Background information Childcare

Polish version

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Wersja polska

This document is from www.earlysupport.org.uk

O publikacji (About this publication)

Wczesne Wsparcie (Early Support) jest głównym projektem rządowym,

mającym na celu lepszą koordynację usług świadczonych dla rodzin posiadających dzieci niepełnosprawne. Organizacja ta działa na terenie Anglii i jest umiejscowiona w sektorze wolontariatu. Promuje partnerską współpracę z szeregiem innych organizacji oraz udoskonala oferowane usługi.

Niniejsza broszura z informacjami ogólnymi (Background information booklet) była przygotowana we współpracy z rodzicami i opiekunami oraz z osobami pracującymi z dziećmi i ich rodzinami. Publikacja ta ukazała się po raz pierwszy w 2004 roku. Obecne wydanie jest poprawione i ulepszone dzięki wskazówkom, których udzieliły osoby używające tych materiałów w latach 2004-2006. Broszura ta jest jedną z cyklu wydanych. Inne dostępne tytuły to: Wprowadzenie do broszur z informacjami ogólnymi (Introduction to the Background information booklets) Osoby, które możesz spotkać (People you may meet) Pomoc finansowa (Financial help) Edukacja (Education) Opieka zdrowotna (Health services) Opieka społeczna (Social services) Formalna ocena – Edukacja (Statutory assessment – Education) Pomocne organizacje i przydatne kontakty (Useful contacts and organisations)

Aby dowiedzieć się więcej o Wczesnym Wsparciu (Early Support) oraz o Aktach Rodzinnych (Family file), odwiedź: www.earlysupport.org.uk

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Wprowadzenie (Introduction) Opieka nad dziećmi odgrywa istotną rolę w życiu rodziny. Jednak znalezienie dla Twojego dziecka odpowiednich świadczeń może okazać się trudne. Członkowie rodziny, przyjaciele i sąsiedzi mogą być przydatni, ale poza nieformalnym wsparciem dostępne są różne inne formy pomocy. W niektórych placówkach świadczone są konkretne usługi dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi. Niektóre projekty pozwalają dzieciom specjalnej troski zdobyć dostęp do głównego nurtu powszechnych świadczeń. W innych miejscach, usługi te są niedostępne.

Istotna jest znajomość usług lokalnych. Profesjonaliści, z którymi obecnie masz kontakt, powinni poinformować cię o dostępnych świadczeniach. Warto również pytać, z jakich świadczeń korzystają inni rodzice, których znasz.

Wybór odpowiedniej opieki nad dzieckiem jest istotny, aby mieć pewność, że Twoje dziecko jest niezagrożone, bezpieczne i szczęśliwe.

1

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Jakiego typu opieka nad dzieckiem jest dostępna? (What sort of childcare services are available?) Dostępne są następujące formy opieki nad dzieckiem:

• Opiekunki do dziecka (Childminders) zapewniają dziecku możliwość

nauki i zabawy. Zazwyczaj ma to miejsce w domu opiekuna. Opieka ta może być sprawowana w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin. Opiekunki do dziecka pracują na własny rachunek, godziny pracy mogą być elastyczne, oferują opiekę rano, wieczorem, w sobotę i w niedzielę.

• Opiekunki domowe (Home childcarers) są zarejestrowanymi

opiekunami, którzy przychodzą zajmować się dzieckiem w Twoim domu. Jest to niedawno wprowadzona usługa w niektórych dzielnicach.

• Przedszkola i grupy przedszkolne (Pre-schools) również znane jako

playgroups oferują opiekę i kształcenie w niepełnym wymiarze godzin dla dzieci w wieku od dwóch do pięciu lat. Spotkania zazwyczaj trwają przez około dwie godziny, ale niektóre grupy oferują dłuższe sesje. W niektórych dzielnicach, spotkania przygotowane są w szczególności dla dzieci niepełnosprawnych. Nazywane są one często Grupami szans i możliwości (Opportunity groups).

• Żłobki (przedszkola), centra opieki całodziennej (Nurseries, daycare

centres) i żłobki dzielnicowe (neighbourhood nurseries) są dla dzieci w wieku poniżej pięciu lat, aby mogły się one tam bawić i uczyć w grupie. Usługi oferowane są w pełnym lub niepełnym wymiarze godzin.

• Ośrodki „Pewny start” (Sure start children’s centres) zapewniają wachlarz

usług dla małych dzieci i ich rodzin, obejmują one edukacje i opiekę nad dziećmi. Świadczą wiele usług w jednym miejscu, często oferują usługi medyczne, również dla dzieci specjalnej troski (special needs).

• Nianie (Nannies) opiekują się dziećmi konkretnej rodziny codziennie

dochodząc lub mieszkając z nią na stałe. Ustawa o opiece nad dziećmi z 2006 zobowiązuje władze lokalne do zapewnienia przystępnej i wystarczającej opieki nad dziećmi, która powinna być dostępna w danym rejonie dla rodziców pracujących, włączając w to opiekę nad dziećmi niepełnosprawnymi. Aby przeczytać więcej na ten temat, odwiedź stronę www.surestart.gov.uk

Spójrz na stronę 8 Dzieci ze złożonymi problemami zdrowotnymi

Rząd wydał broszurę, która pomoże Ci dowiedzieć się więcej na ten temat. Nazywa się ona: Poszukujesz opieki nad dzieckiem? (Looking for childcare?). Możesz otrzymać darmowy egzemplarz, jeśli zadzwonisz pod numer 0845 60 222 60. Numer referencyjny to SESC06-17.

2

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Jak dowiedzieć się o oferowanych świadczeniach dotyczących opieki nad dzieckiem w Twoim rejonie(How to find out about childcare services in your area) Każde władze lokalne prowadzą obecnie Serwis informacji o dzieciach (Children’s Information Service) (CIS), gdzie znajdziesz informacje na temat opieki nad dzieckiem dostępnej w Twoim rejonie. Możesz się skontaktować z CIS poprzez biura władz lokalnych lub używając ich strony internetowej. Pod podanym poniżej numerem telefonu zdobędziesz więcej informacji oraz uzyskasz adres i numer telefonu do Twojego lokalnego serwisu oraz zdobędziesz więcej informacji.

Tel.: 0800 096 0296

Adres internetowy : www.childcarelink.org.uk 

Każda jednostka oferująca dzienną opiekę nad dziećmi musi być zarejestrowana w Urzędzie ds. Standardów Edukacyjnych (Office of Standards in Education — Ofsted), który to sprawuje nad nimi kontrolę. Na stronie internetowej Ofsted dostępne są informacje na temat zasad funkcjonowania systemu opieki nad dziećmi. W raportach pochodzących z inspekcji możesz przeczytać o organizacjach zapewniających dzienną opiekę nad dziećmi, oraz opiekunach do dzieci w Twoim rejonie. Informacje te dostępne są na stronie internetowej: Adres internetowy: www.ofsted.gov.uk Możesz również skontaktować się z Daycare Trust. Jest to organizacja charytatywna zajmująca się zagadnieniami opieki nad dziećmi. Promuje ona wysoką jakość usług opieki w przystępnej dla każdego cenie oraz oferuje informacje o wszelkich aspektach dotyczących opieki nad dzieckiem. Daycare Trust 21 St George’s Road London SE1 6ES Tel. 020 7840 3350 Fax. 020 7840 3355 Email: info@daycaretrust.org.uk Adres internetowy: www.daycaretrust.org.uk Większość rodzin czerpie informacje na temat dostępnych lokalnie usług od znajomych. Dlatego warto popytać wśród rodziców i znajomych o aktualnie dostępne i sprawdzone organizacje oferujące opiekę nad dziećmi. 3

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Pomoc finansowa w opiece nad dziećmi (Help with the costs of childcare) Dofinansowanie dla osób pracujących o niskich dochodach (Working Tax Credit) oferuje niektórym rodzinom pomoc finansową w ponoszeniu pewnych kosztów opieki nad dziećmi. Tax Credits jest wypłacane przez Urząd Podatkowy (HM Revenue and Customs) i kwota, jaką otrzymujesz zależy od Waszej sytuacji oraz dochodu rocznego na rodzinę.

Aby dowiedzieć się więcej o Tax Credits, skontaktuj się ze swoimi lokalnymi władzami Serwisu informacyjnego o dzieciach (Children’s Information Service) albo zadzwoń na Infolinię dla rodzin (Family Helpline) pod numerem 0808 808 3555 lub do lokalnego urzędu podatkowego (tax office) albo na Infolinię Tax Credit Helpline:

Tax Credit Helpline Tel. 0845 300 3900 Textphone. 0845 300 3909

Adres internetowy: www.taxcredits.inlandrevenue.gov.uk

Opieka dla dziecka niepełnosprawnego lub z dodatkowymi potrzebami jest często droższa od standardowej, ponieważ opiekunka do dziecka (childminder) może zajmować się tylko dwojgiem dzieci niepełnosprawnych, podczas gdy zazwyczaj opiekuje się trzema. Możesz potrzebować dodatkowej pomocy w pokryciu kosztów opieki nad dzieckiem – niektóre władze lokalne oferują zapomogi lub innego rodzaju pomoc. Dodatkowa dopłata z tytułu niepełnosprawności jest kalkulowana i dodawana do wypłacanego dofinansowania dla osób wychowujących dzieci (Child Tax Credit). Dopłata ta jest przyznawana dla każdego dziecka, które otrzymuje Zasiłek dla Niepełnosprawnych (Disability Living Allowance) (DLA) albo jest zarejestrowane jako niewidome. Dodatek od wysokiego stopnia niepełnosprawności (severe disability element) jest przyznawany, jeśli Twoje dziecko otrzyma najwyższą stawkę dodatku opiekuńczego, będącego częścią DLA.

Więcej informacji na temat Zasiłku dla Niepełnosprawnych (Disability Living Allowance) (DLA), czyli o głównym zasiłku oferowanym przez państwo dla osób niepełnosprawnych znajdziesz w kolejnej broszurze z tej serii, zatytułowanej; Pomoc finansowa (Financial help).

Jeśli masz kontakt z pracownikiem socjalnym, zapytaj go o pomoc w opiece nad dzieckiem. Możesz poprosić o tę pomoc w ramach chwilowej przerwy od opieki lub w celu pogodzenia pracy z opieką. Aby to zrobić, musisz poprosić pracownika socjalnego, by przeprowadził formalną ocenę potrzeb Twojej rodziny.

Więcej na ten temat znajdziesz w kolejnej broszurze z tej serii, zatytułowanej; Opieka Społeczna (Social services). 4

Informacje ogólne

Opieka nad dzieckiem

Co zapewnia dobra opieka nad dzieckiem? (What does a good childcare service provide?) Opieka nad dzieckiem może być dla Twojego dziecka dobrą okazją do: • wzbogacenia je o nowe doświadczenia • nauczenia zabawy z innymi dziećmi • przyzwyczajenia się do swobodnego poruszania w różnych środowiskach • zabawy różnymi i większymi zabawkami, niż te, które możesz zapewnić mu w domu • nabycia pewności siebie podczas zabaw w pomieszczeniu i na dworze. Opieka nad dzieckiem powinna zapewniać bezpieczeństwo i zabawę. Świadczona opieka musi być niezawodna. Powinieneś być pewny, że Twoje dziecko jest mile widziane.

Konsekwencja w opiece jest szczególnie istotna dla Twojego dziecka, więc pamiętaj, aby: • zapytać się, który z pracowników będzie opiekował się twoim dzieckiem • dowiedzieć się o rotacji pracowników. Od każdej instytucji opieki przedszkolnej (early years settings) wymagane jest, aby przeanalizowała, w jakim stopniu jest ona w stanie zapewnić opiekę nad dziećmi specjalnej troski (special needs). Możesz zapytać: • jak podeszli do tego wymogu • jaki nadzór powołano w tej sprawie. Każda instytucja opieki przedszkolnej, z którą będziesz mieć styczność, powinna otrzymywać wsparcie od lokalnego Koordynatora d/s Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych (special educational needs co-ordinator)(SENCO), którego zadaniem jest pomoc w rozwinięciu nadzoru nad dziećmi, które wymagają więcej wsparcia i pomocy. Wiele ośrodków pracuje obecnie nad programami, które gwarantują jakość usług. Ma to na celu polepszenie wyników w ich rejonie. Jeśli instytucja opieki przedszkolnej, z którą zamierzasz mieć kontakt, należy do jednej z powyższych kategorii, jest to dobra oznaka, gdyż ta instytucja jest aktywnie zaangażowana w planowanie rozwoju świadczonych usług i zauważa szeroki wachlarz indywidualnych potrzeb różnych dzieci.

5

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Sprawdź, czy dostępne usługi są odpowiednie dla Twojego dziecka (Checking whether what is available is suitable for your child) Słuchanie opinii innych rodziców albo personelu, któremu ufasz jest często bardzo pomocne w zdobyciu informacji na temat każdej opiekunki nad dzieckiem (childminder) bądź o jakości świadczonych usług opieki nad dzieckiem. Ale najlepiej, jeśli sprawdzisz tę opinie osobiście. Odwiedzając miejsce, w którym będzie Twoje dziecko przebywać i widząc jak się ono czuje w danym otoczeniu, będziesz w stanie przeczuć lub zauważyć pewne rzeczy oraz zapytać o inne sprawy.

• Czy opiekunka do dziecka, bądź personel wydają się być pozytywnie

nastawieni do Twojego i innych dzieci, którymi się opiekują? • Czy inne dzieci wydają się być zadowolone i spokojne w danym otoczeniu?

• Czy zapewnione są różnorodne zajęcia dla Twojego dziecka

i miejsce jest dobrze wyposażone? • Czy opiekunka do dziecka bądź personel posiadają doświadczenie

w pracy z dziećmi specjalnej troski?

• Czy personel przyjmuje postawę, pozwalającą dostosować zajęcia do potrzeb Twojego dziecka?

• Czy personel sprawia, że czujesz się mile widzianym rodzicem?

• Czy jesteś pewny, że personel będzie informował Cię na bieżąco i sprawiał, że będziesz zaangażowany? Rozdział Przedstawmy się (Introducing ourselves) w broszurze Akta rodzinne (Family file) może pomóc we wczesnych rozmowach z potencjalnymi opiekunami. Ponieważ ta broszura zawiera w sobie i gromadzi w jednym wszelkie niezbędne informacje dotyczące Twojego dziecka, możesz zabrać tę broszurę informacyjną ze sobą, kiedy pójdziesz z Twoim dzieckiem na pierwszą sesję.

FAMILY F ILE

6

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Co robić, jeśli Twoje dziecko zażywa leki albo używa specjalnych urządzeń (If your child uses medication or special equipment) Musisz być pewien, że Twoje dziecko jest bezpieczne. Jeżeli personel opieki nad dzieckiem potrzebuje informacji na temat przyjmowanych leków, pomocy fizycznej albo urządzeń, jakie Twoje dziecko używa, warto jest to zaplanować wcześniej.

• Poproś pracowników opieki zdrowotnej, z którymi obecnie pracujesz, aby pomogli Ci zastanowić się nad sprawami, o których powinien wiedzieć personel sprawujący opiekę nad twoim dzieckiem.

• Aby porozmawiać o tych sprawach, bądź przygotowany poświęcić trochę czasu jeszcze zanim Twoje dziecko przyjdzie na pierwszą sesję.

• Zapytaj, kto będzie pracował z twoim dzieckiem i upewnij się, że istotne informacje zostały przekazane personelowi.

FAMILY F ILE

Rozdział Przedstawmy się (Introducing ourselves) w broszurze Akta rodzinne (Family file) jest tu istotny również. Możesz zapisać wszelkie informacje o przyjmowanych lekach i urządzeniach do wymaganej pomocy fizycznej, ażeby każdy biorący odpowiedzialność za Twoje dziecko był tego świadom. Jest to także właściwe miejsce, by przestrzec personel o alergii dziecka i przekazać informacje na temat żywienia. Egzemplarz z tymi informacjami przekaż każdej osobie pracującej z Twoim dzieckiem po raz pierwszy. Ponieważ znasz swoje dziecko lepiej niż ktokolwiek inny, jesteś zawsze najwłaściwszą osobą do dyskusji na temat potrzeb Twojego dziecka z osobami pracującymi w ośrodkach opieki nad dziećmi. Możesz zapytać: • Jakie szkolenia przeszedł personel w zakresie świadczeń usług zdrowotnych lub użycia

urządzeń pomocniczych – na przykład, urządzenia pomagające przemieszczać się? • Czy wśród personelu są osoby, które przeszły kurs pierwszej pomocy? • Czy są jasne zasady przechowywania, dawkowania i rejestrowania podawanych leków.

Czy istnieją efektywne systemy gwarantujące, że każdy z personelu włączając w to wolontariuszy i pracowników agencji, wie o indywidualnych potrzebach dzieci?

• Czy personel otrzymał szkolenie w zakresie podnoszenia i przenoszenia? Czasami pielęgniarka środowiskowa i inni pracownicy służby zdrowia, którzy pracują z twoim dzieckiem mogą być w stanie przeszkolić i wesprzeć opiekunki do dziecka (childminders) lub personel opiekujący się dzieckiem. Twoje lokalne władze posiadają informacje na temat finansowania szkolenia personelu.

7

Informacje ogólne Opieka nad dzieckiem

Co robić, jeśli Twoje dziecko ma szczególne trudności w komunikowaniu się (If your child has particular communication needs) Kiedy komunikacja jest istotnym problemem – na przykład, jeśli Twoje dziecko jest głuche albo używa języka migowego – ważne jest, aby personel wiedział jak się najlepiej komunikować z dzieckiem. Poproś o dodatkowy czas, w którym wytłumaczysz, jak komunikować się z twoim dzieckiem, każdemu, kto będzie się nim opiekował. Nauczyciel specjalista albo terapeuta, który pracuje regularnie z twoim dzieckiem, powinien być w stanie wesprzeć i przygotować personel, aby opieka nad twoim dzieckiem w danym ośrodku wyglądała tak jak to sobie wyobrażasz.

Rozdział Przedstawmy się (Introducing ourselves) w broszurze Pakiet rodzinny (Family file) jest tu pomocny. Możesz zapisać istotne informacje na temat tego jak komunikować się z twoim dzieckiem, tak, aby każdy, kto bierze za nie odpowiedzialność był tego świadom. Przekaż egzemplarz każdemu, kto pracuje z twoim dzieckiem po raz pierwszy.

Dzieci posiadające złożone potrzeby zdrowotne: opieka nad dzieckiem we własnym domu (Children with complex health needs: childcare in your own home) Jednym ze sposobów zorganizowania opieki nad dzieckiem w domu jest zatrudnienie niani albo innego opiekuna. Ktoś, kto opiekuje się dzieckiem w twoim domu, może stać się zarejestrowanym opiekunem domowym. Oznacza to, że osoba ta przejdzie pewne przeszkolenie oraz zostanie zarejestrowana jako odpowiednia osoba do pracy z dziećmi. Jak tylko rejestracja powiedzie się, koszty opieki domowej mogą być dofinansowane przez Dofinansowanie dla osób pracujących o niskich dochodach(Working Tax Credit). Więcej informacji uzyskasz kontaktując się z Infolinią Zatwierdzania Opieki Domowej nad Dzieckiem (Childcare Approval Scheme Helpline) pod numerem 0845 767 8111 albo odwiedzając www.childcareapprovalscheme.co.uk

FAMILY F ILE

8

Informacje dodatkowe Opieka nad dzieckiem

Pomoc ze strony pracodawcy: system ruchomego czasu pracy (Help from your employer: working flexible hours) W celu pogodzenia opieki i pracy wielu rodziców pracuje w systemie ruchomego czasu pracy. Pracujący rodzice dziecka niepełnosprawnego mają prawo poprosić o ustalenie ruchomego czasu pracy pracodawcę, u którego zdołali przepracować 26 tygodni. System ruchomego czasu pracy może oznaczać zmianę godziny pracy, czas pracy oraz to, że można pracę wykonywać w domu. Pracodawcy są zobowiązani ustawowo rozważyć poważnie tego typu prośbę i mają prawo odmówić tylko, gdy zaistnieje jasny służbowy powód.

Pracownicy mają także prawo do 18 tygodni urlopu bezpłatnego, aby rozwiązywać nagłe sprawy dotyczące podopiecznych.

Więcej informacji uzyskasz, odwiedzając: www.dti.gov.uk/employment/workandfamilies, gdzie znajdziesz szczegółowe wskazówki na ten temat.

Jeśli potrzebujesz dowiedzieć się więcej na temat praw pracownika, skontaktuj się z Komisją pojednawczą w sporach pracowniczych, Acas (the Advisory, Conciliation and Arbitration Service). Możesz się skontaktować z nimi telefonicznie albo poprzez ich stronę i ich interaktywny przewodnik internetowy.

Tel. 08457 47 47 47 (Acas)

Internet: www.acas.org.uk

9

Informacje ogólne Ludzie, których możesz spotkać

Słowniczek(Glossary) Serwis Informacji o Dzieci (Children’s Information Service) (CIS) – jest to serwis informacyjny świadczony przez władze lokalne, a jego zadaniem jest poinformowanie cię o dostępnej opiece nad dzieckiem w twoim rejonie.

Zasiłek dla osób niepełnosprawnych (Disability living allowance) (DLA) – jest głównym zasiłkiem świadczonym przez państwo dla osób niepełnosprawnych. W skład jego wchodzi zasiłek na opiekę i transport.

Instytucje opieki przedszkolnej (Early years settings)– jest to nazwa ogólna dla żłobków, grup przedszkolnych, dziennych przedszkoli i dla zaplecza potrzebnego do opieki nad dziećmi poniżej piątego roku życia.

Specjale edukacyjne potrzeby (Special educational needs) (SEN) – terminem tym określamy dodatkową pomoc dla dzieci z trudnościami w nauce. Pomoc ta pozwala im uczestniczyć w programie nauczania. Dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi wymagają dodatkowej lub innej formy pomocy, która jest normalnie zapewniana dzieciom w tym samym wieku.

Koordynator d/s Specjalnych Potrzeb Edukacyjnych (special educational needs co-ordinator)(SENCO), – jest to nauczyciel pracujący w szkole albo w ośrodku opieki nad dziećmi, który jest w szczególności odpowiedzialny za identyfikowanie dzieci z specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i za zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla tych dzieci.

Specjalne potrzeby (Special needs)– terminem tym określamy dzieci, które wymagają specjalnej troski z powodu swojej niepełnosprawności. Mogą one potrzebować także specjalnego wsparcia w edukacji oraz pomocy w przemieszczaniu się lub w wykonywaniu codziennych czynności.

Centra dziecięce Pewny Start (Sure Start Children’s Centrem) – organizacja zapewniająca wachlarz usług dla rodzin i dzieci. Świadcząca również opiekę nad dziećmi. Dostarcza też często usług medycznych oraz sprawuje nadzór nad dziećmi ze specjalnymi potrzebami.

10

Informacje ogólne Ludzie, których możesz spotkać

Wczesne wsparcie Wczesne Wsparcie (Early Support) jest głównym projektem rządowym, który ma na celu lepszą koordynację usług świadczonych dla rodzin posiadających dzieci niepełnosprawne.

Wszystkie Broszury z Informacjami ogólnymi (Background information booklets) są dostępne bezpłatnie. Aby zdobyć inne tytuły z tej serii zadzwoń pod numer 0845 602 2260, używaj poniższych numerów referencyjnych:

Wprowadzenie do broszur z informacjami ogólnymi (Introduction to the Background information booklets) ES21 Osoby, które możesz spotkać (People you may meet) ES20 Opieka nad dzieckiem (Childcare) ES22 Pomoc finansowa (Financial help) ES23 Edukacja (Education) ES24 Opieka zdrowotna (Health services) ES25 Opieka społeczna (Social services) ES25A Formalna ocena – Edukacja (Statutory assessment – Education) ES26 Pomocne organizacje i przydatne kontakty (Useful contacts and organisations) ES19

Pakiet rodzinny programu Early Support (Early Support Family pack) (ES1) zawiera wszystkie Broszury z informacjami ogólnymi (Background information booklets) i egzemplarz Akta rodzinne programu Early Support (Early Support Family file) (ES5).

FAMIY F ILE

Akta rodzinne (Family file) zawierają informacje o rodzinie. Pomagają w koordynowaniu wsparcia i w dzieleniu się informacjami a w szczególności, gdy wiele różnych ludzi współpracuje z dzieckiem.

Egzemplarze tej publikacji możesz uzyskać pod adresem: DfES Publications PO Box 5050 Sherwood Park Annesley Nottingham NG15 0DJ Tel: 0845 602 2260 Fax: 0845 603 3360 Textphone: 0845 605 5560 Email: dfes@prolog.uk.com Numer referencyjny to: ES22 © Crown copyright 2007 Edycja druga Fragmenty tego dokumentu mogą być użyte ponownie dla niekomercyjnych, edukacyjnych lub szkoleniowych celów pod warunkiem, że źródło tekstu jest podane. PPMRP/D32/23078/0207/223 www.earlysupport.org.uk