wwwwwwwww...yyyeeeyyyiiinnntttnnngggeee...cccooommm

ျမနမာတပမေတာရ႕ တကယ သရေကာငးမား TUESDAY, 24 MARCH 2009 12:20 ဧရာဝတ ရေဘာသးကပ ေခါငးေဆာငတ ဗမာလြတလပေရး တပသားေတြ နယခ႕ၿဗတသက

တကထတပစဖ႔ ထငးႏငင နယစပက ျဖတေကာ ၀ငေရာကလာခနဟာ ဗမာတပမေတာရ႕ ေခတသစသမငးက စတငေမြးဖြားခခန ျဖစပါတယ။ လကနကခ ယမးမျပညမစန႔ အေတြ႔အႀကႏနယၿပး အငအားမေတာငတငးေသးတ တပမေတာဟာ ရႈပေထြးလတ ျမနမာႏငငေရး သမငး အတကအက အခးအေကြ႔ေတြကလညး ႀကေတြ႔ခရတယ။ ဗမာျပညလြတလပေရးမရခင တႏစအလ ၁၉၄၇ ခႏစမာ ျမနမာအမးသား သရေကာငး ဗလခပေအာငဆနးက သ႔ၿပငဖကေတြက ၿဗတသစစတပအရာရတခ ႕ရ႕ အကအညန႔ လပႀကသတျဖတခတယ။ အဒ ေနာကပငးမာ တငးျပညဟာ ဖ႐ဖရန႔ ျပညတြငးစစထ ကေရာကခရတယ။ သမငးမာထငရားတ ရေဘာသးကပ လညး ႏငငေရးအပစႏစခရ႕ လႊမးမးမႈေအာကမာ ၿပကြခရတယ။ အစးရကျဖတခဖ႔ရညရြယခကန႔ ဗလခပေအာငဆနးရ႕ ရေဘာရဘကေတြ ေရာငစသပနေတြန႔ပးေပါငးဖ႔ ေတာခသြား ခနမာ ဗလခပေန၀ငးဟာ တပမေတာကဥးေဆာငစစညးခတယ။ ဗလခပေန၀ငးဟာ ဗမာတပမေတာက လယသမား၊ အလပသမားန႔ ျမနမာျပညသလထက ထေထာငခတာျဖစတယ၊ ေၾကးစားစစသားေတြန႔ ထေထာငထားတာမဟတဘးလ႔ တခါကဂဏယၿပးေျပာခတယ။ ဒါေပမယ႔ ဗလခပေန၀ငးဟာ သ႔စကားန႔သ ေခာငပတမခတယ။ လမးေပၚထြကၿပး ဆန႔ကငဆႏၵျပသေတြက ပစခတႏမႏငးဖ႔ စစတပကအမန႔ေပးခတယ။ ၁၉၈၈ ခႏစ ႏငငတ၀နး ဆန႔ကင ဆႏၵျပမႈေတြေၾကာင ႏငငမတညမၿငမျဖစလာတအခါမာ ဗလခပေန၀ငးဟာ ျမနမာ႐ပျမငသၾကားကေန “လစလေ၀းန႔ ဆပေသာငးၾကမးမႈေတြ လပေနမယဆရင စစတပဆတာ ပစရငထေအာင ပစတယ၊ ေျခာကလန႔ၿပး ေလထမပစဘး”လ႔ တငးျပညက ၿခမးေျခာကခတယ။ ဒါေၾကာင႔လညး စစတပဟာ ဗလခပေန၀ငးရ႕ ခါးပကေဆာင တပလ႔ ျမနမာျပညသေတြေျပာတာ အၾသစရာမဟတပါဘး။ ဗလခပေအာငဆနးန႔ ဗလခပေန၀ငးမာ စစတပန႔ပတသကၿပး လး၀ကြျပားတ အျမငေတြရတယလ႔ သမငးဆရာေတြက ေကာကခကခၾကတယ။ ျပညသ႔ဆႏၵကဥးထပထားၿပးျပညသ႔ဘကကရပတညၾကတ စစေခါငးေဆာငေတြရခၾကပါတယ။ တငးျပညန႔လမးအတြက အသကေပးသြားၾကတ အမညမသအညၾတရေဘာေတြလညး အမားအျပား ရၾကပါတယ။ ဒႏစ မတလ (၂၇) ရက ၆၄ ႏစေျမာက တပမေတာေန႔ (ေတာလနေရးေန႔) အထမးအမတ အထးက႑အျဖစ ဧရာ၀တ မဂၢဇငးက ျပညသေတြေလးစားၾကညညၾကတ တပမေတာေခါငးေဆာငေတြက ေရြးခယတငျပလကပါတယ။

..................................................

ကေနာရ႕သရေကာငး ဗလခပေအာငဆနး (၁၉၁၅ - ၁၉၄၇) ဗလမးခပေကာေဇာ

ၿဗတသအပစးတ ျမနမာႏငငမာ ဗလခပေအာငဆနး ေမြးဖြားလာခတယ။ အဒအခနက ျမနမာလြတလပေရး အတြက နယခ႕ၿဗတသေတြက ဆန႔ကငတြနးလနတာဟာ ျမနမာ ႏငငသားတငးရ႕ သမငးေပးတာ၀နတရပ ျဖစပါတယ။ ဗလခပဟာ ဒတာ၀နက ဥးလည မသန ထမးရြကခ႔တယ။ သဟာ သ႔ပငဆငမႈအားလးန႔ သ႔အသကကပါ စြန႔လႊတသြားခ သ ျဖစတယ။ ဗလခပေအာငဆနးဟာ သ႔ယၾကညခကကေန ဘယေတာမ ေသြဖညမသြားဘ စြစြၿမၿမ လပကငသြားသ ျဖစတယ။ သကဆးသြားခနအထ ဘ၀တေလာကလး နယခ႕က ဆန႔ကငခသျဖစတယ။ နယခ႕ၿဗတသေတြန႔ ေစစပ ညႏႈငးလ႔ ယၾကညမႈတညေဆာကခေပမယ ျမနမာျပည တစညးတလးတညး လြတလပေရးရဖ႔အတြကက ဘယလ အေပးအယမ မရခဘး။ ဗလခပဟာ လြတလပေရးကတကယရာမာ မျဖစႏငဘးလ႔ထငရတ လပငနးက အေမာအျမငရရန႔ အားသြနခြနစက ႀကးပမးေဆာငရြကခတယ။ အငအားႀကးတ ရနသကတကဖ႔အတြက စစတပတတပလတယဆတာ သေဘာေပါက တယ။ ဒါေၾကာင သ႔ေခါငးေဆာငမႈေအာကမာ ဗမာလြတလပေရးတပမေတာက လ ၃၀ န႔ စတငဖြ႔စညးခတယ။ လအနညးငယအတြငး ဗမာလြတလပေရးတပမေတာဟာ တပသားသစေထာငေပါငးမားစြာက စေဆာငးႏငခ႔တယ။ စစတပကဖြ႔စညးထေထာငခၿပးေနာက ေခတမတပမေတာျဖစလာေအာငလညး တပမေတာေလကငေရးေကာငးန႔ စစတကသလေတြ ဖြင႔လစခတယ။ တပမေတာက ခငမာတ အဖြ႔အစညးတချဖစလာေအာင ဖနတးခတာ ဗလခပ ေအာငဆနးျဖစတယ။ ဒါေပမယ ဗလခပဟာ အနာဂတတပမေတာက ႏငငေရးန႔ ကငးကငးေနသငတယဆၿပး လမးညြနခပါတယ။ ႏငငေရးမကႏာစာမာလညး ဗလခပဟာ အကြကြအျပားျပားျဖစေနတ အငအားစေတြက စစညးႏငခတယ။ ပညာတတ အထကတနးလႊာေတြန႔ သတ႔ရ႕မသားစ၀ငေတြက ေတာလနေရးထပါ၀ငလာေအာင စညး႐းႏငခတယ။ ဗလခပ ေအာငဆနးရ႕ အေျပာငေျမာကဆးေဆာငရြကခကက ဒတယကမာၻစစအတြငး ဂပနကးေကာသေတြက ျပနလညတကထတဖ႔အတြက ဖကဆစဆန႔ကငေရး ျပညသ႔လြတေျမာကေရးအဖြ႕ခပႀကးက ဖနတးႏငချခငးပျဖစ တယ။ ေနာကထပ ထးျခားတအရညအခငးက တငးရငးသားလမးေပါငးစက သန႔အတရပတညၿပး လြတလပေရးက အတတကြေတာငးဆဖ႔ စညးရးႏငချခငးပါပ။ ၁၉၃၅ ခႏစကေန ၁၉၄၇ ခႏစအထ တေတာငးလတ ၁၂ ႏစတာကာလအတြငး ေကာငးသားေခါငးေဆာငဘ၀ကေန အမးသားေခါငးေဆာငတေယာကျဖစလာတာ ကေနာေတာ အေတာအဩမတယ။ ႀကးျမတတ ေခါငးေဆာငတငးမာ ရအပတအရညအခငးေတြအကနလး ဗလခပေအာငဆနးမာရတယ။ ကေနာေတြ႕ဖးခ သမ ေခါငးေဆာငေတြထမာ အထကျမကဆးေခါငးေဆာငတေယာက ျဖစတယ။ သအလပလပတအခါ စြမးေဆာငရည အျပညရတယ။ အစညးအေ၀းေခၚလကတငး ဘာေဆြးေႏြးမလဆတအစအစဥ သ႔မာ အၿမရတယ။ အစညးအေ၀းက အခနမျဖနးဘ စနစတကစမသြားႏငတယ။ အစညးအေ၀းၿပးတအခါလညး လတငးဟာ ကယဘာလပရမယဆတာက ရငးရငးလငးလငးသသြားတယ။ ေနာကဆးအေနန႔ အေရးပါတအရညအေသြးတခက ဗလခပေအာငဆနးဟာ ကယကင႔သကၡာႀကးမားၿပး စတထကသန တ မးခစပဂၢလတေယာက ျဖစျခငးပါပ။ တငးရငးသားညအစကေမာငႏမေတြန႔အတ ျမနမာျပညသအားလးဟာ ဗလခပ ေအာငဆနးက ခစခငျမတႏးတမးတေနဆပလ႔ ကေနာယၾကညပါတယ။ (ဗလမးခပေကာေဇာဟာ သကရထငရားကနရေနေသးတ ရေဘာသးကပ၀ငႏစဥးထက တဥးျဖစၿပး တ႐တႏငင ကမငးၿမ႕မာ ေနထငလကရပါတယ) ..................................................

မးခစစစသည ဗလမးခပ လကာ (၁၉၁၁- ၁၉၇၈) ေအာငေဇာ

ဗလမးခပ လကာ (ေခၚ) လေဖဟာ စကားေျပာသမေမြ႕ႏးညၿပး ႐း႐းကပကပေနတတတ ရေဘာသးကပ၀င တေယာကျဖစတယ။ ဒါေပမယ ရေဘာသးကပ ဂပနျပညမာ စစပညာသငတအခါ ဗလခပေအာငဆနးက ဗမာ တပမေတာက ဥးေဆာငဖ႔တာ၀နေပးတအခါမာ ဗလမးခပ လကာဟာ စစသားေကာငးတေယာကအျဖစ သကေသျပ ခတယ။

ဗလလကာဟာ ဒ႔ဗမာအစညးအ႐းက ဖြ႔စညးတညေထာငခသေတြထမာ ပါတယ။ အဒ အဖြ႔က ၿဗတသ နယခ႕က ဆန႔ကငတ ပညာတတမးခစလငယတစက ထေထာငခတာ ျဖစတယ။ အဖြ႔၀ငေတြဟာ သတ႔ကယသတ႔ “သခင” တပေခၚၾကတယ။ ဗလလကာဟာ ဗမာျပညကြနျမနစပါတအေပၚ သစၡာရတ ထပတနး ပါတ၀ငတဥးလညး ျဖစတယ။ ဗလလကာဟာ ဗမာလြတလပေရးတကပြအတြက ႏငငျခားအကအညရာေဖြဖ႔ ဗလခပေအာငဆနးန႔အတ တ႐တျပည က ပထမဆးသြားခတယ။ ရေဘာႏစေယာက ခနးထားတအဆကအသြယန႔လြၿပး ေသာငတငေနစဥ လအပေနတ ရနပ ေငြက ရာေဖြခတာ ဗလလကာျဖစတယ။ ဂပနျပညမာ စစသငတနးတကၿပးေနာက ဗလလကာက ထငးႏငငကတဆင ျမနမာျပညထ၀ငၿပး ေကးလကျပညသ ေတြက ေတာလနေရးလႈပရားမႈထ ပါ၀ငလာေအာင လႈ႕ေဆာစညး႐းဖ႔ တာ၀နေပးခတယ။ ဗလလကာန႔တပဖြ႔ဟာ ျမနမာႏငင ေတာငပငးက ေကးလကျပညသေတြက စညး႐းၿပး တပသားသစေတြစေဆာငးခတယ။ တပမေတာမာ ဗလခပေအာငဆနးၿပးရင ဗလလကာဟာ ဗမာလြတလပေရးတပမေတာရ႕ ဒတယကာကြယေရးဥးစးခပ ျဖစတယ။ ဗလခပေအာငဆနးဟာ ဗလလကာက တပမေတာရ႕ ေခါငးေဆာငအျဖစ သ႔ေနရာမာ အစားထးတာ၀နယ ေစခငတာက လပေဖာကငဖကေတြက သၾကတယ။ ဗလလကာရ႕ေနရာက ၿပငဆငမယ ႏငငေရးၿပငဖကေတြရနက ဗလခပေအာငဆနးဟာ သတန႔အၿမ ကာကြယေပးခတယ။ အဒအခကဟာ ၁၉၄၉ ခႏစမာ တပမေတာကာကြယေရး ဥးစးခပျဖစလာတ ဗလေန၀ငးန႔ ဗလလကာအၾကားမာ ႀကးမားတတငးမာမႈေတြ ျဖစေစခတယ။ ဗလလကာဟာ ႏ-အကတလစာခပရ႕ ေနာကဆကတြအျဖစ လကာ-ဖရးမငး ကာကြယေရးစာခပက ၁၉၄၇ ခႏစမာ လကမတထးခတယ။ လကာ-ဖရးမငးစာခပဟာ ၿဗတသတပေတြ ျမနမာႏငငထ၀ငထြကခြင႔န႔ ဗမာတပမေတာက စစ သငတနးေပးမယအစအစဥေတြ လပေဆာငႏငေအာင အေထာကအပျဖစခလ႔ ဗလလကာက ၿဗတသလလားသအျဖစ စြပစြခၾကတယ။ ၁၉၄၇ ခႏစ ဇလငလမာ ဗလခပေအာငဆနး လပႀကခရၿပးေနာက ဗလလကာဟာ တပမေတာမာ ၾကာၾကာဆကရမေန ေတာပါဘး။ ေနာကတႏစအၾကာမာ ျမနမာအစးရကတကေနတ ကရငေခါငးေဆာငေတြက ေထာကခေနတယလ႔ စြပစြခ ရၿပး ဗလလကာ တပမေတာကေန ႏတထြကခတယ။ ဖဆပလ အဖြ႕ခပထ၀ငခၿပး ႏငငေရးလပခတယ။ ဒတယ၀နႀကးခပန႔ ကာကြယေရး၀နႀကး ျဖစလာတယ။ ဗလလကာဟာ ၁၉၅၀ ခႏစေတြမာ လကာကမၸဏန႔ မာတဘမကမၸဏတ႔က ထေထာငၿပး ေအာငျမငတ စးပြားေရးသမား အျဖစန႔ ႏငငျခားက ေရထြကပစၥညးတငပ႔တလပငနးက လပကငခတယ။ ဗလလကာန႔ ခမးသာကြယ၀ၾကတ သ႔မသား စ ဟာ ျမနမာႏငငေရးန႔ စးပြားေရးအသငးအ၀နးမာ လသမားထငရားၿပး ဩဇာရပဂၢလေတြ ျဖစခၾကတယ။ ဗလလကာဟာ ၁၉၆၂ခႏစမာ ဗလေန၀ငးျဖတခတာခလကရတ ၀နႀကးခပေဟာငး ဥးႏက ေထာကခသျဖစတယ။ ၁၉၆၀ ခႏစေနာကပငးမာ ဗလလကာဟာေတာခခၿပး ဥးႏရ႕ ျပညေျပးအစးရန႔ ပးေပါငးခတယ။ ျပညခစ လြတေျမာက ေရးတပမေတာရ႕ တပမးတဥး ျဖစခတယ။ ထငးနယစပမာအေျခစကတ အဒတပဟာ ကရငန႔ ပဋပကၡေတြၾကားမာပ

တ၀လညလည ျဖစေနခတယ။ ရနကနကခတကၿပး ဗလေန၀ငးကျဖတခဖ႔ ဘယတနးကမ အခြငအေရးမရခဘး။ ၁၉၇၈ ခႏစ ႏ၀ငဘာလမာ ကရငတပဖြ႕ေတြန႔ ျဖစပြားတ တကပြတပြအတြငး ဗလလကာ ကဆးခရတယ။ .................................................. ရငသနဆ ေသြးေသာကတဥး ဗလမးခပ ေကာေဇာ (၁၉၁၉ - ) ရနည

ဗလမးခပေကာေဇာဟာ ရေဘာသးကပ၀ငေတြထက သကရထငရား ကနရေနသ ႏစဥးမာ တဥးျဖစတယ။ မးးခစ စတဓာတျပငးထနၿပး လက၀ယမးတ ဗလေကာေဇာ ဟာ ၁၉၄၄ ခႏစမာ ဗမာျပညကြနျမနစပါတထ ၀ငခတယ။ ပါတက

ေရြးခယတငေျမႇာကထားတ ပါတဗဟေကာမတ၀ငတဥးျဖစေပမယ ပါတရ႕ လႈပရားမႈေတြမာ ပါ၀ငခလတယ။ စစေျမျပင က သရသတေျပာငေျမာကမႈေတြကသာ လသမားပါတယ။ ဗလေကာေဇာ ထငရားေကာၾကားခ႔တာဟာ ၁၉၄၉ ခႏစကျဖစပြားခတ အငးစနတကပြမာ စခတယ။ ရနကနၿမ႕ ေျမာကဘကဆငေျခဖးေနရာေတြက သမးပကထားတ ကရငသပန ေတြက တကထတခတ သးလေကာၾကာတကပြဟာ သ႔ရ႕စစမႈထမးသကတေလာက ေမမရႏငတ အရညလားဆးစစပြ၊ အခကခဆး၊ အပငပနးဆးန႔ အႏရာယအမားဆး စစပြလ႔ ကယတငေရးအတပၸတထမာ ေရးသားခတယ။ အငးစနတကပြမာ ဗလေကာေဇာဟာ သ႔တပဖြ႔ေတြန႔အတ အၿမ ရငေပါငတနး တကပြ၀ငတတသ သတေျပာငေျမာကတ တပမးတဥးအျဖစ အထကအရာရေတြန႔ စစသားေဟာငးႀကး ေတြကလညး အမတရၾကတယ။ ရမးျပညနယထ ကမငတနတပေတြ ကးေကာ၀ငေရာကမႈက တပမေတာက တကထတစဥကလညး ဗလေကာေဇာ နာမညဟာ လတငးပါးစပဖားမာ တဖြဖြေျပာဆရတအထ ျဖစခတယ။ ထငး-ျမနမာနယစပတေလာက သ႔ရ႕စြန႔စားခနး ေတြဟာ ဒ႑ာရဆနဆနပါပ။ ျမနမာတပေတြ ထငးႏငငနယျခားက ျဖတသနးခြငရဖ႔အတြက ဘနးအေရာငးအ၀ယတခ မာ ကမငတနေတြလမလကတ ထငးစစဗလခပတေယာကန႔ ဗလေကာေဇာ သေဘာတညမႈ ရယခတယ။ ထငး-ျမနမာနယစပအနး ေတာငထထပတ ဒြငတနေတာငတနးေပၚက ကမငတနေတြရ႕ခတပကတကဖ႔ စစျပငေနတနး ထငးဆကသြယေရးအရာရတေယာကက ဒခတပကသမးပကဖ႔ အခနဘယေလာကၾကာမလလ႔ ေမးတအခါ “မနက ၈ နာရစတကရင ေနာကအကဆး ညေန ၄ နာရ ငါတ႔အလက ေတာငကနးေပၚမာ လႊင႔မယ”လ႔ ဗလေကာေဇာက အေၾကာငးျပနလကတယ။ အဒတကပြကၾကညဖ႔ ထငးႏငငဘကအျခမးမာ လတေသာငးေကာ စေ၀းေရာကရေနၾကၿပး တခ႕ဆရင တကပြရ႕ ရလဒက အေလာငးအစား လပေနသေတြေတာင ရခတယ။ ဗလေကာေဇာဟာ သေျပာတအတငး ညေန ၄ နာရမာ ျမနမာအလက လႊင႔ထႏငခ႔တယ။ ၁၉၅၇ ခႏစ ဧၿပလမာ ဗလေကာေဇာရ႕ကၾကမၼာအေျပာငးအလျဖစခတယ။ ျမနမာႏငငအလယပငးက ဗမာျပည ကြနျမနစ ပါတရ႕ အမာခစခနးတခက ၀ငေရာကစးနငးတကခကရာက ရာေဖြေတြ႔ရခတ အေထာကအထားေတြဟာ တပမေတာရ႕ လႈပရားမႈသတငးေတြက ကြနျမနစသပနေတြထ ဗလေကာေဇာ ပ႔ခတယလ႔ဆၿပး ရာထးကေန အနား ေပးခ႔တယ။ တပမေတာကေန အနားယခ႔ၿပးေနာက ျပညတြငးၿငမးခမးေရးက တကတကကြကြေထာကခခ႔တယ။ ၁၉၇၆ ခႏစမာ အစးရရ႕ တငးတငးကပကပ ေစာငၾကညေနတၾကားကပ ဗမာျပညကြနျမနစပါတ ထနးခပရာနယေျမဆ ေရာငထြကႏငခတယ။ ကြနျမနစပါတ

ဗဟေကာမတန႔ စစေကာမရငအဖြ႔၀င ျဖစလာခတယ။ ပါတတြငးၿပငဆငမႈေတြ ေၾကာင ပါတၿပကြခ႔တ ၁၉၈၉ ခႏစမာေတာ ဗလေကာေဇာ တ႐တျပညထ ၀ငေရာကခလႈခရတယ။ အခအခါ အသက ၉၀ ရၿပျဖစတ ၀ါရငတပမးႀကး ဗလေကာေဇာဟာ တ႐တႏငင ကမငးၿမ႕မာ ေနထငလကရ ပါတယ။ ဧရာ၀တမဂၢဇငးန႔ ေတြ႔ဆေမးျမနးခနးတခမာ ဒေန႔ေခတ တပမေတာက “ေၾကးစားတပ”လ႔ ေျပာဆခတယ။ တငးျပညအကးအတြက စစတကခတ သတ႔ေခတက တပမေတာေခါငးေဆာငေတြန႔မတတ“ဒေန႔ေခတ စစေခါငးေဆာင ေတြရ႕ တခတညးေသာရညရြယခကက စစအာဏာရငစနစက ထနးသမးကာကြယဖ႔”လ႔ေျပာခပါတယ။

.................................................. ဗလမးႀကး ေလးေပ ဗလခပ စမစဒြနး (၁၉၀၆ - ၁၉၇၉) ရနည

၁၉၄၆ ခႏစ လနဒနၿမ႕ ဒတယကမာၻစစေအာငပြအထမးအမတ စစေရးျပအခမးအနားမာ ဖးမာရယ ၀လဆလငးမန႔ ဗလမးႀကး စမစဒြနးတ႔ စကားလကဆၾကေနၾကတယ။ ျမနမာ ႏငငက ဂပနေတြဆကေန ျပနလညသမးပကစဥက အႏၵယ-ၿဗတသ တပဖြ႔ေတြရ႕ တပမးႀကးျဖစခတ ဆလငးမဟာ သ႔အနးက သတငးေထာကေတြဘကလညၿပး “ဒါ အရပေလးေပပရတ ဗလမးႀကး ဒြနးေလ”ဆကာ ေနာကေျပာငၿပး မတဆကေပးလကတယ။ အဒကစၿပး စမစဒြနးက ဗလမးႀကး ေလးေပလ႔ လေတြကေခၚၾကေတာတယ။ လေကာငေသးေသးန႔ အဒကရငအမးသားႀကးဟာ အႏၵယစစတကသလရ႕ ပထမဆး အပတစဥသငတနးမာ အေတာ ဆးေကာငးသားဆက ရရခသျဖစတယ။ အဒေနာကပငး ဒတယကမာၻစစအတြငး ဂပနလကေအာကက ဧရာ၀တျမစ၀ ကၽြနးေပၚေဒသက ေလထးန႔ခနဆငးၿပး ေဒသခကရင ေျပာကကားတပဖြ႕ေတြက

ဥးေဆာငခတယ။ ဗလမႉးႀကးစမစဒြနးဟာ ျမနမာလြတလပေရးႀကးပမးမႈ အေစာပငးကာလမာ အဓကအခနးက ပါ၀ငခ႔တယ။ စမစဒြနးက တပမေတာကာကြယေရးဥးစးခပအျဖစ ခန႔အပခၿပး ဗလခပအဆင ရာထးတးျမႇင႔ ခန႔ထားခတယ။ အဒါဟာ လမးေပါငးစပါ၀ငတ အနာဂတျပညေထာငစျမနမာႏငငမာ တငးရငးသားလမးစေတြန႔ ဗမာေတြအၾကား ယၾကညမႈတညေဆာကတ ေျခလမးတချဖစပါတယ။ ၁၉၄၉ ခႏစ ကရငလမးေတြ ကယပငလြတလပေရးအတြက စတငတကခကၾကတအခါမာေတာ အဒယၾကညမႈ ယမးယငခရတယ။ ဗလခပစမစဒြနးက သ႔ရ႕ကရငတပဖြ႔ေတြန႔အတ တပမေတာရာထးေတြက ရပဆငးပစခၾကတယ။ စမစဒြနးဟာ ကရငအမးသားေရး စတဓာတျပငးျပသတေယာကျဖစေပမယ ဗမာတပမေတာအေပၚ အၿမတမးသစၥာရၿပး စစသားေကာငးပသတ ေခါငးေဆာငတေယာကျဖစတယ။ တပမေတာဥးစးခပတေယာက အေနန႔ စမစဒြနးဟာ ကရင တပဖြ႔ေတြက ထကျမကၿပး စစစညးကမးျပည၀ေအာင လပေဆာငခတယ။

တပမေတာကေန ထတပယခရၿပးေနာကပငးတြငလညး အစးရက သ႔အေပၚသသယထားခတယ။ ၁၉၇၉ ခႏစ ကြယလြနခနအထ ေစာငၾကညခခရတယ။ ဗလခပစမစဒြနးဟာ ဘ၀ရ႕ေနာကဆးႏစေတြက ရမးျပညနယ ကေလာၿမ႕မာေနထငရငး ဥယာဥစကပးၿပး စာေရး စာဖတတအလပန႔ပ ျဖတသနးခတယ။ သမကြယလြနခင သ႔ရ႕ကယေရးအတပၸတစာအပျဖစတ “Memoirs of the Four-foot Colonel” ဟာ ေရးသားၿပးစးခၿပး သကြယလြနၿပးလ႔ တႏစအၾကာမာ Cornell University ရ႕ အေရ႕ေတာငအာရ အစအစဥက ထတေ၀ျဖန႔ခခပါတယ။

.................................................. စျပစစသား ဗလမးႀကး ဗထး (ေမြးဖြားႏစမသ - ၁၉၄၅) ရနည

ဗလမးႀကး ဗထးဟာ တငးျပညန႔ တပမေတာအတြက ဘ၀တခလးက ေပးဆပခသအျဖစ လအမားက ေလးစား ဂဏျပခၾကတယ။ ၁၉၄၁ ခႏစမာ ဗမာလြတလပေရးတပမေတာက ဂပနအကအညန႔ ျမနမာႏငငေတာငပငး ထား၀ယ ၿမ႕က သမးပကခခနမာ ဗလဗထးဟာ ဇနးန႔သားသမးသးေယာကကထားခၿပး ၿဗတသက ေတာလနတကခကဖ႔ ပးေပါငးပါ၀င လာတယ။ ၁၉၄၃ ခႏစမာ ဗလမးအဆင ရာထးတးျမငခခရၿပး ျမနမာႏငငေျမာကပငးက ေထာကပေရးလမးေၾကာငးေတြ လၿခ ေရးအတြက တာ၀နယခရတယ။ ဂပနေခတမာ ဗမာတပမေတာက နာမညအသစန႔ ျပနလညဖြ႔စညးတအခါ မႏေလး အေျခစက အထကဗမာျပညတငး(ယခ အလယပငးတငး) စစဌာနခပရ႕ တငးမးျဖစလာတယ။ ၁၉၄၅ ခႏစ ဇနန၀ါရ လမာ ဗလခပေအာငဆနးန႔ တပမေတာ ေခါငးေဆာငေတြ ရနကနၿမ႕မာ လ႕၀ကအစညးအေ၀းကငးပၿပး ဂပန တပ ေတြက မတလ ၂၇ ရကမာ တမးသားလး အကြေတာလနဖ႔ အစအစဥေရးဆြရာမာ ဗလဗထးလညး ပါ၀ငပါတယ။ ဒါေပမယ မႏေလးကျပနေရာကလ႔ သတမတရကမတငမ သးပတအလ မတလ ၈ ရကေန႔မာ အေျခအေနအရ သ႔အစ အစဥန႔သ ဂပနကစစေၾကညာၿပး စတကပါတယ။ ဗလဗထးရ႕ အေၾကာငးျပခကက စစနညးဗဟာ ေျမာကခတယ။ ဗလခပေအာငဆနးန႔ သ႔ရေဘာေတြက ဂပနေတြ သသယ၀ငေနတာသတ ဗလဗထးဟာ ေတာလနေရးလႈပရား မႈ ႀကးတရပလးက ဂပနေတြအာ႐မစကမေအာင ဗလခပေအာငဆနးန႔ ခပခြာခြာေနျပလကတယ။ သန႔သ႔တပေတြဟာ ဗလခပေအာငဆနးရ႕အမန႔က မနာခေတာဘးလ႔ ေၾကညာလကတအခါ ဂပနေတြဟာ ဗလဗထး အေပၚမာပအာ႐စကသြားၾကတယ။ အဒလအာ႐ေျပာငးသြားခနမာ ဗလခပေအာငဆနးန႔ လပေဖာကငဖကေတြဟာ စစဥထားတအတငး မတလ ၂၇ ရကမာ ဂပနေတာလနေရးက စတငႏငခတယ။ အဒေန႔က ဖကဆစေတာလနေရးေန႔ ေနာကပငးေတာ တပမေတာေန႔လ႔ သတမတခၾကတယ။ ၿဗတသဥးေဆာငတ မဟာမတတပေတြ အႏၵယကတဆင အထကျမနမာျပညန႔ မႏေလးက ၀ငေရာကႏငေရး ဗလဗထး က ကညခပါတယ။ ဂပနေတြရ႕ေနာကေၾကာက ေနရာယထားၿပးျဖစတ ဗလဗထးဟာ ေထာကပေရးလမးေၾကာငးေတြက တၿပငနကတညး တကခကခတယ။ မဟာမတတပေတြ ေမၿမ႕ကသမးပကေရးကလညး ဗလဗထးက အကအည အမား ႀကးေပးႏငခတယ။ ဗလဗထးရ႕သတန႔ဥးေဆာငႏငမႈက ဗလခပေအာငဆနးက ခးကးခၿပး ဗလဗထးက ဗလမးႀကးရာထး တးျမငေပး ခတယ။ ဒါေပမယ ဒရာထးက ဗလဗထး လကခမသြားႏငခပါဘး။ ထား၀ယမာကနရစခတ မသားစထလညး ျပန မေရာက ႏငခဘး။ ၁၉၄၅ ခႏစ ရမးျပညနယေတာငပငးက ရြာေလးတရြာမာ ငကဖားေရာဂါန႔ ဗလဗထး ကဆးသြားခ တယ။

ဗလဗထးဟာ ႐းသားေျဖာငမတၿပး ထကျမကသ၊ သတရၿပး ၀ရယေကာငးတ စစေခါငးေဆာငလ႔ ဗလခပေအာငဆနးက ေရးသားခတယ။ ၁၉၅၃ ခႏစ ႏ၀ငဘာလမာ ဗလဗထးက ဂဏျပတအေနန႔ ရမးျပညေတာငပငး ရပေဆာကေဒသမာ တပၿမ႕တၿမ႕တညခၿပး `ဗထးတပၿမ႕´ လ႔ အမညေပးခတယ။ အဒၿမ႕က တပမေတာအရာရေတြက သငတနးေပးဖ႔န႔ တပမသားစေတြေနထငဖ႔ တညေဆာကခတာ ျဖစပါတယ။

.................................................. ၀ါရငအကဥးစ ဗလမးႀကး ၾကညေမာင (၁၉၁၉ - ၂၀၀၄) ထကေအာင

“စစတပဟာ စစတပအလပကပလပရမယ၊ ႏငငေရးန႔ ကငးကငးေနရမယ”ဆၿပး သ႕ရ႕ဘ၀တေလာက ကငစြတ ခယခကက ဗလမးႀကးၾကညေမာင တျဖစလ ဥးၾကညေမာငဟာ ၁၉၉၀ ခႏစတနးက တကျပတသားစြာ

ေျပာခပါတယ။ဥးၾကညေမာငဟာ အေနာကေတာငတငးစစဌာနခပ တငးမးျဖစခၿပး ၁၉၆၂ ခႏစမာ ႏငငေတာအာဏာက သမးယခ႔တ ဗလေန၀ငးရ႕ ေတာလနေရးေကာငစအဖြ႕၀ငတဥး လညး ျဖစခတယ။ အဒအခနက ဗလမးႀကး ၾကညေမာငဟာ စစ အာဏာသမးတာက ျပငးျပငးထနထနဆန႔ကငခ႔တ တဥးတညးေသာ ေတာလနေရးေကာငစ၀င ျဖစတယ။ ၁၉၆၂ ခႏစ စစတပကအာဏာသမးၿပးေနာကပငး ဗလမးႀကးၾကညေမာငဟာ ဗလေန၀ငးဥးစးတ လထအစညးအေ၀း ပြေတြက တကေရာကဖ႔ ျငငးဆနခတယ။ ေနာကတႏစအၾကာ အေနာကေတာငတငး စစဌာနခပ တငးမးဘ၀ကေန သ႔က အၿငမးစားေပးလကပါတယ။ ဥးၾကညေမာငဟာ ႏငငေရးယၾကညခကအတြက စစေပါငး ၁၁ ႏစၾကာ ေထာင ၄ ႀကမကခတာေၾကာင သ႔ကယသ ၀ါရငအကဥးသားအျဖစ ခငးႏႈငးခဖးတယ။ ဥးၾကညေမာငဟာ ရနကနတကသလ ေကာငးသားတေယာကအျဖစန႔ ႏငငေရးလႈပရားမႈထ စတင၀ငေရာကခ႔တယ။ ၁၉၃၈ ခႏစ ဒဇငဘာလ ၂၀ ရကေန႔ ၿဗတသအစးရကဆန႔ကငတ တတယအႀကမ ရနကနတကသလ ေကာငးသား သပတမာ ပါ၀ငခတယ။ ဆႏၵျပပြရ႕တပဥးမာ ေကာငးသားသမဂၢအလက ကငစြလႊငထထားစဥ ၿဗတသစစပလပေတြရ႕ ရကခကေၾကာင ဥးေခါငးမာဒဏရာရသြားေပမယ သရ႕ အလမလတတတ စတဓာတဟာ အဒအခနကတညးက စခတာျဖစပါတယ။ ၁၉၈၈ ခႏစမာေတာ ဒမကေရစလႈပရားမႈထ ပါ၀ငလာၿပး အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပက တညေထာငတ ေခါငးေဆာင တဥး ျဖစလာတယ။ ၁၉၈၉ ခႏစ ဇလငလမာ ဥးတငဥးန႔ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညတ႔ အဖမးခရၿပးေနာက ဥးၾကညေမာင ဟာ ၁၉၉၀ ခႏစ အေထြေထြေရြးေကာကပြမာ မအျပတအသတန႔ အႏငရေအာင အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပက ဥးေဆာငမႈေပးခတယ။ အတတမာ ကးလြနခ႔တ ျပစမႈေတြအတြက စစတပက အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပက ခ႐းတငမာလားလ႔ ႏငငျခား သတငးေထာကတေယာကရ႕အေမးက `ျမနမာႏငငမာ ႏရငဘတလခ႐းမး ကေနာတ႔ မလအပပါဘး´လ႔ ဥးၾကညေမာငက ျပနေျဖခတယ။ ဒါေပမယ တပမေတာစစေထာကလမးေရးမးခပ ဒတယ ဗလခပႀကး ခငညြန႔က အခြငေကာငးယၿပး ဥးၾကညေမာငက ဖမးဆးေထာငခခတယ။ ၁၉၉၅ ခႏစ ေထာငကလြတလာၿပးေနာက ဥးၾကညေမာငဟာ ႏငငေရးအေပၚ သ႔ရ႕ခဥးကပပက အခလေျပာခတယ။ “ဒါက ကစားပြတခပ၊ ကေနာတ႔က အဒကစားပြထက ကစားသမားေတြ ျဖစတယ။ ဒါဆ အတမႀကးဘ အဓပၸာယရရ ကစားၾကရေအာင” တ။ ဒါေပမယ ေနာကႏစႏစအၾကာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပကေန အနားယခတယ။ ဥးၾကညေမာငဟာ သ႔ဘ၀ရ႕ ေနာကဆးအခနေတြမာ ျမနမာတပမေတာသမငးက သေတသနျပရငး ၂၀၀၄ ခႏစ ဩဂတလ (၁၉) ရကေန႔က ေနအမမာပ ကြယလြနသြားခပါတယ။ .................................................. ျပညသ႔ဗလခပ ဗလခပႀကး သရတငဥး (၁၉၂၇ - ) ထကေအာင ဗလခပႀကး သရတငဥးဟာ သ႔ရ႕ရစြမးသတေၾကာင “သရ”ဘြ႔ခးျမႇငခရၿပး ျမနမာ တပမေတာရ႕ ကာကြယေရးဥးစးခပ အဆငထ ရာထးတးျမႇငခန႔ထားျခငး ခခရတယ။ ဒါေပမယ ၁၉၇၆ ခႏစမာ ဗလေန၀ငးကျဖတခဖ႔ ပးေပါငးႀကစညတယ ဆၿပး ႏငငေတာ ပနကနမႈန႔ စြခကတငခတာေၾကာင သ႔ရ႕တပမေတာသားဘ၀ဟာ အဆးသတခရတယ။ ၁၉၈၈ ခႏစ လထအကြဆႏၵျပမႈေတြ အတြငးမာေတာ ဒမကေရစလႈပရားမႈထ ပါ၀ငလာၿပး အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပက တညေထာငသတဥး ျဖစလာခတယ။ အခအခါ အသက ၈၂ ႏစ ရၿပျဖစတ ဥးတငဥးဟာ ၁၉၄၃ ခႏစ ဗမာလြတလပေရးတပမေတာ ထ၀ငခစဥက အသက ၁၆ ႏစသာ ရပါေသးတယ။ ကမငတနတပဖြ႔ေတြ ကးေကာ ၀ငေရာကမႈကတကထတတ တကပြေတြမာေတာ တပမးတငဥး ရ႕ သရသတန႔ေခါငးေဆာငမႈဟာ သ႔ရေဘာေတြအတြက အားကအတယစရာျဖစခၿပး ၁၉၇၄ ခႏစမာ တပမေတာရ႕ ကာကြယေရးဥးစးခပရာထးက ေပးအပခတအထ ဗလေန၀ငးက ယၾကညခတယ။ ေနာကပငးမာ ကာကြယေရး၀နႀကး အျဖစ ခန႔အပခခရတအထပါပ။ တပမေတာထမာသာမက ဗလခပႀကးတငဥးဟာ အရပသားေတြရ႕ ေလးစားခစခငမႈကလညး ရရခပါတယ။ ၁၉၇၄ ခႏစ ကလသမဂၢ အတြငးေရးမးခပေဟာငး ဥးသန႔ရ႕စာပနမာ ဆႏၵျပၾကတေကာငးသားေတြက “ဗလခပႀကးတငဥး အသက ရာေကာရညပါေစ”လ႔ ေကြးေၾကာတအထ ျဖစခတယ။ တကယေတာ ႏငငေတာ သစၥာေဖာကမႈဆတာထက လႀကက မားတယဆတအခကက ဥးတငဥးက ရာထးျဖတခဖ႔ ျဖစလာေစခပပါပ။ ၁၉၇၆ ခႏစမာ ဥးတငဥးက ေထာင ၇ ႏစ ခခ တယ။ ဒါေပမယ ၂ ႏစေစာၿပး ျပနလြတလာတယ။ ေထာငကလြတေတာ ဥးတငဥးဟာ မထငမရားဘ ေနခတယ။ အဒေနာက ၁၉၈၈ ခႏစ ရနကနျပညသ႔ေဆး႐ႀကး အျပင ဘကမာ ဆႏၵျပေနတျပညသေထာငေပါငးမားစြာက မန႔ခြနးေျပာခတယ။ အဒႏစမာပသဟာ အမးသားဒမကေရစ အဖြ႔ ခပရ႕ ဒတယဥကဌျဖစလာၿပး စစအစးရက ျပငးျပငးထနထန ေ၀ဖနေျပာဆပါေတာတယ။ ၁၉၈၉ ခႏစမာ ဥးတငဥး ေနာကတႀကမ ထပၿပးအဖမးခရတယ။ ဒတႀကမမာေတာ တပမေတာၿပကြေအာငလပတယ ဆတ စြခကန႔ ျဖစပါတယ။ လ႕၀ကစစခ႐းရ႕ စစတပအရာရေတြေရ႕မာ ကာကြယေရးဥးစးခပေဟာငးက “တပမေတာ က ငါခစတယ၊ ဒါေပမယ ျပညသက တပမေတာထက ပခစတယ”လ႔ ေျပာလကတယ။ အဒအတြက ဥးတငဥးဟာ အငးစန အကဥးေထာငမာ ၆ ႏစေနခရတယ။ ၁၉၉၅ ခႏစမာ ေထာငကျပနလြတလာၿပး ဥးတငဥးဟာ ႏငငေရးက ဆကလပတယ။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညရ႕ ျမနမာ ျပညအႏ႔ခရးစဥေတြမာ အတပါတယ။ ၂၀၀၃ ခႏစ စစကငးတငး ဒပယငးၿမ႕အနး အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပရ႕ ေမာ ေတာယာဥတနးက စစအစးရ အားေပးအားေျမႇာကျပထားတ လရမးကားေတြက

အၾကမးဖကတကခကတအတြက ဥးတငဥး ဒဏရာရခၿပး ေနအမအကယခပခထားခရတာ အခခနထပါ။

.................................................. မတခက။ ။ ယငးက႑က လြနခေသာ ၂ ႏစက ဧရာ၀တ မဂၢဇငးတြင ေဖာျပခၿပး ျဖစသည။ သ႔ေသာ တငးျပည က အေရးတႀကးလအပေနသည လထ ယၾကညေလးစားႏငေသာ မးခစ တပမေတာသားမား၊ တပမေတာ ေခါငးေဆာင မားေပၚထြနးလာေစေရး သတ ဆႏၵ ရေစရန ဧရာ၀တက ႏႈးေဆာလေသာေၾကာငယခ စာစက ျပနလည တငဆက လကရပါသည။