bab 4-ting-2
TRANSCRIPT
![Page 1: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/1.jpg)
Bab 4
Kekayaan Ekonomi Sarawak Mendorong Penjajahan Keluarga Brooke
![Page 2: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/2.jpg)
![Page 3: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/3.jpg)
Perpecahan Membuka Ruang Penjajahan
![Page 4: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/4.jpg)
Kesultanan Brunei
. Melantik Pembesar-pembesar tempatan mentadbir Sarawak tanpa campur tangan Brunei
![Page 5: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/5.jpg)
Pangeran Indera Mahkota
Mengambil alih kuasa pembesar Melayu tempatan Kurun ke-19 menjadi wakil pemerintahan Kesultanan
Brunei Mengambil alih perdagangan emas dan antimoni Mengenakan cukai yang tinggi kepada penduduk
tempatan Tidak membayar upah kepada orang Bidayuh yang
bekerja di lombong antimoni
![Page 6: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/6.jpg)
Kesan
Orang Bidayuh dan Orang Melayu menentang pemerintah Brunei Sarawak
![Page 7: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/7.jpg)
James Brooke
1. Berjaya menamatkan tentangan2. Pelantikan Brooke dilengah-lengahkan Pangeran3. Brooke marah dan membedil Kuhcing4. 1841, Pangeran terpaksa melantik Brooke sebagai
Gabenar dan Raja Sarawak5. 1842, Brooke menghadap Sultan Brunei untuk
mengesahkan kedudukan6. Sultan Brunei gerun melihat kedatangan Brooke dan
angkatannya lalu mengiktiraf perjanjian 1841 dengan penambahan syarat-syarat baru
![Page 8: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/8.jpg)
Sultan Omar Ali Saifuddin
1846, baginda menentang Brooke Baginda berjaya ditewaskan Perjanjian baru juga dibuat di mana,(a) Brooke diiktiraf sebagai Raja Sarawak
yang Merdeka(b) Berkuasa penuh ke atas Sarawak
![Page 9: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/9.jpg)
Pangeran Raja Muda Hashim
1. Dihantar menamatkan tentangan2. 1840, didatangi James Brooke3. Meminta pertolongan Brooke
menamatkan tentangan.4. Berjanji melantik Brooke sebagai
Gabenor jika berjaya
![Page 10: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/10.jpg)
Perjanjian antara Pangeran Raja Muda Hashim- James Brooke (1841)
Antara syarat perjanjian ialah:1. James Brooke memerintah negeri
Sarawak dan Menguasai segala hasilnya
2. James Brooke harus menghormati dan memelihara undang-undang dan adat istiadat orang Melayu
![Page 11: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/11.jpg)
Perjanjian antara Sultan Omar Ali Saifuddin dengan Brooke1842
Antara syarat perjanjian ialah:1. Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan
Tanjung Datu ke Sungai Samarahan dan menyerahkan segala hasil cukainya kepada James Brooke dan pewarisnya
2. James Brooke akan membayar 2500 dolar setiap tahun kepada baginda
3. Agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak boleh diganggu.
4. Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih Sarawak
![Page 12: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/12.jpg)
Sarawak pada tahun 1841
![Page 13: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/13.jpg)
Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa
Dari tahun 1853 hingga 1905
![Page 14: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/14.jpg)
Tahun 1853 1853, berlakunya
penentangan di Saribas dan Batang Lupar
Sultan Abdul Mu’mein tidak dapat mengawal penentangan
Lalu menyerahkan tanah antara sungai Samarahan dengan Sungai Rajang dengan bayaran 1500 dolar setahun
![Page 15: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/15.jpg)
Tahun 1861
Berlakunya masalah kekacauan di sepanjang Sungai Rajang
Sultan Mu’mein menyerahkan Sungai Rajang dan menerima bayaran 4500 dolar setahun
![Page 16: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/16.jpg)
Tahun 1883 Berlakunya
pembunuhan beberapa orang Murut di Lembangan Sungai Trusan.
Hal ini menyebabkan kawasan tersebut diserahkan dengan bayaran 4500 dolar setahun
![Page 17: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/17.jpg)
Tahun 1905
Charles Brooke telah membeli Lawas daripada Sultan Hashim Jalal (1885-1906)
![Page 18: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/18.jpg)
KELUARGA BROOKE MEMANTAPKAN PENTADBIRAN SARAWAK
• PERKENALKAN PEMERINTAHAN BERAJA
• PEMIMPIN TEMPATAN DILIBATKAN DALAM PENTADBIRAN
• MEMBENTUK MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI
• DIBAHAGIKAN KEPADA LIMA BAHAGIAN, SETIAP BAHAGIAN DITADBIR OLEH MAJLIS BAHAGIAN.
![Page 19: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/19.jpg)
PENGLIBATAN PEMIMPIN TEMPATAN DALAM PENTADBIRAN BROOKE
PENGLIBATAN PEMIMPIN TEMPATAN DALAM PENTADBIRAN BROOKE
MAJLIS TERTINGGI
KEANGGOTAAN
RESIDEN BAHAGIAN PERTAMA
EMPAT ORANG DATU MELAYU
TUJUAN
MENASIHATI JAMES BROOKE
MEMBUAT SEMUA DASAR
MELULUSKAN UNDANG-UNDANG DAN PERATURAN BERKAITAN PENTADBIRAN
MAJLIS NEGERI
KEANGGOTAAN
KETUA KAUM BUMIPUTERA
TUJUAN
MEMBERI PELUANG PEMIMPIN BUMIPUTERA BERSIDANG TIGA KALI SETAHUN
MENGAMBIL BAHAGIAN DALAM PENTADBIRAN
![Page 20: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/20.jpg)
MAJLIS BAHAGIAN
RESIDEN,PENOLONG RESIDEN,PENOLONG
PEGAWAI DAERAH, PEGAWAI ANAK NEGERI
TUJUAN
⇒ MENASIHATI RESIDEN ⇒ MENGETUAI OPERASI KETENTERAAN
⇒ MENJAGA KEAMANAN ⇒ MENGUTIP CUKAI
KEANGGOTAAN
BAGI MELICINKAN PENTADBIRANPERLUNYA BEBERAPA JABATAN DI TUBUHKAN SEPERTI JABATAN KEHAKIMAN, JABATAN POLIS, JABATAN KASTAM DAN CUKAI, SERTA PEJABAT POS
![Page 21: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/21.jpg)
PERJANJIAN ANTARA BRITISH DENGAN CHARLES BROOKE (1888)
SYARAT-SYARAT PERJANJIAN :
BRITISH MELINDUNGI SARAWAK DARIPADA SERANGAN
MUSUH
KELUARGA BROOKE MEMERINTAH NEGERI DENGAN BEBAS
HAL EHWAL LUAR NEGERI ADALAH DI BAWAH KAWALAN
BRITISH
![Page 22: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/22.jpg)
1941 CHARLES VYNER BROOKE MENCADANGKAN PERLEMBAGAAN SARAWAK YANG MEMBERI KUASA PEMERINTAHAN KEPADA RAKYAT SARAWAK
PERLEMBAGAAN SARAWAK 1941
ANTARA ISI KANDUNGAN IALAH :1. CHARLES VYNER BROOKE MENYERAHKAN KUASA MUTLAKNYA KEPADA
MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI
2. RAJA SARAWAK MEMERINTAH DENGAN NASIHAT MAJLIS TERTINGGI
3. MAJLIS NEGERI DIBERI KUASA MELULUSKAN UNDANG-UNDANG DAN MENGURUSKAN KEWANGAN
4. RAJA MEMPUNYAI KUASA UNTUK MEMBATALKAN UNDANG-UNDANG YANG DILULUSKAN OLEH MAJLIS NEGERI
5. RAJA BROOKE MELANTIK KEBANYAKAN AHLI MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI
PERLEMBAGAAN INI GAGAL DILAKSANAKAN KERANA PERANG DUNIA KEDUA MELETUS
![Page 23: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/23.jpg)
PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE
PERUBAHAN EKONOMI DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE
KEGIATAN EKONOMI YANG DIJALANKAN
HASIL HUTAN (SARANG BURUNG, GETAH JELUTUNG DAN ROTAN
SARANG BURUNG BERKHASIAT & MAHAL
HASIL HUTAN SEPERTI KAPUR BARUS,DAMAR, DAN KAYU BALAK BERI KEUNTUNGAN
TANAMAN BARU - GETAH DAN TEMBAKAU DI PERKENALKAN
TANAMAN TRADISIONAL(KELAPA,GAMBIR,LADA HITAM, POKOK SAGU/RUMBIA)
TIDAK MENGGALAKKAN KEMASUKAN PELABUR ASING KERANA INGIN MENJAGA KEPENTINGAN EKONOMI
ORANG CINA DIBERI PELUANG BERDAGANG DAN MELOMBONG
PEMBANGUNAN TIDAK SEIMBANG HANYA TERTUMPU DI BAHAGIAN PERTAMA DAN KEDUA
![Page 24: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/24.jpg)
TANAMAN TRADISIONAL
GAMBIR1885,jumlah eksport gambir 1370 tan
LADA HITAMDitanam oleh orang Cina di bahagian Pertama dan Ketiga
KELAPADitanam oleh orang Melayu di Bahagian Pertama dan Kedua
SAGUDitanam di Sungai Igan,Oya,Mukah dan Bintulu
![Page 25: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/25.jpg)
HASIL HUTAN
HASIL KETERANGAN
Sarang Burung dikutip dari gua batu kapur seperti Gua NiahMempunyai khasiatDijual dengan harga yang tinggi
Getah Jelutung dieksport ke Amerika Syarikat
Pembalakan dijalankan oleh Syarikat Borneo dan orang Cina di sekitar Sungai RajangHasilnya dieksport ke Hong Kong, Australia dan Amerika Syarikat
Hasil hutan lain kapur barus, rotan, damar,
![Page 26: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/26.jpg)
PERLOMBONGAN MEMANTAPKAN KEKAYAAN KELUARGA BROOKE
EMAS~ DILOMBONG DI BAU OLEH PELOMBONG CINA
~ 1857,PELOMBONG CINA TIDAK BERPUAS HATI DNEGAN CUKAI YANG DIKENAKAN BROOKE
~ KEMUDIAN DIUSAHAKAN SYARIKAT BORNEO
ANTIMONI~ DIUSAHAKAN OLEH SYARIKAT BORNEO DI BAU DAN KUCHING
MINYAK
~ USAHA CARI GALI BERMULA TAHUN1882
~ TELAGA PETROLEUM PERTAMA DI MIRI
~ 1909, THE ANGLO-SAXON OIL COMPANY MENDAPAT KONSESI MELOMBONG PETROLEUM
~ 1917, KILANG MENAPIS MINYAK DIDIRIKAN DI LUTONG
![Page 27: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/27.jpg)
PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE
PERUBAHAN SOSIAL DI BAWAH PENTADBIRAN KELUARGA BROOKE
Keluarga Brooke melaksanakan DASAR PECAH DAN PERINTAH ► Tujuan : MENGUKUHKAN KUASA Dasar Pecah dan Perintah – Setiap kaum dipisahkan dengan kegiatan ekonomi dan petempatan yang berbeza
Ekonomi Petempatan
Orang Iban
Orang Melayu Bumiputera tinggal di pedalaman
Orang Cina
Pentadbiran
Ketenteraan
Pertanian,perlombongan, perdagangan
Orang India
Orang Sikh
Perniagaan kain
Polis
Orang Cina tinggal dibandar-bandar
Kesannya:• Perpaduan kaum terhalang• Kedudukan sebagai Raja Sarawak terjamin
![Page 28: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/28.jpg)
KESAN PERKEMBANGAN EKONOMI DAN PERTAMBAHAN PENDUDUK
KESAN PERKEMBANGAN EKONOMI DAN PERTAMBAHAN PENDUDUK
4. Pengangkutana. Kereta api► 1917, landasan Kuching – Bau dibina► 1932, perkhidmatan dihentikan akibat kemelesetan ekonomi.b. Pengangkutan air► Di Kuching, syarikat perkapalan Singapore and Sarawak Steamship Company memberi perkhidmatan.c. Kapal terbang► 1924, menghubungkan Kuching dan Singapura.
2. Kemudahan Asas (jalan raya, air dan elektrik)● Terhad di bandar-bandar (kawasan pentadbiran dan kegiatan ekonomi).
3. Perkhidmatan Kesihatan● Hospital dan klinik dibina oleh Mubaligh Kristian di bandar besar.
1. Perkembangan bandar-bandar● Menjadi pusat pentadbiran dan perdagangan.● Kuching (1841), ibu negeri dan pusat pentadbiran kerajaan.● Miri (1910), mula menjadi pusat kegiatan melombong petroleum.
5. Perkhidmatan Telegraf, Pos dan Telefon ● 1897, wujud perkhidmatan telegraf antara Kuching – Singapura. ● 1931, pejabat pos dibina di Kuching.
![Page 29: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/29.jpg)
PENDIDIKAN
SEKOLAHMELAYU
SEKOLAHCINA
SEKOLAHINGGERIS
![Page 30: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/30.jpg)
SEKOLAH MELAYU
1. 1883, sekolah rendah berpengantar bahasa Melayu dibina( 42 tahun selepas pemerintahan Brooke).
2. Tujuan pembinaan - Melatih orang Melayu menjadi guru sekolah Melayu dan kakitangan rendah kerajaan.
3. Buku-buku dibawa dari Semenanjung Tanah Melayu.4. Sekolah Melayu yang dibuka kerajaan :
i. Sekolah Merpati Jerpangii. Sekolah Encik Buyong
5. Kemudahan sekolah tersebut digabung menjadi MadrasahMelayu.
![Page 31: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/31.jpg)
SEKOLAHINGGERIS
SEKOLAHCINA
1. Kerajaan mengalakkanMubaligh Kristianmendirikan sekolahInggeris.
2. Antara sekolah terawalialah Sekolah St.Thomas( 1848 ), Sekolah St.Mary( 1850 ) dan SekolahSt. Teresa ( 1855 ) diKuching.
1. Sekolah Cina dibina dandiuruskan oleh orang Cina.
2. Guru, sukatan pelajarandan buku teks dibawa dari Cina.
![Page 32: Bab 4-ting-2](https://reader035.vdocuments.mx/reader035/viewer/2022062216/55920ae41a28ab29178b4757/html5/thumbnails/32.jpg)
SEKIAN TERIMA KASIH