BÀI 49: QUẦN XÃ SINH VẬT

TIẾT: 53 __ SINH HỌC 9

Lê Thị Thu Hà

Kiểm tra bài cũ:

Sự khác nhau đó là do con người có tư duy, có trí thông minh nên

có khả năng tự điều chỉnh các đặc trưng sinh thái trong quần thể, đồng thời cải tạo thiên nhiên

Vì sao quần thể người lại có một số đặc trưng mà quần thể sinh vật

khác không có?Bài 49: QUẦN XÃ SINH VẬTBài 49: QUẦN XÃ SINH VẬT

I. Thế nào là một quần xã sinh vật?

Đọc thông tin SGK và quan sát các hình sau đây:

Cho biết trong một cái ao tự nhiên có những quần thể

sinh vật nào?Quần thể cá, tôm,cua, rong, tảo…Thứ tự xuất hiện các quần thể trong ao đó như thế nào?

Quần thể thực vật xuất hiện trước quần thể động vật

xuất hiện sauCác quần thể có mối quan hệ sinh thái như thế nào?Quan hệ cùng loài hoặc khác loài

Em hãy tìm các ví dụ khác tương tự và phân tích?

Rừng Nhiệt Đới

Vườn quốc gia tràm

chim

Trong 1 bể cá người ta thả 1 số loài cá như: Cá chép, cá mè, cá trắm… vậy bể cá này có phải là quần xã hay không? Tại sao?

Không phải là quần xã vì chỉ là ngẫu nhiên nhốt chung không có mối quan hệ thống nhất

I. Thế nào là một quần xã sinh vật?

Vậy quần xã sinh vật là gì?

Quần xã sinh vật là một tập hợp những quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một không gian nhất định. Các sinh vật trong quần xã có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất và do vậy, quần xã có cấu trúc tương đối ổn định. Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúngVí dụ:Rừng mưa nhiệt đới, ao cá tự nhiên…

Trong sản xuất mô hình VAC có phải là quần xã sinh vật

hay không ?

Mô hình VAC là quần xã nhân tạo

Mô hình VAC

Em hãy phân biệt những nét cơ bản giữa quần xã sinh vật với quần thể

sinh vật

Quần thể Quần xã

-Tập hợp các thể cùng loài sống trong cùng một sinh cảnh.

- Đơn vị cấu trúc là cá thể.

-Độ đa dạng thấp

- Không có hiện tượng khống chế sinh vật

-Tập hợp các quần thể của các loài khác nhau trong cùng một sinh cảnh.

- Đơn vị cấu trúc là quần thể.

- Độ đa dạng cao.

- Có hiện tượng khống chế sinh học.

II. Những dấu hiệu điển hình của một quần xã

Nghiên cứu nội dung bảng 49: trang 147 và quan sát các hình sau đây:

Độ đa dạngĐộ nhiềuLoài đặc trưngLoài ưu thế

Hãy cho biết thế nào là độ đa dạng, độ nhiều, độ thường gặp.

Cho ví dụ

Đặc điểm Các chỉ số Thể hiện

Thành phần loài trong quần xã

Độ đa dạng

Độ nhiều

Độ thường gặp

Loài ưu thế

Loài đặc trưng

Mức độ phong phú về số loài trong quần xã

Mật độ cá thể của từng loài trong

quần xã

Tỉ lệ % số địa điểm bắt gặp một loài trong tổng số địa điểm quan sát

Loài đóng vai trò quan trọng trong quần xã

Loài chỉ có ở một quần xã hoặc có Nhiều hơn hẳn các loài khác

Số lượng các loài trong quần xã

Các đặc điểm của quần xã

Thế nào là loài ưu thế, loài đặc trưng cho ví dụ minh họa?

II – Những dấu hiệu điển hình của một quần xã

III – Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã

Nghiên cứu thông tin, ví dụ trong sách giáo khoa trang 148

Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng tới số lượng cá thể

trong quần xã như thế nào? Cho ví dụ

Sự thay đổi chu kỳ ngày đêm, chu kỳ mùa dẫn đến hoạt động

theo chu kỳ của sinh vật

Ví dụ: Các loài động vật như: Chim cú, ếch nhái, muỗi… ít hoạt động

vào ban ngày.Cây rụng lá vào mùa đông…

Ảnh hưởng của ngoại cảnh đến sinh vật

Dơi hoạt động về đêm Chim cú mèo săn mồi về đêm

Cây rụng lá vào mùa đông

III – Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã

Gặp điều kiện thuận lợi thì sinh vật phát triển như thế

nào? Cho ví dụ

Điều kiện thuận lợi thực vật phát triển→ động vật cũng phát triển.Số lượng loài sinh vật này khống chế số lượng loài sinh vật khác

Quan sát mối quan hệ sau:

Khi chim ăn hết sâu

Khi cây phát triển

III – Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã

Tại sao quần xã luôn có cấu trúc ổn định?

Quần xã luôn có cấu trúc ổn định là do sự căn

bằng các quần thể trong quần xã

Vậy giữa quần xã và ngoại cảnh có mối quan

hệ với nhau như thế nào?

-Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường.- Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã luôn dao động ở vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học

Những tác động nào của con người gây mất cân bằng sinh học trong quần xã?

Săn bắn bừa bãi, gây cháy rừng, mua bán động vật

Các hoạt động gây mất cân bằng sinh học

Chặt phá rừng Đốt rừng

Mua bán động vật hoang dã

Chúng ta phải làm gì để bảo vệ thiên nhiên

Chúng ta phải bảo vệ và tuyên truyền mỗi người tham gia bảo

vệ môi trường, thiên nhiên, không chặt phá cây rừng và mua bán động vật hoang dã

Hãy bảo vệ môi trường sống của chúng ta

Củng cố

Thế nào là quần xã sinh vật? Quần xã sinh vật khác với quần thể sinh vật như thế nào?

Thế nào là sự cân bằng sinh học? Cho ví dụ minh họa về sự cân bằng sinh học.

Các em phải làm gì để bảo vệ sự đa dạng sinh học ?

Ghi nhớ:

I. Thế nào là một quần xã sinh vật:Quần xã sinh vật là một tập hợp những quần thể sinh vật thuộc nhiều loài khác nhau, cùng sống trong một khoảng không gian nhấtđịnh. Các sinh vật trong quần xã có mối quan hệ gắn bó như một thể thống nhất và do vậy, quần xã có cấu trúc tương đối ổn định. Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng.

II. Những dấu hiệu điển hình của một quần xã: Bảng 59: Các đặc điểm của quần xã ( Trang 147 )

III. Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã:- Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường.- Cân bằng sinh học là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần xã trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học.

Hướng dẫn về nhà:

-Học bài, trả lời câu hỏi SGK

- Trả lời câu hỏi 2 và 4 SGK trang 149

- Tìm hiểu trước bài 50: Hệ sinh thái

Bài học đến đây đã hết.Hẹn gặp lại các em ở

tiết học sau!