autorzy - koweziupliki.koweziu.edu.pl › programy › programy › mechanik... · układów...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Autorzy:mgr inż. Waldemar Kula

mgr inż. Sylwester Matyjaszczyk

Roman Wawroski

Recenzenci:mgr inż. Marek Rudziński

mgr inż. Zdzisław Gadek

Opracowanie redakcyjne:mgr Edyta Kozieł

Korekta merytoryczna:mgr Kazimiera Tarłowska

Korekta techniczna:mgr Piotr Bartosiak


2

Spis treściWprowadzenie 4

I. Założenia programowo-organizacyjne kształceniaw zawodzie 61. Opis pracy w zawodzie 62. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-

-wychowawczego 8II. Plany nauczania 16III. Moduły kształcenia w zawodzie 18

1. Podstawy techniki ogólnej 18Stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronyprzeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 22Posługiwanie się dokumentacją techniczną 26Stosowanie materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych 30Wykonywanie operacji techniczno-technologicznych 34Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem 39Analizowanie obwodów elektrycznych i elektronicznych 43Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych 47

2. Eksploatacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych 51Eksploatacja maszyn i narzędzi do uprawy roli 53Eksploatacja siewników i sadzarek oraz narzędzi do uprawmiędzyrzędowych 56Eksploatacja maszyn i urządzeń do nawożenia i ochronyroślin 60Eksploatacja maszyn i urządzeń do zbioru zielonek 64Eksploatacja maszyn do zbioru zbóż 67Eksploatacja maszyn do zbioru roślin okopowych 71Eksploatacja urządzeń stosowanych w budynkachinwentarskich 74Organizowanie transportu w gospodarstwie rolnym 78Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych 81

3. Eksploatacja pojazdów rolniczych 85Stosowanie przepisów ruchu drogowego 87Stosowanie technik kierowania pojazdem i wykonywanieczynności kontrolno-obsługowych 90Diagnozowanie i naprawa układów silnika 94Diagnozowanie i naprawa układów napędowych pojazdów 98Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych, jezdnych,zawieszenia i hamulcowych 101Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych,pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 105Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznychw pojazdach i maszynach 109


3

Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługi sezonowej 1124. Podstawy działalności gospodarczej w rolnictwie 115

Organizowanie technicznej obsługi rolnictwa i warsztatunaprawczego 117Prowadzenie marketingu usług 120Sporządzanie rachunku ekonomicznego 123

5. Praktyka zawodowa 127Wykonywanie prac polowych 128Wykonywanie naprawy sprzętu rolniczego 131

6. Naprawa maszyn rolniczych 134Wykonywanie naprawy kombajnu zbożowego 136Wykonywanie naprawy opryskiwaczy 139


4

Wprowadzenie

Modułowy program nauczania dla zawodu mechanik-operatorpojazdów i maszyn rolniczych 723[03] jest przeznaczony do realizacjiw zasadniczej szkole zawodowej dla młodzieży i dla dorosłych orazw szkole policealnej, w formie stacjonarnej lub zaocznej.

Celem kształcenia zawodowego jest przygotowanie absolwenta doskutecznego wykonywania zadań zawodowych w warunkach gospodarkirynkowej. Wymaga to dobrego przygotowania ogólnego, opanowaniapodstawowej wiedzy i umiejętności oraz prezentowania właściwychpostaw zawodowych. Absolwent szkoły powinien charakteryzować sięotwartością, komunikatywnością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłegouczenia się i podnoszenia kwalifikacji, a także umiejętnością ocenyswoich możliwości. Realizacja programu nauczania o modułowymukładzie treści kształcenia ułatwia osiągnięcie tych zamierzeń.

Kształcenie zawodowe z wykorzystaniem programu modułowego,poprzez powiązanie celów i materiału nauczania z procesem pracyi zadaniami zawodowymi umożliwia:– przygotowanie ucznia do wykonywania typowych zadań zawodowych

na stanowiskach pracy, którym odpowiadają określone zakresyumiejętności, wiedzy i postaw zawodowych,

– integrację treści nauczania z różnych dyscyplin wiedzy,– stymulowanie aktywności intelektualnej i motorycznej ucznia,

pozwalającej na indywidualizację procesu nauczania.Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że:– preferowane są aktywizujące metody nauczania, które wyzwalają

aktywność, kreatywność, zdolność do samooceny uczącego się, orazzmieniają rolę nauczyciela w kierunku doradcy, partnera, projektanta,organizatora i ewaluatora procesu dydaktycznego,

– proces nauczania i uczenia się ukierunkowany jest na osiąganiekonkretnych, wymiernych rezultatów w formie ukształtowanychumiejętności intelektualnych i praktycznych, które umożliwiająwykonywanie określonego zakresu pracy w zawodzie,

– wykorzystywana jest w szerokim zakresie zasada transferu wiedzyi umiejętności wcześniej uzyskanych przez ucznia w toku naukiformalnej, nieformalnej oraz incydentalnej,

– program nauczania posiada elastyczną strukturę, a znajdujące sięw nim moduły i jednostki modułowe można aktualizować(modyfikować, uzupełniać lub wymieniać) nie burząc konstrukcjiprogramu, po to, aby dostosowywać treści do zmieniających siępotrzeb rynku pracy, rozwoju nauki i technologii oraz predyspozycjiuczących się.


5

Modułowy program nauczania dla zawodu składa się z „modułówkształcenia w zawodzie” i odpowiadających im „jednostek modułowych”,wyodrębnionych na podstawie określonych kryteriów, umożliwiającychzdobywanie wiedzy oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwychdla zawodu.

W strukturze programu wyróżnia się:– założenia programowo-organizacyjne kształcenia w zawodzie,– plany nauczania,– programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykazjednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowychi literaturę.

Program jednostki modułowej zawiera: szczegółowe celekształcenia, materiał nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne,wskazania metodyczne do realizacji programu nauczania orazpropozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych ucznia.

Dydaktyczna mapa programu nauczania, zamieszczonaw założeniach programowo-organizacyjnych kształcenia w zawodzie,przedstawia schemat powiązań (korelacji) między modułami,i jednostkami modułowymi oraz określa kolejność ich realizacji. Ma onaułatwić dyrekcji szkół i nauczycielom planowanie i organizowanieprocesu dydaktycznego.

W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostekmodułowych, który zawiera następujące elementy:– symbol cyfrowy zawodu zgodnie z obowiązującą klasyfikacją

zawodów szkolnictwa zawodowego,– symbol literowy, oznaczający grupę modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych,Z – dla modułów zawodowych,S – dla modułów specjalizacji.

– cyfrę arabską dla kolejnego modułu w grupie i dla kolejnejwyodrębnionej w module jednostki modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu:723[03].O1723[03] – symbol cyfrowy zawodu: mechanik-operator pojazdów

i maszyn rolniczych,O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy.Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:723[03].Z1.02723[03] – symbol cyfrowy zawodu: mechanik-operator pojazdów

i maszyn rolniczych,Z1 – pierwszy moduł zawodowy,02 – druga jednostka modułowa w module Z1.


6

I. Założenia programowo-organizacyjne kształceniaw zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Typowe stanowiska pracyAbsolwent szkoły kształcącej w zawodzie mechanik-operator

pojazdów i maszyn rolniczych powinien być przygotowany dowykonywania zadań zawodowych związanych z eksploatacją i naprawąpojazdów i maszyn rolniczych. Może podejmować pracęw przedsiębiorstwach technicznej obsługi wsi i rolnictwa, a takżesamodzielnie prowadzić działalność gospodarczą.

Zadania zawodoweDo typowych zadań zawodowych mechanika-operatora pojazdów

i maszyn rolniczych należą:– sprawdzanie stanu technicznego pojazdów, maszyn, urządzeń

i sprzętu rolniczego,– przygotowywanie pojazdu, maszyny lub urządzenia rolniczego do

naprawy,– wykonywanie demontażu części i zespołów,– kwalifikowanie części i zespołów do naprawy, wymiany zgodnie

z instrukcją napraw,– sporządzanie wykazu niezbędnych surowców, części, materiałów,

zespołów, podzespołów do naprawy,– montowanie nowych lub naprawionych części, podzespołów,

zespołów do pojazdu, maszyny, narzędzia lub urządzenia,– kontrolowanie jakości wykonanych prac,– porządkowanie stanowiska pracy, oczyszczanie narzędzi

i sprzętu, rozliczanie materiału, zagospodarowanie odpadówi zużytych części, zespołów,

– przygotowywanie maszyn i urządzeń do wykonywania zabiegówagrotechnicznych,

– zestawianie agregatów uprawowych zgodnie z przepisami,– wykonywanie prac polowych zgodnie z wymaganiami

agrotechnicznymi,– kontrolowanie jakości prac polowych z ewentualną korektą

parametrów roboczych,– oczyszczanie i konserwacja maszyn i urządzeń po zabiegach

polowych oraz zagospodarowanie odpadów.


7

Umiejętności zawodoweW wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:– czytać i interpretować rysunki wykonawcze i złożeniowe,– wykonywać proste szkice i rysunki części zespołów maszyn,– posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną,– charakteryzować materiały konstrukcyjne stosowane w technice

rolniczej,– wykonywać podstawowe operacje z zakresu obróbki metali niezbędne

przy naprawie maszyn i urządzeń rolniczych,– użytkować narzędzia, pojazdy, maszyny i urządzenia rolnicze,– stosować nowoczesne technologie naprawy sprzętu rolniczego,– planować i wykonywać podstawowe zabiegi w wybranych

technologiach produkcji rolniczej,– organizować stanowisko pracy do naprawy sprzętu rolniczego

zgodnie z wymaganiami ergonomii,– obsługiwać pojazdy silnikowe w zakresie niezbędnym do uzyskania

prawa jazdy kategorii B,– stosować rachunek ekonomiczny w działalności gospodarczej,– prowadzić uproszczoną rachunkowość,– radzić sobie w sytuacjach problemowych,– samodzielnie podejmować decyzje,– organizować i oceniać własną pracę,– skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy,– kierować pracą innych i efektywnie współdziałać w zespole,– stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków

pracownika i pracodawcy,– stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej,– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,– udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,– poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub

przedsiębiorca,– doskonalić umiejętności zawodowe,– korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz

doradztwa specjalistycznego.


8

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego

Podstawowym celem kształcenia w zawodzie mechanik-operatorpojazdów i maszyn rolniczych jest przygotowanie absolwenta szkołyzawodowej do wykonywania prac eksploatacyjno-naprawczych maszyn,narzędzi i urządzeń rolniczych, które polegają na przeglądach ich stanutechnicznego, konserwacji i remontach oraz eksploatacji pojazdówsilnikowych, maszyn i urządzeń rolniczych. Zadania zawodowe zawierajątakże umiejętności demontażu i montażu maszyn i urządzeń, rozruchu,regulacji oraz zabezpieczenia antykorozyjnego. Ogólne i szczegółowecele kształcenia wynikają z podstawy programowej kształceniaw zawodzie.

Zawód mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych jestzawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniecokresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagępotrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematykaspecjalizacji może dotyczyć: maszyn i narzędzi rolniczych, pojazdówsilnikowych, maszyn melioracyjnych.

Treści programowe zawarte są w modułach: ogólnozawodowym,zawodowych i specjalizacyjnym. Moduły w swojej strukturze zawierająjednostki modułowe, obejmujące możliwy do wykonania wycinek pracy,którego rezultatem może być produkt, usługa lub istotna decyzja.Realizacja szczegółowych celów kształcenia jednostek modułowychpowinna zapewnić opanowanie umiejętności, pozwalających nawykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem sprzyjającymkształtowaniu umiejętności zawodowych powinno być wykonywaniećwiczeń zaproponowanych w programach poszczególnych jednostekmodułowych.

Program modułu 723[03].O1 „Podstawy techniki ogólnej” obejmujeogólnozawodowe treści kształcenia z zakresu: podstaw rysunkutechnicznego, materiałoznawstwa, obróbki ręcznej i mechanicznejmetali, obróbki plastycznej, części maszyn, maszynoznawstwaogólnego, obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego,instalacji elektrycznych, podstaw elektrotechniki i automatyki orazstosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronyprzeciwpożarowej i ochrony środowiska. Program modułu powinien byćrealizowany w pierwszej kolejności.

Program modułu 723[03].Z1 „Eksploatacja maszyn, narzędzii urządzeń rolniczych” obejmuje treści kształcenia dotycząceeksploatacji: narzędzi i maszyn do uprawy roli, maszyn do nawożenia,maszyn do siewu i sadzenia, narzędzi i maszyn do pielęgnacji orazochrony roślin, maszyn do zbioru zielonek, maszyn do zbioru zbóż,


9

maszyn do zbioru roślin okopowych, mechanizacji produkcji zwierzęcej,środków transportowych w rolnictwie, eksploatacji i konserwacji sprzęturolniczego.

Program modułu 723[03].Z2 „Eksploatacja pojazdów rolniczych”obejmuje zawodowe treści kształcenia z zakresu: budowyi klasyfikacji pojazdów, przepisów ruchu drogowego, wykonywaniaczynności kontrolno-obsługowych pojazdu, udzielania pierwszej pomocyposzkodowanym w wypadkach oraz eksploatacji silników spalinowych,układów napędowych pojazdów, układów jezdnych, kierowniczych,hamulcowych i zawieszenia, układów elektrycznych, hydraulicznychi pneumatycznych, urządzeń zaczepowych, nadwozi pojazdów.

Program modułu 723[03].Z3 „Podstawy działalności gospodarczejw rolnictwie” obejmuje treści kształcenia z zakresu: organizacji warsztatuusługowego, prowadzenia marketingu usług, sporządzania rachunkuekonomicznego.

Program modułu 723[03].Z4 „Praktyka zawodowa”, który jestrealizowany w szkole policealnej obejmuje treści kształcenia z zakresuwykonywania prac polowych i naprawy sprzętu rolniczego.

Program modułu specjalizacyjnego 723[03].S1 „Naprawa maszynrolniczych” obejmuje treści kształcenia dotyczące wykonywania naprawykombajnu zbożowego oraz naprawy i przeglądów technicznychopryskiwaczy.

Kształcenie specjalizacyjne powinno być dostosowane do potrzebrynku pracy. Szkoła może realizować zamieszczony w programienauczania moduł specjalizacyjny lub w zależności od potrzeb lokalnegoi regionalnego rynku pracy oraz własnych możliwości, może opracowaćinny program specjalizacji.

Wykaz modułów i występujących w nich jednostek modułowychzamieszczono w tabeli.


10

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Symboljednostki

modułowejWykaz modułów i jednostek modułowych

Orientacyjnaliczba godzinna realizację

Moduł 723[03].O1Podstawy techniki ogólnej 432

723[03].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 36

723[03].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 45

723[03].O1.03 Stosowanie materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych 36

723[03].O1.04 Wykonywanie operacji techniczno-technologicznych 180723(03).01.05 Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem 63

723[03].O1.06 Analizowanie obwodów elektrycznychi elektronicznych 36

723[03].O1.07 Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych 36Moduł 723[03].Z1Eksploatacja maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych 468

723[03].Z1.01 Eksploatacja maszyn i narzędzi do uprawy roli 30

723[03].Z1.02 Eksploatacja siewników i sadzarek oraz narzędzi doupraw międzyrzędowych. 55

723[03].Z1.03 Eksploatacja maszyn i urządzeń do nawożeniai ochrony roślin 32

723[03].Z1.04 Eksploatacja maszyn i urządzeń do zbioru zielonek 32723[03].Z1.05 Eksploatacja maszyn do zbioru zbóż 75723[03].Z1.06 Eksploatacja maszyn do zbioru roślin okopowych 55

723[03].Z1.07 Eksploatacja urządzeń stosowanych w budynkachinwentarskich 44

723[03].Z1.08 Organizowanie transportu w gospodarstwie rolnym 40723[03].Z1.09 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych 105

Moduł 723[03].Z2Eksploatacja pojazdów rolniczych 540

723[03].Z2.01 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 36

723[03].Z2.02 Stosowanie technik kierowania pojazdem i wykonywanieczynności kontrolno-obsługowych 30

723[03].Z2.03 Diagnozowanie i naprawa układów silnika 138

723[03].Z2.04 Diagnozowanie i naprawa układów napędowychpojazdów 66

723[03].Z2.05 Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,jezdnych, zawieszenia i hamulcowych 66

723[03].Z2.06Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych,pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 72

723[03].Z2.07 Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznychw pojazdach i maszynach 66

723[03].Z2.08 Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługisezonowej 66


11

Moduł 723[03].Z3Podstawy działalności gospodarczej w rolnictwie 180

723[03].Z3.01 Organizowanie technicznej obsługi rolnictwai warsztatu naprawczego 50

723[03].Z3.02 Prowadzenie marketingu usług 40723[03].Z3.03 Sporządzanie rachunku ekonomicznego 90

Moduł 723[03].S1Naprawa maszyn rolniczych 216

723[03].S1.01 Wykonywanie naprawy kombajnu zbożowego 134723[03].S1.02 Wykonywanie naprawy opryskiwaczy 82

Razem 1836

* Proponowana liczba godzin na realizację programu odnosi się doplanu nauczania zasadniczej szkoły zawodowej.Realizując modułowy program nauczania w szkole policealnej należyuwzględnić moduł 723[03].Z4. Praktyka zawodowa.


12

Dydaktyczna mapa programu723[03].O1

723[03].O1.01

723[03].O1.02 723[03].O1.03 723[03].O1.04 723[03].O1.05

723[03].O1.06

723[03].Z1

723[03].Z1.01 723[03].Z1.02 723[03].Z1.03 723[03].Z1.04

723[03].Z1.09

723[03].Z1.05 723[03].Z1.06 723[03].Z1.07 723[03].Z1.08

723[03].Z2.01

723[03].Z2.04 723[03].Z2.05

723[03].Z2.02

723[03].Z2.06 723[03].Z2.07

723[03].Z2.08

723[03].Z3.01 723[03].Z3.02

723[03].Z3.03

723[03].S1.01 723[03].S1.02

723[03].S1

723[03].Z2

723[03].Z3

723[03].O1.07

723[03].Z2.03


13

Dydaktyczna mapa modułowego programu nauczania stanowischemat powiązań między modułami oraz jednostkami modułowymii określa kolejność ich realizacji. Szkoła powinna z niej korzystaćpodczas planowania zajęć dydaktycznych. Ewentualna zmianakolejności realizacji programu modułów lub jednostek modułowychpowinna być poprzedzona szczegółową analizą dydaktycznej mapyprogramu nauczania oraz treści jednostek modułowych, przyzachowaniu korelacji treści kształcenia.

Podana w tabeli wykazu modułów i jednostek modułowychorientacyjna liczba godzin na realizację, może ulegać zmianiew zależności od stosowanych przez nauczyciela metod nauczaniai środków dydaktycznych.

Nauczyciel realizujący modułowy program nauczania powinienposiadać przygotowanie w zakresie metodologii kształceniamodułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznegooraz opracowywania pakietów edukacyjnych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziałuna zajęcia teoretyczne i praktyczne. Programy nauczania jednostekmodułowych w poszczególnych modułach należy realizować w różnychformach organizacyjnych, dostosowanych do treści i planowanych metodkształcenia. Stosowane metody i formy organizacyjne pracy uczniówpowinny zapewnić osiągnięcie, założonych w programie nauczaniacelów kształcenia. Wymaga to takiej organizacji kształcenia, w którymproces uczenia się uczniów będzie dominować nad procesemnauczania, dlatego też szczególną uwagę należy zwrócić na dobrzezorganizowaną, samodzielną, kierowaną przez nauczyciela pracęuczniów.

Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowaneaktywizującymi i praktycznymi metodami nauczania, takimi jak: metodadyskusji dydaktycznej, przewodniego tekstu, pokaz z objaśnieniem,ćwiczenia praktyczne, metoda projektów. Dominującą metodą nauczaniapowinny być ćwiczenia praktyczne.

Podczas realizacji programu nauczania należy zwrócić uwagę nasamokształcenie uczniów oraz na wykorzystywanie innych niżpodręcznikowe źródeł informacji. W realizacji treści programowych,w tym ćwiczeń, należy uwzględniać współczesne technologie, materiały,narzędzia i sprzęt.

Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi i praktycznymiwymaga od nauczyciela przygotowania odpowiednich materiałów, takichjak: teksty przewodnie, instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcjestanowiskowe oraz instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy.

Wskazane jest stosowanie filmów dydaktycznych i komputerowychprogramów symulacyjnych, organizowanie wycieczek dydaktycznych


14

w celu poznania specyficznych warunków pracy, organizacji stanowiskpracy, warunków magazynowania materiałów, sprzętu orazzabezpieczenia pod względem bhp.

Nauczyciel kierujący procesem kształtowania umiejętności uczniówpowinien udzielać im pomocy w rozwiązywaniu problemów wynikającychz realizacji zadań oraz sterować tempem pracy. Powinien równieżrozwijać zainteresowania zawodem, wskazywać możliwości dalszegokształcenia oraz kształtować pożądane postawy uczniów, takie jak:rzetelność i odpowiedzialność za pracę, dbałość o jej jakość, o porządekna stanowisku pracy, oszczędne i racjonalne eksploatowanie maszyni urządzeń oraz wykorzystanie materiałów.

Istotnym elementem organizacji procesu dydaktycznego jest systemsprawdzania i oceny osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jestprowadzenie badań diagnostycznych, kształtujących i sumatywnych.

Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny zakresu orazpoziomu wiadomości i umiejętności uczniów w początkowej faziekształcenia.

Badania kształtujące prowadzone w trakcie realizacji programu majądostarczać bieżących informacji o efektywności nauczania-uczenia się.Informacje uzyskane w wyniku badań pozwalają na dokonanieniezbędnych korekt w procesie nauczania.

Badania sumatywne powinny być prowadzone po zakończeniurealizacji programu jednostki modułowej.

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięćw stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznejpracy, samokontroli i samooceny. Ocenianie osiągnięć uczniów powinnobyć realizowane za pomocą sprawdzianów ustnych, pisemnychi praktycznych, obserwacji czynności ucznia oraz pomiaru dydaktycznego.

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych wymaga od nauczycielaokreślenia kryteriów i norm oceny, opracowania testów osiągnięćszkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów.

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowegoprogramu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokaloweoraz wyposażenie techniczne i dydaktyczne.

Środki dydaktyczne, niezbędne do organizacji i prowadzenia procesukształcenia według programu modułowego, powinny stanowić: pomocedydaktyczne, materiały dydaktyczne, techniczne środki kształcenia.Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne, które zostałyokreślone w jednostkach modułowych.

Kształtowanie umiejętności praktycznych powinno odbywać się naodpowiednio wyposażonych stanowiskach dydaktycznych w pracowniach,warsztatach oraz na rzeczywistych stanowiskach pracy. Przy


15

stanowiskach dydaktycznych należy stworzyć odpowiednie warunkiumożliwiające przyswajanie wiedzy związanej z wykonywaniem ćwiczeń.

Stanowisko dydaktyczne powinna stanowić wydzielona częśćpracowni, warsztatów, hali, w których korzystając ze zgromadzonychmateriałów, narzędzi i sprzętu uczeń wykona określone zadania.

Zaleca się prowadzenie procesu kształcenia w następującychpracowniach:– podstaw techniki,– maszyn i urządzeń rolniczych,– pojazdów silnikowych,– ekonomicznej.

Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zapleczamagazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowiskopracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów(jedno- lub dwuosobowych).

Realizacja programu jednostek modułowych może odbywać sięw szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych,centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego,u pracodawców — w przedsiębiorstwach techniczno-handlowej obsługiwsi i rolnictwa oraz w gospodarstwach rolnych wyposażonychw techniczne środki produkcji.

Zaleca się, aby zajęcia z zakresu kształcenia ogólnozawodowegoumieszczać w szkolnym planie zajęć w blokach 2- oraz 3-godzinnych,natomiast z zakresu kształcenia zawodowego - w blokach od 2 do 6godzin w zależności od specyfiki jednostki modułowej.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne odbywały się w grupieliczącej do 15 osób, z podziałem na zespoły 2-4 osobowe wykonującećwiczenia na wydzielonych stanowiskach.

W trosce o jakość kształcenia konieczne są systematyczne działaniaszkoły polegające na:– organizowaniu zaplecza technicznego, umożliwiającego wykonanie

obudowy dydaktycznej programu,– współpracy z zakładami pracy (przedsiębiorstwami, warsztatami

rzemieślniczymi) związanymi z kierunkiem kształcenia w celuaktualizacji treści kształcenia zawodowego, odpowiadającychwymaganiom technologii, techniki oraz rynku pracy,

– doskonaleniu nauczycieli w zakresie metodologii kształceniamodułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiarudydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych.


16

II. Plany nauczania

PLAN NAUCZANIAZasadnicza szkoła zawodowaZawód: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]Podbudowa programowa: gimnazjum

Dla młodzieży Dla dorosłych

Liczba godzintygodniowow trzyletnim

okresienauczania

Liczba godzintygodniowow trzyletnim

okresienauczania

Liczba godzinw trzyletnim

okresienauczania

Semestry I - VI

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Klasy I - IIIForma

stacjonarnaForma

zaoczna

1. Podstawy techniki ogólnej 12 9 1652. Eksploatacja maszyn i urządzeń

rolniczych 13 10 1783. Eksploatacja pojazdów rolniczych 15 11 2064. Podstawy działalności gospodarczej

w rolnictwie5 4 70

5. Naprawa maszyn rolniczych 6 5 83Razem 51 39 702

Nauka jazdy pojazdem samochodowym: 30 godz. na jednego ucznia/słuchaczaNauka jazdy i pracy kombajnem zbożowym: 5 godz. na jednego ucznia/słuchaczaZestawianie agregatów maszynowych: 5 godz. na jednego ucznia/słuchacza


17

PLAN NAUCZANIASzkoła policealnaZawód: mechanik-operator pojazdów i maszyn rolniczych 723[03]Podbudowa programowa: szkoła dająca wykształcenie średnie

Dla młodzieży Dla dorosłychLiczba godzintygodniowow rocznym

okresienauczania

Liczba godzintygodniowow rocznym

okresienauczania

Liczba godzinw rocznym

okresienauczania

Semestry I - II

Lp. Moduły kształcenia w zawodzie

Semestry I - IIForma

stacjonarnaForma

zaoczna1. Podstawy techniki ogólnej 5 3 682. Eksploatacja maszyn i urządzeń

rolniczych 6 5 823. Eksploatacja pojazdów rolniczych 7 5 954. Podstawy działalności

gospodarczej w rolnictwie3 2 42

5. Naprawa maszyn rolniczych 4 3 54Razem 25 18 341

Praktyka zawodowa: 6 tygodniNauka jazdy pojazdem samochodowym: 30 godz. na jednego ucznia/słuchacza.Nauka jazdy i pracy kombajnem zbożowym: 5 godz. na jednego ucznia/słuchacza.Zestawianie agregatów maszynowych: 5 godz. na jednego ucznia/słuchacza.


18

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 723[03].O1Podstawy techniki ogólnej

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,– udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy,– stosować zasady sporządzania rysunku technicznego maszynowego

oraz techniki zapisu odwzorowań konstrukcyjnych,– rysować w rzutach prostokątnych i aksonometrycznych elementy

maszyn,– wykonywać szkice typowych elementów maszyn,– wyjaśniać oznaczenia stosowane na rysunku technicznym

maszynowym,– rozróżniać metalowe i niemetalowe materiały konstrukcyjne oraz

materiały eksploatacyjne,– określać zastosowanie materiałów konstrukcyjnych w budowie

maszyn,– stosować układ tolerancji i układ pasowań,– dobierać przyrządy pomiarowe,– dokonywać pomiarów podstawowych wielkości fizycznych

i geometrycznych oraz interpretować wyniki,– rozróżniać elementy maszyn i urządzeń,– charakteryzować proces technologiczny obróbki cieplnej, cieplno-

-chemicznej, odlewnictwa, obróbki plastycznej, obróbki wiórowej orazspajania,

– wykonywać prace z zakresu ręcznej i maszynowej obróbkiskrawaniem,

– wykonywać typowe połączenia nierozłączne,– stosować podstawowe wielkości charakteryzujące układy elektryczne,– obliczać podstawowe wielkości elektryczne,– analizować pracę podstawowych obwodów elektrycznych,– posługiwać się przyrządami pomiarowymi podstawowych wielkości

elektrycznych,– dokonywać pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych

w obwodach prądu stałego i przemiennego,– objaśniać budowę i działanie podstawowych maszyn i urządzeń

elektrycznych,


19

– określać zastosowanie maszyn i urządzeń elektrycznychw urządzeniach przemysłowych i rolniczych,

– wyjaśniać działanie podstawowych układów elektronicznych,– stosować zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń

elektrycznych,– charakteryzować podstawowe procesy starzenia się i zużycia

materiałów oraz elementów maszyn,– posługiwać się dokumentacją techniczną, Dokumentacją Techniczno-

Ruchową, normami i katalogami.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symboljednostki

modułowejNazwa jednostki modułowej

Orientacyjnaliczba godzinna realizację

723[03].O1.01 Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 36

723[03].O1.02 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 45

723[03].O1.03 Stosowanie materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych 36

723[03].O1.04 Wykonywanie operacji techniczno-technologicznych 180723[03].O1.05 Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem 63723[03].O1.06 Analizowanie obwodów elektrycznych i elektronicznych 36723[03].O1.07 Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych 36

Razem 432


20

3. Schemat układu jednostek modułowych

723[03].O1Podstawy techniki

ogólnej

723[03].O1.02Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

723[03].O1.05Wykonywanie operacjiobróbki skrawaniem

723[03].O1.03Stosowanie materiałów

konstrukcyjnych i eksploatacyjnych

723[03].O1.04Wykonywanie operacji

techniczno-technologicznych

723[03].O1.07

Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych

723[03].O1.06Analizowanie obwodów elektrycznych

i elektronicznych

723[03].O1.01Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska


21

4. LiteraturaBolkowski S.: Elektrotechnika. WSiP, Warszawa 2004Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP,Warszawa 1998Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1996Dobrzański T.: Rysunek techniczny maszynowy. WNT, Warszawa 2004Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998Górecki A.: Technologia ogólna. Podstawy technologii mechanicznych.WSiP, Warszawa 2005Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe.Technologia. WSiP, Warszawa 1989Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyni urządzeń przemysłowych. Technologia. WSiP, Warszawa 1998Kurdziel R.: Elektrotechnika dla szkoły zasadniczej. Cz. I i II. WSiP,Warszawa 1999Lewandowski T.: Rysunek techniczny dla mechaników. WSiP,Warszawa 2000Lewandowski T.: Zbiór zadań z rysunku technicznego dla mechaników.WSiP, Warszawa 1998Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla szkółzasadniczych. WSiP, Warszawa 2000Malinowski J.: Pasowanie i pomiary. WSiP, Warszawa 1991Mały poradnik mechanika. Tom I i II. WNT, Warszawa 1996Markiewicz H.: Zagrożenia i ochrona od porażeń w instalacjachelektrycznych. WSiP, Warszawa 2000Marusak A.: Urządzenia elektroniczne. Cz. I i II. WSiP, Warszawa 2004Mistur L.: Spawanie gazowe i elektryczne. WSiP, Warszawa 1999Rysunek techniczny i rysunek techniczny maszynowy. Zbiór PolskichNorm. Wydawnictwa Normalizacyjne, Warszawa 2002Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999Zając B.: Materiałoznawstwo. Materiały pomocnicze. WSiP,Warszawa 1997

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowychpozycji wydawniczych.


22

Jednostka modułowa 723[02].O1.01Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higienypracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochronyśrodowiska

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– rozpoznać i przewidzieć zagrożenia bezpieczeństwa w środowisku

pracy oraz wskazać sposoby ich usunięcia,– zinterpretować podstawowe przepisy prawa dotyczące praw

i obowiązków pracownika i pracodawcy w zakresie bezpieczeństwai higieny pracy,

– zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobomposzkodowanym w wypadkach,

– dobrać środki ochrony indywidualnej do wykonywanych prac,– zastosować przepisy bezpiecznej pracy z urządzeniami

mechanicznymi i elektrycznymi,– zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie

z instrukcją przeciwpożarową,– zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze zgodnie

z zasadami ochrony przeciwpożarowej,– zastosować zasady ochrony środowiska obowiązujące na stanowisku

pracy,– udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia lub zdrowia.

2. Materiał nauczaniaPrawna ochrona pracy.Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne, występującew procesach pracy.Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy.Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożaroweji ochrony środowiska obowiązujące podczas pracy z urządzeniamimechanicznymi i elektrycznymi.Środki ochrony indywidualnej.Zagrożenia pożarowe oraz zasady ochrony przeciwpożarowej.Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.Zasady postępowania podczas wypadku, awarii urządzenia lub pożaru.Organizacja pierwszej pomocy podczas wypadku przy pracy.Zabezpieczenie miejsca wypadku.


23

3. Ćwiczenia• Dobieranie środków ochrony indywidualnej do rodzaju wykonywanej

pracy.• Wzywanie pogotowia ratunkowego do poszkodowanego, zgodnie

z procedurą.• Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w warunkach

symulowanych.• Powiadomienie straży pożarnej zgodnie z procedurą w warunkach

symulowanych.• Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych w zależności od rodzaju

pożaru.• Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

pożaru.

4. Środki dydaktyczneWyposażenie do nauki udzielania pierwszej pomocy w stanachzagrożenia zdrowia i życia.Typowy sprzęt gaśniczy.Środki ochrony indywidualnej.Kodeks pracy.Polskie Normy i akty prawne dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy,ergonomii i ochrony środowiska.Regulaminy i instrukcje obsługi urządzeń stwarzających zagrożenie.Filmy dydaktyczne dotyczące: zagrożeń pożarowych, zachowaniapracowników w przypadku wystąpienia pożaru i w sytuacjach awariitechnologicznych, bezpiecznej pracy z urządzeniami elektrycznymi,ochrony środowiska na stanowisku pracy, procedury postępowaniapodczas wypadku przy pracy oraz udzielania pierwszej pomocy.Ilustracje i fotografie obrazujące zagrożenia na stanowisku pracy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiCelem realizacji programu jednostki modułowej jest przygotowanie

uczniów do stosowania przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeńi w pracy zawodowej oraz do udzielania pierwszej pomocy osobomposzkodowanym w wypadkach przy pracy. Podczas realizacji programujednostki modułowej należy szczególną uwagę zwrócić na podstawowezagrożenia występujące na stanowiskach pracy oraz zasady organizacjibezpiecznej pracy, zwłaszcza przy użytkowaniu urządzeńmechanicznych, elektrycznych, pojazdów i maszyn rolniczych.

W procesie kształcenia należy uświadomić uczniom, że ochronażycia i zdrowia człowieka w środowisku pracy jest celem nadrzędnym dlapracodawcy i pracownika. W związku z tym szczególnie ważne są


24

obowiązki pracodawcy i pracownika w zakresie: bhp, ochrony zdrowiaw pracy zawodowej, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiskaw procesie pracy, zapobiegania zagrożeniom zdrowia i życia związanymz użytkowaniem urządzeń mechanicznych i elektrycznych, zagrożeniompodczas pracy z substancjami chemicznymi oraz udzielania pierwszejpomocy.

Osiągnięcie założonych celów kształcenia zapewni stosowanieaktywizujących i praktycznych metod nauczania: inscenizacji, metodyprzypadków, dyskusji dydaktycznej, pokazu z objaśnieniem i ćwiczeńpraktycznych. Zaleca się wykorzystanie filmów dydaktycznych,związanych z tematyką bhp. Zajęcia powinny być realizowanew pracowni symulacyjnej bhp, w grupie do 15 osób, w zespołach3 osobowych lub indywidualnie. Ćwiczenia praktyczne, dotyczącekształtowania umiejętności wykonywania sztucznego oddychania orazćwiczenia z użyciem sprzętu gaśniczego podczas pozorowanegopożaru, należy przeprowadzić w grupach 8-osobowych, podzielonych na2-osobowe zespoły.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych powinno być

prowadzone systematycznie na podstawie określonych kryteriów.Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki,

wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości, dokładności orazodpowiedzialności za wyniki pracy.

Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje sięzastosować:– sprawdziany ustne i pisemne,– obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,– testy osiągnięć szkolnych.

Wiadomości teoretyczne niezbędne do wykonywania czynnościpraktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięćszkolnych. Podczas kontroli i oceny dokonywanej w formie ustnejodpowiedzi, należy zwracać uwagę na operowanie zdobytą wiedzą,merytoryczną jakość wypowiedzi, stosowanie pojęć technicznychi poprawność wnioskowania. Umiejętności praktyczne należy sprawdzaćprzez obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.Obserwując czynności ucznia należy zwrócić uwagę na:– wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bhp,– udzielanie pierwszej pomocy,– stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych.


25

Kontrolę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzićw trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzićwyniki swojej pracy według przygotowanego przez nauczyciela arkuszaoceny postępów. Następnie, według tego samego arkusza, nauczycieldokonuje kontroli, oceniając poprawność, jakość i staranność wykonania.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej, proponujesię przeprowadzenie:– testu wiadomości i umiejętności dotyczącego zagrożeń w miejscu

pracy, przewidywania zagrożeń i stosowanych środków ochronyosobistej na stanowisku pracy,

– sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy,dotyczącego umiejętności stosowania środków ochrony osobistej nastanowisku pracy, sprzętu i środków gaśniczych, udzielania pierwszejpomocy poszkodowanemu.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest wykonaniećwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej. W oceniekońcowej należy uwzględnić wyniki wszystkich stosowanych przeznauczyciela metod sprawdzania osiągnięć uczniów.


26

Jednostka modułowa 723[03].O1.02Posługiwanie się dokumentacją techniczną

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– przygotować przybory kreślarskie i materiały rysunkowe do

wykonywania szkiców,– wykonać szkice figur płaskich i brył geometrycznych w rzutach

prostokątnych i aksonometrycznych,– zwymiarować szkicowane przedmioty i części maszyn,– odczytać rysunki techniczne,– zastosować rzuty i przekroje do przedstawienia zewnętrznych

i wewnętrznych kształtów przedmiotów,– odczytać na rysunkach technicznych oznaczenia chropowatości

powierzchni, tolerancję kształtu i położenia, pasowania, rodzaj obróbkipowierzchni i powłoki ochronne,

– odczytać dokumentację techniczno-ruchową, konstrukcyjnąi technologiczną,

– odczytać typowe schematy mechaniczne i elektryczne,– skorzystać z norm rysunku technicznego,– zastosować technikę komputerową do powielania i archiwizowania

informacji rysunkowej.

2. Materiał nauczaniaMateriały i przybory do rysowania.Rysunek techniczny maszynowy.Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne.Widoki i przekroje.Zasady wymiarowania przedmiotów na rysunkach.Oznaczenia graficzne na rysunkach technicznych: chropowatośćpowierzchni, tolerancja kształtu i położenia, pasowania, rodzaj obróbkipowierzchni, powłoki ochronne.Uproszczenia rysunkowe i rysunki schematyczne mechanicznei elektryczne.Rysunki wykonawcze, montażowe i złożeniowe.Dokumentacja techniczna i technologiczna w przedsiębiorstwie.Archiwizowanie rysunków technicznych.

3. Ćwiczenia• Odczytywanie rysunków części maszyn przedstawionych w rzutach

prostokątnych i aksonometrycznych.


27

• Szkicowanie płaskich figur geometrycznych z uwzględnieniempoprawności kształtów, proporcji i wymiarów.

• Szkicowanie brył geometrycznych lub części maszyn w rzutachaksonometrycznych.

• Szkicowanie widoków i przekrojów z odwzorowaniem wewnętrznychkształtów części maszyn.

• Wymiarowanie szkiców części maszyn z oznaczaniem tolerancji,pasowania, chropowatości powierzchni i rodzaju obróbki powierzchni.

• Szkicowanie połączeń rozłącznych i nierozłącznych w różnychstopniach uproszczenia.

• Czytanie uproszczeń rysunkowych i rysunków schematycznych.• Czytanie rysunków wykonawczych, montażowych i złożeniowych.• Czytanie dokumentacji techniczno-ruchowej i technologicznej.• Powielanie i archiwizowanie dokumentacji technicznej

z wykorzystaniem techniki komputerowej.

4. Środki dydaktyczneKomplet materiałów rysunkowych.Komplet przyborów kreślarskich.Rysunki: wykonawcze, montażowe, złożeniowe, schematyczne.Materiały dydaktyczne ilustrujące: zasady szkicowania, zasadyrzutowania prostokątnego i aksonometrycznego, zasady wykonywaniawidoków i przekrojów, sposoby wymiarowania, uproszczenia rysunkowe,schematy mechaniczne i elektryczne.Modele: rzutni prostokątnej, brył geometrycznych, części maszynz przekrojami.Rysunki zwymiarowanych brył geometrycznych.Wzory uproszczeń rysunkowych.Dokumentacje techniczno-ruchowe i instrukcje obsługi.Polskie Normy rysunku technicznego.Poradniki.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodstawowym celem realizacji programu jednostki modułowej jest

kształtowanie umiejętności wykonywania szkiców części maszyn orazinterpretowania informacji zawartych w dokumentacji technicznej.Realizację programu nauczania należy rozpocząć od organizacji miejscapracy (oświetlenie, rozmieszczenie materiałów i przyborów rysunkowych)oraz zwrócenia uwagi na postawę ucznia podczas pracy.

Podstawową metodą nauczania powinny być ćwiczenia praktyczne,uzupełnione pokazem oraz dyskusją dydaktyczną. Do pokazów należywykorzystać modele oraz części maszyn, charakterystyczne dla techniki


28

budowy maszyn. Podczas zajęć dydaktycznych uczniowie powinniwykonywać zadania na arkuszu rysunkowym lub w zeszycie(szkicowniku).

Uczniowie powinni samodzielnie wykonywać szkice rysunkoweczęści maszyn zgodnie z zasadami rysunku technicznego, wymiarowaćwykonane szkice, oznaczać tolerancję wymiaru i kształtu orazchropowatość powierzchni. Nauczyciel powinien przygotowaći przeprowadzić z uczniami dużą liczbę ćwiczeń z zakresu szkicowaniai wymiarowania części maszyn oraz czytania rysunków.

Jakość wykonywanego szkicu w dużym stopniu zależy odumiejętności posługiwania się przyborami kreślarskimi i materiałamirysunkowymi. Dotyczy to szczególnie rysowania linii. Podczasopisywania rysunków należy przedstawić uczniom przykładowy zapisrysunkowy przedmiotu.

Uwzględniając zasadę stopniowania trudności, należy wprowadzaćnauczanie rzutowania w następującej kolejności: punkt, odcinek, prosta,płaszczyzna. Rysunki w rzucie aksonometrycznym należy wykonywaćposługując się modelami i rysunkami w rzutach prostokątnych, natomiastrysunki w rzutach prostokątnych na podstawie modeli i rysunkóww rzutach aksonometrycznych.

Należy również wyjaśnić zasady wymiarowania wynikającez potrzeb konstrukcyjnych i technologicznych oraz porządkowe zasadywymiarowania kształtów geometrycznych części maszyn. Stosując różneprzykłady można jednocześnie kształtować umiejętność czytaniarysunków części maszyn z uwzględnieniem wymiarowania orazwyobraźnię przestrzenną uczniów podczas wykonywania ćwiczeńilustrowanych modelami – przekrojami, rysunkami z przekrojami.

Podczas wyjaśniania zasady określania chropowatości powierzchni,tolerowania wymiarów oraz symboli stosowanych w oznaczaniupasowań należy posłużyć się wieloma przykładami rysunkowymi orazkorzystać z norm i dokumentacji technicznych.

Podczas realizacji programu należy szczególną uwagę zwrócić nazagadnienia dotyczące uproszczeń rysunkowych, ponieważ tego typurysunki uczeń będzie często wykonywał (elementy i części maszyn,połączenia rozłączne i nierozłączne, przekładnie, instalacje) oraz nakształtowanie umiejętności doboru części maszyn i połączeń podczaswykonywania rysunków w uproszczeniu. Należy wyeksponować stopnieuproszczeń tych elementów, które są reprezentatywne dla zawodu orazsą przydatne do opanowania umiejętności czytania różnego rodzajurysunków. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni wyposażonejw stanowiska kreślarskie oraz materiały i przybory kreślarskie.

Ważnym zagadnieniem jest sposób powielania i przechowywaniainformacji rysunkowej, obejmującej numerowanie rysunków oraz sposób


29

składania i przechowywania kopii rysunkowych. Należy zaprezentowaćskładanie kopii rysunków technicznych do formatu A4, w zależności odsposobu przechowywania. Podczas powielania i archiwizowaniadokumentacji technicznej należy wykorzystać technikę komputerowądo kopiowania i drukowania rysunków.

Powielanie i archiwizowanie dokumentacji technicznejz wykorzystaniem techniki komputerowej powinno odbywać sięw pracowni komputerowej wyposażonej w 10 do 15 stanowiskz oprogramowaniem typu CAD.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprowadzane systematycznie na podstawie określonych kryteriów.Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki,wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości, dokładności orazodpowiedzialności za wyniki pracy. Umożliwia również nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznanietrudności w opanowaniu treści kształcenia.


Podczas kontroli przeprowadzanej w formie ustnej odpowiedzinależy sprawdzać umiejętności uczniów w zakresie posługiwania sięnabytą wiedzą, zwracać uwagę na merytoryczną jakość wypowiedzi,stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzez obserwacjęczynności uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń.

Podczas oceniania wykonanych szkiców rysunkowych należyzwracać uwagę na zgodność zastosowanych oznaczeń i symboliz Polskimi Normami.

Na zakończenie realizacji programu się przeprowadzenie testówwiadomości i umiejętności dotyczących analizowania norm rysunkowychi dokumentacji technicznej oraz samodzielnego wykonania rysunków.W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki testu oraz poziomwykonania ćwiczeń.


30

Jednostka modułowa 723[03].O1.03Stosowanie materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– sklasyfikować i rozróżnić materiały konstrukcyjne metalowe (stopy

żelaza i metali nieżelaznych),– sklasyfikować i rozróżnić materiały konstrukcyjne niemetalowe

(tworzywa sztuczne, materiały uszczelniające, materiały cierne),– określić właściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne

i technologiczne materiałów konstrukcyjnych oraz ich zastosowanie,– sklasyfikować i rozróżnić materiały eksploatacyjne (smary i oleje

hydrauliczne, lakiery i środki konserwujące),– określić właściwości chemiczne i technologiczne materiałów

eksploatacyjnych oraz ich zastosowanie,– określić przeznaczenie typowych przyrządów pomiarowych

stosowanych w praktyce warsztatowej,– określić właściwości metrologiczne przyrządów pomiarowych,– dobrać przyrządy pomiarowe i wykonać pomiary podstawowych

wielkości fizycznych i geometrycznych,– wyjaśnić istotę tolerancji, pasowania i chropowatości powierzchni oraz

zastosować układ tolerancji i pasowań,– odczytać i zinterpretować wyniki pomiarów,– rozpoznać zjawiska korozyjne i ich skutki oraz dobrać sposoby

zapobiegania korozji,– rozróżnić i dobrać powłoki ochronne,– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczas dobieraniamateriałów eksploatacyjnych.

2. Materiał nauczaniaWłaściwości fizyczne, chemiczne, mechaniczne i technologicznemateriałów konstrukcyjnych.Stopy żelaza, metale nieżelazne i ich stopy, kompozyty, materiałyceramiczne, szkło.Właściwości chemiczne i technologiczne materiałów eksploatacyjnych.Materiały uszczelniające i izolacyjne, farby, lakiery, emalie.Nowe technologie w materiałoznawstwie.Pomiary warsztatowe wielkości fizycznych i geometrycznych.Metody pomiarów warsztatowych i dokładność pomiaru, błędy pomiarówi ich przyczyny.


31

Przyrządy pomiarowe.Tolerancje, pasowania i chropowatość powierzchni.Rodzaje korozji i zniszczeń korozyjnych.Ochrona przed korozją.Rodzaje powłok ochronnych i technika ich nanoszenia.Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożaroweji ochrony środowiska w zakresie stosowania materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie gatunku stali, stopów i innych materiałów

konstrukcyjnych na podstawie wyglądu i oznaczeń w PolskichNormach.

• Badanie właściwości mechanicznych stopów metali żelaznychi nieżelaznych.

• Określanie właściwości chemicznych i technologicznych smarówi olejów hydraulicznych, lakierów i środków konserwujących.

• Rozróżnianie warsztatowych przyrządów pomiarowych.• Dokonywanie pomiarów zewnętrznych i wewnętrznych części maszyn.• Obliczanie tolerancji, wymiarów granicznych, luzów oraz tolerancji dla

określonych pasowań ruchowych, spoczynkowych i mieszanych.• Odczytywanie odchyłek dla określonych wymiarów z tablic oraz

Polskich Norm.• Rozpoznawanie rodzajów korozji i zniszczeń korozyjnych na częściach

maszyn.• Dobieranie rodzaju powłok ochronnych do określonych części maszyn

i urządzeń.• Identyfikowanie zagrożeń na stanowisku pracy podczas stosowania

materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych.

4. Środki dydaktyczneTeksty przewodnie do ćwiczeń oraz arkusze ćwiczeń do odczytywaniai obliczania wartości wielkości fizycznych i geometrycznych w pomiarachwarsztatowych.Zestaw Polskich Norm z zakresu podstawowych pomiarówwarsztatowych, tolerancji, pasowań i chropowatości powierzchni.Zestawy pomiarowe zawierające przyrządy pomiarowe.Próbki i eksponaty materiałów konstrukcyjnych: stopów metali, tworzywsztucznych, materiałów ceramicznych, szkła, gumy.Próbki i eksponaty materiałów eksploatacyjnych: smarów i olejówhydraulicznych, farb, lakierów i środków konserwujących, materiałówuszczelniających i izolacyjnych.


32

Zestawy próbek metali i stopów z objawami różnych zniszczeńkorozyjnych.Zestawy próbek metali i stopów z powłokami ochronnymi.Opisy i zdjęcia ilustrujące przebieg i efekty procesów korozyjnych.Stanowisko do typowych badań wytrzymałości stopów metali żelaznychi nieżelaznych wraz z próbkami do badań według Polskich Norm.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje treści kształcenia dotyczące

stosowania materiałów konstrukcyjnych i eksploatacyjnych. Podczasrealizacji programu należy szczególną uwagę zwrócić na kształtowanieumiejętności: klasyfikowania materiałów konstrukcyjnych, określaniawłaściwości materiałów, wykonywania pomiarów wielkości fizycznychi geometrycznych oraz rozpoznawania rodzajów korozji i zniszczeńkorozyjnych.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,metody projektów, pokazu z opisem oraz ćwiczeń praktycznych.Podczas ćwiczeń każdy uczeń powinien mieć możliwość bezpośredniejidentyfikacji materiałów oraz doboru materiałów z uwzględnieniem ichjakości, trwałości, możliwości zastosowania. Uczniowie powinni równieżopracowywać projekty dotyczące różnych możliwości zastosowanawyrobów metalowych.

W procesie nauczania-uczenia się uczniowie powinni posługiwać siękatalogami, Polskimi Normami oraz poradnikami. Wskazane jestkorzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematmateriałów oraz prezentowanie filmów i organizowanie wycieczekdydaktycznych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni projektowania,w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Praca w zespołach umożliwia kształtowanie umiejętności:komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji, prezentowaniawykonanych prac.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwia uzyskiwanieinformacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznawanie trudnościw opanowaniu treści kształcenia.

Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje sięzastosować:– sprawdziany ustne i pisemne,


33

– obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,– testy osiągnięć szkolnych,– wykonane projekty.

Umiejętności intelektualne można sprawdzać podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia, sprawdzianu pisemnego.

Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania,realizacji i prezentacji.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w czasie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł

dotyczących najnowszych materiałów konstrukcyjnychi eksploatacyjnych,

– poprawność wykonywania czynności,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania zadań.

Po zakończeniu realizacji programu proponuje się przeprowadzenietestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W końcowejocenie, jednostki modułowej, należy uwzględnić wyniki testu pisemnegooraz poziom wykonania ćwiczeń.


34

Jednostka modułowa 723[03].O1.04Wykonywanie operacji techniczno-technologicznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– rozróżnić typowe rodzaje części maszyn,– scharakteryzować podstawowe techniki wytwarzania elementów

maszyn,– scharakteryzować proces technologiczny wytwarzania typowych

części maszyn,– wskazać zastosowanie podstawowych elementów, zespołów

i mechanizmów,– rozpoznać typowe narzędzia do obróbki ręcznej i określić ich

przeznaczenie,– wykonać operacje trasowania na płaszczyźnie,– wykonać podstawowe prace z zakresu obróbki ręcznej (cięcie,

prostowanie, gięcie, piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie),– scharakteryzować metody i techniki łączenia metali i materiałów

niemetalowych,– wykonać typowe połączenia nierozłączne: spawane, zgrzewane,

lutowane i klejone,– wyjaśnić istotę obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej, obróbki

plastycznej i procesu odlewania,– wyjaśnić zjawisko tarcia elementów maszyn i urządzeń,– wyjaśnić proces zużycia i smarowania elementów maszyn i urządzeń,– scharakteryzować procesy starzenia się materiałów oraz metody

przeciwdziałania zużyciu elementów maszyn,– odczytać dokumentację obróbkowych, montażowych i naprawczych

procesów technologicznych,– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas wykonywaniatypowych operacji technicznych.

2. Materiał nauczaniaPodział maszyn i urządzeń.Typowe mechanizmy i elementy maszyn.Rodzaje połączeń elementów maszyn: spoczynkowe, ruchowe,sprężyste.Rodzaje obróbki ręcznej i zakres jej stosowania.Zasady organizacji stanowiska do obróbki ręcznej.Trasowanie, narzędzia i materiały do trasowania.Cięcie metali piłką i nożycami.


35

Gięcie i prostowanie blach, płaskowników, rur, drutu.Piłowanie.Wiercenie, rozwiercanie i pogłębianie otworów.Ręczne nacinanie gwintów.Operacje pomocnicze podczas obróbki ręcznej: ostrzenie narzędziręcznych, czyszczenie i mycie narzędzi, kontrola jakości obróbki ręcznej.Zasady organizacji stanowisk do obróbki ręczno-maszynowej.Lutowanie twarde i miękkie.Spawanie gazowe i elektryczne.Zgrzewanie, klejenie, nitowanie.Nowoczesne metody łączenia metali.Narzędzia, przyrządy i urządzenia stosowane do łączenia metali.Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna i plastyczna metali.Zjawiska tarcia, smarowania i zużycia materiałów i elementów maszyn,metody zapobiegania zużyciu.Bhp i ochrona środowiska podczas obróbki ręcznej, maszynowej obróbkiwiórowej oraz spajania metali.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie typowych części maszyn, zespołów i mechanizmów

stosowanych w budowie maszyn.• Rozróżnianie podstawowych rodzajów połączeń w konstrukcjach

maszyn rolniczych.• Trasowanie określonego elementu na powierzchni płaskiej zgodnie

z dokumentacją.• Rozpoznawanie i dobieranie narzędzi do wykonywania prac z zakresu

obróbki ręcznej.• Obliczanie długości materiału na gięty przedmiot.• Dobieranie średnicy otworu i trzpienia do określonego rodzaju gwintu.• Wykonywanie podstawowych prac obróbki ręcznej (cięcie,

prostowanie, gięcie, piłowanie, wiercenie, rozwiercanie, gwintowanie).• Dobieranie metody lutowania, lutu i topnika do łączenia wybranych

elementów.• Wykonywanie połączenia lutowanego lutem miękkim i twardym.• Wykonywanie połączenia klejonego elementów z tworzyw sztucznych.• Rozpoznawanie elementów wykonanych różnymi metodami obróbki

plastycznej.• Rozpoznawanie rodzajów zużycia elementów maszyn w wyniku tarcia.• Analizowanie dokumentacji procesu technologicznego montażu

i naprawy.


36

4. Środki dydaktyczneDokumentacja typowych procesów technologicznych.Instrukcje obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w obróbce ręczneji mechanicznej.Zestaw Polskich Norm z zakresu: podstawowych operacji ślusarskich,materiałów metalowych i niemetalowych, połączeń rozłącznychi nierozłącznych, narzędzi skrawających, obróbki cieplnej i plastycznejmetali.Eksponaty: różne części maszyn, połączenia rozłączne i nierozłączne,osie i wały, łożyska toczne i ślizgowe, przekładnie mechaniczne,mechanizmy dźwigniowe.Przyrządy pomiarowe.Narzędzia do obróbki ręcznej.Zestaw wyrobów wykonanych różnymi technikami wytwarzania.Filmy dydaktyczne przedstawiające różne techniki wytwarzania częścimaszyn.Programy komputerowe do symulacji procesów technologicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram nauczania jednostki modułowej obejmuje treści kształcenia

z zakresu obróbki ręcznej, odlewnictwa, obróbki plastycznej,maszynowej obróbki wiórowej, spajania metali i stopów oraz procesutechnologicznego wytwarzania elementów maszyn. Podczas realizacjiprogramu należy przede wszystkim kształtować umiejętnościwykonywania podstawowych prac z zakresu obróbki ręcznej orazutrwalać nawyki bezpiecznej pracy i prawidłowego użytkowania narzędzi,przyrządów, maszyn i urządzeń.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowaniaaktywizujących i praktycznych metod nauczania, takich jak: dyskusjadydaktyczna, pokaz z objaśnieniem, metoda przypadków, tekstuprzewodniego oraz ćwiczeń praktycznych.

Ćwiczenia praktyczne powinien poprzedzić pokaz z objaśnieniem.Podczas pokazu opis słowny należy ograniczyć do minimum, natomiastdemonstrować jak najwięcej przykładów czynności, zwracając uwagę naprawidłowe ich wykonywanie. W trakcie ćwiczeń nauczyciel powinienobserwować pracę ucznia, zwracać uwagę na popełniane błędy orazwskazywać właściwy tok pracy. Bardzo ważne jest przestrzeganieprzepisów bhp podczas wykonywania zadań, staranność wykonaniaćwiczeń i natychmiastowe korygowanie błędów. Stanowiska do ćwiczeńpowinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiałyi pomoce dydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystanie z różnychźródeł informacji, takich jak: normy, dokumentacja techniczna,dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki.


37

Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni podstaw techniki,w 15 osobowych grupach, z podziałem na 2 osobowe zespoły.

Ważne jest stosowanie różnych form prezentacji procesówtechnologicznych. Zaleca się stosowanie filmów dydaktycznych orazorganizowanie wycieczek do zakładów produkcyjnych lub usługowychw celu zapoznania uczniów z przebiegiem procesów technologicznychw rzeczywistych warunkach.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięsystematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów przedstawionych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwi nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznawanietrudności w opanowaniu treści kształcenia.


Wiadomości teoretyczne, niezbędne do wykonania ćwiczeń, mogąbyć sprawdzane podczas dyskusji lub pogadanki. Dokonując kontroliw formie ustnej należy zwracać uwagę na umiejętność posługiwania sięopanowaną wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęćtechnicznych oraz wnioskowanie.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwracać uwagę na:– stosowanie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej podczas

wykonywania ćwiczeń,– dobór narzędzi, przyrządów, urządzeń i materiałów do wykonywanych

ćwiczeń,– zachowanie porządku na stanowisku do ćwiczeń,– posługiwanie się dokumentacją techniczną i technologiczną,– dobór parametrów technologicznych podczas montażu i napraw,– rozróżnianie typowych mechanizmów i elementów maszyn,– mocowanie materiałów i narzędzi,– zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej

technologii,– rozróżnianie podstawowych technik łączenia metali,– stosowanie technologii obróbki cieplnej, cieplno-chemicznej

i plastycznej,– oszczędność materiałów,


38

– estetykę i jakość wykonania zadania.Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenie

sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próba pracy. W oceniekońcowej osiągnięć edukacyjnych ucznia należy uwzględnić wynikiwszystkich sposobów sprawdzania, stosowanych przez nauczyciela.Podstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno być poprawnewykonanie ćwiczeń i sprawdzianu praktycznego.


39

Jednostka modułowa 723[03].O1.05Wykonywanie operacji obróbki skrawaniem

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– sklasyfikować operacje obróbki skrawaniem,– scharakteryzować podstawowe rodzaje obróbki skrawaniem

(toczenie, frezowanie, szlifowanie, struganie),– wyjaśnić geometrię ostrza skrawającego,– dobrać narzędzia skrawające do wykonywania określonego rodzaju

obróbki,– dobrać parametry do wykonywania operacji obróbki skrawaniem

(toczenie, frezowanie, szlifowanie, struganie),– dobrać sposób mocowania przedmiotu i określić bazy obrabianych

części maszyn,– wykonać operacje toczenia powierzchni zewnętrznych,– wykonać operacje toczenia powierzchni wewnętrznych,– wykonać operacje nacinania gwintów na tokarkach,– wykonać operacje frezowania powierzchni płaskich,– wykonać operacje frezowania rowków,– wykonać operacje szlifowania powierzchni płaskich i walcowych,– wykonać wykańczające operacje obróbki skrawaniem,– zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas

wykonywania operacji obróbki skrawaniem.

2. Materiał nauczaniaKlasyfikacja obróbki skrawaniem.Charakterystyka toczenia, frezowania, szlifowania.Parametry toczenia, frezowania, szlifowania.Budowa tokarki pociągowej.Budowa, zastosowanie i klasyfikacja frezarek.Mocowanie przedmiotu na obrabiarkach.Mocowanie narzędzi skrawających.Budowa i rodzaje noży tokarskich.Budowa i rodzaje oraz zastosowanie frezów.Budowa i rodzaje oraz zastosowanie szlifierek.Budowa, rodzaje i przeznaczenie ściernic.Podstawowe operacji tokarskie.Obróbka maszynowa gwintów.Podstawowe operacje frezarskie.Operacje szlifowania.Pomiary międzyoperacyjne i końcowe.


40

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania operacjiobróbki skrawaniem.

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie głównych zespołów tokarki, frezarki, szlifierki do

płaszczyzn i wałków.• Dobieranie narzędzi skrawających do obróbki mechanicznej.• Dobieranie parametrów skrawania do procesu toczenia.• Dobieranie parametrów skrawania do procesu frezowania.• Dobieranie parametrów skrawania do procesu szlifowania.• Toczenie powierzchni zewnętrznych wałków.• Toczenie powierzchni wewnętrznych przedmiotów obrotowych.• Frezowanie powierzchni płaskich części, według dokumentacji.• Frezowanie rowków i powierzchni kształtowych, zgodnie

z dokumentacją.• Szlifowanie powierzchni płaskich na szlifierce do płaszczyzn.• Szlifowanie powierzchni walcowych wałków.• Dokonywanie pomiarów części maszyn po operacjach obróbki

skrawaniem.

4. Środki dydaktyczneDokumentacja procesów technologicznych obróbki skrawaniem.Instrukcje obsługi maszyn do obróbki skrawaniem.Stanowisko dydaktyczne do obróbki mechanicznej toczenia.Stanowisko dydaktyczne do obróbki mechanicznej frezowania.Stanowisko dydaktyczne do obróbki mechanicznej szlifowania.Zestaw narzędzi do obróbki maszynowej.Przyrządy pomiarowe, suwmiarka, mikrometr.Filmy dydaktyczne z zakresu obróbki skrawaniem.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiRealizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

kształtowanie umiejętności technicznych, wymaganych do wykonywaniaprac z zakresu obróbki skrawaniem.

Podczas realizacji programu szczególną uwagę należy zwrócić naumiejętności doboru narzędzi skrawających i parametrów dowykonywania operacji obróbki skrawaniem oraz umiejętnościwykonywania operacji obróbki skrawaniem z zastosowaniem dyscyplinytechnologicznej, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochronyśrodowiska.

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia wymaga stosowanianastępujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, pokazu


41

z objaśnieniem, tekstu przewodniego i ćwiczeń praktycznych.Zastosowane metody nauczania umożliwią:– rozwój samodzielności myślenia i działania uczniów,– aktywizowanie ucznia do rozwiązywania problemów zawodowych,– kształtowanie umiejętności wykonywania różnych operacji obróbki

skrawaniem,– stosowanie zdobytej wiedzy w praktyce.

Ćwiczenia praktyczne powinien poprzedzić pokaz z objaśnieniem.Podczas pokazu należy demonstrować jak najwięcej przykładówczynności, zwracając uwagę na prawidłowe ich wykonywanie. Bardzoważne jest zwracanie uwagi na przestrzeganie przepisów bhp podczaswykonywania zadań i staranność wykonania ćwiczeń. Stanowiska doćwiczeń powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia,materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniom należy umożliwić korzystaniez różnych źródeł informacji, takich jak: normy, dokumentacja techniczna,dokumentacja warsztatowa, instrukcje oraz poradniki. Zajęcia powinnyodbywać się w pracowni technicznej, w grupie do 15 osób, z podziałemna zespoły 2–3 osobowe.

Ważne jest stosowanie różnych form prezentacji operacji obróbkiskrawaniem. Zaleca się stosowanie filmów dydaktycznych orazorganizację wycieczek do zakładów produkcyjnych lub usługowychw celu zapoznania uczniów z narzędziami i maszynami orazwykonywaniem operacji obróbki skrawaniem w warunkachrzeczywistych.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięsystematycznie, na podstawie ustalonych kryteriów przedstawionych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwi nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznawanietrudności w opanowaniu treści kształcenia.


Wiadomości teoretyczne, niezbędne do wykonania ćwiczeń, mogąbyć sprawdzane w czasie dyskusji lub pogadanki. Dokonując kontroliw formie ustnej należy zwracać uwagę na umiejętność posługiwania sięopanowaną wiedzą, jakość wypowiedzi, poprawne stosowanie pojęćtechnicznych oraz wnioskowanie.


42

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawieobserwacji czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na:– stosowanie przepisów bhp i ochrony przeciwpożarowej podczas

wykonywania zadań z zakresu obróbki skrawaniem,– dobór narzędzi, przyrządów, urządzeń i materiałów do wykonywanych

zadań,– zachowanie porządku na stanowisku do ćwiczeń,– posługiwanie się dokumentacją techniczną i technologiczną,– dobór parametrów technologicznych podczas obróbki skrawaniem,– rozróżnianie typowych mechanizmów i elementów maszyn,– mocowanie materiałów i narzędzi,– zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej

technologii,– oszczędność materiałów,– estetykę i jakość wykonania.

Na zakończenie realizacji programu nauczania proponuje sięprzeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkichsposobów sprawdzania osiągnięć ucznia, stosowanych przeznauczyciela. Podstawą do uzyskania pozytywnej oceny powinno byćmiędzy innymi poprawne wykonanie ćwiczeń.


43

Jednostka modułowa 723[03].O1.06Analizowanie obwodów elektrycznychi elektronicznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wyjaśnić podstawowe pojęcia z zakresu elektrotechniki i elektroniki,– wyjaśnić zjawisko powstawania i przepływu prądu elektrycznego

w obwodach elektrycznych,– rozróżnić materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne,

magnetyczne oraz wskazać ich zastosowanie,– rozróżnić źródła i rodzaje prądu elektrycznego,– rozróżnić podstawowe elementy obwodu elektrycznego,– włączyć przyrządy pomiarowe w obwód elektryczny,– odczytać wskazania przyrządów pomiarowych,– dokonać pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych: napięcia,

natężenia prądu, rezystancji i mocy oraz zinterpretować ich wyniki,– zastosować wzory do obliczania podstawowych wielkości

elektrycznych,– rozróżnić podstawowe elementy elektroniczne,– wyjaśnić działanie i zastosowanie elementów elektronicznych

w wyposażeniu elektrycznym maszyn i urządzeń,– rozróżnić i odczytać symbole i oznaczenia elektryczne i elektroniczne

na schematach oraz na maszynach i urządzeniach,– rozpoznać typowe usterki i uszkodzenia występujące w obwodach

instalacji i osprzęcie elektrycznym maszyn i urządzeń,– przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z urządzeniami

zasilanymi prądem elektrycznym oraz zastosować zasady bezpiecznejobsługi,

– udzielić pierwszej pomocy osobom porażonym prądem elektrycznym.

2. Materiał nauczaniaPodstawowe pojęcia i wielkości w obwodach elektrycznych.Materiały przewodzące, półprzewodzące, izolacyjne i magnetyczne.Prawa opisujące zjawiska zachodzące w obwodach prądu stałego.Elementy obwodu elektrycznego prądu stałego.Źródła i rodzaje prądu elektrycznego.Ogniwa i akumulatory.Praca i moc prądu elektrycznego.Obwody instalacji elektrycznej w maszynach i urządzeniach.Pomiary podstawowych wielkości elektrycznych.Podstawowe elementy i układy elektroniczne i ich zastosowanie.


44

Elektroniczne elementy i układy automatyki przemysłowej.Oznaczenia elektryczne i elektroniczne na schematach oraz namaszynach i urządzeniach.Działanie prądu elektrycznego na organizm ludzki.

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie i określanie zastosowania materiałów przewodzących,

półprzewodzących, izolacyjnych i magnetycznych.• Obliczanie wartości napięć, prądów, rezystancji i mocy w obwodach

elektrycznych prądu stałego.• Rozróżnianie elementów obwodów elektrycznych.• Budowanie obwodów elektrycznych – łączenie rezystorów, źródeł

prądu.• Włączanie obwodów elektrycznych i odczytywanie wskazań

przyrządów pomiarowych.• Analizowanie zjawisk fizycznych w typowych obwodach elektrycznych

na podstawie obliczeń oraz wskazań mierników.• Dobór przyrządów pomiarowych i przeprowadzenie pomiaru napięcia,

natężenia prądu, rezystancji i mocy.• Wyznaczanie charakterystyk podstawowych elementów

elektronicznych: diody, tranzystora, tyrystora.• Badanie pracy elektronicznego układu prostowniczego.• Analizowanie działania elektronicznych elementów i układów

automatyki przemysłowej.• Udzielanie pierwszej pomocy osobom porażonym prądem

elektrycznym.

4. Środki dydaktyczneZestaw elementów elektrycznych i elektronicznych.Materiały dydaktyczne ilustrujące: zastosowanie materiałóww elektrotechnice, zasady łączenia elementów w obwodachelektrycznych, działanie elementów i układów elektrycznychi elektronicznych, elektroniczne elementy i układy automatykiprzemysłowej, rodzaje przyrządów pomiarowych.Zestaw do pokazów i ćwiczeń z zakresu: łączenia i uruchamianiatypowych obwodów elektrycznych prądu stałego, pomiaru podstawowychwielkości elektrycznych, sprawdzania słuszności praw w obwodachelektrycznych.Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe.Podstawowe źródła energii elektrycznej.Schematy instalacji elektrycznych i układów elektronicznych w wybranychmaszynach i urządzeniach.


45

Charakterystyki wybranych elementów i schematy elektronicznychukładów automatyki przemysłowej.Polskie Normy dotyczące elementów elektrycznych i elektronicznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiPodczas realizacji programu jednostki modułowej szczególną uwagę

należy zwrócić na kształtowanie umiejętności:– rozróżniania wielkości elektrycznych i stosowania ich jednostek,– posługiwania się terminologią techniczną,– rozróżniania elementów obwodów,– stosowania praw fizycznych i zależności matematycznych do

obliczania parametrów obwodów,– łączenia prostych obwodów elektrycznych prądu stałego

i przemiennego,– przeprowadzania pomiarów wielkości elektrycznych w obwodach

prądu stałego i przemiennego,– analizowania podstawowych zjawisk występujących w obwodach.

Ważne jest organizowanie zajęć w sposób umożliwiającyrozwiązywanie problemów z zakresu wykorzystania w mechanicetechnicznej zjawisk fizycznych, występujących w obwodachelektrycznych.

Podczas realizacji programu jednostki modułowej zaleca sięstosowanie następujących metod nauczania: metody przypadków,sytuacyjnej, przewodniego tekstu, projektów oraz ćwiczeńlaboratoryjnych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni technicznej,w grupie do 15 osób, z podziałem na zespoły 2–3 osobowe.

W trakcie realizacji programu należy zwrócić uwagę na źródłaprądu, jako podstawowego nośnika energii w elektrotechnicei elektronice oraz wyjaśnić właściwości prądu elektrycznego i jegooddziaływanie na organizm ludzki.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych,należy zapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa podczas pracyz urządzeniami elektrycznymi.W procesie nauczania należy kształtować u uczniów nawykipostępowania podczas pracy z urządzeniami elektrycznymi,oszczędzania energii elektrycznej, przestrzegania przepisów bhp,ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska oraz rygorystycznegoprzestrzegania instrukcji i wydawanych poleceń.


46


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów powinnoodbywać się systematycznie, na podstawie określonych kryteriów.

Systematyczne sprawdzanie umożliwi nauczycielowi uzyskanieinformacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznawanie trudnościw opanowaniu treści kształcenia.


Wykonanie zadań testowych powinno dostarczyć uczniowi informacjio jego postępach w nauce oraz umożliwić rozpoznanie i korygowanieswoich błędów.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać poprzezobserwację czynności uczniów w podczas wykonywania ćwiczeńlaboratoryjnych. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– dobieranie przyrządów pomiarowych i posługiwanie się nimi,– łączenie układów pomiarowych na podstawie schematu,– wykonywanie pomiarów podstawowych wielkości elektrycznych,– interpretowanie wyników pomiarów,– przestrzeganie przepisów bhp podczas pomiarów.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenietestu pisemnego oraz sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy, dotyczącymi przeprowadzania pomiarów parametrów obwodówelektrycznych prądu stałego oraz interpretacji wyników pomiarów.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki wszystkichzastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzania osiągnięćedukacyjnych uczniów.


47

Jednostka modułowa 723[03].O1.07Obsługiwanie maszyn i urządzeń elektrycznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wyjaśnić zjawiska dotyczące pola magnetycznego i indukcji

elektromagnetycznej,– rozróżnić rodzaje maszyn elektrycznych oraz opisać ich budowę

i zastosowanie w pojazdach, maszynach i urządzeniach,– rozróżnić rodzaje i typy odbiorników elektrycznych stanowiących

wyposażenie maszyn i urządzeń,– wykonać badanie parametrów prądnicy i silnika prądu stałego

i przemiennego,– obliczyć moc i energię zużywaną przez odbiorniki elektryczne,– sprawdzić stan połączeń osprzętu i urządzeń elektrycznych

w obwodach elektrycznych,– wskazać elementy wyposażenia elektrycznego maszyn mające wpływ

na bezpieczeństwo pracy i wyjaśnić ich działanie,– określić wpływ czynników zewnętrznych na działanie urządzeń

wyposażenia elektrycznego,– przewidzieć zagrożenia i ich skutki podczas pracy z maszynami

i urządzeniami elektrycznymi.

2. Materiał nauczaniaPole magnetyczne i elektromagnetyzm.Budowa i zasada działania prądnicy i silnika prądu stałegoi przemiennego.Prąd przemienny jednofazowy i trójfazowy.Moc odbiorników połączonych w trójkąt i gwiazdę.Budowa transformatora.Urządzenia elektryczne w obwodzie zasilania elektrycznegow maszynach i urządzeniach.Urządzenia kontrolno-sygnalizacyjne w pojazdach, maszynachi urządzeniach.Ochrona przeciwporażeniowa prądem elektrycznym.Bezpieczeństwo pracy podczas obsługi maszyn i urządzeńelektrycznych.

3. Ćwiczenia• Badanie właściwości elektromagnetycznych materiałów.• Badanie parametrów prądnicy i silnika prądu stałego.• Badanie parametrów prądnicy i silnika prądu przemiennego.


48

• Badanie parametrów pracy transformatora.• Wykonywanie pomiarów wielkości fizycznych metodą elektryczną.• Obliczanie mocy odbiorników połączonych w trójkąt i gwiazdę.• Łączenie układów trójfazowych w trójkąt i gwiazdę.

4. Środki dydaktyczneMateriały dydaktyczne ilustrujące: reguły i zasady dotyczące polamagnetycznego i elektromagnetyzmu, zasady działania maszyni urządzeń elektrycznych, zasady działania i budowę wyposażeniaelektrycznego maszyn i urządzeń przemysłowych.Zestaw do pokazów i ćwiczeń z zakresu: łączenia i uruchamianiamaszyn i urządzeń elektrycznych, badania maszyn i urządzeńelektrycznych, wyznaczania charakterystyk zewnętrznych prądnic prądustałego i alternatora, pomiaru wielkości fizycznych metodą elektryczną,łączenia układów trójfazowych w trójkąt i gwiazdę.Eksponaty: prądnice elektryczne, silniki elektryczne, transformatory,osprzęt instalacyjny i przewody, czujniki i elementy urządzeń kontrolno--pomiarowych.Przyrządy pomiarowe analogowe i cyfrowe.Schematy elektryczne wybranych maszyn i urządzeń przemysłowych.Charakterystyki wybranych maszyn elektrycznych.Instrukcje obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych stosowanychw budowie maszyn i urządzeń przemysłowych.Polskie Normy dotyczące elementów elektrycznych i elektronicznych.Katalogi i instrukcje obsługi urządzeń elektrycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiRealizacja programu nauczania jednostki modułowej ma na celu

przygotowanie uczniów do obsługi maszyn i urządzeń elektrycznych.Podczas realizacji programu szczególną uwagę należy zwrócić na

budowę silników elektrycznych i prądnic oraz zasadę ich działania.Należy wyeksponować te zagadnienia eksploatacyjne, które wpływają nabezpieczeństwo użytkownika. Dla zilustrowania zagadnienia należystosować modele pola wirującego i tablice graficzne.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie praktycznychmetod nauczania: pokazu z objaśnieniem, ćwiczeń oraz metodyprzewodniego tekstu. Zaproponowane w programie ćwiczenia powinnybyć prowadzone w grupie do 15 osób, z podziałem na zespoły 2–3osobowe.

Wyjaśniając zasady działania mierników elektrycznych należynawiązać do tematyki magnetyzmu i elektromagnetyzmu, ogólniesklasyfikować przyrządy pomiarowe (symbolika, oznakowanie) i określić


49

przykłady ich stosowania w maszynach i urządzeniach. Dobierającprzykłady zastosowania praktycznego układów elektronicznych należypodkreślić te zalety, które decydują o ich powszechnym stosowaniuw maszynach i urządzeniach.

Stanowiska do ćwiczeń powinny być wyposażone w niezbędnysprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniom należyumożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: normy,dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa, instrukcje orazporadniki.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń laboratoryjnychnależy zapoznać uczniów z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymipodczas pracy z urządzeniami elektrycznymi, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na stosowanie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć szkolnych uczniów powinnoodbywać się systematycznie na podstawie określonych kryteriów.

Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępów uczniówumożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowanie metodnauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznych dopredyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.


Zadania testowe powinny sprawdzać związki i zależnościposzczególnych treści nauczania, krytyczne i selektywne podejścieucznia do informacji zawartych w programie nauczania oraz stopieńrozumienia zjawisk związanych z polem magnetycznym i indukcjąelektromagnetyczną, rozróżniania rodzajów maszyn elektrycznych orazwyjaśniania ich budowy i zastosowania w maszynach i urządzeniachprzemysłowych.

Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać podczasobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeńlaboratoryjnych. Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę naumiejętności:– łączenia osprzętu i urządzeń elektrycznych w obwodach

elektrycznych maszyn i urządzeń,– obliczania mocy i zużywanej energii przez odbiorniki elektryczne,– interpretowania wyników pomiarów,


50

– przestrzegania przepisów bhp podczas obsługi maszyn i urządzeńelektrycznych.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy, dotyczącymi badania właściwości elektromagnetycznychmateriałów, prądnicy i silnika prądu stałego i przemiennego orazinterpretacji wyników pomiarów. W ocenie końcowej należy uwzględnićwyniki wszystkich zastosowanych przez nauczyciela metod sprawdzaniaosiągnięć uczniów.


51

Moduł 723[03].Z1Eksploatacja narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określać wymagania agrotechniczne, jakim powinny odpowiadać

poszczególne narzędzia i maszyny rolnicze,– agregatować ciągnik z maszynami,– zestawiać agregaty rolnicze oraz dobierać narzędzia i maszyny

rolnicze do określonej technologii produkcji rolniczej,– charakteryzować elementy robocze narzędzi i maszyn rolniczych,– wykonywać regulacje maszyn, narzędzi i urządzeń rolniczych,– planować i wykonywać podstawowe zabiegi z zastosowaniem

wybranych technologii produkcji rolniczej,– zapobiegać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu sprzętu

rolniczego,– dobierać i stosować materiały eksploatacyjne,– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas eksploatacjiagregatów maszynowych,

– udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy.

2. Wykaz jednostek modułowychSymbol

jednostkimodułowej

Nazwa jednostki modułowejOrientacyjnaliczba godzinna realizację

723[03].Z1.01 Eksploatacja maszyn i narzędzi do uprawy roli 30

723[03].Z1.02 Eksploatacja siewników i sadzarek oraz narzędzi doupraw międzyrzędowych. 55

723[03].Z1.03 Eksploatacja maszyn i urządzeń do nawożeniai ochrony roślin 32

723[03].Z1.04 Eksploatacja maszyn i urządzeń do zbioru zielonek 32723[03].Z1.05 Eksploatacja maszyn do zbioru zbóż 75723[03].Z1.06 Eksploatacja maszyn do zbioru roślin okopowych 55

723[03].Z1.07 Eksploatacja urządzeń stosowanych w budynkachinwentarskich 44

723[03].Z1.08 Organizowanie transportu w gospodarstwie rolnym 40723[03].Z1.09 Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych 105

Razem 468


52


4. LiteraturaBuliński J., Miączak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP,Warszawa 1996Ciągniki i maszyny rolnicze 1995/96. Katalog PIMR, Poznań 1997Kuczewski J., Waszkiewicz Cz.: Mechanizacja rolnictwa. Maszynyi urządzenia do produkcji roślinnej i zwierzęcej. SGGW, Warszawa 1997Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych.WSiP, Warszawa 1995Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998Waszkiewicz Cz.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzenia do produkcjizwierzęcej Cz. II. WSiP, Warszawa 1996Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzeniado produkcji roślinnej Cz. I. WSiP, Warszawa 2002


723[03].Z1Eksploatacja maszyn, narzędzi

i urządzeń rolniczych

723[03].Z1.02Eksploatacja siewnikówi sadzarek oraz narzędzi

do uprawmiędzyrzędowych

723[03].Z1.08Organizowanie transportuw gospodarstwie rolnym

723[03].Z1.03Eksploatacja maszyn

i urządzeń donawożenia i ochrony

roślin

723[03].Z1.09Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych

723[03].Z1.04Eksploatacja maszyni urządzeń do zbioru

zielonek


do zbioru zbóż


do zbioru roślinokopowych


i narzędzi do uprawy roli

723[03].Z1.07Eksploatacja urządzeń

stosowanychw budynkach inwentarskich


53

Jednostka modułowa 723[03].Z1.01Eksploatacja maszyn i narzędzi do uprawy roli

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować czynniki siedliska roślin,– określić kryteria klasyfikacji gruntów i bonitacji gleb,– wyjaśnić znaczenie zabiegów uprawowych,– sformułować wymagania agrotechniczne stawiane narzędziom

i maszynom do uprawy roli,– dobrać narzędzia i maszyny do uprawy roli,– scharakteryzować budowę pługów ciągnikowych,– objaśnić zasady obsługi i regulacji pługów ciągnikowych,– objaśnić budowę, działanie oraz regulacje maszyn do uprawy roli,– wyjaśnić budowę i przeznaczenie agregatów uprawowych,– scharakteryzować narzędzia do doprawiania gleby,– wykonać regulację maszyn do uprawy roli,– wykonać obsługę techniczną agregatów uprawowych,– wykonać obsługę techniczną agregatów do doprawiania gleby,– zastosować zasady konserwacji, przechowywania narzędzi i maszyn

do uprawy roli,– obliczyć wydajność eksploatacyjną narzędzi i maszyn do uprawy roli,– zastosować przepisy bhp podczas eksploatacji maszyn do uprawy

roli.

2. Materiał nauczaniaSiedlisko i jego czynniki, klasyfikacja gruntów i bonitacja gleb.Rodzaje i zadania zabiegów uprawowych.Wymagania agrotechniczne stawiane narzędziom i maszynomuprawowym.Klasyfikacja narzędzi i maszyn do uprawy roli.Budowa, obsługa i regulacje pługów ciągnikowych.Maszyny i agregaty uprawowe.Klasyfikacja i budowa narzędzi do doprawiania gleby.Przepisy bhp podczas użytkowania narzędzi i maszyn uprawowych.Konserwacja i przechowywanie narzędzi i maszyn uprawowych.Przepisy bhp podczas eksploatacji maszyn i narzędzi do uprawy roli.


54

3. Ćwiczenia• Montowanie wyposażenia dodatkowego pługów: kroju tarczowego,

pogłębiaczy.• Dobieranie narzędzi i maszyn do określonych zabiegów uprawowych.• Obliczanie wydajności eksploatacyjnej narzędzi i maszyn do uprawy

roli.• Rozplanowanie pola do orki oraz wykonywanie orki.• Przygotowywanie agregatu uprawowego do wykonania zabiegu

agrotechnicznego.

4. Środki dydaktyczneMaszyny i urządzenia rolnicze do uprawy roli.Foliogramy dotyczące czynników siedliska i klasyfikacji gruntów.Plansze, poradniki, katalogi.Tablice poglądowe.Przekroje maszyn, działające modele.


eksploatacji maszyn i narzędzi do uprawy roli. Podczas realizacjiprogramu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobór ćwiczeń,wykorzystywanie nabytych przez uczniów wiadomości i umiejętnościoraz rozwijać umiejętności samokształcenia i korzystania z różnychźródeł informacji.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z opisem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas realizacjiprogramu należy zwrócić uwagę na konstrukcję maszyn i narzędzi douprawy roli oraz rodzaje, budowę, regulacje i zastosowanie. Każdyuczeń powinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji orazsamodzielnego doboru maszyn i narzędzi do wykonywania zabiegówuprawowych.

Podczas zajęć uczniowie powinni również wykonać agregatowaniemaszyn i narzędzi uprawowych z ciągnikiem oraz przeglądy technicznei regulacje eksploatacyjne.

Stanowiska do ćwiczeń powinny być wyposażone w niezbędnysprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniom należyumożliwić korzystanie z różnych źródeł informacji, takich jak: normy,dokumentacja techniczna, dokumentacja warsztatowa, instrukcje orazporadniki. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwaniainformacji na temat maszyn i narzędzi oraz prezentowanie filmówi organizowanie wycieczek dydaktycznych. Zajęcia powinny odbywać


55

się w pracowni maszyn rolniczych i na poligonie do ćwiczeń lubszkolnym gospodarstwie rolnym, w grupie do 15 uczniów, z podziałemna 2–3 osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji maszyn do uprawy roli, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagęna stosowanie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwia nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach edukacyjnych ucznia orazrozpoznawanie trudności w opanowaniu treści kształcenia.


Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia, oraz sprawdzianupisemnego.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów maszyn rolniczych,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności regulacyjnych,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wykonywanych regulacji maszyn i narzędzi do uprawy

roli.Na zakończenie realizacji programu należy przeprowadzić

sprawdzian praktyczny z zadaniami typu próba pracy dotyczącymiprzygotowania agregatu uprawowego do wykonania określonegozabiegu agrotechnicznego.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki testu pisemnego,sprawdzianu praktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń.


56

Jednostka modułowa 723[03].Z1.02Eksploatacja siewników i sadzarek oraz narzędzi doupraw międzyrzędowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić wymagania agrotechniczne stawiane siewnikom i sadzarkom,– scharakteryzować rodzaje siewu,– objaśnić budowę i regulację siewników rzędowych,– wyjaśnić budowę, działanie i regulację siewników punktowych,– wykonać próbę pracy i sprawdzić nastawy siewnika,– wykonać konserwację siewnika po zakończonej pracy,– scharakteryzować rodzaje sadzarek do ziemniaków,– scharakteryzować budowę, działanie, obsługę i regulację sadzarek do

ziemniaków,– obsłużyć sadzarkę do ziemniaków,– wykonać konserwację sadzarek po zakończonej pracy,– wyjaśnić zasadę działania sadzarek do rozsad,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi siewników i sadzarek,– określić znaczenie, rodzaje i zasady wykonywania zabiegów

pielęgnacyjnych,– objaśnić budowę i działanie wybranych narzędzi do upraw

międzyrzędowych,– wyjaśnić zasady agregatowania, regulacji i obsługi narzędzi do upraw

międzyrzędowych,– obsłużyć narzędzia do upraw międzyrzędowych,– zinterpretować przepisy bezpiecznej obsługi agregatów do upraw

międzyrzędowych,– wykonać konserwację narzędzi do upraw międzyrzędowych,– obliczyć wydajność eksploatacyjną maszyn do siewu i sadzenia,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi narzędzi do upraw

międzyrzędowych.

2. Materiał nauczaniaWymagania agrotechniczne stawiane siewnikom i sadzarkom.Rodzaje siewu.Budowa, obsługa i regulacje siewników rzędowych.Budowa, działanie, regulacje i obsługa siewników punktowych.Sprawdzanie ilości wysiewu.Klasyfikacja sadzarek.Budowa, działanie, regulacje i obsługa sadzarek do ziemniaków.Sadzarki do rozsad.


57

Przepisy bhp podczas obsługi agregatów do siewu i sadzenia.Konserwacja siewników i sadzarek oraz narzędzi do uprawmiędzyrzędowych.Cele i zadania wykonywanych upraw międzyrzędowych.Budowa pielników i obsypników.Zasady agregatowania i obsługi narzędzi do upraw międzyrzędowych.Wydajność eksploatacyjna maszyn do siewu i sadzenia.Przepisy bhp podczas obsługi narzędzi do upraw międzyrzędowych.

3. Ćwiczenia• Dobieranie siewników do warunków gospodarstwa i planowanej

struktury zasiewu.• Wykonywanie próby pracy i sprawdzenie ilości wysiewu.• Obliczanie wydajności eksploatacyjnej maszyn do siewu i sadzenia.• Wykonywanie regulacji sadzarek do ziemniaków, z uwzględnieniem

gęstości sadzenia.• Wykonywanie obsługi technicznej siewników i sadzarek do

ziemniaków.• Dobieranie części roboczych pielnika do planowanych prac

pielęgnacyjnych.• Agregatowanie pielników i obsypników.• Wykonywanie obsługi technicznej i regulacji pielników i obsypników.• Wykonywanie konserwacji posezonowej siewników i sadzarek.• Wykonywanie konserwacji posezonowej narzędzi do upraw

międzyrzędowych.

4. Środki dydaktyczneMaszyny i narzędzia do siewu, sadzenia, upraw międzyrzędowych.Foliogramy.Plansze, poradniki, katalogi maszyn, narzędzia do siewu, sadzenia,upraw międzyrzędowych.Tablice poglądowe maszyn, narzędzia do siewu, sadzenia, uprawmiędzyrzędowych.Przekroje urządzeń, modele.Materiały do eksploatacji maszyn i narzędzi do siewu, sadzenia, uprawmiędzyrzędowych.Materiały do konserwacji maszyn i narzędzi do siewu, sadzenia, uprawmiędzyrzędowych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje treści kształcenia z zakresu

eksploatacji maszyn do siewu i sadzenia oraz narzędzi do uprawy


58

międzyrzędowej. Podczas realizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobór ćwiczeń, wykorzystywanie umiejętnościogólnozawodowych oraz rozwijać umiejętność samokształceniai korzystania z różnych źródeł informacji.

W procesie kształcenia się proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z opisem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas poznawaniazasad eksploatacji maszyn do siewu i sadzenia oraz narzędzi do uprawynależy zwrócić uwagę na ich rodzaje, przeznaczenie, regulacje, a takżeobsługę tych maszyn i narzędzi.

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne dobieranie maszyn do siewu i sadzenia oraz narzędzi doupraw międzyrzędowych. Samodzielna praca sprzyja kształtowaniuumiejętności rozwiązywania problemów i podejmowania trudnychdecyzji.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami orazporadnikami, z maszynami siewu i sadzenia i narzędziami do uprawmiędzyrzędowych. Wskazane jest korzystanie z Internetu dopozyskiwania informacji o nowych i stosowanych maszynach do siewui sadzenia oraz narzędziach do upraw międzyrzędowych. Zajęciapowinny odbywać się w pracowni maszyn rolniczych, w grupiedo 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczas obsługimaszyn i narzędzi do upraw międzyrzędowych, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na stosowanie przepisów bhp.




Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia oraz sprawdzianupisemnego.


59

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów maszyn i narzędzi

rolniczych i literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności z zakresu obsługi

i konserwacji siewników i sadzarek oraz narzędzi do uprawmiędzyrzędowych,

– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wykonywanych regulacji siewników, sadzarek

i narzędzi do upraw międzyrzędowych. Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi wykonania obsługi technicznej, regulacjii konserwacji posezonowej narzędzi do upraw międzyrzędowych.

W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki sprawdzianupraktycznego oraz poziom wykonania ćwiczeń.


60

Jednostka modułowa 723[03].Z1.03Eksploatacja maszyn i urządzeń do nawożeniai ochrony roślin

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– rozróżnić nawozy i określić ich wpływ na wzrost i rozwój roślin,– przeliczyć zawartość czystego składnika na masę nawozu,– określić wymagania agrotechniczne dla rozsiewaczy i roztrząsaczy,– dokonać klasyfikacji maszyn i urządzeń do nawożenia,– objaśnić budowę, działanie, zasady obsługi i regulacji rozsiewaczy do

nawozów,– dobrać rozsiewacz do planowanych prac i rodzaju nawozu,– objaśnić budowę, działanie, zasady obsługi i regulacji roztrząsaczy

obornika,– wyjaśnić sposoby regulacji dawki obornika,– wykonać obsługę techniczną roztrząsacza obornika,– przeprowadzić konserwację roztrząsaczy obornika,– rozróżnić ładowacze obornika i określić możliwości ich zastosowania,– scharakteryzować urządzenia do rozlewania gnojówki i gnojowicy,– zastosować zasady organizacji pracy i bezpiecznej obsługi maszyn do

nawożenia,– scharakteryzować metody zwalczania chorób i szkodników roślin,– dokonać klasyfikacji opryskiwaczy,– objaśnić budowę opryskiwaczy,– wyjaśnić działanie i regulacje opryskiwaczy,– objaśnić budowę i działanie typowej zaprawiarki do nasion,– zastosować zasady organizacji pracy podczas wykonywania

zabiegów ochrony roślin,– wykonać obsługę techniczną opryskiwaczy,– przeprowadzić konserwację opryskiwaczy,– objaśnić działanie podstawowych grup środków ochrony roślin

i dobrać preparaty do szkodników w podstawowych uprawach,– określić zasady dystrybucji środków ochrony roślin,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi opryskiwaczy i zaprawiarek

oraz podczas przechowywania środków ochrony roślin.

2. Materiał nauczaniaKlasyfikacja nawozów.Wpływ mikro i makroelementów na wzrost i rozwój roślin oraz zasadynawożenia.Wymagania agrotechniczne maszyn do nawożenia.


61

Klasyfikacja maszyn do nawożenia.Budowa, obsługa i regulacja rozsiewaczy nawozów.Budowa działanie i regulacja roztrząsaczy obornika.Konserwacja roztrząsaczy obornika.Klasyfikacja ładowaczy obornika, budowa, obsługa i regulacja.Urządzenia do przepompowywania i rozlewania gnojówki i gnojowicy.Przepisy bhp podczas obsługi maszyn do nawożenia.Metody walki z chorobami i szkodnikami roślin.Ogólna budowa opryskiwacza.Charakterystyka opryskiwaczy polowych i sadowniczych.Opryskiwacze plecakowe.Konserwacja opryskiwaczy polowych i sadowniczych.Zaprawiarki do nasion, obsługa.Organizacja zabiegów ochrony roślin.Klasyfikacja i charakterystyka stosowanych środków ochrony roślin.Zasady dystrybucji środków ochrony roślin.Przepisy bhp podczas eksploatacji opryskiwaczy i przechowywaniaśrodków ochrony roślin.

3. Ćwiczenia• Rozpoznawanie próbek nawozów mineralnych.• Przeliczanie dawki czystego składnika na masę określonego nawozu

sztucznego.• Wykonywanie obsługi technicznej rozsiewacza nawozów.• Wykonywanie obsługi technicznej, regulacji i konserwacji

roztrząsaczy.• Obliczanie zapotrzebowania cieczy roboczej do planowanego

oprysku.• Obliczanie dawki środka do zbiornika opryskiwacza.• Ustalanie i regulowanie parametrów pracy opryskiwaczy.• Wykonywanie konserwacji opryskiwaczy polowych i sadowniczych.

4. Środki dydaktyczneMaszyny, urządzenia do nawożenia i ochrony roślin, roztrząsacz,rozsiewacz, ładowacz, opryskiwacz polowy, opryskiwacz sadowniczy.Foliogramy.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń donawożenia i ochrony roślin.Tablice poglądowe maszyn i urządzeń do nawożenia i ochrony roślin.Przekroje urządzeń, modele pomp.Materiały eksploatacyjne.Materiały do konserwacji maszyn i urządzeń.


62


eksploatacji maszyn i urządzeń do nawożenia i ochrony roślin. Podczasrealizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobórćwiczeń, wykorzystywanie ogólnozawodowych umiejętności ucznióworaz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z różnychźródeł informacji.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas ćwiczeńnależy zwrócić uwagę na rodzaje, budowę, regulację i zastosowaniemaszyn i urządzeń do nawożenia oraz ochrony roślin. Każdy uczeńpowinien mieć możliwość bezpośredniej identyfikacji i doboru maszyni urządzeń do nawożenia oraz ochrony roślin.

Realizując program jednostki modułowej, należy stworzyć uczniomwarunki do samodzielnego ustalania parametrów pracy opryskiwaczy,obliczania dawki nawozów mineralnych, wydajności eksploatacyjnejmaszyn i urządzeń do nawożenia, ustawiania parametrów pracyopryskiwaczy oraz obliczania dawki środka chemicznego do zbiornikaopryskiwacza.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami orazinstrukcjami obsługi maszyn i urządzeń. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat nowych rozwiązańw zastosowaniu opryskiwaczy. Proces dydaktyczny należy wspomagaćfilmami i wycieczkami dydaktycznymi. Zajęcia powinny odbywać sięw pracowni maszyn rolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na2–3 osobowe zespoły. Praca w zespołach sprzyja kształtowaniuumiejętności: komunikowania się, zespołowego podejmowania decyzji,prezentowania wykonanych prac.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji maszyn do nawożenia i ochrony roślin, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na stosowanie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprowadzone systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwia nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach edukacyjnych ucznia orazrozpoznawanie trudności w opanowaniu treści kształcenia.

Do sprawdzania osiągnięć szkolnych uczniów proponuje sięzastosować:


63

– sprawdziany ustne i pisemne,– obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,– testy osiągnięć szkolnych.


Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów maszyn i urządzeń

rolniczych, literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł:

materiałów reklamowych producentów i dystrybutorów maszynrolniczych,

– poprawność wykonywania czynności, obsługi, konserwacji, maszyni urządzeń do nawożenia i ochrony roślin,

– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wykonanych regulacji opryskiwaczy,– umiejętność obliczania dawki nawozów i środków ochrony roślin.

Po zakończeniu realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi wykonania obsługi technicznej i konserwacjiopryskiwaczy oraz obliczania dawki środków ochrony roślin.

W ocenie końcowej osiągnięć edukacyjnych uczniów należyuwzględnić wyniki sprawdzianu praktycznego oraz poziom wykonaniaćwiczeń.


64

Jednostka modułowa 723[03].Z1.04Eksploatacja maszyn i urządzeń do zbioru zielonek

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wyjaśnić wymagania agrotechniczne dla maszyn do zbioru

zielonek,– scharakteryzować metody zbioru traw i konserwacji zielonek,– scharakteryzować budowę, działanie, obsługę i regulacje kosiarek

ciągnikowych,– wyjaśnić budowę, działanie i regulacje przetrząsaczo-zgrabiarek,– określić wymagania agrotechniczne stawiane maszynom do zbioru

siana,– objaśnić budowę i zasady działania pras tłokowych i zwijających,– objaśnić zasadę działania przyczepy zbierającej,– scharakteryzować budowę i działanie sternika, nośnika bel

i dmuchawy do siana,– scharakteryzować urządzenia do dosuszania siana,– scharakteryzować budowę, działanie i regulację sieczkarni polowej,– zastosować przepisy bhp podczas eksploatacji maszyn do zbioru

zielonek.

2. Materiał nauczaniaWymagania agrotechniczne stawiane maszynom do zbioru zielonek.Budowa, działanie, obsługa i regulacja kosiarek z nożycowymi rotacyjnym zespołem tnącym.Przetrząsaczo-zgrabiarki beznapędowe i aktywne.Wymagania agrotechniczne stawiane prasom zbierającym.Budowa, działanie, regulacje i obsługa pras.Przyczepy zbierające: budowa, działanie i regulacje.Budowa, działanie i zastosowanie stertnika, dmuchawy i nośnika bel.Urządzenia do dosuszania siana.Ścinacze zielonek: budowa, działanie i zastosowanie.Przepisy bhp podczas obsługi maszyn do zbioru zielonek.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie przeglądu technicznego kosiarki rotacyjnej.• Dobieranie zestawu maszyn i urządzeń do określonej metody zbioru

zielonek.• Wykonywanie regulacji parametrów pracy prasy zbierającej.• Wykonywanie obsługi prasy zbierającej.• Wykonywanie obsługi sieczkarni polowej.


65

• Wykonywanie obsługi urządzeń do dosuszania siana.• Wykonywanie konserwacji maszyn i urządzeń do zbioru zielonek.

4. Środki dydaktyczneMaszyny i urządzenia do zbioru zielonek.Foliogramy.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi maszyn i urządzeń dozbioru zielonek.Tablice poglądowe maszyn i urządzeń do zbioru zielonek.Przekroje urządzeń, modele zespołów tnących i rozdrabniających.Materiały eksploatacyjne.Materiały do konserwacji maszyn i urządzeń,


eksploatacji maszyn i urządzeń do zbioru zielonek. Podczas realizacjiprogramu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobór ćwiczeń,wykorzystywanie umiejętności ogólnozawodowych i zawodowych orazrozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródełinformacji.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas ćwiczeńnależy zwrócić uwagę na rodzaje, budowę, regulację i zastosowaniemaszyn i urządzeń do zbioru zielonek. Każdy uczeń powinien miećmożliwość bezpośredniej regulacji podzespołów roboczych oraz doboruparametrów roboczych maszyn i urządzeń do zbioru zielonek.

Realizując program jednostki modułowej, należy stworzyć uczniommożliwość samodzielnego zaplanowania eksploatacji maszyn i urządzeńdo zbioru zielonek i zaprezentowania planów na forum klasy. Poza tymuczniowie powinni dobrać zestaw maszyn i urządzeń do zbioru trawi zielonek, wykonać przegląd techniczny kosiarki rotacyjnej, regulacjęparametrów pracy prasy zbierającej.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogamii instrukcjami obsługi maszyn i urządzeń do zbioru zielonek orazporadnikami. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwaniainformacji na temat nowych rozwiązań technicznychw maszynach i urządzeniach do zbioru zielonek. Proces dydaktycznynależy wspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi. Zajęciapowinny odbywać się w pracowni maszyn rolniczych i szkolnymgospodarstwie rolnym, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3osobowe zespoły.


66

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji maszyn i urządzeń do zbioru zielonek, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na stosowanie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwi nauczycielowiuzyskiwanie informacji o postępach edukacyjnych ucznia orazrozpoznawanie trudności w opanowaniu treści kształcenia.



Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów maszyn i urządzeń

rolniczych, literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywanych czynności regulacyjnych i obsługi oraz

konserwacji maszyn do zbioru zielonek i dosuszania,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie i uzasadnianie doboru zestawu maszyn i urządzeń do

zbioru zielonek, wykonania regulacji parametrów pracy prasyzbierającej i przeglądu technicznego kosiarki rotacyjnej. Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi oraz konserwacji maszyn i urządzeń dozbioru zielonek.

W ocenie końcowej osiągnięć edukacyjnych uczniów należyuwzględnić wyniki wszystkich metod sprawdzania stosowanych przeznauczyciela.


67

Jednostka modułowa 723[03].Z1.05Eksploatacja maszyn do zbioru zbóż

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować technologie zbioru zbóż,– określić wymagania agrotechniczne dla maszyn do zbioru zbóż,– rozróżnić maszyny do zbioru zbóż,– wyjaśnić budowę, działanie i regulację zespołów roboczych kombajnu

zbożowego,– wyjaśnić zasady regulacji zespołów roboczych kombajnu,– zastosować przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej podczas

obsługi kombajnu,– scharakteryzować maszyny do czyszczenia i sortowania nasion,– objaśnić budowę i działanie suszami do zboża,– scharakteryzować metody zbioru słomy po kombajnie,– scharakteryzować budowę, regulację i działanie pras zbierających,– obsłużyć prasę zwijającą,– wykonać konserwację pras zbierających,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi pras zbierających,– zidentyfikować niebezpieczeństwa podczas pracy kombajnem

zbożowym,– podjechać kombajnem do zespołu żniwnego i podłączyć go,– uruchomić zespoły: żniwny, omłotowy, czyszczący i wyregulować ich

parametry pracy,– rozładować zbiornik zboża,– wykonać obsługę codzienną kombajnu zbożowego,– odczytać i zinterpretować wskazania przyrządów kontrolnych

i sygnalizacyjnych,– wykonać konserwację kombajnu zbożowego,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi kombajnu zbożowego.

2. Materiał nauczaniaMetody zbioru zbóż.Wymagania agrotechniczne stawiane maszynom do zbioru zbóż.Klasyfikacja maszyn do zbioru zbóż.Budowa kombajnu zbożowego.Budowa, działanie i regulacje zespołu żniwnego, młócącegoi czyszczącego.Zasady obsługi kombajnów zbożowych.Przepisy bhp i ochrony przeciwpożarowej podczas obsługi i użytkowaniakombajnów zbożowych, pras zbierających, suszarni, przenośnikówziarna.


68

Klasyfikacja budowa i działanie maszyn do czyszczenia i sortowanianasion.Suszarnie do ziarna.Eksploatacja pras zbierających, suszarni, przenośników.Bezpieczeństwo i higiena podczas pracy kombajnem zbożowym.Podłączanie zespołu żniwnego.Przyrządy kontrolne i wskaźniki.Uruchomienie i regulacja poszczególnych zespołów kombajnu.Obsługa codzienna kombajnu zbożowego.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie obsługi technicznej kombajnu zbożowego.• Uruchamianie kombajnu zbożowego.• Interpretowanie wskazań przyrządów kontrolnych.• Jazda kombajnem po wyznaczonej trasie.• Podłączanie zespołu żniwnego do kombajnu.• Uruchamianie i regulacja poszczególnych zespołów kombajnu

zbożowego.• Dobieranie parametrów pracy kombajnu do stanu zbieranej plantacji.• Wykonywanie regulacji eksploatacyjnych kombajnu zbożowego.• Wykonywanie konserwacji kombajnu.• Wymiana uszkodzonych elementów zespołu tnącego.• Dobieranie maszyn do czyszczenia i sortowania nasion.• Wykonywanie konserwacji pras zwijających.• Wykonywanie obsługi prasy zwijającej.

4. Środki dydaktyczneMaszyny do zbioru zbóż i słomy.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi maszyny do zbioru zbóżi słomy.Tablice poglądowe ze schematami układów napędowych i regulacyjnychkombajnu zbożowego.Przekroje urządzeń, modele zespołów tnących, młócących.Materiały do eksploatacji.Materiały do konserwacji.


eksploatacji maszyn do zbioru zbóż. Podczas realizacji programu należyszczególną uwagę zwrócić na kształtowanie umiejętności eksploatacjikombajnu zbożowego oraz uruchamiania i regulacji poszczególnychzespołów kombajnu zbożowego.


69

Osiągnięcie zaplanowanych celów kształcenia umożliwi stosowanienastępujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metodyprzewodniego tekstu, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji kombajnu zbożowego, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagęna przestrzeganie przepisów bhp.

Podczas wykonywania ćwiczeń uczeń powinien samodzielnieprzygotować do eksploatacji maszyny do zbioru zbóżi wykonać obsługę techniczną kombajnu zbożowego, dobrać maszynydo czyszczenia i sortowania nasion oraz wykonać obliczania kosztóweksploatacji maszyn do zbioru zbóż w różnych technologiach.

Podczas zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogamii instrukcjami eksploatacji. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celupozyskiwania informacji na temat eksploatacji maszyn do zbioru zbóż,obróbki i dosuszania ziarna.

Proces dydaktyczny należy wspomagać filmami i wycieczkamidydaktycznymi. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni i hali maszynrolnych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.Zajęcia z eksploatacji kombajnu zbożowego należy prowadzić jakoindywidualną naukę w wymiarze 5 godz. na osobę.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno być

przeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Pozwala to na uzyskanie informacji o postępachedukacyjnych ucznia oraz na rozpoznawanie trudności w opanowaniutreści kształcenia.



Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów kombajnów zbożowych

i literatury technicznej,


70

– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródełdotyczących maszyn do zbioru zbóż,

– poprawność wykonywania czynności regulacyjnych kombajnuzbożowego,

– stosowanie przepisów bhp podczas eksploatacji kombajnuzbożowego,

– prezentowanie wykonania obsługi technicznej kombajnu zbożowego,– dobór maszyn do czyszczenia i sortowania ziarna.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi technicznej kombajnu zbożowego.



71

Jednostka modułowa 723[03].Z1.06Eksploatacja maszyn do zbioru roślin okopowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić wymagania agrotechniczne stawiane maszynom do zbioru

roślin okopowych,– scharakteryzować metody zbioru ziemniaków i buraków,– scharakteryzować sposoby niszczenia łęcin,– scharakteryzować budowę i zasadę działania kopaczek do

ziemniaków,– obsłużyć kopaczkę do ziemniaków,– wykonać konserwację kopaczki do ziemniaków,– scharakteryzować budowę, działanie i zasady regulacji kombajnów do

zbioru ziemniaków,– scharakteryzować budowę, działanie i zasady regulacji kombajnu do

zbioru buraków,– obsłużyć kombajn do zbioru ziemniaków,– obsłużyć kombajn do zbioru buraków,– scharakteryzować budowę maszyn do wieloetapowego zbioru

buraków,– wykonać konserwację kombajnu do zbioru buraków i ziemniaków,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi maszyn do zbioru roślin

okopowych.

2. Materiał nauczaniaMetody zbioru roślin okopowych.Wymagania agrotechniczne stawiane maszynom do zbioru roślinokopowych.Sposoby niszczenia łęcin.Kopaczki do ziemniaków.Budowa, działanie i zasady regulacji kombajnów do zbioru ziemniaków.Maszyny do wieloetapowego zbioru buraków.Kombajny do zbioru buraków.Konserwacja maszyn do zbioru roślin okopowych.Przepisy bhp podczas obsługi maszyn do zbioru ziemniaków i buraków.

3. Ćwiczenia• Agregatowanie kopaczki do zbioru ziemniaków.• Wykonywanie obsługi technicznej kopaczki do zbioru ziemniaków.• Identyfikowanie poszczególnych zespołów kombajnu do zbioru

ziemniaków.


72

• Dobieranie maszyn do określonych metod zbioru buraków.• Wykonywanie regulacji kombajnu do zbioru ziemniaków.• Wykonywanie regulacji kombajnu do zbioru buraków.• Obsługa kombajnu do zbioru ziemniaków.• Obsługa kombajnu do zbioru buraków.• Konserwacja maszyn do zbioru roślin okopowych.

4. Środki dydaktyczneMaszyny do zbioru roślin okopowych.Foliogramy schematów napędowych maszyn do zbioru roślinokopowych.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje eksploatacji maszyn, narzędzii urządzeń do zbioru roślin okopowych.Modele dydaktyczne.Materiały eksploatacyjne.Materiały do konserwacji.


eksploatacji maszyn do zbioru roślin okopowych. Podczas realizacjiprogramu należy zwrócić szczególną uwagę na zapoznanie uczniówz konstrukcją i zasadami eksploatacji maszyn do zbioru roślinokopowych oraz kształtowanie umiejętności obsługi i regulacji tychmaszyn.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne planowanie eksploatacji, wykonywanie regulacji kombajnudo zbioru ziemniaków, wykonywanie regulacji kombajnu do zbioruburaków oraz obsługi i konserwacji maszyn do zbioru roślin okopowych.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,oraz poradnikami. Wskazane jest korzystanie z Internetu w celupozyskiwania informacji na temat eksploatacji maszyn do zbiorówokopowych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni maszyn rolniczychoraz w szkolnym gospodarstwie rolnym, w grupie do 15 uczniów,z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji maszyn do zbioru roślin okopowych, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.


73


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprowadzone systematycznie, na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne sprawdzanie umożliwia nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach edukacyjnych ucznia orazrozpoznawanie trudności w opanowaniu treści kształcenia.



Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z poradników, katalogów i instrukcji eksploatacji maszyn

do zbioru roślin okopowych,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności regulacyjnych, obsługi

i konserwacji maszyn do zbioru roślin okopowych,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie dobranych parametrów regulacyjnych maszyn do

zbioru buraków i ziemniaków.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi oraz konserwacji maszyn i urządzeń dozbioru roślin okopowych.



74

Jednostka modułowa 723[03].Z1.07Eksploatacja urządzeń stosowanych w budynkachinwentarskich

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować maszyny i urządzenia do przygotowywania

i zadawania pasz,– wyjaśnić budowę i zasadę działania maszyn do przygotowania

i zadawania pasz,– wyjaśnić zasadę działania automatów do żywienia zwierząt,– zastosować przepisy bhp podczas obsługi urządzeń do

przygotowania i zadawania pasz,– obliczyć zapotrzebowanie na wodę w gospodarstwie,– scharakteryzować budowę i zastosowanie poideł dla zwierząt,– wyjaśnić budowę, działanie i regulację urządzeń hydroforowych,– wyjaśniać budowę i działanie dojarki mechanicznej,– scharakteryzować różnego typu dojarnie,– scharakteryzować urządzenia do schładzania mleka,– wykonać obsługę techniczną urządzenia do usuwania obornika,– objaśnić zasadę działania szufli mechanicznej,– scharakteryzować zasadą działania przenośników o ruchu ciągłym

i posuwisto-zwrotnym oraz kolejek do obornika,– scharakteryzować urządzenia do usuwania odchodów z obór

bezściółkowych,– określić zasady przechowywania obornika i gnojowicy,– scharakteryzować narzędzia do zabiegów pielęgnacyjnych zwierząt.

2. Materiał nauczaniaKlasyfikacja maszyn i urządzeń do przygotowania i zadawania pasz.Budowa i zasada działanie urządzeń do przygotowania pasz.Obliczanie zapotrzebowania na wodę w gospodarstwie.Poidła samoczynne.Urządzenia hydroforowe.Automaty paszowe.Przepisy bhp podczas obsługi urządzeń do przygotowania i zadawaniapasz.Budowa i działanie dojarki.Dojarnie i organizacja udoju.Urządzenia do schładzania mleka.Klasyfikacja urządzeń do usuwania obornika.Budowa i działanie szufli mechanicznej.


75

Przenośniki o ruchu ciągłym i posuwisto-zwrotnym.Kolejki podwieszane.Pomieszczenia inwentarskie bezściołowe.Zasady przechowywania obornika i gnojowicy.Urządzenia do czyszczenia, mycia i dezynfekcji.

3. Ćwiczenia• Dobieranie maszyn i urządzeń do przygotowania i zadawania pasz.• Obliczanie zapotrzebowania na wodę w gospodarstwie rolnym.• Wykonywanie obsługi technicznej urządzenia hydroforowego.• Wymiana gum strzykowych w aparacie udojowym.• Regulacja podciśnienia w dojarce.• Wykonywanie obsługi technicznej urządzeń do usuwania obornika.• Wykonywanie przeglądu technicznego pompy do gnojowicy.

4. Środki dydaktyczneUrządzenia do przygotowania i zadawania pasz.Foliogramy dotyczące dojalni, budynków inwentarskich.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi urządzeń doprzygotowania i zadawania pasz.Tablice poglądowe, przekroje, modele urządzeń do przygotowaniai zadawania pasz.


mechanizacji prac dotyczących przygotowywania i zadawania pasz orazzaopatrzenia gospodarstwa w wodę. Podczas realizacji programu należyłączyć teorię z praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń,wykorzystywanie wiadomości i umiejętności uczniów z innych obszarówtematycznych oraz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystaniaz różnych źródeł informacji.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,metody projektów, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.Podczas ćwiczeń każdy uczeń powinien mieć możliwość samodzielnegodoboru urządzeń do przygotowania pasz i zaopatrzenia gospodarstww wodę z uwzględnieniem ich jakości, trwałości i możliwościzastosowania oraz bezpośredniej obsługi i regulacji parametrówtechnologiczno-eksploatacyjnych tych urządzeń.

Realizując program jednostki, szczególną uwagę należy zwrócić naprojektowanie linii technologicznej wybranych przykładów zastosowaniaurządzeń do przygotowania pasz. Nauczyciel może zasugerować tematy


76

projektów do wyboru zgodnie z indywidualnymi zainteresowaniamiucznia. Prace nad projektem sprzyjają kształtowaniu umiejętnościrozwiązywania problemów, podejmowania trudnych decyzji, zbieraniainformacji oraz prezentacji opracowanych projektów na forum klasy.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji urządzeń do przygotowywania i zadawania pasz, a w trakciećwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami obsługi oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat mechanizacjiprzygotowania i zadawania pasz oraz zaopatrzenia gospodarstww wodę. Zaleca się prezentowanie filmów oraz organizowanie wycieczekdydaktycznych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni maszynrolniczych i w gospodarstwie rolnym, w grupie do 15 uczniów,z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprowadzone systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępówuczniów umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowaniemetod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznychdo predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.


Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusji,indywidualnych wypowiedzi ucznia oraz sprawdzianu pisemnego.Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, literatury technicznej, poradników, katalogów

wyposażenia budynków inwentarskich,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,

dotyczących mechanizacji prac w budynkach inwentarskich,– poprawność wykonywania czynności obsługowo - regulacyjnych

urządzeń do przygotowywania i zadawania pasz,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– obsługę urządzeń do przygotowywania pasz.


77

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi technicznej urządzeń do przygotowywaniai zadawania pasz.



78

Jednostka modułowa 723[03].Z1.08Organizowanie transportu w gospodarstwie rolnym

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować środki transportowe stosowane w gospodarstwie,– scharakteryzować urządzenia do załadunku materiałów,– zastosować przepisy bhp podczas użytkowania środków

transportowych,– scharakteryzować budowę i regulację ładowaczy,– scharakteryzować budowę i obsługę przyczep rolniczych,– wykonać załadunek materiałów objętościowych,– wykonać obsługę techniczną ładowacza,– wykonać konserwację środków transportowych stosowanych

w gospodarstwie.

2. Materiał nauczaniaKlasyfikacja środków transportowych i ich zastosowanie.Przyczepy rolnicze.Urządzenia do załadunku.Ładowacze chwytakowe.Konserwacja środków transportu.Przepisy bhp przy stosowaniu środków transportowych.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie obsługi technicznej ładowaczy.• Załadunek materiałów objętościowych i sypkich ładowaczem

chwytakowym.• Wykonywanie rozładunku przyczepy samowyładowczej.

4. Środki dydaktyczneŚrodki do transportu w gospodarstwie rolnym.Foliogramy ilustrujące środki transportowe.Plansze, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi środków transportowych.Tablice poglądowe środków transportowych.Przekroje urządzeń, modele przyczep technologicznych.


zastosowania środków transportu w gospodarstwie rolnym. Podczasrealizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobór


79

ćwiczeń, wykorzystywanie nabytych przez uczniów wiadomościi umiejętności z innych obszarów tematycznych oraz rozwijaćumiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródeł informacji.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas ćwiczeńkażdy uczeń powinien mieć możliwość identyfikacji oraz poznaniabudowy, obsługi i zastosowania środków transportowych. Poza tymnależy kształtować umiejętność doboru i organizacji pracy środkówtransportu w zależności od rodzaju materiału przeznaczonego dotransportu, sposobu załadunku i rozładunku oraz odległości transportu.Uczniowie powinni również wykonać obsługę techniczną ładowacza,dokonać załadunku materiałów objętościowych i sypkich ładowaczem.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczasstosowania środków transportu w gospodarstwie, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.

W czasie zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami obsługi oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji o nowych rozwiązaniachw transporcie wewnętrznym i zewnętrznym. Zaleca się prezentowaniefilmów oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych. Zajęcia powinnyodbywać się w pracowni maszyn rolniczych, w szkolnym gospodarstwierolnym, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.Praca w zespołach pozwala na kształtowanie umiejętności:komunikowania się, rozwiązywania problemów i podejmowania trudnychdecyzji.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępówuczniów umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowaniemetod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznychdo predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.


Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusji,indywidualnych wypowiedzi ucznia, sprawdzianu pisemnego.


80


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów środków transportu

wewnętrznego i zewnętrznego, literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności, załadunku i rozładunku

materiałów, konserwacji środków do transportu,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie i uzasadnianie wykonania obsługi technicznej

ładowacza, załadunku materiałów objętościowych i sypkichładowaczem,

– wykonanie rozładunku przyczepy samowyładowczej.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi technicznej urządzeń do załadowywaniamateriałów objętościowych i sypkich ładowaczem.



81

Jednostka modułowa 723[03].Z1.09Wykonywanie zabiegów agrotechnicznych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– dobrać elementy łączące, sprzęgające, łącznik górny, sworznie

i zawleczki,– zagregatować maszynę lub narzędzia: zawieszane, półzawieszane,

przyczepiane,– dobrać i zamontować wałek przegubowo-teleskopowy,– zabezpieczyć maszynę w położeniu transportowym,– udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach,– przygotować przyczepę do transportu i połączyć z ciągnikiem,– połączyć z ciągnikiem dwie przyczepy,– dobrać parametry technologiczne wykonania zabiegu uprawy roli,– wykonać podstawowe zabiegi uprawy roli,– dobrać nastawy technologiczne siewu i sadzenia roślin,– wykonać siew i sadzenie roślin,– dobrać dawki środków ochrony roślin,– wykonać zabiegi pielęgnacyjne i ochronne w uprawach roślin,– dobrać parametry technologiczne maszyn i urządzeń do zbioru

zielonek i siana,– wykonać zbiór zielonek i siana,– wykonać zbiór zbóż kombajnem,– wykonać zbiór słomy po kombajnie,– dobrać parametry technologiczne maszyn do zbioru ziemniaków

i buraków,– wykonać pracę kombajnem do zbioru ziemniaków i buraków,– dokonać oceny doboru parametrów technologicznych do wykonania

zabiegów agrotechnicznych,– wykonać konserwację maszyn i urządzeń po wykonanych zabiegach

agrotechnicznych,– zastosować przepisy bhp podczas wykonywania zabiegów

agrotechnicznych.

2. Materiał nauczaniaTrzypunktowy układ zawieszenia narzędzi i maszyn rolniczych.Napęd maszyn rolniczych.Urządzenia kontrolno-sterujące.Obsługa dźwigni sterujących w ciągniku rolniczym.Zakres obsługi codziennej środków transportowych.Łączenie ciągnika z przyczepą.


82

Przewóz ładunków.Zasady udzielania pierwszej pomocy.Podstawowe zabiegi uprawowe.Nawożenie organiczne i mineralne.Zabiegi pielęgnacyjne w uprawach.Siew i sadzenie roślin.Organizacja prac podczas zbioru zielonek.Organizacja prac podczas zbioru zbóż.Organizacja prac podczas zbioru roślin okopowych.Konserwacja urządzeń i maszyn rolniczych.Przepisy bhp podczas wykonywania zabiegów agrotechnicznych.

3. Ćwiczenia• Odczytywanie wskazań przyrządów kontrolnych.• Posługiwanie się dźwigniami sterującymi w ciągniku rolniczym.• Wykonywanie codziennej obsługi przyczepy.• Agregatowanie podstawowych narzędzi uprawowych.• Agregatowanie maszyn napędzanych wałem przegubowo-

teleskopowym.• Agregatowanie kopaczki do ziemniaków.• Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadku.• Wykonywanie zabiegów uprawy roli.• Wykonywanie nawożenia organicznego i mineralnego.• Wykonywanie siewu zbóż.• Wykonywanie sadzenia ziemniaków.• Wykonywanie zabiegów pielęgnacyjnych w uprawach.• Wykonywanie zbioru zbóż kombajnem.• Wykonywanie zbioru roślin okopowych.

4. Środki dydaktycznePlansze, poradniki, katalogi maszyn i narzędzi rolniczych.Ciągniki i sprzęt łączący do agregatowania: łączniki, sworznie, zawleczki.Zestaw maszyn i narzędzi rolniczych do wykonywanych ćwiczeń.Materiały eksploatacyjne.


wykonywania zabiegów agrotechnicznych. Podczas realizacji programunależy łączyć teorię z praktyką poprzez dobór ćwiczeń, wykorzystywanienabytych wiadomości i umiejętności zawodowych uczniów oraz rozwijaćumiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródeł informacji.


83

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczaswykonywania ćwiczeń należy zwrócić uwagę na wymaganiatechnologiczne, rodzaje i dokładność wykonania zabiegówagrotechnicznych. Uczeń powinien indywidualnie ćwiczyć agregatowniemaszyn rolniczych w wymiarze 5 godzin.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaseksploatacji maszyn do wykonywania zabiegów agrotechnicznych,a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne zaplanowanie i wykonanie zabiegów uprawowych, siewuzbóż, sadzenia ziemniaków i zabiegów pielęgnacyjnych w uprawach.Uczniowie powinni podczas ćwiczeń kształtować umiejętnościrozwiązywania problemów i podejmowania trudnych decyzji orazposługiwać się katalogami, instrukcjami obsługi oraz poradnikami.Zajęcia powinny odbywać się w szkolnym gospodarstwie rolnym,w grupie do 15 uczniów, z podziałem na zespoły 2–3 osobowe.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Systematyczne prowadzenie kontroli i oceny postępówuczniów umożliwi nauczycielowi korygowanie błędów oraz dostosowaniemetod nauczania, organizacyjnych form pracy i środków dydaktycznychdo predyspozycji i możliwości poznawczych uczniów.


Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia, sprawdzianu pisemnego.Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów maszyn i narzędzi

rolniczych, literatury rolniczej,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł

dotyczących zestawiania agregatów maszynowych,– poprawność wykonywania czynności obsługowych i regulacyjnych,


84

– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– dobieranie parametrów technologicznych wykonania zabiegów

uprawowych, pielęgnacyjnych, siewu zbóż, sadzenia ziemniaków.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi obsługi maszyn i urządzeń do wykonywania zabiegówagrotechnicznych.



85

Moduł 723[03].Z2Eksploatacja pojazdów rolniczych

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– rozpoznawać rodzaje i typy pojazdów silnikowych,– charakteryzować elementy składowe zespołów i mechanizmów

układów napędowych maszyn samobieżnych i pojazdów rolniczych,– oceniać stan techniczny pojazdów rolniczych oraz dokonywać ich

konserwacji, regulacji i naprawy,– przeciwdziałać powstawaniu awarii i przyspieszonemu zużyciu

pojazdów rolniczych,– stosować przepisy ruchu drogowego,– dobierać i stosować materiały eksploatacyjne,– stosować nowoczesne technologie naprawy pojazdów,– wykonywać czynności kontrolno-obsługowe pojazdu,– organizować stanowisko pracy do diagnostyki, naprawy i obsługi

sprzętu technicznego, zgodnie z wymaganiami ergonomii,– wykonywać badania diagnostyczne pojazdów rolniczych,– przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska podczas diagnozowania,naprawy i konserwacji sprzętu rolniczego,

– udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach.


jednostkimodułowej


723[03].Z2.01 Stosowanie przepisów ruchu drogowego 36

723[03].Z2.02 Stosowanie technik kierowania pojazdemi wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych 30

723[03].Z2.03 Diagnozowanie i naprawa układów silnika 138

723[03].Z2.04 Diagnozowanie i naprawa układów napędowychpojazdów 66

723[03].Z2.05 Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,jezdnych, zawieszenia i hamulcowych 66

723[03].Z2.06 Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych,pneumatycznych i urządzeń zaczepowych 72

723[03].Z2.07 Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznychw pojazdach i maszynach 66

723[03].Z2.08 Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługisezonowej 66

Razem 540


86


4. LiteraturaChochowski A.: Elektrotechnika i automatyka. WSiP, Warszawa 1996Grzegórski Z. (wypisy): Pojazdy silnikowe. WSiP, Warszawa 1997Kuczyński Z., Michalak W.: Pracownia samochodowa. WSiP,Warszawa 1997Ocioszyński J.: Elektrotechnika i elektronika pojazdów samochodowych.WSiP, Warszawa 1996Rawski F.: Mechanik silników spalinowych. WSiP, Warszawa 1999Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP,Warszawa 2004Sokolik J.: Elektrotechnika samochodowa. WSiP, Warszawa 1995Skrobacki A.: Pojazdy rolnicze. WSiP, Warszawa 1999


723[03].Z2Eksploatacja pojazdów

rolniczych

723[03].Z2.01Stosowanie przepisów

ruchu drogowego

723[03].Z2.07Diagnozowanie i naprawa

układów elektrycznychw pojazdach i maszynach

723[03].Z2.04Diagnozowanie

i naprawa układównapędowych

pojazdów

723[03].Z2.05Diagnozowanie i naprawaukładów kierowniczych,jezdnych, zawieszenia

i hamulcowych

723[03].Z2.08Wykonywanie przeglądów

technicznych i obsługisezonowej

723[03].Z2.06Diagnozowanie i naprawaukładów hydraulicznych,

pneumatycznychi urządzeń zaczepowych

723[03].Z2.02Stosowanie technik

kierowania pojazdemi wykonywanie czynnościkontrolno-obsługowych

723[03].Z2.03Diagnozowanie

i naprawa układów silnika


87

Jednostka modułowa 723[03].Z2.01Stosowanie przepisów ruchu drogowego

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić cele i zadania przepisów ruchu drogowego,– określić akty prawne regulujące ruch drogowy,– zinterpretować przepisy ogólne zawarte w ustawie „Prawo o Ruchu

Drogowym”,– porównać zasady ogólne obowiązujące w ruchu pieszych i ruchu

pojazdów,– określić uprawnienia do kierowania pojazdami,– określić warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu oraz warunki

używania pojazdów w ruchu drogowym,– określić obowiązki właściciela pojazdu związane z rejestracją

i badaniami technicznymi,– rozpoznać znaki i sygnały drogowe oraz określić ich znaczenie,– wyjaśnić zasady stosowania sygnałów świetlnych i dźwiękowych,– określić kolejność stosowania się uczestnika ruchu drogowego do

znaków, sygnałów i poleceń,– określić dopuszczalne prędkości dla różnych pojazdów na terenie

zabudowanym, poza nim i w strefie zamieszkania,– określić uprawnienia Policji w zakresie kontroli ruchu drogowego.

2. Materiał nauczaniaAkty prawne z zakresu ruchu drogowego.Ustawa „Prawo o ruchu drogowym” – przepisy ogólne.Zasady ogólne ruchu pieszych i ruchu pojazdów.Uprawnienia do kierowania.Warunki dopuszczenia pojazdów do ruchu.Warunki używania pojazdów w ruchu drogowym.Warunki i badania techniczne pojazdów.Znaki i sygnały drogowe.Prędkość pojazdów.Kontrola ruchu drogowego i uprawnienia osób kontrolujących.

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie podstawowych pojęć zawartych w przepisach ogólnych

ustawy „Prawo o ruchu drogowym”.• Interpretowanie zasad regulujących ruch pieszych po drogach

publicznych.


88

• Rozpoznawanie oznaczeń: pojazdu uprzywilejowanego, do naukijazdy, wykonującego prace na drodze, przewożącego materiałyniebezpieczne, przewożącego dzieci i osoby niepełnosprawne.

• Rozpoznawanie znaków drogowych i określanie ich znaczenia.• Interpretowanie sygnałów drogowych.• Określanie kolejności stosowania znaków, sygnałów i poleceń.• Wyjaśnianie sytuacji drogowych skutkujących zatrzymaniem prawa

jazdy lub dowodu rejestracyjnego.• Analizowanie systemu punktów karnych w odniesieniu do różnych

wykroczeń drogowych.• Rozwiązywanie testów egzaminacyjnych na prawo jazdy.

4. Środki dydaktyczneZbiór aktów prawnych z zakresu ruchu drogowego i warunków używaniapojazdów.Tablice poglądowe, folie, diapozytywy, programy komputerowe, filmydydaktyczne prezentujące znaki drogowe pionowe i poziome orazsygnały drogowe.Plansze, foliogramy przedstawiające oznaczenia pojazdów: do naukijazdy, przewozu materiałów niebezpiecznych, przewożących dzieci lubmłodzież, przewożących osoby niepełnosprawne.Testy egzaminacyjne na prawo jazdy kat. B

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiTreści programu jednostki modułowej wynikają z ustawy „Prawo

o ruchu drogowym”. Podczas jego realizacji szczególną uwagę należyzwrócić na zagadnienia bezpośrednio związane z bezpieczeństwemruchu drogowego, jak: kolejność stosowania się uczestnika ruchu doznaków, sygnałów i poleceń, dopuszczalne prędkości jazdy, zachowaniesię kierującego pojazdem wobec pieszych.

Program należy realizować z zastosowaniem metod podającychi aktywizujących. Podczas wykonywania ćwiczeń wskazane jestwykorzystywanie filmów dydaktycznych, ilustracji, plansz, przezroczya także multimedialnych materiałów dydaktycznych w postaci programówkomputerowych dotyczących znaków i sygnałów drogowych.

Zajęcia powinny odbywać się w grupie do 15 uczniów, z podziałemna zespoły 2 – 3 osobowe podczas wykonywania ćwiczeń. Pracowniapowinna być wyposażona zgodnie ze standardem wyposażenia ośrodkaszkolenia kierowców. W przypadku korzystania z multimedialnychmateriałów dydaktycznych program powinien być realizowanyw pracowni komputerowej.


89

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki, napodstawie kryteriów przedstawionych uczniom na początku zajęć.

Osiągnięcia uczniów należy oceniać na podstawie:– ustnych sprawdzianów,– pisemnych sprawdzianów,– testów osiągnięć szkolnych,– obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń. Sprawdziany ustne dotyczą bieżącej oceny pracy ucznia. Stanowiąinformację dla nauczyciela o tym, jakie zagadnienia należy powtórzyći utrwalić. Istnieje duża ilość gotowych i powszechnie dostępnych testówz „Przepisów ruchu drogowego”, co pozwala na częste sprawdzaniewiadomości i umiejętności uczniów z zastosowaniem testów orazprzyzwyczajanie ich do tej formy oceniania. Po zakończeniu realizacji programu jednostki wskazane jestprzeprowadzenie testu pisemnego opracowanego z wykorzystaniemtestów egzaminacyjnych na prawo jazdy kategorii B. Warunkiprzeprowadzenia testu oraz kryteria oceniania powinny być takie samejak na egzaminie.


90

Jednostka modułowa 723[03].Z2.02Stosowanie technik kierowania pojazdemi wykonywanie czynności kontrolno-obsługowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić zakres czynności wykonywanych przed przystąpieniem do

jazdy pojazdem samochodowym,– rozpoznać elementy i przyrządy sterowania w pojeździe

samochodowym,– zinterpretować przepisy dotyczące włączania się pojazdu do ruchu po

drogach publicznych,– wyjaśnić zasady obowiązujące podczas zmiany kierunku jazdy lub

pasa ruchu,– scharakteryzować manewry: wymijania, omijania, cofania,

wyprzedzania,– określić pierwszeństwo przejazdu w różnych sytuacjach drogowych,– wyjaśnić zasady holowania pojazdów,– zinterpretować przepisy dotyczące ruchu pojazdów w kolumnie,– zinterpretować przepisy dotyczące porządku i bezpieczeństwa ruchu

na drogach,– wyjaśnić zasady zatrzymywania i postoju pojazdów,– określić zasady używania świateł zewnętrznych pojazdu,– przewidzieć zagrożenia na drodze,– określić wpływ alkoholu i środków odurzających na sprawność

kierującego pojazdem,– dokonać analizy głównych przyczyn wypadków drogowych,– określić zasady postępowania uczestnika ruchu drogowego w razie

wypadku,– scharakteryzować metody prowadzenia reanimacji oraz zakładania

opatrunków unieruchamiających, tamujących krew.

2. Materiał nauczaniaPrzygotowanie samochodu do jazdy.Przyrządy kontrolne i służące do sterowania samochodem.Włączanie się pojazdów do ruchu.Zmiana kierunku jazdy lub pasa ruchu.Wymijanie, omijanie, cofanie, wyprzedzanie.Przecinanie się kierunków ruchu.Zasady holowania pojazdu.Wymagania w przypadku ciągnięcia przyczepy.Ruch pojazdów w kolumnie.


91

Przepisy porządkowe.Zatrzymanie i postój pojazdu.Używanie świateł zewnętrznych pojazdu.Zagrożenia na drodze.Wpływ alkoholu i środków odurzających na sprawność kierującegopojazdem.Zasady stosowania reguły ograniczonego zaufania.Zasady zabezpieczania miejsca wypadku.Udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach drogowych.

3. Ćwiczenia• Przygotowywanie samochodu do jazdy.• Identyfikowanie w samochodzie przyrządów do sterowania

mechanizmami pojazdu.• Określanie czynności kierowcy podczas wykonywania różnych

manewrów.• Wykonywanie symulacji manewrów: włączania się do ruchu, zmiany

kierunku jazdy lub pasa ruchu, wymijania, omijania, cofania,wyprzedzania na tablicach poglądowych.

• Określanie pierwszeństwa przejazdu pojazdów w przypadkuprzecinania się kierunków ruchu.

• Rozwiązywanie testów egzaminacyjnych na prawo jazdy.• Stosowanie procedur udzielania pierwszej pomocy osobom

nieprzytomnym.• Wynoszenie rannych z samochodu - symulacja.• Wykonywanie reanimacji na fantomie.• Unieruchamianie złamanych kończyn.• Unieruchamianie osób z uszkodzeniem kręgosłupa.

4. Środki dydaktycznePlansze poglądowe przedstawiające wnętrze pojazdu samochodowego.Filmy dydaktyczne ilustrujące wykonywanie podstawowych manewrów.Programy komputerowe dotyczące symulacji zdarzeń i sytuacji nadrogach.Tablice poglądowe dotyczące pierwszeństwa przejazdu.Testy egzaminacyjne na prawo jazdy kat. BFilmy dydaktyczne i przeźrocza dotyczące zasad udzielania pierwszejpomocy.Manekin treningowy z wyposażeniem do ćwiczeń z zakresu pierwszejpomocy ofiarom wypadków drogowych.


92

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiTreści programu jednostki modułowej dotyczą przepisów ustawy

„Prawo o ruchu drogowym” w zakresie ruchu pojazdów. Podczas jegorealizacji szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie obsługicodziennej pojazdu oraz na zagadnienia bezpośrednio związanez ruchem na drogach, jak: wykonywanie manewrów, pierwszeństwoprzejazdu, bezpieczeństwo ruchu drogowego, pierwsza pomocw wypadkach drogowych.

W trakcie zajęć uczniowie powinni określać zagrożenia mogącewystąpić podczas jazdy, analizować przyczyny wypadków orazformułować wnioski dotyczące możliwości ich ograniczenia. Nauczycielpowinien zwrócić uwagę na niepokojące zjawisko rosnącej liczbywypadków drogowych i to głównie z udziałem młodocianych kierowców.

Program jednostki modułowej powinien być realizowanyz zastosowaniem następujących metod nauczania: dyskusjidydaktycznej, ćwiczeń praktycznych oraz pokazu z objaśnieniem.Wskazane jest również stosowanie filmów dydaktycznych orazprogramów komputerowych dotyczących wykonywania podstawowychmanewrów oraz zasad udzielania pierwszej pomocy. W procesienauczania-uczenia się należy wykorzystać wiadomości i umiejętnościopanowane podczas realizacji programu jednostki modułowej„Stosowanie przepisów ruchu drogowego”.

Podczas realizacji treści dotyczących udzielania pierwszej pomocyposzkodowanym w wypadkach drogowych szczególną uwagę należyzwrócić na kształtowanie umiejętności praktycznych. Zaproponowanew programie ćwiczenia należy przeprowadzić indywidualnie lub w 2-3osobowych grupach. Nauczyciel powinien przedstawić uczniom wykazleków, po których zażyciu kierowanie samochodem jest zabronione orazwyjaśnić wpływ alkoholu oraz narkotyków na organizm człowiekai związane z tym zagrożenia w ruchu drogowym.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięćedukacyjnych uczniaSprawdzenie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać się

systematycznie przez cały czas realizacji programu jednostki, napodstawie kryteriów przedstawionych na początku zajęć. Kryteriaoceniania powinny dotyczyć poziomu oraz zakresu opanowania przezuczniów umiejętności wynikających ze szczegółowych celów kształcenia.

Podczas realizacji programu nauczania osiągnięcia uczniówproponuje się oceniać na podstawie:– ustnych sprawdzianów,– pisemnych sprawdzianów,– testów osiągnięć szkolnych,


93

– obserwacji pracy uczniów podczas wykonywania ćwiczeń.Wiedzę niezbędną do wykonywania ćwiczeń można sprawdzić

podczas dyskusji lub pogadanki dydaktycznej.Umiejętności praktyczne proponuje się sprawdzać na podstawie

obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na:– identyfikowanie w samochodzie przyrządów kontrolnych i służących

do sterowania pojazdem,– przygotowanie samochodu do jazdy,– udzielanie pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach

drogowych.Sprawdziany ustne dotyczą bieżącej oceny pracy ucznia. Stanowią

informację dla nauczyciela o tym, jakie zagadnienia należy powtórzyći utrwalić. Istnieje duża ilość gotowych i powszechnie dostępnych testówz zakresu ruchu pojazdów, dotyczących manewrów drogowych,pierwszeństwa przejazdu oraz udzielania pierwszej pomocyposzkodowanym w wypadkach, co pozwala na częste sprawdzaniewiadomości i umiejętności uczniów oraz przyzwyczajanie ich do tej formyoceniania. Po zakończeniu realizacji programu jednostki wskazane jestprzeprowadzenie testu opracowanego z wykorzystaniem testówegzaminacyjnych na prawo jazdy kategorii B. Warunki przeprowadzeniatestu oraz kryteria oceniania powinny być takie same jak na egzaminie.


94

Jednostka modułowa 723[03].Z2.03Diagnozowanie i naprawa układów silnika

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić kryteria podziału pojazdów rolniczych,– rozpoznać cechy różniące pojazdy pod względem konstrukcyjnym

i eksploatacyjnym,– scharakteryzować ogólną budowę, właściwości eksploatacyjne

i przeznaczenie pojazdów rolniczych,– wyjaśnić pojęcie siły uciągu ciągnika rolniczego i poślizgu kół,– scharakteryzować klasyfikację silników spalinowych,– scharakteryzować różne rodzaje silników spalinowych oraz ich

zastosowanie w pojazdach rolniczych,– wyjaśnić zasadę działania silników z zapłonem iskrowym

i samoczynnym,– scharakteryzować właściwości paliw silnikowych,– odróżnić podstawowe układy silników spalinowych,– rozpoznać materiały, z których wykonane są części silników

spalinowych,– wskazać poszczególne części silników,– objaśnić budowę i zadania układów silnika,– wyjaśnić zasady działania układów silników spalinowych,– wykryć najczęstsze usterki poszczególnych układów silnika,– zweryfikować stan techniczny części i układów silnika,– scharakteryzować paliwa, oleje, smary i inne materiały

eksploatacyjne,– zaplanować oszczędne gospodarowanie materiałami

eksploatacyjnymi,– posłużyć się narzędziami monterskimi, przyrządami kontrolno-

pomiarowymi i diagnostycznymi,– wykonać czynności obsługi technicznej poszczególnych układów

silników spalinowych,– ocenić stan techniczny oraz wykryć i usunąć usterki poszczególnych

układów silników spalinowych,– wykonać regulację układu rozrządu, zasilania i zapłonu,– wykonać naprawy silników metodą wymiany części,– zastosować przepisy bhp podczas naprawy i diagnozowania układów

silnika.


95

2. Materiał nauczaniaPodział i charakterystyka pojazdów rolniczych.Cechy konstrukcyjne i eksploatacyjne różniące pojazdy.Klasyfikacja i budowa silników spalinowych.Zasady działania silników spalinowych.Zastosowanie różnych jednostek napędowych.Budowa, działanie i obsługa układów silnika: korbowo-tłokowego,rozrządu, smarowania, chłodzenia, zasilania, zapłonowego,rozruchowego, wydechowego.Podstawowe dane techniczne silników spalinowych.Materiały pędne i smarowe.Właściwości paliw silnikowych.Organizowanie stanowiska obsługi i napraw bieżących pojazdów.Naprawa i diagnozowanie układów silników spalinowych: smarowania,rozrządu, chłodzenia, zasilania, zapłonowego, rozruchowego,wydechowego.Ekonomiczna eksploatacja pojazdów.Przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów silnikaspalinowego.

3. Ćwiczenia• Identyfikowanie typów ciągników rolniczych.• Identyfikowanie rodzaju i typu silników spalinowych.• Rozpoznawanie części i układów silnika.• Ocenianie stanu technicznego układu korbowo-tłokowego.• Identyfikowanie podzespołów silnika spalinowego.• Posługiwanie się narzędziami monterskimi.• Diagnozowanie usterek silnika spalinowego.• Ocenianie stanu technicznego podzespołów silnika spalinowego.• Dokonywanie regulacji w poszczególnych układach silnika

spalinowego.• Dokonywanie wymiany uszkodzonych części silnika.• Sprawdzanie działania termostatu.• Sprawdzanie i regulowanie luzu zaworowego.• Odpowietrzanie instalacji paliwowej ciągnika.• Identyfikowanie materiałów pędnych, olejów i smarów.• Dokonywanie naprawy głównej silnika spalinowego.• Docieranie silnika spalinowego.• Posługiwanie się katalogami pojazdów i maszyn rolniczych.• Określanie cech eksploatacyjnych ciągników rolniczych.


96

4.Środki dydaktyczneWysokoprężne silniki spalinowe, makiety dydaktyczne z podzespołamisilnika spalinowego.Przekroje różnych silników wysokoprężnych.Foliogramy, poradniki, katalogi, instrukcje napraw, plansze.Filmy dydaktyczne z zakresu budowy, eksploatacji i naprawy pojazdówrolniczych.Tablice poglądowe układów silnika.

5.Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje treści kształcenia dotyczące

podziału pojazdów rolniczych, właściwości eksploatacyjnych pojazdóworaz budowy, regulacji, diagnozowania i naprawy układów silnika. Celemrealizacji programu jest przygotowanie uczniów do diagnozowaniausterek silnika, dokonywania oceny stanu technicznego orazwykonywania naprawy silnika spalinowego.

Osiągnięcie zaplanowanych celów zapewni stosowanienastępujących metod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metodyprzewodniego tekstu, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.Podczas wykonywania ćwiczeń uczniowie powinni poznać zasadydziałania układów silnika, powinni dokonać oceny ich działania, postawićdiagnozę usterki silnika spalinowego, wykonać naprawę i regulację orazprzeprowadzić próbę pracy silnika.

W czasie zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami napraw oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat zasad działaniai napraw układów silnika. Zaleca się organizowanie wycieczekdydaktycznych do zakładów naprawczych silników spalinowych. Zajęciapowinny odbywać się w pracowni pojazdów rolniczych, w grupiedo 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły. Praca zespołowasprzyja kształtowaniu umiejętności komunikowania się, rozwiązywaniaproblemów i podejmowania trudnych decyzji.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaswykonywania naprawy silników spalinowych, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie określonych kryteriów.Systematyczne sprawdzanie i ocenianie motywuje ucznia do nauki,


97

wpływa na kształtowanie dyscypliny, pracowitości, dokładności orazodpowiedzialności za wyniki pracy. Umożliwia również nauczycielowiuzyskanie informacji o postępach ucznia w nauce oraz rozpoznanietrudności w opanowaniu treści kształcenia.



Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów, instrukcji napraw

i literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji dotyczących napraw silników

zebranych z różnych źródeł,– poprawność wykonywanych czynności i ćwiczeń praktycznych

podczas wykonywania badań diagnostycznych i napraw silników,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie badań diagnostycznych układów silnika spalinowego,

wykrywania usterek silnika, wykonywania napraw z regulacją i próbypracy silnika.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi diagnozowania usterek i wykonywania naprawysilnika spalinowego.



98

Jednostka modułowa 723[03].Z2.04Diagnozowanie i naprawa układów napędowychpojazdów

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić zadania i różnice w budowie mechanizmów napędowych

w ciągnikach rolniczych i pojazdach samochodowych,– wyjaśnić zasady działania i obsługi: sprzęgieł wielostopniowych,

skrzyń przekładniowych, wzmacniaczy momentu, mostównapędowych, przekładni zwalniających,

– wyjaśnić zasadę działania i obsługi półosi i wałów napędowych,– ocenić stan techniczny mechanizmów i zespołów układów

napędowych,– wykryć usterki w układzie napędowym pojazdów i maszyn

samobieżnych,– wykonać podstawowe regulacje i naprawy w układach przeniesienia

napędu pojazdów rolniczych,– wykonać naprawy główne układów napędowych pojazdów,– zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i napraw układów

napędów w pojazdach.

2. Materiał nauczaniaRodzaje układów napędowych pojazdów rolniczych.Zadania, budowa, zasady działania i obsługa: sprzęgieł, skrzyń biegówi reduktorów – wzmacniaczy momentu, mostów napędowych – zwolnici półosi, wałów napędowych.Obsługa, regulacja i naprawy elementów układów przeniesienia napędu.Przepisy bhp podczas wykonywania napraw w układach napędowych.

3. Ćwiczenia• Identyfikowanie elementów konstrukcyjnych różnych typów sprzęgieł

ciągników rolniczych.• Rozpoznawanie elementów układów przeniesienia napędu ciągników

rolniczych.• Wykonywanie regulacji sprzęgła dwustopniowego.• Wykonywanie napraw podzespołów układu przeniesienia napędu:

skrzyń biegów, reduktorów, wzmacniaczy momentu,• Wykonywanie regulacji przekładni głównych mostów napędowych.


99

4. Środki dydaktyczneUkłady napędowe pojazdów.Foliogramy, poradniki, katalogi, instrukcje napraw, plansze.Filmy dydaktyczne z zakresu napraw układów napędowych pojazdówrolniczych i maszyn samobieżnych.Tablice poglądowe z zakresu napraw układów napędowych.


diagnozowania i naprawy układów napędowych pojazdów. Podczasrealizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzez dobórćwiczeń i wykorzystywanie wiadomości i umiejętności ucznióworaz rozwijać umiejętność samokształcenia i korzystania różnych źródełinformacji.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, pokaz z opisem oraz ćwiczenia praktyczne. Podczas ćwiczeńnależy zwrócić uwagę na budowę, regulacje diagnozowanie pracyukładów napędowych i naprawy wybranych elementów układunapędowego.

Realizując program jednostki modułowej, należy zapewnić uczniomsamodzielne diagnozowanie usterek, wykonywanie naprawy, a takżeprezentowanie wykonanych prac na forum klasy. Uczniowie powinniidentyfikować różne typy sprzęgieł, rozpoznawać elementy skrzyńprzekładniowych i innych mechanizmów układów przeniesienia napędu,dokonywać regulacji i wykrywać usterki. Samodzielna praca uczniasprzyja kształtowaniu umiejętności rozwiązywania problemów,podejmowania trudnych decyzji oraz pozyskiwania informacjidotyczących najnowszych rozwiązań konstrukcyjnych w układachnapędowych.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami napraw oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat zasad działaniai naprawy układów napędowych pojazdów. Proces dydaktyczny należywspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi do zakładównaprawczych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni pojazdówrolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowezespoły. Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należyzapoznać uczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymipodczas diagnozowania i naprawy układów napędowych, a w trakciećwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.


100


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów podanych napoczątku edukacyjnych zajęć. Systematyczne sprawdzanie i ocenianiemotywuje ucznia do nauki, wpływa na kształtowanie dyscypliny,pracowitości, dokładności oraz odpowiedzialności za wyniki pracy.Umożliwia również nauczycielowi uzyskanie informacji o postępachucznia w nauce oraz rozpoznanie trudności w opanowaniu treścikształcenia.




Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów, instrukcji napraw

i literatury specjalistycznej,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł

dotyczących nowych rozwiązań stosowanych w układachnapędowych,

– poprawność wykonywania czynności regulacyjnych i naprawczych,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi wykrywania usterek w układach napędowych orazwykonywania napraw układów napędowych w pojazdach.



101

Jednostka modułowa 723[03].Z2.05Diagnozowanie i naprawa układów kierowniczych,jezdnych, zawieszenia i hamulcowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować budowę układów kierowniczych, jezdnych

i zawieszenia pojazdów,– sformułować wymagania, jakie powinien spełniać układ kierowniczy

pojazdu,– rozpoznać poszczególne części układu kierowniczego, jezdnego

i zawieszenia pojazdu,– scharakteryzować możliwości regulacji prześwitu, rozstawu kół,

zbieżności oraz kątów geometrii układu jezdnego w ciągnikachi pojazdach rolniczych,

– zweryfikować stan techniczny elementów układu zawieszenia,– wyjaśnić zależności między stanem technicznym układów

kierowniczych, jezdnych i zawieszenia a bezpieczeństwem jazdy,– zidentyfikować ogumienie według oznaczeń cyfrowo-literowych,– rozróżnić rodzaje układów hamulcowych stosowanych w pojazdach

rolniczych,– objaśnić zasadę działania układów hamulcowych,– ocenić stan techniczny poszczególnych elementów układu

hamulcowego,– wyjaśnić wpływ usterek hamulców na bezpieczne użytkowanie

pojazdu,– określić zasady obsługi układu hamulcowego,– ocenić stan techniczny układu hamulcowego,– wyregulować i naprawić układy hamulcowe,– ocenić stan techniczny układu kierowniczego i zawieszenia,– dokonać pomiaru zbieżności i kątów ustawienia kół,– wykonać naprawy układu kierowniczego i zawieszenia,– zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów

kierowniczych.

2. Materiał nauczaniaZadania, budowa i zasady obsługi układów kierowniczych i jezdnychpojazdów.Ocena stanu technicznego układu kierowniczego i jezdnego pojazdów.Zadania, budowa i zasady obsługi oraz weryfikacji elementów układuzawieszenia.Układy hamulcowe: rodzaje, budowa, zasady działania, obsługa, ocena


102

stanu technicznego.Obsługa, regulacja i naprawy elementów układów: kierowniczego,jezdnego, zawieszenia, hamulcowego.Przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów kierowniczych,zawieszenia i hamulcowych.

3. Ćwiczenia• Rozróżnianie części układów kierowniczych i ocenianie ich stanu

technicznego.• Mierzenie luzu sumarycznego na kole kierowniczym.• Mierzenie zbieżności i geometrii kół.• Ocenianie stanu technicznego elementów zawieszenia pojazdów.• Rozróżnianie i ocenianie zużycia elementów układu hamulcowego.• Wykonywanie pomiaru sił hamowania i oceny stanu technicznego

układu hamulcowego na stanowisku diagnostycznym.• Badanie diagnostyczne i naprawa układu kierowniczego.• Badanie diagnostyczne i naprawa układu jezdnego.• Badanie diagnostyczne i naprawa układu hamulcowego.• Badanie diagnostyczne i naprawa układu zawieszenia.• Wykonywanie próby drogowej pojazdu po wykonanej naprawie.

4. Środki dydaktyczneUkłady kierownicze, zawieszenia, hamulców, makiety dydaktyczne.Przekroje różnych elementów układów kierowniczych, hamulcowych.Foliogramy, poradniki, plansze, katalogi, instrukcje napraw elementówukładów kierowniczych, hamulcowych.Filmy dydaktyczne z zakresu naprawy pojazdów rolniczych.Tablice poglądowe.


diagnozowania i naprawy układów kierowniczych, jezdnych, zawieszeniai hamulcowych. Podczas realizacji programu należy kształtowaćumiejętności diagnozowania układów kierowniczych, jezdnych,zawieszenia i hamulcowych, dobierania technologii procesu naprawyoraz wykonywania naprawy wybranych układów lub ich elementów.Program powinien być realizowany w korelacji z programami jednostekZ2.02, Z3.03.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.


103

Realizując program jednostki modułowej, należy zapewnić uczniommożliwość samodzielnego wykonania diagnostyki i naprawy układówkierowniczych, jezdnych, zawieszenia i hamulcowych orazzaprezentowania wykonanej pracy na forum klasy.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni wykonać pomiar luzusumarycznego na kole kierowniczym, przeprowadzić pomiar zbieżnościi geometrii kół kierowanych, dokonać oceny stanu technicznegoukładów: kierowniczego, jezdnego, hamulcowego i zawieszenia.W czasie zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami napraw oraz poradnikami. Wskazane jest prezentowaniefilmów oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych do zakładównaprawczych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni pojazdówrolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowezespoły,

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczaswykonywania naprawy układów kierowniczych, jezdnych, zawieszeniai hamulcowych, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganieprzepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie w trakcie procesu kształcenia napodstawie kryteriów podanych na początku zajęć. Kryteria ocenianiapowinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowania przez uczniówwiadomości i umiejętności przewidzianych w szczegółowych celachkształcenia.




Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z instrukcji napraw układów sterowania, poradników,

katalogów i literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności w trakcie ćwiczeń,


104

– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wyników pomiaru luzu sumarycznego na kole

kierowniczym, regulacji geometrii kół i zbieżności,– prezentowanie wyników oceny stanu technicznego układu

kierowniczego, jezdnego, zawieszenia i hamulcowego,– wykonanie naprawy i regulacji.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi diagnozowania oraz wykonywania naprawy układukierowniczego, jezdnego, zawieszenia i hamulcowego w pojazdach.



105

Jednostka modułowa 723[03].Z2.06Diagnozowanie i naprawa układów hydraulicznych,pneumatycznych i urządzeń zaczepowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować budowę i możliwości wykorzystania zaczepów

polowych i transportowych,– objaśnić budowę układów zawieszenia,– wyjaśnić możliwości agregatowania za pomocą układów zawieszenia,

stosowanych w ciągnikach rolniczych,– zastosować zasady prawidłowej obsługi układów zawieszenia maszyn

i narzędzi rolniczych,– scharakteryzować zalety i wady napędów hydraulicznych,– objaśnić budowę i działanie poszczególnych elementów układów

hydraulicznych oraz sprawdzić ich działanie,– ustalić przyczyny awarii i sposoby naprawy układów hydraulicznych,– scharakteryzować budowę, działanie i zasady obsługi instalacji

pneumatycznej pojazdów,– dokonać naprawy układów hydraulicznych w pojazdach,– dokonać naprawy w układach pneumatycznych,– wyjaśnić możliwości wykorzystania instalacji pneumatycznej

w pojazdach rolniczych,– zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów

hydraulicznych i pneumatycznych,– dokonać naprawy układów zaczepowych i zawieszania maszyn

i narzędzi rolniczych,– określić wymagania ergonomiczne stanowiska pracy kierowcy

ciągnika rolniczego,– zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów

zawieszania i zaczepiania narzędzi.

2. Materiał nauczaniaUkłady zawieszenia narzędzi: budowa, regulacje i zastosowanie.Układy hydrauliczne stosowane w pojazdach rolniczych: podnośnikhydrauliczny, hydrauliczne sterowanie mechanizmami roboczymipojazdów i maszyn.Rodzaje, budowa i wykorzystanie zaczepów i urządzeń sprzęgających.Instalacje pneumatyczne ciągników i maszyn rolniczych.Wymagania ergonomiczne stanowiska pracy kierowcy ciągnika.Przepisy bhp podczas naprawy i diagnozowania układów hydraulicznychi pneumatycznych.


106

3. Ćwiczenia• Regulacja układów zawieszenia narzędzi.• Regulacja urządzeń sprzęgających.• Dobieranie elementów sprzęgających do agregatowanych narzędzi

i maszyn rolniczych.• Wykonywanie naprawy układów zaczepowych.• Wykonywanie naprawy układów zawieszania maszyn i narzędzi

rolniczych.• Identyfikowanie pomp, rozdzielaczy, dławików, zamków i siłowników

hydraulicznych.• Ocenianie działania instalacji i napędów hydraulicznych.• Ocenianie działania i możliwości wykorzystania instalacji

pneumatycznej pojazdu.• Wykonywanie naprawy układów hydraulicznych.• Wykonywanie naprawy układów pneumatycznych.• Wykonywanie próby pracy po naprawie układów hydraulicznych

i pneumatycznych.

4. Środki dydaktyczneModele układów hydraulicznych, pneumatycznych, zaczepianiai zawieszania maszyn i narzędzi.Przekroje elementów układów hydraulicznych i pneumatycznych,zawieszenia i zaczepiania.Foliogramy, poradniki, katalogi, instrukcje naprawy, plansze.Filmy dydaktyczne z zakresu eksploatacji, diagnozowania, naprawyukładów hydraulicznych i pneumatycznych.Tablice poglądowe, makiety dydaktyczne z działającymi układamipneumatycznymi i hydraulicznymi.


diagnozowania i naprawy układów hydraulicznych i pneumatycznychoraz układów zaczepiania i zawieszania maszyn i narzędzi rolniczych.Podczas realizacji programu należy kształtować u uczniów umiejętnościdokonywania diagnozy i naprawy układów hydraulicznychi pneumatycznych. Program należy realizować w korelacji z programamijednostek Z2.02,03.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas poznawaniazasady działania układów hydraulicznych i pneumatycznych oraz


107

zaczepiania i zawieszania należy zwrócić uwagę na ich rodzaje, budowę,regulację i naprawy.

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne zdiagnozowanie i wykonanie naprawy układówhydraulicznych, pneumatycznych, zaczepiania i zawieszania orazzaprezentowanie wykonanych prac na forum klasy.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami napraw oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat zasady działanianowych konstrukcji układów hydraulicznych i pneumatycznych,prezentowanie filmów oraz organizowanie wycieczek dydaktycznych dozakładów naprawczych. Zajęcia powinny odbywać się w pracownipojazdów rolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczasdiagnozowania i wykonywania naprawy układów hydraulicznychi pneumatycznych, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę naprzestrzeganie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie określonych kryteriów.Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowaniaprzez uczniów wiadomości i umiejętności przewidzianychw szczegółowych celach kształcenia.




Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z instrukcji napraw, poradników, katalogów i literatury

technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł

dotyczących nowych rozwiązań stosowanych do łączenia maszynrolniczych z ciągnikiem,


108

– poprawność wykonywanych czynności diagnostycznychi naprawczych podczas realizacji ćwiczeń,

– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– diagnozowanie i wykonywanie naprawy elementów układów

hydraulicznych, pneumatycznych, zawieszania i zaczepiania.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi diagnozowania i naprawy układów hydraulicznychi pneumatycznych w pojazdach.



109

Jednostka modułowa 723[03].Z2.07Diagnozowanie i naprawa układów elektrycznychw pojazdach i maszynach

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować instalacje elektryczne pojazdów samochodowych,

ciągników i maszyn rolniczych,– odczytać schematy instalacji elektrycznych pojazdów i maszyn

rolniczych,– objaśnić budowę, działanie i czynności obsługowe akumulatorów,

prądnic, alternatorów, rozruszników i silników elektrycznych,– sprawdzić działanie źródeł światła, odbiorników, układów kontrolno-

pomiarowych i sterujących pojazdów i maszyn rolniczych,– wykonać ładowanie akumulatorów,– wyregulować ustawienie świateł głównych pojazdów,– wykryć usterki elektrycznego wyposażenia pojazdu,– dokonać naprawy układów elektrycznych,– zastosować przepisy bhp podczas diagnozowania i naprawy układów

elektrycznych w pojazdach i maszynach.

2. Materiał nauczaniaCharakterystyka instalacji i wyposażenia elektrycznego pojazdów.Źródła prądu – rodzaje, budowa, działanie i zasady obsługi.Odbiorniki prądu.Urządzenia sterujące i kontrolno-pomiarowe pojazdów i maszyn.Światła w pojazdach drogowych.Diagnostyka układów elektrycznych pojazdów i maszyn rolniczych.Naprawa układów elektrycznych pojazdów i maszyn rolniczych.Przepisy bhp podczas naprawy układów elektrycznych w pojazdachi maszynach.

3. Ćwiczenia• Sprawdzanie sprawności i wykonanie obsługi akumulatora.• Badanie działania alternatora.• Badanie elektryczne rozrusznika.• Sprawdzanie diody, przekaźnika i kondensatora.• Sprawdzanie ustawienia świateł zewnętrznych pojazdu.• Naprawa układów elektrycznych.• Wykrywanie i usuwanie usterek w układach elektrycznych pojazdów.


110

4. Środki dydaktyczneInstalacje elektryczne pojazdów rolniczych, makiety dydaktyczne.Przekroje alternatora, prądnicy, rozrusznika, akumulatora.Schematy instalacji elektrycznych.Foliogramy, poradniki, katalogi, plansze, instrukcje napraw instalacjielektrycznych.Filmy dydaktyczne z zakresu elektroniki, układów elektronicznychstosowanych w pojazdach rolniczych.Tablice poglądowe dotyczące naprawy instalacji elektrycznych.


diagnozowania i naprawy elementów układów elektrycznych. Podczasrealizacji programu należy kształtować umiejętność dokonywaniadiagnozy usterek w układach elektrycznych oraz wykonywania naprawyukładów elektrycznych w pojazdach i maszynach.

W procesie kształcenia, proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczaswykonywania ćwiczeń uczniowie powinni identyfikować elementy,wykonać sprawdzenie alternatora, rozrusznika, diody, kondensatorai przekaźnika, samodzielnie diagnozować i naprawiać układy elektrycznew pojazdach oraz zaprezentować wykonaną pracę na forum klasy.

Samodzielna praca sprzyja utrwalaniu umiejętności praktycznychoraz kształtowaniu umiejętności rozwiązywania problemówi podejmowania trudnych decyzji.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,schematami elektrycznymi oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat zasad działaniaelementów elektrycznych układów w pojazdach oraz prezentowaniefilmów i organizowanie wycieczek dydaktycznych. Zajęcia powinnyodbywać się w pracowni pojazdów rolniczych, w grupie do 15 uczniów,z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa obowiązującymi podczasdiagnozowania i naprawiania układów elektrycznych w pojazdach,a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprowadzone systematycznie na określonych podstawie kryteriów.


111

Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowaniaprzez uczniów wiadomości i umiejętności przewidzianychw szczegółowych celach kształcenia.




Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z poradników, katalogów i schematów elektrycznych,– analizowanie i ocenianie wyników pomiarów,– poprawność wykonywania czynności diagnostycznych i napraw,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wyników własnej pracy,– umiejętności sprawdzenia alternatora, rozrusznika, diody,

kondensatora i przekaźnika, wykonanie naprawy w układachelektrycznych pojazdów.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi diagnozowania i naprawiania układów elektrycznychw pojazdach.



112

Jednostka modułowa 723[03].Z2.08Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługisezonowej

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– uzasadnić konieczność wykonywania przeglądów technicznych

pojazdów,– określić zakres czynności obsługi technicznej pojazdów

z uwzględnieniem nowoczesnych metod komputerowych,– określić terminy wykonywania przeglądów technicznych pojazdów

rolniczych,– wyjaśnić zasady obsługi sezonowej, konserwacji i przechowywania

pojazdów,– wykonać czynności obsługowe przeglądów technicznych kołowych

ciągników rolniczych,– wykonać obsługę sezonową pojazdów rolniczych,– zabezpieczyć silnik maszyny rolniczej po zakończonym sezonie

agrotechnicznym na okres długiego postoju,– zastosować przepisy bhp podczas wykonywania przeglądów

technicznych i obsługi sezonowej.

2. Materiał nauczaniaTermin i zakres przeglądów technicznych pojazdów rolniczych.System przeglądów technicznych kołowych ciągników rolniczych.Obsługa sezonowa i posezonowa pojazdów.Zasady konserwacji poszczególnych zespołów i pojazdu.Badania techniczne pojazdów rolniczych.Przepisy bhp podczas wykonywania przeglądów technicznych i obsługisezonowej.

3. Ćwiczenia• Określanie rodzaju przeglądu technicznego pojazdu na podstawie

przebiegu w kilometrach i liczby przepracowanych motogodzin.• Wykonywanie przeglądu technicznego ciągnika kołowego.• Wykonywanie obsługi sezonowej pojazdu rolniczego.• Wykonywanie konserwacji zespołów napędowych maszyn

samobieżnych i pojazdów rolniczych.• Przygotowywanie ciągnika i przyczepy do badania technicznego.


113

4. Środki dydaktyczneCiągniki i inne pojazdy rolnicze.Foliogramy, poradniki, katalogi, instrukcje obsługi technicznej.Filmy dydaktyczne z zakresu eksploatacji pojazdów rolniczych.Tablice poglądowe z wykazami czynności z zakresu obsługii przeglądów.


wykonywania przeglądów technicznych i obsługi sezonowej pojazdówrolniczych. Podczas realizacji programu należy łączyć teorięz praktyką poprzez dobór ćwiczeń, wykorzystywanie wiadomościi umiejętności uczniów nabytych w procesie kształcenia oraz rozwijaćumiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się, proponuje się stosowanienastępujących metod: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniegotekstu, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczaswykonywania ćwiczeń należy kształtować umiejętności doborumateriałów konserwujących i eksploatacyjnych, doboru technikwykonywania przeglądów technicznych i obsługi sezonowejoraz dokonywania obliczeń kosztów eksploatacji pojazdów. Ćwiczeniamają na celu utrwalenie umiejętności praktycznych oraz kształtowanieumiejętności rozwiązywania problemów i podejmowania trudnych decyzjioraz prezentowania wykonanych prac na forum klasy.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami użytkowania pojazdów oraz poradnikami. Wskazane jestkorzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematprzeglądów technicznych i obsługi sezonowej oraz prezentowanie filmówi organizowanie wycieczek dydaktycznych do stacji kontroli pojazdów.Zajęcia powinny odbywać się w pracowni pojazdów rolniczych, w grupiedo 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa i ochrony środowiskaobowiązującymi podczas wykonywania przeglądów technicznychpojazdów, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganieprzepisów bhp.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie określonych kryteriów.Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowania


114

przez uczniów wiadomości i umiejętności przewidzianychw szczegółowych celach kształcenia.


Umiejętności intelektualnych można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia oraz sprawdzianupisemnego.


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z poradników, katalogów materiałów eksploatacyjnych,– analizowanie i ocenianie informacji zebranych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności przeglądów,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wyników obliczeń kosztów eksploatacji pojazdów,– wykonanie przeglądów technicznych i obsługi sezonowej.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi przeglądów technicznych i obsługi sezonowej.



115

Moduł 723[03].Z3Podstawy działalności gospodarczej w rolnictwie

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– objaśniać zasady i zakres działalności gospodarczej w agrobiznesie,– określać możliwości i bariery rozwoju działalności gospodarczej,– rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa funkcjonujące

w agrobiznesie,– organizować i zarządzać przedsiębiorstwem oraz kierować małym

zespołem pracowników,– planować wyposażenie warsztat naprawczy w urządzenia techniczne,– przygotowywać kalkulacje kosztów usług świadczonych w warsztacie

naprawczym,– prowadzić uproszczoną rachunkowość,– rozróżniać i obliczać podatki,– obliczać koszty, przychody i wynik finansowy działalności

gospodarczej,– korzystać z usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi

i rolnictwa,– wskazywać korzyści i zagrożenia dla rolnictwa wynikające

z integracji z Unią Europejską,– stosować strategie marketingowe,– stosować wybrane przepisy prawa pracy, prawa gospodarczego

i prawa finansowego,– korzystać z różnych źródeł informacji.


jednostkimodułowej


723[03].Z3.01 Organizowanie technicznej obsługi rolnictwai warsztatu naprawczego 50

723[03].Z3.02 Prowadzenie marketingu usług 40723[03].Z3.03 Sporządzanie rachunku ekonomicznego 90

Razem 180


116


4. LiteraturaBieńkowska G.: Przedsiębiorczość. Uproszczone formy ewidencjigospodarczej stosowane w małych firmach. WSiP, Warszawa 1998Dębski S.: Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw. Cz I i II. WSiP,Warszawa 2002Fereniec J.: Zarys ekonomiki i organizacji rolnictwa. Cz. I i II.Wydawnictwo Uczelniane WSRP, Siedlce 1997Grontkowska A.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.l. WSiP,Warszawa 2003Ibron A., Tyl J.: Rachunkowość przedsiębiorstw i instytucji rolniczych.Hortpress, Warszawa 1997Jaska E.: Organizacja gospodarstw rolniczych. Cz.II. WSiP,Warszawa 2003Kizinkiewicz T.(red.): Rachunkowość i sprawozdawczość finansowaw małych firmach. Ekspert-Wydawnictwo i doradztwo, Wrocław 1997Komosa A.: Mary słownik ekonomiczny. Ekonomik, Warszawa 1998Musiałkiewicz J.: Zarys wiedzy o gospodarce. Ekonomik,Warszawa 1997Sepkowska Z., Żurakowski F.: Przedsiębiorczość. Wybrane zagadnieniazarządzania i organizacji pracy w firmie. WSiP, Warszawa 1998


723[03].Z3Podstawy działalności gospodarczej

w rolnictwie

723[03].Z3.01Organizowanie technicznejobsługi rolnictwa i warsztatu

naprawczego

723[03].Z3.02Prowadzenie marketingu usług

723[03].Z3.03Sporządzanie rachunku

ekonomicznego


117

Jednostka modułowa 723[03].Z3.01Organizowanie technicznej obsługi rolnictwai warsztatu naprawczego

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– scharakteryzować schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa

działającego w agrobiznesie,– wykazać rolę człowieka w procesie pracy,– określić działania konieczne do uruchomienia warsztatu

naprawczego,– zaplanować wyposażenie technologiczne do projektowanego

warsztatu obsługi i naprawy,– dobrać wyposażenie do montażu i demontażu pojazdów rolniczych,– zaplanować i zorganizować pracę w warsztacie naprawczym,– zastosować przepisy bhp podczas organizacji procesu pracy

w warsztacie obsługi i naprawy pojazdów,– obliczyć wydajność pracy i objaśniać jej wpływ na wynagrodzenie,– obliczyć wynagrodzenie, objaśniać rolę i funkcje kierownika

w przedsiębiorstwie,– zastosować zasady zarządzania małym zespołem pracowników,– objaśnić zjawisko konfliktu i jego źródła oraz metody rozwiązywania,– przeprowadzić skuteczne negocjacje.

2. Materiał nauczaniaStruktura organizacyjna jednostek gospodarczych w agrobiznesie.Rodzaje działalności w przedsiębiorstwie.Działalność zaopatrzeniowa: organizacja zaopatrzenia, wybórdostawców, gospodarka zapasami.Działalność produkcyjna: proces produkcyjny i jego elementy,organizacja produkcji, serwis w produkcji, kontrola produkcji.Działalność usługowa w agrobiznesie.Działalność handlowa w agrobiznesie.Ergonomia pracy.Istota i zasady organizacji pracy.Organizacja warsztatu naprawczego.Wyposażenie techniczne warsztatu naprawczego.Warunki techniczne warsztatu naprawczego.Elementy procesu pracy: organizacja stanowiska pracy, kryteria ocenyorganizacji pracy, normowanie i planowanie pracy, bilans zasobów pracyw przedsiębiorstwie, wydajność pracy, systemy wynagrodzeń.Metody, systemy i style kierowania.


118

3. Ćwiczenia• Rysowanie schematu organizacyjnego wybranej jednostki

gospodarczej.• Projektowanie rozmieszczenia wyposażenia technicznego warsztatu

naprawczego.• Analizowanie decyzji zaopatrzeniowych w przedsiębiorstwie.• Analizowanie sposobu wykonania usługi naprawy sprzętu rolniczego.• Opracowywanie dziennego planu pracy w warsztacie naprawczym.• Projektowanie stanowiska pracy w warsztacie naprawczym.• Sporządzanie bilansu siły roboczej.• Obliczanie wydajności pracy.• Obliczanie wynagrodzenia.• Prowadzanie negocjacji z kontrahentami, klientami.

4. Środki dydaktyczneZestawy komputerowe wyposażone w oprogramowanie z zakresupodstawowych operacji finansowych.Plansze z zakresu operacji gospodarczych.Foliogramy, katalogi z wyposażeniem warsztatu, oferty handlowe.Przedmioty i materiały biurowe.Poradniki finansowe, druki do wypełnienia i dokumentowania różnychoperacji finansowych, gospodarczych.


organizacji pracy w warsztatach obsługi i naprawy. Celem realizacjiprogramu jest kształtowanie umiejętności uczniów w zakresieplanowania wyposażenia warsztatu, organizowania stanowiska pracyoraz planowania organizacji pracy w warsztacie obsługi i naprawy.Podczas realizacji programu należy łączyć teorię z praktyką poprzezodpowiedni dobór ćwiczeń i wykorzystywanie wiadomości i umiejętnościuczniów nabytych we wcześniejszych etapach nauczania oraz rozwijaćumiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródeł informacji.

W procesie nauczania-uczenia się, proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przewodniegotekstu, metodę projektów, pokaz z objaśnieniem oraz ćwiczeniapraktyczne. Podczas projektowania wyposażenia warsztatu należyuwzględnić rodzaje i zakres przeglądów technicznych oraz obsługisezonowej. Należy kształtować umiejętności organizacji naprawy,przeglądów technicznych i obsługi sezonowej z uwzględnieniem zasadochrony środowiska i ekonomicznych podstaw prowadzenia działalnościgospodarczej.


119

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne wykonanie projektu wyposażenia i organizacji pracyw warsztacie oraz zaprezentowanie projektu na forum grupy. Stosowaniemetody projektów kształtuje umiejętności współpracy w grupie,rozwiązywania problemów i podejmowania trudnych decyzji.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się DziennikamiUstaw, rozporządzeniami oraz poradnikami. Wskazane jest korzystaniez Internetu w celu pozyskiwania informacji na temat organizacjiwarsztatu naprawczego i możliwościami prowadzenia działalnościgospodarczej związanej z rolnictwem. Proces dydaktyczny należywspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi do warsztatównaprawczych. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni symulacyjnej,w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowe zespoły.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno byćprzeprowadzane systematycznie na podstawie kryteriów określonych napoczątku zajęć. Kryteria oceniania powinny uwzględniać zakres orazpoziom opanowania przez uczniów wiadomości i umiejętnościprzewidzianych w szczegółowych celach kształcenia.

Do sprawdzania osiągnięć uczniów proponuje się zastosować:– sprawdziany ustne i pisemne,– obserwację czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń,– testy osiągnięć szkolnych.

Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia, sprawdzianu pisemnego.Umiejętności komunikowania się oraz prezentacji można sprawdzićprzez obserwację zachowania ucznia podczas wykonywania ćwiczeń.Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń.

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z różnych źródeł prawa,– analizowanie i ocenianie informacji ekonomicznych uzyskanych

z różnych źródeł,– poprawność wykonywania projektu organizacji warsztatu

naprawczego,– prezentowanie dziennego planu pracy, obliczeń wydajności,– przeprowadzenie negocjacji.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenietestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W oceniekońcowej należy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziomwykonania ćwiczeń.


120

Jednostka modułowa 723[023].Z3.02Prowadzenie marketingu usług

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– zdefiniować podstawowe pojęcia i kategorie marketingowe,– scharakteryzować koncepcje marketingowe,– skorzystać z różnych źródeł informacji marketingowej,– przewidzieć popyt na wybraną usługę,– dobrać metody badań marketingowych do programu promocji usług,– zaprojektować reklamę planowanej działalności usługowej,– zaprezentować i sprzedać usługę na rynku.

2. Materiał nauczaniaKoncepcje marketingowe.Elementy marketingu: produkt, cena, dystrybucja, promocja.Badanie rynku.Organizacja marketingu w warsztacie naprawczym, przedsiębiorstwieusługowym.

3. Ćwiczenia• Identyfikowanie usług, na które popyt jest zaspokojony.• Prowadzenie badania rynku, określanie zakresu i rodzaju usług

technicznych dla rolnictwa.• Analizowanie działalności marketingowej wybranego warsztatu

naprawczego.• Wykonywanie projektu prowadzenia marketingu usług warsztatu

naprawczego w rolnictwie.• Opracowywanie programu promocji usługi.• Obliczanie cen reklam i promocji usług warsztatu naprawczego.

4. Środki dydaktyczneZestawy komputerowe wyposażone w oprogramowanie graficzne.Foliogramy z zakresu strategii marketingowej usług.Przedmioty i materiały biurowe.Materiały promocyjne różnych usług.Ogłoszenia prasowe reklamujące działalność gospodarczą.Materiały promocyjne warsztatów świadczących usługi naprawcze.


121

5.Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje treści kształcenia dotyczące

prowadzenia marketingu usług. Celem realizacji programu jestprzygotowanie uczniów do opracowywania planów marketingowych,prowadzenia badań marketingowych, planowania promocji usług orazanalizowania decyzji marketingowych w zakładach naprawczych i gospodarstwach rolnych. Podczas realizacji programu należy łączyćteorię z praktyką poprzez odpowiedni dobór ćwiczeń oraz rozwijaćumiejętność samokształcenia i korzystania z różnych źródeł informacji.

W procesie kształcenia, proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,metody projektów oraz ćwiczeń.

Realizując program jednostki modułowej, należy zapewnić uczniomsamodzielne opracowanie przykładów strategii marketingoweji zaprezentowanie wykonanych projektów na forum klasy. Nauczycielpowinien zaproponować uczniom tematy projektów dotyczące doborustrategii marketingowej usług z uwzględnieniem potrzeb lokalnego rynkuzbytu. Metoda projektów stwarza możliwość wykorzystania wiedzyteoretycznej w praktycznym działaniu oraz kształtowania umiejętnościrozwiązywania problemów, podejmowania trudnych decyzji i korzystaniaz różnych źródeł informacji.

Podczas ćwiczeń uczniowie powinni posługiwać się programamikomputerowymi do opracowywania materiałów reklamowych. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji o strategiachmarketingowych i reklamach innych firm. Zajęcia powinny odbywać sięw pracowni ekonomicznej, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3osobowe zespoły.




Prace projektowe powinny być oceniane na etapie planowania,realizacji i prezentacji.

Umiejętności praktyczne powinny być sprawdzane na podstawieobserwacji czynności uczniów w trakcie wykonywania ćwiczeń. Podczasobserwacji należy zwrócić uwagę na umiejętności:


122

– korzystania z Internetu,– analizowania i oceniania informacji reklamowych pozyskanych

z różnych źródeł,– wykonywania projektu strategii marketingowej usług warsztatu

naprawczego,– prezentowania opracowanego programu promocji usług,

przeprowadzania badania rynku usług dla rolnictwa,– obliczania cen promocji i reklam.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenietestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi, dotyczącymikoncepcji i strategii marketingowych oraz metod i narzędzi badańmarketingowych. W ocenie końcowej należy uwzględnić wyniki testupisemnego oraz poziom wykonania ćwiczeń.


123

Jednostka modułowa 723[03].Z3.03Sporządzanie rachunku ekonomicznego

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wyjaśnić zasady funkcjonowania rynku rolno-żywnościowego,– wyjaśnić działanie prawa popytu i podaży,– rozróżnić ogniwa i funkcje agrobiznesu, objaśniać procesy

integracyjne w agrobiznesie,– określić zakres usług instytucji i organizacji działających na rzecz wsi

i rolnictwa,– wykazać korzyści i zagrożenia polskiego agrobiznesu po wstąpieniu

do UE,– określić podstawy prawne prowadzenia rachunkowości,– rozróżnić środki trwałe i obrotowe,– obliczyć amortyzację środków trwałych,– określić źródła pochodzenia majątku,– sklasyfikować kredyty i obliczyć odsetki,– wyjaśnić różnicę między leasingiem a kredytem,– sporządzić spis z natury wybranych składników majątkowych,– sporządzić bilans majątkowy przedsiębiorstwa,– sklasyfikować i obliczyć koszty,– przeprowadzić kalkulacje kosztów i podjąć decyzje,– obliczyć cenę sprzedaży usługi,– obliczyć wynik finansowy i wskaźnik rentowności.

2. Materiał nauczaniaPodstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne: potrzeby, dobra, praca,produkcja, obrót towarowy, środki produkcji, siła robocza, towar, siływytwórcze.Ogniwa i funkcje agrobiznesu.Procesy integracyjne w agrobiznesie.Instytucje związane z agrobiznesem: państwo, banki, firmyubezpieczeniowe, instytucje samorządowe i związki zawodowe, fundacjei agencje, giełdy i rynki hurtowe.Integracja z UE: etapy międzynarodowej integracji gospodarczej,wspólna polityka rolna, korzyści, zagrożenia oraz procesydostosowawcze w agrobiznesie.Podstawowe pojęcia dotyczące rachunku ekonomicznego: wpłaty,wypłaty, wydatki, przepływy pieniężne, przychody, koszty, nakłady,rozchody, zysk.


124

Majątek przedsiębiorstwa: pojęcie i klasyfikacja majątku trwałego,amortyzacja środków trwałych, majątek obrotowy i jego klasyfikacja.Źródła pochodzenia majątku: kapitał własny, kapitały obce.Kredyty bankowe.Leasing.Inwentaryzacja – pojęcie, znaczenie i rodzaje.Wycena składników majątkowych – zasady i metody wyceny.Bilans majątkowy i jego układ.Koszty – pojęcie i klasyfikacja.Rodzaje kalkulacji i ich zastosowanie w przedsiębiorstwie.Cena sprzedaży i jej elementy.Wynik finansowy i jego podział.Wskaźnik rentowności.

3. Ćwiczenia• Klasyfikowanie dóbr i usług.• Obserwowanie zjawisk i zachowań na targowisku.• Kwalifikowanie przedsiębiorstw do ogniw agrobiznesu.• Ustalanie korzyści wynikających z działalności rolnika w ramach

zespołu producenckiego i grupy marketingowej.• Analizowanie zakresu usług instytucji i organizacji agrobiznesowych

w najbliższym otoczeniu.• Analizowanie korzyści i zagrożeń agrobiznesu w wyniku integracji

z UE.• Klasyfikowanie składników majątkowych.• Obliczanie amortyzacji środka trwałego.• Sporządzanie wniosku kredytowego i obliczanie odsetek.• Przeprowadzanie fragmentu spisu z natury.• Sporządzanie bilansu majątkowego przedsiębiorstwa.• Przeprowadzanie prostych kalkulacji kosztów.• Obliczanie ceny sprzedaży.• Obliczanie wyniku finansowego i wskaźnika rentowności.

4. Środki dydaktyczneZestawy komputerowe wyposażone w oprogramowanie z zakresupodstawowych operacji finansowych.Plansze zakresu operacji gospodarczych, a także jednostekgospodarczych.Foliogramy z przykładami wypełnionych druków finansowych.Przedmioty i materiały biurowe.Poradniki finansowe, druki do wypełnienia i dokumentowania różnychoperacji finansowych i gospodarczych.


125


stosowania podstawowych pojęć i kategorii ekonomicznych orazsporządzania wyniku finansowego. Celem realizacji programu jestprzygotowanie uczniów do sporządzania rachunku ekonomicznegoświadczonych usług w zakładzie usługowo-naprawczym. Podczasrealizacji programu uczniowie powinni nabyć umiejętności klasyfikowaniaskładników majątku i kapitału, ewidencjonowania operacjigospodarczych na kontach księgowych, stosowania technikrachunkowości i korzystania z urządzeń księgowych oraz ustalaniawyniku finansowego metodą księgową.

W procesie nauczania-uczenia się proponuje się stosowaćnastępujące metody: dyskusję dydaktyczną, metodę przypadku, metodęprzewodniego tekstu oraz ćwiczenia. Metodę dyskusji możnazastosować do realizacji zagadnień dotyczących podstaw prawnychprowadzenia rachunkowości oraz form organizacyjno-prawnychjednostek gospodarczych.

Zamieszczone w programie ćwiczenia stanowią propozycję dowykorzystania. Nauczyciel może opracować własne ćwiczeniauwzględniające rzeczywiste zdarzenia gospodarcze.

Ćwiczenia powinny być prowadzone w pracowni symulacyjnej,w 15 osobowych grupach z podziałem na 2-3 osobowe zespoły.Ćwiczenia mają na celu utrwalenie wiadomości i umiejętności orazkształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów i samodzielnegopodejmowania decyzji. Podczas ćwiczeń uczniowie powinni analizowaćtypy operacji gospodarczych, sporządzać zestawienie obrotów i sald,interpretować przepisy prawa o rachunkowości, korzystaćz Internetu i komputerowych programów finansowo–księgowych orazz komputerowych ksiąg przychodów i rozchodów.





126

Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników i literatury ekonomicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywanego projektu rachunku ekonomicznego

warsztatu,– prezentowanie wyników obliczenia amortyzacji środków trwałych,

sporządzanie spisu z natury,– wykonywanie kalkulacji kosztów usługi,– obliczanie ceny za usługi warsztatu naprawczego.

Na zakończenie realizacji programu proponuje się przeprowadzenietestu pisemnego z zadaniami otwartymi i zamkniętymi. W oceniekońcowej należy uwzględnić wyniki testu pisemnego oraz poziomwykonania ćwiczeń.


127

Moduł 723[03].Z4Praktyka zawodowa

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– eksploatować różne maszyny rolnicze,– wykonywać podstawowe zabiegi agrotechniczne,– dobierać i zestawiać narzędzia i maszyny rolnicze do określonej

technologii produkcji roślinnej,– planować i wykonywać podstawowe zabiegi w wybranych

technologiach produkcji roślinnej,– stosować nowoczesne technologie naprawy sprzętu rolniczego,– organizować stanowisko pracy do wykonywania badań

diagnostycznych, naprawy i eksploatacji sprzętu rolniczego.


jednostkimodułowej


723[03].Z4.01 Wykonywanie prac polowych 120723[03].Z4.02 Wykonywanie naprawy sprzętu rolniczego 120

Razem 240


723[03].Z4Praktyka zawodowa

723[03].Z4.01Wykonywanie prac polowych

723[03].Z4.02Wykonywanie naprawy sprzętu

rolniczego


128

Jednostka modułowa 723[03].Z4.01Wykonywanie prac polowych

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– zagregatować narzędzia i maszyny do uprawy roli,– dobrać parametry do wykonywania zabiegów uprawowych

i doprawiających,– wykonać zabiegi uprawowe roli,– zagregatować maszyny do siewu i sadzenia,– dobrać parametry i nastawy do wykonania siewu i sadzenia,– wykonać zabiegi siewu i sadzenia,– zagregatować opryskiwacze, wykonywać regulacje parametrów

eksploatacyjnych,– dobrać dawki środków do ochrony roślin,– wykonać zabiegi ochrony roślin,– obsłużyć maszyny i urządzenia do nawożenia mineralnego

i organicznego,– dobrać parametry pracy maszyn do nawożenia mineralnego

i organicznego,– wykonać zabiegi nawożenia mineralnego i organicznego,– zagregatować maszyny i urządzenia do zbioru traw i zielonek,– dobrać parametry pracy maszyn i urządzeń do zbioru traw

i zielonek,– wykonać zabiegi uprawy międzyrzędowej,– zagregatować maszyny do zbioru roślin okopowych,– dobrać parametry pracy maszyn do zbioru roślin okopowych,– posłużyć się maszynami i urządzeniami do zbioru traw i zielonek,– posłużyć się maszynami do zbioru zbóż,– wykonać zbiór zbóż kombajnem,– posłużyć się maszynami do zbioru okopowych,– posłużyć się środkami transportu w gospodarstwie rolniczym,– zastosować przepisy bhp podczas wykonywania prac polowych.

2. Materiał nauczaniaRegulacje parametrów maszyn i narzędzi do wykonania zabiegówuprawy roli.Obsługa narzędzi i maszyn do uprawy roli.Regulacje parametrów pracy siewników i sadzarek.Obsługa maszyn do siewu i sadzenia roślin.Regulacje parametrów pracy maszyn do nawożenia mineralnegoi organicznego.


129

Obsługa maszyn do nawożenia.Ustalanie dawki środka do ochrony roślin.Obsługa opryskiwaczy polowych.Obsługa narzędzi do pielęgnacji roślin.Regulacje parametrów pracy maszyn do zbioru traw i konserwacjizielonek.Wykonywanie zbioru traw i zielonek.Regulacje parametrów pracy kombajnu podczas zbioru zbóż.Regulacje i dobór parametrów maszyn i kombajnów do zbioru roślinokopowych.Obsługa maszyn do zbioru roślin okopowych.Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higiena pracy podczaswykonywania prac polowych.

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram praktyki zawodowej powinien być realizowany

w przedsiębiorstwach lub gospodarstwach stanowiących potencjalniemiejsce pracy absolwenta. Wskazane jest, aby uczniowie sami znaleźligospodarstwo, w którym mogą odbywać praktykę zawodową. Realizacjaprogramu ma na celu zastosowanie i utrwalenie umiejętnościzawodowych w rzeczywistych warunkach pracy.

Podczas odbywania praktyki uczeń powinien zapoznać sięz organizacją produkcji, wykonywać podstawowe zabiegi uprawowe orazużytkować maszyny i narzędzia stosowane w produkcji roślinnej.W realizacji programu jednostki modułowej należy wykorzystaćwiadomości i umiejętności nabyte przez uczniów w module 723[03].Z1oraz 723[03].Z2.

Przed rozpoczęciem praktyki należy zapoznać uczniówz harmonogramem i programem nauczania oraz sprawdzić znajomośćprzepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowejoraz ochrony środowiska na określonym stanowisku.

Osiągnięcie zaplanowanych celów umożliwi stosowanie instruktażuwstępnego, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych

Uczniowie powinni również brać udział w zajęciach szkoleniowychprowadzonych przez specjalistów dla pracowników przedsiębiorstwa.

Program praktyki zawodowej należy traktować w sposóbelastyczny. Ze względów organizacyjnych dopuszcza się pewne zmianyzwiązane ze specyfiką gospodarstwa, w którym uczeń odbywa praktykę.W związku z tym szkoła powinna opracować program praktykidostosowany do specyfiki zakładu lub gospodarstwa rolnego.

Uczniowie zobowiązani są do prowadzenia dzienniczka praktyk,w którym zapisują wykonywane czynności oraz sprawozdaniez przebiegu praktyki.


130


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięsystematycznie na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria ocenianiapowinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowania przez uczniówwiadomości i umiejętności przewidzianych w szczegółowych celachkształcenia.

Umiejętności praktyczne należy sprawdzać poprzez obserwacjęzachowania i czynności ucznia w czasie wykonywania zadań.

Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na:– przestrzeganie dyscypliny,– organizację pracy,– samodzielność w wykonywaniu uprawy roli, siewu i sadzenia, ochrony

roślin, nawożenia, zbioru traw i zielonek, upraw międzyrzędowych,zbioru zbóż i roślin okopowych,

– jakość wykonanej pracy,– stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Na zakończenie realizacji programu należy zastosować sprawdzianpraktyczny z zadaniami typu próba pracy dotyczącymi uprawy roślin orazużytkowania narzędzi i maszyn w procesie produkcji roślinnej. Ocenakońcowa powinna uwzględniać poziom wykonania zadańi wyniki sprawdzianu praktycznego oraz sprawozdanie z przebiegupraktyki.

Opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku opinięo pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.


131

Jednostka modułowa 723[03].Z4.02Wykonywanie naprawy sprzętu rolniczego

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– zdiagnozować uszkodzenia silnika spalinowego,– naprawić zdiagnozowane usterki silników spalinowych,– wykonać próbę pracy silnika po naprawie,– zdiagnozować uszkodzenia i usterki w pracy układów kierowniczych,

jezdnych i zawieszenia,– wykonać naprawę elementów układów kierowniczych, jezdnych

i zawieszenia,– zdiagnozować uszkodzenia i usterki w pracy układów hamulcowych

w pojazdach,– wykonać naprawę lub wymienić elementy układów hamulcowych

pojazdów i maszyn rolniczych,– zdiagnozować uszkodzenia i usterki w pracy układów hydraulicznych

i pneumatycznych,– wykonać naprawę lub wymienić elementy układów hydraulicznych

i pneumatycznych,– wykonać naprawę układów zaczepowych i zawieszania maszyn

i narzędzi rolniczych,– zdiagnozować uszkodzenia instalacji elektrycznej pojazdu,– wykonać naprawę instalacji elektrycznej pojazdu,– wykonać przeglądy techniczne ciągników kołowych i obsługę

sezonową pojazdu i maszyn rolniczych,– wykonać konserwację narzędzi, maszyn i urządzeń rolniczych,– zastosować przepisy bhp podczas wykonywania naprawy sprzętu

rolniczego.

2. Materiał nauczaniaDiagnozowanie i naprawy układów silnika.Diagnozowanie i naprawy układów napędowych pojazdów.Diagnozowanie i naprawy układów kierowniczych, jezdnychi zawieszenia.Diagnozowanie i naprawy układów hamulcowych pojazdów.Diagnozowanie i naprawy układów hydraulicznych i pneumatycznych.Diagnozowanie i naprawy układów zaczepiania i zawieszenia maszyni narzędzi rolniczych.Wykrywanie usterek i naprawy instalacji elektrycznych pojazdów.Wykonywanie przeglądów technicznych i obsługi sezonowej pojazdów.Stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania naprawy sprzęturolniczego.


132

3. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej powinien być realizowany

w warsztatach usługowo-naprawczych lub w gospodarstwachstanowiących potencjalnie miejsce pracy absolwenta. Wskazane jest,aby uczniowie sami znaleźli warsztat naprawczy technicznej obsługirolnictwa, w którym mogą odbywać praktykę zawodową.

Celem realizacji programu jest zastosowanie i utrwalenieumiejętności nabytych przez uczniów w szkole. Podczas odbywaniapraktyki uczeń powinien zapoznać się z organizacją warsztatu orazdiagnozować usterki i naprawiać narzędzia i maszyny stosowanew produkcji rolniczej. W trakcie realizacji programu jednostki modułowejnależy wykorzystać wiadomości i umiejętności nabyte w module723[03].Z1 oraz 723[03].Z2.

Przed rozpoczęciem praktyki należy zapoznać uczniówz harmonogramem i programem nauczania oraz sprawdzić znajomośćprzepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowejoraz ochrony środowiska na określonym stanowisku.

W czasie realizacji programu zaleca się stosowanie instruktażuwstępnego, pokazu z objaśnieniem oraz ćwiczeń praktycznych.

Program praktyki zawodowej należy traktować w sposób elastyczny.Ze względów organizacyjnych dopuszcza się zmiany wynikające zespecyfiki warsztatu naprawczego, w którym uczeń odbywa praktykę.W przypadku odbywania praktyki w warsztacie o innym zakresiedziałalności niż wynika to z programów jednostek modułowych, szkołazobowiązana jest opracować program dostosowany do specyfiki zakładulub gospodarstwa rolnego.

Przebieg praktyki powinien być udokumentowany w dzienniczku.


Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno odbywać sięsystematycznie na podstawie ustalonych kryteriów. Kryteria ocenianiapowinny uwzględniać zakres oraz poziom opanowania przez uczniówwiadomości i umiejętności przewidzianych w szczegółowych celachkształcenia.

Umiejętności praktyczne należy sprawdzać poprzez obserwacjęzachowania i czynności ucznia w czasie wykonywania zadań.

Podczas obserwacji należy zwracać uwagę na:– przestrzeganie dyscypliny,– samodzielność w dokonywaniu diagnostyki uszkodzeń i wykonywania

napraw sprzętu rolniczego,– jakość wykonanej pracy,– stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.


133

Na zakończenie realizacji programu należy zastosować sprawdzianpraktyczny z zadaniami typu próba pracy dotyczącymi diagnozowaniausterek i wykonywania naprawy narzędzi i maszyn rolniczych.

Ocena końcowa powinna uwzględniać poziom wykonania zadańi wyniki sprawdzianu praktycznego oraz sprawozdanie z przebiegupraktyki.

Opiekun praktyki zawodowej powinien wpisać w dzienniczku opinięo pracy i postępach ucznia oraz ocenę końcową.


134

Moduł 723[03].S1Naprawa maszyn rolniczych

1. Cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wykonywać naprawy bieżące kombajnu zbożowego w trakcie okresu

agrotechnicznego,– identyfikować zużyte części i zespoły kombajnu zbożowego,– wykonywać przeglądy przed okresem agrotechnicznym,– dokonywać napraw głównych zespołów kombajnu zbożowego,– wykonywać regenerację części zużytych,– wykonywać próbę pracy kombajnu zbożowego,– stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas wykonywania naprawy kombajnu,– wykonywać przeglądy okresowe opryskiwaczy polowych

i sadowniczych,– wykonywać regulacje parametrów technicznych opryskiwaczy

polowych, sadowniczych,– wykonywać badanie diagnostyczne opryskiwaczy,– wykonywać naprawy opryskiwaczy,– weryfikować zużyte części opryskiwacza,– sporządzać dokumentację oceny stanu technicznego i naprawy

opryskiwacza,– wykonywać próby pracy naprawionych opryskiwaczy,– stosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas wykonywania naprawy opryskiwaczy.


jednostkimodułowej


723[03].S1.01 Wykonywanie naprawy kombajnu zbożowego 134723[03].S1.02 Wykonywanie naprawy opryskiwaczy 82

Razem 216


135


4. LiteraturaCiągniki i maszyny rolnicze 1995/96. Katalog PIMR, Poznań 1997Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych.WSiP, Warszawa 1995Kuczewski J., Waszkiewicz Cz.: Mechanizacja rolnictwa. Maszynyi urządzenia do produkcji roślinnej i zwierzęcej. SGGW, Warszawa 1997Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzeniado produkcji zwierzęcej Cz. II. WSiP, Warszawa 1996Waszkiewicz Cz., Kuczewski J.: Maszyny rolnicze. Maszyny i urządzeniado produkcji roślinnej Cz. I. WSiP, Warszawa 2002Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urządzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998


723[03].S1Naprawa maszyn

rolniczych

723[03].S1.01Wykonywanie naprawykombajnu zbożowego

723[03].S1.02Wykonywanie naprawy

opryskiwaczy


136

Jednostka modułowa 723[03].S1.01Wykonywanie naprawy kombajnu zbożowego

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– określić zakres okresowego przeglądu technicznego kombajnu

zbożowego,– zlokalizować uszkodzenia w trakcie pracy kombajnu,– wykonać naprawy bieżące kombajnu zbożowego,– zidentyfikować zużyte części i zespoły kombajnu zbożowego,– wykonać przegląd techniczny kombajnu przed okresem

agrotechnicznym,– wykonać naprawę głównych zespołów kombajnu zbożowego,– wykonać regenerację części zużytych,– wykonać próbę pracy kombajnu zbożowego po naprawie,– wykonać konserwację kombajnu po zakończeniu okresu

agrotechnicznego,– zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony

środowiska podczas wykonywania naprawy kombajnu.

2. Materiał nauczaniaPrzeglądy techniczne, obsługa codzienna kombajnu.Zużycie części i zespołów kombajnu zbożowego.Naprawy bieżące zespołów: żniwnego, omłotowego, czyszczącego,rozładunku zbiornika ziarna, jezdnego, napędowego, kierowniczego,hydraulicznego.Naprawy główne zespołów: żniwnego, omłotowego, czyszczącego,rozładunku zbiornika ziarna, jezdnego, napędowego, kierowniczego,hydraulicznego.Regeneracja podzespołów kombajnu.Próby pracy, dobór i regulacje parametrów podczas pracy kombajnu.Obsługa posezonowa i konserwacja na okres długiego postoju.Przechowywanie kombajnu.Przepisy bhp ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczasobsługi i naprawy kombajnu zbożowego.

3. Ćwiczenia• Diagnozowanie usterek w pracy kombajnu do zbioru zbóż.• Wykonywanie naprawy bieżącej kombajnu do zbioru zbóż.• Identyfikacja zużytych części zespołów kombajnu.• Wykonywanie regeneracji części kombajnu.• Wykonywanie przeglądu kombajnu przed okresem agrotechnicznym.


137

• Konserwacja kombajnu po zakończonym okresie agrotechnicznym.• Wykonywanie próby pracy kombajnu zbożowego po naprawie.

4. Środki dydaktyczneStanowisko do naprawy kombajnu zbożowego.Oprzyrządowanie do naprawy kombajnu zbożowego.Foliogramy, dokumentacja techniczno-ruchowa, instrukcje napraw.Modele zespołów kombajnu zbożowego.


wykonywania naprawy kombajnu do zbioru zbóż. Podczas realizacjiprogramu należy szczególną uwagę zwrócić na kształtowanieumiejętności rozpoznawania zużytych części, dokonywania przeglądówi napraw głównych zespołów kombajnu.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z opisem oraz ćwiczeń praktycznych. Podczas ćwiczeń każdyuczeń powinien dokonywać diagnozy i oceny stanu technicznegoi naprawy kombajnu zbożowego oraz utrwalać umiejętnośćdiagnozowania i dokładnego wykonywania napraw bieżących.

Realizując program jednostki modułowej należy umożliwić uczniomsamodzielne wykonywanie napraw bieżących kombajnu zbożowego,identyfikowanie zużytych części kombajnu, wykonywanie regeneracjizużytych części, wykonywanie przeglądu technicznego oraz próby pracypo naprawie.

Podczas zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogami,instrukcjami napraw oraz poradnikami. Proces dydaktyczny należywspomagać filmami i wycieczkami dydaktycznymi do specjalistycznychwarsztatów naprawczych (pomp wtryskowych, elementów układówhydraulicznych). Zajęcia powinny odbywać się w pracowni i hali maszynrolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowezespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy, ochronyprzeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, obowiązującymi podczaswykonywania przeglądów technicznych kombajnu, a w trakcie ćwiczeńzwracać uwagę na przestrzeganie przepisów bhp.


138



Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia, sprawdzianu pisemnego.Przed przystąpieniem do realizacji programu należy rozpoznać poziomogólnego przygotowania uczniów do realizacji zaplanowanych celów.


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł

dotyczących stanu technicznego kombajnu,– poprawność wykonywania czynności naprawczych,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wykonanych bieżących napraw kombajnu zbożowego,

zdiagnozowanych usterek, wykonanej regeneracji części,– wykonanie przeglądów oraz próby pracy.

Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponujesię przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi diagnozowania i naprawiania kombajnu zbożowego.



139

Jednostka modułowa 723[03].S1.02Wykonywanie naprawy opryskiwaczy

1. Szczegółowe cele kształceniaW wyniku procesu kształcenia uczeń (słuchacz) powinien umieć:– wykonać przeglądy okresowe opryskiwaczy polowych,– wykonać regulacje parametrów technicznych opryskiwaczy polowych,

sadowniczych,– wykonać badanie diagnostyczne opryskiwaczy polowych

i sadowniczych,– wykonać naprawy bieżące opryskiwaczy polowych i sadowniczych,– przeprowadzić weryfikację zużytych części opryskiwacza,– wykonać naprawy główne opryskiwaczy,– wykonać próby pracy po naprawie opryskiwaczy,– przygotować i wypełnić dokumentację po ocenie stanu technicznego

opryskiwacza,– zastosować przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony

środowiska podczas wykonywania obsługi i naprawy opryskiwaczy.

2. Materiał nauczaniaPrzeglądy okresowe opryskiwaczy.Eksploatacja opryskiwaczy.Badanie diagnostyczne opryskiwaczy.Weryfikacja części.Naprawy bieżące, naprawy główne opryskiwaczy.Dobór parametrów pracy.Przygotowywanie opryskiwaczy do pracy.Przepisy bhp, ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska podczaswykonywania obsługi i naprawy opryskiwaczy.

3. Ćwiczenia• Wykonywanie przeglądu okresowego opryskiwaczy polowych

i sadowniczych.• Weryfikacja części i podzespołów opryskiwaczy.• Wykonywanie napraw bieżących opryskiwaczy.• Wykonywanie napraw głównych.• Wykonywanie badania diagnostycznego opryskiwacza, analiza

wyników pomiarów.• Wykonywanie próby pracy po naprawie.• Wypełnianie dokumentacji po ocenie stanu technicznego

opryskiwacza.


140

4. Środki dydaktyczneStanowisko do badań opryskiwaczy.Stanowisko do napraw opryskiwaczy.Plansze, foliogramy, filmy dydaktyczne dotyczące badań opryskiwaczy.Stanowisko dydaktyczne do kontroli pompy, zaworów, końcówek.Poradniki, Dokumentacje techniczno-ruchowe, instrukcje naprawopryskiwaczy sadowniczych i polowych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostkiProgram jednostki modułowej obejmuje specjalistyczne treści

kształcenia dotyczące diagnozowania i naprawy opryskiwaczy. Podczasrealizacji programu należy szczególną uwagę zwrócić na kształtowanieumiejętności diagnozowania uszkodzeń opryskiwaczy i planowanianaprawy opryskiwaczy z zastosowaniem przepisów bhp i ochronyśrodowiska.

W procesie kształcenia proponuje się stosowanie następującychmetod nauczania: dyskusji dydaktycznej, metody przewodniego tekstu,pokazu z opisem oraz ćwiczeń praktycznych.

Realizując program jednostki modułowej, należy umożliwić uczniomsamodzielne wykonanie diagnozy usterek, naprawy i regulacjiopryskiwaczy i zaprezentowanie wykonanych prac na forum klasy.Podczas ćwiczeń uczniowie powinni wykonywać przeglądy okresoweopryskiwaczy, dokonywać weryfikacji zużytych części opryskiwaczy,wykonywać naprawy główne, diagnozować opryskiwaczei interpretować uzyskane wyniki pomiarów. Ćwiczenia umożliwiająutrwalenie umiejętności praktycznych oraz kształtowanie umiejętnościrozwiązywania problemów i podejmowania trudnych decyzji.

W czasie zajęć uczniowie powinni posługiwać się katalogami,Polskimi Normami, poradnikami oraz instrukcjami napraw. Wskazanejest korzystanie z Internetu w celu pozyskiwania informacji na tematopryskiwaczy. Proces dydaktyczny należy wspomagać filmamii wycieczkami dydaktycznymi do stacji oceny stanu technicznegoopryskiwaczy. Zajęcia powinny odbywać się w pracowni i hali maszynrolniczych, w grupie do 15 uczniów, z podziałem na 2–3 osobowezespoły.

Przed przystąpieniem do wykonywania ćwiczeń należy zapoznaćuczniów z przepisami bezpieczeństwa i ochrony środowiskaobowiązującymi podczas wykonywania przeglądów okresowychopryskiwaczy, a w trakcie ćwiczeń zwracać uwagę na przestrzeganieprzepisów bhp.


141



Umiejętności intelektualne można sprawdzić podczas dyskusjikierowanej, indywidualnych wypowiedzi ucznia oraz sprawdzianupisemnego. Przed rozpoczęciem realizacji programu należy rozpoznaćpoziom przygotowania ogólnego uczniów.


Podczas obserwacji należy zwrócić uwagę na:– korzystanie z norm, poradników, katalogów i literatury technicznej

dotyczącej oceny stanu technicznego opryskiwaczy,– analizowanie i ocenianie informacji uzyskanych z różnych źródeł,– poprawność wykonywania czynności diagnostycznych opryskiwaczy,– stosowanie przepisów bhp podczas wykonywania ćwiczeń,– prezentowanie wykonywanego przeglądu okresowego opryskiwaczy,

dokonania weryfikacji zużytych części, dobierania technologii napraw,diagnozowania opryskiwaczy i analizy wyników.Na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej proponuje

się przeprowadzenie sprawdzianu praktycznego z zadaniami typu próbapracy dotyczącymi technologii napraw i okresowego przegląduopryskiwaczy.


autorzy - koweziupliki.koweziu.edu.pl › programy › programy › mechanik... · układów...

Documents