VOLKAN CAHİT AYHAN

AVRUPA BİRLİĞİ SOSYAL POLİTİKASI, AVRUPA SOSYAL FONU ve SOSYAL DİYALOG

PLAN

1. AB Sosyal Politikası: Ana başlıklar ve Kavramlar2. AB sosyal politikasının kökleri 3. AB Sosyal Politikasın temel prensipleri 4. AB sosyal politikasının hukuki temelleri5. Mali katkılar: Avrupa Sosyal Fonu6. Sosyal Diyalog7. AB’ye Entegrasyon Sürecinde Türkiye’nin Sosyal Politika

Konusundaki Yükümlülükleri

1. AB SOSYAL POLİTİKASI:

ANA BAŞLIKLARI ve KAVRAMLAR

1. Sosyal Ajanda (Öncelikler)2. İstihdam (AİS)3. Finansman (ASF)4. Çalışma koşulları:

sosyal diyalogişletmelerin sosyal sorumluluklarıiş hukukuişçilerin serbest dolaşımısosyal güvenliğin koordinasyonu

5. Entegrasyona dayalı bir toplumsosyal içerme (ayrımcılıkla mücadele ve eşitlik)sosyal koruma

2. AB Sosyal Politikasının Kökleri

1957 Roma antlaşması: Sosyal politikaya ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yoktur.

1961 'Avrupa Sosyal Şartı‘: Çalışma hakkı, adil çalışma koşulları, sosyal güvenlik, örgütlenme hakkı, toplu pazarlık hakkı gibi konular düzenlenmiştir.

1969 Konsey toplantısı ilk defa topluluk düzeyinde bir sosyal politika

oluşturulması fikri ifade edilmiş ve onaylanmıştır.

1972 Paris zirvesi :“sosyal eylem planı” yapılması düşünülmüştür. Bu zirvede ilk kez ekonomik bütünleşme ile sosyal bütünleşmenin aynı öneme sahip olduğu ifade edilmiştir.

1974 Sosyal Eylem Programı: • Çalışma koşulları ve eşitlik• Sosyal ortakların karar alma mekanizması içinde yer almaları• Tam istihdam

2. AB Sosyal Politikasının Kökleri

Sosyal Avrupa” tartışması “kuralsızlığın” hakim olduğu 1980’li yıllarda hız kazanmıştır:

1987’de “Avrupa Tek Senedi”nin yürürlüğe girmesiyle “Tek pazarın sosyal boyutu” üzerine çalışmalar artmıştır.

1988’de (1961’de Torino’da imzalanan) Avrupa Sosyal Şartı’na ek protokol imzalanmıştır:• Kişilerin serbest dolaşım kuralları belirlenmiştir• Ekonomik ve sosyal uyum hedefi tanımlanmıştır• Sosyal politika hükümleri içeren bir topluluk hukukunun zorunlu hale getirilmesi

üzerinde anlaşılmıştır.

3. AB sosyal politikasının temel prensipleri

AB’de sosyal politika temel bir alan olarak kabul edilmiş, fakat ortak bir politika olarak benimsenmemiştir.

Sosyal politika bir yandan entegrasyonun bir gereğidir diğer yandan ekonomik ve parasal birliğin bir tamamlayıcısıdır.

Avrupa Sosyal Modelinde bir yandan paylaşılan değerler vardır; diğer yandan her ülkenin tanımladığı öncelikler vardır.

Ekonomi, istihdam ve sosyal politika arasındaki ilişkinin kurulması önemlidir.

Sosyal dışlanma ve sosyal koruma sistemine önem verilmelidir. Bilgi ekonomisine geçiş için hazırlanılmalıdır. Beşeri sermaye yatırımına önem verilmelidir. Her türlü ayrımcılıkla mücadele edilmelidir.

4. AB sosyal politikasının hukuki temelleri

BELGELER Yasalar İçtihat kararları ILO tarafından bugüne kadar kabul edilmiş tavsiye ve sözleşmeler Uluslararası antlaşmalar

YASALAR Uluslar arası hukuk ile üye devletlerin iç hukuku arasında bir yer olan AB

hukuku çok özel bir konuma sahiptir. Sosyal politika alanında kural koyma yöntemleri: Koordinasyon: Üye devletlerin hukuk düzenlerinin birbirleriyle çelişmeyecek

konuma gelmesidir: Tüzükler.Uyumlaştırma: Asgari ortak standartların belirlenmesi ve kabul

edilmesi:Yönergeler.Mevzuatın birleştirilmesi:Üye ülkelerin yetkisindedir.

5. Mali katkılar: Avrupa Sosyal Fonu

Avrupa Sosyal Fonu (ASF) genel olarak işgücü piyasasındaki uyumsuzlukların ortadan kaldırılmasına yönelik projeler geliştirilmesi ve bu projelerin mali olarak desteklenmesi için oluşturulmuştur.

Roma anlaşması ile kurulmuş en eski yapısal fonlardan biridir.

AB'de 1992 tarihli Maastricht Antlaşmanın 146. Maddesi ASF’nin işlevini tanımlar: Avrupa Komisyonu, sosyal politika alanında herhangi bir mevzuat düzenlemesi teklifi yapmadan önce sosyal taraflarla istişarede bulunacak ve onların görüş ve tavsiyelerini alacaktır. Sosyal tarafların AB düzeyinde sürdürecekleri diyalog, taraflar isterlerse bir sözleşmenin bağıtlanması ile sonuçlanabilmekte ve artık o konu AB boyutunda düzenlenmiş olmaktadır.

6. Sosyal Diyalog

Yeni ekonomik şartların "işletme" ve "rekabet gücü" kavramlarını önemli kılması, işletme bazında da diyalog ve işbirliğini artırmıştır. (Ortak menfaatler)

"İdeolojik sendikacılık" anlayışından "uzlaşmacı sendikacılık" anlayışına geçen işçi sendikaları, işveren ve hükümetle işbirliğini esas almaya başlamıştır.

İşçi-işveren arasındaki çatışmaların çözüm platformu sosyal diyalog içinde

olmaktadır. Bu uzlaşma platformu çalışma yaşamına ilişkin değişiklikleri de gündeme getirerek mevzuatın yenilenmesini sağlamaktadır.

Kurucu antlaşmanın 138. maddesi zorunlu iki aşamalı bir danışma süreci öngörür: Sosyal taraflar sosyal politika konusunda görüş ve öneri bildirirken komisyon sosyal tarafları birliğin ortak eylemine doğru yönlendirmek için danışmanlık yapar.

8. Türkiye’de Sosyal Diyalog: Uluslararası Düzeyde

AB-Türkiye Ortak Danışma Kurulu (ODK) 1995: Türkiye’deki sosyal taraflarla Avrupa Ekonomik ve Sosyal

Komitesi (AESK) arasındaki en önemli ve organik sosyal diyalog platformu ODK’dır.

Sonuç: AB ve Türkiye’deki örgütlü sivil toplum arasında karşılıklı etkileşimi

arttırmıştır.

ODK’nın etkinlikleri sonucunda birbirinin kültürünü, tarihini, geleneklerini ve değerlerini tanımaları sağlanmıştır.

8. TÜRKİYE’DE İKİLİ SOSYAL DİYALOG MEKANİZMALARI

Ulusal düzeyde ikili sosyal diyalog platformu bulunmamaktadır.

Sektörel düzeyde, öncelikle mesleki eğitim alanında, metal, tekstil, inşaat ve çimento iş kollarında işçi ve işveren örgütleri arasında ikili danışma uygulamaları yaşanmıştır.

TÜRKİYE’DEKİ SOSYAL ORTAKLAR

• İŞÇİLER:

Türk-İş (Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu)

Hak-İş (Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu)

DİSK (Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu)

• İŞVERENLER:

TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu)• KAMU ÇALIŞANLARI: Memur-Sen (Memur Sendikaları Konfederasyonu) Kamu-Sen (Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu) KESK (Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu) BASK (Bağımsız Kamu Görevlileri Sendikaları Konfederasyonu)

İşveren Sendikları Konfederasyonu UNICE’ye, İşçi Sendikaları Konfederasyonları da ETUC’a üyedirler.

SONUÇ

Sosyal politika ve istihdam alanındaki sorunlar Türkiye’de iki ana başlık altında tartışılmaya devam edecektir:

1. Sendikal haklar

2. Kadın istihdamı ve kadın-erkek eşitliği. Çalışma yaşamını düzenleyen kurallar bakımından Türkiye’nin ILO

standartlarını yakalaması ile AB istihdam ve sosyal politikasına uyumu paralel gitmelidir.

Kimi eksikliklere rağmen AB’ye uyum kapsamında Türkiye’de işgücü piyasası yapısında ve sosyal politikalarda yapılan düzenlemeler olumlu sonuçlar vermiştir.

Öncelikle Türkiye’deki çalışma yaşamına ilişkin sorunların tanımlanması ve çözüm önerileri (modelleri) değişim sürecinin başlatılması açısından itici bir güç oluşturmuştur.

Bu bakımdan AB süreci ülkedeki çalışma yaşamındaki dönüşümleri yöneten ve iç dinamikleri harekete geçiren bir süreç olarak tanımlanabilir.