Avrupa'da atık yönetimi

Atık yönetiminden kaynak yönetimine doğru Federal Almanya Cumhuriyeti

Gabi SchockDGAW e.V. Başkanı

İçindekiler

1. AB ve Almanya'daki yasal çerçeve

2. Atık türleri ve atık miktarları

3. Kağıt geri dönüşümü

4. Bilgilendirme ve Öneriler

5. Geri dönüşüm alanında gelecekteki gelişmeler

1. AB ve Almanya'daki yasal çerçeve

Siyasi ilkeler

• Sınırlayıcı kurallar

(Tehlikelere karşı önlemler)

• Kirleten öder ilkesi

(Maliyeti kirleten üstlenir)

• Sürdürülebilirlik ilkesi

(Gelecek nesillere ilişkin sorumluluk)

Genel atık yönetimi gereklilikleri

Kaynakların azlığı, nüfus artışı ve dünya çapında atık miktarlarının büyümesi dikkate alındığında sürdürülebilir atık yönetimine ihtiyaç duymaktayız.

Nüfus artışı atık

miktarının artması

Kentleşme karmaşık atık ürünler

ekonomik büyüme Karışımların çeşitliliği

Sürdürülebilir atık yönetimi şunları sağlar:

  Hijyen, Sağlık Yaşam kalitesi

Emisyonların minimize edilmesi Çevre koruma (hava, toprak, su)

Geri dönüşüm / Geri kazanım Kaynakların korunması

sonuç

getirileri

İşleyen bir geri dönüşüm ekonomisinin oluşturulması için(Tedarik ve atık yönetimi)

alt yapı, ticari, endüstriyel, kentsel yönlerin yanı sıra

coğrafi ve kültürel etmenler de dikkate alınmalıdır.

Atık mevzuatı

Uluslararası ve AB atık mevzuatı

Uluslararası anlaşmalar (özet)• Tehlikeli Atıkların Sınır Aşırı Taşınması ve Kontrolüne ilişkin

Basel Sözleşmesi (1992 – 170 Devlet + AB üye devletleri)

AB Çerçevesi (özet)• Atık Çerçeve Direktifi, Ambalaj, Elektronik atığı, Ömrünü

Tamamlamış Araç; Pil; Atık Yağ Yönetmelikleri, Tehlikeli Atık, atık yakma, ve çöp alanı düzenlemeleri

• Atık Sevkiyat Yönetmeliği (Bazel Sözleşmesinin Uygulanması)• Atık Önleme ve Geri dönüşüm Stratejisi• Atık yönetimi en iyi uygulamaları

• AB Yönetmeliği

Doğruca

Uyulması ve Üye Devletler tarafından değiştirilmemesi gerekenler

• AB Direktifleri

dolaylı olarak

Uygulanması ve devletlerin iç kanunlarında göre uyarlanması gerekenler

AB Politikasının zorunlu gerekleri

• Atık politikasının temeli olarak Atık hiyerarşisi (2012)

ÖNLEME TEKRAR KULLANIM için hazırlama MALZEME OLARAK KULLANIM VE GÜBREYE DÖNÜŞTÜRME ENERJİ GERİ KAZANIMI ATIK MALZEMELERİN TEKRAR KULLANILMASININ

ÖNLENMESİ

• İşlenmemiş atık için çöp alanına boşaltma yasağı (2020)

• Zorunlu geri dönüşüm hedefleri (2020):

%50 kentsel atık (Kağıt, Plastik, Metal, Cam)%70 inşaat ve yıkım atığı

Avrupa atık yönetim politikası bir kaynak politikası doğrultusunda hareket etmektedir Ticari atık Geri dönüşüm Birliği

hammaddelerin tedarikçisi vatandaşlar / şirketlerdir

Gelecekte sektör ürünlerini "ihale yoluyla temin edecektir" (hammaddelerin güvenceye alınması)

yasal çerçeve birleştirecek ve modernize edecektir

Kaynak ve atık yönetiminde küresel yönetmelik ve normlara doğru eğilim

AB'nin uzun vadeli vizyonu

Almanya’nın Geçmişi

Phase 5Phase 4Phase 3Phase 2 Phase 1

Abfall

Ungeordnete Ablagerung

Geordnete Deponien

Trennung

Behandlung von Sonderabfällen

Verwertung

Energetische Nutzung

Stoffliches Recycling

Abfall als Ressource

Hedefler 1. Aşama: Düzenli bertarafın temin edilmesi (1972) 2 ve 3. Aşama: Çevresel açıdan uygun depolama ve işleme (1986) 4. Aşama: Kentsel atıklar için boşaltma sınırlaması (2005) 4 ve 5. Aşama: Geri dönüşüm ve Kaynak verimliliği

2013

Düzensiz Bertaraf

AtıkDüzenli Çöp Depolama

Özel Atığın İşlenmesi

Enerji Kullanımı

Kaynak olarak Atık

Ayırma

Geridönüşüm

Malzeme Geridönüşümü

1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama 5. Aşama

Politika - atık kanunlarıAlmanya'daki durum (özet):

Federal kanunlar

• Temel Hukuk / Anayasa (yerel yönetimler)• Kanunlar: Federal Emisyon Kontrol Kanunu 1990, Atık Bertaraf Kanunu (1972)

(sıhhi çöp dolumu); Atıkları Önleme ve Bertaraf Kanunu 1986 (önleme ve geri kazanım); Dolaşım Ekonomisi ve Bertaraf Kanunu (1996) (önemli bir işlev olarak aktarma görevi, bertaraf, güvenlik ve ürün yönetimi); Geri Dönüşüm Kanunu 2011 (kaynaklar ve iklim), Çevre Güvenlik Yükümlülüğü Kanunu; Sürücü Mesleki Yeterlilik Kanunu

• Federal Emisyon koruma yönetmelikleri - (17. Federal Emisyon Yönetmeliği: Tehlikeli emisyon sınırları 1990); Geri dönüşüm ve Atık Yönetim Kanunu (atık listesi, tespit, atık yönetimi, Ambalaj 1992, Ömrünü Tamamlamış Araç, Pil, Kanalizasyon Çamuru Direktifi (1992), Atık boşaltma yasaklaması 2001)

• İdari Düzenlemeler (Hava Kalite Kontrolü Teknik Talimatları1986, Tehlikeli Atık Teknik Talimatları 1991, İnsani Atık Teknik Talimatları 1993)

Eyalet Kanunları

Belediye Tüzükleri

Geri Dönüşüm ve Atık Yönetim Kanununa 1996 yılında getirilen değişiklik • AB atık çerçeve direktifinin uyarlanması (AbfRRl–2008/98/EG) Alman kanunlarına• Yeni tanımlar: "Atık olmaktan çıkma topluluğu", "atık ve yan ürün tanımı", "geri kazanma

ile bertaraf arasındaki fark"• Beş seviyeli hiyerarşi: Önleme, tekrar kullanım için hazırlama, geri dönüşüm, enerji

olarak geri kazanım, bertaraf

• Atık önleme programlarının oluşturulması: • Hedef 2012 (devlet/eyaletler için hedef formülasyonu)• Kaynak verimliliğinin geliştirilmesi:• Hedef 2015 (kapsamlı biyolojik atık yakalama)• Hedef 2020 (kentsel atık için %65 geri dönüşüm oranı, %80 inşaat enkaz atığı)• Acil hedef (Geri dönüşüm kutuları / sarı dönüşüm kutusu)• İkili bertaraf sorumluluğunun sağlanması: Toplum + Özel• Katılımcılar için Onay Sürecindeki Bürokrasinin İyileştirilmesi• Atık izlemenin iyileştirilmesi

2. Almanya'da

Atık türleri

Atık miktarı ve

Atık Arzı

Atık türleri ve miktarları

AB Atık Kataloğunda (AAK) 839 atık türü bulunmaktadır

tüm türler altı basamaklı bir sayı ile tanımlanmıştır,

yaklaşık %50'si tehlikeli atıktır ve * işaretini taşımaktadır.

Almanya'da atık oluşumu(tehlikeli atık dahil)

Atık işleme tesislerinden gelen atık

İnşaat ve Hafriyat atığı (yol yapımı dahil)

Diğer Atık (özellikle üretim ve ticaret kaynaklı)3

Yer altı kaynaklarının çıkarılması ve işlenmesinden kaynaklanan atık; 01 gem. EAV dahilindeki tüm atıklar4

Kentsel atık

Atık işleme tesislerinden gelen atık hariç net atık girişi; ilk olarak 2006 yılında atığın bileşeni olarak toplanmaya başlamıştırAtık işleme tesislerinden gelen atık (EAV 1908), insan tüketimine (EAV 1909) ve endüstriyel kullanıma (EAV 1909) yönelik suyun hazırlanmasından, toprak ve yer altı suyunun ıslağından (EAV 1913) kaynaklanan atıklar hariç

2008’e kadar: Üretim ve ticaretten kaynaklanan atık2008’e kadar: Madencilik kalıntıları, tehlikeli olmayan atık

Federal Almanya Cumhuriyetinde 1950'den 1990'a evsel atık gelişimi

KSP = Seramik, Taş, PorselenH.G.T. = hidrolik bağlantılı taban malzemesi PPK=Kağıt, karton, mukavva

Atık-(HM)-terkibi, ton olarak değişim

Metal

Cam

Organik

Kül

2009 yılında Almanya'da kentsel atık terkibi

Bahçe ve Yeşil Alan biyolojik bozunabilir

Diğer atık Yeşil atık kutusundan gelen atı

Yığma atık

Toplam

Belediye tarafından toplanan evsel atık, tehlikesiz endüstriyel

atık

Diğer ayrı toplanmış atık

Cam

Kağıt, Karton, Mukavva

Karışık Ambalaj / Plastik

Metal, Ahşap, Tekstil

2008 yılında artık atıktan daha fazla geri dönüştürülebilir atık

Kalıntı AtıkKalıntı Atık Kalıntı Atık

Bio-atık Kağıt

Cam

Bio-atık

Cam KağıtAmbalaj

Bio-atık

Cam KağıtAmbalaj

Atık oluşumu şunlara bağlıdır:

Nüfusun Artması

Yapıların yaşlanması

Yerleşim yapısı

Yaşam Tarzı

Topografi / İklim

Ekonomi ve Refah

Önemli atık akışlarının geri kazanım oranları (yüzde olarak)

İnşaat ve hafriyat atığıÜretim ve ticaret atığıEvsel atıkTehlikeli AtıkAtık girişi (net)

Atık Yönetimindeki farklı tesislerin sayıları

Biyolojik işleme tesisi

Ayıklama tesisi Isıl geri kazanım tesisi

Mekanik-biyolojik atık işleme tesisi

Çöp Alanlarına Depolama 20082005 – işlenmemiş atıkların çöp alanlarına boşaltılması yasaklanmıştır

Depolama (Sınıf 2) Evsel Atık için

Depolama (Sınıf 0) Tepkimeye girmeyen

atıklar için

Ticari kaynaklı atık akışının dökümü (yüzde olarak)

GSYİH, enflasyon ayarlaması yapılmış Evsel atıkToplam atık girişi

2005 yılında çöp alanlarına işlenmemiş atıkların boşaltılmasının yasaklanması iklimin korunmasına önemli bir katkı sağlamıştır

Yükl

eme

Boşa

ltma

İklime Hasar Verenlerin SonuçAtık Yönetiminde İyileşme CO2 Bilançosunda Azalma

2005 yılından bu yana çöp alanı atıklarının azalmasıyla birlikte iklim gazı emisyonu neredeyse sıfıra indi

İklim gazı emisyonu milyon ton CO2 Eşdeğeri Her yıl atılan evsel çöpe bağlı Toplam İklim Gazı Emisyonu

4. Almanya'da kağıt geri dönüşümü

Eski kağıdın atık durumunu kazanması ne zaman başlar?

gazete ve dergi gibi karışmamış ticari ürünler asla atık haline gelmez.

Ayıklama işlemi sonrasında, şu durumda atık olmaktan çıkan kağıt statüsünü kazanır: kağıt dışı bileşen içeriği %1,5'ten az ise EN 643 uyarınca ayıklanmış kaliteli bir malzeme

- zararlı katkı maddelerinden arındırılmış - yağ veya benzer sıvılar ile görülür bir şekilde kirlenmemiş

2012 Yılında Atık Kağıt Pazarı - Almanya

• Kağıt, Kart. Muk. Üretimi: 22.6 milyon ton (-%0,5)

• Atık kağıt kullanımı: 16.17 milyon ton (+%0,6)

• Atık kağıt ithalatı: 3.6 milyon ton

• Atık kağıt ihracatı: 2.17 milyon ton

Kağıt geri dönüşümü

Almanya son birkaç yıldır geri kazanılmış kağıt net ithalatçısıdır

Yani, Avrupa'dan ve dünyanın her tarafından büyük miktarda atık kağıt almaktadır

Beklenti: Bölge dahilinde ne kadar çok atık kağıt kullanılırsa trafik ve çevre üzerindeki etkiyi o kadar azaltabiliriz

Almanya'da 2002 yılında tespit edilen atık sonrası kağıt menşe oranları

Kaynak: bvse

İşleme

Özel Evsel

Ticari (Endüstriyel, KOBİ)

Doğu Almanya'da atık kağıt fiyat artışı 20

02

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

50

70

90

110

130

150

170

190

210

230

Atık kağıt fiyat artışı - göreli

1.02.1.041.11%

1.02 = Karışık kağıt ve karton (ayıklanmış), ortalama %40 Gazete ve Dergi1.04 = market atığı ve oluklu karton, en az %70 oranında oluklu karton ve kalanı mukavva veya ambalaj kağıdı1.11 = Mürekkep giderme için ayıklanmış özel evsel kağıt, en az %40 gazete ve %40 dergi, maks. %1,5mürekkebi giderilemeyen kağıt ve karton

Kağıt toplama sistematiği

Kabul noktaları

Vatandaşların gazeteleri/dergileri

toplama noktalarına getirmesi

Kağıt fabrikasına taşıma

Yeni Kağıt

Kentsel toplama

Yollara konulan geri dönüşüm kutuları

İşleme merkezine nakliye

Ayıklama tesisine taşıma

Evsel atığın ayıklanmasıAtık Bertarafı

Kağıt fabrikasına veya yurt dışına nakliye

Yeni Kağıt

Basın araçları ile boşaltma

Kamyon kasasında aktarma

Yurt dışı Konteyner

Kaynak: Stora Enso

Vatandaşlar normalde toplama

sistemlerini kullanmakta veya malzemeyi el arabaları ve

bisiklet yoluyla götürmektedir En yakın kağıt fabrikalarına

nakliye

Toplama turları: Enerji tüketimi İşleme merkezine nakliye: Enerji

tüketimi Aktarma: Enerji tüketimi Ayıklama tesisi

yüksek enerji tüketimi, yüksek yatırım ve bakım ihtiyacı

Atık bertarafı: Enerji harcaması Kağıt fabrikasına veya limana nakliye

Kabul noktaları sistemi Kentsel toplama sistemi

Kaynak: Stora Enso

kesinlikle karışmamış malzemeler!

ilgili yurttaşların çevresel bilinci ve

alma sırasında kontrol sayesinde

Derecelendirilemeyen tonlarca kaliteli içerik bulunmaktadır

Ayıklama tesislerinde ayıklama sağlığı sınırlıdır ve ayırma kalitesi iyi değildir

Atık Kağıtların ayıklanmasında

kirlilik tehlikesi

Kabul noktaları sistemi Kentsel toplama sistemi

Kaynak: Stora Enso

• Yanlış atık = atık toplama işinde (atığın ayrı toplanması durumunda) yanlış atıkların toplanan atık içine toplanması, örneğin atık kağıt kutusuna plastik ambalajların atılması için kullanılan terimdir

• Yanlış atık = özellikle kentsel alanlarda ve toplu yerleşimin yüksek olduğu alanlarda yüksek geri dönüşüm potansiyeline sahip atık içinde %50'lere varan oranda artık atık oluşmaktadır

Atık kağıttaki katışıksızlık oranı her bir toplama sistemine

göre farklılık göstermektedir:

Yabancı Madde Sistemi

• Toplama Yığın: < 1,0%

• Depo konteyneri: %2,5

• Tekli atık kutusu: %3,5

• Çoklu atık kutusu: %13,0

Kaynak: bvse

4. Bilgilendirme ve Öneriler

atık danışmanlığının ana amacı = atık önleme,

yani atıkların ortaya çıkmamasını sağlama.

örneğin ambalaj tüketimini azaltarak

örneğin tekrar kullanılabilir ambalajlarla veya biyolojik olarak

bozunabilir malzemelerden yapılan ambalajlarla değiştirerek

diğer amaçlar:

• atık ayırmanın iyileştirilmesi, yani ıskartaların azaltılması

• Atık ve geri dönüşüm fırsatları hakkında eğitim (örneğin atık işlemenin öğretildiği eğitsel faaliyetler yoluyla)

• Çevre dostu bertaraf hakkında tavsiye (çoğunlukla maliyet tasarrufu ile birlikte)

Anaokullarında ve okullarda atık danışmanlığı

Almanya'daki pek çok belediye ana okullara ve

okullara atık eğitimi sunarak:

oyun yoluyla atık ayırmanın öğretilmesini sağlamaktadır Eğitim ve Bilgilendirme (örneğin gübre nasıl yapılır?) Atığın doğru işlenmesi ve atık izleme hakkında geziler, tiyatro oyunları Kullanılabilecek eğitim ve bilgilendirme malzemeleri

Şirketlerde Atık Danışmanlığı

Belediyeler ve çeşitli özel danışmanlar atık ile ilgili danışmanlık sunmaktadır

Danışmanlık konuları şunlardır:

Mevcut kanunlar ve düzenlemeler hakkında bilgilendirme

Muhtemel geliştirilebilecek alanların ve tasarrufların tespiti (örn.

uygun bertaraf ve atık yönetimi yoluyla)

Çalışanların eğitilmesi

Danışmanlık oturumları (Sektör bilgisi, Bölgesel atık ve fiyatlar)

3. Geri dönüşüm alanında gelecekteki gelişmeler

Temel hususlar

• bazı hammaddeler dünya çapında giderek tükenmektedir

• Bu nedenle değerleri artmakta, çok küçük miktarlarda kullanılan hammaddelerin bile geri dönüştürülebilmesi gerekmektedir bu nedenle bu maddelerin geri kazanılmasına veya geri dönüştürülebilir hale getirilmesine yönelik yöntemler geliştirilmelidir.

• Hangi hammaddeler tükeniyor?

• Bu hammaddeler hangi ürünlerde kullanılıyor?

Ürün Tasarımı

Daha az değerli başka ikame hammaddeler kullanılarak aynı işlevlerin elde edilmesi

gelecekte her şey geri dönüştürülemeyecek, nadir kaynakların yerini geri dönüştürülebilir maddelerin almasına yönelik araştırmalar yarar sağlayacak

Bayreuth'taki Bionik Üniversitesi'nden Dr. Scheibel, doğadan ilham alarak

geri dönüşümlü üretime yönelik araştırmalar yapmaktadır

Ürün Tasarımı

Örn. elektronik aletlerde kolayca geri dönüşümü sağlayacak elemanların kullanılması

- Montaj tekniğinin geliştirilmesi: geri dönüştürülebilir malzemelere, geri dönüşüm için sökülmesi amacıyla erişimin kolaylaştırılması

- Geri dönüştürülmüş veya geri dönüştürülebilir malzeme kullanımını teşvik edecek maliyet azaltma çalışmaları

Geri dönüşüm seçenekleriAvrupa'daki atık kaynakları

AB 27 Üye devletlerinde çöp alanlarına boşaltılan veya önemli bir enerji sağlamaksızın yakılan büyük miktarlarda ikincil hammadde bulunmaktadır

Plastik ve EBS ile ilgili 17 seçili cüruf akışı üzerinde araştırma yapılmıştır: - Bu akışların sadece %55'ine tekabül eden 675 milyon tonu ikincil hammadde

olarak geri dönüştürülmekte veya enerji üretiminde yakıt olarak kullanılmaktadır.

Malzeme döngüsündeki maddelerin daha da azaltılmasına ilişkin koşullar:- Daha sıkı atık mevzuatı (örn. geri dönüşüm oranları hakkında)- Çöp boşaltma yasaklamaları- İkincil hammadde kullanımına yönelik ekonomi araçları ve teşvikler- Ayrışık toplama sistemlerinin geliştirilmesi ve genişletilmesi- Atığın önlenmesine yönelik ekonomi teşvikleri- Güçlü ürün yönetimi

Atık yönetiminden kaynak mevzuatına doğru

Kaynak: EUWID, 29.09.2009 – „Europäischer Sekundärrohstoffatlas 2006“, Prognos

Geri dönüşüm Seçenekleri

Geridönüştürülebilir malzemeler için geçici depolama alanının oluşturulması

Atıktan ürünün (maddenin) üretildiği geri kazanım merkezlerinin oluşturulması

Pratik Demontaj kontrollü malzeme akışı, geliştirme yardımı: teknoloji de kullanılabilir hale getirilmelidir

- Sanayi ülkelerinde hammaddelerin geri dönüşümü - Geri kazanım

Ekolojik bilanço: şu ana kadar dikkate alınmayan kriterler de geri dönüşüm bakımından dikkate alınmalıdır

Elektrikli (elektronik) aletlerin geri dönüşümü için gerekenler:

Bellek çipi (teknik veriler: Kullanım ömrü, üretici, satıcı ve kullanım amacı bilgileri dahil üretim verileri)- kusurlar hakkında ön uyarı- Malzemelerin sınıflandırılması

Aletler, sabit telefon /cep telefonu kullanılarak sorgulanabilir (çalışma süreleri, alıcı bilgileri, önceki sahip, değiştirilen parçalar vb.)

Geçmeli ve delikli parçaların kullanımı (kolay onarım) Geridönüşüme uygun, eş boyutlar

- Örneğin farklı üreticilerin yapı gruplarının kullanılması- İşlevsel açıdan eşdeğer parçalar ile değiştirilebilirlik

Gelecekte kaynak geri dönüşümü2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması

Gelecekte kaynak geri dönüşümü2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması

Yeni yasal çerçeve:

Müşteriler için fatura

Üreticiye geridönüştürülmüş parça kullanımı için sübvansiyon ödenmesi

Geri dönüştürülmüş ürünler veya parçalar için pazar garantisi

Emtia toplama, işleme ve emtia ticaretine yönelik firma kuruluşlarının desteklenmesi

Bir geri dönüştürülmüş emtia borsasının kurulması

Geri dönüştürülmüş malzemelerin uluslararası ticareti

- Güney Avrupa ve Gelişmekte Olan Ülkelerin dahil edilmesi

Geçiş aşamasındaki önlemler:

Metallerin daha az kırpılması ve eritilmesi

Eski çöp alanlarının yeni bir hammadde kaynağı olarak açılması

Bertaraf masrafları dahil maliyetin belirlenmesi

2030 yolunda ilk başarılar:

Geridönüşüme yönelik evler dışında, çöp satıcılarının ortaya çıkması

Hammadde tüketimi olmaksızın geri dönüştürülebilir malzemeler yoluyla sık tüketilen cihazlarda sürekli teknik yenilik

Gelecekte kaynak geri dönüşümü2030 yılı için vizyon, elektrikli aletler örneğinin kullanılması

Yetkin bir ortak, DGAW

DGAW, geri dönüşüm kutuları, geri dönüşüm oranları ve kentsel toplama gibi güncel konular hakkında yürütülen tartışmalara etkili bir şekilde dahil olmaktadır ve ulusal seviyede, Avrupa'da ve giderek büyüyen bir uluslararası seviyede gelişen bilgi, deneyim, eğitim ve iletişim platformu haline gelmiştir.

DGAW, farklı bir hammadde ekonomisi için sektör ile politika arasında iletişimi sağlamaktadır ve arzu edildiği takdirde teknik uzmanlık bilgisi ve yenilikçilik bakımından da aracılık sunabilmektedir.

… ve sorularınız!

Gabi Schock

Deutsche Gesellschaft für Abfallwirtschaft e.V.

gabi@schock.org

info@dgaw.de