh tinh th ần và năng lực c ảm hoá c ủa người
GV có uy tí n được nhân lên g ấp b ội• Uy tín c ủa người GV có ảnh hưởng m ạnh m ẽ đến
tư tưởng, tình c ảm HS
3. Điều kiện để hình thành uy
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 141/204
Nguy ễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHN14Chương VII. Tâm lý h ọc nhân cá ch người thầy giáo
ệ ytín của ngườ i thầy giáo
– Thương yêu HS và tận tu ỵvới ngh ề – Công b ằng trong đối xử – Ph ải có chí ti ến th ủ
– Có phương pháp và k ĩ năng tá c động trong d ạyhọc và GD h ợp lý, hi ệuquả và sáng t ạo
– Mô ph ạm, gương mẫu vềmọi mặt, ở mọi lúc, m ọinơi
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 142/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvàế ớ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 143/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
2 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
tiếng nước ngoài
I
KHÁI NIỆMCHUNG VỀHOẠT ĐỘNG LỜI NÓITIẾNG MẸ ĐẺVÀ
TIẾNG NƯỚCNGOÀI
HÀNH ĐỘNG VÀTHAO TÁC LỜINÓI TIẾNG MẸ ĐẺVÀ TIẾNGNƯỚC NGOÀI
II
LOẠI HÌNH, HÌNHTHÁI VÀ MỨC ĐỘHOẠT ĐỘNG LỜI
NÓI TIẾNG MẸ ĐẺVÀ TIẾNGNƯỚC NGOÀI
III
I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀHO ẠT ĐỘNG LỜI NÓI TIẾNG MẸ ĐẺVÀ TIẾNG NƯỚC NGOÀI
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 144/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
3 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
ĐẺVÀ TIẾNG NƯỚC NGOÀI
- Về lãnh thổ tồn tại
1. Khái niệm tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
1.1. Các điều kiện ( chỉ số) phân biệt tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
- Về thứ tự nắm vững
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 145/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
4 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Hello!Howare
you?
Nắm vững trước(thứ tiếng thứ nhất)
Nắm vững sau(thứ tiếng thứ hai)
- Vềvai trò của thứ tiếng nắm vững đối với sự hìnhhà h à há iể hâ á h
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 146/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
5 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
thành và phát triển nhân cách
Vai trò to lớntrong việc hoànthiện nhân cách
Góp phần mở
r ộng tầm hiểu biếtcủa con người
1.2. Định ngh ĩ a tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 147/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
6 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Tiếng m ẹ đẻlà thứ tiếng c ủa
dân t ộc mình, đất nướ c mìnhđượ c n ắm vững trướ c tiên và
góp ph ần quy ết đị nh trong vi ệchình thành và phát tri ển TL,
YT, N C con ngườ i.
Tiếng nướ c ngoài là th ứ tiếngcủa các dân t ộc ở nướ c
ngoài, đượ c n ắm vữ ng sau,chủyếu đểlàm công c ụ giaolưu giữ a các qu ốc gia và đểmở r ộng ph ạm vi nh ận th ứ c
của con ngườ i.
Một số thuật ngữ:
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 148/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
7 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
• Bất cứ ngôn ngữ nào cũng vừa là tiếng mẹ đẻ, vừa làtiếng nước ngoài.
Một số thuật ngữ:
- Ngoại ngữ ( hay gọi tiếng nước ngoài)- Tiếng mẹ đẻ- Tiếng quốc gia- Tiếng chính thức
- Tiếng quốc tế
2. Quan niệm hoạt động vềngôn ngữ và lời nói2.1. Ngôn ngữ và lời nói không đố i lập nhau tuyệt đối
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 149/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
8 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
g g g ập yệ
Ngôn ngữ Lời nói
Cái chungTính xã hộiKhách quan
Cái riêngTính cá nhân
Chủquan
Quan điểm hoạt động không phủnhận sự khác nhau giữa ngônngữ và lời nói, mà nhấn mạnhsự khác nhau đ ó chỉ là tương
đối. Ngôn ngữ không thể tồn tạingoài lời nói, còn lời nói chỉ cóthểcó được nhờ sử dụng ngôn
ngữ.
2.2. Ngôn ngữ là một phương tiện xã hội đặc biệt
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 150/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
9 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
g g ộ p g ệ ộ ặ ệ
• Ngôn ngữ phản ánh sự thống nhất biện chứng củahai qúa trình diễn ra đồng thời trong HĐ lao động:Quá trình khái quát hiện thực (HĐ nhận thức) vàquá trình thông báo (HĐ giao tiếp).
• Ngôn ngữ là công cụ tâm lý đểthực hiện các hoạtđộng bên trong của con người (tư duy, ý thức…)
Lao động Thông báo Khái quát hoá
2.3. Lời nói là một phạm trù ngang bằng với ngôn ngữ, là mộtdạng hoạt động đặc biệt của con người
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 151/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
10 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
ạ g ạ ộ g ặ ệ g
• Phải hiểu lời nói là hoạt độngvới tất cả những nhân tố kháchquan và chủ quan quy định
hành vi của người mang ngônngữ, tất cả những mối liên hệcủa chủ thể với thế giới bênngoài.
• Phải hiểu cấu trúc bên trongcủa hành động lời nói.
Hoạt độnglời nói
Động cơlời nói
Hành độnglời nói
Mục đíchlời nói
Thao tác
lời nói
Phương tiện
lời nói
2.4. Ngôn ngữ và lời nói là hai mặt của hoạt động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 152/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
11 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
g g g
Ngôn ngữ và lời nói có quan hệmật thiết với nhau,chúng là hai mặt của một thực thểduy nhất - hoạtđộng lời nói. Chỉ có trong HĐ lời nói thì phạm trùngôn ngữ và lời nói mới có được sự tồn tại thực.
2.5.Ý ngh ĩ a của quan niệm hoạt động vềngôn ngữ và lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 153/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
12 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
g q ệ ạ ộ g g g
Vạch ra bản chất của ngôn ngữ là hoạt động, mangtính xã hội, có cấu trúc, cơ chế cụ thể, làm cơ sở đểxây dựng một lí luận khoa học về dạy và học tiếngmẹ đẻvà tiếng nước ngoài.
Hãy đợi đấy!?!
3. Thuật ngữ hoạt động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 154/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
13 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Can u tell me the wayto the post office,
please?
H – G(lớp học NN)
An – Mr. A(Tại Anh)HĐLN với đầy đủ tính
thu ật ng ữ c ủa nó ch ỉ có đượ ckhi có động cơ ph át ngôn l ờ inói, t ứ c là có c ấ u trú c nhưc ấ u trúc c ủa m ột HĐ bấ t kì.Quá trình này ch ỉ có trongd ạy và h ọc ngo ại ng ữ .
HĐLN như một HĐ độ c l ậ ptr ọn v ẹn thì không t ồn t ại. Nókhông ph ải là HĐ tự nó, do nóvà cho nó, mà luôn nh ậ p vàothành ph ần c ủa m ột HĐ kh ác( HĐ tr í tu ệ , HĐ lao độ ng, HĐvui chơi ...), tr ở thành m ột b ộ
ph ận c ủa HĐ đ ó, và có vai tròlà phương tiệ n, công c ụ chonh ững HĐ đ ó.
Sơ đồ cấu trúc hoạt động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 155/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
14 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
ạ ộ g
HĐLNHĐLN
Bằng ti ế ng m ẹ đẻ( Đã n ắm v ữ ng)
Bằng ti ế ng m ẹ đẻ( Đã n ắm v ữ ng)
Bằng ti ếng nướ c ngoài Bằng ti ếng nướ c ngoài
Đang nắ m v ữ ngĐang nắ m v ữ ngĐã n ắm v ữ ngĐã n ắm v ữ ng
ĐCLN ĐCLN
H/ đLN H/ đLN MĐLN MĐLN
PTLN PTLN
HĐLN HĐLN
TTLN TTLN
H/ đ LN H/ đ LN
TTLN TTLN PTLN PTLN
MĐLN MĐLN
II. Hành động và thao tác lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếngnước ngoài
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 156/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
15 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
nước ngoài
1. Hành động lời nói1.1. Khái niệm
Là m ột quá trì nh độc lập tương đối phụthuộc vào m ục đ ích (trung gian, c ụ thể) đượ c ýthứ c và qu ện ch ặt vớ i hà nh động khác c ủa HĐchung, ch ị u s ự chi ph ối của MĐ(động cơ ) củaHĐ chung đ ó.
1.2. Đặc điểm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 157/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
16 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
ặ
• Có mục đích và nhiệm vụ riêng
VD: Hãy đưa cho tôi cốc nướ c.Hay: Please give me a cup of tea.
• Có quan hệ chặt chẽvới các hành động của hoạtđộng chung, đặc biệt là các hành động xảy ratrước và sau đó
Hành động lời nói có cấu trúc riêng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 158/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
17 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Cùng có mục đích lời nói là giớithiệu tên, nhưng:
Tôi làLong
My name’sLong
PTLN = TV
PTLN = TA
H/đLN
TTLNTTLN PTLNPTLN
MĐLNMĐLNH/đLNH/đLN
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hành động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 159/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
18 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Động cơHình ảnh của những cái đã và đang được nhậnthức trong hoàn cảnh và tình huống nảy sinh độngcơ phát ngôn.Hình ảnh kết quả (hay mô hình của cá i tương lai,mô hình của hành động tiếp sau), ngh ĩ a là ý ngh ĩ a,tác dụng, hiệu quả của hành động lời nói nếu đượcphát ra.
1.4. Các giai đoạn hình thành hành động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 160/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
19 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Kiểm tra4
Hình thành động cơ ph át ngôn1
Lập chương tr ình,kếhoạch phát ngôn2
Thực hiện chương tr ình(kếhoạch) phát ngôn3
2. Thao tác lời nói2 1 Khái niệm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 161/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
20 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
2.1. Khái niệm
Là đơn vị nhỏ nhất, thể hiện s ự khác nhau nh ấttrong c ấu trú c HĐLN của m ột thứ tiếng c ụ thể, làmnhiệm vụ thự c hiện chương tr ình lờ i nói, t ứ c là đưacác c ấu thà nh trong chương tr ình lờ i nói vào b ộ mã
ngôn ng ữ cụ thể.
2.2. Đặc điểm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 162/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
21 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
• Không có tính độc lập, không có tính mục đích tựthân, mà bị quy định bởi các đặc điểm của hànhđộng lời nói (MĐ, chương tr ình...) đã hình thànhtrước đó, bởi phương tiện (ngôn ngữ) cụ thể thựchiện hành động lời nói và bởi tình huống hay ngữcảnh lời nói.
• Không được chủ thể của HĐLN ý thức ngay từ đầu,vì nó bị chi phối bởi hàng loạt các yếu tố cụ thể củatình huống lời nói.
• Rất dễ bị tự động hoá (r ất “cứng”), do đó khó thayđổi và khi sai sẽ r ất khó sửa.
2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thao tác lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 163/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
22 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
• Sự khác nhau giữa các ngôn ngữ (quy tắc cấu âm, cấu tạo vàsử dụng từ...)
VD: Tôi không có tiền = I have no money.(Don’t say: I don’t have money)• Tình huống cụ thể còn chưa kịp nhập vào hành động (nơi
chốn cụ thể, người đang giao tiếp là người thân hay lạ...)• Văn cảnh chung.• Những khác biệt cá nhân trong kinh nghiệm lời nói, đặc biệt là
những khác biệt khi thực hiện chương tr ình vận động phátâm.
• Phong cách lời nói.• Các đặc điểm biểu cảm của người giao tiếp.
VD: Phân tích phong cách lời nói của hai tác giảqua hai bài thơ sau:
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 164/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
23 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
•“Mẹcủa anh” - Xuân Quỳnh
Phái đâu mẹcủa riêng anhMẹ là mẹcủa chúng mình đó thôi
Mẹ tuy không đẻ, không nuôiNhưng em ơn mẹsuốt đời
chưa xong.Ngày xưa má mẹcũng hồng
Bên anh, mẹ thức, lo từng cơn đauBây giờ tóc mẹ tr ắng phau
Đểcho mái tóc trên đầu anh đen Đâu con dốc nắng đường quen
Chợ xa gánh nặng mẹ lên mấy lần
Thương anh thương cả bước chânGiống bàn chân mẹ tảo tần năm nao
Lời ru mẹhát thuở nàoChuyện xưa mẹkể lẫn vào thơ anh.
Nào là hoa bưởi, hoa chanhNào câu quan họmái đình cây đa
Xin đừng bắt chước câu ca Đi vềdối mẹ đểmà yêu nhau
Mẹkhông ghét bỏ em đâuYêu anh, em đã là dâu trong nhà
Em xin hát tiếp lời caRu anh sau nỗi âu lo nhọc nhằn
Hát tình yêu của chúng mìnhNhỏnhoi giữa một tr ời xanh
khôn cùng
Giữa ngàn hoa có núi sôngGiữa lòng thương mẹmênh mông
không bờChắt chiu từ những ngày xưa
Mẹ sinh anh đểbây giờ cho em...
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 165/204
2.4. Con đường hình thành thao tác lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 166/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
25 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
• Tự động hoá (từ có ý thức => tự do)• Bắt chước (Tự do => có ý thức)
III. Loại hình, hình thái và mức độhoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếngnước ngoài
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 167/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
26 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
1. Các loại hoạt động lời nóiTiêu chí phân loại Các loại HĐLN Thứ tự phát
sinhHình thái giao tiếp Khẩu ngữ Lời nói đối
thoạiTrước
Lời nói độcthoạiBút ngữ Sau
Nhu cầu kích thích Tiếp nhận lờinói
Nghe Trước
Đọc SauSản sinh lời
nóiNói Trước
Viết Sau
* Lịch sử ra đời của chữ viết gắn liền với lịch sử pháttriển của trí nhớ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 168/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
27 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
triển của trí nhớ
• Đểnhớ được các sự kiện, người ta sử dụng các vậtthay thế (nút thắt, lông chim...)
• Hệ thống biểu tượng tiền ký tự.
VD: Các biểu tượng Tartaria, tìm thấy ở Romania 2.700 năm TCN
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 169/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
28 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
VD:Những mai rùa tìm thấyở Trung Quốc có các biểu hình vẽ được cho là chữ viết, 6.600 năm TCN
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 170/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
29 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Hệ thống chữ viết đầu tiên của loài người ra đờ i cuối thiên niên kỷ3 TCN tạivùng Sumer (Lưỡng Hà) ở dạng chữ hình nêm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 171/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
30 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Lá thư t ìm th ấy ở Telloh c ủa th ầy tếLu'enna g ử i nhà vua (có l ẽ tên là)Urukagina c ủa thành Lagash, Lưỡ ng Hà , thông báo con ngà i đ ãchết tr ận, kho ảng năm 2.400 TCN.
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 172/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
31 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
• Chữ viết thời kỳ đồ đồng (Chữ viết hình nêm, chữ tượnghình cổ ai cập, chữ viết Trung Hoa, chữ tượng hình tiểu Á, chữ viết Ấn Độ...)
• Thời kỳ đồ sắt (chữ viết Hy Lạp bắt đầu đưa vào các kí tựnguyên âm, chữ Hy Lạp và Latin vào các thếkỷ đầu Côngnguyên là phát tích của một số hệ thống ký tự Châu Âu)
• Sự ra đờ i hệ thống chữ viết Alphabet
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 173/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
32 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
2. Các hình thái hoạt động lời nói
Tham sốá h
Lời nói bên ngoài Lời nói bên trong
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 174/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
33 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
so sánh
1. Nơi tồntại
Diễn ra bên ngoài trí óc conngườ i, trong HĐ và GT
Diễn ra bên trong đầu óc c ủa conngườ i, trong t/huống phải giảiquyết nhiệm vụ
2. Tínhvật chất
Có tính vật chất hay vậtchất hoá (tồn tại dưới dạng
âm thanh và chữ viết)
Không có tính vật chất (chỉ làhình ảnh âm thanh hay biểu
tượng vềcon chữ)3. Đặcđiểm
+ Có tính vật chất+ Có tính triển khai, đầy đủ,kết cấu chặt chẽ và đảmbảo những chuẩn mựcngôn ngữ nên có tính kháchquan, ổn định+ Có tính dư thừa thông tin
+ Có tính rút gọn tối đa của cáccấu thành lời nói+ Có tính vị thể (chỉ toàn vị ngữ)+ Mang nội dung ý chứ khôngphải là ngh ĩ a và phụ thuộc nhiềuvào tình huống, ngữ cảnh
4 Nguồn Có trước Có sau (do lời nói bên ngoài
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 175/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
34 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
4. Nguồngốc phát
sinh
Có trước Có sau (do lời nói bên ngoàiđược chuyển vào và rút gọnlại)
5. Chứcnăng
Làm phương tiện cho HĐvà GT
Làm công cụ cho HĐ tr í tuệ
6. Dạng
thức
Lời nói thuần tuý bên ngoài
và lời nói thầm. (Tồn tạinhờ âm thanh nhưng khácnhau về cường độ)
7. Sựchuyển
hoá
LNBN LN thầm LNBT LNBT LN thầm LNBN
3. Các mức độhoạt động lời nói
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 176/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
35 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Các mức độhoạt động lời nóiTham sốso sánh
Sinh lý (thấp nhất) Tâm lý Xã hội (cao nhất)
Nguồngốc phát
sinh
Sinh ra đã có (bẩmsinh), còn gọi là
mức phản xạ, mức
bản năng, mứccảm giác.
1 tuổi mới có, còngọi mà mức chủthể, mức tự tạo,
mức cảm tính,mức tri giác.
3 tuổi mới có, là mứccó ý thức xã hội, mứckhái quát, mức nhân
cách.
Đặctrưng
Điển hình ở độngvật
Chung cho cảvậtvà người
Chỉ có ở con người
Tính ýthức
Không có YT,không có biểutượng vềhìnhthức ngôn ngữ
Có biểu tượng vềâm thanh kích
thích nhưng chưaYT được nội dungkích thích đó
Có YT rõ về sự hìnhthành phát ngôn lời nói,có khái niệm đầy đủvềquy trình đó, lời nóiđược hình thành theo
đúng chuẩn mực xã hội
VD: Bài ca dao sau thểhiện mức độhoạt động lời nói nào?
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 177/204
Chương 8. Hoạt động lời nói tiếng mẹ đẻvà tiếng nước ngoài
36 Nguyễn Xuân Long-Trường ĐHNN- ĐHQGHN
Vợ đang tập b ắn máy bay,Chồng khen: “v ợ tớ cũng tay súng già”.
Mải tập vợ chẳng nghe ra,Trưa vềvợ r ỗi vợ la om sòm.
Rằng “tôi là gá i năm con,Tr ẻ già chi n ữ a, anh còn chê tôi!”
Chồng r ằng: “Cô th ật lôi thôi,Bảo r ằng tay súng, b ảo người cô đâu”.
Chương 9:ĐẶC TRƯNG VÀ QUY LUẬT
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 178/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
ĐẶC TRƯNG VÀ QUY LU ẬTCỦA HO ẠT ĐỘNG GI ẢNG D ẠY
NGO ẠI NGỮ
I. Khái niệm chung vềhoạt động giảng dạy ngoại ngữ
II. Đặc trưng của hoạt động giảng dạy ngoại ngữ
III. Một sốquy luật của quá trình nắm vững ngoại ngữ
I.Khái niệm chung vềhoạt động giảng dạy ngoại ngữ1. Hoạt động giảng dạy ngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 179/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
Hoạt động d ạy học ngo ại ngữ đượ c dù ng đểch ỉ một phương thứ c xã h ội đặc thù c ủa ho ạtđộng tái t ạo m ột ngo ại ngữ cụ thể. Nó baogồm HĐDNN của GV và HĐHNN của HS.
1.1. Khái niệm
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 180/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 181/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 182/204
Chức năng
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 183/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
GV HS
Tích cực,chủ động,sáng tạo
Tổ chức. Điều khiển, điều chỉ nh
Hình thành năng lực NN
II. Đặc trưng của hoạt động giảng dạy ngoại ngữ1. Đặc trưng vềđối tượng của HĐGDNN
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 184/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
ặ g ợ g
• Đối tượng của HĐGDNN là thứ ngôn ngữ cần học,cụ thể là HĐ lời nói bằng tiếng nước ngoài.
• Đối tượng của HĐH ngoại ngữ là hình thức võ đoáncủa SVHT, chứ không phải bản thân SVHT đó.
VD: H2O = H2 + O2
Nước (Tiếng Việt)Water (Tiếng Anh)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 185/204
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 186/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
• Động cơ học ngoại ngữ khác với động cơ họctiếng mẹ đẻlà do:
(1). Nhu cầu nắm vững tiếng mẹ đẻtr ở thành bứcthiết đểtr ẻGT, còn việc học tiếng nước ngoài(nhất là ngoài môi trường tiếng) ko có nhu cầubức thiết này.
(2). Học tiếng mẹ đẻcó môi trường tiếng, còn họctiếng nước ngoài không có môi trường tiếng.
3. Đặc trưng vềmục đích của hoạt động giảng dạyngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 187/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
• MĐ của GV: giúp HS l ĩ nh hội được ngoại ngữ cầnhọc.
• MĐ của HS: nắm vững ngoại ngữ như là mộtphương tiện đểnhận thức và giao tiếp. Tức là nắmvững cảvề lí thuyết tiếng (tri thức ngôn ngữ) vàthực hành tiếng (KX, KN lời nói tương ứng).
• Giống như động cơ, MĐ không có sẵn mà đượchình thành và phát triển trong quá trình học sinh
thiết lập được mối quan hệvới đối tượng (khi HStiến hành hoạt động học).
4. Đặc trưng về phương tiện của hoạt động giảngdạy ngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 188/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
PT của người GV (PT bên trong và PT bên ngoài).
PT của HS: PT bên ngoài (đã có sẵn) PT bên trong (chưa có)
PT của HĐGDNN khác so với PT của việc dạy học cácmôn học khác.
Trong DHNN theo quan điểm mới thì việc sử dụng tiếngmẹ đẻbị khống chế đến mức tối đa. ( PT phi ngôn ngữ).
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 189/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 190/204
5. Đặc trưng vềđiều kiện của hoạt động giảng dạyngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 191/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
• Những đặc điểm của GV (Nhân cách).• Những đặc điểm của HS (những khả năng đã có,thái độ, PP học tập...)
• Các tài liệu học tập (giáo trình, các PT k ĩ thuật...)
• Môi trường tiếng (có hay không có môi trườngtiếng)
Tất cả cá c điều kiện nà y đều quan tr ọngnhưng trự c tiếp gây ảnh hưở ng cho k ết qu ả của
HĐDHNN l à cá c điều kiện về phí a ngườ i học(đặc biệt là trí nh ớ ).
Theo, A.A. Leônchiep, khi hình thành lời nói, HSphải huy động đến các loại và các quá trình trí nhớ
sau:
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 192/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
sau:• Trí nhớ tình huống• Trí nhớ văn tự• Trí nhớ chương tr ình• Trí nhớ nội dung• Trí nhớ hình thức• Trí nhớ ngữ pháp• Trí nhớ từ• Trí nhớ khuôn mẫu lời nói• Trí nhớ âm thanh
III.Một sốquy luật của quá trình nắm vững ngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 193/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
1. QL thống nhất giữa l ĩ nh hội tri thức ngôn ngữ với việchình thành k ĩ xảo, k ĩ năng lời nói ngoại ngữ
• Thực chất đây là mối quan hệgiữa:
Ngôn ngữ và lời nóiNgh ĩ a và ý
Lí thuyết và thực hànhLí luận và thực tiễn
Tiếp thu và vận dụng
ộ đ hâ 3 hỉ iê đi h ở Ấ ộ hi hải điề
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 194/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
Một cơ quan được phân 3 chỉ tiêu đi học ở Ấn Độ. Khi phải điềnvào FORM, mục Sex, 3 quí ông viết như sau:- Three Times a week- Sometimes- Not married
Còn cô thư kí nọ thì thật thà hơn vớI câu tr ả lờI: Never Một giáo viên tiếng Anh tỏ ra thông hiểu tiếng Anh hơn cả, ông taviết vào:When I feel well, I make three times per night
Ngôn ngữ (tri thức ngôn ngữ) Lời nói (K ĩ xảo, k ĩ năng lờinói)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 195/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
)
Ngôn ngữ là những quy địnhchung, thống nhất của cộng
đồng, được thểhiện ở phương thức ngữ pháp củamột ngôn ngữ cụ thể (ngữ
âm, từ vựng, ngữ pháp). Nómang tính khách quan , là
ngh ĩ a . Những tri thức ngôn
ngữ này được thểhiện ởmôn lí thuyết tiếng.
Là những cái có tính sángtạo, sinh động, cụ thể, độc
đáo của từng cá nhân trongHĐ và GT - mang tính ch ủquan , là ý của chủ thể. Sự
sáng tạo độc đáo này chínhlà các hành động lời nói (KX,KNLN)tương ứng với các tri
thức ngôn ngữ và được hìnhthành ởmôn thự c hành ti ếng .
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 196/204
Một anh chàng người Huếvào một tiệm hớt tóc đểhớt tóc.
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 197/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
ộ g g ộ ệ
Cô gái hớt tóc cũng là người Huế, hỏI anh chàng. Cô gái:“Anh kặc ngắn hay kặc dài” (Anh cát ngắn hay cắt dài)
– Anh chàng: “Tôi kặc ngắn”.
Cô gái nói: “Ôi chu choa,anh đẹp trai ra ri mà lại kặc ngắn
à?”.Chàng trai: “ngắn dài thi liên quan chi đến cô. Thế thì cho tôikặc dài đi”.
Cô gái: “Anh này ăn nói vô duyên, ba hồi kặc ngắn, ba hồicặc dài. Thế thì anh có kặc không?”.Chàng trai: “Tôi không kặc”.
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 198/204
3. QL chuyển dần ý thức từ hình thức ngôn ngữsang nội dung lời nói và quan hệhoạt động
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 199/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
• Việc nắm vững tiếng nước ngoài diễn ra theocon đường có chủý, có ý thức.
• YT tham gia vào qúa trình nắm vững tiếng nướcngoài theo quy luật: lúc đầu YT được tập trungcao độ ở hình thức ngôn ngữ, r ồi giảm dần đểchuyển YT vào nội dung lời nói và quan hệhoạtđộng. Cuối cùng giải phóng YT hoàn toàn khỏihình thức ngôn ngữ để tập trung vào nội dung lời
nói và quan hệhoạt động.
• YT tham gia vào qúa trình nắm vững tiếng nướcngoài theo 4 cấp độ:
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 200/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
– Cấp độtích cực YT (lúc bắt đầu học) – Cấp độkiểm tra có ý thức (lúc đang học)
– Cấp độkiểm tra thiếu YT (lúc chưa nắmvững)
– Cấp độkiểm tra không có YT (lúc đã nắmvững)
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 201/204
• Khi học đểnắm vững tiếng nước ngoài, ở HS đãhình thành nên 3 loại KX, KNLN:
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 202/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
ạ
– Các KX, KNLN được chuyển thẳng từ tiếngmẹ đẻsang tiếng nước ngoài.
– Các KX, KNLN từ tiếng mẹ đẻ chuyển sangtiếng nước ngoài phải qua điều chỉ nh (là loạichiếm chủyếu)
– Các KX, KNLN không có trong tiếng mẹ đẻ,phải được hình thành mới trong TNN.
5. QL tiến bộkhông ổn định trong kết quảnắmvững ngoại ngữ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 203/204
Nguyễn Xuân Long- ĐHNN- ĐHQGHNChương 9. Đặc trưng và quy luật củahoạt động giảng dạy ngoại ngữ
• Qúa trình nắm vững tiếng nước ngoài diễn ra ởnhiều cấp độkhác nhau: – Cấp độ đơn giản
– Cấp độphức tạp
– Cấp độhoàn chỉ nh
Nếu người học nắm vững tiếng nước ngoài ởcấp độ càng thấp thì qúa trình quên càng dễ
8/13/2019 Bài giảng Tâm lý học sư phạm và lứa tuổi Tác giả: Nguyễn Xuân Long Nguồn gốc: Trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội, 2011
http://slidepdf.com/reader/full/bai-giang-tam-ly-hoc-su-pham-va-lua-tuoi-tac-gia-nguyen 204/204
dàng, nhanh chóng và việc tiếp thu càng khókhăn hơn. Ngược lại, nếu người học nắm vữngNN ở cấp độ cao hơn thì kết quả nắm vữngcàng ổn định hơn, quá trình tiếp thu càng thuận
lợi hơn. Khi chưa nắm vững TNN ở cấp độhoàn chỉ nh thì vẫn còn nguy cơ NN đã nắmđược bị “tuột khỏi đầu”.