avrupa birliği ve türkiye İlişkileri Ünite 1-2-3-4 (Özetler)

NorFULL Paylam Mekan | www.norfulpaylasim.com Sayfa 1

NTE 1

TRKYE-AVRUPA BRL (ORTAKLIK) LKLER Trkiye-Avrupa Birlii (Ortaklk) likilerinin Ortaya k Trkiyenin Avrupa Ekonomik Topluluuna Mracaat

Trkiye, tarihte en byk bar projesi olarak nitelendirilen Avrupa btnlemesi hareketine de ilgisiz kalmayarak, 31 Temmuz 1959de bu hareketin en nemli rgtlenmesi olan Avrupa Ekonomik Topluluuna (AET, bugnk adyla Avrupa Birliine) bavurmutur. Bu bavurunun altnda birok neden yatmaktadr. Bunlar genel olarak yle sralanabilir: Batllama ve adalama abalarn srdrme, Souk Sava dneminde siyasi ve ekonomik izolasyondan ve Sovyetler Birliinin basksndan kurtulma, Bat Bloundaki yerini ekonomik entegrasyonla destekleme, ABD karsnda denge aray, Avrupa Ekonomik Topluluunun yardmlarndan yararlanma ve Avrupa Ekonomik Topluluu ye devletlerindeki mevcut pazar payn koruma, Avrupada Yunanistann aleyhteki giriimlerine engel olma. Trkiyenin ivedilikle Toplulua balanma isteinin iki nemli nedeni bulunduu, dnemin Trk yetkililerince u ekilde aklanmtr:

Trkiye, uzun dnemde Bat Avrupada kurulabilecek siyasal bir birliin dnda kalmak istememektedir. te yandan, Trkiye, gmrk birlii iinde Yunanistana verilecek ticari tavizlerden de yoksun kalmamak amacndadr. Topluluk tarafndan Trkiyenin bavurusuna olumlu yaklalmasnn en nemli nedeni: ye devletlerin Souk Sava dneminde yaadklar gvenlik kayglardr.

Topluluk ye devletleri, Trkiyenin Dou Blou lkelerine yaknlamasn engelleyerek Dou Akdenizin kendi kontrolleri altnda kalmasn salamak istemilerdir. Yeni kurulan Topluluun kendini uluslararas alanda tantma ve zellikle de Avrupada kendisine alternatif bir oluum olarak kan EFTA karsndaki konumunu glendirme istei de bavuruya olumlu yaklalmasnn dier bir nedeni olmutur. EFTA: Avusturya, Birleik Krallk, Danimarka, sve, svire, Norve ve Portekiz tarafndan 4 Ocak 1960da Stokholmde imzalanan antlama ile kurulan Avrupa Serbest Ticaret Birliidir. Ortakln Kurulmas Avrupa (Ekonomik) Topluluunu Kuran Antlama:

Avrupa (Ekonomik) Topluluunun kurucu antlamasdr. Antlama, 25 Mart 1957de Romada imzalanp 1 Ocak 1958de yrrle girmitir. O tarihten beri yrrlktedir.

Lizbon Antlamasyla ad Avrupa Birliinin leyiine Dair Antlama olarak deitirilmitir. Trkiyenin bavurusuna Topluluk Konseyi tarafndan verilen cevapta, Trkiyenin kalknma dzeyinin tam

yeliin ykmllklerini stlenmesine imkn vermedii belirtilerek, Avrupa Ekonomik Topluluunu Kuran Antlamann 238. Maddesi temelinde tam yelik koullar gerekleinceye kadar geerli olacak bir ortaklk ilikisinin kurulmas nerilmitir. nerinin dnemin Trk Hkmetince kabul edilmesi zerine taraflar arasnda bir ortaklk anlamas imzalanmas iin mzakerelere balanmtr. Ancak mzakereler, bir yandan Topluluk ye devletleri arasnda Trkiye ile imzalanacak ortaklk anlamasnn amac ve ierii konusunda oluan gr ayrlklar, te yandan Trkiyede meydana gelen i siyasi alkantlar nedeniyle birok kez kesintiye uram ve toplam drt yl srmtr. ANKARA ANTLAMASI:

Anlama, 12 Eyll 1963te Ankarada imzalanm ve taraflarn i hukuklarnda onaylanmas ve GATT izninin alnmas srelerinin ardndan 1 Aralk 1964te yrrle girmitir. Bylece Trkiye, Yunanistann arkasndan Topluluk ile ortaklk kuran ikinci lke olmutur. Ortaklk: Topluluk (Birlik) ile devletler veya uluslararas rgtler arasnda zel amalar gden ve karlkl hak ve ykmllkler ve ortak tutum ve zel usuller ieren bir akdi ilikidir. 1963 Tarihli Ankara Anlamas Anlamann Kapsam,Ankara Anlamas, Giri blm 33 madde ieren ana metin, Bir geici protokol, Bir mali protokol, Son senet ve igc konusunda taraflar arasnda teati edilen mektuplardan olumaktadr.

Ayrca Anlamann ana metnine; 1 niyet bildirisi, 2 yorum bildirisi ve Federal Alman Hkmetine ait 2 bildiri eklenmitir.

Anlamann ana metninde; Ortaklk ilikisinin amac, Gmrk birlii,


Tarm, Mallarn, kiilerin, sermayenin ve hizmetlerin serbest dolam, Ulatrma, Rekabet, Mevzuat ile ekonomik ve ticari politikalarn uyumlatrlmas, Ortaklk kurumlar, Trkiyenin tam yelik imknlar, Ortaklk ilikisinde kabilecek uyumazlklarn zm gibi konulara ilikin hkmler ngrlmtr. Ana metnin ekini tekil eden protokollerde ise ortakln hazrlk dneminde Topluluk tarafnca tek tarafl olarak Trkiyeye tannacak ticari ve mali ayrcalklar dzenlenmitir.

Protokol: Devletler veya uluslararas rgtler arasnda bir toplant, oturum, grme sonunda imzalanan akdi belgedir.

Bildiri: Resm bir makam, kurum veya resm olmayan bir rgt, topluluk tarafndan herhangi bir durumu ilgililere duyurmak iin yazlan yaz, tebli, deklarasyon, manifestodur.

Mevzuat: Bir lkede yrrlkte olan yasa, tzk, ynetmelik vb. yazl hukuk kurallarnn tmn ifade eden bir kavramdr Anlamann Amac:

Anlamann amac, Trkiyenin Toplulua entegrasyonunu salamaktr. Bu entegrasyon aamal olarak geliecek ve srasyla ekonomik ve siyasi temelde gerekleecektir. Bu erevede Anlamann ekonomik amac, Trkiye ekonomisinin hzlandrlm kalknmasn ve Trk halknn istihdam seviyesinin ve yaam koullarnn ykseltilmesini salama gereini tm ile gz nnde bulundurarak, taraflar arasndaki ticari ve ekonomik ilikileri aralksz ve dengeli olarak glendirmeyi tevik etmektir. Bu amacn gerekletirilmesi iin bir Gmrk Birliinin gittike gelien ekilde kurulmas ngrlmtr.

Gmrk Birlii: Taraflar arasndaki ticarette mevcut gmrk vergileri, e etkili vergiler ve miktar kstlamalaryla her trl e etkili tedbirin kaldrld ve ayrca birlik dnda kalan nc lkelere ynelik olarak da ortak gmrk tarifesinin uyguland bir ekonomik entegrasyon modelidir.

Entegrasyon: Btnlemek, birlemek, uyum salamak anlamna gelir. NOT: Bu noktada hemen belirtilmelidir ki Gmrk Birlii, Anlama'nn asl amac deildir. Amalara ulama aralarndan sadece biridir, ancak en nemlisidir. Anlamann siyasi amac ise Anlamann giri blmnde Trk halk ile Avrupa Ekonomik Topluluu iinde bir araya gelmi halklar arasnda gittike daha sklaan balar kurmak olarak aklanmtr. Yine Anlamann giri blmnde, bu dorultuda Trk halknn yaama seviyesini iyiletirme abasna Avrupa Ekonomik Topluluunun getirecei destein, ileride Trkiyenin Toplulua katlmasn kolaylatrmasn kabul ederek... eklinde bir vurgu yaplmtr. Bu dzenlemelerden aka anlalmaktadr ki Ankara Anlamasnn temel ve nihai amac: Trkiyenin Toplulua (Birlie) tam yeliidir. Bu balamda Anlama, ncelikle Trkiyenin tam yeliin getirecei ekonomik, sosyal ve hukuki dzeydeki ykmllklerini yerine getirmesini ve belli bir ekonomik gelimilik dzeyine ulamasn katlmann n koulu olarak hkme balamtr. Bu yzden Anlama, tam yelie gtren ortaklk anlamas olarak nitelendirilmektedir. Ortaklk ilikisi, Trkiyeyi Topluluk (Birlik) yeliine hazrlama ilevi grecektir. Tam yelie Gtren Ortaklk Anlamas: Avrupa Birlii uygulamasnda byle bir anlama Trkiye ve Yunanistan dnda hibir lkeyle imzalanmamtr. Anlamann Dnemleri Anlamada, ortakln birbirini izleyen hazrlk, gei ve son dnem olmak zere toplam dnemden geerek geliecei ngrlmtr. Ortakln bir dneminden dier dnemine gei otomatik ekilde deil taraflarca belirlenecektir.

Ortakln ilk evresini oluturan hazrlk dnemi, Trk ekonomisinin taraflar arasnda kurulacak olan gmrk birliine hazrlanaca dnemdir. Bu dnem, Anlamann yrrle girdii 1 Aralk 1964 tarihi itibaryla balamtr. Ortakln hazrlk dneminin usul ve esaslar Geici Protokol ve Mali Protokolde dzenlenmitir.

Dnemin sresi 5 yl olarak ngrlm ve Trkiyenin talebi hlinde Geici Protokolde belirlenen usullere gre bu srenin 10 yla kadar uzatlmas da mmkn klnmtr.

Dnemin asl amac, Trkiyenin ekonomik ve sosyal geliimini salamaktr. Onun iin Trkiye, bu dnemde hibir ykmllk altna girmemitir. Ayrca ekonomik yardm ve imtiyazlar verilmitir.

Nitekim Trkiyenin ihracat stnl olan baz (tarm) rnlerine tercihli tarife uygulanmas ve belirli bir miktar kredi yardm yaplmas kararlatrlmtr. Ortakln ikinci dnemi gei dnemidir.

Hazrlk dneminden gei dnemine intikal otomatik olmayp gei dneminin koullarnn ayr bir protokol ile dzenlenmesi gerekmektedir.

Ortakln gei dnemi, belirli istisnalar dnda 12 yl srecek ve kit taraflarn karlkl ve dengeli ykmllkleri esasna dayanacaktr.


Trkiye ile Topluluk arasnda gmrk birliinin tedricen kurulmas, Trkiyenin ekonomi politikalarnn Topluluun politikalarna yaknlatrlmas, bunun iin de gerekli ortak eylemlerin gelitirilmesi gei dneminin ncelikli hedefleri olarak ngrlmtr.

Ortakln son dnemi ise gmrk birliine dayanacak ve kit taraflarn ekonomik ve sosyal politikalar arasndaki koordinasyonun glendirilmesini salayacaktr.

Tarm rnleri ticaretinde ncelikle tavizli rejimin geniletilmesi ve daha sonra aamal olarak serbest dolama geilmesi, kiilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbest dolamnn salanmas ynnde somut admlar atlmas, Trkiyenin geni anlamda rekabet hukuku dzenlemeleri ve uygulamalarnn Topluluk sistemiyle giderek tam uyumlu hle getirilmesi gerekmektedir

Anlamada hazrlk dneminden gei dnemine intikalin aksine gei dneminden son dneme gei ekli dzenlenmemitir.

Anlamann Genel Mahiyeti ve erii Anlama, karma szleme olarak Topluluk ye devletlerinin katlm altnda akdedilmitir. Ancak, ortaklk

ilikisinde Trkiyenin asl muhatab Topluluk yesi devletler deil Topluluun (Birliin) kendisidir. nk Anlamann 1. maddesi gereince ortaklk Trkiye ile Topluluk arasnda kurulmutur.

NOT: Ankara Anlamas,Toplulua sonradan katlan ye devletler bakmndan uygulama alan bulmaz. nk Ankara Anlamas, esnek snrlar ilkesini kabul etmemektedir.Bundan dolay,Avrupa Ekonomik Topluluuna/Birliine sonradan katlan devletler iin protokoller imzalanmtr.

Anlamann eit statye sahip iki taraf bulunmaktadr. yle ki ortakln kurumlar, bir yanda Trkiye Cumhuriyetinin temsilcileri, dier yanda Topluluun ve ye devletlerin ortak temsilcilerinden olumakta ve kararlarn oy birlii ile almaktadrlar. Anlama ekonomik, sosyo-kltrel ve siyasi boyutlar iermektedir. Anlama, ierik olarak AET-Yunanistan Ortaklk Anlamas rnek alnarak hazrlanmtr.

Ancak Anlamada,Topluluk ye devletleri arasnda oluan gr aykrlklar ve baz ye devletlerin Trkiyeye souk bakmalar yznden somut hkmlere yer verilememi sadece ortaklk ilikisinin genel ilke ve kurallarna ilikin bir ereve saptanabilmitir. Dolaysyla Anlama, mahiyeti itibaryla bir ereve anlama nitelii tamaktadr. Anlamada, ortakln amac, hedefleri, temel ilkeleri, hedeflere ulamak iin geilecek balca evreler ve mekanizmalar belirlenmitir.

Anlama, ana ilke ve temelleri bakmndan Avrupa (Ekonomik) Topluluunu Kuran Antlamann hkmlerinden esinlenerek (veya onlar rnek alnarak), iinde mallarn, kiilerin, hizmetlerin ve sermayenin ortak bir rekabet dzeni erevesinde serbeste dolaabilecei bir ekonomik alan kurulmasna ynelik bir program dzenlemektedir.

Bu erevede Anlamann temelini gmrk birlii oluturmaktadr. Bunun dnda; 1-Tarm (m. 11), 2-ilerin serbest dolam (m. 12), 3-Yerleme serbestisi (m. 13), 4-Hizmetlerin serbest dolam (m. 14), 5-Ulatrma (m. 15), 6-Rekabet ve vergi (m. 16), 7-Mevzuat ve ekonomi politikalarnn uyumlatrlmas (m. 16-17),

Sermaye ve demelerin serbest dolam (m. 18-20) konularna ilikin hkmlere yer verilmitir. Karma Szleme: iki tarafl ve ok tarafl anlamalarn zelliklerini tayan anlamalara denir.

AET-Yunanistan Ortaklk Anlamas: 9 Temmuz 1961'de AET ile Yunanistan arasnda imzalanan ortaklk anlamasdr. Anlama, Yunanistan'n 1981 ylnda Avrupa Topluluklarna katlmasyla sona ermitir. Akit taraflarn ortaklk rejimin uygulamasnda iki temel ykmllkleri sz konusudur.

Birincisi, 7. maddede belirtilen Szlemeye Sadakat ykml, kincisi ise 9. maddede ngrlen Ayrmclk Yasa dr.

Szlemeye Sadakat Ykml: Devletlerin imzaladklar uluslararas anlamaya uymak zorunda olduklarn ifade eden ve sze ballk (ahde vefa, pacta sund servenda) ilkesinden kan bir ykmlktr. Ayrmclk Yasa: Ayn durumdaki bireylere farkl, farkl durumdaki bireylere ayn muamele yapma yasadr. Anlama, sreklilik arz eden bir hukuki iliki ngrdnden ayrca kurumsal hkmler iermektedir. Anlamann 6. maddesinde ortaklk rejiminin uygulanmas ve giderek gelimesini salamak zere kit taraflarn bir araya gelebilecei bir Ortaklk Konseyinin kurulmas ngrlmtr. Ortaklk Konseyi: Ortakln karar organdr. Ortaklk Konseyi, Ortaklk rejiminin yrtlmesini salamak zere geni yetkilerle donatlm ve taraflar iin balayc kararlar alma yetkisine sahiptir. Ortaklk Konseyi, grevlerinde kendisine yardm edebilecek her komiteyi ve Anlamann iyi yrtlmesi iin gerekli ibirlii ve devamlln salayacak bir komite kurmaya karar verebilir. Ortaklk Konseyi, bu yetkilendirmeye dayanarak bir dizi komite kurmutur.Anlamada anlamazlklarn zm iin bir usul belirlenmekle birlikte, herhangi bir yarg organ ngrlmemitir. Anlama, kural olarak amalar gerekleene kadar yrrlkte kalacaktr. Ancak uluslararas hukukun genel esaslar erevesinde Anlamann sona erme durumlar sz konusu olabilir. Ortaklk Rejiminin Uygulanmas Hazrlk Dnemi (1964-1973) Topluluk ye devletleri, ortakln hazrlk dneminde Trkiyeden lkelerine yaplacak ttn, zm, kuru incir, fndk, turungiller, arap, dokuma ve su rnleri ithalat iin belli kotalarda gmrk indirimi uygulamlardr.


Bunun yannda, Mali Protokol uyarnca Trkiyeye hazrlk dnemi (1964-1969) iin 175 milyon ECU tutarnda Topluluk kredisi verilmitir. Bu Protokol ile salanan kredilerin tm kullanlmtr. Bununla birlikte, hazrlk dneminde Trk ekonomisine beklenilen katklar salanamamtr. Ayrca Yunanistan ile yaanan sorunlar gn getike daha da bym ve Yunanistann Topluluk ile daha gl ortaklk ilikisine sahip olduundan bu farkn kapatlmas zorunlu olmaya balamtr. Bu yzden Trkiye, bir an nce gei dnemine geilmesinin yararl olaca dncesiyle 16 Mart 1967de yaplan 5. Ortaklk Konseyi toplantsnda gei dneminin koullarn ve uygulama usullerini belirleyecek protokoln imzalanmasna ynelik gerekli hazrlklara balanmasn Topluluk tarafna iletmitir. Bu talep Topluluk tarafndan pek memnuniyetle karlanmam olsa da sonunda Trkiyenin istei dorultusunda 6 ubat 1969da grmelere balanmtr. Grmeler, 23 Kasm 1970de Katma Protokoln imzalanmasyla noktalanmtr. Hazrlk dnemi, Katma Protokoln yrrle girmesine kadar devam etmitir. ECU (European Currency Unit) Avrupa Para Birimi anlamna gelir. Kaydi paradr. 1998 yl sonuna kadar kullanlan ECU, Euro nun 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren kullanlmaya balanmasyla yrrlkten kalkmtr. Katma Protokol ve Gei Dnemi (1973-1996)

Katma Protokol, 23 Kasm 1970de Brkselde imzalanm ve taraflarn i hukuklarnda onaylanmas ve GATT izninin alnmas srelerinin ardndan 1 Ocak 1973te yrrle girmitir. Bylece hazrlk dnemi sona ermi ve gei dnemi balamtr. Katma Protokoln taraflarn i hukuklarnda onaylanmas ilemlerinin gecikecei anlaldndan 21 Temmuz 1971de Protokoln sadece ticari hkmlerini nceden yrrle koyan bir geici anlama imzalanmtr. Bu Geici Anlama 1 Eyll 1971de yrrle girmitir. Bylece gei dnemi fiilen daha nce balamtr.

Katma Protokol, Ankara Anlamasnda yer alan hkmlerin Trkiyenin ekonomik durumuna uygun bir biimde yrrle konulmasn salayan ve 64 maddeden oluan bir Uygulama Anlamasdr.

Katma Protokol, ortakln gei dneminin uygulanmasna ilikin koullar, usulleri, sra ve sreleri

belirlemekte; Sanayi rnlerinde gmrk birlii, Tarm iin tavizli rejim, gcnn serbest dolam, Yabanc sermaye, Yerleme serbestsi, Rekabet ve devlet yardmlar, hracatn desteklenmesi Mali yardmlar gibi temel konularda hkmler iermektedir.(NEML) Katma Protokoln gei dnemine ilikin temel ilkeleri unlardr: Taraflar arasndaki ilikilerin karlkl ve dengeli olma esasna dayanmas, Taraflar arasnda bir gmrk birliinin aamal ekilde kurulmas, Taraflarn ekonomi politikalarnn yaknlatrlmas Ortak faaliyetlerin gelitirilmesi

Topluluk taraf, Geici Anlama ile 1971 yl itibaryla baz petrol ve tekstil rnleri dnda Trkiyeden ithal ettii tm sanayi mallarna uygulad gmrk vergilerini ve miktar kstlamalarn tek tarafl olarak kaldrmtr.

Ayrca Topluluk taraf, Trkiyenin sanayi rnleri ihracatna tam serbest salamann dnda Trk tarm rnlerine eitli srm kolaylklar tanmtr.

Trkiye ise Topluluk kl mallara uygulanan gmrk ve e etkili vergilerini 12 ve 22 yllk sreler iinde aamal ekilde kaldrmay ve ayn dnem iinde Topluluun ortak gmrk tarifesi ve tarm politikasna uyum salamay taahht etmitir.

Ortak Gmrk Tarifesi: Aralarnda gmrk birlii kuran lkelerin birlik dndaki lkelere uyguladklar ortak vergi tarifesidir.

Katma Protokolde, Topluluk ile Trkiye arasnda Gmrk Birliini aan bir ekonomik btnleme ngrlmtr. Gmrk Birlii hkmleri gibi dorudan etkiye sahip deildir. Bunlarn uygulanabilmesi iin Ortaklk Konseyi kararlar gereklidir.

Dorudan Etki: Bireylerin, ek uygulama ilemlerinin yaplmasna ihtiya gstermeyen, yeterince ak ve koulsuz olan hukuk kurallarn mahkemelerde veya idari kurumlarda dier bir gerek veya tzel kiiye ya da devlete kar ileri srebilme hakkn ifade eden kavramdr. te yandan Katma Protokol, ortaklk hkmlerinin uygulanmas ve gelitirilmesi konusunda iki snr koymutur. Birincisi, Trkiyenin Protokoln kapsamna giren alanlarda ye devletlerin Roma Antlamas uyarnca birbirlerine tandklarndan daha elverili olan ilemlerden yararlanamayacak olmasdr. kincisi ise taraflarn ciddi ekonomik zorluklar ile karlamalar durumunda koruma nlemlerine bavurabilecek olmasdr. Bu balamda Katma Protokol, Trkiyenin lehine baka koruma hkmlerine de yer vermitir.

Mali Protokoller(1971-1977) Gei dneminde Trkiyeye mali yardmlarn yaplmas iin iki mali protokol imzalanmtr.


Bu protokollerden ilki olan kinci Mali Protokol, 23 Kasm 1970 tarihinde Katma Protokol ile birlikte imzalanm ve 1 Ocak 1973te yrrle girmitir.

Sz konusu Protokol, 1971-1977 dnemini kapsamtr. Trkiye, bu Protokol ile yalnz Topluluk btesinden verilen kredilerden deil, Avrupa Yatrm Bankasnn

(AYB) z kaynaklarndan verilen kredilerden de yararlanma imkn bulmutur. Bu Mali Protokol erevesinde 195 milyon ECU Topluluk btesinden, 25 milyon ECU AYB z

kaynaklarndan olmak zere, toplam 220 milyon ECU tutarnda kredinin Trkiyeye verilmesi ngrlm ve tamam Trkiye tarafndan kullanlmtr.

Bundan baka, kinci Mali Protokoln yrrlk sresi iinde Toplulua yeni katlan devletin (ngiltere, rlanda ve Danimarka) de mali yardma katlmasn salamak amacyla ortakln bu yeni yelere de geniletilmesini salayan Tamamlayc Protokole konulan bir hkmle, Trkiyeye 47 milyon ECU tutarnda bir ek kredinin verilmesi kabul edilmitir.

nc Mali Protokol, 12 Mays 1977de imzalanm ve 1 Mays 1979da yrrle girmitir. Bu Protokoln 31 Ekim 1981e kadar uygulanmas ngrlm ancak daha sonra sre uzatlmtr. Bu Protokol erevesinde Trkiyeye 220 milyon ECUlk ksm Topluluk btesinden, 90 milyon ECUlk ksm ise AYB z kaynaklarndan olmak zere, toplam 310 milyon ECU tutarnda bir kredi verilmitir. Kredinin tamam Trkiye tarafndan kullanlmtr.

2/80 sayl Ortaklk Konseyi Karar uyarnca Topluluk, ayrca 1980 ylnda zel bir i birlii fonu kurmu ve Trkiyenin salk, eitim, evre ve turizm gibi alanlarda yapaca almalarda tehizat ve yabanc uzman veya eitimci ihtiyacn karlamak zere 75 milyon ECUluk hibe yardm yapmtr. Gei Dneminin Uygulanmas

Kbrsa asker mdahale sonras Topluluk ye devletleriyle siyasi ilikilerin gerginlemesi zerine Trkiye, Ocak 1978de yaplmas gereken gmrk vergisi indirimlerini Katma Protokoln 60. maddesinde ngrlen imkn kullanarak ertelemitir.

Balangta sadece ekonomik olan sorunlar, 12 Eyll 1980 asker ynetimi dneminde nitelik deitirerek gittike siyasi boyut kazanmaya balamtr.

Yunanistann 1980de Toplulua tam ye olmas siyasi sorunlar daha da artrmtr. Topluluk, bu gelimelerin sonucunda Trkiye ile siyasi ilikilerini dondurarak mali i birliini askya almtr.

Nitekim 1981 yl sonras dnem iin hazrlanan Drdnc Mali Protokol, 19 Haziran 1981de paraflanm olmasna ramen Kasm 1981de siyasal nedenlerle dondurulmutur.

Bu Mali Protokol, 5 yllk bir dnem iin 600 milyon ECU tutarnda bir mali yardm yaplmasn ngrmekteydi.

Bu dnemde Katma Protokoln sadece ticari hkmleri ilemeye devam etmi, dier hkmlerin uygulanmas Topluluk tarafnca durdurulmutur.

Trkiye, Ankara Antlamasnda ngrlen tedrici btnleme srecinin tamamlanmasn beklemeden 14 Nisan 1987 tarihinde yelik bavurusu yapmtr. Tam yelik ile ayrca Yunanistan karsnda bir denge de kurulacakt.

Komisyon, Trkiyenin tam yelik bavurusuna ilikin olarak 18 Aralk 1989da aklam olduu grnde, ncelikli olarak kendi i btnlemesini tamamlamadan Topluluklarn yeni bir yeyi daha kabul edemeyecei; Trkiyenin, Topluluklara katlmaya ehil olmakla birlikte, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelimesi gerektii ifade edilmitir.

Gr: Balayc olmayan Topluluk (Birlik) tasarruflardr. Grler, daha ok siyasi ve etik deer tamakta olup Konsey, Konsey-Parlamento ve Komisyon

tarafndan verilebilmektedir. Bu dnemde Katma Protokolde ngrld gibi Gmrk Birliinin 1995 ylna kadar tamamlanmas iin

gerekli hazrlklar hzlanmtr. Taraflar arasnda iki yl boyunca yaplan teknik ve siyasi grmelerin sonular bir karar taslanda zetlenmi ve 6 Mart 1995 tarihli Ortaklk Konseyi toplantsna sunulmutur.

Son Dnem (1996-) Son Dnemin Uygulamaya Konulmas 6 Mart 1995de Brkselde gerekletirilen 36. dnem Ortaklk Konseyi toplantsnda, ortakln (Gmrk Birliinin) son dneminin 1 Ocak 1996 tarihinden geerli olmak zere uygulamaya konulmas kararlatrlm ve Gmrk Birliinin Son Dneminin Uygulamaya Konmasna likin 1/95 sayl Karar kabul edilmitir.

Bu Kararn 1 Ocak 1996da yrrle girmesiyle birlikte ortakln (gmrk birliine) gei dnemi sona ermi ve son dnemi balamtr.

Toplantda, Gmrk Birliinin son dnemini uygulamaya koyan 1/95 sayl Ortaklk Konseyi Kararnn (OKK) dnda u dzenlemeler kabul edilmitir:

Taraflar arasndaki ilikilerin Ankara Anlamasnn ngrmedii alanlarda da glendirilmesini amalayan bir Tavsiye Karar (Ortaklk ilikilerinin gelitirilmesine ilikin lke Karar),

Trkiyenin nc lkelere kar 1 Ocak 2001e kadar ortak gmrk tarifesinin zerinde vergi uygulayaca hassas rnleri belirleyen 2/95 sayl Karar,

Trk ekonomisinin Gmrk Birliine bal olarak geirecei deiiklikler esnasnda ihtiya duyaca mali yardm ve i birliinin erevesini belirleyen Topluluk Deklarasyonu.

1/95 sayl OKK, 66 madde, baz maddelere ilikin ortak ya da tek tarafl 17 bildiri ve 10 ek ten olumaktadr. Karar, Gmrk Birliinin tamamlanmas ve ileyiine ilikin olarak balca u konularda hkmler iermektedir:

Mallarn serbest dolam (taraflar arasnda gmrk vergisi ve miktar kstlamalar nn kaldrlmas ve Topluluun ortak gmrk tarifesine uyum), Topluluun teknik mevzuatna uyum,


Topluluun ortak ticaret politikasna uyum, Topluluun tercihli gmrk rejimlerinin stlenilmesi, Topluluun ortak tarm politikasna uyum ve tarm rnleri ticaretinde uygulanacak tercihli rejim, Topluluk Gmrk Koduna uyum ve karlkl idari i birlii,

Mevzuat yaknlatrlmas (Fikr, snai ve ticari mlkiyetin korunmas; Gmrk Birliinin rekabet kurallar; ticari korunma aralar; kamu almlar; vergilendirme), Kurumsal hkmler (Gmrk Birlii Ortak Komitesi; danma ve karar usulleri; uyumazlklarn zm; korunma tedbirleri).

NOT: Gmrk Birliinin uygulanmasnda 1/95 sayl OKK'nin kurallarnn yan sra Ankara Anlamas ve Katma Protokoln genel hkmleri de dikkate alnmas gerekmektedir. Buna karlk, Katma Protokoln Gmrk Birliinin kurulmasna ilikin hkmlerinin uygulanmas artk sz konusu deildir.

Temel tarm rnleri iin hlen 1/98 ve 2/2006 sayl OKK erevesinde tercihli ticaret rejimi uygulanmaktadr. Kmr ve elik rnleri ise 1 Austos 1996 tarihinde yrrle giren Serbest Ticaret Anlamas kapsamnda ilem grmektedir.

Tercihli Ticaret Rejimi: Anlamaya taraf lkelerin tek yanl veya karlkl olarak belirli mallar zerindeki gmrk tarifelerinde indirimde bulunmalarna dayanan en dar kapsaml iktisadi btnleme aamalarndan biri erevesinde uygulanan rejimdir.

Serbest Ticaret Anlamas: Taraflar arasnda ticareti kstlayan veya engelleyen gmrk vergileri ve tarife d engellerin kaldrlarak bir serbest ticaret alan oluturulmasn salayan, ancak nc lkelere ortak bir tarife uygulama ykmlln iermeyen bir anlamadr.

Avrupa Topluluu/Birlii Pazar: Avrupa Topluluunun Birliinin ierisinde mallarn, kiilerin, hizmetlerin ve sermayenin serbeste dolaabildii, i snrlar olmayan bir alann ifade eder. Gmrk Birlii Kapsamnda Gerekletirilen Uyum almalar

1 Ocak 1996 tarihine kadar yaplacak olan almalara ve ardndan 1/95 sayl OKK de yer alan ykmllklere ilikin takvimlere uyulabilmesini salamak iin bir Babakanlk Genelgesi (95/10 sayl Genelge) karlmtr. Ayrca Gmrk Birliinin dzgn ileyiini salamak ve uyum almalarnn ngrlen takvimlere paralel olarak gerekletirilmesi amacyla 1998/31 ve 1999/46 sayl Babakanlk Genelgeleri yrrle konulmu ve zellikle son Genelge ile Trkiyenin adaylk srecine ve tam yelie hazrlanmas hedefleri de ortaya konulmutur.

Gmrk Birliinin kurulma srecinin tamamlanmas ile beraber, Trkiye ile Topluluk arasnda sanayi rnleri ticaretinde gmrk vergileri, miktar kstlamalar ve e etkili nlemler kaldrlm, Trkiye nc lkelere kar Topluluun ortak gmrk tarifesini (OGT) uygulamaya balamtr.

Bu durumun tek istisnas, 1996 ylnda balayan ve 2000 yl sonuna kadar sren be yllk gei dneminde, otomobiller, ayakkablar, deriden mamul rnler ve mobilyalar gibi kstl saydaki hassas rn iin nc lkelere kar OGT hadlerinden daha yksek gmrk vergilerinin uygulanmas olmutur.

Ancak 2001 ylndan itibaren bu konudaki gei sreci de sona ermi ve tm sanayi rnleri itibaryla OGT oranlarna uyum salanmtr. Sanayi rnleri itibaryla nc lkeler iin Gmrk Birlii ncesinde % 16 seviyesinde olan ortalama koruma oran 2011 yl ithalat rejimi kapsamnda % 4,2 seviyesine gerilemitir.

Bu erevede, Gmrk Birliinin dzgn ileyiini salamak ve ortak ticaret politikasn uygulamak zere, ithalat ve ihracata ilikin kurallar, kotalarn ynetimi, dampingli veya sbvansiyonlu ithalata kar koruma, tekstil ithalatna ilikin otonom dzenlemeler, dhilde ve harite ileme rejimleri Topluluk mevzuatyla uyumlu hle getirilmitir.

Damping: hracat Firmann maln d piyasada i piyasada sattndan daha dk fiyatla satmasdr. Sbvansiyon (Destekleme): Devletin kii ya da kurumlara mal, para veya hizmet biiminde yapt karlksz yardmlar ifade eder.

Dahilde leme Rejimi: hracata ynelik nemli mevzuatlardan biri olup, ihra rnleri retmek iin gerekli olan ve dardan ithal edilen, bu yzden de ithali gmrk vergisine tabi ara mallara ya da girdilere gmrk muafiyeti getiren bir ihracat tevik sistemidir.

Harite ileme Rejimi: Serbest dolamdaki eyann harite ileme faaliyetlerine tabi tutulmak zere Trkiye Gmrk Blgesinden geici olarak ihrac ve bu faaliyetler sonucunda elde edilen rnlerin ithal vergilerinden tam ve ksmi muafiyet suretiyle yeniden serbest dolama giriine ilikin hkmlerin uyguland rejimdir. NOT: Trkiye'nin Gmrk Birlii erevesinde uygulanan ithalat rejimi, Gmrk Birlii kapsamndaki ykmllklerin yan sra Dnya Ticaret rgt taahhtleri ve nc lkelerle imzalanan Serbest Ticaret Anlamalarnn hkmleri dikkate alnarak hazrlanmtr.Birliin tercihli ve otonom rejimlerine uyum devam etmektedir.Bu itibarla Trkiye, imdiye kadar 16s yrrlkte olmak zere toplam 28 serbest ticaret anlamas imzalamtr.

Dier taraftan birok lke ve lke gruplar ile mzakereler ve mzakerelere balama grmeleri devam

etmektedir.


Ayrca, Birliin gelimekte olan ve az gelimi lkelere uygulad otonom tarife tavizlerini ieren Genelletirilmi Tercihler Sistemine uyum, Gmrk Birlii kapsamndaki rnler itibaryla 1 Ocak 2008 tarihinde tamamlanmtr.

Ticarette teknik engellerin kaldrlmas, test ve belgelendirme alannda alt yap dzenlemelerinin gelitirilmesi amacyla Trk Akreditasyon Kurumu (TRKAK) 1999da kurularak faaliyete geirilmi ve bylece 1/95 sayl OKK nin 8-11. Maddeleri erevesinde ticarette teknik engellerin kaldrlmasna ynelik mevzuat uyumu almalarna hz verilmitir.

Bugne kadar 2/97 sayl OKK de belirtilen Topluluk mevzuat nn yaklak % 80i ilgili kamu kurum ve kurulularnca uyumlatrlarak ulusal mevzuata aktarlmtr.

Bu alanda Topluluk direktiflerine uyumun hukuki dayanan tekil eden rnlere likin Teknik Mevzuatn Hazrlanmas ve Uygulanmasna Dair Kanun, ksa adyla ereve Kanun, 11 Temmuz 2001 tarih ve 24459 sayl Resm Gazetede yaymlanarak 11 Ocak 2002 tarihinde yrrle girmitir.

bu Kanuna ilikin 4 tane uygulama ynetmelii karlmtr. Bylece ticarette teknik engellerin tamamen ortadan kaldrlmasnn yan sra tketicinin korunmas ve

ithalatn uluslararas kabul grm normlar erevesinde kontrol edilmesi salanmtr. Buna ek olarak, mallarn serbest dolamnn ve Birlik i pazarna entegrasyonun salanmas amacyla

devlet yardmlar, vergilendirme, rekabete ilikin Fikr ve snai mlkiyet haklar alanlarndaki uluslararas norm ve standartlara uyum salanmtr.

Dier taraftan ortak rekabet politikasna uyum salanmas amacyla hayata geirilen dzenlemeler arasnda Rekabet Kurumunun kurulmas, devlet yardmlar mevzuatnn dnya ve Topluluk (Birlik) kurallaryla uyumlu hle getirilmesi, Fikri snai-ticari mlkiyet haklarna ilikin uluslararas szlemelere taraf olunmas, Patent Enstitsnn etkin biimde altrlmas gibi hususlar yer almaktadr. Gmrk Birliinin Etkileri Ortaklk ilikisi, Trkiyeyi Topluluun (Birliin) i pazarna ksmen ve pasif bir ekilde dahil etmitir.

Adalet Divan, ortakln kiilerin ve hizmetlerin serbest dolamyla ilgili kurallarnn yorumuna ilikin olarak nkarar yoluyla 70e yakn karar vermitir.

nkarar: ye devletlerin ulusal mahkemelerinin, Birlik hukukunu ilgilendiren bir davay sonulandrabilmeleri iin Adalet Divanndan talep ettikleri tespit niteliindeki karardr. Gmrk Birlii genel olarak sorunsuz bir ekilde ilemektedir. Ancak burada Trk giriimcilerin baz engellerle karlat sylenebilir.

Balca engeller unlardr: Avrupa Birliinin mali, teknik ve gvenlik standartlarndan kaynaklanan engeller, Trk meneli mallarn Avrupa Birliinin i pazarna tanmasna getirilen engeller (kotalar, ara srclerine giri vizesi verilmemesi gibi) Kk ve orta lekli iletme sahiplerine veya grevlilerine fuar, ihale, i grmesi, yer kiralama vs. amal olarak Avrupaya gidilerine getirilen vize engelleri (ticari ve zel hayat srlarnn ifas, vizenin zamannda verilmemesi gibi).

Ankara Anlamasnn Nihai Amac Olarak Trkiyenin Avrupa Birliine Tam yelii Hukuki ereve Trkiyenin Avrupa Birliine tam yelii Ankara Anlamasnn 28. Maddesinde hkme balanmtr. Maddenin metni aynen yledir:

Anlamann ileyii, Topluluu Kuran Antlamadan doan ykmlerin tmnn Trkiye tarafndan stlenebileceini gsterdiinde, Akit Taraflar, Trkiyenin Toplulua katlmas olanan incelerler.

Ortakln son dnemine girilmi olduundan artk Trkiyenin tam yelii meselesinin ele alnmas gerekecektir. Fakat bu noktada iki soru ortaya kmaktadr. Birinci soru 28. maddede ngrlen yelik perspektifinin balayc olup olmaddr.

kinci soru ise Avrupa (Ekonomik) Topluluu yeliine ilikin olarak izilen perspektifin Avrupa Birlii yelii iin de geerli olup olamayacadr.

Maddenin hukuki balaycl konusunda taraflar arasnda gr farkll bulunmaktadr. Trkiye, bu maddeye dayanarak ortaklk ilikisini sonraki bir yeliin balayc bir n aamas olduunu ne srerken Birlik taraf, bu maddeyi bir niyet bildirimi ieren hkm olarak grmekte ve maddede yer alan yelik perspektifini sadece incelenmesi gereken bir olanak olarak grmektedir.

Avrupa Konferans: AB yesi lkelerle aday lkeleri bir araya getirmek ve gelecek birka yl sresince genileme srecinin erevesini belirlemek amacyla 1997 Lksemburg Zirvesinde oluturulan konferanstr.

Trkiyenin Avrupa Birliine Tam yelik Sreci Ankara Anlamasnda ngrlen aamal btnleme srecinin tamamlanmasn beklemeden 14 Nisan 1987de tam yelik bavurusu yapmtr.

Bu erken bavuruya verilen cevapta, Topluluklarn kendi i btnlemesini tamamlamadan yeni bir ye kabul edemeyecei;

Trkiyenin, Topluluklara katlmaya ehil olmakla birlikte ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelimesi gerektii ifade edilmi ve ilikilerin Ortaklk Anlamas erevesinde gelitirilmesi nerilmitir.

Gmrk Birliinin kurulmas srecinin 1996 ylnda tamamlanmasyla Trkiyenin ABye tam yelik srecinin hzlanaca ynnde beklentiler olumu ve baz tezler ileri srlmtr. Ancak bu beklenti ve tezlerin ok da doru olmad 16 Temmuz 1997de yaymlanan Gndem 2000 Raporundan anlalmtr.

12 - 13 Aralk 1997 tarihlerinde gerekleen Lksemburg Zirvesinde ise Trkiye, tam yelie ehil olduu teyit edilmi olsa da aday lkeler arasnda zikredilmemitir. Bylece Trkiye, Avrupa Birliinin mevcut genileme srecinin dnda braklmtr.


Avrupa Birlii, dnemin Trk Hkmeti tarafndan gsterilen sert tepki nedeniyle daha sonraki zirve toplantlarnda Trkiye ile buzlar eritmek iin stratejiler gelitirmi, Trkiyeyi herhangi bir ilevi olmayan Avrupa Konferansna davet etmitir.

Ancak Trkiye kendisi iin ok byk bir deer arz etmeyen bu arlara karlk vermemitir. Bu dnemde Avrupa Birliinde Trkiyeye ynelik bir tutum deiikliinin balad grlmektedir.

Bu tutum deiikliinin altnda balca u nedenlerin bulunduu sylenebilir: 1999 ylnda Kosovaya gerekletirilen uluslararas mdahale ve Kafkaslardaki enerji kaynaklarnn gvenlii erevesinde Trkiyenin stratejik konumu Trkiyenin asker bir g olarak vazgeilemezlii

ABDnin giriimleri (daha sonra bu giriimler ters tepmi ve Trkiye iin ABDnin Truva At deerlendirilmeleri yaplmtr) Baz ye devletlerde iktidar deiiklikleri (sosyal demokrat partilerin iktidara gelmeleri) Yunanistanda dnemin Simitis Hkmetinin Trkiyeye kar lml bir tutum izlemesi.

Komisyonun 13 Ekim 1999da Trkiyenin aday lke olmasn tavsiye etmesi zerine Trkiye, 10 - 11 Aralk 1999da Helsinkide yaplan Avrupa Birlii Devlet ve Hkmet Bakanlar Zirvesinde Avrupa

Birliine aday lke olarak kabul edilmi, kendisinin dier aday lkelerle eit konumda olaca ak ve kesin bir dille belirtilmitir.

Avrupa Birlii Konseyi, 8 Mart 2001de Trkiyenin Kopenhag Kriterlerine uyum salamas iin yaplmas gerekenlerin somut olarak belirtildii ve insan haklar alannda ksa ve orta vade hedeflerin sraland bir Katlm Ortakl Belgesini kabul etmitir.

Trkiye, 19 Mart 2001de bu belgede yer alan nceliklerin hayata geirilmesine ynelik program ve takvimi ieren bir ulusal program aklamtr.

Kopenhag Kriterleri: Haziran 1993 tarihli Kopenhag Zirvesi'nde kararlatrlan ve aday lkelerin Birlie ye olabilmek iin yerine getirmeleri gereken kriterlerdir. Bu kriterler unlardr:

Demokrasi, hukukun stnl, insan haklar ile aznlk haklarn gzetecek ve koruyacak kurumlarn varl ve istikrarl ileyii; pazar ekonomisinin varl ve Birlik ii rekabet basksna ve pazar glerine dayanabilme yetenei; siyasi, ekonomik ve parasal birlik hedefleri de dahil olmak zere, yelik ykmllklerini yerine getirebilme gc.

Katlm Ortakl Belgesi:Avrupa Birlii'ne aday lkeler iin, AB Komisyonu tarafndan hazrlanan ve AB Konseyi tarafndan kabul edilen, her bir aday lkenin AB'ye katlm ynnde gelime kaydetmesi ngrlen ncelikli alanlarn deerlendirildii belgedir. Katlm Ortakl Belgesi, aday lkenin Kopenhag kriterleri'ne uyum salama dorultusundaki ykmllkleri kapsamnda ksa ve orta vadeli nceliklere ilikin bir takvim ierir.

Ulusal Program: Avrupa Birlii'ne aday lkeler tarafndan hazrlanarak Birlie sunulan ve Katlm Ortakl Belgesi'nde yer alan nceliklerin ne ekilde yerine getirileceine ilikin belgedir.

17 Aralk 2004te Brkselde gerekletirilen Avrupa Birlii Devlet ve Hkmet Bakanlar Zirvesinde, 1999 Helsinki Zirvesi ve 2002 Kopenhag Zirvesinde alnan kararlar teyit edilmi ve Trkiyenin reform

srecinde atm olduu kararl admlarn memnuniyetle karland belirtilerek, Trkiye ile yelik mzakerelerinin Zirve sonu metninin 23. maddesinde ngrlen ereve dhilinde 3 Ekim 2005 tarihinde balatlmas kararlatrlmtr.

Bu balamda Komisyonun Ekim 2004te yaymlanan Tavsiye Belgesinde zikredilen 6 dzenlemeyi yrrle koymas hlinde Trkiyenin katlm mzakerelerinin almas iin ngrlen Kopenhag siyasi kriterlerin yeterli lde yerine getirmi saylaca aka belirtilmitir. Bu Zirvede, Komisyona iki temel belgeyi hazrlama grevi verilmitir. Sz konusu belgelerden biri, mzakerelerin esaslarn belirleyen ereve Belgedir.

Dieri ise 2001de hazrlanan Katlm Ortakl Belgesinin revize edilmesi, yani ikinci bir Katlm Ortakl Belgesinin hazrlanmasdr.

Bu iki belgenin hazrlanmasna ek olarak Komisyon,Trkiyenin ye devletlerde ve ABnin Trkiyede karlkl olarak daha iyi tantlmasna ynelik olarak sivil toplum rgtleri araclyla yrtlecek faaliyetleri ierecek olan Sivil Toplum Diyalogu balkl bir alma hazrlamakla grevlendirilmitir. Komisyon, 29 Haziran 2005te ABnin mzakerelerde izleyecei pozisyonu belirleyen bir ereve karar kabul etmitir.

Nihayet 3 Ekim 2005te tam yelik mzakereleri balamtr. Zirve: Avrupa Birlii yesi lkelerin devlet ve hkmet bakanlarnn belirli aralklarla bir araya geldii

toplantlardr. ye devlet liderlerinin 1974 ylnda Pariste yaplan zirve toplantsnda aldklar karar uyarnca 1975 ylndan

itibaren Avrupa Konseyi ad altnda dzenli olarak yaplan bu toplantlar, 1986 ylnda imzalanan Avrupa Tek Senedi'nde yer alan bir hkm ile hukuki temel kazanmtr.

Avrupa Birlii Antlamas ile bugnk hlini alan sz konusu hkm; zirvenin, Birliin geliimi iin gerekli ivmeyi kazandrmak ve genel siyasi hedefleri belirlemekle grevli olduunu ve ylda en az iki kez toplanmasn ngrmektedir. Aday lke: Avrupa Birlii yeliine bavurma ehliyeti kabul edilmi lkeyi ifade eden kavramdr.

NTE 2 TRKYE-AVRUPA BRL GMRK BRL: ERK VE UYGULAMA

Trkiye - Avrupa Birlii Gmrk Birlii Uluslararas Ekonomik Btnleme Kuram erevesinde Gmrk Birlii


Uluslararas Ekonomik Btnleme, farkl lkelerin bir blgesel ekonomik grup oluturacak ekilde bir araya gelmeleridir.

Bela Balassa Uluslararas Ekonomik btnlemeyi, bir sre olarak, farkl ulusal devletlere ait ekonomik birimler arasndaki ayrmcl ortadan kaldrmaya ynelik nlemler alnmas; bir durum olarak ise ulusal ekonomiler arasnda ayrmcln olmamas eklinde tanmlamaktadr.

Balassaya gre ekonomik btnleme farkl ekonomilerin gnll olarak karlkl bamllklarn arttrdklar bir sretir. Bu srete btnlemeler, en dk dereceden en yksek dereceye kadar, Ticaretin serbestletirilmesinden (ticaretin btnlemesi) balayarak, retim faktrlerinin dolamnn serbestletirilmesi (faktr btnlemesi), Ulusal ekonomi politikalarnn uyumlatrlmas (politika btnlemesi) Btn bu politikalarn tamamen tekdzeletirilmesine (tam btnleme) kadar gidebilmektedir. lkeler arasnda oluturulan ekonomik btnlemeler be grupta toplanmaktadr. Bunlar; Serbest Ticaret Blgeleri Gmrk Birlii Ortak Pazar Ekonomik Birlik Tam Ekonomik Btnlemedir.

Bunlardan ikinci aama olan Gmrk Birlii (GB) kuramn ilk ortaya atan, 1950de yaymlad Gmrk Birlii Meselesi adl eseri ile Jacop Viner olmutur. Gmrk Birliinin Ekonomik Etkileri

Gmrk Birlii (GB), ye lkeler arasndaki ticari engellerin kaldrlmas, dnya ticaretinin serbestlemesi ve kreselleme yolunda atlan nemli bir admdr. Gmrk Birliinin ye lke ekonomisi zerindeki etkileri ksa dnemli (statik) etkiler ile orta ve uzun dnemli (dinamik) etkiler olarak incelenir. Gmrk Birliinin Ksa Dnemli Etkileri: Statik Etkiler Ticaret Yaratc Etki

Ticaret yaratc etki, yksek maliyetli yerli retimin azalmasndan (retim kazanc) ve dk fiyattan tketici rantndaki arttan (tketim kazanc) oluur. Ticaret Saptrc Etki: Refah azaltr. Ticaret hacminde daralma olur. Tketim Etkisi: Tketim ve ithalat artacaktr. Dier Statik Etkiler Ticaret Hadlerine Etkisi Ticaret hadleri ihracat Fiyatlar ile ithalat Fiyatlarnn birbirine orandr.

Ticaret hadleri, Birlie ye lkeler arasndaki i blmnn douraca refah artndan her lkenin alaca pay belirler.

GB sonucu Birlik iinde ucuza reten ye lkenin retim ve geliri artarken pahalya reten lkenin retim ve geliri de azalmaktadr.

Dolaysyla gelir bir yandan Birlik dndan Birlik iine, dier yandan pahalya reten lkeden ucuza reten lkeye yeniden dalrken, Birlik ii ticaretin serbestlemesiyle ihracata alan sektrlerin geliri nispi olarak artmaktadr. Kamu Gelirleri Etkisi (VERG KAYBI) lem Maliyetleri Etkisi Gmrklerin birlemesinden sonra tarife ve kotalarn uygulanmamas nedeniyle brokratik engeller, gmrklerde alan personel says ve gmrkleme giderleri azalacaktr. Bu gelimeye bal olarak d ticaret ilemleri daha ksa srede gerekleecek ve d ticaretle uramann zaman maliyeti de decektir. Gmrk Birliinin Orta ve Uzun Dnemli Etkileri: Dinamik Etkiler Teknolojik lerleme Etkisi lek Ekonomileri Etkisi Dsal Ekonomiler Etkisi Yatrmlar zendirici Etki Teknolojik lerleme Etkisi

GB ile birlikte tarifelerin kaldrlmas ye lkeler iin geni bir pazar yaratr, yerli reticileri Birlik ii rekabete am olur, geni bir piyasa byk iletmelerin kurulmasna yol aar. Bu ise bir yandan yurt dndan ileri teknolojilerin aktarlmasna, te yandan da iletmelerin bymesinde aratrma ve gelitirme faaliyetlerine daha byk fonlar ayrlmasna olanak vererek teknolojik ilerleme etkisi yaratr. lek Ekonomileri Etkisi

Firmalarn GB sonras daha byk bir pazara ynelmesi sonucu bymeleri, faktr maliyetlerinin dmesi, verimlilik ve retimin artmas sonucu ortaya kar.

Firma says arttka ortaya kan rekabet, daha etkin retim yntemleri kullanlmasna yol aarak maliyetlerde dlerle birlikte retimi artrr, rn kalitesinde iyileme salar ve refah ve gelir dzeyinde olumlu etki yaratr. Dsal Ekonomiler Etkisi

Bir reticinin kendi faaliyetlerinin dnda herhangi bir maliyete katlanmadan baka ekonomik faaliyetler sonucu birtakm yararlar salamasna dsal ekonomiler ad verilmektedir.


GB sonras piyasann bymesi; faktr arznn genilemesi, nitelikli i gcnn salanmas, teknolojinin geliimi ve yaygnlamas sonucu ortaya kan dsal ekonomiler etkisi, tm Firma ve sanayilerin yararlanabilecei olumlu bir ortam salayabilecektir Yatrmlar zendirici Etki

lek ekonomilerinden yararlanlmas, belirsizliklerin azalmas ve younlaan rekabet, verimlilii artracak ve yatrmlar zendirici etki yaratacaktr.

Birlik ii pazarn bymesi, sermayenin daha verimli olan ye lkelere ynelmesine neden olurken Birlik d sermayeyi de Birlik iine ynlendirir.

AVRUPA BTNLEMES VE GMRK BRL Avusturyann 1775 ylnda kendi iindeki ticaretten alnan vergileri sfrlamas, 1789 ylnda ABDde 13 eyaletin gmrk tarifelerini kaldrmas,

1834te Zollverein ad verilen Alman Gmrk Birlii, bu lkelerin btnlemeleri yolunda nemli bir rol oynamtr.

Belika, Hollanda, Lksemburg 1932 ylnda Benelks olarak bilinen blgesel btnlemeyi oluturmular ve 1944 ylnda aralarnda gmrk birlii anlamas imzalamlardr. Tm bu rneklere ramen gmrk birliinin en baarl rneini AB gerekletirmitir.

kinci Dnya Sava sonras Bat Avrupa lkeleri arasnda ncelikle ekonomik, daha sonra da politik ve savunma alanlarnda ibirliine gitme gereksinimi grlmtr.

lk olarak 1951 Paris Szlemesiyle Fransa, Almanya, Belika, Hollanda, talya ve Lksemburg arasnda Avrupa Kmr ve elik Topluluu kurulmutur.

Bu deneme baka alanlarda da ekonomik btnlemeyi ynlendirmi ve 25 Mart 1957 tarihinde imzalanan

Roma Antlamas ile Avrupa Ekonomik Topluluu (AET) ve atom enerjisinin barl amalarla kullanmn ngren EURATOM kurulmutur.

1 Ocak 1958 tarihinde yrrle giren Roma Antlamas ye lkeler arasnda tek pazar hedeflemi ve bunu gerekletirmek iin de ilk adm olarak gmrk birliini ngrmtr.

Topluluun OGT uygulamas balangta tm yelerin da kar uyguladklar gmrk tarifelerinin aritmetik ortalamalarnn alnarak birbirine yaknlatrlmasna dayanmtr. 1 Temmuz 1968de Gmrk Birlii yrrle girmitir. Dnyadan Gmrk Birlii rnekleri Andean Topluluu 1988, Dou Afrika Topluluu 2005, Beyaz Rusya, Kazakistan ve Rusya Gmrk Birlii 2010, AB-Andora 1991, AB-San Marino 2002, AB - Trkiye 1996, Gney Afrika Gmrk Birlii 1910, svire-Lihtentayn 1924. Trkiye - Avrupa Birlii likileri erevesinde Gmrk Birlii Miktar Kstlamalarnn Kaldrlmas

Katma Protokoln yrrle girdii tarihte, 1967 ylnda Topluluktan yapt ithalatn ancak %35i iin geerli olacak ve konsolide liberasyon oran 1976, 1981, 1986 ve 1991 ylnda srasyla %40, 45, 60 ve 80e ykseltilecek, 1995 ylnda da Topluluk kl ithalata %100 liberasyon uygulanacakt. Topluluk ise Katma Protokoln yrrle girmesinden nce ipek bcei kozas ve ham ipek dnda Trk sanayi rnlerine uygulad btn kotalar kaldrmtr.

Gei dnemi takvimi, iki petrol krizi ve 1970li yllarn ortalarnda gerekleen kresel durgunluk sebebiyle alt st olmutu. lk hayal krkl, Petrol Krizinden hemen sonra Avrupada artan isizlik oranlarnn Trkiyeden yaplan ii almn etkilemesi ile yaanmtr.

Ayrca, Topluluun dier gelimekte olan lkelere verdii ticari imtiyazlarn geniletilmesi Trkiyeye verilmi olan imtiyazlar andrmtr.Katma Protokoln 60. maddesine dayanarak 25 Aralk 1976da tek yanl bir kararla tm ykmllklerini dondurmutur.

12 Eyll 1980 asker darbesinin ardndan ilikiler 22 Ocak 1982 tarihinde Birlik tarafndan da resmen ask ya alnmtr. Gmrk Birlii: 6 Mart 1995 Karar

AB ile 1996 ylndan itibaren yrrle giren Gmrk Birliinin hukuki temelleri Ankara Anlamas ve Katma Protokole dayanmaktadr. Ortaklk Konseyinin 6 Mart 1995 tarihinde yaplan 36. toplantsnda alnan Gmrk Birlii Karar Gmrk Birliinin son dneminin uygulamaya konulmasna ilikin koullar belirlemektedir. Avrupa Parlamentosu da 23 Kasm 1995te 1/95 Sayl AT-Trkiye Ortaklk Konseyi Kararn onaylayarak GB nin yolunu amtr. Gmrk Birliinin Kapsam Trkiye-AB Gmrk Birlii, sanayi rnlerini ve ilenmi tarm rnlerini kapsamaktadr.

Trkiye ile AKT arasnda Avrupa Kmr ve elik Topluluunu Kuran Anlamann Yetki Alanna Giren rnlerin Ticareti ile ilgili Anlama 25 Temmuz 1996 tarihinde imzalanm ve 1 Austos 1996 tarihinde yrrle girmitir. Trkiye - Ab Gmrk Birliinin Organlar Gmrk birlii Komitesi


Gmrk Birlii Ortak Komitesi Gmrk Birlii ncesi ve Sonras Mali birlii Gmrk Birliinin Trkiye Ekonomisine Etkileri Gmrk Birliinin Statik Etkileri: -D Ticaret zerindeki Etki:

Trkiye GB ile Avrupa Birliinin Ortak Gmrk Tarifesini ve Ticaret Politikasn da benimsemekle ykmldr.Trkiyenin, gelimekte olan ve az gelimi lkelere ABnin uygulad otonom tarife tavizlerini ieren Genelletirilmi Tercihler Sistemine (GTS) uyumu da GB kapsamndaki rnler itibaryla 1 Ocak 2008 tarihinde tamamlanmtr.

nc lkelerden yaplan ithalat dzenleme ve snrlamaya ilikin kurallara dair uyum almalar kapsamnda,

1 Ocak 1996 tarihi itibaryla Trkiye tekstil ve hazr giyim rnlerinde ABnin uygulad miktar

kstlamalar ve gzetim nlemlerine benzer nlemler almaya balam, nlemlerin ou AB ile paralel olarak 2005 ylnda kaldrlmtr.

-Dorudan Yabanc Yatrm Etkisi: 2001 ylnda yrrle koyulan Uluslararas Tahkim Yasas ve 2003 tarihinde yrrle giren 4875 sayl Dorudan Yabanc Yatrmlar Kanunu ile Trkiyede yabanc sermaye iin daha gvenli bir ortam yaratlmtr. Yeni yasann, yabanc yatrmclarn ulusal yatrmclarla ayn muameleye tabi tutulmasn garanti ediyor olmas d yatrmclar rahatlatmtr.

-Kamu Gelirleri Etkisi: GB ncesi Trkiyede ithalattan alnan gmrk vergisi ve Toplu Konut Fonu, GB ile kaldrlm ve nc lkelere kar ortak tarife uygulanmtr.

-lem Maliyetine Etkisi: Gmrk Birliinin ilem maliyetlerini azaltc etkisi vardr. Gmrk Birliinin Dinamik Etkileri: Ekonomik Byme zerindeki Etki

GB nin ekonomik byme zerindeki etkisi ancak uzun dnemde llr. 1990l yllarn ikinci yarsnda Trk ekonomisinin bymesindeki dalgalanmalar GB nin etkisinden ziyade,

Trkiyenin ve kresel sistemin yaad makroekonomik ve Finansal krizlerle ilgiliydi. GB nin yrrle girdii 1996 ylnda GSMH art hz %7,1 gereklemitir.

Ancak bu hzl byme performans ilerleyen yllarda devam ettirilememi, 1998de % 3,9a gerilemi; 1999 ylnda deprem, 2001 ylnda da kriz nedeniyle nemli lde klme yaanmtr. 2002 sonrasnda ise ekonominin istikrarna ynelik reform program nedeniyle byme rakam genelde pozitif seyretmitir.

NTE 3 TRKYE-AB ORTAKLIK LKSNN KURUMSAL YAPISI

Avrupa Birlii (AB) dier lkelerle kurduu ilikileri dayandrd uluslararas anlamalar bulunmaktadr. ABnin imzalad baz ortaklk anlamalar, ortaklk ilikisi kurma yoluyla lkeleri AB yeliine hazrlamak amacyla yaplmtr

ABnin nc lkelerle kurduu ortaklk ilikileri, taraflar arasnda serbest ticaretin gelitirilmesini, ekonomik ibirlii yoluyla lkenin ekonomik kalknmasna destek salanmasn veya lkenin AB yeliini amalamaktadr.

GATTn ilkelerinden birisi olan en ok kayrlan ilkesine gre bir lkeye salanan kolaylk ya da verilen taviz, ayrm yaplmadan btn dier ye lkelere de aynen geerli klnmaldr. ABnin ortaklk anlamalarnn temel zellikleri unlardr: Roma Anlamasnn 238. maddesine dayanr Yakn bir ekonomik ve siyasi ibirlii niyeti tar, Ortaklk ilikisini yneten, taraflarn temsil edildii organlar yaratr, En ok kayrlan lke uygulamas yaratr, Taraf olan lke ile AB arasnda ayrcalkl bir iliki yaratr,

zellikle 1994 ylndan itibaren insan haklar, demokrasi ve hukukun stnl gibi temel deerlere sayg koullarn ierir, Taraflar arasnda ibirlii anlamalarnn tesinde bir ortaklk kurmay hedeflemektedir.

Ortaklk anlamasna dayanarak kurulan ortaklk organlarnn ynetiminde kararlar her iki tarafn da onay ile alnmaktadr. Bu nedenle ortaklk ilikisinin organlar karlkllk (bilateralism) ilkesine uygun olarak faaliyetlerini srdrmektedir. Taraflar, kolektif organlar araclyla birlikte faaliyette bulunmaktadr.

Ortaklk ilikisinde temel nokta AB ve AB yesi lkelerin iliki kurduu lkenin bir ye lke olmamasdr. Ortaklk likisinin Temel Organ: Ortaklk Konseyi Trkiye, AET ile bir ortaklk anlamas yapma teklifini 11 Temmuz 1959da sunmutur. Trkiye ile AET Arasnda Bir Ortaklk Yaratan Anlama 12 Eyll 1963 tarihinde Ankarada imzalanmtr. Bu nedenle Ankara Anlamas olarak anlmaktadr.

mzalanan Anlama Avrupa Topluluklar, ye lkeler ve TBMMnin onay srecinden geerek 1 Aralk 1964 tarihinde yrrle girmitir. Trkiye Dileri Bakan hsan Sabri alayangil Almanya Federal Dileri Bakan Walter Scheel Avrupa Komisyonu Bakan Franco Maria Malfatti Belika Dileri Bakan Pierre Harmel, Anlamay imzaladlar. Ortaklk ilikisinin birincil hukuk kaynaklar u unsurlardan oluur:


Trkiye ile AET arasnda bir ortaklk yaratan Anlama (Ankara Anlamas) ve Ekleri (Geici Anlama, Mal

Protokol, Son Senet ve imza srasnda teati edilen iki mektuptan oluur.) Katma Protokol ve Ekleri Tamamlayc/Uyum Protokolleri kincil hukuk kayna asli organ olan Ortaklk Konseyinin alm olduu kararlar gsterilebilir. Ankara Anlamasnda ifade edilen asl organ Ortaklk Konseyidir. Ankara Anlamasnn 24. maddesi Ortaklk Konseyine faaliyetlerinde yardmc olmas amacyla yardmc organlar kurma yetkisi tannmtr. Ortaklk Konseyi Ankara Anlamasnn 6. maddesinde, Trkiye ile AT arasndaki ortaklk rejiminin uygulanmas ve gelitirilmesini salamak zere taraflarn bir Ortaklk Konseyi oluturmalar ngrlmtr. Anlamann 23 ve 24. Maddeleri Ortaklk Konseyinin yaps ve ileyii hakknda hkmler iermektedir. Buna gre; Ortaklk Konseyi; Trkiye Cumhuriyeti Hkmet yeleri Topluluk yesi Devletler Hkmetleri yeleri Konsey yeleri Komisyon yeleri den oluur. Ortaklk Konseyi tzn yapar. Ortaklk Konseyi yeleri, tzn ngrd artlarla kendilerini temsil ettirebilirler. Ortaklk Konseyi, kararlarn oy birlii ile alr. Ortaklk Konseyi bakanl, altar aylk sreler iin Trkiye ile Topluluk temsilcilerinden biri tarafndan, sra ile yaplr. lk bakanlk sresi Ortaklk Konseyi karar ile ksaltlabilir. Ortaklk Konseyi, grevlerinde kendisine yardm edebilecek her komiteyi ve zellikle Anlamann iyi yrtlmesi iin gerekli ibirlii devamlln salayacak bir komite kurmaya karar verebilir. Ortaklk Konseyi bu komitelerin grev ve yetkilerini belirtir. Ortaklk Konseyinde;

AB tarafndan Bakanlar Konseyi Dnem Bakanl grevini yklenen ye lkenin Dileri Bakan ile Komisyonun Genilemeden Sorumlu yesi

Trkiyeden de Dileri Bakan ile Devlet Bakan ve Bamzakereci bir araya gelmektedir. Ortaklk Konseyinin alma yntemi ve koullar Brkselde 1 Aralk 1964 tarihinde gerekleen

toplantda kabul edilen Tzk ile belirlenmitir. Tze gre Ortaklk Konseyi, en az alt ayda bir Bakanlar dzeyinde toplanmakta ve dnem bakanl

alt aylk srelerle, bir AB temsilcisi ve bir Trk temsilci tarafndan srayla yaplmaktadr. Ortaklk Konseyinde Trkiyenin bir oyu ve AB tarafnn bir oyu vardr. Kararlar oybirlii ile alnr. Ortaklk Konseyinde, her iki tarafn olumlu oyu olmadan hibir kararn alnmasna imkn yoktur.

Ortaklk Konseyinin ald kararlar, taraflar iin balaycdr.Ancak bu balayclk Ortaklk Konseyinin uluslarst (supranational) yetkisi olmad iin, taraflarn kendi i hukuk dzenleri iinde kararlar uygulayabilmesi iin gerekli nlemleri almasyla balar.

Ankara Anlamasnn 22. maddesinde ... ki taraftan her biri, verilmi kararlarn yerine getirilmesinin gerektirdii tedbirleri almakla ykmldr hkm yer almaktadr. Ortaklk Konseyinin zerk bir btesi yoktur.

Tzn 15. maddesi taraflarn kendi masraflarn karlamasn, Trke dndaki dillere yaplacak tercme ve toplantnn organizasyon masraflarnn ise Avrupa Komisyonu tarafndan karlanacan belirtmektedir. Ortaklk Konseyinin Grev ve Yetkileri

Ortaklk Konseyi, Ankara Anlamasnn uygulanmas iin karar alr ve uygulanmasn salar. Bu nedenle yetkilerinden ilki karar yetkisidir. Ortaklk Konseyinin yetkilerinin snr ise Ankara Anlamas ve eki niteliindeki protokollerle izilmitir.

Ankara Anlamasnn 22/2 maddesi Ortaklk Konseyine inceleme yetkisi vermitir. Son olarak Ortaklk Konseyi taraflar arasnda uyumazlklarn zm bakmndan da Ankara

Anlamasnda yetkili klnmtr. Dolaysyla Ortaklk Konseyinin yarg yetkileri ile donatld sylenebilir. Anlamann taraflarnca Ortaklk Konseyine getirilen ve Anlamann uygulanmas ve yorumlanmas ile

ilgili olarak Trkiyeyi, AByi veya AB yesi bir devleti ilgilendiren her uyumazlk hakknda Ortaklk Konseyi kendisi karar verebilir veya uyumazl AB Adalet Divan (ABAD) veya baka bir yarg merciine gtrmeyi kararlatrabilir. Ortaklk likisinin Yardmc Organlar Ortaklk Komitesi 1964 ylnda kurulan yardmc bir organdr. Ortaklk Komitesinin karar alma yetkisi yoktur. Kurulu amac; Ortaklk Konseyine grevlerini dzenli ve srekli biimde yerine getirmesinde yardmc olmak,


Ortaklk Konseyi toplantlarnn gndemini hazrlamak Ortaklk Konseyinin verecei talimatlara uygun olarak, ortaklk ilikisiyle ilgili teknik sorunlar zerinde incelemeler yapmaktr. Komitenin hazrlad raporlar oylama yaplmakszn dorudan Ortaklk Konseyine sunulur.

11-12 Aralk 1999 tarihlerinde gerekleen Helsinki Zirvesinde Trkiye aday lke olarak kabul edilmesiyle dier aday lkeler iin olduu gibi Trkiye iin de Katlm Ortakl Belgesi hazrlanmas amacyla Komisyon grevlendirilmitir.

Trkiye iin hazrlanan ilk Katlm Ortakl Belgesi 8 Mart 2001 tarihinde AB Bakanlar Konseyi tarafndan onaylanmtr.

Helsinki Zirvesi Sonu Bildirisinde Trkiyenin mevzuatnn ve uygulamasnn AB mktesebat ile uyumlulamasn younlatrmak zere, Komisyon, mktesebatn analitik tarzda incelenmesine ynelik bir sre (tarama-screening) hazrlamaya davet edilmitir. Bu nedenle Ortaklk Konseyi 11 Nisan 2000 tarihinde ald 3/2000 sayl karar ile AB mktesebatnn analitik incelemesini gerekletirmek zere Ortaklk Komitesine bal 8 alt komite kurulmutur. Alt komiteler: Grev alanna giren konularda, ncelikle AB mktesebat ile Trkiye mevzuatnn karlatrlmasn yapar.

Katlm Ortakl Belgesinin ortaya koyduu nceliklere bal olarak yasal uyum, uygulama ve yrtme ile ilgili ilerlemeyi deerlendirir.

Belirlenen sektrlerdeki ortaya kabilecek her sorunu gzden geirir ve atlabilecek olas admlara ilikin nerilerde bulunur. 8 alt komitenin koordinasyonu Avrupa Birlii Bakanl tarafndan salanmaktadr. Genelde ylda 1-2 defa yaplan Komite toplantlarna, Trkiyeden ilgili kamu kurum ve kurulularndaki sektr uzmanlar, AB tarafndan ise Komisyonun ilgili sektr uzmanlar katlmaktadr. 8 KOMTE:

Karma Parlamento Komisyonu Karma Parlamento Komisyonu (KPK) Ankara Anlamasnn 27. maddesine dayanarak, 1/65 Sayl Ortaklk

Konseyi Karar ile 17 Eyll 1965 tarihinde kurulmutur. KPK nn Tz, Avrupa Parlamentosu tarafndan 1966 ylnda, TBMM ve Cumhuriyet Senatosu tarafndan ise 1967 ylnda kabul edilmitir. Ortaklk Konseyi Kararnda TBMM ve Avrupa Parlamentosundan seilecek 15er parlamenterden olumasna karar verilmi olsa da gnmzde taraflar KPKnda 25er parlamenter ile temsil edilmektedir. KPK, Trkiye-AB ortaklnn demokratik denetim organ olarak oluturulmutur. AMACI: Ortaklk Konseyi tarafndan, Avrupa Parlamentosu ve TBMM arasnda Ankara Anlamas erevesinde gelitirilen ibirlii ve temaslar kolaylatrmak, AB-Trkiye ilikilerini siyasi ynden incelemek/desteklemek dir. KPK, e bakanlk esasna gre ynetilir. KPK Bakanlk Divan toplant gndemini ve yaynlanmas tasarlanan ortak bildirileri hazrlar. KPK toplantlarnda kararlar oy okluuyla alnmaktadr. KPK toplantlarna ulusal hkmet temsilcileri, Bakanlar Konseyi veya Komisyon temsilcileri ancak KPK nn onayyla katlabilirler. Ortak Danma Komitesi (Karma stiare Komitesi) 16 Kasm 1995 tarihinde Avrupa Ekonomik ve Sosyal Konseyi tarafndan oluturulmutur.

AB-Trkiye Ortak Danma Komitesi, Avrupa Ekonomik Sosyal Komite (EESC)den 18 ye ile Trkiyedeki rgtl sivil toplumu temsil eden 18 yeden oluur. Komite yeleri; i rgtleri Sendikalar ile tketici rgtleri ifti rgtleri Akademik evreler Sivil toplum rgtleri gibi eitli kar gruplarn temsil etmektedir. AMACI: Trkiye ile AB arasndaki ibirliinin glendirilmesi Sosyal ve ekonomik diyalogun kurumsallamas

Komitenin Trkiye kanad sekretaryas Trkiye Odalar Borsalar Birlii (TOBB) tarafndan yrtlmektedir. Trkiye tarafndan Komiteye katk TOBB, TZOB, TSK, TESK, Trk-, Hak-, Kamu-Sen tarafndan

salanmaktadr. AB ve Trkiye tarafnn belirledii 2 E Bakan Komiteye bakanlk eder. yelerin grev sresi 2 yldr. Gmrk birlii Komitesi 15 Aralk 1969 da kurulmutur.

Grev alan Ankara Anlamasnn gmrklerle ilgili ksmyla snrlandrlm olan, teknik bir komitedir.

Tarm ve hayvanclk Yenilik Pazar ve Rekabet Ulatrma Ticaret Sanayi AKTC rnleri Blgesel Kalknma, stihdam, Sosyal Politika Ekonomik ve Mali ler Gmrkler, Uyuturucu Kaakl, Para aklama


Gmrk Birliinin tamamlanmas srecinde gmrklerle ilgili teknik hususlar ele alarak Ortaklk Konseyine nemli lde yardm salam, Gmrk Birliinin tamamlanmasndan sonra ise grev alan erevesinde karlalan teknik sorunlarn ele alnp zmler aranmasnda nemli rol oynamtr. Gmrk Birlii Ortak Komitesi Trkiye ABnin Ortak Ticaret Politikasna uyum salamann yannda; Fikr, Snai ve Ticari mlkiyetin korunmas, Rekabet, Devlet yardmlar ve kamu tekelleri, Ticari korunma aralar, Kamu ihaleleri gibi alanlarda da AB mevzuatna uyum ykmll altna girmitir.

Bu nedenle Trkiye mevzuatnn yukarda belirtilen alanlarda AB mevzuatyla srekli uyumlatrlmas amacyla Gmrk Birlii Ortak Komitesi (GBOK) adnda yeni bir yardmc organ kurulmutur. Komite, taraflar arasnda bilgi ve gr alveriini yrtr Ortaklk Konseyine tavsiye kararlar hazrlar Gmrk Birliinin dzgn ilemesini salamak amacyla gr bildirir Kendi i tzn hazrlar Grevlerini yerine getirmede kendisine yardmc olacak alt komiteler veya alma gruplar kurabilir. Gmrk Birlii Ortak Komitesi; Anlama taraflarnn temsilcilerinden meydana gelir. Brokratik dzeyde toplanr. Bakanlk, alt aylk srelerle, dnml olarak Trkiye ve Birlii temsilen Avrupa Komisyonu tarafndan yrtlr. Dier Kurumlar Trkiye dari Yaps inde AB ile lgili Yaplanma

Trkiye AET ile kurduu ilikilerde Trkiye Cumhuriyetini ve Hkmetini yabanc devletler ve uluslararas kurulular nezdinde temsil yetkisine sahip olan Dileri Bakanl temsil etmi ve uzun yllar olduka nemli grevler yklenmitir.

Dileri Bakanlnn lke iindeki koordinasyon grevi 15 Aralk 1982de karlan 8/3987 sayl kararname ile Devlet Planlama Tekilatna verilmitir.

1959dan bu yana Trkiye-Topluluk ilikileri, ilk defa bir Devlet Bakanl dzeyinde ele alnmtr. Bu dzenlemenin ardndan ilgili bakanlk ve kurulularn kendi bnyelerinde AET birimleri oluturmalarn zorunlu klnmtr.

27 Haziran 2000 tarihli 4587 numaral Avrupa Birlii Genel Sekreterlii Tekilat ve Grevleri Hakkndaki Kanun ile Babakanla bal Avrupa Birlii Genel Sekreterlii (ABGS) kurulmutur.

ABGS; Trkiyenin Avrupa Birliine yelik srecinde Dileri Bakanlnca yrtlen d ilikilerin koordinasyonu ve katlm mzakereleri dahil tm d temas ve mzakereler erevesinde aada belirtilen grevleri yrtmtr:

Kamu kurum ve kurulularnca yrtlecek i uyum almalarnda plan ve programlara uygun olarak koordinasyonu salamak.

Trkiyenin AB yeliine hazrlanmas amacyla oluturulacak kurul ve komitelerin sekretarya hizmetlerini yrtmek ve bu kurul ve komiteler tarafndan alnan kararlarn uygulanmasn ynlendirmek.

Hkmetin ve oluturulacak kurul ve komitelerin kararlar dorultusunda gerekli aratrma ve incelemeleri yapmak.

Grev alanna giren konularda szleme ile yurt ii veya yurt dnda gerek ve tzel kiilere aratrma, ett ve tercme ileri yaptrmak.

Yerine getirmekle ykml olduu hizmetlere ilikin olarak ynetmelik, tebli, genelge ve benzeri dzenleyici ilemleri Babakanlk vastasyla yapmak.

Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Koordinasyon ve Uyum Komitesi ile Genel Sekreterlie bal 7 daire bakanlndan oluur. Avrupa Birlii Genel Sekreteri, bykeli dzeyindeki Dileri Bakanl memurlar arasndan atanmaktadr.

AB mktesebatna uyum almalarnn ve tam yelik mzakerelerinin yrtlmesi ile mzakerelerin ve uygulamann koordinasyonu amacyla kurulan Koordinasyon ve Uyum Komitesinin grevleri unlardr:

Kamu kurum ve kurulularnn grevleri erevesindeki AB mevzuatna uyum almalar ile ilgili her trl almay izlemek, deerlendirmek ve gerekli koordinasyonu salamak.

Kamu kurum ve kurulularnn, AB mevzuatna uyum almalar ile ilgili olarak grev alanlarna giren konulardaki nerilerini incelemek ve deerlendirmek, gerektiinde ilgili kurul ve komitelere sunmak.

zel sektr, sendikalar, sivil toplum kurulular ve akademik evrelerin AB mevzuatna uyum almalar ile ilgili nerilerini incelemek ve deerlendirmek, gerektiinde ilgili kurul ve komitelere sunmak.

ABye uyum iin gerekli mevzuat deiikliine ilikin ncelikleri belirlemek ve almalar ynlendirmek. Mevzuat deiiklii nerileri hazrlayp ilgili kurul ve komitelere sunmak.

3 Haziran 2011 tarihli Bakanlar Kurulu Karar ile ABGS grevlerini Avrupa Birlii Bakanlna devretmitir. AB Bakanlnn grevi; Trkiyenin AB yeliine hazrlanmasna ynelik yaplacak almalarn

ynlendirilmesi, izlenmesi ve koordinasyonu ile yelik sonras almalarn koordinasyonunu yrtmektir. 2012 ylnda Trkiye Cumhuriyeti AB Bakan ayn zamanda Bamzakerecilik grevini yrtmektedir.

Bykelilik unvan da tannan Bakanlk Mstear ayn zamanda Ulusal Mali Yardm Koordinatrdr. Ulusal Mali Yardm Koordinatrnn balca grevleri:


AB mali yardmlarnn katlm sreci ile ilikilendirilmesi ve fonlarn sadece bu ama iin kullanlmas amacyla gerekli koordinasyonun salanmas,

Mali birlii kapsamnda deerlendirilecek projelerin Katlm Ortakl Belgesi ve Ulusal Programda yer alan ncelikler dorultusunda ynlendirilmesi, seilmesi, uygulanmas ve izlenmesinin salanmas,

Yllk Finansman Protokollerinin, Ulusal Yetkilendirme Grevlisi ve ilgili Bakanlklar ile balantl olarak hazrlanmas ve koordine edilmesi, Programlarn izlenmesi ve deerlendirilmesinin koordinasyonunun salanmas Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu

Ankara Anlamasnn uygulamaya girmesinden sonra 9 yl sren hazrlk dneminde Topluluk-Trkiye ilikilerinde Avrupa Komisyonunun Trkiyede at ilk ofis Basn ve Enformasyon Brosu olmutur.

Brkselde 4 ubat 1987 tarihinde imzalanan ve 4 Haziran 1987 tarihli ve 19477 sayl Resm Gazetede yaynlanan Avrupa Topluluklar Komisyonunun Trkiye Delegasyonunun kurulmas ve onun dokunulmazlk ve mtiyazlar Hakknda Anlama temelinde tam diplomatik stat tannm olan Avrupa Komisyonu Trkiye Temsilcilii kurulmutur.

Haziran 2004te alnan bir karar ile Avrupa Komisyonu Trkiye Temciliinin ad, Avrupa Komisyonu Trkiye Delegasyonu olarak deimitir.

1 Aralk 2009 tarihinde yrrle giren Lizbon Antlamas erevesinde Avrupa D likiler Servisi kurulmutur. Avrupa Birlii Delegasyonunun 4 temel grevi vardr:

-D ilikiler alannda Trkiyenin d politikasna ilikin rapor hazrlamak ve AByi diplomatik dzeyde temsil etmek.

-Trkiye ile AB arasndaki Gmrk Birliine ilikin olarak, Trkiyedeki ekonomik, mali ve ticari gelimelerin yan sra Gmrk Birlii hkmlerinin uygulanmasn izlemek.

-ABye katlm mzakereleri erevesinde, siyasi kriterler ve mktesebata uyum konusunda Trkiyenin kaydettii ilerlemeyi izlemek ve mzakerelerin almasna yardmc olmak.

-Delegasyon, Komisyonun her yl yaynlad lerleme Raporunun hazrlanmasnda gerekli bilgileri gnlk bazda Merkeze rapor eder.

Katlm ncesi Yardm Programlarna ilikin olarak Delegasyon, merkez olmayan ibirlii prosedrlerinin uygulanmasndan sorumlu Trk kurumlarna destek verir ve projelerin etkin ekilde uygulanmasn takip eder.

Avrupa Birlii Delegasyonu, Diplomatik likiler Hakknda Viyana Szlemesi hkmleri erevesinde faaliyet gsterir ve bykeli unvanyla Trkiye Cumhuriyeti Cumhurbakanna akredite olan bir Delegasyon Bakan tarafndan ynetilir.

Delegasyon ayn zamanda kamu kurumlar, siyasi partiler, i evreleri, akademik evre ve dnce kurulular, sivil toplum rgtleri ve kltr alannda faaliyet gsteren aktrlerle de ok eitli ekillerde irtibat hlindedir.

Delegasyon, ABnin grnrln arttrmak ve Birliin temel deerleri ve Trkiyedeki faaliyetleri hakknda bilgilerin yaygnlatrlmasn amalayan kapsaml bir bilgilendirme ve iletiim programn da uygulamaktadr. Delegasyon faaliyetleri dnda Trkiyede; 17 adet AB Dokmantasyon Merkezleri 18 ilde yer alan AB Bilgi Merkezleri ile bir a oluturmutur.

NTE 4 2004 BRKSEL ZRVES SONRASI TRKYE-AB LKLER

Brksel Zirvesi (2004) ve Mzakere Srecinin Balamas Trkiyenin adayl 1999 Helsinki Zirvesinde ilan edilmi, 2004 Brksel Zirvesinde ise Trkiyenin 3 Ekim

2005 tarihinde mzakerelere balayaca ilan edilmitir. Bu nedenlerle Trkiyenin AB ile olan ilikilerinde 1999 Helsinki ve 2004 Brksel zirveleri nem tar. Brksel Zirvesi Sonu Bildirgesi ve Trkiye - AB likileri 16-17 Aralk 2004 tarihlerinde gerekleen Brksel Zirvesinde liderlerin gndemindeki konular; Genileme Terrizm 2007-2013 mali erevesi AB Uyuturucu Stratejisi D likiler

NOT: Zirve sonucunda ilan edilen sonu bildirgesinin Trkiye iin en nemli ksm genileme balnn altnda verilmitir. Bu bildirgede ayn zamanda Hrvatistann da Nisan 2005te katlm mzakerelerine balayaca belirtilmitir. Trkiye iin bu bildirgede geen ucu ak mzakereler ifadesi, yelik srecinin sonuyla ilgili belirsizlikten tr Trkiyenin beklentilerini karlamamtr.

AB kurumlar ise bu durumun sadece Trkiye iin deil dier yeni aday Hrvatistan ve potansiyel aday olan Bat Balkan lkeleri (Bosna Hersek, Kosova, Srbistan, Karada, Arnavutluk, Makedonya,) iin de gn geldiinde geerli olacann altn izmilerdir.


Bildirgede mzakere sreci ile ilgili dier husus ise birliin erme Kapasitesine yapt atftr. AB, 2004 ylnda ye olan 10 yeni yenin ardndan genileme srecini devam ettirme ve Avrupada refah,

istikrar, gvenlii salama konusundaki kararlln ifade etmi ancak bundan sonraki genilemelerin birliin ierme kapasitesini zora sokmayaca durumda gerekleebileceini belirtmitir.

Ucu Ak Mzakereler: Bu tarihten nce AB ile mzakerelere balamak sonu tam yelikle sonulanacak bir srecin balangc demekti. Mzakerelerin balamasndan belli bir sre sonra aday lkelere bir yelik takvimi ve yaklak bir katlm tarihi verilirdi. 2004 Brksel Zirvesi kararnda AB lkeleri, mzakerelerin ucu ak olduunu belirtmi, mzakerelerin hedefinin yelik olduunu ancak bunun aday lkenin btn gerekli koullar salamas ile gerekleeceini de hatrlatarak srecin ucu ak devam edeceini aka belirtmilerdir.

erme Kapasitesi: ABye katlan yeni lkeler, gerek mali, kurumsal gerekse toplumsal olarak bir klfeti de

beraberinde getirmekte ye says arttka birliin ileyii ve ortak karar alma mekanizmalar gitgide karmak bir hl almaktadr. 2004 ylnda 10 ve 2007 ylnda iki yeni yenin de dahil olmas ile ye says 27 ye kan ABde genileme sz konusu olduunda bu kavram sklkla kullanlr hale gelmitir. Bu kavram genellikle ABnin daha fazla genilemesine kar olanlar tarafndan kullanlmaktadr. Trkiyenin Avrupa Birliine Katlm Mzakereleri

Mzakereler, ABnin 35 fasl altnda toplanan ve binlerce yasaya karlk gelen mktesebatnn ya da ortak yasal mevzuatnn aday Trkiye tarafndan benimsenmesinin ve uygulamaya konmasnn taraflarca nasl ynetilecei, ynlendirilecei ve sonlandrlaca demektir. Mktesebat ve Mzakere Fasllar

Mktesebat: ABnin kuruluundan itibaren geirdii deiim ve geliim boyunca kabul edilen ve tm ye lkeleri balayan ortak hukuki metinlerin tmne verilen addr. Mktesebat u ana balklar altnda toplayabiliriz: ABnin kurucu antlamalar,

Bu antlamalara gre kabul edilen mevzuat ve kararlar ile Avrupa Topluluklar Adalet Divan (ATAD) itihad,

Ortak d politika ve gvenlik politikas ile ilgili ortak hareket planlar, ortak pozisyon kararlar, deklarasyonlar, sonular ve dier kararlar,

Adalet ve ileri erevesinde kabul edilen ortak hareket planlar, ortak pozisyon kararlar, imzalanan konvansiyonlar, kararlar, aklamalar ve dier kanunlar,

Birlik tarafndan ve ye devletlerce kendi aralarnda Birlik faaliyetlerine ilikin olarak imzalanan anlamalardan oluur.

Katlm mzakereleri 35 fasl altnda toplanmtr, son iki fasl dier fasllarda mzakereler tamamlandnda mzakere edilmeden sonulandrlr. Fasllar ve ksa ierik tarifleri aadaki gibidir AB Mktesebat fasl balklar unlardr: 1) Mallarn Serbest Dolam 2) ilerin Serbest Dolam 19) Sosyal Politika ve stihdam 3) Kurma Hakk ve Hizmet Sunumu Serbestisi 20) letmeler ve Sanayi Politikas 4) Sermayenin Serbest Dolam 21) Trans-Avrupa ebekeleri 5) Kamu Almlar 22) Blgesel Politika ve Yapsal Aralarn Koordinasyonu 6) irketler Hukuku 23) Yarg ve Temel Haklar 7) Fikri Mlkiyet Hukuku 24) Adalet, zgrlk ve Gvenlik 8) Rekabet Politikas 25) Bilim ve Aratrma 9) Mali Hizmetler 26) Eitim ve Kltr 10) Bilgi Toplumu ve Medya 27) evre 11) Tarm ve Krsal Kalknma 28) Tketicinin ve Saln Korunmas 12) Gda Gvenlii, Veterinerlik ve Bitki Sal 29) Gmrk Birlii 13) Balklk 30) D likiler 14) Tamaclk Politikas 31) D, Gvenlik ve Savunma Politikalar 15) Enerji 32) Mali Kontrol 16) Vergilendirme 33) Mali ve Btesel Hkmler 17) Ekonomik ve Parasal Politika 34) Kurumlar 18) statistik 35) Dier Konular Mzakerelerde nemli Belgeler Mzakere ereve Belgesi Mzakere ereve Belgesi katlm mzakerelerinin temel belgelerinden biridir. Aday lkelerle yaplan katlm mzakereleri, her lke iin ayr olarak hazrlanan mzakere erevesine gre yrtlr. Mzakere ereve Belgesinin belirleyici zellii aday lkenin iinde bulunduu durum gz nne alnarak hazrlanmas ve mzakerenin ileyi, biim ve kurallarn btn ayrntlaryla ele almasdr. lerleme Raporlar ABnin aday lkenin genel olarak siyasi ve ekonomik kriterlerde ve zel olarak her mktesebat faslnda bir yl iinde kat ettii yolu deerlendirdii belgedir. Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanan ve her yln sonbaharnda ilan edilen lerleme Raporu Trkiye iin ilk olarak 1998 ylndan yaynlanmtr ve o tarihten itibaren her yl dzenli olarak yaynlanmaktadr. Katlm Ortakl


Avrupa Komisyonu tarafndan hazrlanan ve Konsey tarafndan onaylandktan sonra AB Resm Gazetesinde yaymlanan ve mzakerelerin AB tarafnca belirlenen yol haritasdr.

lerleme Raporlarndan farkl olarak bir ka senede bir yenilenen Katlm Ortaklklarnda siyasi ve ekonomik kriterler asndan aday lkenin ksa ve orta vadede yapmas gerekenler, ayrca mzakere fasllarndaki ksa ve orta vadeli hedefler belirtilir.

Ksa vadeli hedeflerin 1-2 yl ierisinde, orta vadeli hedeflerin 3-4 yl ierisinde yerine getirilmesi beklenir. 1999 ylnda adayl ilan edildikten sonra Trkiye iin ilk Katlm Ortakl 2001de kabul edilmi akabinde 2003, 2006 ve 2008 yllarnda gncellenmitir. Ulusal Program

Aday lke Trkiye Katlm Ortaklnda belirlenen hedeflerin nasl bir takvimle yerine getireceini, hangi kurumlarn hangi hedeften sorumlu olacan ve mali kaynaklarn kullanmn detayl olarak aklar. Her aday lke gibi Trkiyenin de Ulusal Programnda Katlm Ortaklnda nerilen takvime uymas esastr. Ulusal Program ilk kez 2001de hazrlanm, 2003 ve 2008de gncellenmitir. Mzakereleri Yrten Kurumlar Avrupa Birlii Genel Sekreterlii, Ba mzakerecilik ve AB Bakanl

2000 ylnda Avrupa Birlii Genel Sekreterlii (ABGS) kurularak Trkiyenin mzakereleri yrtrken ihtiyac olan kurumsal kapasite glendirilmitir. 2005 ylnn Haziran aynda devlet bakan seviyesinde bir ba mzakereci atanmtr. Daha sonra bir sreliine ba mzakerecilik grevi Dileri Bakan tarafndan srdrlmtr.

2009 ylnn Ocak aynda ba mzakerecilik grevinin de ayr bir bakan tarafndan yrtld yeni bir devlet bakanl oluturulmutur.

Son olarak Temmuz 2011 genel seimlerinden sonra kurulan 61. Hkmette devlet bakanl AB Bakanlna ykseltilmi, Bakan ba mzakerecilik grevini stlenmi, ABGS de yeni bakanln brokrasisini oluturmutur.

ABGS, mzakere srecinde siyasi engellerin reformlar engellemesini nlemek ve kamuoyunun farkndaln ve desteini salamak amac ile 4 Ocak 2010 tarihinde Trkiyenin Katlm Sreci in Avrupa Birlii Stratejisini uygulamaya balamtr.

Avrupa Birlii Stratejisinin yan sra yine Ocak 2010da ABGS nin nclk ettii Avrupa Birlii letiim Stratejisi oluturulmutur.

Bu iletiim stratejisi erevesinde ABye ye lkelerde Trkiyenin yelii konusunda olumu olan nyarglarla mcadele edilirken Trkiyede de AB ile ilgili yanl bilinenler dzeltilemeye, kamuoyunun AB projesini tanyarak sahiplenmesine allmaktadr.

Bu iki strateji dorultusunda 2010-2011 Eylem Plan da 15 Mart 2010 tarihinde Bakanlar Kurulunda kabul edilmitir. Mzakere sisteminin ana yapsn zleme ve Ynlendirme Komitesi oluturur. Komite Ba mzakerecinin bakanlnda mzakereleri ynetmektedir. Komite,AB Bakanlna ilaveten Babakanlk, Dileri Bakanl, Devlet Planlama Tekilat AB nezdindeki Daimi Temsilciliimizden olumaktadr. AB Bakanlnn ba mzakereci grevi de tm bu birimlerin almalarnn egdmnn salanmasdr. Dier yaplar: Reform zleme Grubu (RG) AB Bkanl Adalet Bakanl Dileri Bakanl ileri Bakanlarndan oluan st mekanizmadr. RG in sekretaryas ABGS tarafndan yerine getirilmektedir. RG bnyesinde ilgili kurum ve kurulularn st dzey temsilcilerinin AB Bakanl e gdmnde toplanan bir Siyasi ler Alt Komitesi(SYAK) vardr. Ayrca Aralk 2009dan bu yana 81 vilayette AB Daimi Temas Noktas grevini yrten bir Vali Yardmcs mevcuttur. ABde Kurumsal Yap Komisyon ve Genileme Genel Mdrl

Avrupa Komisyonunu ABnin hkmeti gibi dnebiliriz, her hkmette olduu gibi Komisyonda da bakanlk dzeyinde birimler bulunur ancak bu birimlere bakanlk deil Genel Mdrlk denir.

Gerek Trkiyenin gerek dier aday lkelerin adayl konusunda en nemli rol oynayan kurum Genileme Genel Mdrldr.

Genileme Genel Mdrl dier genel mdrlklerin Trkiyenin ve dier aday lkelerin yelikleriyle ilgili yaptklar almalarn e gdmn salar.

Komisyonun Trkiye ve dier aday lkelerin yelik mzakerelerindeki dier bir grevi her yl her aday lke iin bir ilerleme raporunun yazlmasdr. Avrupa Birlii Trkiye Delegasyonu

Trkiyenin mzakerelerde kaydettii ilerlemeyi yerinde takip etmek zere Komisyonun dier aday lkelerde olduu gibi Trkiyede bulunan temsilciliidir.


Bu kurumun banda bykeli statsnde bir diplomat bulunur. Dier AB Kurumlarnn Mzakerelerdeki Grev ve Yetkileri Avrupa Parlamentosu D likiler Komisyonu vastasyla mzakere srecini denetler.

Her aday lke iin tayin edilen bir Avrupa vekili raportr lkenin performansyla ilgili yllk bir rapor yazar. AB btesini onaylad iin aday lkelere verilen katlm ncesi mali yardmn da dolayl denetisidir.

Aday lkenin ye olabilmesi iin Katlm Antlamasnn nce Avrupa Parlamentosunda oy okluu ile parlamenterler tarafndan onaylanmas gerekmektedir. Konsey: Genileme Politikasnn nihai karar vericisidir. Mzakere srecinde Komisyonun hazrlad ilerleme raporlarn kabul eder. Mzakere Dneminin nemli Aamalar Mzakere ereve Belgesinin Yaynlanmas Trkiyenin Mzakere ereve Belgesi 29 Haziran 2005te yaymlanmtr. Mzakere ereve Belgesi yukarda bahsedildii gibi mzakerelerin nasl yrtleceine k tutar. Katlm Konferans (3 Ekim 2005, Lksemburg)

Mzakerelerin balamas ile ilgili kararn alnmasn takiben her aday lke iin bir Hkmetler aras Konferans dzenlenir.

Trkiye iin yaplan Katlm Konferans 3 Ekim 2005 tarihinde ngiltere dnem bakanlnda Lksemburgda yaplmtr. Ayrca her fasln mzakereye almas mnasebetiyle bir Hkmetler aras Konferans toplanr. Tarama Sreci (Screening) Mzakerelerin ilk ayan tarama sreci oluturur.

Tarama sreci aday lkenin mzakereler balamadan nce ulusal mevzuatnn bulunduu durumun tespitidir. Her mzakere bal iin iki toplant dzenlenir. Birinci toplantda Komisyon yetkilileri aday lkenin yetkililerine yaplmas gerekenleri aklar kinci toplantda ise aday lkenin yetkilileri mevcut durumlarn, mzakerelerdeki yol haritasn ve pozisyonunu aklar.

Bu iki toplantdan sonra Komisyon, her fasl iin ayr bir tarama sonu raporu hazrlar ve Konseye bir Ortak Pozisyon Belgesi tasla sunar.

Konseyin bu tasla oy birlii ile kabul etmesi ile ABnin aday lkenin mzakere srecindeki Ortak Mzakere Pozisyonu olumu olur.

Trkiyede tarama sreci 20 Ekim 2005 tarihinde balam ve Komisyon peyderpey ABnin Ortak Pozisyon Belgesinin zn oluturan tarama sonu raporlarn Konseye yollamaya balamtr. Tarama Sonu Raporlar: Komisyon her fasl iin ayr bir rapor hazrladktan sonra bu raporu ye lkelerin onayna sunmaktadr. Her tarama raporunda o mzakere fasl ile ilgili Genel Dnceler, Mktesebatn stlenilmesi, Uygulama Kapasitesi, Yorumlar ve neriler olmak zere drt ana balk vardr.

Komisyon eer ilgili faslda mzakerelerin vakit geirmeden balamas iin gerekli asgari yeterlilik salanmadn dnyorsa bu fasl iin al kriterlerini (benchmark) belirler.

Sz konusu faslla ilgili al kriterleri tarama raporunun Yorumlar ve neriler blmnde yer alr. Komisyon tarafndan Konseye gelen rapor nce Konseyin Genileme alma Grubuna gider ve bu alt gruptaki uzmanlar tarafndan incelenir.

Daha sonra rapor ye lkelerin onay iin her ye lkenin AB nezdindeki bykelilerinden oluan Daimi Temsilciler Komitesine (COREPER) gnderilir.

Aday lke iin hazrlanan tarama sonu raporunun AB Konseyi onay iin ye lkelerin oy birlii gerekmektedir.

Al kriteri (opening benchmark): Mzakere fasllarnn her birinde tarama srecinin sonunda Komisyon bir tarama sonu raporu sunmaktadr. Komisyon bir faslda aday lkenin mzakereye hazr olduunu dnyorsa raporda bu ekilde belirtilir ancak Komisyon aday lkenin mzakereye tam anlamyla hazr olmadn dnyorsa bu fasln al iin belirli n koullarn yerine getirilmesini teklif eder. Bu nkoullara al kriterleri denir.

Komisyonun sunduu raporun Konseyde onaylanmasn takiben aday lkenin fasln mzakereye alabilmesi iin bu kriterleri tamamlamas gerekir.

Keza belli fasllarda Komisyon fasllarn kapanabilmesi iin o fasln ieriinin aday lkede uygulanmasna dnk kapan kriterleri (closing benchmark) de teklif edebilir.

Bu kriterler ilk kez Hrvatistan ve Trkiyeye uygulanmtr ve daha nceki mzakere srelerinden edinilen tecrbenin sonulardrlar. Daimi Temsilciler Komitesi (COREPER) Her ye lkenin AB nezdindeki temsilcisi olan bykelilerden oluan bir AB kurumudur.

ye lke bykelilerinden olutuu iin bu komitede Komisyondan farkl olarak ye lkelerin ulusal karlar n plandadr.


ye lkelerin ulusal karlarn gzeterek AB iin ortak karar ald bu komite, AB karar alma mekanizmasnn ileyii iin byk nem arz etmektedir Karlkl Mzakere Pozisyonlarnn Hazrlanmas

Aday lke alan her mzakere fasl iin hazrlad kendi mzakere pozisyon belgesini AB Konseyi Dnem Bakanlna sunar. Sunulan belgeler ye lkelere ve Komisyona iletilir.

Aday lkenin sunduu belgelere karlk ve tarama sonu raporu nda Komisyonun Genileme Genel Mdrl AB taraf iin Ortak Pozisyon Belgesi Tasla hazrlar ve Konseye iletir.

Konseyde Genileme alma Grubu ve ye lkelerin grleri alnarak belgeye son ekli verilir ve Daimi Temsilciler Komitesinde (COREPER) oybirlii ile kabulnden sonra o mzakere faslnda AB Ortak Pozisyonu olumu olur. Fiili Mzakerelerin Balamas ve Gidiat

3 Ekim 2005te mzakerelerin balamasn takiben Avusturya dnem bakanlnda 12 Haziran 2006da al kriteri olmakszn mzakereye alan ilk fasl Bilim ve Aratrma olmu ve Trkiyenin gerekli kriterleri yerine getirdii belirtilerek fasl geici olarak kapatlmtr. Mzakere Srecinde Duraklama

Trkiye mzakerelere fiilen balayabilmek iin Brksel Zirvesinde AB tarafna iki taahhtte bulunmutu. lki yeni ceza yasasnn yrrle girmesi, kincisi gmrk birliini ABnin 10 yeni ye lkesine de uygulanacan belirten bir ek protokoln imzalanmas ve daha ileri bir tarihte onaylanmasyd.

2005 yl iinde bu iki taahht yerine getirilmi ve mzakereler bu sayede balamt. Ancak mzakerelerin fiilen balamasnn ardndan Trkiye, ek protokoln TBMMde onay srecini Kbrs

Cumhuriyeti hkmetini tanmyor olmasn ve KKTC zerindeki izolasyonlarn srmesini ne srerek gerekletirmedi.

Bunun zerine 11 Aralk 2006da AB Dileri Bakanlarndan oluan Genel ler Konseyi toplantsnda Trkiye ek protokole ilikin taahhtlerini yerine getirene kadar gmrk birliini ilgilendiren 8 mzakere faslnn almayaca ve hibir fasln geici olarak dahi kapatlmayaca kararlatrld.

8 fasl unlardr: Mallarn Serbest Dolam

Balklk Politikas

Kurma Hakk ve Hizmet Sunma Serbestsi Tamaclk Politikas Mali Hizmetler Gmrk Birlii Tarm ve Krsal Kalknma D likiler

Kbrs balantl olarak almas bloke edilen 8 fasla ilaveten Fransada 2007 yl ilkbaharnda yaplan cumhurbakanl seimlerini kazanan Nicolas Sarkozy Trkiyenin AB yeliine kar olan politikasn uygulamaya koyarak 5 mzakere faslnn kendisi ynetimde olduu srece almayacan Trkiyeye resmen bildirmitir. 5 mzakere fasl

Tarm ve Krsal Kalknma Ekonomik ve Parasal Politika Blgesel Politika ve Yapsal Aralarn Koordinasyonu Mali ve Btesel Hkmler Kurumlar

Mzakereye Alan Fasllar 18 mzakere faslnn almasnn bloke edilmesi esnasnda ve ardndan, mzakereler tamamen durmam ve 2010 yl Haziran ay sonuna kadar 13 faslda mzakere balamtr. Al srasyla bu fasllar unlardr:

Bilim ve Aratrma Fikri Mlkiyet Hukuku letme ve Sanayi Politikalar Sermayenin Serbest Dolam statistikler Bilgi Toplumu ve Medya Mali Kontrol Vergilendirme, Tketicinin ve Saln Korunmas evre Trans-Avrupa Alar Gda Gvenlii Veterinerlik ve Bitki Sal irketler Hukuku,

Bu fasllarn 12sinde mzakere srmekte, 1 fasl ise geici olarak kapanm durumdadr.

Ancak bloke edilen 18 fasl, ak olan 12 fasl ve geici olarak kapanm olan 1 fasl dnda kalan 3 faslda Haziran 2010dan bu yana hibir gelime olmamtr. Alabilir durumda olup teknik nedenlerden alamayan bu 3 fasl unlardr: Kamu haleleri, Rekabet Politikas Sosyal Politika stihdam Mzakerelerin Tamamlanmasn Takip Eden Sre


Trkiye iin henz gndemde olmamasna ramen tm mzakere fasllarnn geici olarak kapatlmasn takiben, bir baka deyile tm mzakere balklarnda tam anlama salandnda, geici olarak kapatlan tm balklar nihai olarak kapatlr.

Mzakerelerin kapanmas ile Komisyon bir Katlm Antlamas tasla hazrlar ve antlamann son ekli Hkmetler aras Konferansta verilir.

nce Avrupa Parlamentosunun onay alnr, ardndan da Konseyin oy birlii ile bu Antlamay kabul etmesi gerekir.

Bu onaylarn gereklemesi ile Katlm Antlamas aday lke ve ye lkeler arasnda imzalanr, her ye lke ayrca kendi anayasal usullerine gre bu antlamay onayladktan sonra antlama yrrle girer ve katlm sreci tamamlanr.

Mzakere Dneminde Mali Yardmlar Adaylk ncesi Mali Yardmlar

1963 ylnda Ankara Anlamasnn imzalanmasndan 1995 ylnda AB ile Trkiye arasnda Gmrk Birlii kararna kadar Trkiye mali protokoller aracl ile ou kredi niteliinde olmak zere yaklak 1 milyar avro destek almtr.

Bu destek Trkiyenin AB ile Gmrk Birlii uygulamasna geiini kolaylatrmak amacyla verilmitir. Trkiyeye mali protokol dorultusunda verilen bu krediler genellikle Avrupa Yatrm Bankas ve Topluluk kredilerdir.

Trkiye, 1980 ylnda zor ekonomik artlar nedeniyle zel Yardm Paketi 1991 ylnda Krfez Savandan en ok etkilenen lkeler arasnda olduu iin mali yardm almtr.

1995 ylndan 1999 ylna kadar adaylk stats teyit edilene kadar geen dnemde gmrk birliinin dourduu yeni ihtiyalar karlamak amac ile Trkiye yine AB mali desteinden faydalanm ve yine ou kredi olmak zere 755,3 milyon avro destek almtr.

17 Austos 1999 depreminden sonra AB tarafndan hem insani yardm hibesi hem de Avrupa Yatrm Bankas tarafndan kredi salanmtr. Adaylk Dneminde Mali Yardmlar 1999-2006 Dnemi AB btesi 7 yllk dnemler iin hazrlanmaktadr.


Trkiye 1999 yl Aralk aynda aday olmu ancak 1999 - 2006 bte dneminin hazrl daha nceden Trkiye dahil edilmeden yapld iin dier aday lkeler gibi PHARE (yelik ncesi Ekonomik Yardm Program) ISPA (yelik ncesi Altyap Yardm Program) SAPARD (yelik ncesi Tarm ve Krsal Kalknma Yardm Program)dan yararlanamam MEDA programna ilave edilen ek kaynaklar aracl ile mali yardm almtr. Trkiye 2000 - 2006 yllar arasnda MEDA II program ile hibe olarak 890 milyon avro ve kredi olarak 1 milyar 470 milyon avro mali destek almtr. MEDA II dneminde Trkiyenin ald mali destek bir nceki dneme gre iki kat artmtr. 2007-2013 Dnemi Daha nce PHARE, ISPA, SAPARD aralar ile yaplan yardm 2007-2013 bte dneminde tek bir mali ara altnda toplanmtr: Katlm ncesi Yardm Arac ya da IPA. IPA nn 2007-2013 dnemi btesi 11,5 milyar avrodur Trkiye, Hrvatistan, Makedonya, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Srbistan, Karada ve Kosovay kapsamaktadr. IPA fonlar geri dnsz hibelerdir ve aday lkenin resm kurum ve kurulular vastasyla datlrlar. ABnin katlm ncesi kaynaklar adem-i merkeziyet ilkesi erevesinde aday lkeden ynetilir. Komisyonun temsilcilii denetiminde bu amala oluturulmu resmi yaplar bulunur. ABnin Trkiyeye sunduu IPA fonlar erevesinde yrtlen projelerin programlanmas ABGS ile DPT, ihale, szleme ve yrtlmeleri ise Hazineye bal bir birim olarak faaliyet gsteren Merkezi Finans ve hale Birimi tarafndan yaplmaktadr. 2014-2020 Dnemi Komisyon 2014-2020 bte dneminde mzakere eden aday lkeler iin 14,1 milyar avroluk bir IPA yardm teklif getirmitir. Katlm ncesi Yardm Arac (IPA) Avrupa Birliine aday olan lkelere yaplan mali destee verilen genel addr. IPA nn be bileeni vardr: Kurumsal Kapasite Gelitirme, Blgesel ve Snr tesi birlii, Blgesel Kalknma, nsan Kaynaklarnn Geliimi, Krsal Kalknma

avrupa birliği ve türkiye İlişkileri Ünite 1-2-3-4 (Özetler)

Documents