autocad proje çizim

8/2/2019 autocad proje izim

1/166

T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

BLGSAYAR DESTEKLPROJE ZM

482BK0103

Ankara, 2011


2/166

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereveretim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarakrencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renmemateryalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir. PARA LE SATILMAZ.


3/166

i

AIKLAMALAR ...................................................................................................................ivGR .......................................................................................................................................1RENME FAALYET1 ....................................................................................................31. TEMEL GEOMETRK ZM PROGRAMI......................................................................3

1. 1. Programn zellikleri...................................................................................................31.1.1. Programn Yklenmesi ..........................................................................................31.1.2. Programn altrlmas ........................................................................................61.1.3. Programn Tantlmas ...........................................................................................61.1.4. ablonlarn Tantlmas..........................................................................................71.1.5. Teknik zellikleri..................................................................................................8

1.2. Ana Mennn ve Ara ubuklarnn Tantm .............................................................91.2.1. Dosya Ama Kapama ..........................................................................................101.2.2. nceden Kaydedilmi izim Dosyasn Amak .................................................101.2.3. Dosya Kaydetme ve simlendirme.......................................................................111.2.4. Kaytl Dosyada Deiiklik Yapma .....................................................................111.2.5. Program Kapatma ve kma............................................................................... 121.2.6. Bytme ve Kltme .........................................................................................121.2.7. Biimlendirme, Hizalama, Dndrme ve Gruplama ...........................................13

UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17LME VE DEERLENDRME ....................................................................................19

RENME FAALYET2 ..................................................................................................212. TEMEL GEOMETRK ZM..........................................................................................21

2.1. izgi eitleri .............................................................................................................212.1.1. izgi eidinin Seimi ........................................................................................212.1.2. izgi (Line) le izim Yapma .............................................................................23

2.2. izgiyi Tama, Boyutlandrma, Dndrme ve Kopyalama.......................................252.2.1. Tama .................................................................................................................252.2.2. Boyutlandrma .....................................................................................................252.2.3. Dndrme ............................................................................................................262.2.4. Kopyalama........................................................................................................... 27

2.3. izgi Biimlendirme ...................................................................................................272.4. Birden Fazla izgiyi Gruplama ..................................................................................282.5. izginin Kullanld Yere Gre Uygulamalar ...........................................................28

2.6. Norm Yaz (socpeur) Ekleme ....................................................................................292.7. Doruya Dik izme ....................................................................................................302.7.1. zerindeki Bir Noktadan Dik izme...................................................................302.7.2. Dndaki Bir Noktadan Dik izme.....................................................................32

2.8. Al Doru izme......................................................................................................332.9. Geometrik ekillerin izimi .......................................................................................33

2.9.1. gen, Kare, Dikdrtgen, okgen izimi...........................................................332.9.2. Yay ve ember izimi ..........................................................................................362.9.3. Geometrik ekilleri Tama, Boyutlandrma, Dndrme, Kopyalama,Biimlendirme ve Gruplama..........................................................................................372.9.4. Norm Yaz Ekleme .............................................................................................. 41

2.10. Geometrik ekillerin llendirilmesi .....................................................................412.11. Katman (Layer) Dzenleme......................................................................................43

NDEKLER


4/166

ii

2.11.1. Katmanlar ve zellikleri....................................................................................43

2.11.2. Katman Seme ...................................................................................................442.11.3. Katman Ayarlar ................................................................................................44UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 46LME VE DEERLENDRME ....................................................................................48

RENME FAALYET3 ..................................................................................................503. MESLEE ZEL PROJE ZM ....................................................................................50

3.1. Aydnlatma Projesi izimi.......................................................................................... 503.1.1. Proje Kapann Hazrlanmas .............................................................................503.1.2. indekiler ............................................................................................................573.1.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi.........................................573.1.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ..............................................................................60

3.1.5. Mimari Planlarn izilmesi..................................................................................613.1.6. Yerleim Planlarn izilmesi............................................................................... 653.1.7. Elektrik Hatlarnn izilmesi............................................................................... 683.1.8. Kolon emalar.....................................................................................................733.1.9. Tablo Ykleme Cetvelleri....................................................................................793.1.10. Gerilim Dm Hesaplar ................................................................................ 803.1.11. Akm Deerleri Tablosunun Oluturulmas.......................................................813.1.11. Aydnlatma Hesaplarnn Yaplmas.................................................................. 823.1.12. Tablo lleri, Panolar, Topraklama Detaylar, Detay emalar ......................85

3.2. Kuvvet Tesisat Projesi izimi.....................................................................................953.2.1. Proje Kapann Hazrlanmas .............................................................................95

3.2.2. indekiler ............................................................................................................963.2.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi..........................................963.2.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ..............................................................................983.2.5. Mimari Planlarn izilmesi..................................................................................983.2.6. Yerleim Planlarn izilmesi.............................................................................1003.2.7. Elektrik Hatlarnn izilmesi.............................................................................1013.2.8. Kolon emalar...................................................................................................1033.2.9. Tablo Ykleme Cetvelleri.................................................................................. 1063.2.10. Gerilim Dm Hesaplar ..............................................................................1073.2.11. Akm Deerleri Tablosunun Oluturulmas.....................................................1073.2.11. Aydnlatma Hesaplarnn Yaplmas................................................................108

3.2.12. Tablo lleri, Panolar, Topraklama Detaylar, Detay emalar ....................1093.2.13. Malzeme Listesi ve Maliyet Hesabnn Oluturulmas....................................1113.2.14. Bildirim Formlarnn Hazrlanmas ( e Balama ve Bitimi)......................1113.2.15. Muayene Formunun Hazrlanmas .................................................................. 111

3.3. Sarm emas izimi.................................................................................................1113.3.1. Endvi Sarm ....................................................................................................1123.3.2. Stator Sarm ......................................................................................................116

3.4. Alarm ve Gvenlik Sistemleri Projesi izimi...........................................................1183.4.1. Proje Kapann Hazrlanmas ...........................................................................1183.4.2. indekiler .......................................................................................................... 1193.4.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi.......................................120

3.2.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ............................................................................1213.4.5. Mimari Planlarn izilmesi................................................................................123


5/166

iii

3.4.6. Yerleim Planlarn izilmesi.............................................................................123

3.4.7. Malzeme Listesi ve Maliyet Hesabnn Oluturulmas......................................1253.4.8. Bildirim Formlarnn Hazrlanmas ( e Balama ve Bitimi)........................1263.5. Iklandrma ve Ses Sistemleri Projesi izimi..........................................................126

3.5.1. Proje Kapann Hazrlanmas ...........................................................................1263.5.2. indekiler .......................................................................................................... 1273.5.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi........................................1273.5.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ............................................................................1273.5.5. Mimari Planlarn izilmesi................................................................................1283.5.6. Yerleim Planlarn izilmesi.............................................................................1303.4.7. Malzeme Listesi ve Maliyet Hesabnn Oluturulmas......................................1303.5.8. Bildirim Formlarnn Hazrlanmas ( e Balama ve Bitimi)........................130

3.6. Ortak Anten Tesisat Projesi izimi .........................................................................1313.6.1. Proje Kapann Hazrlanmas ...........................................................................1313.6.2. indekiler .......................................................................................................... 1313.6.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi.......................................1313.6.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ............................................................................1323.6.5. Mimari Planlarn izilmesi................................................................................1323.6.6. Yerleim Planlarn izilmesi.............................................................................1323.6.7. Malzeme Listesi ve Maliyet Hesabnn Oluturulmas......................................1323.6.8. Bildirim Formlarnn Hazrlanmas ( e Balama ve Bitimi)........................135

3.7. Haberleme Sistemleri Projesi izimi ......................................................................1353.7.1. Proje Kapann Hazrlanmas ...........................................................................135

3.7.2. indekiler .......................................................................................................... 1353.7.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi........................................1373.7.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi ............................................................................1373.7.5. Mimari Planlarn izilmesi................................................................................1373.7.6. Yerleim Planlarn izilmesi.............................................................................1373.7.7. Malzeme Listesi ve Maliyet Hesabnn Oluturulmas......................................1373.7.8. Bildirim Formlarnn Hazrlanmas ( e Balama ve Bitimi)........................137

UYGULAMA FAALYET ............................................................................................139LME VE DEERLENDRME ..................................................................................154

MODL DEERLENDRME ............................................................................................156CEVAP ANAHTARLARI...................................................................................................158

KAYNAKA .......................................................................................................................160


6/166

iv

AIKLAMALARKOD 482BK0103ALAN Elektrik-Elektronik TeknolojisiDAL/MESLEK Dal OrtakMODLN ADI Bilgisayar Destekli Proje izimi

MODLN TANIMI

Bilgisayar destekli izim programnn kullanlmas vetemel geometrik ekiller ile elektrik elektronik projelerinbilgisayar ortamnda izilmesi ile ilgili bilgi ve becerikazandrld bir renme materyalidir.

SRE 40/32N KOUL

YETERLK Bilgisayarda proje izmek

MODLN AMACI

Genel AmaBu modl ile bilgisayar ortamnda paket programkullanarak teknik resim kuralarna uygun olarakgeometrik izimler yapabilecek ve elektrik elektronikprojeleri hazrlayabileceksiniz.Amalar

1. ki boyutlu izim programnn menlerini ve araubuklarn tanyarak men ilemleriniyapabileceksiniz.

2. Temel geometrik izim uygulamalarn

yapabileceksiniz.3. Meslek ile ilgili projeleri bilgisayar ortamnda

izebileceksiniz.ETM RETMORTAMLARI VEDONANIMLARI

Ortam: Bilgisayar laboratuvarDonanm: Bilgisayar,yazc, proje kad(ozalit)

LME VEDEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonraverilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.retmen modl sonunda lme arac (oktan semelitest, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve

becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR


7/166

1

GRSevgili renci,

Elektrik-elektronik teknolojisi hzla gelimekte, srekli deiim ve geliim sreci ileteknik elemanlar, bu deien ve gelien teknoloji, piyasa ihtiyalar karsnda teknolojiyeayak uydurarak istenilen sistemleri projelendirip ilevsel hle getirmeye zorlamaktadr.

Bunu yaparken de en nemli deer zamandr. Unutmamalyz ki zaman en bykekonomik deerlerdendir. yi bir elektrik teknik eleman, ihtiyac karlayacak teknoloji vetasarm en ksa zamanda, en ekonomik, en verimli, en gvenli ekilde hazrlayp sunankiidir.

Bilgisayar destekli izim (CAD) programlar, projelerimizi en ksa zamandauygulamaya en elverili, en ekonomik ve mevcut ynetmeliklere en uygun ekildehazrlamamza imkn sunmamz salayan alma ortam sunar.

Bu modl, bilgisayar destekli teknik resim izimi ve standart ve ynetmeliklereuygun olarak elektrik tesisat projelerini, bilgisayar ortamnda en hzl ve verimli ekildehazrlamanza olanak salayacak bilgi ve uygulamalar kapsayacak ekilde hazrlanmtr.Modl hazrlanrken de kullanm en yaygn ve izilen projelerin eitli grafik ve resimformatlarna kolayca evrilebildii CAD Program (30 gnlk srm esas alnarak) veZWCAD (Demo) programlar esas alnmtr. Projelerle ilgili gerekli baz evraklarn (keif,

maliyet hesab vs.) kelime ve tablo ileme programlarndan faydalanlacaktr.Bu modl baar ile tamamladnzda ve kendinizi izim ve tasarm alannda

gelitirdiinizde elektrik tesisat projelendirme alannda alabilecek yeterlilie sahipolacaksnz. Ancak unutmamalsnz ki teknolojiyi ve ayn zamanda ilgili kanun veynetmelikleri takip etmek en byk destekiniz olacaktr.

Elektrik tesisat projelerinin hazrlanmas Enerji ve Tabii Kaynaklar BakanlnnElektrik Tesisleri Proje Hazrlama Ynetmelii kapsamnda gerekletirilmesi gerekir.Bu ynetmeliin amac Elektrik Tesisleri Ynetmelii kapsamnda yaplmas gerekenelektrik tesisat projelerinin hazrlanmasna dair usul ve esaslar dzenlemektir. Bu modl

hazrlanrken ilgili ynetmelik maddelerine riayet edilmitir. Siz de gerek okul ve gerekmeslek hayatnzdaki uygulamalarnzda ilgili ynetmelik maddeleri gereincealmalarnz gerekletiriniz.

Proje planlamada, n hazrlklar ve proje izimi renme faaliyetinde bir konutunvaziyet planndan itibaren projeye ait formlarn dzenlenmesine kadar tam bir set olarakkomple bir bina zerinde allacaktr. Yine aydnlatma ve zayf akm tesislerine ilikinemalarn izilmesi renme faaliyetinde bir fabrikaya ait projelendirme zerindeallacaktr. Bilgisayar destekli izim gnmz rekabeti artlarnda teknik elemann iyibilmesi ve kendini gelitirmesi gerekli olan olarak karmza ktndan siz sevgilirencilerimizin bu konuda gerekli ilgiyi ve abay gstermesini istiyor, modl baar ile

tamamlayacanza inanyorum.

GR


8/166

2


9/166

3

RENME FAALYET1

ki boyutlu izim programnn menlerini ve ara ubuklarn tanyarak menilemlerini yapabileceksiniz.

Bilgisayarl izim ile el ile izim arasndaki fark ve avantajlar snfnzda

tartnz.

evrenizdeki zellikle fabrika, makine mhendislii, teknik resim brolarndan

rnek geometrik izimleri, makine para izimlerini temin ederek inceleyiniz.

1. TEMEL GEOMETRK ZM PROGRAMI

1. 1. Programn zellikleri

CAD, bilgisayar destekli tasarm programlarnn genel addr. Yani tm teknik resim

izimlerini bilgisayar ortamnda yapabilecek ve bunu yaparken de tasarm hzla yapabilecekprogramlarnn genel addr.

CAD program, mimari, statik, elektrik, makine gibi ok eitli alanlarda 2boyutlu(2D)ve 3 boyutlu (3D) izim ortam salayan esnek ve kullanl, tm dnyadayaygn olarak kullanlan bir izim programdr.

1.1.1. Programn Yklenmesi

Program kurulum u ilem basamaklarnda yrtlr: alan btn uygulamalar kapatlr.

Sisteme "administrator" (ynetici) haklar ile giri yaplr Setup uygulama dosyas altrlr(Resim 1.1).

Resim 1.1: Setup uygulama dosyas

RENME FAALYET1

ARATIRMA

AMA


10/166

4

Program DVDsi bilgisayara takldnda ya da zellikle renciler iin hazrlanm

eitim amal program, programnn setup (kur) dosyasn altrldnda " InstallationWizard" uygulamas kar( Resim 1.2).

Resim1.2: Installation wizard uygulamas

Bu uygulama penceresi yazlmn kurulmas ilemi iin gerekletirilecek bir diziuygulamann balang kapsdr.

Ticari bir rn satn aldysa rn paketinin zerinde bulunan seri numarasna kurulumesnasnda ihtiya duyulacaktr. Bu numara kaydedilip saklanmaldr. rn yenilemelerindeveya rnn tekrar kurulumu durumunda bu numaraya tekrar ihtiya duyulacaktr.

CAD program nstallation wizard ekrannda, "Install Products" butonunabaslr.

Alan "Welcome to the CAD Program Installation Wizard" penceresinde,kapsaml kurulum ynergeleri iin "Quick Start to Installation" ve "InstallationGuide" blmlerine gz atlmaldr.

"Next" ile bir sonraki blme geilir. Select the Products to Install penceresinde CAD Program i seilir. CAD

Program 2008 kurulumu iin DWF Viewer gereklidir. Next ile bir sonrakipencereye geilir.

CAD Program 2008


11/166

5

Accept the Licence Agreement penceresinde CAD yazlm lisans szlemesi

grntlenecektir. Bu szleme kabul edilirse "I Accept" i seilir, "Next" iledevam edilir. Szleme kabul edilmedii durumda kurulum ilemi iptaledilecektir. Print tuu ile szlemenin yazl bir kopyas alnabilir. Next ilebir devam edilir(Resim 1.3).

Resim1.3: Accept the licence agreement penceresi

Personalize the Products penceresinde kullanc bilgileri doldurulup Next

ile devam edilir. Select the Installation Type blmnde CAD Program Architecture 2008 i

tipik kurulum ile yklemek iin Typical Installation seilir. CAD program architecture 2008 kurulum ayarlarnn tamamlandn belirten

Configuration Complete penceresi grntlenir. Installation Wizard n enaltnda bulunan Configuration Complete butonuna tklanr.

"Installation Complete " mesaj ile programn kurulduu onay alnr. Program balat mensnde grlecektir. Eer ticari bir yazlm edinili ise

aktivasyon kodlar girilerek program altrlr. Deneme srm veya eitimsrm ise trial(sreli) olarak altrlr.

Cad Program 2008


12/166

6

1.1.2. Programn altrlmas

CAD programnn deiik versiyonlarnn altrlabilmesi iin kurulacak bilgisayardabulunmas gereken minimum sistem gereksinimleri retici firma tarafndan belirtilir. CADProgram 2008 versiyonu iin bu zellikler yledir:

Pentium4 2.2 veya daha st ilemci Microsoft Windows Vista, Windows XP Home veya Professional (SP2),

Windows 2000 (SP4) iletim sistemlerinden herhangi birisi 1 GB RAM 1 GB bo hard disk 1024x768 VGA True Color znrlkl 128 MB ya da st ekran kart

Program kurulumundan sonra masast simgesinden ya da balat mensnden "CADProgram 2XXX" simgesinden altrlr(Resim 1.4).

Resim 1.4: Cad programnn altrlmas

1.1.3. Programn Tantlmas

CAD programlar esnek, rahat ve en nemlisi hzl ve doru bir izim iin kullanl

bir men ve ara ubuu konfigrasyonu salar. Doru, etkin ve hzl bir izim iinncelikle menlerin ve ara ubuklarnn iyi tannmas gerekir.

Program altrldnda izim paftas(alan) ile beraber ara ubuklar ve menlergrnr.

Program penceresi be ana ksmdan oluur. Bunlar, men ubuu, ara ubuklar,izim alan, komut penceresi ve durum ubuudur(Resim 1.5).

Men ubuu: izim penceresinin st ksmnda bulunur. Windows penceretarz alt menler alr. Men ubuklarnn stne fare gelmesiyle aa dorualr. Alan bu yeni men gruplarna ek men denir. ek mendeki ifadelerin

veya komutlarn yannda (...) olan bir seenek farenin sol tuuna baslaraktklanrsa izim ekranna bununla ilgili diyalog kutusu gelmektedir.


13/166

7

Ara ubuklar: Komutlar temsil eden simgeleri ierir. CAD programnda her

bir komutun bir ekli, simgesi bulunur. Bylece ihtiya olunan komuta ksazamanda ulalabilir. Hangi ara ubuunun grevinin ne olduunu anlamakiin fareyi zerinde birka saniye tutmak yeterlidir.

Resim 1.5: CAD ekran

izim alan: izimlerin yaplaca bo alandr. Komut penceresi: Aktif komutu, komut ayarlarn gsterir. Komutlar buradan da

yazp kullanlabilir. Ayn zamanda programn verilen komutlara verdii karlkmesajlar burada verilir. izimde hatalar var ise hata mesajlarn grntler.

Durum ubuu: izim modlarn ayarlamak ve semek iin kullanlr. rnein,LWT aktif olduu zaman izgi kalnlklar aktif olmu olur. Yani 0,4 izgikalnl ile izdiimiz bir izgi 0,2 ile izilenden 2 kat kal n grnr.

1.1.4. ablonlarn Tantlmas

Teknik resim izimlerinde izimden nce izgi sitili, izgi kalnl ,l stilleri, ktboyutlarna (A4, A3, ...) karar verip izime bundan sonra balanr. CAD program da budeerlerin seilmesine ve izimde uygulanmasna olanak verir.

CAD programnda her zaman kullanlan ya da kullanlacak ayarlar nceden ablonolarak yapp saklama imkn vardr. Hatta program kullancya baz hazr ablonlar sunar.Bunlar kullanlarak izime daha hzl balanabilir.

CAD programnda yeni bir proje(alma sayfas) amak iin NEW komutu aktifedildiinde aadaki ekran kar.


14/166

8

Command(Komut): NEW

Resim 1.6:Template(ablon)mens

lk alta acadiso.dwt ablonu grlr.Devam edilirse bu ablonda allm olunur.Tutorial-Arch ablonu antetli kt eklinde ablon verir. Bunun gibi birka hazr ablonbulunur.

"acadiso.dwt" dosyasn ap iinde istenilen dzenlemeleri yapp saklanrsa bir dahaher yeni izim aldnda yaplan ayarlar ekrana gelir. Ancak xxx.dwt adnda bir dosyayaplabilir ve yukarda grlen listenin iine atlabilir. ablon ile aadaki zellikler

saklanr ve standartlatrp kullanlabilir. LAYER (katman)listesi izgi tipleri l ve yaz stili ayarlar Birimlerin ayar (Units) izim limitleri stenirse antet izimi

1.1.5. Teknik zellikleri

CAD(Bilgisayar destekli tasarm) programlar 2 boyutlu ve 3 boyutlu yzeylerde

alma imkn veren tasarm ve projelendirme yazlmlardr.


15/166

9

Elektrik, elektronik, statik, mekanik ve mimari alanlarnda tasarm ortam sunar. Her

trl geometrik izimleri yapmaya ve bunu yaparken de milimetrenin 1/100ne kadarhassasiyet ile yapma olana sunar.

izimler katmanlar hlinde tasarlanr ve bu katmanlarda istenilen ilemler vedzenlemeler gerekletirilebilir. izilen her bir nesne iin renk, kalnlk, izgi stili ayarlarayr olarak yaplabilir ve saklanabilir.

izilen bir parann 3 boyutlu grnts(perspektif) ve 3 grn kolaylklakarlabilir.

ok byk paftalarda allabilir. rnein, bir ehrin yol, evre projesi tek bir izimpaftasnda tasarlanabilir.

Her trl nesne izilebilir ve bunlar yaplrken 10 ana izim komutu kullanlr(izgi,ember, yay, vb.)

izim paftas JPEG, PDF gibi formatlara kolayca dntrlebilir.

1.2. Ana Mennn ve Ara ubuklarnn Tantm

Ana men (pull down ) izim ekrann stnde bulunan, 12 adet ekme men bulunur.Bunlarn da alt menleri vardr. Komutlar buradan seip kullanmak mmkndr(Resim 1.7).

Bu menler ve grevleri yledir: File: CAD programnn dosya ynetim komutlarnn olduu ksmdr. Edit: CAD program dzenleme aralarn ierir. View: izim ile ilgili grnmlerin ayarland ve ilendii ksmdr. Insert: CAD program ortamnda retilen izim bloklar ve izimler ile baka

platformlarda retilen izimlerin (3DSMAX)CAD program ortamndadeerlendirilmesini ierir.

Format: alma aralar iin gerekli ayarlamalarn yapld ve verileringirildii alandr.

Tools: in sistem deerlerini, aralarn ve CAD program iin hazrlanmzelletirme programlarnn yklenme aralarn ierir.

Draw:

H

er trl izim elemanlarn, 2 boyutlu ve 3 boyutlu izim aralarn, yazve tarama fonksiyonlarn ierir. Dimension: llendirme ilem ve ayarlarnn yapld mendr. Modify: izimler ile ilgili dzenlemelerin yaplmasn salayan ksmdr. Express: Baz komut ve ilemlerin hzl bir ekilde yaplmasn salayan

mendr. Window: CAD Program izim penceresinin grnm ayarlarnn yapld

ksmdr. Help: Yardm mensdr.

Resim1.7: CAD ana men ubuu

Cad 2008


16/166

10

1.2.1. Dosya Ama Kapama

1.2.1.1. Yeni Bir Dosya Amak

Yeni dosya ama ilemi pull down menden File alt mensnden yaplr.

Command: New (komut satrndan new yazlr.) Enter ya da menden File,

new seilir ya da ara ubuklarndan ara ubuu seilir.

Bu komut ilemlerinden herhangi birisi yapldnda (select template) ablon seimidiyalog kutusu ekrana gelecektir. Yukarda anlatld gibi bir adet ablon seilir ve (Open)a dmesine baslr. Yeni bir sayfa alr.

1.2.2. nceden Kaydedilmi izim Dosyasn Amak

Bilgisayarda ya da dier kayt cihazlarnda ykl olan bir dosyay amak iin File anamensnde Open komutu kullanlr.

Command: Open (Komut satrna open yazp enter tuuna basarak) File:Open

Ara ubuu: seilir.

Bu ilemlerden herhangi birisi yapldnda Select File diyalog kutusu ekranagelecektir.

Resim 1.8: Open komutu dosya seim diyalog kutusu

Look in ksmndan bilgisayarmn ya da dier kayt aygtlarnn konumu seilir. File

name de ise amak istediimiz dosya ad grnr. Open ile ama ilemi tamamlanr.


17/166

11

1.2.3. Dosya Kaydetme ve simlendirme

allan dosyann bilgisayar ya da dier hafza aygtlarna kaydedilmesi iin yaplanilemdir. Command: Save File men : Save

Ara ubuu:

Bu ilemden sonra ekrana "Save drawing as" diyalog kutusu gelir.

Resim 1.9: Save diyalog kutusu

Save in ksmnda kayt yeri seilir, File name ksmna dosyann ismi yazlr ve Save

butonu ile ilem tamamlanr.

1.2.4. Kaytl Dosyada Deiiklik Yapma Command: Save As File Mens : Save AS

Bu ilemlerden herhangi birisi yapldnda Save ileminde oluu gibi Save Drawingas diyalog kutusu ekrana gelir. File name (dosya ad) ksmna isim yazlr ve save ile ilemtamamlanr.


18/166

12

1.2.5. Program Kapatma ve kma

Command: EXIT File Men: Exit

izim tamamlandnda veya izim srasnda izim ortamndan kmak iin kullanlr.Mevcut alma paftas kaydedilmemise " Save Changes to Drawing. dwg?" , "izim,Drawing.dwg dosyasna kaydedilsin mi?" sorusuna Evet, Hayr, ptal seeneklerinden birionaylanarak ilem tamamlanr.

Ekrann sa st kesinde bulunan simgesinden de program kapatlr.

1.2.6. Bytme ve Kltmealma sayfas ekrann sa st kesinde bulunan simgesi ile byltlp

kltlebilir.

Ayrca zoom komutu ile gncel grnm alanndaki izimlerin tamam ya da birksm, bu komut, nesnelerin grn bykln deitirir, byltr veya kltr.

Command: Zoom

View mensnden Zoom seenei iaretlenir ya da ara ubuklarndan zoom

seeneklerinden birisi ile ilem yaplr(Resim 1.10).

Resim 1.10: Zoom ara ubuklar

Zoom komutu ile 9 deiik ilem yaplabilir. Zoom Window: Fare ile seilen alan bytp kltr. Zoom Dynamic: Merkezleme penceresi yardm ile ilem yapar. Zoom Scale: Belirlenen lekte izim alannn byltlerek kltlmesini

salar. Zoom Center: Byltme merkezinin seimi yaplarak ilem yaplmasn salar. Zoom Object: Seilen bir izim nesnesini yaknlatrr, byltr. Zoom In: Ekrandaki grnty 2 kat byltr. Zoom Out: Ekrandaki grnty 1/2 orannda kltr. Zoom All: izim alanndaki tm nesneleri ekrana getirir. Tm izimi ekrana

sdrr. Zoom Extens: Limits ayarlarna bakmakszn o ana kadar izilmi grnr

durumdaki tm nesneleri ekrana sdrr.


19/166

13

1.2.7. Biimlendirme, Hizalama, Dndrme ve Gruplama

1.2.7.1. Biimlendirme

Format(biimlendirme) mens CAD program da biimlendirme ilemlerininyapld mendr. Bu mendeki komutlarn ilevleri yledir:

Layer: Katman ayarlarnn yaplmasn salar. CAD programnda izimlerbirbirinden bamsz katmanlar hlinde yaplabilir. rnein, bir binann mimariprojesi bir katmanda, elektrik projesi baka bir katmanda izilebilir.

Color: Renk ayarlarnn yaplmasn salar. Linetype: izgi tipi ayarlarnn yapld komuttur. Line weight: izgi kalnl ayarlarnn yaplmasn salar.

Scale list: lek listesi ayarlar yaplr. Text Style: Yaz stili ayarlar yaplr. Dimension Style: llendirme stili ayarlarnn yapld komuttur. Table Style: Tablo stili ayarlar yaplr. Point Style: Nokta stili ayarlarnn yaplmasn salar. Multiline Style: oklu izgi stili ayarlar yaplr. Units: l birimleri ayarlar yaplr(mm ve cm, kt ls gibi).

1.2.7.2. Hizalama

Hizalama(align) komutu izim almalarmzda olduka kolaylk salayabilecek birkomuttur.Seilen nesneleri baka bir nesneye gre hizalayabilmeyi salar.Uygulan: Komuta girdikten sonra hizalama esnasnda hareket edecek nesneler

seilir, enter tuuna baslr. Seilen nesnelerin zerinde bir nokta seilir, sonra o noktan nhizaland zaman eleecei nokta seilir. Sonra ikinci bir nokta seilir, onun eleeceiikinci nokta seilir, iki defa enter tuuna baslarak komuttan klr.

Komut ulam Modify mensnn- 3D Operations alt mens-Align(Resim 1.11)

Resim 1.11:Align komutunun menden ulam


20/166

14

1.2.7.3. Dndrme

Dndrme(Rotate) seilen bir izim nesnesini istenilen ada veya referans noktasnagre dndrlmesini salar. Command : ROTATE veya RO

Modify Mens : Rotate Modirfy Ara ubuu:

Kullanm:

-Command: Program bir komut girmenizi bekler. -Command: Rotate dndrme komutu girilir. -Select Objects: Nesnelerin seilmesi istenir. -Select Objects: 1 found ka adet nesne setiinizi gsterir.

-Select objects: 1 found, 3 total her seilen yeni nesne saysn ve toplamseilen nesne saysn gsterir.

-Specify Base Point: Nesnenin dndrlecei merkez noktay sorar. -Specify rotation angle or [Copy/Reference] : 60 nesnenin dndrlecei

ay sorar. Bir deer girilir veya ekranda istenilen dndrme as grlerekiaretlenebilir. Bu aamada eklin kendisi kalmal, kopyasn alnp odndrlr, istenirse parantez iindeki Copyi aktif hle getirip ondan sonra birdeer girilebilir veya ekranda istenilen a dndrme grlerek iaretlenebilir.

1.2.7.4. Gruplama

izim srasnda nesnelerin gruplandrma ilemlerinin yaplmasna olanak verir.izimdeki nesneleri birbirine balama veya bir arada tutmaya yarayan bir komuttur.Kopyalama ve tama gibi ilemlerde kolaylk salar.Command:Group

1.2.7.5. Yazdrma

izim programlarnda kt plotter(izici) ad verilen cihazlar ile yaplmaktadr. Plotterstandart yazclardan daha gelimitir. Grafik ve vektrel belgelerin ktsn almak iinkullanlr. Standart yazclarda A4, A3, A2 gibi kt boyutlarnda kt alnabilmektedir.Plotter da ise metrelerde uzunlukta ktlar almak mmkndr.

Resim 1.12: Plotter


21/166

15

kt almak iin CAD program ekrannda File/Pulldown (ek men)den plot

komutu seilir ve aadaki diyalog sayfas ekrana gelir.

Resim 1.13: Plot diyalog kutusu

Printer/Plotter ksmndan yazc veya izici seilir.

Paper size ksmndan kt boyutu seilir. Plot scale ksmndan lek ayarlanr.

Bu ksm proje ktlarnn alnmasnda en nemli ksmdr. Doru lek seilemez iseproje kts gerek uygulama ile uyumsuz olacak ve imar, ina srasnda yanl uygulamalarasebep verebilecektir.

Resim1.14: Plot scale mens


22/166

16

Burada scale ksm izim orann verir. Birebir kt iin yani CAD ortamnda izilen

200 mm x 200 mm bir izimi yine ktta 200 mm x 200 mm almak iin 1:1 seilir.Kltmek iin ise 1:5, 1:50 gibi oranlar kullanlr.

Resim 1.14te verilen rnekte izimin her 5 biriminin ktda 1 birim olmassalanmtr. Kullanc tarafndan seilebilen eitli birimlere (m, cm veya mm) ve leklere(1/100, 1/50veya 1/20) kar gelen Plot scale bantlar Tablo 1.1de gsterilmitir.

BirimLEK

1/100 1/50 1/20

m 10=1 20=1 50=1

cm 1=10 1=5 1=2

mm 1=100 1=50 1=20

Tablo 1.1: Plot scale balantlar

Drawing oreantation ksmndan kt yatay-dikey ayar yaplr. Quality ksmndan kt kalitesi (znrl) ayarlanr. Plot area ksmndan izilecek alan seilir.

Limits: Sadece izim limitleri iinde kalan ksmlar yazcya gnderilir. Extents: Dosyamzdaki tm izimleri optimum bir ekilde yazcyagnderir.

Display: Dosyamzdaki izimlerden sadece ekranda grnen ksmlaryazcya gnderilir.

Window: Yazcya gnderilecek blm, bir pencere alarak belirlenir.Proje ktlarnda kullanlan komut genelde budur.

Tm bu ayarlarn sonunda OK butonuna baslarak kt alnr.


23/166

17

UYGULAMA FAALYET

Bu uygulama faaliyeti sonunda bilgisayar destekli izim programnn temel menkomutlarnn kullanmn gerekletiriniz.

CAD Program ana men komutlarn altrnz. CAD Program izim ekrannda pencerede bo bir alana fare ile sa tklayarak

ara ubuklar seim mensn anz. Layers-Properties-Standart-Draw-Modify ara ubuklarn anz(Resim 1.15).

lem Basamaklar neriler izim programn bilgisayarnza

ykleyiniz. renme faaliyetinde belirtilen ilem

basamaklarnda ykleme yapnz.

Program altrnz.

Balat mens-programlardan ya damasa st program simgesindenaltrnz.

Bo bir tasarm ekran hazrlaynz. File-new komutu ile yeni bir alma

sayfas anz

Men seeneklerini sras ile kullanmnyapnz.

Ana menden File mensndenitibaren ekme menlerdeki komutlaraltrarak inceleyiniz.

Ara ubuklarn seerek, kullanmlarngerekletiriniz.

CAD program izim ekranndapencerede bo bir alana fare ile satklayarak ara ubuklar seim

mensn anz. Layers-Properties-Standart-Draw-Modify ara ubuklarn anz(Resim1.15).

CAD Program ablonlarn kullanmngerekletiriniz.

File-New komutundan sonra templateseeneklerinden deiik ablonlaraarak sayfa yaplarn inceleyiniz.

alma sayfasna isim vererek kaydediniz. File-Save komutu ile isimlendirme

yaparak bilgisayarnza kayt yapnz.

alma sayfasnn kt alma ilemleriniyapnz.

File-Plot komutu ile ve renmefaaliyetinde belirtilen ilem basamaklar

ile uygulaynz.

UYGULAMA FAALYET


24/166


25/166

19

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. CAD aadaki seeneklerden hangisinde verilen teknik terimlerin ksaltlmas ileolumutur?A) Bilgisayarl yaz programB) Bilgisayar destekli tasarm programC) Resim dzenleme programD) Proje izim program

2. CAD Program ana mensnde aadaki alt menlerden hangisi bulunmaz?A) File

B) ViewC) PrintD) Edit

3. CAD Program programnda izime balamadan nce baz ayarlar yaplr ve bu ayarlarsaklanabilir. Bu ayarlarn saklanma ve kaydedilme ilemi hangi diyalog penceresi ileyaplr?A) PlotB) TemplateC) EditD) Tools

4. Dosya kaydetme komutu aadakilerden hangisidir?A) PlotB) TemplateC) SaveD) Modify

5. izim sayfasn deiik bir yere kaydetme ilemi aadakilerden hangisi ile yaplr?A) Save asB) SaveC) Plot

D) Template

6. CAD programlar iin aadakilerden hangisi sylenemez?A) Bilgisayar destekli izim ve tasarm programlardr.B) Elektrik-elektronik proje tasarmlarnda kullanlr.C) Statik ve mimari projelerin tasarmnda kullanlr.D) Resim dzenleme aralarn ieren programlardr.

LME VE DEERLENDRME


26/166

20

7. CAD Program ekrannda 1000 mm olarak tasarlanan bir izgi 1:50 leinde kda

ka cm olarak baslr?A) 2 cmB) 20 cmC) 200 cmD) 0.2 cm

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.


27/166

21

RENME FAALYET2

CAD programnda meslek ve teknik resimde kullanlan temel geometrik izimuygulamalarn yapabileceksiniz.

Teknik resimde hangi izgi eitlerin nerelerde kullanldn aratrnz.

Bir elektrik tesisatn ak ve kapal emalar izilirken hangi geometrikekillerin uygulandn aratrnz.Snfnzda tartnz.

2. TEMEL GEOMETRK ZMUYGULAMALARI

2.1. izgi eitleri

Teknik resim ve elektrik-elektronik meslek resimlerinde ok eitli izgi stillerikullanlmaktadr. rnein, zayf akm tesisatlarnn emalarn izerken ak emada dzizgi kullanrken kapal ema izimlerinde kesikli-noktal izgi stili kullanlr. Baz elektrikhatlar kaln, bir ksm ise ince izgilerle gsterilir.

CAD program bize onlarca deiik izgi stilini kullanarak izimlerin hazrlanmasnaolanak verir.

2.1.1. izgi eidinin Seimi

izgi eitleri, renkleri ve kalnlklar ile ilgili ayarlamalar "Properties" araubuundan yaplr(Resim 2.1).

Resim 2.1: Properties ara ubuu

Eer hibir seim yaplmam ise izgiler ile ilgili zellikler Bylayer(varsaylanseenek) olarak atanm olarak grlr.

RENME FAALYET2

ARATIRMA

AMA


28/166

22

Resim 2.2: Properties ara ubuu ayarlar

Birinci seenekte renk seimi, ikinci seenek izgi biimi, nc seenek ise kalnlkseimi yaplr. izgi eidinde daha fazlasna ulamak iin

"Other" seenei tklanr. "Linetype Maneger" diyalog kutusu alr(Resim2.3). Load butonuna tklanr. "Load or Reload Linetypes" diyalog penceresinden istenilen izgi tipleri

seilerek "OK" butonu ile aktif edilir. Bylece properties ara ubuundasetiimiz tm izgi eitleri aktif olmu olur.

Resim 2.3: izgi tipi seme diyalog kutusu

Bu ekilde projelerin hazrlanmasnda kullanlacak tm izgi eitleriseilebilir(topraklama hatt iin kesikli-noktal izgi, telefon hatt iin iki noktal kesikli izgi

gibi).


29/166

23

2.1.2. izgi (Line) le izim Yapma

2.1.2.1. Koordinat Sistemi

Tm CAD programlar vektrel izim programlardr ve koordinat sistemi zerindealr.

CAD program bize olduka byk bir alma dzlemi sunmaktadr. Bu 3 boyutlu birdzlem olarak grlebilir. Bu modldeki uygulamalar 2 boyutlu al malardan oluaca iin2 boyutlu dzlem olarak grlp bu koordinat sisteminin 0,0 noktas balang olarak kabuledilsin.

Koordinat sistemi: Bir noktann bir dzlem zerindeki yerini belirlemek ve bulmakiin kullanlan 2 ve 3 boyutlu noktasal sistemlerdir(Resim 2.4).

Dzlemde, seilmi ve birbirine dik iki eksenin oluturduu kartezyen(Dik) konumdzeneinde (koordinat sisteminde), bir P noktasnn konum saylar ( koordinatlar )eksenlere dik uzaklklar olan x ve ydir. P noktasnn konumu P(x,y) eklinde gsterilir.

Resim 2.4: P(1,2) koordinatl noktann yeri

izim yaplacak her noktann bu ekilde yzey koordinat sisteminde bir noktas olur.Bu da ayn zamanda kt alndnda o noktann kt dzlemindeki yerini de tanmlar.

2.1.2.2. izgi (Line)

Komut: line

Ara ubuu:

Ksa yol: L Belirli iki nokta arasnda izgi izme iini yapar.


30/166

24

Kullanm:

Komut: line From point: (izginin balang noktas girilebilirA(X,Y) ya da mouse ile

iaretlenebilir.) To point: (Koordinat biti noktas girilebilir ya da mouse ile iaretlenebilir.) To point: (Enter ile klabilir ya da baka bir nokta ile devam edilebilir.)

rnek 1: Command: L LINE Specify first point: 0,0 Specify next point or [Undo]50,50

Specify next point or [Close / Undo ] Enter ya da ESC ile klr.

Resim 2.5:Line komutu ile izgi izmek

Bylece koordinat sisteminde balang noktas (0,0) biti noktas (50,50) olan birdoru izilmi olur.

rnek 2: Command: L LINE Specify first point: mouse ile bir nokta tklanr. Specify next point or [Undo] 100 Specify next point or [Close / Undo ] Enter ya da ESC ile klr.

Bu ekilde balang noktas mouse ile iaretlenen 100 birimlik bir izim yaplmolunur.

Pf noktas: izimler yaplrken fonksiyon tularndan F8 izimin rastgele al(mouse ile belirtilecek) veya dik olarak izim yapma seeneini sunar.


31/166

25

2.2. izgiyi Tama, Boyutlandrma, Dndrme ve Kopyalama

2.2.1. Tama

Move (Ta) Komutu: Seilen nesneleri, bulunduklar koordinattan, baka birkoordinata tamak iin kullanlr. Nesne seildikten sonra yer deiimi iin bir temel noktave bu temel noktann yeni yerleim noktas iaretlenerek tama ilemi gerekletirilir.Kullanm:

Komut: move

Ara ubuu: Ksa yol: M

Command: _move (Move komutunu seiyoruz.) Select objects: 1 found [Yeri deitirilecek olan nesne seilir(Resim 2.6-a).] Select objects: (Entera baslarak nesne seme ilemi sonlandrlr.) Base point or displacement: [Tama ilemi iin nesne zerinde (Dnda da

olabilir.) bir temel nokta belirlenir(A noktas).] Second point of displacement: [Nesnenin yeni koordinatlar iaretlenir(B

noktas). Bu noktaya bir nceki admda seilen temel nokta yerleecektir.]

Resim 2.6-a :Move komutu ile izginin seimi

Resim 2.6-b : Move komutu ile izginin tanmas

Bylece izgi koordinat sisteminde grld gibi daha st bir noktaya tanm oldu.Pf noktas: Burada da F8 tuunu kullanlarak dik ve rastgele tama arasnda seimyaplabilir.

2.2.2. Boyutlandrma

Scale(boyutlandr) komutu: Seilen bir nesneyi istenen oranda byltme ve kltme

ilemi yapar. Seilen nesnenin lei belirlenen bir temel noktaya gre gerekletirilir.


32/166

26

Kullanm:

Komut:Scale Ksa yol: sc

Ara ubuu:

Command: _scale (Scale komutunu seilir.) Select objects: 1 found (Boyutlandrlacak nesne seilir.) Select objects: (Entera basarak nesne seimi bitirilir.) Specify base point: (ekildeki A noktas veya baka bir nokta seilir.) Specify scale factor or [Reference]: 3 (izimin leini 3 kat yapmak iin)

Resim 2.7:Scale komutunun kullanlmas

Bylece izgi 3 kat bym olur. Kltmek istediimizde 1den kk ondalklsay ile arplr. rnein, yars iin 0,5 kat says ile arplr.

2.2.3. Dndrme

Rotate(dndr) komutu: Seilen nesneleri, temel bir nokta etrafnda istenilen a kadardndrr.

Kullanm:

Komut:Rotate Ksa yol: ro

Ara ubuu:

Kullanm:

Command: _rotate (Rotate komutu seilir) Current positive angle in UCS: ANGDIR=counterclockwise ANGBASE=0 Select objects: 1 found (Dndrlecek nesne seilir.) Select objects: (Entera basarak nesne seim ilemi sonlandrlr.) Specify base point: [Dndrme ilemi iin temel nokta seilir (A noktas).] Specify rotation angle or [Reference]: (Buraya a deeri girilebilir ya da

rnekteki gibi dn as mouse ile iaretlenerek F8 tuu aktif iken 90 derecebelirlenmitir.)


33/166

27

Resim 2.8: Rotate komutunun kullanm

Pf noktas: Elektrik-elektronik projelerde uygulanan izgilerin genellikle 90-180-270derecelerle dndrlmesi gerekir. Bunu F8 fonksiyon tuu ile yaplabilir. Rastgele dndrmeiin F8 tuuna tekrar baslr.

2.2.4. Kopyalama

Kopyalama(copy) komutu: Seilen nesnenin bir ya da birden fazla kopyas n seilennoktalarda oluturur.

Komut:Copy Ksa yol: C

Ara ubuu:

Kullanm: Command: _copy (Copy komutu seilir) Select objects: 1 found (Kopyalanacak nesne seilir. rnein,izgi) Select objects: (Entera basarak nesne seimine son verilir.) /Multiple: [Temel noktay belirlenir (A

noktas)] Second point of displacement: [Temel noktaya gre kopya nesnenin yerini

belirlenir (B noktas).]

Resim 2.9: Kopyalama komutu kullanm

2.3. izgi Biimlendirme

izgi biimlendirme ilemi Resim 2.2 de gsterilen "properties" ara ubuu ileyaplr.


34/166

28

Kullanm:

Biimlendirme yaplacak izgi ya da izgiler mouse ile seilir. stenen renk tklanr, daha fazla renk iin "Select color" ikonuna t klanr ve

dier renklerin olduu pencere alr. Buradan istenen renk veya renkler OKikonu ile aktif edilir(Resim 2.10).

izgi tipi aktif edilir(Burada kesikli-kk noktal izgi aktif edilmitir.). izgi kalnl seilir.Hangi seim mouse ile yaplrsa hemen aktif olur.1 numaral izgi bu seimlerden sonra 2 numaradaki hli almtr.

Resim 2.10: izgi renk seimi ve izgi biiminin deitirilmesi

2.4. Birden Fazla izgiyi Gruplama

Komut: Groupizimdeki nesneleri birbirine balama veya bir arada tutmaya yarayan bir komuttur.

Kopyalama veya tamalarda kolaylk salar.

Kullanm: Command: Group Object grouping diyalog kutusu alr. Grup ismi yazlr. Create Grup ikonu tklanr. Mouse ile gruplandrlacak izgiler seilir. OK ile ilem tamamlanr.

Grup ilemi yaplan tm izgiler beraberce seilir, kopyalanr, tanr ve silinir.

2.5. izginin Kullanld Yere Gre Uygulamalar

Elektrik-elektronik proje izimlerinde her bir cihazn ayr bir sembol vardr. Ayrcabu cihazlarn balant hatlar da projelerde kapal ema olarak gsterilir.


35/166

29

Elektrikli cihaz balantlar kullanldklar yere, besleme gerilimlerine, alma

prensiplerine gre ayr izgi eitleri ile gsterilir.Elektrik tesisat projelerinde topraklama, linye, sorti, telefon, televizyon hatlar gibihatlarn izimleri standartlamtr. Fakat kapal devre kamera sistemleri, yerel a balants(data) hatlar gibi zayf akm tesisatlarnn cihaz gsterimleri standartlam olsa da balanthatlarnn izimleri henz bir standart hline gelememitir. Bunlarla ilgili izim ve almalarilgili renme faaliyetlerinde ilenecektir.

Aada baz standartlam izgi stilleri ve kullanld yerler gsterilmitir.

ekil 2.1: Elektrik tesisatlarnda kullanlan baz izgi stillerinin gsterimi

2.6. Norm Yaz (socpeur) Ekleme

CAD program da izim ekranna yaz ekleme "text" komutu ile yaplr. Yaz yazmakiin program bir izim penceresinin iaretlenmesini ister. Yaz bu izim penceresi iineyazlr.

Komut:Text Ksa yol: T

Ara ubuu:

Kullanm: Command: Text Specify first corner: Yaznn oluturulaca pencerenin ilk kesinin girilmesini

ister. Mouse ile iaretlenir. Specify opposite corner or [Height/Justify/Line spacing/Rotation/Style/Width]:

Pencerenin dier kesinin girilmesini ister. Mouse ile iaretlenir. Text formatting diyalog kutusu alr(Resim 2.11).Burada "word" gibi yaz editr programlarnda yapld gibi yaz stilleri, boyutlar,

renk seenekleri bulunur. Yaz bo alana yazlr.

Norm yaz iin yaz fontlarndan ISOCPEUR fontu seilir(Resim 2.12).


36/166

30

Resim 2.11: Text diyalog kutusu

Resim 2.12: Norm yaz yazma

2.7. Doruya Dik izme

2.7.1. zerindeki Bir Noktadan Dik izme

CAD program ortamnda izim yaparken el ile izimde olduka zorlanlan bazilemler gerekli komutlar kullanlarak kolayca yaplabilir. Bir dorunun orta noktasndan dikkma, dikme inme gibi teknik resim ilemleri "Object Snap -OSNAP" komutu ile kolay birekilde uygulanr.

Osnap komutu: izim esnasnda, tanmlanan noktalardan objelerinyakalanmasn salayan komuttur.

Kullanm: Command: Osnap Ksa yol: os Ara ubuu: Object snap ara ubuu aktif edilerek kullanlr.

Osnap ayar penceresini atktan sonra istediimiz noktalarn izim esnasndatanmlanabilir olmas iin o noktann sol tarafndaki kutucuu iaretlemek gerekir.Tanmlanabilirliinin de kapatlmas iin iareti kaldrmak gerekir. Select All butonu iletek seferde tm noktalar iaretlenebilir, Clear All butonu ile de tek seferde iaretli olan tmnoktalarn iareti kaldrlabilir.


37/166

31

Resim 2.13: Object snap diyalog kutusu

Elektrik-elektronik projeleri hazrlanmasnda ihtiya duyacamz yakalamaseenekleri ve grevleri yledir:

Endpoint: Bir doru parasnn u kelerinin yakalanmasn salar. Midpoint: Bir doru parasnn orta noktasnn yakalanmasn salar. Center: ember veya yaylarn merkezinin yakalanmasn salar. Intersection: Birbirini kesen iki objenin kesiim noktasnn yakalanmasn

salar. Extension: Bir izgi veya yayn u noktalarnn kendi uzantlarnda hizasnn

yakalanmasn salar. Perpendicular: En son tklanlan noktann dik olarak temas ettii noktann

yakalanmasn salar.

"Perpendicular" yakalama arac ile bir dorunun orta noktasndan dikmenin naslkld grlsn.

Line komutu ile izgi izilir. Osnap ile yakalama ayarlarndan "midpoint" ve "perpendicular" seenei

iaretlenerek aktif edilir. Tekrar line seilir ve ilk izginin orta noktasna doru mouse srlr. izginin

orta noktas(midpoint) otomatik olarak yakalanr(ekil 2.2). Daha sonra mouse tklanarak yakalama noktas onaylanr.

Klavyeden dikme izgisi ls girilerek (50-100 gibi) izim tamamlanr. Tamdik izme iin F8 fonksiyonu aktif olmaldr.


38/166

32

ekil 2.2: Osnap ile dorunun orta noktasnn otomatik olarak yakalanmas

ekil 2.3: Dikmenin izimi

Pf noktas: Yakalama seeneini aktif-pasif olarak deitirmek iin F3 tuukullanlr.F3 aktif ise osnap yakalama zellikleri aktr.

2.7.2. Dndaki Bir Noktadan Dik izme

Bir doruya dndaki bir noktadan dikme izmek iinde yine osnap seeneklerinden"perpendicular" aktif olmaldr.

ekil 2.4teki gibi bir A noktasndan Line komutu ile bir izgiye dikme inerken osnapotomatik olarak dik noktay yakalar. Mouse ile tklamak izimin tamamlanmas iinyeterlidir.

ekil 2.4: Dardaki bir noktadan doruya dikme inmek


39/166

33

2.8. Al Doru izme

CAD programnda a ynleri saa doru 0, sola doru 180 yukar doru 90, aadoru ise 270dir.Saat ynnn tersine doru a ilerler.

Kullanm: (@ Uzunluk < A)Bu yntemde, tanmlanan noktann orijine (kutup noktasna) uzakl ve noktann

orijin ile birletirilmesinden elde edilen dorunun yatayla yapt a tanmlanr . : @aralarndaki uzaklk < dorunun X ekseniyle yapt a

Command : L LINE Specify first point: 150,150 (izginin balang noktas seilir ya da

mouse ile iaretlenir.) Specify next point or [Undo]: @50


40/166

34

izmek iin okgenin merkezi, okgenin kiriler okgeni mi yoksa teetler okgeni mi

olduunun belirlenmesi, okgenin ka kesinin olduu, yarap veya kenar boyutununbelirtilmesi gereklidir.

Enter number of sides : 3 (okgenin bir gen olaca belirtildi.) Specify center of polygon or [Edge]: 100,100 (genin merkez noktasn

girmeyi bekler, klavyeden X-Y koordinatlar verilerek ya da mouse ileiaretlenerek seilir.)

Ya da

Specify center of polygon or [Edge]: E (Edge seenei aktif olursa kenar

uzunluu ile izim yapmay salar yani genin bir kenarnn uzunluu girilir.)

Enter an option [Inscribed in circle/Circumscribed about circle] : Enter(genin merkezi dairesel izginin iinde mi dnda m olacak sorusu Enter ileonaylanr.)

Specify radius of circle: 50 (geni etrafndaki oluturan dairesel emberinyarapn sorar.)

Polygon komutu ile altgen izimi:

Command: POL

Enter number of sides : 6 Specify center of polygon or [Edge]: E -enter Specify first end point of edge: ( mouse ile nokta seilir ya da koordinat girilir.

okgenin kenarnn ilk noktas girilir.) Specify second endpoint of edge: 40 (okgenin kenarnn ikinci noktas yani

kenar uzunluu girilir.)Bylece bir kenar uzunluu 40 birim olan bir altgen izilmi olur(ekil 2.6).

ekil 2.6: Altgen izimi


41/166

35

2.9.1.2. Dikdrtgen ve Kare izimi

Komut: Rectangle Dikdrtgen izimi iin kullanlr. Ksa Yol: rec

Ara ubuu:

-Specify first corner point or

[Chamfer/Elevation/Fillet/Thickness/Width]: ( Dikdrtgenin ilk kesininseilmesini ister.)

-Specify other corner point or [Dimensions]: (Dikdrtgenin dier kesininseilmesini ister.)

dimensions seenei: (Kenar boyutlarn vererek dikdrtgen izmek iinkullanlr. )

-Specify length for rectangles : 50[Dikdrtgenin uzunluunu girmeniziister (X yn).]

-Specify width for rectangles : 50[Dikdrtgenin geniliini girmenizi ister(Y yn).]

Bu ekilde 50 x 50 birim boyutlarnda bir dikdrtgen yani kare izilmi olur.

-Specify other corner point or [Dimensions]: (Dikdrtgenin hangi eksendeolacann belirtilmesini ister. Rotation ile dndrlr.)

chamfer seenei: dikdrtgenin kelerini pah krarak izmek iin kullanlr.

-Specify first chamfer distance for rectangles : ( lk pah krmamesafesinin girilmesini ister.)

-Specify second chamfer distance for rectangles : (kinci pah krmamesafesinin girilmesin ister.)

Elevation: boyutlu izimde, tanmlanan elevation, alma dzlemi yksekliindedikdrtgen izmek iin kullanlr.

Thickness: izilen dikdrtgeni girilen kalnlk kadar ykselterek 3B snr yzeyleroluturmak iin kullanlr.

Fillet: Dikdrtgenin kelerinden yuvarlama yapmak iin kullanlr.

Width: izgi kalnln deitirmek iin kullanlr.


42/166

36

ekil 2.7: Fillet 10 birim yuvarlama seenei ile izilmi dikdrtgen

2.9.2. Yay ve ember izimi

2.9.2.1. Yay izimi

Komut: arc yay izme ilemi yapar.Ksa yol: a

Ara ubuu:

Kullanm:

Komut: arc

Center/: (yayn balang noktasna girilir.)

Center/End/: (Yayn geecei ikinci noktaya girilir.)

End point: (Yayn biti noktasna girilir.)

Dier seenek

Center/: Komutu srasnda c yazarak yayn merkezi belirlenebilir.

Komut: arcCenter/: c (Center komutuna girilir.)

Center: (Yayn merkezi girilir.)

Angle/Length of chord/: (Buradan a yazarak yayn asbelirlenebilir ya da L yazarak yayn uzunluu belirlenebilir.)


43/166

37

ekil 2.8: Biti noktasn seerek yay izme

2.9.2.2. ember izimi

Komut: circle ember izme ilemi yapar.

Ksa yol: c

Ara ubuu:

Kullanm:

Komut: circle3P/2P/TTR/: (emberin merkez noktasna girilir.)Diameter/: (emberin yarapna girilir, d seenei ile ap da

girilebilir.)command:c

3P/2P/TTR/: 100,100Diameter/: 100

Bylece merkezi 100,100 olan ve 100 birim yarapl bir ember izilir.

ekil 2.9: 100 birim yarapl ember izimi

2.9.3. Geometrik ekilleri Tama, Boyutlandrma, Dndrme, Kopyalama,Biimlendirme ve Gruplama

2.9.3.1. Tama

ekil 2.9daki emberi 200 birim +X ynnde tama ileminin gerekletirilmesi:


44/166

38

Command: _move (Move komutu seilir.)

Select objects: 1 found [ember seilir ekil 2.10).]

Select objects: (Entera basarak nesne seme ilemi sonlandrlr.)

Base point or displacement: 200 (F8 tuu aktif iken mouse +X ynnde kaydrarakdeer girilir.) ember 200 birim saa tand, emberin yeni merkezi 300,100 noktas oldu.

ekil 2.10: Move komutu ile bir emberin tanmas

2.9.3.2. Boyutlandrma

ekil 2.10daki emberin yar yarya kltlmesi:

Command: _scale (Scale komutu seilir.)

Select objects: 1 found (ember seilir.)

Select objects: (Entera basarak nesne seimi bitirilir.)

Specify base point: 0.5 (Referans noktas seilir.)

Specify scale factor or [Reference]:0.5 (izimin lei%50 kltlr.)

ekil 2.11: Scale komutu ile bir emberin kltlmesi


45/166

39

2.9.3.3. Dndrme

CAD Program de nesnelerin dndrlme ilemi rotate komutu ile gerekleir.

50 x 30 boyutlarnda bir dikdrtgenin 90 dndrme ilemi yaplmas:

Command: rec rectangle ile dikdrtgeni izilir.

-Command: rotate (Dndrme komutu girilir.)

-Select objects: (Nesnelerin seilmesi istenir.)

-Select objects: ( 1 found ka adet nesne seildiini gsterir.)-Select objects: (1 found,3 total her seilen yeni nesne saysn ve toplam seilen

nesne saysn gsterir.)

-Specify base point: ( Nesnenin dndrlecei merkez noktay sorar.)

- Specify rotation angle or [Copy/Reference] : 90 (Nesnenin dndrlecei aysorar.)

Bir deer girilebilir veya ekranda istenilen dndrme as grlerek iaretlenebilir.

Bu aamada eklin kendisi kalsn, kopyas alnp onu dndrsn isteniyorsa parantez iindekiCopyi aktif hle getirip ondan sonra bir deer girilebilir veya ekranda istenilen adndrme grlerek iaretlenebilir.

Pf noktas: F8 tuu ile a girmeye gerek kalmadan 90-180-270 derece dndrmeilemi yaplabilir(ekil 2.12).

ekil 2.12: Rotate komutu ile bir dikdrtgenin dndrlmesi

2.9.3.4. Kopyalama

Nesne kopyalama ilemleri copy komutu ile yaplr.

ekil 2.12de 90 dndrlen dikdrtgenin bir kopyas yaplsn.


46/166

40

Command: _copy (Copy komutu seilir.)Select objects: 1 found (Kopyalanacak nesne seilir-dikdrtgen-)

Select objects: (Entera basarak nesne seimine son verilir.)

/Multiple: (Temel noktay belirlenir. )

Second point of displacement: (Temel noktaya gre kopya nesnenin yeri belirlenir.)

ekil 2.13: Copy ile nesne kopyalama

2.9.3.5. Biimlendirme

Biimlendirme ilemi "Properties" ara ubuu ile gerekletirilir.

Kullanm: Nesne seilir. Renk seilir.

izgi stili seilir. izgi kalnl seilir.

2.9.3.6. Gruplandrma

Birden fazla ember, izgi, dikdrtgen gibi nesneleri gruplandrmak iin "Group"komutu ise gruplandrma yaplr. Seilen nesneler bir blok hlinde hareket ettirilipkopyalanabilir, tanabilir.


47/166

41

Kullanm:

Command: Group Grup ad verilir. Mouse ile grupta bulunacak nesneler belirlenir. OK ile ilem tamamlanr.

2.9.4. Norm Yaz Ekleme

Bir nesne iine ya da dna test komutu ile yaz eklenebilir ve biimlendirilebilir.

Nesne iine yaz eklerken F3 tuunun aktif olmas ve nesnenin snrlarnn seilmesi

yaznn eklin istenilen yerinde olmas iin kolaylk salar.

ekil 2.14: Dikdrtgen iine norm yaz yazlmas

2.10. Geometrik ekillerin llendirilmesi

CAD Program de llendirme ilemi "Dimension" men ve seeneklerinden yaplr.Ana men-Dimension men yolu ile ya da Dimension ara ubuu mensndenllendirme aralarna ulalabilir. Bunlarn isim ve grevleri yledir:

ekil 2.15:Dimension ara ubuu mens1. Linear Dimension: Dorusal (yatay ve dey) llendirme yapar.2. Aligned Dimension: Hizal llendirmedir. Yatay izgiler llendirilir.3. Arc Lentgh : Yay uzunluu llendirme ilemi yapar.3. Ordinate Dimension: Koordinat llendirme yapar.4. Radius Dimension:Yarap llendirme yapar.5. diameter Dimension: ap llendirme6. Angular Dimension: Asal llendirme7. Quick Dimension: Hzl llendirme ilemi yapar.8. Baseline Dimension: Ortak balang noktasndan farkl noktalar llendirme

yapar.9. Continue Dimension: Birbiri ardna devam eden noktalar llendirme yapar.


48/166

42

10. Center Mark: Merkez noktasn iaretleme yapar.

11. Dimension Edit: llendirmeyi dzenleme ilemi yapar.12. Dimension Text Edit: llendirme yazsn dzenleme ilemi yapar.13. Dimstyle Control: l stili dzenleme ilemi yapar.14. dimension Style: llendirme stili dzenleyicisini aar.

Dimension mensnde ok eitli llendirme ve edit (dzen) olanaklar vardr.Elektrik-elektronik projeleri hazrlanrken en ok kullanlan l stilleri ekil 2.16dagsterilmitir.

ekil 2.16: Baz l uygulamalarnn yapl

Pf noktas: llendirme yaparken CAD program l eidini, izgi kalnlnbylayer olarak tanmlar. Bu llerin, izgilerin ayrlmasn ve grntlenmesinizorlatrabilir(ekil 2.17). Bu durumda kiiye nesne, l, yaz gibi izim unsurlarn

dzenlemek der. Bunu ne dzenlenmek isteniyorsa onun zerine mouse ile ift tklanarakalacak "Properties" diyalog kutusundan yaplabilir.

Yukardaki l izgileri bu ekilde dzenlenmitir. ekil 2.16da ise ikinci ekil olandikdrtgenin dzenlemeden nceki grn verilmitir.ift tklamadan sonra ekil2.18deki diyalog kutusu alr ve burada yaz, izgi stili, kalnl gibi tm zelliklerdeitirilebilir. Bu CAD Program ortamnda yaplacak tm izimler iin geerli bir yoldur.

ekil 2.17: l izgilerinin dzenlenmeden nceki grn


49/166

43

ekil 2.18: Properties diyalog kutusu

2.11. Katman (Layer) Dzenleme

2.11.1. Katmanlar ve zellikleriKatmanlar, zerlerine eitli izimler yapp st ste koyduunuzda tek bir izim

hlinde grlen asetatlara benzeyen sistemin CAD Program versiyonu olarak tanmlanabilir.

Projeler hazrlanrken saydam ktlar zerine izim yapyor gibi dnlmeli ve herbir katmana istenilen zellikler atanarak kontrol edilebilmelidir. izgi rengi, izgi stilleri,izgi kalnlklar buradan kontrol edilecektir. rnein, bina duvarlar bir katmanda, pencereve kaplar dier katmanda ve elektrik tesisat ayr bir katmanda vb.

Katmanlar zerinde alabilmek iin "Layers" ara ubuunun aktif edilmesi

gerekir(Resim 2.14).

Resim 2.14: Layers ara ubuu

Katmanlar zerinde alrken ilgili katmana ait izgi eidi, izgi stili, rengi gibi birok zellii tantlarak izimlere yn verilebilir.


50/166

44

2.11.2. Katman Seme

izim srasnda hangi katmanda allmak istenirse Layers ara ubuundan aa oktuuna baslarak alacak katman listesinden herhangi bir tanesine mouse ile tklanarak seimyaplr(Resim 2.15).

Resim 2.15:Elektrik isimli katmann layers ara ubuunda etkinletirilmesi

2.11.3. Katman Ayarlar

2.11.3.1. Katman Oluturma

Layers ara ubuundan Layer Properties Manager ara ubuu tklandnda iletiimve kontrol kutusu alr.

Command: Layer

Yeni bir izime balandnda 0 isimli bir katman otomatikman oluur. Bu katmanizim esnasnda silinemez. Yeni bir katman oluturulup gncel hle getirilmedike izilentm objeler bu katmanda izilmi olur. Ancak iyi bir proje tasarmcs ve teknik elemanmuhakkak kendi ayarl katmanlarn oluturmaldr.

New Layer ile yeni bir katman alr. Katmana isim verilir.

lk katman proje kapa olsun. Bu, kapan tm yaz ve izim zelliklerini lokal olarakkontrol edilmesini salayacaktr(ekil 2.19).

2.11.3.2. Katman zelliklerini Ayarlama

Tm CAD program nesnelerinin renk, izgi tipi ve izgi kalnl zellikleri programtarafndan varsaylan deer olarak By Layer deerine atanr. Bu da nesneye rengini, izgitipini ve izgi kalnln katmandan al! anlamna gelmektedir. Kullanc her nesneyi ilgilikatmanda izer ve renk, izgi tipi ve kalnl iin katman zelliklerini deitirir.

Yeni katman oluturduktan sonra bu katmana ait izgi tipi, rengi gibi zellikler alanLayer Properties Manager diyalog kutusunda yaplr.


51/166

45

Bu diyalog kutusu ile yeni bir katman oluturma (new), gncel katman deitirme

(current), katman silme(delete), detaylarn gsterilip/ gsterilmemesi (show/ hide details),filtreleme (filter), oluturulan katmann zelliklerini deitirme gibi ilemler yaplabilir.

Yeni katman ayar ana aamada yaplr. New Layer ile katman oluturma, katmanaisim verme ve ayarlar(ekil 2.19)

ekil 2.19: Katman oluturma ve ayarlar


52/166

46

UYGULAMA FAALYET

Bu uygulama faaliyeti sonunda bilgisayar destekli izim program ile temel teknikresim geometrik izimlerini yapnz.

Temel geometrik izimleri ekil 2.20de belirtilen ekilde ve llerde yapnz.

lem Basamaklar neriler

izim ekrann (penceresini) anz. alma dzeninizi ayarlaynz ve

tertipli, dzenli olunuz.

eitli geometrik izimler yapnz. rendiiniz geometrik ekillerin

izimlerini yapnz.

alma sayfasna norm yaz ekleyiniz. eitli yaz font ve renkler ile

almalarnz yapnz. Dik ve al doru iziniz.

iziminizi ll yapnz, rastgeleizim yapmaktan kannz.

Temel geometrik ekilleri iziniz. ekil 2.20de verilen ekillerin

izimlerini llere uygun olarakyapnz.

izdiiniz geometrik ekillerillendiriniz.

llendirme ara ubuunu aktifediniz.

Katman (Layer) oluturunuz vezelliklerini ayarlaynz.

Birden fazla katman oluturarak renk,izgi stili ayarlarn yapnz.

izimlerinizin ktsn alnz.

izimlerinizin ktsn alrken

yazcnza uygun olarak kt boyutunu

UYGULAMA FAALYET


53/166

47

ayarlaynz.

Program kapatarak knz.

Sa st kedeki kapatma ikonundanilemi gerekletiriniz.

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iinEvet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. izim ekrann aabildiniz mi?2. Geometrik izimleri yapabildiniz mi?3. alma sayfasna norm yaz ekleyebildiniz mi?4. Dik ve al dorular izebildiniz mi?5. Temel geometrik izimleri yapabildiniz mi?6. izdiiniz ekilleri llendirebildiniz mi?7. Katman oluturarak ayarlarn yapabildiniz mi?8. iziminizin ktsn alabildiniz mi?9. Program kapatarak programdan kabildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnzEvet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.


54/166

48

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Oran belirterek bytp kltme yapabildiimiz komuttur?A) PanB) WindowC) ScaleD) Extent

2. Aadaki komutlardan hangisi ile nesne kopyalama ilemi yaplr?A) MoveB) Copy

C) LineD) Mirror

3. Layersda hangisi yoktur?A) RenderB) KilitlemeC) izgi kalnlD) izgi tipi

4. Dzenleme komutlar hangi mendedir?A) View

B) ModifyC) FormatD) Text

5. Hangisi ile al lelendirme yaplr?A) ScaleB) RotateC) BaseD) Angle

6. Hangi komutla yeni bir cisim oluturulamaz?

A) LineB) PolygonC) ArcD) Move

7. izilen bir nesneyi 5 kat byltmek istenildiinde ne yaplmaldr?A) Scale den 5/1B) Stretch den 5/1C) Scale den 1/5D) Stretch den 5/1

LME VE DEERLENDRME


55/166

49

8. CAD programnda gen, begen gibi okgenleri izmeyi salayan komut

aadakilerden hangisidir?A) PolylineB) MultilineC) PolygonD) Move

9. Aadakilerden hangisi ile 100 birim uzunluunda ve 60 derece al izgi izilir?A) 100


56/166

50

RENME FAALYET3

CAD programnda alan/dalnz ile ilgili meslek resmi projelerini hazrlayabileceksiniz.

evrenizde elektrik tekniker veya mhendislik brolarndan alacanz

uygulanm ve onaylanm proje rneklerini okulunuzda retmen ve

arkadalarnz ile inceleyiniz.

Alan/dalnz ile ilgili hangi ilemlerin projelendirilmesi gerekir. Snfnzda

tartnz.

Elektrik Tesisleri Ynetmelii ,Kuvvetli Akm Tesisleri ve Topraklama

Tesisleri Ynetmelikleri, Elektrik Proje Hazrlama Ynetmeliklerini

inceleyiniz.

3. MESLEE ZEL PROJE ZMBu renme faaliyeti ve uygulamalar mevcut ve yrrlkteki ynetmelik, standart ve

genel artnamelere gre yaplacaktr.

3.1. Aydnlatma Projesi izimi

3.1.1. Proje Kapann Hazrlanmas

Bir elektrik tesisat projesinde elektrik tesisat projelerinin en banda bulunmasgereken proje kapa, ilgili projenin zeti mahiyetindedir.

Proje kapanda aadaki unsurlar bulunmaldr: Projeyi hazrlayan ve onaylayan kii ya da kiilerin adlar soyadlar, imzalar,

meslek unvanlar, diploma numaralar, tarih ve say, oda kayt sicil numaralarbulunur.

Projeyi onaylayacak kii, kurum ya da kurulularn onay yerleri, proje onaygeerlilik sresi, proje kapann dier bir ksmnda bulunur.

Konut veya bina ile ilgili yap sahibinin ad, soyad, binann adresi, ada, parselnumaralar, kat says, alan, projede hesaplanan kurulu gc, talep gc, izimlei bulunmaldr.

CAD program izim ortam ve ekran kullancya ok byk projeleri hazrlanmasnaimkn verir. Byk bina, alan, meydan hatta bir ehrin planlar tek bir izim ortamna

ARATIRMA

AMA

RENME FAALYET3


57/166

51

yerletirilebilir. Yani 1 mmlik bir izgi de ekrana izildii gibi 1 kmlik bir izim de ayn

ekrana uygulanabilir.Proje kapa CAD program ortamnda izmeye balamadan nce projenin ard sra

gelecek izim ve uygulamalarn btn olduunu hatrlayarak ve modl sonunda komple birproje ortaya kacan gz nnde bulundurarak baz n ayarlar yapmak gerekmektedir.

CAD programn atmzda program Drawing1 ismini otomatik atad bir dosyaaar.

Proje istenilen bir kayt alanna, atanacak bir isimle farkl kaydedilir. Bylece sonrakiaamalarda projeye ulamak daha kolay olacaktr.

File Save As komutu ile projeye yeni bir isim verilerek ve kayt yerini seerekileme balanr.

Projeyi gvenli bir alana kaydettikten ve isim verdikten sonra kapak iziminebalanabilir.

Projeye balamadan nce Layer (katman) ayarlarn yapmak gerekmektedir. nkprojeyi hazrlarken saydam ktlar zerine izim yapyor gibi dnmeli ve her bir katmanaistenen zellikleri atanarak kontrol edebilmelidir. izgi rengi, izgi stilleri, izgi kal nlklarburadan kontrol edilecektir.

lk katman proje kapa olsun. Bu kapan tm yaznn ve izim zelliklerinin yerelolarak kontrol edilmesini salayacaktr(ekil 3.1).

ekil 3.1: Proje kapa katmannn oluturulmas


58/166

52

Projelerin kts plotter (vektrel yazc) ile alnmaktadr. Elektrik projeleri ve

mimari projeler cm leinde izilir ve genel olarak 1/50 kt ile allmaktadr. 1 birimlikizgi ktta 1 cmye karlk delir. Yani CAD programnda 50 birim izilen bir izgi, 1cmolarak kt alnr. 1050 olarak izdiimiz izgi 1050/50 =21 cm

Byk projelerde ise bu 1/100 olabilmektedir. kt da proje kapann ls A4kt boyutunda yani 210 x 297 mm olmaldr. Bu sebeple CAD program da projeninkapan izmeye balarken kenar lleri 1/50 lei iin 1050x1480 birim olarak izilir.1/100 iin 2100x2970 izilir.

1/50 iin 1050 1/100 iin 2100

ekil 3.2: Proje kapa d erevesi lleri

izim aamalar u ekilde gerekleecektir:

Proje kapann d erevesini line komutu ile izilir.

Specify first point: 0,0 ile izim paftasnn X,Y eksenine gre tam balangnoktasndan izime balanm olunur. Yani proje kapann sol alt kesi tam koordinatsisteminin balang noktasna oturmu olur.

Kapak bal iin firma ad blm izilir.

Firma ad, unvan, adresi varsa logosu eklenir. Bilgi kutular izilir ve doldurulur.

Bilgi kutular farkl yntemle ya da bu yntemin karma ekilde kullanm ileizilebilir.


59/166

53

I. Yntem

LNE komutu ile tek tek tm blmeleri izilebilir.

II. Yntem

OFFSET komutu ile seilen izgiyi 20-25 birim telenerek kopyalanabilir.

Command:Offset Enter

Specify offset distance or [Through]: 25 Enter telenecek mesafeyi sorar, 25yazlmaldr.

Select object to offset or: Enter paraleli oluturulacak nesne seilir(ekil 3.3).

Mouseun sol tuuna tklanarak seilen izgiyi 25 birim teye paralel olarakkopyalanm olunur.

Bu ller standart ller deildir. Proje kapan esnek ve temel kurallara riayetederek tasarmnda znellik salanabilir. Firma ismi, adresi belirlenecek biimdedzenlenebilir(ekil 3.4).

Offset komutu ilerideki ilemlerde zellikle linye hatlar iziminde olduka kolaylk

salayacaktr.

I. Yntem

izgileri kopyalama yntemidir. Yatay ve dikey olarak ve F8 (dik hareket) ksayolunu kullanarak izgiler istenen yne tanr ve kopyalanr.


60/166

54

ekil 3.3: Offset komutu kullanm

ekil 3.4: Firma bilgi ksmnn hazrlanmas


61/166

55

Bilgi kutular hazrlandktan sonra Text komutu ile yaz sitili ve lsn

seerek gerekli bilgi alanlarn doldurulur. Proje kapa ekil 3.5teki gibi genelbilgiler girilmi olarak ve proje ile ilgili zel bilgiler girilebilecek ekilde hazrolmaldr.


62/166

56ekil 3.5: Proje kapann hazrlanma aamalar ve son hli


63/166

57

3.1.2. indekiler

zellikle enerji nakil hatlar ve orta gerilim projelerinde kt ilemleri birden fazlakt zerinde yapldndan dolay, proje kapandan hemen sonra iindekiler mensdzenlenmektedir.

indekiler mens projelendirmenin hangi sralamada yapldn gsterir birerrehberdir.

ekil 3.6 da grld gibi projenin kapann hemen yanna yine A4 kt ktllerine riayet edilerek TEXT komutu ile dzenlenir. izimler yaplrken de bu sralamayariayet edilerek proje tamamlanacaktr.

ekil 3.6: indekiler ablonunun hazrlanmas

3.1.3. Projede Kullanlan Semboller Tablosunun izilmesi

Elektrik tesisat sembolleri, tesisatta kullanlan tablo, alter, anahtar, priz gibi elektrikalt malzemelerinin ve cihazlarnn standartlam ekiller hlinde gsterilmesidir. ekillerinstandartlam olmas nemlidir. Sebebi de projeyi izen, kontrol eden, uygulamasn yapanve uygulamay kontrol eden tm teknik ve fen adamlarnn ayn semboln ayn cihaz veyaalt malzemesine ait olduunu anlamalar gerektiidir. Bu sebeple projede kullanlan sembolve iaretlerin herkes tarafndan anlalabilmesi iin projeye sembol listesi ya da iaret listesidenilen blm eklenir.


64/166

58

lkemizde elektrik tesisat malzemelerinin gsterimi birok gelimi ve gelimekte

olan lkeler gibi genel olarak standartlamtr. Projeye zel olarak kullanlacak bir cihazveya alt malzemesi varsa bu semboller de yaplacak iaret/sembol tablosuna eklenir.

Semboller tablosu iin yine A4 kd boyutunda ve proje kapa lsnde bir tablohazrlanacaktr. Bu tabloya projede kullanlacak semboller izilmelidir. Eer proje izimindeizilmesine zel bir malzeme olursa o tablonun altna eklenebilir.

Sembol tablosu aadaki gibi gerekleir.

Proje kapann hazrlanmas blmnde olduu gibi A4 boyutunda tablonun ana hattizilmelidir(ekil 3.7).

Commdand: Line

Tablonun yatay ve dikey izgileri iin iki yntem kullan labilir. Offset ile izgi teleyerek ve paralel kopyalayarak Copy ile seilen izgiyi kopyalayarak

Bu ekilde 40 veya daha fazla sembol izilecek kadar bir tablo hazrlanr(ekil 3.7).

Birinci satrdan itibaren sembol ve anlamlar ekil 3.8deki gibi hazrlanr.

ekil 3.7:Sembol cetvelinin hazrlanmas

Ana datm tablosu ve tali tablolar izilirken tarama ilemi yapmak gerekecektir.Dikdrtgen izildikten sonra line komutu ile kelerden apraz izgi atlr ve hatch komutu

ile tarama yaplr.


65/166

59

Tablodaki bo alanlar istenildiinde yeni sembol ve anlamnn istee gre

hazrlanabileceini gstermek iin braklmtr. Proje zelliine gre zel uygulamalarda eksemboller konulabilir(ekil 3.8).

Semboller, proje kts alnrken en sonda bulunur. Projede ncelikli olarak izmeninsebebi bu sembollerin kopyalanarak projenin her alannda kullanlabilecek durumagelmesidir.

ekil 3.8: Sembol tablosu


66/166

60

3.1.4. Vaziyet Planlarnn izilmesi

Vaziyet planlar, imar edilecek ya da edilmi bina, yol, park, bahe gibi yerlerinlekli krokilerinin belli bir lek dhilinde izilmesidir.

Elektrik tesisat planlarnda ise enerji alnacak binann konumunu, yap enerji balanthattnn yolunu ve geecei yeri, enerji alnacak direk ya da menholn konumunu gsterenizimlerdir.

Vaziyet planlar projenin en nemli unsurlarndandr. nk daha yap inassrasnda, yapya nereden enerji verilecei, telekomnikasyon hatlarnn balantlarnn naslve nereden montaj edilecei belirlenmeli ve inaat bittikten hemen sonra gerekli altyapnn

ilgili kurumlar tarafndan tamamlanm olmas gerekir.

Vaziyet plannn izimi:

Vaziyet planlar genel olarak 1/200 ila 1/1000 leinde hazrlanr. Belediyelerinimar planlar genel olarak 1/1000 olduu iin uygulama bu ekilde yaplacaktr.

Arsalarn konumlarna ve vaziyet planlarna ilgili belediyenin 1/1000 lekli imardurum planlarndan ya da internetten ulalabilir.

izime iindekiler mensnn hemen yan bandan balanr.

Binamz 10 metre x 12 metre llerinde olduu kabul edilsin. Bu durumda 100x120birim olarak izilir. Bylece l 1/1000 hline gelmi olur(ekil 3.9).

Plan d erevesi izilir. Command : Line Balk VAZYET PLANI LEK 1/1000 eklinde ve Text komutu

kullanlarak yazlr. lek yazma ilemi kesinlikle ihmal edilmemelidir.


67/166

61

ekil 3.9: Vaziyet plan izimi

Yol, caddeler izilir. Arsa snr ve yapnn oturma plan izilir. Enerji alnacak direk, menhol ve yap balant hatt izilir. Son olarak arsann ada ve parsel numaralar yapnn hemen yanna yazlr.

3.1.5. Mimari Planlarn izilmesi

Elektrik tesisat projeleri imar edilecek ya da imar edilmi binalar zerindeuygulanacak tesis ve montaj esaslarn belirler.Bu sebeple projelerde temel referans noktas mimari planlardr. Elektrik projeleri bu plan

zerine yerletirir. Bina kullanm alan, amac ve ihtiyalara gre teknik artnamelere deuyarak izimler ve hesaplar yaplr.

Mimari projeler iki ekilde izilir.

3.1.5.1. Mimari Plan izim Esaslar

mar yaplacak yer henz arsa eklinde ise ve proje ayn zamanda bir ruhsat projesiolacaksa mimari proje, binann izimini yapan mimarlk brosu tarafndan hazrlanmtr.Mimari projenin DWG dosyas(cad dosyas) elektrik teknik brolarna ulatrlr. Elektrik fenadamlar bu mimarinin zerine elektrik tesisatlarn izerler.


68/166

62

Projenin mimari projesi yoksa genellikle bir binann elektrik abonelik ilemleri iin

gereklidir. rnein, bir i yeri nceden bir tekstil atlyesi iken torna atlyesinedntrlmek isteniyor. Bu durumda bir tadilat projesi izilir ve projede deien makinelerve gleri, tesisat gsterilir ya da mstakil abonesi olmayan bir evin elektrik aboneliinialmak iin bu uygulama gerekebilir. Bu durumda mimari projeyi de elektrik teknikelemanlar izecektir.

Mimari proje izilirken tm ller cm olarak birebir izilir. rnein, 4 metre x 5metre boyutlarndaki bir oda 400 cm x 500 cm olarak izilecektir. Proje plot edilirken yanikda aktarlrken 1/50 leinde 50 kat kltlm olarak kacaktr.

1/1 leinde karlm olsayd kt kdnn ls 4 metre x 5 metre olacaktr.

3.1.5.2. Mimari Plan izim Aamalar

Tek katl, bir bamsz blml bir konut projesi izimi zerinde allacak.

izime balamadan proje kapana layer alan gibi mimari plan iin yeni birkatman(layer) alsn.

Ara ubuklarndan Layer mensn seilir.New Layer seeneini tklanr.sim yerine MMAR PROJE yazlr.

Color seeneinden istenilen bir rengi seilir.Linetype seeneinden izgi kalnln ayarlanr. Bu kalnlk 0,18 ya da 0,20olmaldr.

Ok tuuna basp ilem tamamlanr.Mimari ile ilgili tm ilemler bu katman zerinde yaplacaktr(ekil 3.10).

ekil 3.10: Mimari plan layeri

Bu katmanda alrken tm izgiler Properties mensnden renk deitirmediktensonra seilen renk (burada mavi) olacaktr.rnek projede 8 mt x 10 mt boyutlarnda bir konut uygulamas yaplacaktr.Siz, retmeninize de danarak mimari izim l ve biimini deitirebilirsiniz.

Projeye vaziyet plannn yanndan balanr.

lgili Komutlar:Line(izgi), Offset (tele ve kopyala), Trim (buda, kes), Chamfer (pah kr),

Copy(kopyala), Text (yaz)


69/166

63

D duvarlar 800 x 1000 olarak izilir.

Command: Line Offset ile izgi seilerek 20 cm telenir ya da copy ile 20 cm paralel

kopyalanr.(Genel olarak konutlarda d duvar kalnl 20 cm olur.)Chamfer komutu ile keler 90 derece krlr.

Command: Chamfer Enter

ekil 3.11: Chamfer komutu ile keden pah krma

Select first line or: lk izgi tklanr.

Select second line or: kinci izgi tklanr. Bylece keler 90 krlr(ekil3.11).

ekil 3.12: Mimari plann oluturulmas


70/166

64

duvarlar oda, mutfak, wc gibi ortamlarn boyutlarna gre izilir. Projede st

taraftaki iki oday eit olarak izilebilir. Bu llendirme mevcut bir bina veyaproje zerinde yaplyorsa llere uygun olarak yaplacaktr.Command:Line Odalarn kaplarn amak iin yardmc izgi kullanmak en kolay yntemdir.

oda kaplar genel olarak 90 cm, bina d kaplar 100 cm veya daha fazla olur.Bu lde ekildeki gibi kap amak iin klavuz izgileri izilsin.

Trim ile istenmeyen izgileri keserek kaplar alr.

Trim (Buda) komutu: Kesien nesnelerde istenmeyen fazlalklar budayaraksilmek amacyla kullanlr. Bu komut kullanlrken nce kesen kenarlar (Select cuttingedges...), sonra nesnelerin budanacak ksmlar (Select object to trim) iaretlenir.

Daha sonra odalardaki pencereleri mevcut yerlerine ekildeki gibi yine Linekomutu ile izilir.

Son dzenlemeler iin de yine trim komutu ile duvar birleme noktalar mimariproje standartlarna uygun olarak kesilir.

Binada balkon var ise o da tek izgi ile gsterilebilir. Bunu yaparken de hangiblmden balkona klacaksa kap amay unutmamak gerekir.

Mimari projede son olarak blm isimlerini Text komutu ile yazlr. Projeninaltna da hangi kat plan olduunu ve plan lei yazlr.


71/166

65

ekil 3.12: Mimari plann tamamlanm ekli

3.1.6. Yerleim Planlarn izilmesi

3.1.6.1. izim Esaslar

Mimari plan iziminden sonraki aama izilmi mimari plan zerine elektik tesisatplannn yerletirilmesidir. ekil 3.8de gsterilen, nceden izilen semboller projede uygunyerlere yerletirilmelidir.

Tesisat plan iziminde mevcut ynetmelik ve artnamelere uymak en byk referansnoktas olmaldr. Bundan sonra ise kullanc ihtiyalar, zel istekler yine ynetmelik veartnamelere uygun olmak kaydyla izimde rehberlik etmelidir.

Tesisatta montaj edilecek elektrik tesisat malzemelerinin yerlerini tespit edip izimebalamadan nce elektrik i tesisleri ynetmeliine gre proje izim kurallarnn bilinmesi

gerekir. Temel kurallar aadaki ekilde sralanabilir:


72/166

66

Bina saya tablosu elektrik datm irketi(Bundan sonra genel kullanm olarak

TEDA eklinde kullanlacak.) grevlilerinin rahata ulaabilecei binann ilkgiri blmne yerletirilir. Daire iinde linye hatlarn besleyecek sigorta kutusu(datm kutusu)

konulmaldr. Bina yap balant hatt girii, iletken kesiti ve iletken metraj gsterilmelidir. Tm linye hatlar 2,5 mm2 kesitte, priz sortileri 2,5 mm2, k sortileri ise 1,5

mm2 olmaldr. Bir priz linyesine en fazla 7 adet priz balanabilir. Bir k linyesine en fazla 9 k sortisi balanabilir. Konutlarda bulak makinesi, amar makinesi ve frn iin uygun yerlere

mstakil olarak linye ekilir. Bu linyelerin gleri bulak makinesi iin 2500

W, amar makinesi iin 2500 W ve frn iin 2000Wtr.zel linyeler tesisatplan zerinde gsterilir. Binada varsa kalorifer, soba bacalarndan iletken geirilemez. Bu tip engeller

ktnda iletkenin tavandan monte edilecek borular ile geecei belirtilir. Anahtar ve prizler kaplarn al ynnn tersine yerletirilir. Tv, buzdolab konulacak yerlere bu cihazlara ait enerji giri prizi gsterilir. Proje zerinde uygun yerlere iletken kesitleri belirtilir. Linye numaralar yazlr. Lavabo, banyo, wc gibi nemli yerlere ve balkonlara etanj armatr ve priz

yerletirilmelidir. Bu yerlerde buat konulamaz gerekirse ek kutular d duvarakonulur.

Seilen lamba tip ve gleri proje zerinde belirtilir ve aydnlatma hesab ilegc ve aydnlatma iddetleri uygunluu kontrol edilir. Lambadan lambaya gei yaplmas durumunda, gerekesi belirtilecek ve uygun

klemensle balant olaca belirtilecektir. Konutlarda en az iki adet aydnlatma linyesi bulunmaldr. Bir buata drt balant ucu geebilecek, bu say aldnda kara buat veya ek

kutusu konulmaldr. Projelerde kullanlan tm pano ve datm kutular zel harf veya yazlarla

kodlanmaldr(ADP-T1 gibi).

3.1.6.2. izim ve Sembol Yerleimlerinin Yaplmas

Elektrik tesisat iin yeni bir layer(katman) alr(ekil 3.13). Layer izgi kalnl 0,40 ya da 0,50 olarak ayarlanr(Mimari plan izgilerinden

kaln olmaldr.). Saya tablosu(bina ana tablosu) bina giri blmne yerletir. Bina yap balant hatt izilir, iletken kesiti ve metraj yazlr. Sigorta kutusu (tali datm kutusu) daire ii ve giriteki ksma konulur. Ana tablo ile tali tablo aras hat izilir.


73/166

67

ekil 3.13:Elektrik Tesisat katmann hazrlanmas

Kaplarn al yn dikkate alnarak anahtar ve prizler yerletirilir. zel linyelerin prizler (amar makinesi, bulak makinesi, frn) mimari plana

veya mevcut uygulamaya gre yerletirilir( ekil 3.14).

ekil 3.14:Tesisat sembollerinin yerleimi

Bir sembol bir yerden baka bir yere kopyalamak kolay olsa da izim yaparken okkolaylk salayacak BLOCK komutlarnn kullanmna bir gz atlsn.

Uygulamalarda grlen zere bir anahtar, tablo gibi sembollerin iziminde birka ebulunabilmektedir. rnein, ana tablonun iziminde hem line hem de hatch(tarama)

komutlar ve izimleri kullanlr. Kopyalarken bir enin yanl seimi izene zamankaybettirebilir. te bu noktada block komutlar bir izim esini kolayca ararak uygunyere yerletirilmesine ve kopyalanmasna yarar.

Make Block: Bir izim esini isim vererek btn olarak kaydetmeye yarar.

Command: Make Block Name ksmna blok ismi yazlr(Sembol ismi)(ekil 3.15). Select objects tklanr ve mouse ile blok edilecek izim seilir(priz sembol). Pick point ile blok arldnda ilk yakalama noktas seilir(rnein prizin alt

izgisini orta noktas).

Insert Block: Blok yaplan bir izim esini armaya yarar.


74/166

68

Command: Insert block

Name ksmndan istenilen blok arlr(ekil 3.16).

ekil 3.15: Block komutu diyalog kutusu

ekil 3.16: nsert block ile sembol arma ilemi

3.1.7. Elektrik Hatlarnn izilmesi

Tesisat plannda tablo, anahtar, priz gibi cihazlarn yerleri tespit edilip yerleimiyapldktan sonraki aama linye ve sorti hatlarnn izimidir.

Linye: Kat datm sigortasndan priz veya k hattnda son balant buatna kadarolan

autocad proje çizim

Documents