autisme en werken en...pas aan het woord “ik heb regelmatig last van migraine. die hoofdpijn wordt...
TRANSCRIPT
Autisme en werken
Even kennismaken…
Waarom is werk ook belangrijk voor personen met autisme?
Autisme en tewerkstelling…
economisch perspectief
ethisch perspectief
rechten perspectief
Economisch perspectief
Studies in UK en Nederland over de kost van personen met ASS voor de samenleving
Financiële onkosten ASS
=
Voorbereiding op arbeid
Ondersteunende werkgelegenheid
Levensloopbegeleiding – transitiebegeleiding
Sen-studie (Theo Peeters Avanti project)
Ethisch perspectief
Kwaliteit van leven
Hoe belangrijk is werk voor iemands kwaliteit van leven?
Wat is kwaliteitsvol werk voor iemand met ASS?
Rechten perspectief
VN-conventie over mensen met een handicap
Afwijzing van medische definitie van “handicap”.
(handicap = een negatieve interactie tussen maatschappelijke drempels en mensen met verschillende
functionele mogelijkheden of beperkingen)
Sociaal model
Persoon heeft recht op
Redelijke aanpassingen
Ondersteuning, coaching
Een inclusieve maatschappij veronderstelt
Aanpassing van de omgeving voor de persoon met ASS
Autisme tewerkstellingsgraad
Bedroevend laag
Enkele cijfers uit de SEN-studie (buitenland):
Volwassenen met autisme en normale begaafdheid :
werkgelegenheid zelden > 30%
Bij Asperger: 90% werkt niet of onder niveau
Slechts 6 tot 12% van p. met autisme hebben voltijdse job
(ter vgl.: 49% v.d. personen met handicap heeft een baan)
“Autistische problemen” met werk?
Op vlak van
het zoeken van werk
het verwerven van werk
het behouden van werk
“Autistische problemen” met werk?
Bekeken vanuit dyade (DSM-5)
communicatie en sociaal functioneren
Letterlijke taal
Hulpvraag
Gesprekken, omgang met collega’s, baas, klanten,…
…
Verbeelding
Beperkt voorstellingsvermogen hoe doelen bereiken of opdrachten
uit te voeren
Andere “autistische problemen” met werk
Gebaseerd op onderzoek: (Bron: SEN-studie)
• het clichébeeld van autisme
• gebrek aan kennis van autisme
• de “onzichtbaarheid” van de handicap
Beschrijving van problemen door mensen met autisme zelf:
• gevoel van onderprestatie
• de wereld ziet hen als lui, gek, stupide…
• zich “verschillend” of “mislukt” voelen
• overweldigd door het leven
• gebrek aan zelfwaardering
Sterke ontwikkelingsvaardigheden (A. Spek)
oog voor details (C.C.)
rechtvaardigheid en eerlijkheid
veel feitenkennis
goed (visueel) geheugen
talent voor wiskunde, ICT,...
technisch-analystisch
systematisch
redeneren
perfectionistisch
gedreven
weinig fouten
zeer trouw aan werkgever
geen privézaken tijdens
werktijd
Integratie: wij / zij Inclusie = samen
Mensen met ASS in de samenleving
Assjette maakt werk…
van mensen met autisme van werk voor mensen met autisme van werk van mensen met autisme
Tweesporenbeleid
Doorstroom normaal
economisch circuit
Zinvolle
dagbesteding
Creatieve ateliers/workshops
Interesses + competenties van doelgroepleden
Cursus of dagbesteding
Coachen/ begeleiden
naar NEC
Binnen onze werksetting
Verhuur van tijdelijke werkplaats voor doelgroepleden
Verkooppunt
Voeding
Creatieve producten uit ateliers
Auti-infopunt
Inloophuis
Voeding
Voedingsmiddelen verwerken
Verbruikersruimte
Lunchvergaderingen
Catering recepties
Een bord vol kansen
De W(ho) A(m) I-Pass
Wat ‘doen’ en wat ‘niet doen’ op vlak van:
• communicatie,
• sociale omgeving,
• voorspelbaarheid,
• ruimtelijke en zintuiglijke prikkels,
• invullen van pauzes…
COMMUNICATIE doen
Spreek de persoon geregeld persoonlijk met zijn/ haar
naam aan bij gegeven opdrachten, taken
Geef voldoende denktijd als je een vraag stelt
Geef korte, eenduidige opdrachten
Geef een opdracht i.p.v. een vraag te stellen
Maak communicatie visueel (lijstjes, post-it, …)
…
COMMUNICATIE niet doen
Veronderstel niet dat een boodschap altijd begrepen
is al zegt de persoon
met ASS “JA”.
Vermijd waarom-vragen
Vermijd discussies
Voorkom verbale overlast
…
PAS aan het woord
“Een babbeltje maken is dodelijk voor me. Er wordt van me verwacht dat ik het met hen over baby’s, vriendjes, shoppen en roddels heb. Ik probeer het wel, maar ik word er heel moe en boos van en houd het niet vol.”
Allison, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone
SOCIALE OMGEVING: doen
Bespreek geregeld sociale contexten
(meedoen of benoemen is niet altijd begrijpen)
Schakel alleen-momenten of sociale vluchtheuvels in
Schakel een buddy of vertrouwenspersoon in
Vermijd te grote en te drukke groepen
…
SOCIALE OMGEVING: niet doen
Verwacht niet van de persoon met ASS om zelf initiatief
te nemen tot sociaal contact
Blootstelling aan bedreigende sociale situaties zonder
duidelijke regels
…
PAS aan het woord
“ Ik haat vergaderingen: ik kan de CEO niet goed aankijken of duidelijk zeggen wat ik wil. Het liefst zou ik willen dat ze me gewoon alleen in het management en de administratie lieten doen en dat iemand anders in mijn plaats naar die vergaderingen ging.”
Gavin, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone
VOORSPELBAARHEID: doen
Geef me de 5: (wie? Wat? Waar? Wanneer? Hoelang?)
Visualiseer de tijd (klok, time-timer,…)
Geef een agenda of programma - overzicht
(Dag/week/maand)
Meld veranderingen of wijzigingen tijdig en duidelijk
Geef wat tijd en ruimte om met de verandering, wijziging om
te gaan
…
VOORSPELBAARHEID: niet doen
plotse veranderingen = stress Het plots wijzigen van een vaste regel Overgaan naar een andere activiteit zonder mij te zeggen wanneer ik de huidige kan afmaken
PAS aan het woord
“Mijn ergste baan was bij een
schildersbedrijf. We wisten nooit waar we
die dag naartoe moesten. Ik vind het
prettig om elke dag naar dezelfde plek te
gaan.”
Brian, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone
RUIMTELIJKE EN ZINTUIGLIJKE AANDACHTSPUNTEN:
doen
Vaste plaatsen, ruimtes met vaste activiteiten, opdrachten
Benadruk relevante informatie omdat alle info even belangrijk lijkt
Ondersteun, stuur en bevestig me in organiserende opdrachten
Wees alert dat zintuigen over/onderprikkelt kunnen zijn en een grote
impact kunnen hebben ( geuren, bepaalde geluiden vb tikken van
klok/zoemen van lamp, structuren van materialen, smaken, lichtinval,…)
op het totaalfunctioneren
Bied mogelijk stille werkruimte, hoofdtelefoon, of anderen tools aan
…
RUIMTELIJKE EN ZINTUIGLIJKE AANDACHTSPUNTEN:
niet doen
veranderingen aanbrengen in vertrouwde omgeving zonder persoon met autisme hiervan op de hoogte te brengen
PAS aan het woord
“Ik heb regelmatig last van migraine. Die hoofdpijn
wordt veroorzaakt door prikkels die ik niet kan
verwerken, niet kan verdragen, waar ik echt niet
tegen kan. Zo ben ik heel gevoelig voor lichtflitsen,
TL-lampen, bepaalde geuren, geluiden, wisselende
beelden zoals tekenfilms of drukke programma’s.
Het wordt me dan gewoon te veel.” Dominique Dumortier, www.participate.be
INVULLEN VAN VRIJE TIJD, PAUZES: doen
Suggereer wat er tijdens pauzes KAN
gebeuren, maar verplicht personen met ASS er
niet toe
INVULLEN VAN VRIJE TIJD, PAUZES: niet doen
verwachten dat persoon met autisme vrije tijd zelf kan invullen op een zinvolle manier
Stel geen algemene vragen: wat zou je willen doen tijdens je vrije tijd
PAS aan het woord
“Ik praat niet met mensen terwijl ze dat wel van me verwachten. Mensen vinden me vreemd of denken dat ik geen respect voor ze heb.”
Scott, uit ‘Werken met Asperger’ R. Simone
NIET VERGETEN!
• Luister naar de persoon met autisme.
• Leg niet steeds de nadruk op wat moeilijk gaat.
De lijst met sterke vaardigheden van mensen
met autisme is lang!
Docu ‘Mensen met autisme helpen.’ Autisme Centraal
Vzw Assjette Toekomststraat 32
3500 Hasselt
0472/496654
Coördinator: Colette Vandebeek
[email protected] www.assjette.be www.facebook.com/assjette