autodesk istanbul v1

B İ N A Y A Ş A M D Ö N G Ü S Ü N D E

B I M U Y G U L A M A L A R I

ŞİMDİ BIM İLE KOORDİNASYON ZAMANI . AUTODESK TÜRKİYEYapı Endüstri Merkezi, İstanbul – 10 Haziran 2014

Prof. Dr. SALİH OFLUOĞLUw w w . s a y i s a l m i m a r . c o m

M İ M A R S İ N A N G Ü Z E L S A N A T L A R Ü N İ V E R S İ T E S İ

E N F O R M A T İ K B Ö L Ü M Ü

M S G S Ü E n f o r m a t i k B ö l ü m ü

ŞİMDİ BIM İLE KOORDİNASYON ZAMANI – PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU - 2

Mimar Sinan Güzel San. Üniversitesi

Enformatik Bölümü

Bilgisayar Ortamında Sanat ve Tasarım

Y.Lisans programı

Eğitim ve araştırma alanları:

• 2B ve 3B Geometrik Modelleme

• Yapı Bilgi Modellemesi (BIM)• Coğrafi Bilgi Sistemleri (GIS)• Bilgisayar Destekli 2B v3 3B Animasyon• Görüntü İşleme

• Programlama ve Veritabanı Sistemleri• Robotik• Eğitim Teknolojileri

bost.msgsu.edu.tr

Facebook.com/msgsubost

S u n u m ö z e t i


1. Bölüm: Genel tanımlar

2. Bölüm: BIM’e gereksinim

3. Bölüm: Birlikte çalışabilirlik ve BIM veri standardı

4. Bölüm: BIM verisi temel bileşenleri

5. Bölüm: Bina yaşam döngüsü ve BIM

Bina Yaşam Döngüsünde BIM Uygulamaları







BIM ?


3B model

görselleştirme

yazılımı

veri

değişim

standardı

bina yapım

yönetimi

aracı

bina

simülasyon

ortamı

birlikte

çalışma

platformu

tümleşik

proje

ortamı

BIM ve kullanım alanları


Bina ile ilgili tüm grafik

(geometri/biçim vb.) ve

alfasayısal (malzeme, maliyet,

fiziksel çevre kontrolü vb) veriden

oluşan bir 3B model meydana

getirerek,

bu modelin proje sürecine katılan

paydaşlar tarafından binanın

yaşam döngüsü boyunca ortak

kullanımını sağlayan bir çalışma

yaklaşımıdır.

1. 3B Sanal Bina ve Görselleştirme

2. Simülasyon ve Tasarım

3. Projelendirme ve İşbirliği

4. Yapım Yönetimi

5. Bina Yaşam Döngüsü Desteği

Yapı sektöründe kaynak kullanımı


• Yüksek hammadde tüketimi

• Yüksek enerji tüketimi.

• Yüksek atık boşaltımı

• Yetersiz yenilenebilir enerji kaynağı kullanımı

Enerji tüketimi Dağılımı (Kaynak: İzoder ısı yalıtım raporu, 2010)

Küresel CO2 salınımı

(Kaynak: International Energy Agency, EIA)

Sürdürülebilir mimari beklentileri


• Yapımı sırasında ve işletiminde daha az enerji tüketen binalar

• Daha fazla yenilenebilir enerji kaynağı kullanan binalar

• Yapımda hammaddetasarrufu

• Daha az atık oluşturan yapım

• Daha az maliyetle daha yüksek kalitede bina üretimi

Türkiye Binalarda Enerji

Performansı Yönetmeliği

ve

Binalar için enerji kimlik

belgesi zorunluluğu

Architecture 2030 insiyatifi

Yeşil bina sertifikaları

Yeşil Binalar Zirvesi 20-21 Şubat 2014

Türkiye için yeni bir Ulusal Yeşil Bina

Sertifikası’nın lansmanı (ÇETBİK)+

Sektördeki paydaşlar ve Birlikte Çalışabilirlik


• Yapı sektöründe paydaşlar ve mevcut

bölünmüş durum

• Bina yaşam döngüsü evreleri

• Birlikte çalışabilirlik (interoperability): paydaşlar arası doğru veri değişimi ve iyi iletişime dayalı işbirliği

ŞEMATİK TASARIM TASARIM VE PROJELENDİRME

İMALAT ÇİZİMLERİ

TESİS YÖNETİMİ

YAPIM

Yapı sektöründe paydaşlar

(Kaynak: Kirk and Spreckelmeyer)

CAD veri tipi ve iletişim sorunları


CAD verisi ile iletişim:

• Sadece grafik bilgi (bina geometrisi) içeriği

• 2B temsile dayalı yapı: planlar, kesitler, görünüşler ve detaylar

• Proje revizyonu zorlukları

• Fiili CAD standartları: DXF ve DWG

Fiili BDT standartlarıyla veri değişimi

Veri uyumsuzluğundan doğan sorunlar:

• Dönüştürme: Verinin farklı formatlara dönüşümü sırasında karşılaşılan eksiklikler ve hatalar

• Replikasyon: Aynı veriden tekrarlı kopyalar üretilmesi

• Koordinasyon: Belgeler arası eş güncellemenin sağlanması

Yapı sektöründe birlikte çalışabilirlik ile ilgili yetersizliklerden

kaynaklanan ilave maliyet

(Kaynak: A.B.D Standart ve Teknolojiler Enstitüsü 2002)

CAD Veri Tipi ve İletişim Sorunları


Yapı sektörünün talepleri ve önemli yazılım şirketlerinin katılımıyla, birlikte çalışabilirliği daha etkin desteleyen

bir standardın oluşturulması için IAI’nın

(International Alliance for Interoperability) kuruluşu

IFC (Industry Foundation Classes) standartının oluşturulması

BIM yazılımlarının yaygınlaşması

15 Ocak 2014 tarihli

Avrupa Birliği Kamu İhale Yönergesi

Üye ülkelerde 2016’ya kadar kamu

sermayeli bina projelerde BIM kullanımının zorunlu olması veya teşvik edilmesi

MÜTEAHHİTLER

PLANLAMACILAR

MİMARLAR

İNŞAATMÜHENDİSLERİ

MALSAHİPLERİ

MAKİNEMÜHENDİSLERİ

YÜKLENİCİLER

ELEKTRİKMÜHENDİSLERİ

Autodesk

Revit™:

Projenin IFC

dosyası olarak

kaydedilmesi

BIM temel bileşenleri Nesneler


Nesneler (objects) bir BIM yazılımında bilgi kapsülleridirler.

Nesneler bina elemanlarını temsil ederler ve bir araya

gelerek bina modelini oluştururlar.

BIM veri standardında nesne olacak elemanların tanımı ve birbiriyle olan ilişkisi için önemli bir çaba sarfedeilmiştir.

BIM = Nesne Modelleme olarak da bilinir.

Revit™: Pencere objesi ayarları

Objeler biraraya gelerek

yapı modelini oluşturur

Revit™ araç çubuğundaki bina elemanları-objeler

BIM temel bileşenleri Nitelikler


Nitelikler (attributes)

nesnelere yerleştirilen bilgilerdir.

Yazılımlar ihtiyacı olan nitelikleri süzüp kullanır.

Nitelik tipleri:

•Grafik (geometrik)•Alfa-sayısal•Dahili linkler•Harici linkler

Revit™: Bir duvar

elemanı için

tanımlanabilen bazı

alfasayısal nitelikler

Revit™: Bir

nesneye

harici

bir link

atama

Revit™: Metraj

tablosu ve çizim

arasında

dahili link

Revit™: Bir kapı nesnesine ait nitelikler

BIM temel bileşenleri Görünümler


Görünüm adı verilen anlamlı veri düzenleriile aynı nesne içeriği farklı meslek gruplarından kişilerce farklı amaçlarla kullanılabilir.

İstenen amaca uygun

gösterimler/temsiller ve hesaplamalar elde etmek için bu veri düzenleri ana dosyadan süzülür.

Çok disiplinli veri model görünümleri

Revit™: Modelin farklı görünüm seçeneklerine göre filtrelenmesi

BIM temel bileşenleri 3B Model


Revit™ 3B model ve ortografik temsil koordinasyonu

Nesneler bir araya gelerek üç boyutlu (3B) modeli meydana getirir.

Tüm plan, kesit, görünüş, detay temsilleri ve metrajhesaplamaları bu 3B

modeldenoluşur.

Ana amaç 3B modeli doğru ve gereken detayda oluşturmaktır.

BIM temel bileşenleri Eş zamanlı veri güncelleme


3B modelden üretilen planlar, kesitler, görünüşler vb. kendi bağımsız ekranlarına sahip olsalar da proje belgeleri birbirleriyle etkileşimlidir.

Herhangi bir proje belgesindeki değişiklik tüm

belgelerde eş zamanlı güncellenir. Bu sayede tüm proje belgeleri tutarlı olur ve belgeler arası koordinasyonsağlanır.

Revit™ Project Browser ile

Proje içinde farklı temsiller

arasında seçim yapılması

Proje belgeleri kendi çalışma

ekranında bağımsız düzenlenebilir.

BIM temel bileşenleri Parametrik modelleme


Parametreler sonradan düzenlenebilen değişkenlerdir.

Parametre tanımlama kutuya veya açılan menüye yeni değer girilerek gerçekleştirilir.

BIM’de modelleme çoğu kez parametre tanımlama işlemidir.

Doğru parametre girilmesi için aralıklar tanımlanarak

kullanıcının uyarılması sağlanabilir.

Revit™: Merdiven nesnesi niteliklerinin

Parametrik olarak tanımlanması

BIM temel bileşenleri Detay seviyesi


BIM yazılımlarında aynı

nesne için farklı detay seviyesinde temsiller/bilgiler gömülü olabilir.

Detay seviyesi projenin farklı evrelerine ve kullanılan ölçeğe göre değişebilir.

Nesnelerle ilişkilendirilen menü seçenekleri de detay seviyesini değiştirmek için kullanılabilir.

Revit™: Kapı elemanına gömülen

farklı detay seviyeleri

Bina yaşam döngüsü evreleri


I.

TASARIM

EVRESİ

II.

PROJELENDİRME

&

YAPIM EVRESİ

III.

TESİS YÖNETİMİ

EVRESİ

IV.

ONARIM

veya

YIKIM EVRESİ

BIM vaka çalışmaları


• Amaç: Türkiye’de yapı

sektöründe BIM kullanımını ve

meydana getirdiği

değişimleri anlamak

• İ.T.Ü, MSGSÜ ve Beykent

Üniversitesi’nde lisansüstü

dersinde 2009-2014 yılları

arasında 30’a yakın vaka

çalışması üretildi.ayrıltılı bilgi ve vaka raporları için:

www.sayisalmimar.com

BIM vaka çalışmaları


Firmaların BIM kullanım şekillerini anlamak için farklı değerlendirme yöntemleri kullanıldı:

VERİ SINIFLANDIRMA DEĞERLENDİRMESİ

BPMN İŞ AKIŞI NOTASYONU ile BIM süreçlerini modellemek

1. Veri zenginliği

2. Yaşam döngüsü görünümleri

3. Rol ve disiplinler

4. İş süreçleri

5. Değişiklik yönetimi

6. Dağıtım yöntemi

7. Anındalık/erişim

8. Grafik bilgi

9. Uzamsal yeterlilik

10. Bilgi doğruluğu

11. Birlikteçalışılabilirlik/IFC desteği

YETERLİLİK SEVİYE GÖSTERGESİ

Capability Maturity Model (CMM) A.B.D National

Building Information Modeling Standard (NBIMS)

1-Tasarım evresinde BIM


İdeal tasarım süreci döngüseldir. Projenin her aşamasında tasarımgeri dönülerek revize edilebilir.

BIM’de tasarım olanakları:

1- Tasarımın geometrik kütle oluşturma

komutları ile meydana getirilmesi.

2-Tasarımın bir skript dili ile parametrik

tasarım ilkeleriyle oluşturulması

3-Tasarımın performans analizi yapılarak

geliştirilmesi

1-Tasarım evresinde BIM Biçim oluşturma


A-Yazılımlardaki mevcut 3B araç ve komutlarla geometrik biçimlerin oluşturulması

B- Parametrik tasarım çerçevesinde skript dili yardımıyla geometrik biçimlerin oluşturulması

Son biçim mimari elemanlarla ilişkilendirilerek BIM modeline dönüştürülür

Conceptual Mass komutları ile Revit’te amorf form üretimi Dynamo skript diliyle Revit’te form üretimi

1-Tasarım evresinde BIM Örnek


Revit ile oluşturulan kavramsal tasarım modelleriTres Mimarlık: Aydos Terasları Projesi



Rhino-Grasshopper destekli Revit modelleriTres Mimarlık: Aydos Terasları Projesi

1-Tasarım evresinde BIM Perfomatif Tasarım


C-Performans analizi

Bina kütleleri, iç mekanlar, cephe elemanları, boşluk-doluluk ve malzeme vb. girdiler iklimsel verilerle farklı simülasyonlarda kullanılabilir.

Simülasyonlarda ortaya çıkan bina

performansı analizi

tasarım kararlarının gözden geçirilmesine ve geliştirilmesine imkan sağlar.

BIM performans analizleri bazı yeşil bina sertifikasyon programları için de puan kazanılmasını sağlar.

Güneş Pozisyonu Gölge Analizleri Güneşkırıcı Tasarımı

Akustik Tasarım Enerji Analizleri Güneş Işınımı

Aydınlatma AnaliziCephe Tasarımı Görüş Açıları Analizi

Autodesk Ecotech™ ile gerçekleştirilebilen analizler (Kaynak: Autodesk)



Tres Mimarlık: Aydos Terasları Projesi Gölge Analizi DBC Mimarlık: Teknopark ışık rafı / 3B sistem detayı

DBC Mimarlık: Teknopark Yangın Planı

2-Projelendirme ve Yapım evresinde BIM


Paralel Çalışma

Farklı veya aynı meslek grupları arasında firma içi

ve dışı proje işbirliği

BIM sunucusu üzerinden simültane paralel çalışma olanağı

Kullanıcılar yetkilendirilmesi

Güvenilir ve zamanlı bilgi paylaşımı proje verimliliğini önemli ölçüde arttırır.

BIMYöneticisi

BIM Sunucusu

2-Projelendirme ve Yapım evresinde BIM Örnek


DBC Mimarlık: AlfrescoDashboard Kullanıcı

Arayüzü

GMW İstanbul:Medine hızlı tren istasyonu projesi - Veri değişim akış diyagramı



• BIM modelinin gerçek binanın sanal bir kopyası olması, yapım süreçlerinde hakimiyet, metraj kolaylığı ve hassasiyeti proje revizyonu kolaylıkları getirmektedir

• BIM, Dome Mimarlık’ın geleneksel tasarım ofisi yaklaşımının dışına çıkarak sahada bina yapımı süreçlerinde kontrolörlük görevleri almasını sağlamıştır. BIM modeli şantiyedeki çalışmalarla paralel güncellenmektedir.

• Trump Towers projesine yapım sürecinde dahil olunmuştur. BIM maliyet

hesaplaması, metraj, aylık ödeme durumu hesaplamaları, imalatın takibi konularında şantiyedeki süreçlerin planlandığı şekilde gerçekleşmesini sağlamıştır.

Dome Mimarlık: Trump Towers



Revit Structure™ ve RFEM™

arasında stürüktürel analiz için veri

değişimi (Kaynak: Autodesk)

Model verisi değişimi

Mimari model, BIM yapı ve mekanik proje yazılımlarına yazılım ailesinin desteklediği formatta veya IFC dosya formatında aktarılıp yapı ve elektromekanik projelerin oluşumunda kullanılabilir.

Mimari model ve dolayısıyla tasarım ihtiyaç doğrultusunda revize edilebilir. Çoğu kez yazılımlar arası çift yönlü düzenleme bağlantısı mevcuttur.

Revit Architecture™ ve Revit

Structure™ arasında veri değişimi

(Kaynak: Goldberg, Catalyst 2005)



Çakışma Tesbiti

Farklı BIM modelleri (mimari, yapı ve mekanik) biraraya getirilerek elemanların birbiriyle çakıştığı yerler veya çok yaklaştığı

bölgelerhızla bulunabilir.

Çakışmalar hem grafik, hem de rapor halinde gösterilebilir.

Çakışmaları önceden görmek ve düzeltmek sonradan oluşabilecek

zaman, iş gücü ve maliyet ile ilgili kayıplarıortadan kaldırır.

Autodesk Navisworks™ ile çakışma tesbiti ve raporlaması (Kaynak: Autodesk)



GMW İstanbul: Medine hızlı tren istasyonu projesi Mimari, mekanik ve statik projeler arası çakışma tespiti



4B-5B-6B Modelleme

3B BIM modeli elemanları iş programı, maliyet, performans, analizi, mekan/mahal ile ilişkilendirilerek:

• (4B) zaman

• (5B) maliyet• (6B) sürdürülebilirlik• (7B) tesis yönetimi

alanlarında animasyonlaroluşturulabilir.

Özellikle inşaat sırasında ortaya çıkabilecek sorunlar bina yapım ve iş akış süreçlerini gösteren animasyonlarda tespit edilebilir.

Bina iş programını referans alan bir Autodesk Navisworks™ yapım animasyonu

Revit™ ortamında

BIM modelinin

animasyon için

hazırlanması

3-Tesis yönetimi evresinde BIM


BIM modeli, yapım sonrası bakım ve işletim amaçlı kullanılabilir.

Olası kullanımlar:

• İklimlendirme (HVAC) ve elektrik sistemlerinin düzgün işletimi

• Bina için güvenlik ve izleme

sistemleri kurulumu

• Bina afet ve acil durum tahliye planları hazırlanması

• Emlak ve mekan-insan

kaynağı yönetimi

BIM mekanları

ile bütünleşme

(Kaynak:

FM:Systems)

3-Tesis yönetimi evresinde BIM Örnek


• TAV İnşaat, Atatürk Havalimanı iç Hatlar Terminali renovasyonprojesi

• BIM modeli ile tesisin mahallere ayrılması ve onlar üzerinden yönetilmesi

• Tesis için maliyet hesabı ve ihtiyaç tanımlamalarının kolaylaştırılması (özellikle iklimlendirme hesapları)

• BIM modelinin Web tabanlı TAV Earth yazılımı ile ilişkilendirilerek tesis yönetiminin daha yaygın kullanıma açılması

Terminalin 3B BIM Modeli

Check-in adaları fotoğraf ve

çizimleri

TAV Earth Havaalanı Mahal Yönetim Sistemi

4-Yeniden kullanım ve yıkım evresinde BIM


BIM modelinin bazı alternatif kullanımları:

• Bina onarımı ve

güçlendirilmesi

• Mekansal

performans geliştirimi

• Yeni işlev çerçevesinde kullanım

• Yıkım ve malzeme

geri dönüşümü

Sydney Opera binasında BIM modeli kullanılarak bina

performans geliştirimi

Bina yıkımı ve malzeme geri dönüşümü

Genel Tespitler


1. Firmaların bir BIM uygulama planlarının olmaması

2. Paydaşlar arası tanımlı bir işbirliği yönteminin bulunmaması

3. Firmalarda firma içi veya firmalara arası veri değişimi için çizim,

dosya isimlendirme, katman ve notasyon standartı eksikliği

4. BIM’in mühendislik firmalarında yaygın kullanılmaması

5. Kamuda BIM projesinin doğrudan kullanılabilmesi için mevzuat eksiklikleri

Teşekkürler …


• [email protected]

• Blog: www.sayisalmimar.com

• Facebook:

facebook/sayisalmimar

• Twitter:@sofluoglu(art-tech-ture)

• Linkedin:tr.linkedin.com/in/sayisalmimar

Mimar Sinan Güz. San. Üniversitesi

Enformatik Bölümü

Bomonti, Şişli, İstanbul

İletişim bilgileri:

autodesk istanbul v1

Design