autisme kennisnetwerk overijssel - diagnostiek · 2015. 1. 27. · ‘autisme spectrum stoornis’...
TRANSCRIPT
-
Diagnostiek voor volwassenen met (vermoeden van)
autisme spectrum stoornissenIntersectorale werkgroep diagnostiek volwassenen met ASS
Samenwerkingsverband Autisme Overijssel
April 2009
-
Colofon
Diagnostiek autisme spectrum stoornissen voor volwassenen
Uitgave van het samenwerkingsverband Autisme Overijssel
Eindredactie
Céline Toussaint, coördinator autismehulpverlening Overijssel
Ontwerp, opmaak en druk
Studio Wegener SpeciaalMedia
Onderdeel van Wegener Huis-aan-huisMedia bv
Met medewerking van
Afdeling Communicatie Dimence, Deventer
Oplagen
1000
April 2009
- 2 -
-
- � -
INHOUD
Voorwoord 4
1. Doelstellingvanderichtlijn 5
2. Doelgroep 5
3. Aandachtspuntenbijderichtlijn 5
3.1Richtlijnversusprotocol 5
3.2WiesteltdediagnoseASS? 5
3.3TijdsnormwaarbinnendediagnoseASSwordtgesteld 6
3.4Evaluatievanderichtlijn 6
4. Derichtlijn 6
4.1Case-finding1elijn–verwijzingnaardeGGZ 6
4.2Algemeneintake 6
4.3MultiDisciplinairOverleg(MDO) 6
4.4Specialistischonderzoek 7
4.5Tussenevaluatie 8
4.6AanvullendOnderzoek 8
4.7Verslag 9
4.8MultiDisciplinairOverleg(MDO) 9
4.9Behandeladvies 9
5. Schemadiagnostiekautismespectrumstoornissenvolwassenen 10
Literatuur 11
SamenwerkingsverbandAutismehulpverleningOverijssel 12
-
- � -
VOOrwOOrD
Op3oktober2007vonddewerkconferentie‘Deuitdaging,naareenintersectoraalprogramma
voormensenmetautismeinOverijssel’plaats.Deelnemersaandezeconferentiewarenbestuurs-
leden,managersenprofessionalsvanuitdeorganisatiesdiezichhebbenaangeslotenbijhet
samenwerkingsverbandautismeOverijssel.
Alséénvandebelangrijkstedoelstellingenvoor2008-2012werdindezeconferentiehetopstel-
lenvanrichtlijnenvoordiagnostiekvanautismespectrumstoornissen(ASS)voorjeugdigenen
voorvolwassenen,vastgesteld.Indeprovinciewordtdoormeerdereinstellingendediagnose
‘autismespectrumstoornis’doordeskundigengesteld.Hetisonvoldoendebekendwatde‘state-
of-the-art’isalshetgaatominstrumentenenwerkwijzeomdediagnoseASSgoedtestellen.
Deregionale,intersectoraleASSnetwerken(RIAN)inTwenteeninWest-Overijsselhebbenin
maart2007naaraanleidingvanderesultatenvandewerkconferentietweeintersectoralewerk-
groepeningesteld:eenintersectoralewerkgroepmetdeopdrachteenrichtlijndiagnostiekvoor
kinderenenjeugdigenmet(vermoedenvan)ASSoptestelleneneentweedeintersectorale
werkgroepomhetzelfdetedoenvoorvolwassenenmet(vermoedenvan)ASS.Portefeuillehouder
indezeisdeheerE.deVries,managerJeugd&AutismeDimence.
Voordesamenstellingvandewerkgroepzijnregionaleexpertsophetgebiedvandiagnostiekbij
(vermoedenvan)ASSbenaderduitverschillendegeledingen.
LedenvandewerkgroepdiagnostiekASSbijkinderenenjeugdigenzijn:
• Mw.J.Nieuwenhuis,kinder-enjeugdpsychiater’tCentrum,Dimence;voorzittervande
werkgroep
• Mw.C.Rolefes,GZ-psycholoogMediant,
• Mw.B.vanLaar,klinischpsycholooginopleidingDimence
• Mw.I.Terhalle,GZ-psycholoogMFC’tHoolt
• Mw.J.Duiven,gedragswetenschapper/praktijkleiderBureauJeugdzorgOverijssel
• Mw.R.Migchelbrink,GZ-psycholoogDimence
• Dhr.B.Nusselder,kinder-enjeugdpsychiaterKarakter
• Mw.C.Toussaint,coördinatorautismehulpverleningOverijssel,ambtelijksecretarisvande
werkgroep.
LedenvandewerkgroepdiagnostiekASSbijvolwassenen:
• Dhr.B.Sizoo,psychiaterDimence,voorzittervandewerkgroep
• Mw.R.vandenBrenk,GZ-psycholoogDimence
• Mw.C.Huijbregts,GZ-psycholoogMediant
• Mw.M.Hekert,orthopedagoog/GZ-psycholoogDimence
• Mw.B.Kemps,GZ-psycholoogDimence
• Mw.C.Toussaint,coördinatorautismehulpverleningOverijssel,ambtelijksecretarisvande
werkgroep.
Dewerkgroepenhebbenindeperiodejunit/mdecember2008invijfbijeenkomstendeopdracht
verkendenuitgewerktindeonderhavigerichtlijnen.Deconcept-versiesvanderichtlijnvoor
kinderenenjeugdigenenvoorvolwassenenzijnvervolgensdoordevoorzittersvanbeidewerk-
groepenbesprokenenopelkaarafgestemd.
Derichtlijnenzijngebaseerdopbeschikbarelandelijkerichtlijnen:derichtlijnautismevanhet
landelijkexpertisecentrumkinder-enjeugdpsychiatrieenderichtlijnvanhetConsortiumAutisme
SpectrumStoornissenvoorVolwassenen(CASS18+).
-
1. DOELSTELLINGVANDErICHTLIJN
Dewerkgroepheeftzich,opgrondvandetaakopdrachtvanhetRIAN,devolgendedoelengesteld:
Bijkomendedoelstellingenzijn:
2. DOELGrOEP
Volwassenenvanaf18jaarmeteenvermoedenvaneenautismespectrumstoornis(ASS)eneen
hoge/normalebegaafdheidtoteenlichteverstandelijkebeperking.Voorcliëntenopdeleeftijds-
grensvanjeugdnaarvolwassenheidwordt,afhankelijkvanhetemotioneleontwikkelingsniveau
overwogenofdecliënthetbestebinnenhetjeugdcircuitofvolwassenencircuitgediagnosticeerd
kanworden.
3. AANDACHTSPUNTENBIJDErICHTLIJN
3.1 Richtlijn versus protocol
Dezerichtlijnisgeenprotocol:protocollenwordengemaaktdoordeberoepsgroepofde
organisatiezelf.Dewerkgroepdiagnostiekvolwassenenheefteenrichtlijngemaakttenbe-
hoevevanhetdiagnostischprocesvoorvolwassenenmet(vermoedenvan)eenautismespec-
trumstoornis.DerichtlijnbiedtdeGGZ-convenantpartnersenvrijgevestigdeGGZ-behande-
larenhandvattenvoordeinrichtingvanhetdiagnostischprocesvoorvolwassenenmetASS
envoorde‘best-practice’instrumentenomtoteengoedonderbouwdediagnosetekomen.
3.2 wie stelt de diagnose ASS?
Voorwaardevooreengoedediagnostiekisdatbetrokkendisciplines(psycholoog,sociaal
psychiatrischverpleegkundige(SPV),psychodiagnostischwerker(PDW)kennisvanenerva-
ringmetautismehebben.VolgensdewetBIGzijnalleenpsychiaters,klinischpsychologen
enGZ-psychologenbevoegdtothetstellenvaneendiagnose.Derichtlijnenzijnzoopge-
stelddathetspecialistischonderzoek(zoalsbeschrevenonderpuntD)ookdoorSPV-ers
metspecifiekekennisvanASSkanwordenuitgevoerd,waarbijdediagnosedefinitiefwordt
gesteldnaeenconsultbijdepsychiaterofinhetmultidisciplinairoverleg(MDO).
Inhetmultidisciplinairoverleg(MDO),waarvanuitverschillendedisciplines(SPV’er,PDW’er,
psychologen)inputwordtgeleverdomtotdiagnosetekomen,isderolvandeeindverant-
woordelijkeGZ-psycholoogofpsychiatergerichtop:
- hetformeelvaststellenvandediagnose;
- hetvergrotenvanexpertiseophetgebiedvanASSbijcollega’s.
SamenstellenvaneenrichtlijndiagnostiekvoorvolwassenenmetASS,die:
a. gebaseerdisophuidigewetenschappelijkeinzichtenof,bijhetontbrekenvanevidence-based
diagnostischeinstrumenten,opdehuidiggeldendeconsensusbinnendeberoepsgroep;
b. efficiëntenklantvriendelijkisgoedteimplementerenindepraktijk.
c. DelenvankennisenkundewaardoordiagnostiekvoorvolwassenenmetASSkwalitatief
opeenhogerniveaukankomenende‘autismegevoeligheid’bijdiagnosticien
hulpverlenersverhoogdwordt.
d. Meteeninhoudelijkeonderbouwingkanhetdiagnostischprocesaanbijvoorbeeld
financiersverantwoordworden.
- 5 -
-
- � -
3.3 Tijdsnorm waarbinnen de diagnose ASS wordt gesteld
Voorhetuitvoerenvandiagnostiek(vanintaketotenmetverslagleggingenbehandel-
advies)isnaastdeskundigheidookvoldoendetijdnodig.DehuidigeTREEK-normen
stelleneisenaandewachttijdenindeaanmeld-endiagnostiekfase.Bijdeimplementatie
vanderichtlijnmoeternaarwordengestreefdhetdiagnostischprocesvlot,althansbin-
nen6weken,afteronden.
3.4 Evaluatie van de richtlijn
Derichtlijnissamengesteldopbasisvandewetenschappelijkeinzichtenenlandelijke
richtlijnendieinjanuari2009beschikbaarwaren.Derichtlijnwordtin2010geëvalueerd
en,indiennodig,bijgesteld.
4. DErICHTLIJN
Indezeparagraafwordteentoelichtinggegevenophetstroomschemazoalstoegevoegdisbij
dezerichtlijn.
4.1 Case-finding 1e lijn – verwijzing naar de GGZ
OnderdiagnostiekbijvolwassenenmeteenASSiseenprobleem(C.Kanet.al,‘Zorg-
programmaautismespectrumstoornissenbijnormaalbegaafdevolwassenen’2004).
Case-findingkaneenzinvolinstrumentzijnomonderdiagnostiekbijvolwassenentegen
tegaan.Tegelijkertijdgeldtdathetzekernietwenselijk,nochethischis,omiedereenmet
ASStewillenidentificerenalszodanig.Decase-findingrichtzichopdiemensenwaarbij
onderliggendeASSproblematiekleidttotsignificantdisfunctioneren.
- Case-findingvanautismespectrumstoornissenbijvolwassenenkanplaatsvindeninde
huisartspraktijkenandere‘vindplaatsen’(MEE,verzekeringsartsen,politie,justitie,1e
lijnshulpverlening,verslavingszorg).Eenvoldoendebetrouwbaarinstrumentdatverwij-
zersindeeerstelijnkunnengebruikenomeeneerstevermoedenvanautismespectrum
stoornisbijvolwassenentekunnenbevestigenisechternietbeschikbaar.
- Inplaatsvaneeninstrumentisdeskundigheidsbevorderingvanhuisartsenenandere
eerstelijnswerkersdoordeGGZ,volgensdewerkgroepeeneffectiefmiddelomcase-
findingtebevorderen.Hierdoorverbetertdeherkenningvansignalenenhoofdkenmer-
kendiekunnenwijzenopASS,evenalskennisvanderoutingvoorverwijzingnaarde
tweedelijnindeeigenregio.
- Case-findingbinnenGGZvoordeurteamsenspecialistischeteams:aandachtvooren
hetverhogenvanASS-‘gevoeligheid’ondercollega’siswenselijk;ookbinnendeGGZis
sprakevanonderdiagnostiekophetgebiedvanASS.
4.2 Algemene intake
AlseencliëntverwezenisnaareenGGZ-instelling,wordtonderzochtofdeaanmelding
gepaardgaatmetvoldoendeinformatievandeverwijzer.Indienergeenofonvoldoende
voorinformatiebeschikbaaris,dienteersteenalgemeneintakeplaatstevinden,waarbijnaast
destandaardonderdelenvandeintake,afnamevandeMINI-plusenbiografieplaatsvindt..
4.3 Multi Disciplinair Overleg (MDO)
Resultatenvandeintake-fasewordenbesprokeninhetmultidisciplinairoverleg(MDO).
ConclusiesvanhetMDOkunnenzijn:
- ErzijnonvoldoendeaanwijzingenvoorASS,maarwelvooreenanderewerkhypothese.
Cliëntwordtverwezennaareenanderzorgprogramma.
- EriseengegrondvermoedenvanASS-problematiek;cliëntwordtaangemeldvooreen
specialistischonderzoek.
-
- � -
IndiendediagnoseASSreedsisgesteldmaareenheldereargumentatieen/ofeenbe-
schrijvendediagnoseontbreekt,kanbeslotenwordenomnaderspecialistischonderzoek
teverrichtenteneinde:
1.dediagnosebeargumenteerdaldannietovertenemenen
2.meerzichtteverkrijgeninhoedeproblematiekzichuitenwatditbetekentvoorde
behandeling/begeleiding.
IndiennaastdehypotheseASSeraanleidingisvooreenalternatievehypothese(bijvoor-
beeldopASII)wordtdediagnostiekuitgevoerddooreenGZ-psycholoog/klinisch
psycholoog,waarbijnaasthetspecialistischonderzoekzoalsgenoemdonder4.4tevens
eenpersoonlijkheidsonderzoekwordtverricht.
4.4 Specialistisch onderzoek
Specialistischonderzoekwordtuitgevoerd:
- indiendeaanmeldingvergezeldgaatvanvoldoendevoorinformatie.Deintakefasekan
danwordenovergeslagen.
- indienhetMDOaanleidinggeefttoteengegrondvermoedenvanASSproblematiek.
HetspecialistischonderzoekheefttotdoeldehypotheseASSteonderzoekeneninzicht
teverschaffenindeontwikkelingsgeschiedenis,hetdagelijksfunctionerenendezelf-
redzaamheid,metdenadrukopcommunicatie,socialewederkerigheid,stereotypieën,
rigiditeitenverbeelding.
Hetspecialistischonderzoekwordtverrichtdoor(ondersupervisievan)eengeschoolde
enervarenclinicusindeproblematiekvanautismespectrumstoornissen(GZ-psycholoog,
klinischpsycholoog,psychiater).Hetbestaatuitdevolgendeonderdelen:
- Anamnese:beschrijvingproblematiekvanuitperspectiefvandecliënt
- Heteroanamnese:beschrijvingproblematiekvanuithetperspectiefvanpartner/ouderof
eenandere‘veilige’betrokkenediedecliëntgoedkent.
- Ontwikkelingsanamnese:reconstructievandeontwikkelingslijnmetinformatievan
personendiedecliëntalskindgoedhebbengekend.
- Gedragsobservatiesdoordeonderzoeker,metextraaandachtvoordeASS-kenmerken
(wijzevancommuniceren,woordgebruik,wederkerigheidinsocialeinteractie,schakel-
vaardigheid,verbeelding,fantasie-realiteitsscheiding,stereotypegedrag,motoriek).
- Beschikbareinformatievoorgeschiedenis:integrerenvaninformatieuitdiversebronnen
(bijvoorbeeldpsychologischeonderzoeken,schoolrapporten,fotoboekene.d)
- Psychiatrischonderzoek:eenpsychiatrischeevaluatievandeproblematiekentoe-
standsbeeldmetaandachtvoorcomorbiditeitendifferentiaaldiagnostischeopties.
Derichtlijnbeveelteenaantalinstrumentenaanvoordezefase:
- MINI-plus(indiennognietverricht):methetoogopcomorbiditeitendifferentiaal
diagnostiek(ASI).
- AutismeSpectrumQuotiënt,nederlanseversie(AQ-NL):landelijkwordtdezeversiegebruikt
alszelfinvullijst.Dewerkgroepbeveeltaanomdelijstondersupervisietelateninvullenen
nietvooraftoetesturen.Deinterpretatievandescoredientmetomzichtigheidtegebeuren.
- DeRimlandiséénvandeinstrumentenomdeontwikkelinggesystematiseerduittevra-
gen.Voordejuisteinterpretatieisgoedekennisvaneennormaalontwikkelingsprofiel
eenvereiste.Andereoptieszijn:DiagnosticInterviewforSocialandCommunicative
Disorders(DISCO),AutismDiagnosticInterview-R(ADI-R).
- Daarnaastkangebruikwordengemaaktvaneenhuisbezoek,hetFormulierCompetentie
Analyse(UMCRadboudNijmegen),deInventarisatielijstFunctioneren(Accare)ende
VinelandAdaptiveBehaviourScales(VABSvoorjongvolwassenen).
-
- � -
Derichtlijnbeveelteenaantalinstrumentenaanvoordezefase:
- MINI-plus(indiennognietverricht):methetoogopcomorbiditeitendifferentiaal
diagnostiek(ASI).
- AutismQuestionnaire:landelijkwordtdezeversiegebruiktalszelfinvullijst.Dewerk-
groepbeveeltaanomdelijstondersupervisietelateninvullenennietvooraftoete
sturen.Deinterpretatievandescoredientmetomzichtigheidtegebeuren.
- DeRimlandiséénvandeinstrumentenomdeontwikkelinggesystematiseerduittevra-
gen.Voordejuisteinterpretatieisgoedekennisvaneennormaalontwikkelingsprofiel
eenvereiste.Andereoptieszijn:DiagnosticInterviewforSocialandCommunicative
Disorders(DISCO),AutismDiagnosticInterview-R(ADI-R).
- Daarnaastkangebruikwordengemaaktvaneenhuisbezoek,hetFormulier
CompetentieAnalyse(UMCRadboudNijmegen),deInventarisatielijstFunctioneren
(Accare)endeVinelandAdaptiveBehaviourScales(VABSvoorjongvolwassenen).
4.5 Tussenevaluatie
NadeeerstefasevanhetspecialistischonderzoekvolgteenevaluatiemetandereASS-des-
kundigeninwatinhetstroomschemahet“autismeteam”wordtgenoemd.Devoordelen
vaneengetraindendeskundigautismeteamzijnevident,maarderealiseerbaarheidvanzo’n
teamhangtafvandemogelijkhedenperinstelling.Dewerkgroepbeveelthierbijaandat
binneneenvoornoemdautismeteamdeskundigeaandachtisvooralternatieveverklaringen
voorcontactueleproblemen(zoalsvroegehechtingsproblematiek,verwaarlozing,schizo-
freneontwikkeling,etcetera).Hetdoelvandetussenevaluatieisomkokervisieenblinde
vlekkenbijdeonderzoekeroptesporen.Alshetteamdezenietkanvinden,kandeonder-
zoekerovergaantothetschrijvenvanhetverslagofaanvullendonderzoeklatenuitvoeren.
4.6 Aanvullend Onderzoek
Hetdoelvanaanvullendonderzoekisom,opindicatie,dediagnostiekverderteonder-
bouwen:
- IQprofiel:hierbijwordtaangeradenomeenvolledigeWAISIIIteverrichtenomdatdit
eenprofieloplevertmetsterkeenzwakkevaardigheden.
- AutismDiagnosticObservationSchedule(ADOS)module4(of3):deADOSgeeftgeen
informatieoverdeachterliggendeproblematiek,maarislouterobservationeel.Hetkan
voorkomendatdeADOS-diagnosedusafwijktvandealgehelediagnose,bijvoorbeeld
alsheteenbuitengewoongoedsociaalgecompenseerdindividubetreft,diedooraan-
geleerdgedraglaagscoortopdeADOS.Voorafnameiseentrainingvereist.
- Persoonlijkheidsonderzoek:hierbijligthetaccentookmeerophetpersoonlijkheids-
profieldanophetclassificerenvaneen“persoonlijkheidsstoornis”.Meerdereinstrumen-
tenzijngeschikt:NVM,MMPI,TCI
- Neuropsychologischonderzoek:hiermeewordtopindicatieonderanderehetexecutief
functioneren(werkgeheugen,flexibiliteit,planning,responsinhibitie),deaandacht-
functiesenanderemodaliteitenvastgelegd.Deinterpretatievanderesultatenmoet
dooreenASS-deskundige(neuro)psycholoogplaatsvinden.
- Zintuigprofiel:hiermeewordendesensorischehypo-enhypergevoelighedensystema-
tischgeïnventariseerd.
- Projectievetesten:ominzichtteverschaffenindedenkwijzeensocialeoriëntatie.
- Procesdiagnostiek:alsdediagnoseonvoldoendeduidelijkisinditstadium,kaneen
(deeltijd-)klinischeopnamemeerinzichtgeveninhetfunctionerenvandecliëntbinnen
eengestructureerdesetting.Decontextisdanmeernaturalistischdanindeéén-op-één
situatievanhetlaboratoriumofdespreekkamer.
- Bio-medischonderzoek:hierbijwordtgedachtaanopeengegrondvermoedenge-
richtklinischlaboratoriumonderzoek(hematologie,klinischechemie,allergologisch,
-
- 9 -
medicatiespiegels,toxologie,karyotypering,genotypering),ofbeeldvormendonder-
zoek(EEG,ECG,CT,MRI,fMRI).
4.7 Verslag
Hetverslagisdekroonophetdiagnostischwerkendientaaneenaantaleisentevoldoen.
- Uithetverslagmoetdecontextueleprobleemdefinitieheldernaarvorenkomen:
waaromisdezetoestandvoordezecliëntindezesituatieproblematisch.
- Vervolgensmoetduidelijkwordenomschrevenwelkeverwachtingendecliëntheeft,
eneventueelhoedezeverwachtingenafwijkenvandievanzijnofhaaromgeving
- Hetverslaggeeftduidelijkaanvanwelkecomorbiditeitsprakeisenomschrijftde
invloedvandiecomorbiditeitopdeproblematiek.
- Dedifferentiaaldiagnosebevatalternatievemogelijkhedendienognietuitgesloten
kunnenwordeninditstadiumvanonderzoek.
- Declassificatie:deDSM-IVclassificatiemoettebegrijpenzijnopgrondvandebevin-
dingenvandeonderdelenvanhetdiagnostischproces.Declassificatieheeftzijneigen
bestaansrecht,maarkannimmervolstaanalsenigebasisvooreenbehandeladvies;
daarvoordientdebeschrijvendediagnose.
- Beschrijvendediagnose:hierbijwordteenverklaringsmodelbeschreven,waarbijnaast
eencompetentieanalysevandecliëntenzijnofhaarontwikkelingsgeschiedenis,derol
vanhetbetrokkensysteem,decontextvandeomgevingenhettoekomstperspectief
uitvoerigwordttoegelicht.Destresserendeenprotectievefactorenwordendaarbij
toegelicht.
- Conclusie:eenkorteenbondigesamenvattingvandebeschrijvendediagnoseenant-
woordopdeonderzoeksvraag.
4.8 Multi Disciplinair Overleg (MDO)
Hetverslag,metdiagnoseenclassificatie,wordtuiteindelijkintercollegiaalgetoetstinhet
MDO.
4.9 Behandeladvies
Dediagnostischeonderzoeksfasemondtuitineenbehandeladviesvoordecliënt,waarbij
deoorspronkelijkehulpvraaginbegrijpelijketermenwordtbeantwoord.Hetverslagdient
alsbasisvooreenbehandeladvies,waarinaandachtwordtgeschonkenaandeknelpunten
ensterkepuntendieinhetonderzoeksverslagzijnbeschreven.
Onderwerpendieinhetbehandeladvieswordenbesproken:
- Behandel-begeleidingsvoorstel,DSMIV-classificatie;
- Afsprakenm.b.t.startbehandeling/begeleidingofafsluitingcontactofverlengdediag-
nostiek;
- Planningeersteevaluatie;
- Praktischezaken(indicatie,afstemmingmetwerk/onderwijs,etc.).
-
- 10 -
Aanvullend onderzoek Opindicatie:•IQprofiel(volledigeWAISIII)•Observationeelautismeonderzoek(ADOS)•Persoonlijkheidsonderzoek•Neuropsychologischonderzoek•Zintuigprofiel•Projectievetesten•Procesdiagnostiek
Verslag•contextuele
probleemdefinitie•hulpvraaganalyse•comorbiditeit•differentiaaldiagnose•DSM-IVclassificatie•beschrijvendediagnose•conclusie
BEHANDELADVIES
MULTIDISCIPLINAIR OVERLEG
1 Aanbeveling1:naaanmeldingwordt,
mettoestemmingvandecliënt,actief
onderzoek verricht naar eventuele
eerderebehandelcontacteneldersen
bijbehorendedocumentatie.
2Aanbeveling 2: een specialist op het
gebied van ASS bepaalt de diagnos-
tiekrouteopgrondvandebeschikbare
voorinformatie
AANMELDING VOLwASSENE MET VRAAGSTELLING: ASS, CONTACTSTOORNIS? 1
Algemene intake•MINIplus•Algemeneklachtenlijst•Biografie
Specialistisch onderzoek
Geen of onvoldoende voorinformatie? 2
Vermoeden van ASS op grond van voldoende voorinformatie 2
Tussenevaluatie in ‘autisme team’
Doel:•onderzoekenhypotheseASS
Methoden:•anamnese•hetero-anamnese•ontwikkelingsanamnese•gedragsobservaties•beschikbareinformatievoorgeschiedenis•psychiatrischonderzoek
Instrumenten:•MINI+(indiennognietverricht)•AutismQuotient(AQ-NL)•Rimland
MULTIDISCIPLINAIR OVERLEG
Gemotiveerdeverwijzingnaaranderzorgprogramma
geen ASS
Gegrond vermoeden
ASS
5. SCHEMADIAGNOSTIEKAUTISMESPECTrUMSTOOrNISSENVOLwASSENEN
-
- 11 -
LITErATUUr
‘Handleiding voor de diagnostiek set: Ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen’
‘Handleiding voor de diagnostiek set: Ontwikkelingsstoornissen bij volwassenen’
werkgroep ADHDenautismebijvolwassenen,ZwolsePoortenRIAGGZwolle
‘Autisme Spectrum Stoornissen bij normaal begaafde volwassenen’
ErnstHorwitz,CeesKetelaarsenAnnevanLammeren,2edruk2008,VanGorcum
(ISBN9023239997)
http://vgorcum.nl/nl/snpage.asp?ID=4041
‘Richtlijn diagnostiek volwassenen autisme spectrum stoornis’(eersteversie);werkgroep
diagnostiekvolwassenen,RIANRotterdamRijnmondZuid-HollandZuid,maart2008
http://www.autismerijnmondzhz.nl/viewobje.asp?obj_id=730
‘CASS 18+ Richtlijn ASS diagnostiek bij volwassenen met een normale begaafdheid’
C.C.Kan,12-07-2006
http://www.kcan.nl/content/default.aspx?code=P9cZDdtTEj9CCAsM4yZbVtjHx9xGUXY3
Vragenlijsten
M.I.N.I. Internationaal Neuropsychiatrisch Interview;
NederlandseVertalingMINIplus:I.M.vanVliet,H.Leroy,H.J.G.M.VanMegen,2000
http://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/meetinstrumenten/download.php?id=90
ADOS Autisme Diagnostisch Observatie Schema;
Nederlandsevertaling:AnneliesdeBildt,MarethadeJonge
http://www.hogrefe.nl/site/?/test/show/26/
Autisme Spectrum Quotiënt (AQ-NL)
Nederlandsevertaling:RosaHoekstra,2008
http://www.autismresearchcentre.com/tests/aq_test.asp
Diagnostic Interview for Social and Communication Disorders (DISCO)
Auteur:L.Wing,Nederlandsevertaling&training:
UniversiteitLeiden,vakgroepOrthopedagogiek
Vineland Adaptiver Behaviour Scales (VABS)
Auteurs:Sparrow,Balla&Cicchetti,1984,Nederlandseversie:UniversiteitLeiden,
vakgroepOrthopedagogiek.
http://www.fsw.leidenuniv.nl/pedagogiek/orthopedagogiek/vineland-cursus.jsp
-
SAMENwErKINGSVErBANDAUTISMEHULPVErLENINGOVErIJSSELApril2009
Contactpersoon Céline Toussaint, coördinator autismehulpverlening Overijssel
Email [email protected]
Website www.autismeoverijssel.nl
Twente