ayten kıral 1...20.05.2011 ayten kıral 3 a-maddenin kati hali katı maddelerin belirli Ģekil ve...
TRANSCRIPT
20.05.2011 Ayten Kıral 1
20.05.2011 Ayten Kıral 2
MADDE BĠLGĠSĠ
KÜTLESĠ HACMĠ VE EYLEMSĠZLĠĞĠ OLAN
HERġEYE MADDE DENĠR.
Maddenin Ģekil almıĢ haline cisim denir
Cam bir madde iken cam bardak bir cisimdir
Maddeler doğada katı sıvı gaz halinde
bulunabilir
20.05.2011 Ayten Kıral 3
A-Maddenin KATI hali
Katı maddelerin belirli Ģekil ve hacimleri vardır
Tanecikler birbirine çok yakındır ve bu tanecikler arasında güçlü çekim kuvveti vardır
Moleküller titreĢim hareketi yaparlar.
Örnekler :Bardak saat masa sıra vs
20.05.2011 Ayten Kıral 4
B-Maddenin SIVI hali
Sıvı maddelerin belirli hacimleri vardır
ġekilleri yoktur
Ġçinde bulundukları kabın Ģeklini alırlar
Tanecikler arası boĢluk daha fazladır
Tanecikleri bir arada tutan kuvvet zayıftır
AkıĢkandır(moleküller birbirinin üzerindenkayar)
Örnekler :Süt su zeytinyağı vs vs
20.05.2011 Ayten Kıral 5
C-Maddenin GAZ hali
Belirli Ģekilleri ve hacimleri yoktur
Ġçinde bulundukları kabın Ģeklini ve hacmini alırlar
Tanecikler arası boĢluk fazla çekim kuvveti ise çok azdır
Kolaylıkla sıkıĢtırılabilirler ve geniĢletilebilirler
Örnek :hava, duman ,su buharı vs vs
20.05.2011 Ayten Kıral 6
Madenin hal değiĢimi
KATII SIVI GAZ
ERĠME BUHARLAġMA
DONMA YOĞUNLAġMA
SÜBLĠMLEġME
KIRAĞILAġMA
ISI VERĠR
DÜZENLĠLĠK ARTAR
DÜZENSĠZLĠK ARTAR
Isı alır
20.05.2011 Ayten Kıral 7
Maddelerin görülebilen
hissedilebilen özelikleri
RENK
SAYDAMLIK VE OPAKLIK
KOKU TAD
SERTLĠK YUMUġAKLIK
20.05.2011 Ayten Kıral 8
Maddenin ORTAK özellikleri
KÜTLE
HACĠM
EYLEMSĠZLĠK
ELEKTRĠKLĠ YAPI
BU ÖZELLĠKLER MADDE
MĠKTARINA GÖRE
DEĞĠġĠRLER
20.05.2011 Ayten Kıral 9
MADDE
KATI SIVI GAZ
TANECĠKLĠ
BOġLUK
ÇOK AZ
BĠRAZ
BOġLUK
VAR
BOġLUKLAR
ÇOK
20.05.2011 Ayten Kıral 10
Maddenin adı Katı Sıvı Gaz
Ağaç X
Çorba X
Yağmur X
Sıcak çikolata X
Süt X
Kaya X
Peynir X
AteĢ ve duman X
Kolonya X
Rüzgar X
Katı mı-sıvı mı- gaz mı
20.05.2011 Ayten Kıral 11
MADDE Gözlemler AÇIKLAMALAR
DEMĠR ________ Yapısında boĢluk
olmadığı için
SU ________ Yapısında boĢluk
olmadığı için
HAVA X Yapısında boĢluk
olduğu için
Hangisi SıkıĢır?
Gaz haldeki maddelerin yapısında boĢluklar vardır.
O halde bu maddeler tanecikli olabilir mi?
20.05.2011 Ayten Kıral 12
Maddelerin özelliklerini bulalım:
Özellikler Katı Sıvı Gaz
ġekli değiĢebilir. X X
SıkıĢtırılabilir. X
Tanecikler arasında çok boĢluk
vardır.
X
Tanecikler birbirine çok yakındır. X X
SıkıĢtırılamaz. X X
ġekli değiĢemez. X
Hacmi değiĢmez. X X
20.05.2011 Ayten Kıral 13
Okulumuzun binası bir bütün
mü?
Tuğla
???????????
Kum tanesi
Kumu
OluĢturan
tanecikler
var mı?
Okulumuz
20.05.2011 Ayten Kıral 14
ATOMU OLUġTURAN
DAHA KÜÇÜK
PARÇACIK
VARMI?????
ORGANĠZMAYI
OLUġTURMAK ĠÇĠN HÜCRELER
BĠRARAYA GELĠR
ORGAN
HÜCRE
HÜCREYĠ OLUġTURAN
KARBONHĠTRATVE YAĞATOMLAR
20.05.2011 Ayten Kıral 15
Çok sayıda aynı çeĢit
atomların bir araya gelerek
oluĢturduğu maddeye
ELEMENT denir.
Elementlerdeki
atomlar tek çeĢittir.
Elementler saf
maddelerdir.
20.05.2011 Ayten Kıral 16
Hidrojen,oksijen,iyot gibi bazı elementler
kümeler halinde bulunur.
Bu atom kümelerine MOLEKÜL denir.
20.05.2011 Ayten Kıral 17
Moleküller iki atomdan oluĢtuğu gibi
çok fazla sayı da atomdan da oluĢur
Bazı moleküller tek çeĢit atomdan oluĢurken;
bazı moleküller farklı çeĢit atomlardan oluĢur.
Molekülleri oluĢturan farklı çeĢitteki atomların büyükleri
ve özellikleri de birbirinden farklıdır.
20.05.2011 Ayten Kıral 18
MOLEKÜLLER
BASĠT YAPILI
MOLEKÜLLER
( AZ SAYIDA
ATOM)
KARMAġIK
YAPILI
MOLEKÜLLER
(ÇOK SAYIDA
ATOM)
20.05.2011 Ayten Kıral 19
BĠLEġĠK
Ġki yada daha
fazla çeĢitte
element
atomlarının bir
araya gelerek
oluĢturdukları
yeni saf maddeye
denir.
BileĢiği
oluĢturan
elementler
kendi
özeliklerini
kaybeder.
20.05.2011 Ayten Kıral 20
SAF MADDELER
ELEMENTLERBĠLEġĠKLER
ATOMİK
YAPIDA OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLANLAR
MOLEKÜLER
YAPIDA
OLMAYANLAR
20.05.2011 Ayten Kıral 21
Atomlar …….. biçimlidir.
Deneyde alkolün içine atılan iyot kristallerine ne olmuĢtu?
Ġyot kristalleri alkolün içinde çözünerek alkole renk verdiğini gözlemlemiĢ miydik?
Bu gözlemlerden yola çıkarak, çözünen iyodun alkolün içinde yayılmasını nasıl açıklarsınız?
Ġyodun alkolde dağılması ile, Ģekerin suda dağılmasını karĢılaĢtıralım.
KÜRE
20.05.2011 Ayten Kıral 22
Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taĢları olan …………….. OluĢmuĢtur.
Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karĢılık, ancak günlük yaĢantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı
……………………
ATOMLARDAN
KANITLANMIġTIR.
20.05.2011 Ayten Kıral 23
Demir ya da bakır
parçası da ardıĢık
olarak yeterince
bölünmeye devam
edebilseydi resimlerde
gördüğümüz atomları
elde edecektik.
20.05.2011 Ayten Kıral 24
20.05.2011 Ayten Kıral 25
20.05.2011 Ayten Kıral 26
20.05.2011 Ayten Kıral 27
B
A
K
I
R
20.05.2011 Ayten Kıral 28
A
L
T
I
N
20.05.2011 Ayten Kıral 29
DEMĠR
20.05.2011 Ayten Kıral 30
A
L
Ü
M
Ġ
N
Y
U
M
20.05.2011 Ayten Kıral 31
KARBON
20.05.2011 Ayten Kıral 32ĠYOT
20.05.2011 Ayten Kıral 33SU
20.05.2011 Ayten Kıral 34
Daha önce incelediğimiz modellerden farkı var mı?
Su ve iyotta gördüğümüz bu “atom kümelerine” MOLEKÜLdiyoruz.
Su, su moleküllerinin bir araya gelmesiyle oluĢur. Su molekülleri iki hidrojen ve bir oksijen atomu içerir.
Ġyot molekülleri de bir araya gelerek iyodu oluĢturur.
20.05.2011 Ayten Kıral 35
BU ġEKLĠN NE OLDUĞUNU
HATIRLADIK MI?
20.05.2011 Ayten Kıral 36
Hücreyi de yeteri kadar
büyütürsek daha küçük iç
yapılarını görebilir miyiz?
Hücrenin büyütülmesi ile
çekirdeği, çekirdeğin
büyütülmesi ile molekülleri,
moleküllerin büyütülmesi ile
de ……… görebiliriz. ATOMLARI
20.05.2011 Ayten Kıral 37
Tek bir hücrede
bile …?………
Atom vardır.
Atom
büyütülseydi ne
görürdük?
trilyonlarca
20.05.2011 Ayten Kıral 38
Atomdan da
küçük
parçacıklar var
mıdır?
20.05.2011 Ayten Kıral 39
DEMOCRĠTUS, ATOMU HĠÇBĠR ZAMAN GÖREMEMĠġ OLMASINA RAĞMEN OLAYLAR VE OLGULAR ÜZERĠNDE DÜġÜNEREK ATOM KAVRAMINI ĠLERĠ SÜRMÜġTÜR.
20.05.2011 Ayten Kıral 40
DAHA SONRA ARAŞTIRMA YAPAN BİLİM İNSANLARINA GELİNCE;
John Dalton(Can Daltın), atomların içi dolu, berk ve bölünmez olduğunu söylemiştir.
Becquerel(Bekerel) ve Madam Curie(Madam Kuri)’ nin çalışmaları ise atomların da bölünebildiğini göstermiştir.
20.05.2011 Ayten Kıral 41
Dalton, atom hakkındaki düĢüncelerini açıklamak için ilk atom modelleri olarak ders kitabımızın 89. sayfasındaki resimde yer alan topları kullanmıĢtır.
Maddenin küçük bölünemez parçacıklardan yani atomlardan oluĢtuğunu öne sürmüĢtür.
20.05.2011 Ayten Kıral 42
Tarihten
ATOMUN TARİHÇESİ
John Dalton(1766-1844)
J.J.Thomson(1856-1940)
Ernest Rutherfort(1871-1937)
Niels Bohr(1885-1962)
20.05.2011 Ayten Kıral 43
Atom kavramı ile ilgili tarih boyunca değiĢen
düĢünceler:
Democritus ve diğer Yunan filozofları her maddenin
hep aynı özdeĢ atomlardan oluĢtuğunu
düĢünüyorlardı. John Dalton atomun içi dolu berk ve
bölünmez olduğu fikrini taĢıyordu. Becquerel ve
Madam Curie’ nin çalıĢmaları ise atomların da
bölünebildiğini göstermiĢtir.
Atom konusunda çalıĢmalar yapan bilim insanları:
Democritus ve Yunanlı filozoflar, John Dalton,
J.J.Thomson, Ernest Rutherford, Niels Bohr,
Becquerel, Madam Curie
20.05.2011 Ayten Kıral 44
Bugün kullanılan atom
modeli “Bulut modeli”dir.
Bu modele göre; atomun
merkezinde (çekirdeğinde) (+)
yüklü protonlar ve yüksüz
nötronlar bulunur.
Atom çekirdeğinin
çevresinde ise (-) yüklü
elektronlar sürekli
hareket halindedir
20.05.2011 Ayten Kıral 45
MADDEDEKİ DEĞİŞİMLER
FİZİKSEL DEĞİŞİM KİMYASAL DEĞİŞİM
20.05.2011 Ayten Kıral 46
MADDENĠN ÖZELLĠKLERĠ
Fiziksel özellikler
Maddenin bir baĢka maddeye dönüĢmeksizin gözlenebilen ve ölçülebilen dıĢ görünüĢü ile ilgili özellikleridir.
Maddenin rengi, kokusu, tadı, çözünürlüğü, sertliği, hacmi, ısı ve elektrik iletkenliği v.b. özelliklerdir
20.05.2011 Ayten Kıral 47
fiziksel değiĢimler
• Kömürün toz haline gelmesi
• Demirin tel ve levha haline gelmesi
• Kağıdın yırtılması
• Suyun buharlaĢması
• ġekerin suda çözünmesi
*** Bu olaylar sonunda maddenin
iç yapısında değiĢme olmaz.
*** Bütün hal değiĢtirme olayları fiziksel
20.05.2011 Ayten Kıral 48
YAĞMUR DA FĠZĠKSEL BĠR OLAYDIR.
20.05.2011 Ayten Kıral 49
KAR YAĞMASI FĠZĠKSEL BĠR OLAYDIR.
20.05.2011 Ayten Kıral 50
Kimyasal özellikleri
Kimyasal özellikleri
Maddenin maddeler ile birleĢerek yeni madde oluĢturabilme kapasitesidir.
Bir maddenin baĢka madde ile etkileĢmesi veya etkileĢmemesi, onun kimyasal yapısı ile ilgili özelliklerdendir.
Yanıcı olup olmaması, asidik ya da bazik olması, suyla reaksiyona girip girmemesi kimyasal özelliklere örnek verilebilir.
20.05.2011 Ayten Kıral 51
kimyasal değiĢimler
• Kâğıdın yanması
• Mumun yanması
• Sütün ekĢimesi
• Yumurtanın bozulup çürümesi
• Demirin paslanması
• Fotosentez olayı
• Solunum olayı
*** Kimyasal değiĢmeler sonucunda
maddeler baĢka maddelere dönüĢür.
*** Bütün yanma olayları kimyasal
değiĢmedir.
20.05.2011 Ayten Kıral 52
YANMA OLAYI KĠMYASAL BĠR OLAYDIR.
20.05.2011 Ayten Kıral 53BALINI YAPAN ARI DA KĠMYASAL BĠR OLAY
GERÇEKLEġTĠRĠYORDUR.
20.05.2011 Ayten Kıral 54
SAF (ARI) MADDELER
Tek tür tanecikten oluĢan maddelere
saf madde denir
moleküller
atomlar
20.05.2011 Ayten Kıral 55
Aynı cins atomlardan oluĢmuĢ saf maddelere Element denir.
Sembollerle ifade edilirler .
H:HĠDROJEN
O:OKSĠJEN
C:KARBON
Fe:DEMĠR
20.05.2011 Ayten Kıral 56
Ġki yada daha fazla elementin belirli oranda
birleĢerek kimyasal yolla oluĢturduğu yeni
özellikteki saf maddeye
BĠLEġĠK DENĠR
Ancak KĠMYASAL YOLLA AYRILABĠLĠR
20.05.2011 Ayten Kıral 57
SAF OLMAYAN MADDELER
ĠKĠ YADA DAHA FAZLA MADDENĠN
ÖZELLĠKLERĠNĠ KAYBETMEDEN ÇEġĠTLĠ
ORANLARDA KARIġMASI ĠLE OLUġAN
TOPLULUĞA KARIġIM DENĠR
KARIġIMI OLUġTURAN MADDELER
KĠMLĠKLERĠNĠ KAYBETMEZLER
20.05.2011 Ayten Kıral 58
Aynı cins atom veya
moleküllerden oluĢan
maddelere “saf madde” denir.
Elementler ve bileĢikler saf
maddelerdir.
20.05.2011 Ayten Kıral 59
Karışımlar birden fazla
faklı maddeden oluşur.
Karışımı oluşturan
tanecikler
farklı moleküller
Veya
farklı atomlar olabilir
20.05.2011 Ayten Kıral 60
20.05.2011 Ayten Kıral 61
Her tarafında farklı özellik gösteren tek bir-madde gibi
gözükmeyen karıĢımlardır.
maden filizleri, kaya parçaları, odun parçaları, bir bitki yaprağı, sis,
ayran, petrol su karıĢımı , beton parçası, toprak heterojen
karıĢımlara örnek verilebilir.
Heterojen karıĢım emülsiyon ve süspansiyon olmak üzere ikiye ayrılır.
20.05.2011 Ayten Kıral 62
Bir sıvıda çözünmeyen katının heterojen
olarak dağılmıĢ Ģeklidir.
Su–kum karıĢımı, su–tebeĢir tozu karıĢımı
gibi
20.05.2011 Ayten Kıral 63
Bir sıvıda çözünmeyen baĢka bir sıvının
heterojen olarak bulanık bir Ģekilde dağılmıĢ
hâlidir.
Su–zeytinyağı karıĢımı, su–benzin karıĢımı,
gibi.
20.05.2011 Ayten Kıral 64
Her tarafında aynı özelliği gösteren, tek bir
madde gibi gözüken karıĢımlardır. Homojen
karıĢımlara genel olarak “çözeltiler” de denir.
Tuzlu su, Ģekerli su, alkollü su, çeĢme
suyu ile içerisinde bulunduğumuz hava
homojen karıĢıma örnek verilir.
ÇÖZELTĠ
20.05.2011 Ayten Kıral 65
Bütün maddeler
taneciklerden oluĢmuĢtur
Ve tanecikler hareketlidir
Katılar: TĠTREġĠM
Sıvılar ve gazlar: ÖTELEME
HAREKETĠ yaparlar.
20.05.2011 Ayten Kıral 66
Taneciklerin hareketi
Ġskeleye bağlı
Bir kayığın
hareketine benzer
20.05.2011 Ayten Kıral 67
TİTREŞİM ÖTELEME
20.05.2011 Ayten Kıral 68