aylik muzikve sanat derglsl . y1l: 1 ... - mavi-nota.commavi-nota.com/dergi/mavinotasayi2.pdfmavi...
TRANSCRIPT
IO.OOOTL.
•
AYLIK MUziK VE SANAT DERGlsl . Y1L: 1.$UBATl 993
BU SAYIDAI• gQ:ndogdu sanrmer• nur hayat sudantOten• ernel bur!;ln OzgOne$• a. adnan saygun (mavl• m. semlh bayIan• osman razl aksu• robert schumann• aY$8 gOI clvaoO lu• m.Ozer clravoOlu
SAV I 2
•
Mavi Nota'dan
• ~ubal say lmlzla, siz deQerli
ckurtenmma birl ikte olmakl an
klvanr;hylz. Irk saYlmlzla birlikte
derg imiz MAVI NOTA'OIn adrm
b~eniyle duyuran dcsuanmma
n ice sayuer. nice y illar birlikte 01
mak en bUyuk dilegimizdir. MAVI
NOTA'om daha nice sayllara
ula~masl ilji n 10m abcnelerirnizin
desl eginl istiycr, cnlann en az bir
dos tunu dergi miz9 okur olarak ka
zandrrrnatanm diliyoruz. Muzik
ag lrhklt bir de rgi olmanm sorumlu
lugu ve bjlinciyle ~izgim izden bir
!jey kaybetmeden sizlere her ay
dopdolu bir muzik dergisi sun
manm mutlulugun u ya~yacaglz .
• U ~ur Mum cu' yu bldOrdLiler.
Ba!j tmlz sag o lsun . DOljunceler i
sonsuza de Qin ya ljaya caktn .
O'nu sayg lyla amyoruz.
• Dergimizin Genel YaYln Yon el
men YardlmClsl arkadalilmlz HOI
ya Clzmen, uzun bir suredir biz
lerden uzakta . Degerti arkada~l
rmza Trabzon'dan oz lam duygu
lanmlzla, selam 'Ie sevgilerimizi
g6nderiyoruz.
• Daha l10k sinemadan lanldJ9 l
mlz Kartal TIbet, Irlanda' l yazar
Sean O'C as ey' in " SlI ah90
run G6lges l" adh oyununu Trab
zon Devlel Tl)'al rOSunda sahneye
koymak uzere Trabzon'a geldi.
Irlanda'nm baglmslzhk sava~ lm l
su asmda gerljek kahramanl lkla
g6slar melik kahramanl lQ m ger
/jeklji bir uslUpla i~lendig i oyun
Mart ayl iljinde l iyatro severlerin
kar~lslna lj lkaeak.
2
• Trabzon'lu arastumacr - yazar
Cumhur Oda ba,oglu'nu 20 Oeak
1993 gun u yil irmenin uzun-tusOnu
yaJi lyoruz. Arali t irmaci - yazarllQlyla
uzun yll iar 'rrebzcrra hizmel etmi$
Cu mhu r Od aba,o g- I u ' n u
saY91yla amyoruz.
• Trabzon Devlel Tiyatrosu Hilseyin
Kazaz KOltUr Merkezinde Guney Al
rikah I)oy yazarln kaleme aldlgl " Ada"
adh oyunu $ubal aym ce n itibaren
aabnele rneye bali layaeak. Baskl re
jimleri kar$lslnda inaam n ozgCrrl Crk
/jaba ve di ren i$ini i~ leyan oyunu
YOeel Erl en di limize oyev irdl, All
Ersln Yenar yenetti.
• $00011 aylnda yitirdigimiz bOyuk sa
natcnenrruzoan birkat;IOIn ac rm vera
rek kendiler ini sayg lyla amyc ruz.
Muzik sananmrza IfOk yenlu karkrlan
olan, Muh li s Sabah add ln Ezgl
(15. 2.1947), Kap ta n lzAd . All
RIU Bey (15.2.1934) Islikla l
Mar~ lmlzlO be stecist Osman Zek l
On go r (28 .2 .1958), Ahm ed
MOkerrem Aklnel (16.2.19 40 ),
Sadettln Kaynak (3 .2.196 1) ,
Cevdet 9 aQ la (22.2.1988). Sela
haltin Pln ar (6 .2.1960), Em l n
On gan (2.2.19 85), M u za tl e r
II k a r (22 .2 . 19 8 7) , Kl r k o r
C;ulhayan (28.2.1938) 'Ie dana nice
sanatc; lIanml z, $ubal ayl nlO yiti r·
di~ im iz degerleri . Bu sana tC; llaTl
mlZln, bu guzel insanlafln andan son·
suza degin yaliayacakltr.
• Dergimiz Sanat Danl~rTlalanndan,
Tanbu ri Su at Kurtu ldu yeneti·
mindeki Tr abzo n Til r k Sanat
MUSlkis i Ko rusu DerneOl, Ba
har Konse rlerl adl allinda bir pte·
gram hazlTlamaktadlr, Programda kla·
sik musikimizin sec;kin eserlerine yer
verifmektedir.
• Dramal urg arkad ali lmlz Se l . ·
haUln GOndo Odu, derg imizin sanat
danl~man l~lnl ustlenerek dergimiz aile
sine kahldl. Kendi ilg; atarn olan sanar
dahnda derg imize katksda bulunacak
olan arilada~ lmtz l ararmzda gormek biz
leri mutlu ktldt.
• Trabzon'un yaZlO yaliamlnda onemli
Veri olan Oleay Matb au l yeniden
a/jlkh . Sahibi Met . Eyu boOlu'nun
61umu Ozerine 1988 ylh l"da laaliyetini
durduran matbaa, 19.1.1993 gunu Is.met EyObogl u taretmean ~lld t . Kur
tulu~ Sava~ 1 'Ie sonraki yillarda Trab
zon'un yazm yasammdacnemli bir yeri
olan Olca y Matbaasl, bihndigi Ozeri
1901 ylhnda ku rulmu~tu .
• Dergimizin sanat danl§manlartndan
Selahatlln GilndoOdu 'nun, Bedr l
Rahml Eyubo glu'nun ~i irlerinden der·
lediQi " Bl r Meyv8 BOyOr lctmc e"
adhmOzikli kurgusunu Mart saYlmlzdan
ltbaren hOlUmler haHnde yeyrmtamaya
bali11yoruz. Gosteraceginiz ilgiyi arka
d31ilm lZIO emeQine saygl olarak d~er.
lendit iyoruz.
• Temel~ukru OoO'u l'Kx::amlzI kay·
bettik. (3.2.1993) Bali rmlz saQ olsun.
• Her ay siz okurlar tmlZa, Mavl No
ta'YI ya~alan abonelerimize 'Ie dosl
lanmlza bir dergi sunmanm sevincini,
mutluluQunu yali tyoruz. Sanahn ve sa
natC;lOln emeQini deQerlendirmek, insan
yureOini dolduran nice guzelliklerle
ya!jamll'l erdemini duymak. Sagl lklar,
esenlikler, mutlutuklar. Mart saytmlzda
buru~mak ditElOiyte... •
,ahane gozler• GOndofidu SANIllER
•
"On Kasrm'larda Ataturk'OnsevdiQi sarkrla n cahp s6ylemekgele nek oklu. Bunlar arasmda,benim de sevdiOim -$ahaneg6zl er· admdakl Evitt tUrkO,hemen her setertnde yer alrnaktadrr. -Rumeli TurkOlerl" arka stnda amlan bu sol yanIUrkOyO. sanmrn ben im gibiseven daha pek cok k i ~ i
vardrr.
Bu yrl. Kasun ayrmn onunda,vi ne karstlasnrn "Sa haneG6z ler" le . . . Kottuqum agomOIOp g6zlerimi kaoacnm.Engln bir cosku ve certn blrhaz tclnde otntem ecebas ladrrn. Sabane gOzle rsanane J HOsnOne yok lu r ba hane I SOleyman olsam ct.hane (Efendim) I GOnOIeglenmez asla... Btrmci kupte.ka zasrz be tastz so na erdi .Oku yan kim di , $U andaarumsa yamryo rum ama negaze I ckumustu... Srra ik ineikupleye geldi. Uc;an ku~lar kebap olsa I Akan sular ~arap
olsa I Calan sazlar rebap olsa(Efendim) I GOnOI eglenm ezasIa... Ne diyor bu yahu? Bu"Calan sazlar rebap olsa" sOzude nereden ~Iktl? Bunun ashRMeyhaneler mesken olsa" 01mayacak mlyd l? Belki benyanl ldlm diye , kalktlm kitapla nkan~llrdlm . Evet yantlmaml$lm,doCrusu: "Meyhaneler meskenolsa" $eklinde ...
Demek ki, deQi§lirmi§ler 0 dizeyL Iyi ama eskisinin negunahl vardl , diye du~unmeOe
ba$Iadlm . AtatUrk'On sevdiQi
eski bir Rumeli tOrkusOnUn ashnaIah ammu! edemeyen zihn iyetnasu bir zih niyelt i? Ne zamandeQi~l irmi§lerdi de benim haberimolmarmstr. Yoksa daha cncet er!de dlnlemistim de, bu lktnci kuplenln mtya rnm kaClrml$ rmydrm?Ba§langlCflaki dO~ klnkllglm giderek Ofkeye dOnu$uyordu . Ne demek Olen. "Qala n saz lar rebapelsa " ha... Rebap zaten bir sazmadt olduquna gOre, bu degi~ iklig i
yapa n her kim ise. salaqm biri 01mall. Neden mi? vanu adam, sonu nda bOIOn bunlar ben imgonlOmO eOlendiremez anlammdabir dizeye bag laml $ tum anlarm.Tam ucan kustar rec ap, tOm akansular sarap. hana meynaneter demesken olsa nafile demeqe getiriyor IOrkonOn aslm da. Sen buradan bit dizeyi Cf lkaracaksln, vezinve katiye tutuyor diye sacrna sa·pan bir sez kcyacaksm. Scnra dayapt lgm deOi§ikligin. 0 gOzelimtUrkunOn antamma ne kadar tersgeldiginin tarkma bile varmayacaksln. Bu ne sorumsuzluktur...
Anla:;; llan , "Meyhane" s6zcOgOyasaklanmak istenmi$. 8ari beadam, "GOI bahyesi mesken olsa"d iye bir di ze uydursaydm ya...Aman yanll§ anla:;; llmaslO. HiCf birsanat yap ltmm bir hartinin biledegi:;;tirilmesine gOnlOm razl degil .Hem sonra, bOyle b ir hakkloldu{junu hangi akll ba~mda ki$idO$Onebilir. Canl rn ne olacak ,topu topu bir §arkl sOzO... Degi~fir
gitsin diye dU$OnOlmO$ zahir.Cy le ya. bir zamanlar CaM SltklTarancI 'nm "Oluzbe$ ya§" adll$iirini de buna benzer bir mantlkladegi$li rip sunmaml§ mlydl bir halif
mOzik sanatcrs rt .. Koca $air'inyapr trtu deQi§t ird iklH ine gOre,kim e ail o lduOu belirsiz birtorkOnOn soz lerini ne d iyedegiSliremesinler ki...
Ataturk sag otsaydi , sevdigi butOrkOnOn degi§tirilmesine razr clu rmuydu acaba? Hi~ sanrmyorum.Porno l ilim ler in televizyonlarda.hi~ bir yasaklamaya tabi tutulmadan halka ula§tm ldlQI bir Olkede ,bit "Meyhane" sOzcOgO mugOna hk ar bulunuyor, hayretaoQrusu.
Seytan insamn akhna neter getirmiyor ki... $eyhOlislam YahyaEtendrnin bir dOrtlOgO var. $ imdigelin onu ckuyahm lstersenlz.
"Sun sagan saki ban a mestanedesOnler
u stanrnad. gi1ti gOr 0 div aneoesunter
Peymanesini her gi§i ocicu rrnacabunda
:;limden geru bu meclisemeyhane de sO n l er.~
$imdi bu dort lOgO radyodannaSl1 okuyacag'lZ? Hadi bakahmbir akh evvel bulun da degi$lirinbu $iirt. ..
Olmuyor elendiler olmuyor. Birsanal yapllmm aslma uygun olarak korunmasl gerekir. Sizin gOyadOzeltmek amaclyla yapflgmlzisler, bu c;agda artlk aytp oJmakIan da Ole, terbiyesizl iktir. Sanaleserine yOne lmi~ kirH bakl§lannlZl~ek in de, rahat rahal seyredelim"$ahane gOzler"i... .
3
-Kunst ConstanzelUn Hattra IJ<dterinden ~~~~~~~~~~~-~-
Mozart• Nurh.~.t SUDANTOTEN
''Ne tuhaf blr lnsandm sen Mozart"
MANNHEIM, ARAUK1777
Babam bugOn Mo zar tadmoa bir bey r bize davetettt . 21 y~,ncla ki bu gen~
bir konser turn esindeymit.Piyanoyu oyle bir o;s1l1 1varor ki annemle ben hayreller io;inde kalel lk, doOarken piyanoyta dun-ya yagelmiii li sank i. Top gib iburnu ve hantal yuzuylepek guzel sayilmazdL Arnao;ok espi rili ve eglEmceIiydi. Klzk ardei im A loy ·
s ia, sekiz yesmdan ben bOlOn Avrupa'YI corasan bu geno; adarmnba ta rrh konserlerinden si layi11e sez ediyo rdu SeyahauerindePrenslere ve kra llara bile kans ar vermi1 Mullaka a1l k olmahAl oys ia, Amad eus cenuen bu adama
$ UBAT 1778Wolfgang aruk srk SIll. bize gel ip gidi yor , 11';00 tutk.un gOrOndOgO
krz kard esime ary a ustune eryetar yaz lya r Babamm dah iyanebulusu czertoe amk ailece konser gezilerine O;lk lyoruz. Wolfgan gbestetiyor ve piyano catrycr. Klz karde,im lie ben de ~aOo;.I
50yIOyo(uz. Gtrl laglm ~ imdJden pes etti KlzkarOO 'jim benden danaiy; bir ~arklci .
$ UBAT SO NU 1778
AOya bitti gezilere peyoos . ~u Leopold Mozart, baba Mozan nebicim adamml~ mege r. Wolfgang babastntn kendisine yaZdtgl mel<.lubu okudu Mekrupta ~Oy le yaz lyordu : "Ba)' Weber lie iki klzlylabirlik.te konser ~ezilerine ge lirm isin diye sorman beni ztvanadanIflkardl , Sevg;Ii og:lum, Myla korkun<f bir ~eyi nasll kabullenebilirsin? Dogru Paris 'e gil, hem de hilf dO~Onmeden" lhliyar adam lnlek d0'tul1dOgO para lie 'tOhrel.
Ai lem iz ona gOre yebrence kibar \Ie asi! OO9il herhalde AllahtanWoUgang ailemiz i<fin boylO dO~Onmi.i yor.
MART 1778"Tanrldan sonra benim iyin babam gelir" dedi Wolfgang 'Ie
inanl lacak gib i OO9il ama , ger~kten Par is'e girti. Ah ~u piyanonokkabazt. baba kuzusu . Baba Mozart oglunun kafa slna iyice g irmi§. Giyim klJ~am ihl iyaylannt kilr~llamak isteyen ge"9 kadmlar.kend ile ri ne bOyOk pa rillar kazandlracak ge no; yelenek1er inpe i inOOn ko~uyorlarml~, Baba Mozar1'a gore. Mozart acaba bunaioandl ml? lavalh karde'tim
ARALIK 1779
Aloysia , Viyanada ki Alman operaslndan primadonnallk iyin tekl!1aId!. Ailem savino; io;inde, lavant babam onun sahneye If,k l'jlnlgoremedi.Ani OIOmO hepim izi allak bullak eni, ~imde bOsbOl\i n koruyuc usuz kald tk, Ne yapacaglml z1 bilm iyoruz, Annem Viyana'dabOyOk bir ev kiralaytp, yanma bir kiraci daha almay t dO'jOnOyor .Para ka zanmak ~n yapacak tek ~y buymut, diyor annem.
EKIM 1780Wolfgang'a hakstzhk en im, DoQrusu iyi bir adammlt · Paris'de
aloysia He yak tndan i1gile ndL Mesleginden yOkselmesi iO;in,ka rde'time konser ary a1afl lie lied'ler yazd i durmadan, Karde~im
ondan bir a'tk mek tubu da aldl sonum~a. Okurken renkten rengegirdi. Ancak daha sonra kardeiim Joseph lang adl ndaki bir li ya-
4
trocu ue evlendi. Wolfgang duyunca kendini yerden yerealii Babasr sevinmi~ clmah.
MA YIS 1781
l 'j la mutluluQun ta kandi si. Bir sOredir bOWn aile Viyana'dayiz. Ve Wolfgang birazdan bcraca ctaca x Qrkeslracia birind keman oiarak epeydir yantnda yah~tlQ I salzburgbaqpiskcpos u Coloredcfnun istegi uzeroe Wolfgang bundan bOyle bizimle birlik te etcrecek
Eve nese geldi. Bazen bOyle buda la hklar yaplyor ki,g01meklen kmhyc ruz. Samrtk, Alcysia'mn sadaka lsizlil)ininacts mt <fokta n uou no , ~imdi bans kur yaplyor. Dogrusuho~uma da g idiyor ,
TEMMUZ 1781"Selil, ahhikstz adam, serseri" diye kOlr elm i'j bas
piskopos benim Wol/gang"lma , Neden de, Wo!f~ng'ln asilgC>revinden isofa etmesi. BugOne kaclar kimse cesaret ed ememi't b6yJe bir !jeye, Baspiskopcsun saray nedimi kon lArco'da poposuna bir tekme atrp. kap t onOne koyve rmi'tWol1gang' !.
l 't le sonunda ozgOr ve benim yarumda . Bana iyice lulkun. Pesimoen aynlrmycr Ya ben? Sanmrn ben de onu seviyorum, her geo;en gOn biraz daha cck. MOzigini seviycrem. Biraz kaba bile otsa. yaptigl seketen cia, Ne'jeli bir ¢tclusfuruycruz Ulusal Saray Tiyatrosund an mOlh i§ birbesle leklili aldr. "Be lmon te ve Konstanze", ya da digerad.yla "SARAYDAN KIZ KAGIRMA"
EYL OL 1781
ccnstanza'nm Aryas t'"An seviyo rdum I ve muUuydum I Aljk aCISlnl tal
maml§dlm hanOZ : I Ona sadaka t yemin i enim,Sevgilime ..."Su satl rlart , Wolfgang'ln babaslna yazd lgl meklubun
arka saylasmda okudum. Umurum da c1egil , babaosl bunugbrOnce sa~lnl ba't ln l yolaL Arll k Wolfgang VEl ben hio;aynlmayacaglz,
OCAK 1782Imparator lI.nci Josep h de M lk beni \Ie Mozart' l tamyor,
Majesteleri evlenmeye karar verr.lemizden o;ok memnunmU!j, ded i Mozart
AGUSTOS 1782Belmonto 'nun aryas!.
"DOnyada mOmkOn garOnmeyeniAljklfr hep birlelj l irici" Herkese inat. birbirimizi seviyoruz.
Sevdigimi z io;in de evlendik, Sir tek , kaYlnpeder leopold 'un bundan haberi yok.
EnOL 1782
Hamileyim . "Erkek ve kaden lek vacunur" di ye yazd iWol/gang babasrna , Ne kadar doQru ! Ve devam ed iyor:"BOlOn gOzellig i, minicik kara gozlen va inceeik zari fvOcudu, Belk i esp irisi yok, ama elj 'Ie anne lik gOrevler inimOkemmel bir :;ekilde yapabi lecek kadar sagltkJt bir kafaslvar. Bu da yele r. G6recegi z bakahm sevg ili Wolfenm.
HAZIRAN 1783
DOnd en be ri evde 0.. ki tiyiz. Wo lfgang el rahmda ItrdOnOyor, BOtOn gece uyumadl ve beni rahallatmak iyinhap piyano t;alcll,
•
seeen seet dOme annemi. az soma da ebeyi gelirdi. «ok heyeeanhydl. Nasll de sevindi oglumuz Raimund dog duOunda SUI yerine su vermeOe ka lkms z ml bebege , ah ~u erkekler l
AG USTOS 1784Vine hamaeyim . Ama muUu ~i1im . Ilk o;ocugumuz geyliOimi z
Malik aymda OldO. Oslelik seyahatleydik . Onu n yamnda bi le eremadrk. ln p tlah ikinci bebeOim yasar. En bl:.'yOk arzum bu.
EKIM 1785Wolfgang yeni ooerasma ~1I§lyo r . "Figaronun OOOOnO". Bir
Franslz tiyatro oyunundan uyarlanml§ . Imparalorumuz tse. aS11emum imtiyazran ele§t iriliyor dire oyunu yasa klarr us. Ah yllgmWolfgang ne $eylanhklar dO§Oyorsun yine?
OCAK 1786Boyle giderse og lumu z Kani bebastz kalacak. WoUgang' ln ba§
VEl mide agnlannm nedeni sadece ~k ~h§masl degi l. Ourmadaniyki iyiyor ve gecel erido hi'; uyumuyor. Bana ve Karli'ye aldlrdlglbile yok . HergOn bir sere adam gelip gidiyor, piyano da durmadanoradan ereye ta§lnryor.
MA YIS 1766Mudu bir gOn. Impa ralor "Figaro'nun 0 090nO"nO ifok beOen-mi§,
~arklcl lar selam iyin SIll. slk sahneye Ylkml§lar. MuUuluktan agla dim.
K ASI M 1766Bizim kOifOk Johann henOz bir ayllkh. BugOn oldO. Kollarmda 010
bir yocugu lutmak I'l9 kadar kot'l<unif bir §ey. Tann neden boyle cezalandmycr ki bizi?
PRAG ,OCAK 1787Prag olaganOslO bir ken t. Burada mOzigimi zi ta kdir ediycrla r. Her
kb~ba§mda Insanlar Figaro'nun OOgOnOnO mlrltdamyor. Resmi kabunerr ve geceleri ya k seviyorum . Viy ana da baz en .;okslkIIrYO/1JlTl.
H AZIR AN 1767Babaslnln blOmOnden soma "'ne~ari mOzik" beslelemek kim Isler
ki, dogrusuz tati lZ ge liyor ban a bu. Ne bi.;:im insa nsln sen? GOnolu r ne§eden yerinde duram azsln, o;evrende yOzlerce doSl olsuniSlersin. Soora birden a!ilZIOl blyak a.;maz Ben senin neyinim? Benimle olmadigtn zamanlar ki bu sik slk olu:/or, co~"un a~k meklubIan yazlyorsun. Viyana'ya galdiginde de hep dl. adardasm , Piyanoogrencilerinle olan maceralanm §ahirde bilmey er. yo l-
Yani beste l ed i~ in mOzige galinee aklrmdan y<!'<l"y Of · Kul<0k birg&ee m(jz~ i' Ah Wolfgang na mOthi, adams m se,.,r
PRA G, KASIM 1767"Don Giovanni" buyOk bir ba,arl olacak , Kaz",r\<.h >i '<'r" z paraYI bi
raz aHmizde Iu labilecek miyiz acaba? Biliyorum iJi bir ev kadln ldeQilim, evi de ljevi ramiyorum , Ama senin mOsrifl,gin da" a beter.
vlYANA, ARALIK 1767Saray bested si Wolfgang, Nihayal bir i~i ve kocamlO.HAz l RAN 1788Wollgang'ln bap r llarl sOroyor, Opera lar, konser gece leri. Ar llk
benimle mOzik yapmaya vak li yok , OorduncO ifocu gum Theresia .alII ayhk 0100, Tanrrm, yen i dogan bebekleri ~u korkUIl>; haslallktankoruyacak neden hi~ir ilal< yok? GOcOmOn sonuns ge ldim arl lk ,Bir daha hamile kalmak islemiyorum, Hava degi~i k lig ine ihtiyaclmvar Aeaba pa raml Z yele r mi? Az kazanmlyoruz ama , Wolfgang harvurup harman savuruyor. Ya da bana oy le geliyor
HAZIR AN 176gWolfgang iki aydan ben seyahatla. Konserlerde. Baden'e dinlen
meye gilmeye karar verdim , Hanoz 27 ya' lmdaylm 8ma kendimiya§1lbir kad ln gibi hissediyorum.
BA DEN, T EMMUZ, 17 69Hava, gune § va gOzel bir ocla. Niyahel huzura kavu~lum. Ama
yine hamiieyim , ae , inci kez . Yinede gunlerimin ladml iflkanyorum ,Benimle ilgilenen bin de var. Wolfgang 'ln bir ogrendsi. Wolfgang bir§eyler hissediyor mu acaba?
VI Y A N A ,ARA l lK 1789Ku>;i1k Anna Maria dogumdan bir saal soma oldO. Olen dort
'iocugumu n aCISI dayanrlrr gibi dej)il. GOzlerim ao lamaklan bo~aldl.
En ufak bir lesellimb ile yok. Ya Wo lf gang , bOlOn bu olayIann fark loda ml ? ~u
srrala r ' Cosi Fan Mteoperelina~1§lyor.
MART 17 90Wo lfga ng 'la ayrl
ya~,yoruz, So n zamant arca herbirimizkendi yolumuzdan gidiyordu k zate n. Wolfgang'm benden habenmi var. Slklntl larlm
dan , ha slalJklarlmdan. Ben onun !ifin ne biliyorum? YalnlZlIglnl mr, bir keresinde sozOnO eltigi "jif bo~l ugunu "mu ')
Mtlziginde ya, !yor 0 , mOzigiy le bir insemn ruhuna girebitiyor. Ama ger.;ek hayat tan uzak . c evrestoe adeta bir 101perdede n bekar gibi.
EnOL 1791Bir hafts sonra "Sihirli FlOl"Ongalas! etacak. Ne gOz91 bir
beste yapll(llnl bitiyor musu n Wolfgang? Muzigindeco§kulU bir dOnya var .
EnOL 17 g1Se nin io;jn ne dO,Onecegimi bilemiyorum artik Hasla
mlSln kuzum? Sanki hi>;birifSy olmemrs gibi, senden birdenbir mektcp . "Sensiz bana nekadar uzun geliyOT bilemezsin"diyo rsun mek tubunda. Ke§ke her§ey eskisi gibi olsa.Sana yenlden goven ebilsem ,
ARAL1K 179 1lki halta Once,S Aralrk gees saat yarlml bet geo;e Wolf
gang 15ldO, "Slreptokok - Enfeksiyonu , bObreklerin iU~s almesi va beyin kanamasl " dediler doktorlar.
Ookuz yil binikle ya ,ad lk, Guzel y llJar mlydl ? Bilmiyorum. Yanlndayken byte SIll. yalmz hissederdim ki kendimi.Ama beni gOldOran lak ki§i de oydu ; sonuna kadar. Bazldili uwnlar, onun erl\en olumOnoen ben i su~luyorl ar.
Soguk davramyormu§um ona , Sadece OmitsiZdim 0 kada r.Evimiz aynl. Orada burada dagllml§ no la kag lilan , yanmkalml§ partisyonlar, toylO kalem ler. Piyanonun kapa gl bilea';lk kalm" En iyi si buradan gilma liyim. Hepsini old ugugibi b,raklp gilmel iyim.
FranslZ Xavar' i oU~Onmem gerak. Fra nz hanOz betayllk , "Sihirli FIOI"Un ve Prag'oa sahne ye konmak iyinyaZllan "La cleman za di Tite" operaslnln ba.§.anslna ragmenWolfgan g ardlnda bory blra kt!, hem de apay yuklC/,
EPiLOGBe , gOn sonra Co ns l an ze Im pan t o r Leo
pold 'da emekll Ilyhgl l ifln ba,vurdu. Kocasmmmu,mm U9te blrl ve rBdl. Monrt'. sevenler dege0 l< d ul Iyln konser duz en l ed ll er ve bagl' topl aillar,
1609 'd_ Con.laole Oanl m arkall b l r . ekr e· l er ,Georg Nle.sen' le evlendl. Georg MOlar t hay"r.m yd l. COnalSnle onunt. b lrllkte MOZilr t ' ln fi e·ride blfaktlgl m uzlk mlraslyla IIgHend l.
18 10'da Kopenha g"a g l u lle r . Nleuen"n lnemekliligindan so nra da Salzburg '. yerle, .llIer.
1626'da Niessen oldu. Constanze lklncl keldul ka ld!. Ama bu def. g~im " km tl sl yoktu. 0da, 80 ' nel va, gOnOnden b lrka9 gun onee 6Ma r t 1 842 ' de o l d O. Mozar!' ln og u llarlndanhi9birl on un yolundan gitmadi. Ik ls ln da de babalarmm dahul yokt u . H19bi rl de geriye Mozartsoya dml ,bl raka madl. •
5
Tereddiid• Em.' BU'91n 6Z00N.,
ff4' IU1J IJJ I :2£3 C1 mI , I I• • • I. _ .-. _ . , • ...- ... . ~ . . . .. . -
_.. .. ,......... ~........
~arkl la r kadar bi' devrin zihniyel ini hi!j: bir ~8Y yillnsuemez. Hep malumunuzdir ki tarki gUtlelerinin bUyuk birkurrum devrin unl0 ,airier. kaleme almli lardlr. CrneQin Anmel Ru lm Bay'in gufte leri hala kulaklanmrz da hoi birs edad .r. Hecee i lair Orna n Seyfl Orhon 'un once Jiif,sonra d ill A ll RI' . 1 C_O_taY' ln Nl h . vend makamlndabest.5j ile tarkl DIan ...e ljOk savilen b i, l a rkldan TE·REOOOO'den sOz elmek isl iyorum. Ever 1£ RED 000. Buu~ hecali kefim. 0 zama n 10 toplumun aii(, sektoru nun an.atemul idi.
D delfrin aik seklol'iinun ana temast", o l~tu,a n bu CMrhece li kelim e; kerimenin tam anlaml ile ~&kingenlik .
ahnganhk. ki ll kilt yar lClhk gib! kompleksleri ilade ediyordu.Evet, toplum kO$ullarl nlO oluiturduOu bu kompleks l"ruste llk 0 devir lerde n_zakel. u rafel 'I e de bir mu iyetsanlll fdl .
1$10, 0 devrin lipik a$lk OrneOi bir bey olan S e r velDanl l Bey'de bun tardan biris i idi . Ya$ad'!:'! l teroddudlOa,klarmdan dolayl ,air Orh.n Saytl Or hon'a ilh amkeplSI olan bu bey, bu i iir ~n ilham kaynaOI olmuf 'Ie AllRl' al Bey' in (9 aOa1ay) satyan usulUndeki Nihavend bu·tes i ile hall lalara kaz,nm li. bir devrin simgesi olmu~tur.
Bailnda puskullu IQsi, beyaz 96mIeOi. gri krevan. gen~yakall siyah redingotu , elinde baslonu ile Serv et Dani,Bey. Ne hikmelse 0 devrin gernylerinin ad l hap bOyle FecriAl i rom ant kokar. Bunlar bit ku ,akttr ki, ak!jam Da·rO'It811ml muslk i konnrini din!sr. geee Gar den Sar 'd aMaear baleslni seyreder, Cuma gunleri Cuma namaztm edaader ama Per, embe geceleri Dom otld e ya da Jeneo'dakalayl ljekerle, . Yani krsacasr lesle !japka arasmda gidipgelirler. Muzik deyimiyle Nihav end la sh gibi ikis ini n ortaslndadlrla'.
Bu tiple rin idea linde kl kadmm adIda Perv in , Nevhls,N igh ya da Ruhsal ctecakt«. Bu haruenlar ba!j lnln arkaslnda toplanml' uzun sar;lart, ba,mda ,~asl ve layyorktyalel i iJe kalplere meydan okumw; lardlr.
Goloneksel musikimiz temoea 'Ie Batr muziOi 10kniOiylemOzik dOnyamlla kalileli guzel eserle , kazandl tan All RdatCaQalay . Nihavond makamlnda beslelediQi bu i arkls lndaheee vezni ile yUllan bo !jiit e Sofyan usulOnu talbik elmeba!janslnln yam slta, nece bil imlerindeki asma kararlarlahem !jatkrya -Teteddiid- kelimesinin anlamlnl kazandl rml'hem de prozedu kaV,amlnl ba,anh bir , ekilde uygulaml!jt lr.Aym zamanda buram buram ball lekniQi kokan, yani bal lmus,kisinin e!kisi ile bestelediOi ortada cla n bu eser mUSlkiu~per1uatlmI Z da Ali Altat Bey'in kazan<hrdlQl nadide birljit;:ek, Servet Oani$ Bey'in a, klar,"," lemasl olarak oylecedurmaktad lt.
6
I
(..,:,....,. METRONOM
TURK BE$LERi'NiN EN BVYUd u
AHMET ADNAN SAYGUN(7. Eylu! 1907 - 5 Ocak 1990)
•
1840 yrhndan soma lstanbul'da bulunan yebencr
az mlrktann gbrmesi ic;: in daha ge1i~mi~ opera taplu
luktan ge lmeye ve oyu nlar sergilemeye basladtlar.
Bunu goran Turk genljleri de opera, operel ve halil
muzik danem elarina giri§iyor, karo ve orkestteler
o lu~turuyorlardl. 61e yandan ileri muzigi tanumak
i<;in T urkiye'ye konser gezilar i duzenrenly cr, 1847
yrlanda f . li s t , H. Vleu xtep s ve es i Jose
f inne gibi Avruoe'nm unlu piyano ve keman
virtuc zlan, 0 zamanm ba~kanti lstanbura qeliycr veImparator Abdu lmecid bnunde kcnserter veriyor
latd r. Bu surekri senet gbster ileri. TOrkiye'de biruyan gorev; yapsyor, Batthlasmak isteyen aydmla r
da bundan etki leni yor,okull arda muzik egit imi
bashycr ve bcylec e 20. yuzyi lla birlikte Turkiye, sa
nat bekumnoan mullu bir ocneme giriyordu.
19. yuzy l lda o ldugu gib i 20. yuzydin ilk
'i ey reginde de Tti rkiy e'nin surek!i eevester
lcenstnde bulunmast yuzOnden bir ulusal muzlk
okulu yeratme konusunda g9li kahnmllj olmakla be
raber, yuzyll lmlzin ilk 10 ylli ilj inde dogup ta sonra
dan "Turk Belj lari R diya ta runae Cemal RelJlt
Rey , Hasan Fer lt Alnar , Ulvl CernaI Erkln ,
Ahmat Adn an Saygun ve Necil Kizlm Ak
BaS gibi dOnya cecmde One utasao bu besteciler,
beklenan " Ulusal va <;a~da lJ Turk MOzi {Ji" n i
ilk yarat mada onctilUk etmts ve Turkiye'yi dunyamuzik kamuoyunda tarutmay r basarrruslardtr.
Konya vcrestotn Nevsehtr ltcesloce Y9rle~mi~ bu
lunan kokli,j aile lerden birinin gem; og lu Meh me t
Celal S a yg un. yuksek ogrenimini bilirmii ve rna
tamatik ogretmeni olrnustu . Konya'da tanl'it1\')1 iyi bit
ailenin Zeynep Selha admdaki kmyla evlendik
ten santa, ogretmen olarak Izmir'e etan mrsn. Bura
da 6gr etmenligini surcu- rurkan Izmir Ulusal Ki
t apl191 rlln da kurucus u ot mustur. MUl iu
evliliklerinden iki yl! soma ilk aguilar! AHMET ADNAN SAYGUN, 7 Eylu! 1907 glin ij gozletin;
ounyaya acmrstrr.
KOlfOk Adn an, sagl lkh ve baktmh bit sekilde
gunden - gii ne buyuyor, gu1i.iyor, emekliyor veyurumeye basnvc r-eu. Ailede muzikle ugra~an 01
madlg l halde 0 , sasler e kar-st <;ok duyarli dav
ramvor. bir ~ark l i ~ ittio;) i zaman 0 anoa ovuncaqrm
brrakerak dinleme ye ba ~ ll yord u. 1912 ylhnda 6
y a~l ndayken , lzmir Hadika- i Subyan ilkokuluna
yazrldr . Daha ilk gunle rde slmf arkadastan,bgratmanlari ve okul mlidurli tarafmdan sevilen
kUlj uk Adnan, muzik derslerinde ustun yetenegini
belli ediyar ve duyduo;)u serkuan bir dinlemede guzel
soprano sesiyle scyluvcrdu.
7
I
llkckutu pekiyi dereeede bit iren kuc;uk Adna n, 1918
y lhnda lzmlr It tlhat ve Terakk l lIs..ln . yazl ldr ve
ilk mOzik lIgi ve sevgisini, zemernn OnIU mOzik ~relmen i
Ismail ZQhlO Ku,t;uoQlu'nun so llei smrua nna girerek
almaya ba~Iadl. Bu ilk cQrelm eni, klsa sOrede bUyuk ner
Ieme gc ster en Adnan Saygun 'un muz ik alanrndaki
Ost On yelene~in e vaktinde sezdi ve ilgisini dana da I;Ok
arnrdr . Hen uz 13 yasm a ba smrs olan Saygun,
oQretmeni nin cnaris i uzerlne. vakil yili rmeden, lz rnu'de
OnIU piyano 6Qretmen i RonU'den de piyano dersleri al
maya ba!;ladr.
Ge nt; A. Adnan Sa ygun , 4 yll bOyOk asamarer
gbsl erarek kendin i yensurm e gayret i ie;:i ne gird i, 1922
y rlrndan tnberen. cansmatanm Macer Tevflk yanm dasurdUrdO. 1923 y rhnda ba ~laya rak HOsey ln SadetUn
Arerden armon.i bQrendi. 1925 Ylhnda Izmir Ilkokulunda
mOzik OQrelmeni olarak e;: a lr ~maya ba~lad r . 1926'da Izmir
l isesine mOzik OO relmeni atandr ve iki yrl IOriO kilap lardan
Kendi kendine Fransrzca. armoni ve konlrpu an fja l r ~l r ,
A. Adnan Saygun , 1928 y ll rnda Mill i Egil im Sa
kan lrQ lnm ae;:t~ 1 sec;:me srnaVlnl kazanarak aynr YII, muzik
oQrenimi gcrmek uzere. gid erleri Devlel teretmden
ecenerek 01"1 10 mOzik kenti Perts'e gonderildi. Once
Schota Cantorum'da Bayan V B Bay Eugene Bot
el 'lerden armoni ve konlrpuan dersleri almr!;, dana soma
Ian Paris'in aynca or9 oretmenlerinden kontrpuan, fOg ve
eski melodiler Ozerinde e;:ah!jml!;, aynca org 6Qrenimi ,
gormOii ve zamanm mOzik bii yOkle rinden Vl n c er:tO'indy (1851 - 1931) gibi dii nyaca 01"110 bir baSle ciden
kompozisyon oQrenmi!; ve ilk olara:<. " Divertissement "
arlit eserini 1930 yllrnda Paris'le beslelem i~ti r.
1931 ylhnda diplomasrm alarak anavalam Turkiye'ye
done n Saygun, Ankara MOzik Ogretmen Okulu'na kontr·
puan ve leori ~relmentiQ ine alanml!; va 0 gunden il ibaren
eserlet vermeye ba!;lam r~t r r. 1931 ile 1936 y.llarl araslOda
o rkest ra ese rler i yanlnda piyano ve orkestra ie;: in
" Bur lek s" vurma ve ufleme lYaJglla( ilYin Ses - Dorth:Jsu,
halk !iarkllan , dort sesli karl!;lk koro eserler i, yakatl!; V9
tOr!<u(er keman ve piyano ie;:in 1 Sanal, viyolonsel ve piya·
no ilYin 1 Sonat gibi irili - 1Iiakh yaratdanndan sonra biiyOk
ope ralar yazmaya yonelen Saygun, 1934 yllmda, sozleriMun lr Hayrl Eg811'nin 3 perde ve 12 1abloluk 9serindan
olu!;turdugu " Oz Soy Destanl" operaSlnr besleledi ve
19.6.1934 ak!;aml konuk Iran $ ahl Rlza Pehlavl v a
AtatOrk'lln o nOnda oynandl.
Su opera nrn konusunu lum ayrrni lianyia AtalOrk vermi~
\/e bununla c;:ok yaklnd an ilg ilenmi~tir. Hazlrlanan yazllatl
srk - slk gozden gee;:irip denal lemi!l ve uyancl yard rm V9
ela!;t irileriyle konunun dana da gOfjlenmesine gen i~ oll10deelkili olmU!;lur. AlatUrk'On konu OstOndaki a~m duyarlrQl,
8
Turk ve Iran 1I luslann rn, mitob jik Oykiilerin 1!;IOlnda
birblnne karde!;lYe yaklasmalanm saOlayacak bir sa
nat eserinin, aym zamanda bir Turk bastecis ! ta
ral rndan yaratrlml!; clm asr ilkesinden gOe;: alrnaktadtr.
3 perdelik Oz Soy c ceresmce. Turk - Iran tarihini
birleiiliren bykOnOn operaya kaynak o lmadaki elkin
liOi bOyukt Or. Bu operada TOrk ve Iran ulusta n
arasrndaki ili!lkinin, bir soyun lki karde!; boyu inam!;l
on pl ana almarak degerlendiri lmesine c zen
gOsleri lmi!;t ir. Burad a karde!jl erden Tur, tu rn
Asya'ya egemen olarak Turanlllar"a ata olmu!;, Irae;:
ise, Iran'da kalml!; ve lranlrlara ecdad olmu!;lur.
A, Adnan Saygun, 1934 yrhnda yine MOhir
Hayrl Egell 'nin 1 pardelik libralosunu besteteye
t9k meydana gel irdiOi "Ta, Sebek" operasr (op.
13 Urik Fanlezl), A1alOrk'un KUrlulu~ Sava!;. nede
niyle Ank ara'y a geti!i inin 15. y .ld 6nOmlinde
27.12.1934 gOnu ak!;amJ Halkevinde irk olarak
Ala'nrn onunda sahneye konmustur. Bu operamn da
sOzleriyle ilgili on e;:ah!;malan da, vine Alaturk'unyak," koruma ve emirleri aftmda tamamlarmustrr.
So/da" Saga.- M!lhar Fenmen, A. Adnan Saygun, Muhsin Canpolat,I:han Usmanbaj, leW Alpagut, Yakmplanda oluran/ar: lJIvjCemal Erkin w MafC2/ Debol.
CaQda!; Turk opera san09sinde oynayacak deQerde
va nile likle olan bu eserin krsaca konusu ~oyt&d ir:
Bebek yaprp satmakla l anlOan bir USia, bebeklerden
birini, gOzel bir krz !;eklinde meydana gel irir ve bu
bebeQe, can vermeyi de bat arrr.
Bsbek ya!;ama kavu!;unca. uslaSlOa a!;lk olur vaona: ·H 9men buradan kac;ahm· der. Usia, hazrrhk
ilYin dr!;an ~Ikar. Bu kez ilYsrl ~rrak girer; ama klz bu
e;:lra~a da, kurularak i!;leyen muzikli bir b9bek dav
ranr!;l ile a!;lk olur ve lYr rakla ka~ar , UsIa gehp de
klZI bulamayrnca, neye uOradlQrnl anlayamaz ve
yanmda ~a lr tan kalla kadlna yaklntr. Kadtn da ona:
·Sen yanll!; yo lu s~in, senin i!;in insan yaratmak
daQ il. Tanu nrn yarallr QJ Insani, ruhen zengin
IS!;lirmektir: der. Tam 0 srrada. kocaOmda Ta~ Be-
\
t
•
bek lie C; lfak igeri girer ; bebek .ski halina ge lmekfed ir,l;iinkO ruhtan 11'9 gOnulden yok.sundur.
Sa ygun , bundan sonra srrayla Ankara Cumhu tba~
kanhOI Sentoni Orkesfra SI $e ll iOini, 1936 ylhnda Istanbul
Kcnservetuan tecri 00relmenl iOini sutdurmu" bu arada
dCrnyaca unlO Macar beslecisi ve duny a lo lklofcusu Bela
Bar tok ile Ankara ve oleki Anadolu koyler inde, astretrer
yamna gidarak folkle r ara~l"mala nnda bulunmuJ ve bu
alanda bnemli yazll ar, raporlar ve kitaplar haz l rlam '~hr_
1939 'da Ankar a)'a c;aOrJlarak Ha lkevl.r; mufe lt i, IiO igorevine ba~!am ltllr_
SanalC; lnln bu donemde en cnemf hizmel lerinden biri de,
1940 ylllnda , aynl irkaye yonefen arkada t lany la bir/ikt"Ankara'da -Sas ve Te/ Bj rh~ i· aen bir muzik derneQi kur
mut o/masld lr. YaJamln l son y.,lar.a Kadar bUyiik ba~anyla
sOrdurmu$ olan bu dernek. 9'k seslilikt. kendine has tek
nik ve eSlefiOi olu$tura rak dunya mOzik edebiyallna
kallima yolundaki g" l i ~im cabasrm gen i~ ol~e elkilemit
V" ufusia rarasl c;ok sesu sanat muziOi ile, buyOkvirtuoz/ann , TOrkiye'de de dinlenmelerin" ve konserler
duzenlemeJ. rine olanak saQlaml$ll r. Saygun, 1946 Yllinda
1ekrar Ankara Devlet Konserv aluafl boslecilik ve moda l
mOzik OQ relmenligine afan ml$ ve c;alr~ma larm t buradasurdurmeye ba$laml$l.lr.
Bu slfada Slkl bir c;al l ~maya koyulan A. Adn an say.
gu n , 13, yuzylfda ya~ayan OnW TUrk halk ozanl ve
dOJunurO Yunu s Emre 'nin, OZ TUrkc;e ile yaz:dl!':l l $iirlerikonu olarak ele alm l~ , solo, koro ve orklL'sl ta ic;in RYu nu sEmre Orator yo su" adh, ~ iir ve mOzikle olu~an gorkem li
bir eser meydana ge lirm~t ir_ 1946 yl llnin MaYls aYlnda An
kara'da yap llan ilk yor umundan sonra 1.4.1947 Salt
ak~aml Paris"in finlO Ple )'el salonunda, kendi y6nel imi
atlmda Lamoreux D r ke st r. sl \Ie St. Eus l ac he Ko
rusu tarahndan btiyOk ba~arryla seslendirirmesi ve eurin
aynl y.I, ylne Kendi yonel iminde Fransa Aadyosunda lek
rarlanmast, bu Turk sanal(jls l", ulusJararaSI dunya c;aplndaune u1ail l rm l~hr.
Su ba$arrlan uurine Saygun '. aynl yd, Uiu siar aras l
Fo lk MOZlk 'in YOn.tim Kurulu Oyeli9i, 1945"de In onO
Arm a!)anl, 1949 Franu MUll ECil im Bakan ll Clnca
Akad em lk Nl, an, 1950·de Akad em l Mad al va s, ve
19 51 'd e Italyan HOk Omet ln ce B irl nc l Ni f an ve
Ui usiar a rasl Muzik Sosyele. 'nden de SlbeUusBes l ec il ik mad alyas l ver;lmi$lir.
A. Adnan Saygun'un, 5 yll sO,en yooun bir c;ahtmasonurda, 1952 ylhncla. tamamladlQI Kerem adll bir bUyuk
TOrk operas.n," sO.l lerini de Sabahatlin Batu·nun man
zum olarak: hazrrlachOI 3 perde, S tablodan olu$an " Kerem
Op er u .'" ilk kez 22.3.1953 Pazar gunu aktaml Anka.
ra'daki Buyuk Tiyalro sahnes inde, 08vlel Operasl sa-
nalC;llatl taraflndan, beslecisinin y6netiminde halka
go sterilm i$ ve cotkuyla alkl$lanml~llt . Elsane(jaQlaflnda gec;en va halo; .r.slnda ljjOk y.ygln clan
"Kerem li e A. II" ya lnlz Anadolu'da deQi1, rork
dOnyasr",n yayg,n ve hazin bir ask bykOso olarak,
deQi$ik ~ekillerd&, gerek l a~basm as l 11'& gerek el
yazmasl nOshalan yaYlmlanmakla ve bu halk
Oyku sO, y lizy.lJardan ber; aOlzdan - aO lzadola$maktad lr.
1953 Yllinda buyuk senloni tOrune ba~layan Say.
gun, 1. Senlonisl'ni yazdi ve 1954 maYlslnda Vlya
na Radyo su n da, 6 ay soma da Ankara'da S8S.
'endi rildi. Bu sOrekli ba~allla" kar$lslRda 1955
y",nda, Federal Almanya Cumhuriyel i laral lndan sanalc;." Fr ied er ich Schiller Mad alyalilyi a onore
edildi. Bundan sonra unlO piyano Konc;ertosunu
yazmaya ba$lach. Eser ilk kez 1958'de BrOkset'deki
Ounya Sergisinde, orkeslra e~liQiy le unlu piyanisl
Id il Birel ta raftndan c;allnd l. Ayr lea eser, 1963 ilk
bahannda Mcskova'da Niyazi'nin yonstimindeki or
kesttanm et liQinde Igor Jukov ta tatsndan yorum.
landr ve plaga ahnd l. TOrkiye 'de vine Niyazi'nin
yonel iminde Cumhurba, kan l lQI S. n fon i Or .
kni ra s l e$l iOiyle 1964·de Mltha l Fenmen t a raflndan c;alind•.
Tam bu slt ada Amer ika'dan bir ses yvkse ldi. A.Adnan Saygun"un Yu nu, Emr. Oratoryosu , Ing ilizce sozlerle ilk kez, gunOn unIU _ ~efl& .
rinden l eopo ld Siokowsky yonel imindeki uni
\lersite kotosu ve senfoni orkestrasryta 14.11.1958
gOnu New Yorklaki Blr l " m i, Milleller salo
nund., bir ay sonra da besl ecisinin yOnel iminde
14.12.195a gunu ak$am. Po sl dam"da sesJendirildi.
BOylece Saygun"un Onu, Asya"dan Avrupa'ya ve oradan da Amer ika'ya yayl lck
Sayg un, bu Sira larda " 2. Sen'on ls lnl " de famamlad. ; bQQenilen ve ill< kez Amerika'da Juill irad
Toplulugu ta rallndan yorumlanan R2. Yaylllar •
Do rtlu su " V8 1960 ylhnda bitirdiQi - 3. Sen lon l.
sl- d' ilk kez 1963 Ilkbahannda , Baku 'de Saygunyonel iminde ba~atly ta seslendirildl. Bu donemde
Saygun, Ankara Oevlef Konservatua·nnda besreci.
lik b!)relmeni iken, ayrlca Milli E~itim Bakanhgr Tali,"
ve Tetb iye Kurulu OyeriOini d. Ozerine aldl ve okul.
lann muzik konulan 11'£~ilimiyle de ilgilclndi.
A. Adnan Saygun, 1964 ylhnda lekrar opera/ar beslel.-meye yonelmi$ ve Sumer • Babil' in tarihonces i elsanelerinden kaynaklanar ak " Ci lgame,
Deslanl" adll 3 perclelik eseri drama donu~lUre rek ,
uluslararasl sahne edebiyal lna yeni bir opera ka-
9
I
zenctrmrsnr. Guze l Sanatlann tum oauennm katkrsryladuzerni bir dange olu§turmu§ bulunan bu yaran, "Sanatlar
- Bilesirn i bir yarat l ~ " nilel iginded ir ve bu sabne oyunununsozlerini de klasik metindan esielenerek Adnan Saygunhaztrlarmstu.
Saygun'un, 1967 ythnm baslannda tamamlanan " Op .
44 Kernan va Or kest ra 1 ~ ln Kcncertc '' edh eseri,dOnyada ilk kez Gotth, E. Lessi ng ycn ettmtnde TOrkiye Cumhurba§kanhQ' Sentc ni Orkestrasr e§liginde unlUke ma ncr Suna Kan tarafmdan 27.12.1968 Cuma gunUeksarm buyuk bir besanyta sestendtrttmls . Saygu n ve
Ka n, tekrar tak rar sehneye t;agn larak , cc skuyte. bravosesleriy le auaetanmqnr.
Bundan sonra causmaranm surcuren Saygu n, Sab ahaUln Batu'nun yazdlgl 3 perdelik ve 8 tabloluk eseeiniale atarak, buyuk opera turtmde olu§turdugu "KoroQ lu"operastru ce stetemts tir. Eser ilk olarak Utustararasr 1.Istanbul Festivalinde yer alm,§ ve 25.6 .1973 Cumartesi
gecesi Ac; lk Have Tiyalrosunda oynenrmstu.
Saygun'un AtatUrk'un aziz ruhuna sunduqu Koroglu 0
perasuun konusu da, Kerem operasmda oldugu gibi, yalruz
Anadolu'nun de~ il, Turk oenyasmrn C;Ck eski blr cester u01marun cnernini ta§lmaktadlr. Koroglu olarak nitalenen insan, yeryuzunun, Rumeli'den Orta Asya'ya kadar uzanancck geni§ bir cerceemde yasavae Turk bcytenrun hemenhepsinde, iyiHgin simgesi olan heyecanll olgulan, aglzdanaglza dola'ja - dola§a efsanele§mi§ bir halk kanramanldlr .Koroglu destanl , Anadolu'da halk araslnda ilgiyle anlatl lmakladlr. Koroglu'nun tUm kOluluklere kar§l koyma bilinciyle giri'i ligi t;atin maceralardan efuru bir sembol olarakt.enimse nmi§li r. Bu destanda, Keroglu'nun babasl 80lu
Beyinin seyis idir. Bir gOn Beyin onaylyla ker edil ir. 8abaslnm ugradlgl fe lakata ba§kaldltan ve bunu §iirlarle dilegel iren Koroglu, insanllgln ba§lna bela olan zulme kar§.t;,kar, en «etin sava§lan easaretl e goze allr, sevgi, dostve karde§lig in g ert;ek le~me si yolunda hit;bir ozverident;ekinmez.
Ahm et Adnan Saygun 'un bundan soma yazdlg l
t;a§itli ve ba:jan h eserlari yanlnd a 1976'da bssteledigi veilk kez t;a l lna n -4. Sent onis ;- . 1975 'd e · Viyol aKom;ertosu", 1979'da Yayhlar it;in "Coseerto da Camera·(Oda Konc;ertosu) gibj yapltlarl da yer alml§ bulunm akl adIT. SanalC; InIn, New York'daki Nola Baslmevi Kurumutarafmdan yayl mlanan eserlari, dOnyanln belliba§h muzik
merkezlerinde sail imakia ve yorumlanmaktadl. muzik sanal lnln her darlnda ve ozellikla Turk folk loru uzerindedegeri bOylik olan ve 1972 yrllnda emekliye ayn lan "TOrkBe,leri " grubunun 4. uyesi saydan bested , orkes lra§eli, ogretmen, folkloreu ve yazar Ahmet Adnan Say
gun, yasal olanak lar gerec~ince Istanbul Devlet Konser-
1 0
vatuanndak! gorevini, Devlet Sanal C; lsl olarak da
surdurdO. Og retim yrnannda hhan Baran, Muammer Sun, Ceng lz Tanc;, Erclvan Saydam,
Hl kmat ~Im,ek, Mu zzalfer Arkan , MelinOgOt, Istemihan Tavlloglu, BOIent Tarean
gibi de del') erli c;agda~ muztsyenfer yeli§tirmi:jt ir.
A.Adnan Saygun, bestecnlk ug ra~tatl d l~ lnda ,
czallikla Turk muzik folkloruyla ugra~ml~ va bunlarlailgili kitapla r, t;e§il li dergile rde yazuar yayrmla nml§tlf. Yerli muzik konula nna da cnamla yc nelerekhalk muzigini en iyi sekilde , iJeri Batt bilim ve teknigiyle i§lemi§, t;agda~larl arasmda romantik ve iz!enimci etkilerle t;Ok guzel eserler yazml§t,r.
Dunyece OnlO bu Turk sanatcrs mm. sureku birgeli:jim cabasr it;inde olan cokaesf TOrk mOzigiuzarindeki du§unceleri ktaaca §oyledir: " San ather zaman, k ok u 1c;lnden C;lktl g. t opragaba g h ka l dlkc;a ge ll , m l,tir. San at ,ko kun den ayrllmca c)lOr.. . Cok su lll lg i
mOzige, doga ve fi zi k k anun ian getlr ni l1ltir. Hal k mOzigl nd e. IIkel o larak c;okseallligi ve armonly l benlm sey en bl ra raYl1l sez ll ir. .. Ed e bl ya tj mrz na su b lrde g i:jmeye g lr m l§se , mOzlglm iz 1c; ln de 0p arelel olarak bl r de g11lme k ac; m llmazetmuetur. [klnc l Mahmud'un Meh terlkafdrrip , verine ba n doyu ko ym as l, b ude gl §me Iht iyacmm b lr bellr tr si d lr . Osma nl l top rak lar mdakl b OtOn ye n l yol ar ama c;abalarl g ibl.. ...
Eserlerine gefince: 5 opera, 4 sentoni, 2 molet , 1kantal, 1 oratoryo , 2 yaylil;:H - dortlusu, 1 Piyano
Kont;ert osu, 1 Keram Konc; erto su, 1 ViyolaKonc;ertosu, 2 keman - piyano sonatl, 1 Viyolonsel Piyano Sonatl , 1 Piyano il;in Sonatln, Piyano it;in 5preiOt, piyano ic;in Anadolu'dan 3 parc;a, viyolonss lit;in -Partita", keman piyanc jc;in -Deme'- , Tema veVaryasyon, yalnlz keman it;in ·Partila- , aksak ritm·
ler uzerine 10 atUl, ses ve c;alg llar it;in -OIOnOn Kitab.", 3 Ballad, bariton ve orkestra it;in "Masal-, or·kestra it;in "Hatay- Sivas .Halk Dansl va Ta§Bebek'fen -Sihirli Raks-, Piyano ic;in -lncinin Kilabl-,kad," korusu ir;in -Duyu§lar· , zeybek havaranndan-Orkestra Suiti-, Orm an Masall bale muziOi, sayllan100'u a§an armon i le nmi~ Turk halk ~ark l larl , okulkilaplarl ve §arkl larl , mUzik teor isi kitaplarl, To reselOkuma Kilab, v.b. gibi unululmaz eserler meydanagetirmi~ lir. •
Kaynakc;a: Dunyaca OnlO Muzisyenle rde Cocuktu.
,..
•
Miizikte bir \=izgi: .,.K KURT• SOyle,h IIOIIt Semih BAYLAN
Ankara Devlet Opera ve Bales; sanatCllanndan
Soprano J$ /k KURT. yakm bir gevmi$te. bir anmagOnil toplanllsmda bulunmak crere Trabzon'a gelmi$ti. Kendisiyle kalmakta oldu~u evae bu s6y le$iyigeryekle$tirdik. Soprano 1$lk Kurt . Dergimizin soyle$id iziferin in ilk konugu otdu. Sormu$ oldugumuz SOfU
fa", sade V8 samimi bir $ekilde yamtladl.
• 1~lk Kurt 'u blze antanr mlSlnlz? I~lk Kunkl mdlr?
• Ben de bir Karade niz C;;ocug uyum. Zonguldaklauercr blr ailenin ~cuQu otarak dogdum. Annem vebabam Zongu ldak'la halkevinde tems mere crkarduar
yr lla rc a Once. Be n Omrumde hi e;; a la tu rkasOylemedim. SOy lemeye de hi!;;: heves etmedim.MOzikal ftlmteri seyreder, rnahallenln c;ocuklan ile
mOsamereler tertip ederdim. MOzip bir <;ocuklugumvardr. Zonqutdak'ta Ethem acmda. konservatuardakeman e~ i lirni gOren btr aOabey vard t. Cok iyi ailedostu muzdu . Stk go rO ~OrdO k . Be nim ~ a rkl
soylernemden COk hostarurcr. Bir gOn bane "I$Jk. birsarkroa bana sc yte de bakayrm senin kulaQm vartm?" dedi. 0 zaman batalaykalar ' alan vardr. BnebOyOk bir zevkle bu tarz da bir sark r s6yledim."Aman" dedi, "bunun kulaQl tevka lade gOzel, nedenkonservatuara verrniyorsunuz bu cocugu ?". Tabii kio Yillarda Zonguldak'ta kcn servatuar gibi bir okulunvar olduQundan kimsenin habert yok bir kaC; ki$i
drsmda. Ben bOyOk bir sevince kaprldrm. Anladim kibu okul benim anladl{Jlm manada bir okul. Ben buserer tutturdum. "ben konservatuara gideyeceQim"diye. Zira nkoku'u da yeni bitlrmistim. "Konservatuara nasrI gideceksin? H~bir On hazlrhQln yok" dedner. Scnunda Ethem a~abey ben onu c;ah$lmnmdedi ve halk evinde onunl a cah$llm. Sonunda konservaluar smavma piyanist olarak girdirn . MithatFenmen'in aQrencisi oldum . Charkes isminde bir Al
man hoca 'la rd!. Onunla c;ah~t lm. Fakal koro derslerinde $ancll arla birlikte eQliim gOrOrdOk. ~an IsmelKurt, "senin sesin c;ok gOzel, seni bizim hocaya
gOtOrelimN dedi . Maria cauas'm tocasr ElviraHidelgo 0 yutarda konservatuarda hoca idi.
Beni ona gotOrdOler. beni dinledi ve c;ok
be~endi. Hemen smava almak istedi. Ben deaueme sa n smavm a gi rmek isledi~imi
scyleyerek. dart yll som a ben san smavmagirdim ve dOrt srmt attayarak . san bOhJ mOneqectim. Rahmetli Nurullah Tasxrran geldi dediki, "kmm sen bu smavda yapl lgm basan nekonservatuan cku maoan bttirebihrsfn. Nered
en 6Qrendi n bu t eknik ko layl lg l ?"Glrt la~lmdan dogadan gelen bir kolayhk vardr.
Aje litem Ievkalade idi. Ben bes yllda sanb6hJmOnO bi l irmi$ o ldum. Opera yOksekbOlOmOne geCl im ve hemen "Uykuda gezen
krz" operasmda ki bas rene operaya bastadrmve hatende devam ediyorum.
Verm'enin La7raviara cperasmda oyunUII baf kahramam VIO/etlaroliinde (Kamelyalrkadln) 1977
11
• Konservatuara han gl YII girdin iz?
- 1956 - 1957 yrllannda girdim.
Mu z ik ya s amrruz t oz ge¥m l~ln lzl
Ogrendik. 1~lk Kurt'u tamrrus olduk . Muzikeglt im i ve ren ckultanrmzdan sOz edelim b l
raz. Muzik egitiml veren muzik okultanmrzo laun, konservatuar la r of su n. Slzceger~eklen mOzik egltlml vereblliyorlar m l?
Ben bu k onuda olumsuz dO!jOnOyorum da.
- Evel ben de size kauhyorum dersem gOeendirmi§ 01mayu etratr. Ger~ekle n eski ciddiyet. eski tutku yokdiyeblbnm. ~imdi bir meslek sahib! clabtlmek ic;in konservatuara giriliyor. Eskiden bu tse tutkusu cla n konservatuara gire rdi. i;)imdi herhangi bir okulda smrtta
kalrms. 0 veya bu neden!e hangi mesleqtn rnaasr dahatazta diye dO~nOp girenler c;oguniukta. Hoealarda daeski titizligi gbremiyorum. Ogrenciler de hocayia birhkte
aym lutkuyu payrasman. Hoca tevkalade bir ses bu fun
ea hayranhkla cahsma yapar . Ama srradan bir agrencihocaya hicbirsey ve rrnez. Hoea da ona bir sey vere
mez. Egitirn sistemi degi§li. Eskiden konse rvatua r 0
perarun kaynagl idi. ~ imdi unlversite oldu biliyorsunuz.Unfversite olu nca eski artistik huvlyetini kaybetti.veusen sanatcuarda da artistik kablttyet! otan, artistikgc rOnOmO olanlarda btraz aza ldr. Ben de sizin g ibidnsun uyc rurn. Konservatuar ciddiyetinden c;ok §eykaybetli . Bizim zamammlzda, alaturka, yasaktl. Yasaklanmasln ln nedenleri var. Alaturka hanc;erenin atlklsmmda soylenir. Glrtlak sesiyte. Onun teknik otayl O.
Oysa opera sanatC;lsl sesini maskeye atlr ba§ka bir teknik olaylyla sayler. Alalurka , onun i(}in yasakt l. BizbOIOn mOziklere aC;tglz deyip alaturka da soylOyorlar,
eaz da soylOyorlar, azer ide soytOyorlar. Yani 1eknikotayl ciddiyelin i kaybelti .
• Olkem izi n, Osmanh imparatorlugunun son
Yillanndan itibaren ya~adlgl batlllla~ma
sOrecl 1 ~lnde Geleneksel Turk MOziginln yerllball mozlal bestecilerl tarafmdan hatta, Klll
slk Turk Mozigi bestecllerlmlz taraflndan hor·landlgl, verden yere vuruldugu gOrOIOr. Qrnekverecek olursak, bestekar Kemal Emln Bara,Karatalj: L1sesl mOzlk Ogretmenl RafetSQreyya Hamma SadaYI Hik Gazeteslnde
" TOrk Muslklsi mutfak pa~avrasmdan ba~ka
blr $ey deglldlr, ba~ma saranlara helal olsun,bu muslklyl dlnleyenlerln ba~1 balkaba~mdan
1 2
olmafrd rr." glbi ctrk !n s atul ar
yazdrrtmrstrr. Siz secktn blr opera sanet crer clarek geleneksel rnusr klmlz 1 ~ln
ne dO~OnOyorsunuz?
- Ben 0 beyin yazdtrdrkla nna kesi nlik te
ka trtrmyorum. Her rnntettn kendine has oz
mOzigi va rdrr kendi kLiltOrunO yansita n. Bizim
de var. Yamrz. uyqarhk iteriye dogru gidiyor .
Art rk tek ses lil ik doyurmuyor . Atatu rkamOzigimiz devrini tamamlarrus. Sayqryla ana
caqr rmz , gOzel sOy tendigi vakil zevkle dinteyeb itecegimiz blr rouzik. O. orada kahvor. Bi
zim tek sesu mOzike;iterimiz biz cck seslihge hayran olduqumuz i~in bize krztyortar, bizde ontara
bunu antatarnadrqrrruz lcin blrbirtrnize krztyor gibiotuyoruz. Her ik i rnOziginde veri baska. Atatu r
kaya sayqtm var. Birbirimize ocsman otacak hie;birsey yok. Bizim isimiz ayn, c;ak sesli mOzik. Benbir - iki §arkl alaturka dmfenm . Arna beni doyur
rnuyor. Ben bunun oku tunda okud um.KOttOnJnO aidrrn . Cok sesliukte hersey tekamOIetmis. Bfzirn mOzigimiz ceyrek nctalada olduguicin c;ok seslilige uygu deg il. Yapmaya cahstuar.Otmuyor. 0 cyle gOzel. Onu oyfe kabu l etmeklazun. Bizim mOzigimiz rnucevher gibi zarit. Ona
ellemeye gerek yok.
- GOnOmOz Hafif MOz ig i i~in ne
d O~OnOyorsunuz?
- KaliteH b ir halif mOzik ga remiyorum.
MOzikte soysuzta$ma var kammea.
- Eurovlslon l~in ne di yorsunuz?
- Bir dela kazansakta mul tu orsak diyorum.
b nce iyi bir kom pozil or tazlm. Hoplaylp,zlptamakla, lak lit etmek le bu i§ o lmaz. <;ok
cidd i ola rak e;alr§mak Jaz lm. Son iki - Oct ayatum c;all§malan slgd lrmamak gerek ir. Bu birkonsanlrasyon meselesi.
- BugOne kadar hangi oyunlarda oy
nadlOlZ?
- Hemen hemen bOlOn repertu an oynadlmdiyebilir im. Birkac; lane soyliyeyim. Riqoletto,
Lucia, Don Pasguate, lnci Avc ltan, Romeo Juliel , La Traviata. DOnyamn en OnlO kolOrotOr operalannln hepsini oynadlm.
- En ~ok hangllerlnl seversinlz?
• En 90k La Traviata ve Rigfoletto. Verdi'yi 90kseve rim. Bu oyunlan yurt drsmda da oynadrm . LaT raviata'yr . Yugoslavy a da Mayls geceleri testlvahvardrr. Orada nc kez oynadrrn.
- DOnya da nerelerl gOrdOnOz?
- Dunya da pek, Olkeleri gezemedim. Biz AvrupaEkonomik Topluluguna girmedikge bize 0 kapuarpek acrhruyor. Bizl yaba rcr kabul edip, pek tusat vermiyorJar. Ancak Leyla (Gencer) gibi herseyi terkediporaya yertesmek gerekir.
- Opera sanaurnm bally la klyaslarsak, nedurumdaYlz ?
- Dnlardan hie; geri deOildik. 20 ytl Once ontartaaynr dOzeydeydik. Fevkatade bir operarmz vardr.
- Ya bu gOn?
- BugOn Oyle sOyliyemeyeceOim. UzgOnOm.
Genc;lere Iy l blr sanatc;1 olabl tmelen remne Oneri rsl nlz?
Once sa nata merakhlarsa, tu tku halin de merakll larsa bu i$i cansarak basaracaklarma inanmalarmr enerstm . Inanrnca rnutlaka olu ycr. 01$ kaynakhmuztk harekellerini takip etsinler. Bizde de cck [yisenatcrrar var. Ontan lzlesinler. lcin de bir sey varsa
muUaka do{lru yu bulacaktardrr. BOlOn tavsfyeml1all$mak, lnarup sebatta calrsmak.
- Devlet Klaslk TOrk MOzlai Koro la n nlnasI I yorum luyorsunuz?
- Oncelikle bu prolesyonel korolan alkl$hyorum.Fevkalade gOzel bir$ey.
- KOltur BakanhQI, Samsun ve Mersin'de$ ehlr Oper alan aC;tI, Bunlan n devamlda gelecek herhalde. Bunlan nasl l yorumluyo rsu·nuz?
- Opera ac; ryorum demekle opera aC; llmaz. lira opera e;ok zor bir olaydlr. Once orkesl rantz olacak,sonra koronuz olacak, solistleriniz olacak. Yani alt
yapl51 olacak. A$a{llda bir atOlye olacak. yOk zor.Kadro kurmak c;ok zor. Ama gOzel bir harekel.
- Pek l efendlm, Bu gOzel sOyle~ 1 1C;ln s izec;ok le~ekkOr edlyorum.
- Bende sizi a1kl$hyorum. Gerc;ekten Trabzon gibibir yerde, umulmadlk bir anda kar$lmlza <;lkmamzfevkalade bir$ey. Ben te$ekkur ediyorum.•
Bir dostamektup lar
• Osman Razl AKSU
Dcetum.Sana, senin dili nle, hO$lanabileceQin tarzda
mektuc yazmak oy le kolay ki... Bnez. askten: hak iki a$l<tan, vusl';'l bek l9m9Y9n ai ktan • bahs etmek, sonr a hayallar dctusu sallrlar ve nihayalumitlerle yukJU bir son ; litQ sana bir mekl up ki,ayn l h isleri yazan kadar, okuyan ln da duyduQundan emin; tes ir inin musbat oldugunda ni uph elenmiyecek derecede talihl i ...
Bugunlerde akhma, $evki Bey tak llmli . Nareyegils em on un Gulzau nt goruyor, on un husraOlnlya!j lyorum. $ark llar l dudak lanmda bir (cam) gibisusauycr, susuzluQu gid9riyor . H9p bek leyii, yalva", dclu magmaler, ' biliyolllm, onu talm in etmemii k i hicraruru kad ehJerie suslurmaga ~ahim l' bana yar olup gidiyor.
Bir as tr avve li, lstanbctu dU!junuyoru m. Sevgil iyikafes arkasmdan gorebilmek, konaklarda musikisohbellerinde ayo bir odadan seslni iiilebilmek;sonra.• Os!e lik, bil tOn iml iyazlar "te mfnine" cinsiyin vat, kateslar t;Ok kapah, s8..,gi linin ancak kocas I Hjin (dill) var . Zavalh $evki! liin bu derecedramalizasyonu hark es icin deQ ilse da, $ evki 8 eyiyin yakm bir tasvir vasuIanni haizdir, zanmmca.
Bunun yam sua bir nastank. "Hastasm. zanormveta mahzunusun ." Vela mahzun ll.iQu yanmdavucucvnun da lnanetl. Bu iki istikamelfi diiikiinIugun ba!j langll; seyrin i kesli rmak zor. Fakat lambir sebep • netice mOnassbeti kurulmas l 0 derecekolay.
Ri..,ayet ederler k i, bestekarlmlz ~okca i$aretedUikun, c;ok velOd, fe vka lacle seri be sl e yaparml!j . Ahmel Aasim, blr geca sarhoi bir !jahsln$ evk i Bey olduQunu tanlmaSl nl , onu evine gOlUrmesini, ertes; sabah k8ndine has sesiyle,
"Mahzun dilimi !jadedecek sensin elendim,Her lahza beni yad edecek sensin efendim."adh iarklslOr okudu~unu yaZlyor.Nihayal , sessi zce bit CIOm. Elhan dolu bir mi
ras ..Eserlerinin bu derece sagtam kalmasl , unululma
masl mille tim izin ruh halel ini bir az akselt irmekledir. Geyende bir dos!, "Babaslnln Balkan harbinde,kardei ini !sl iklal sava !jl nda kaybel mii biri tutupda l inanay havaSI sayleyecek de~ i l ya- derken,yukardaki hususa da tayid ediyord u.
Zaman lmlzdan sonrasl ~in de andi!jQ yersizbence. Saga sola bir kulak ..,ar ; ka~ ki!ji obOrunavelaslzhklan • ifl iraktan • zO" ·O yar'dan bahset·mek ledir, go receksin . Aman! Zij l/U yare dokunmayahm. Istanbul'dan selamlar ile vuslal Qmidi,nizitekrarlayalrm. Gozlarinden o~rim.•
13
Robert Schumann'lnGene; Miizike;ilere Ogiitleri
I
,_ Kulak ~ilimirle ~k Ooem venni z KOt;Uk ya$larda seslerive lonablelen lanlmaya ~h$u'lIz e.r kilis.e y<Jnlnm , peocerecam'nln ve kU$ ClVlllilannm vercbOi se5k," tanlmaya ltCII'lln-
2. Gamlara ve oleic.i permek all$lmnalarma su<e.klt «atl$ln .Ancak ileri y3$lara kadar gOnde .tm k3li ~aatml lel"'~I~'ial.,maya vererek bOylellkJe olgun bll' 1CI'3 gucune en~JO'sananlar ~ktut . bu durum, al/abeyi herglln biraz dana hlzll ok.umak i«in uQra, maya eenzer. Zamar,,",z. daha 'Yl kullanml z
3- Iyi saym lz. Nice virtOozler in ic rass, samo$ bit adammyotOyU$une benzer. OnIardao olmaym.z.
... Amlan i kuraHanm erken ogrentniz ,5- Muzik tecnsr. $itreli bas, kcnt rpuan gioi seylerden
O rkmeyi~i~ . Onlarla do sl etunue. kar$lligmda dostlukgOreeeksln'z.
6- YCinm yamalak (fah$maYlnlz Her zaman istekte ~li'lnizve eserleri hio;bir zaman yanm blr akmaylnlz ,
7- Kolay eserlf<!ri iyi ve ~ozet bir bil<imde. yah§maya o;abagOst&MIZ. Bu. gU(j bir esen t;almaktan daha IYldlC
8- Her zaman iyi akort edilmi, (j3lg1 uzerinde (jall'lnlz.9- Blr eseri yalmz parm aklarla ogrenmek ye~e.r1i. deg ild ir :
Onun yalglslz, §ariu ha linde de soyleyebllmell sm,z. . HayalgvcunUzO ¥lll~hr lnlz ; Oyle ki. bir eserin yalnlz melodis.n! reg ll,armonisioi ve akotUlrln' da ezbere aimalll~ lni z .
10- Sasi nlz az cia ols a. es-ef1 <;alglnln yardlml olm.aclan ilkgOru, te okumaya aluiln,z ; bOylellk1e kulag ,ndL!yarll ltg l da,maartacakllr. Iyi bir sesiniz varn. onu geh,hrme~ hrsal lnlkao;,rmaylnIZ Bunu dogantn bize ba91J1adlgl bUyUk. b,r armaQanolarak ~erlel"dirin;z ,
11- Ka911 uzerinde yazlh mOzig; anlarab ilecek dOzereO;Ikllmahdlr ,
12- Caiarken sizi dinleyenlarte ilgllenmer iniz,13- Kar$l nlZa ilk dela c1arak ¥llaeagln,z bir eM!r <;,karsa,
OIlU oncede n okuyunuz.14- Va, ile rledik~ eserleri "mod.u l ...ar" 6ye ~lmafm;z ,
Vakil klymetlidir. Guzel eserleri n hapslni ogrenmek gerekseydiyUl kez ya,aman lz gerekl(Q.
15- Kolll eserle ri yazmamal'sIn,z; onlan redde ltnelisiniz.16" KOtu eserleri ne <;aIlIl 'Z, ne de mecbur kalmadlk(j3 din
leyilli z .17- la ada "gOsteri, h ¥llI, a" ozenmeyi niz, Eserde bestecinin
dU$Onmul eldugu etki leri. ifade etmeye (j3balaYln,z Ba, ka ,eyaramama Idlr. FazlaSl kanka tur olur.
18- Tanlnm' $ besteci lerin eserleri nde degi,iKlik yapmak , baziseslerl <; Ikarma k veya ar alara yeni (j31i$ us lubuna uygunsOslemeler soku§tu rmak aYl1. ~y' lmalid i r. Boyle ,eyler sanatayap ;lacak an buyuk hak aret erdlf.
18- c;ali,aeaglnlz eserlerin s91;im i konusunda daha daneyimlimOzisyanlere danl'lnlz, zamandan kazanlrSIOIZ.
20 - BOyOk besteciler in oneml i eserl er ini gider eklanlmallslnlz
21- Kendllerine bOyOk virtOOz 50S0 ...ermi, olan kim5e lerinloplad lkl art alk l'. sizi yanli, yola suruklem es in . Hulklnovgosunden yek , sanatktmn takdinfle onem veriniz.
22- !?unun bunun onunde o;a lmak yarar degil zarar ver ir.OnOnde ~IaCilg ,"lz kim5eleri sec;;nlZ; takat kefldlnizl maheupdo; uneeegini hlsseltlglmz blr eseri c;almaYlnlz.
23" 000, trio . ....s. gibi "beraber ¥lIma" l"satlOl ayJrmaYlnlz.Bu. all,Inl l-' ak lCI \18 hareketh bir hale gebrir . $ an<;lIara cia 51ke$hk ediniz.
24 - Herke , birinci kaman c;almak .isteseydi hi<; bir oriIestrakuru lamazdl. Her muzisyen kendi yarYl; bulmahdl L
25- Caldl,l}l fll Z l!'le fi s e~':li z . lakal . ".bir ta nedi r ". , "enyOkseo,d,," diye bObUrtenmeylniz. 0 aiel glbi ba$ka alelkmn deoIdu(lu nu ve h epsinin onun kadar iyl oldukJannl unulmaYlfllz.$ unu cia unutmayahm ki, ses sanalkirtarl ...ardlr ve en yuksekmuzlk. kmo lie orkeslra ~e ifade edihr.
26" Ya$landlkc;a ...irtOozlOk heY9s'nden 0;010. "partisyonlari ailgilenWiiz.
27" ~lhassa Bach'ln 100lerini dikkalle o;ahmz. Onun "kIrk seki z"prelOd ...e fOgO gunl0k ekm~;nlz olsun! BOyielik1e iyi birmOzlsyen olursunuz.
1 4
28 - Arka da , lann lz arasmda. sizden daha 'Yok bilen lw.raYln lz
29 - $arklc l lardan ye k $eyler ~renebi li rsini Z . lakat hersoyledlklerine inanmaYlnlz. .. . . . .
30- Muzik tarihini ogrenmek - oye,llll deVlrtenn ,ahesert~nl
dln lemek ,art lyla - sizi kibir Y9 gosten$ten <;abtJc.ak kurtara cakl,r .
31 - Org alelini va1ma k IIrsatm , ka<; lrmaYlnlz BesleeininkOtllsOnO Y9 tekn.gln kusurtanm be~"en bine,k alet erg'dur.
32 - Koro larda ; arkl soyleyif'l iz. b i.lhassa crta par tile risoyley iniz. Bu, mOzik kul tOrunOzO gell; breeekbr.
33- Mozisyen olmak ne demek lir ! Eseri. goz ler, notada,guo;!Okle bil irebiliyorsanlz , (sayla If9V1ren yanit, lkla bir yenneikt c;evi rince) esere devam edemeylp yanda koll i rsan ,z,mOzlsyen sayllmazslOIz Buna kar;l lIk ye.flI blr. esen ~Iarke~ilerde negeleceginl az <;ok tahmtn adeblhrsm lz; bddlQ.lfllZ blreser zihmfll ze yerle~mi$se, yanl, blr kehm.e lie, mUZIQI yalnl zparmaldar lnlzla deg ll, ka lan lzda ve kalbmizde ~,Is~edebi l;yorsamz, i$1e c zaman "muzisyen" sttanm kazanabillrslnlz
34- Onemll , iyr bir muzik<;1oImanln Slm nedlr ' AZlz ~rend ,en onem!i $ay, ikj bir kulaga ve <;abuk kavrama yet<:neglne S3hip bulunmakllf. Yal enek gelt,eb,hr va yul., seleblh r de Buuslun luk le r ise , gunle ree kap an lp .mekanlk "al l \malar abaQlanmakfa deg( gel'll ' milZlk lh$k,ien ...e slk slk koro va orkeSlra dinlemek ie saglamf.
35- Halk $Mk!lanni iyi dlnleyinlz; bu" lar en guzel melodilerink.ayn~ l dlr ve her millet," karai..lenn, ta, ,"ar
36. Es...l anahlarlarla okumay r hem en ogren;"iz. .Aski tak~dirde ge 'Y m i, za m an l ann b lr l< o k ha zlne le fl fllke,ledemey~ks;niz .
37- Ert.endet1. degi, ik aletler in ses renklerini ve karak.terlerini ir>GeleYlnlz; her birin in Oze f ses inl ku laglnlzda duymayavalll,nlz
38- Iyi operaiar seyrediniz.39. Eski $Bylere kiH' 1 sayg l besleyiniz; lakal. yeniler i~n de
i<;ten olunuz Tan,mdldI9,n, z ki$ile r hakklnda ara,wmacianhOkum lrermeyiniz
40. Bif eser haklvndaki !l.ararlnlzi daha ilk dinlej :§le verme,.InlZ; ilklen hO$a giden her,ey muhakka k iyi olmayabilir. Ustalarln eserler Incelenmelldlr BH<;ok ger~g l anca k ya, landlkc;aanlay acakslnlz.
41 Besteler hakk lnda hOkOm yOrulOrken , "ge,,,ek sanatse...erle'r il<in yazllan" He "amat orteri eQlendlrmek amaclylayazl14n" eserieri ay lrd etmehsiniz , BlrinCl18f11'1 lara l lnl lufunUl.drOerierine !lar,. olke gostermet iniz,
42· "Melodi", ama lorlerin -ha rp ,arklsl"dlr , Ve dogru sunusoyiemek 13Zlmge lirse melod,siz mOzik de olmaz , Fai-at, melod l')'l hangi an lamda an ladl1" la n na d;kkat edi nlz , or,larea"melodl", yalnlz kolayca anla$llabilen ve hO$ bir fllm i oia nldlLBa$ka ({e$i l melod i!er de vard!r Bach , Mozart ...e Beethoven'tdmledig,n iz nman boyle slne melodller blnbir degi$'k renklerleIlar l lnl za <;Ikar. Iialy an opera melod ilcrinden az zaman somab,kacakslnlz.
43 - Eger piyanoda kuo;rOk melooller walayolbiliyorsa nlz, bu31 da elsa bir ba;an say lhr; bu rnelodtl9' eger i<;te<lve piyanonun yard lmr olmaks lzm ge liyor sa daha ~k S-eYlninrZ, ~nkO.bu SIZIfl mOz.k duygunuzu can lancliraeak l lf . Parmaklar , k.a.fan,nis~ini yapmahdlr, tersi olamaz
44" Qrke slTa idaresi sanatly la melgul 01. Iyi o rkesl ral e"enni slk seyrel ; halla ycnetlmi zlhnmde kend l kendie veberaberee yap. Bu $ani dogru~a goWrecek l...
45- Ahlak kuraHan sanal yasalannln aynl dl r ,46- Call,kanhk ve az im sayeSU'lde da ima yOkseleceksin.47- Bir eserin ruhunu ancak onun termunu anlad lktan sanra
kavrayaeaksln.48· Oahiyi belki de yalnlz dahi olan anlar.49. OIoun bir muzik<;i. "en kan $lk bir orkeslra eserinin no·
taSlnl ~ k Pdinleyi, te bile gozooOne getirebi lmeh" den~m!$ tlr . Bu,dO$Onulebilecek en yOksek dOzeydrr,
SO· OOrenmenin sonu yok llJr.
..sag eli Blues c;alarsa• An. GQI Clv.ollu
I
Yaklasjk i.i~ yl ld lf mOzik dunyasmda epemen rank slyah .YOzylllar boyunca geli§t1rip zengmles tirdikle ri tum muzikb irik imiyle siy ah msanlar. birkac ko ldan birden muzlkendustnsini i§gal ediyorlar sank i. Uzunca bit "bayaz pop'don ernin tn ardrnda n gelen bu uyants. beyaz muztsyenleride siyahtann tarzma takht elm eye yonlendiriyor.
Muzikle yalla§ yav3§ kendini his settiren bu "siyah datga-nl n ilk smyaue rl. 1989 ytlrnda belirmi§ yirmi ytle yekmbir sure uykuya dalan bir zamantenn gozde rni.iziQi SOUL,yen i top luluk ve sarkrcr tann etinde iki nci bahanmyasamaya ce starmsn. Hemen ardmdan souldan yola crkenyeni "dans rnOzi\')i s.alqrru" gi.indeme qeldi. Gnunla birtikt ede New York'un arka mahallelerindeki zencilerin ge l i ~l i rdi \}i
RAP muzigi. 1990, dans muzigi ve rap'in alnn yillydi. 9o\}ubatrh muzik dergilerine bu bcyleydi. Muzigi iyiden iyiyasiyah renge boyayan son adim iss 1991 yllmda blues'unyeniden yukseli'i i oldu . Ttpkl altrmsh yilla nn sonunda MUDDUY WATERS'In ya da ELMORE JAMES'in , MICK JAGGER, ERi C CLAPTON ve PETE TOWNSEND gib i ' pct ansiyel starter": der inden etkitamasi gib i, bugunden modernblues gilaristleri rock va pop dunyasmdaki gene; toplulukve rnuztsyente rfn soundlan uzertne belirgin izlar btraktvcrlar. Hall a bu elkini n smulan oylesine g enj~leyebiliyor kikoklu rock lopluluklart bile muzik ~izgile rini bu yeni bluesdalqasma uydurabiliyorlar. JETERO TUll'1n 2 EylUl'de tOmdbnyada piya saya e; lkan yen i albu mu de bu salg mdannasibim alrms durumda.
Oecen yJlrn sonunda blues qitanrun ali 'illml'im otestnoeyaygll'lla'imastnl saglayan crev. THIN LIZZY loplufugununeski g"aristi GAR Y MooRE'un sans rekorlan kn an ~STILl
GOT THE BlUES~ adlr albumOydO dersem pek ebertrmssavnmem. Gerc;eklen 90k yogun ve ratine bir cetrsma ortay a koyan Moore, ~Still Get The Blueswun slOdyokayttiannda , eski ve usia bir gi laristle de btrlikte .-;.a h~
m1'ilt : ALBERT COLLINS. Albumdeki cerc eter arasmda deMoore ile adela bir wgilar du ellosu~ yapan Collins, 0 klipintelevizyonlarda gos tarilmesiyle bir likte, gen e; dinleyici taraft ndan da adeta yeniden ke'iledilm i~l i. $ imdi ayl'll Collins, bu kez Batl ulkeler inde buyuk yankl yarala n soloalbumu "ICEMAW ile kar'i lmlZda,
ERIC Cl APTON ve STEVIE RAY VAUGHAN (ne yazlkki1991 y rl1nda beklenmedik bic; imda oldu) gibi seksenhydlara blues e; izgileri ta 'i tyan gilarislle r araslnda pek lazlagoze bal madan c;a li 'imalan nl sOrdOren wc; irk in gitari st ~
ashnda bugOne dek toplam onbe'i albume imzastn l alml'iliretken bit sanall.{l , Blu es'un degi'i ik ekoHerinden birinebe 'iik olmu'i Teksas'ta bOyuyen Colli ns'e, bu ozelligindenolOrO kim; mOzik derg iler j ve mOzik otorileleri wTANRIN1N
SAO ELI~ nile lemes ini yakl~l ltlyor . O ldukc;a atakve hareketn tamyre Teksas Blue s g itarisl leriarasmda ayncahkh bir yere sahip c lan bu ilg!ne; sanatcr. qita nm Iarkh tcnte-e akort ederek, te llerdenctkan sestet! elind en g e l di~ince zcr tavarek. hayl!keyifli bir ktrk dakika yasanyor dioleyenlere sonalbumunde. Baste wTravlJing South" olmak uzere"lceman", blues ve gitar tutkunlanna hararetleonenlacak bir elbu rn. Ozelli k le Gary Moore 'un·STILl GOT THE BLUES~unu begen iyle dinleyenJer, Albert ccmns'in bu solo cansmeemden da benzeri zevkler etecakter.e
GaryMoore'un 'Still Got TheBlues· adll albDmO
Duysozaman denilen Vengisenineden sevdi(Jimi
Dilleri a vutamazgef(;ek denen sesi
Dargln Qrkad~lIklQr
80$ inonc;lorqO('jln ge9;$;d 6kO/en soo ffer kodor
Evjen diyorsunkodln denilen yoklufdaAnlo ki ;pliOinEksild ;kqe, senin yorgunlu()un kadar!
M. OzerCIRAVoGlU
15
SANAT HABERLERISOyle,l:
Kon _ : Ih.an Eyubog lu y6netimindeki Trebzon e.-ledl .,." , Turk Hel ll MuziO' Koruau, HalkMuziOimizin bilyUk ismi Meh mec EIenler'in 11.0null.&anat~ otarak katlbml lie 30 Ocak 1993 gOnOak\aml Ham.ml • zt d. lhsu Bey KOna,Merkez! Konaer s.ronund e bir se net ge08sid Ozenied iler . Prog ramda Treb zon BelediyesiTurk Hark MoziOi Korusuouo IOplu programl ~e
Halk MOziOimizin buyOk i$mi l.Iehmel Er. ".Ierin solo korlseri)'Of aidI. VanJlml:
Tly.l ro : Tr . bz on Oe vl e l Tly. ll oe u. Tu rgu lOukmen'l n, R• • • t Nu rl Gu ltekln ' l n- O&Olrme n- adll romanlndan uy arlayara kyazd lQt "s.n plNl r 19' .... adt O)"ununu 21 Ocak' 993 tarihinden itibaren sahnelemeye ba $ladl.1, lk Topr. k'm yOnettiQi oyu n, Blrinci DUnysSaw$1arilasinde , Os mann'mn ¢kO$ sureenegirdiQi gOnlerde . merkez • la"a kopuklu!lunu,I.a$ra bOrokrasininin yozla,mas'nI, karamizahlonunda i, riyor. VOnelmen ye rdtrrlClliOml A, uman Bo ra 'mn ya pllQI oyun da u natvl ark adaiil snmll Hulyl Kal ,b'Y lr, "'"ul Turan,Ga llp Erdal , HaUl Ayln, Sedl VIldlz, Burlk Klrl ml n, Ahmet Erku l, Flkr, l u rue u. lI e le $ I h lnoglu , R\iyhln Gur,I, VolkIn 0 1'111, 010'..11 ' GOl plnlr, Ali Er,lnVenlr roI aldltar Orun, $u batll)'t boyunc:a AIapani BOyOk 5ahnec:laserg i1enecek.
Goslerl : Trl blon FoloOut S e nalvilin Demegl"Foto Forum" Ma hmul Golo(llu KOllOr Marka·l inde ikinci dia goslerisini dOzen led i. 16 Ocak1993 Cumarle si gOnO SUI. U.OO'deget'yekleii liri1e n gosleride . (D8tgimiz sa yla .....ka pak dOzenJeme ler ini yapan) M. Re " 1Slime,k,,, -K'p.lldo ky.- konvlu diaJarlnl sunduo
To pl. nll : Treblo n MUl ik VI H. l k O,un ll nDer" egl'nin OIIaan Gen e l Kurul toplant lSl, 17Ocak 1993 pazargOnO de me k lokaJinda yaplldi.Gerekli katlllmm oldus)u ge ne! kurul SOflUClJ. ha ·len iii ba ii1nda olan yOnetim kurulu Iskra r ifbaiilna ge tirildi. V6ne lim KUNluna seyilen ark&.·
datlanml l t kutluyor, g6revlerinde bafi.rdar diiyoruz.Trl blon Fo logn l S.n. t~I"1 Det'ne{jl - Fo lo
Forum" e tkinlikleri iyerisinde he r .y dUzenleoen" S. n , ll. r- ad l a lhnclaki soyle,ide Ocak. aylnda-U Uzlk- sanatl konu edildi. 23 Ocak 1993 Cum~
si gOnO darnek loka linde yapl lan sOy1eiiiyekonUf ma CI ola rak. K.T.O. Fa tih Egitim Fa kOlle siMUl ik BoI0mO OOre unenle rinden artlacl8$lmlZSir,O{gun kallld i. Soru - yaM ii6'klinde geryekJoiitirilens6yle lide 6ze llik.le, mOl iQin ..1'1....1ve lMtd.go'k yOrieri ale a1rd.Trabztln Beledryesi raraflnd&n -rlIUOB - Mlm. r1IrCd,,1 MOh,ndl . Uk ve Mlmarll k Pro leYan ,m. Vonllm.nllOl" kurallarl k;jnde bOlgeselve 18kkademei clarak biryan¥", dOlenlenmilbr _Yanvnanln konusu. Tra bzon kenti aah ill6ridindeFa roz ba llkyl ba rlnaal ile Ayaso tya ka vi aOIaraslndaki dordurulmut atemn halkln kuJlarlimma~k I1lkreasyon amaith dOzen lenmesi WI iki ucundaiki aeiet lckanta,~ik Mer1l&t i (Diskolek) projeilerinin eIcIe edilmesidir.Yan t mSnln jOri oyelerini Pro f. Or, Erdem Ak.c, .Do it. Dr. Ceng ll Eruzun, ~. Dr. Mus l,l,Kand l, y uk. Muh. Ulm l r At. , Aktug, VUk..MOh, Mlm.r T.,kln Ozerolutturmaktadll'.Tr. blon Beled ly• • 1 KOIIOr Mud urlug u' ne lUluu l dOzey de dOzenlanen -c;ocuk Re. lm..rryantmasl son Ulflandl. UyGnc:o kez dozenlenen Ie
s im yaniimasl (Iv katagoricle deOeriendirildi. SimaKatagoriyioluiiNra n 7,8.9 yal grubunda ilk ik; dem ceyi 1. Sermet Nlllb ,nlogiu (Tr.blon ), 2.a "l1 Nlna l (tzmlr) , 3. F' yyn Ol Y. l le l(Tra bzon) pay lat d l. Ikind katagoriyi oJUtlura n10.11 ya t grubunda 1. S on gul Alemd., (Tr. bzen), 2. N"Uh.n Sa, (Tre bzo n), 3. Se lenGOr (Trablen) : O~unc(j katagoriyi olUiilura n12, '4 yal grubunda 1. All Hlkm.1 Deger (Tre bl o n), 2. 511' , M. g l Tu nc.f (Tre bl e n), 3.NUgun E. rn Ak.oy (Tr. blon) arasu'Ida payIai lidi. Derece alanlara 25 $ ub. na , HO. e ylnKa n l Kullur M. rkllindl dOze nlenecek birlOlenle 6dOIleri verileoek Ulusal y.ap ta dOze nlen enres im yanimasl , ge lscek ytllarda ulus lara raSl~zeyde dOzenle nece k,
I
1•
G6nderile n Orunlerin dakt ilo ile yazilmasl rica olunur.OrOnle r yaylmlanSln, yaylm la nmaslR geri verilme z.
(P.K. 205) Kod No.: 61004 - TRABZON
Abong 9dBrinin, Miilit Semih SA Y!.AN ..dma 731986nofu po" af Bki hesabma yallr~k1l.1<tan sonra/tjergi.adresing biIgC'!!ri/mgS; rica olunur~/t ,; '· ' V
Abone K~ullan : Y,l hk: 100.00 0 TL.YUrtdlJ l Abone : 50 OM.Yazl~ma Ad re s i : P.K. 205 - 61004 • TRA BZONEderi: : 10.000 TL {KOV dahll}
I
MAVi NOTAAybk
MUzik ve Sanat DerglslSa h lb l : Sevilay BAYLANGenel Yaym Yon etmenl : Emel ~IM$EKG.n. Yay, Y6n, Yard . : HOlya OZMENYazi 1, 1. 1'1 Yonelmenl ; M. Se mih BAYlAN
Kapa k, It; Dtlzenleme : M. ReJal S UMERKAN
Sana t Oanlfmanlarl :AhmelOZEA
GundOOdu SANIMERSuat KURTULOU
Selahanjn GON~DU
BMrn Yed: ESER OFSET MlIba:l1 . - Vernal. WIAmtBIaj SatwyiZeytnikCaddesi Cudtbey 1INlkuIu yanl Tttl:215338 • TRABlON
Istanbul T.msllcls lAnkar. T.msllclslIzmlr T. msllc ls l
: Osman Aazi AKSU: Jale BeZKAYA: MellhGOl ER