•¢Ã⁄¢uª¥≈ ¥u’⁄uu 2010 1 •¢Ã⁄¢uª •ÊÁŒﬂÊ‚Ë¥ŸË »È ‹Áﬂ‹Ë...

1❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

● •¢Ã⁄¢Uª ●

•ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸË »È§‹Áfl‹Ë ‡ÊÃË

∑¥§º˝ ‚⁄U∑§Ê⁄UŸ •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡◊ÊÃË fl ßÃ⁄U

¬Ê⁄¢U¬Á⁄U∑§ flŸ ÁŸflÊ‚Ë ∑§ÊÿŒÊ ∑§‹Ê.

◊„UÊ⁄UÊc≈˛UÊÃ ÿÊ ∑§ÊÿlÊ◊È›U •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸÊ ¡◊ËŸ

◊Ê‹∑§ „UÊáÿÊøÊ ◊Êª¸ ◊Ê∑§›UÊ ¤ÊÊ‹Ê

•Ê„U. ÿÊ ∑§ÊÿlÊøË „UË ÿ‡Ê∑§ÕÊ...

ÿ‡ÊÁSflŸË...◊„Ê⁄ÊC˛ÊøË

‚ÈfláÊ¸∑§ãÿÊ

Ã¡ÁSflŸË

‚Êfl¥Ã Á„Ÿ

¡ÊªÁÃ∑§

SÃ⁄ Êfl⁄ Ë‹

5Æ ◊Ë≈⁄ ⁄Êÿ»§‹ ¬˝ÙŸ ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄ÊÃ

‚ÈfláÊ¬Œ∑§ Á◊›flÍŸ ∞∑§ ŸflÊ ßÁÃ„Ê‚ ⁄ø‹Ê

•Ê„. •ÊÃÊ¬ÿZÃ Ã¡ÁSflŸËŸ ÁflÁflœ S¬œÊZ◊äÿ

•Ÿ∑§ ¬Œ∑§ Á◊›Áfl‹Ë •Ê„Ã. ÁÃëÿÊ

ø…UàÿÊ ∑§Ê◊Áª⁄ËøÊ „UÊ •Ê‹π...

flÊÁ·¸∑§ flª¸áÊË - flÁ⁄UcΔU ‚„UÊÿ∑§ ‚¢øÊ‹∑§ (¬˝∑§Ê‡ÊŸ), ◊ÊÁ„UÃË fl ¡Ÿ‚¢¬∑¸§ ◊„UÊ‚¢øÊ‹ŸÊ‹ÿ, ’Ú⁄U∑§ Ÿ¢. 19,

»˝§Ë ¬˝‚ ¡Ÿ¸‹ ◊Êª¸, ◊È¢’ß¸ - 400021 ÿÊ ¬ûÿÊfl⁄U ◊ŸË•ÊÚ«¸U⁄UŸ ¬ÊΔUflÊflË Á∑¢§flÊ “‹πÊÁœ∑§Ê⁄UË, ◊ÊÁ„UÃË fl

¡Ÿ‚¢¬∑¸§ ◊„UÊ‚¢øÊ‹ŸÊ‹ÿ, ◊¢òÊÊ‹ÿ, ◊È¢’ß¸” ÿÊ¢ëÿÊ ŸÊfl ◊È¢’ß¸ ÿÕ fl≈UáÊÊ:ÿÊ ‡ÊÊπøÊ Á«U◊Ê¢«U «˛UÊç≈U ¬ÊΔUflÊflÊ.

‹Ê∑§⁄UÊÖÿ •¢∑§ÊëÿÊ flª¸áÊËŒÊ⁄UÊ¢ŸË ŸÍÃŸË∑§⁄UáÊÊ‚ÊΔUË flÊÁ·¸∑§ flª¸áÊË ¬ÊΔUÁflÃÊŸÊ •Ê¬‹Ê flª¸áÊË ∑˝§◊Ê¢∑§ ∑§›UflÊflÊ.

(¬˝ÁÃ •¢∑§ ◊ÍÀÿ 5 L§¬ÿ, flÊÁ·¸∑§ flª¸áÊË L§. 50/-)

“‹Ù∑§⁄UÊÖÿ”◊œË‹ ‹πÊ¢ø ¬ÈŸ◊È¸º˝áÊ ∑§ÀÿÊ‚ •Êê„UÊ‹Ê •ÊŸ¢Œø flÊ≈U‹...

■■ ‚¬˝◊ Ÿ◊S∑§Ê⁄U 2

■■ fl·Ê¸ ¡‹‚¢øÿŸ — ∑§Ê›UÊøË ª⁄U¡ 26

■■ ¬˝⁄UáÊÊ 30

■■ ¬ÿÊ¸fl⁄UáÊ ‚¢⁄UˇÊáÊÊÃÍŸ

ªÊflÊ¢øÊ ‡ÊÊEÃ Áfl∑§Ê‚ 32

■■ Áfl÷ÊªËÿ ¬ÊŸ 34-49

■■ flø∑§ flœ∑§ 50

■■ ¬Ê‹Ë‚ ©UìÊÁ‡ÊÁˇÊÃ „UÊáÊÊ⁄U 54

■■ ¡‹Sfl⁄UÊÖÿ 55

fl·¸ 62 fl •¢∑§ 7 ‚å≈¥U’⁄UU 2010

■ ‚¢¬ÊŒ∑§Ëÿ ¬ûÊÊ ■

◊ÊÁ„UÃË fl ¡Ÿ‚¢¬∑¸§ ◊„UÊ‚¢øÊ‹ŸÊ‹ÿ,

M§◊ Ÿ¢. 33, Ã›U ◊¡‹Ê, ◊¢òÊÊ‹ÿ, ◊È¢’ß¸ - 32.

‚¢¬ÊŒ∑§Ëÿ ‚¢¬∑¸§ — 022-22882888.

e-mail : [email protected]

ß¸-‹Ê∑§⁄UÊÖÿ‚ÊΔUË ¬„UÊ

Website : http://dgipr.maharashtra.gov.in

flª¸áÊËŒÊ⁄U ÁflÃ⁄UáÊ ‚¢¬∑¸§

022-22021530 (’Ú⁄ U∑§),

22023006, 22023957.

◊ÊÁ„UÃË fl ¡Ÿ‚¢¬∑¸§ ◊„UÊ‚¢øÊ‹ŸÊ‹ÿ,

◊„UÊ⁄UÊc≈˛U ‡ÊÊ‚Ÿ

■ ◊ÈÅÿ ‚¢¬ÊŒ∑§ ¬˝Ê¡ÄÃÊ ‹fl¢ªÊ⁄U-fl◊Ê¸

■ ¬˝’¢œ ‚¢¬ÊŒ∑§ ¬˝À„UUÊŒ ¡Êœfl

■ ∑§Êÿ¸∑§Ê⁄UË ‚¢¬ÊŒ∑§ «UÊÚ. ‚¢÷Ê¡Ë π⁄UÊ≈U

■ ‚„U‚¢¬ÊŒ∑§ •¡ÿ ¡Êœfl

■ ©U¬‚¢¬ÊŒ∑§ Á∑§⁄UáÊ ∑¥§º˝

■ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ fl

ÁflÃ⁄UáÊ •Áœ∑§Ê⁄UË

■ ◊Èπ¬ÎcΔU, ◊Ê¢«UáÊË, Ÿfl÷Ê⁄UÃ ¬˝‚ Á‹Á◊≈U«U

‚¡Êfl≈U fl ◊Èº˝áÊ ‚ÊŸ¬Ê«UÊ, ŸflË ◊È¢’ß¸.

■ ‚Ê„UÊƒÿ ⁄UÊ¡Í œÊòÊ,

ÁŒŸ‡Ê ‚Èfl¸, ÿÊª‡Ê ◊Ê⁄U

■ ¿UÊÿÊÁëÊòÊ flË⁄¥Uº˝ œÈ⁄UË, ⁄UÊ¡Í «UÊ¥ª⁄U

Á∑§⁄UáÊ ÷Ê‚‹, ÿÊª‡Ê ÃÊ¢Œ›U

●● ÿÊ •¢∑§ÊÃ √ÿÄÃ ∑§‹ÀÿÊ ◊ÃÊ¢‡ÊË ‡ÊÊ‚Ÿ ‚„U◊Ã •‚‹ø •‚ ŸÊ„UË. ●●

ÁŒª¢’⁄U ¬Ê‹fl

Áfl‹Ê‚ ’Ê«U∑§

‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚flË fl·¸ ¡ŸÃëÿÊ •Ê‡ÊÊ-•Ê∑§Ê¥ˇÊÊ¥øË ¬ÍÃ¸ÃÊ ∑§⁄áÊÊ⁄...

÷Ê⁄ÃËÿ SflÊÃ¥òÿÊëÿÊ 63

√ÿÊ flœÊ¸¬Ÿ ÁŒŸÊÁŸÁ◊ûÊ

◊¢òÊÊ‹ÿÊÃ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ ‚Ê„U›UKÊÃ

äfl¡fl¢ŒŸÊŸ¢Ã⁄U ◊ÈÅÿ◊¢òÊË

•‡ÊÊ∑§ ø√„UÊáÊ ÿÊ¢ŸË

¡ŸÃ‹Ê ©g‡ÊÍŸ ∑§‹ÀÿÊ ÷Ê·áÊÊøÊ

‚Ê⁄UÊ¢‡Ê...4

‚È¡‹Ê◊˜ ‚È»§‹Ê◊˜ ◊„Ê⁄ÊC˛

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¢ŸË •ÊœÈÁŸ∑§ Ã¥òÊôÊÊŸ,

¬˝ÿÙª‡ÊË‹ÃÊ, ◊„ŸÃ •ÊÁáÊ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÷Ä∑§◊

•ÊœÊ⁄Êfl⁄ ¬˝ÁÃ∑Í§‹ ¬Á⁄ÁSÕÃËfl⁄ ◊ÊÃ

∑§⁄áÿÊÃ ÿ‡Ê Á◊›Áfl‹ •Ê„. ⁄ÊÖÿÊëÿÊ

∑Î§·Ë ˇÊòÊÊøÊ ÉÊÃ‹‹Ê „Ê •Ê…ÊflÊ...6

28

¬Ê⁄º‡Ê¸∑§ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÊ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄UáÊ √ÿflSÕÊ

•Áœ∑§ ¬Ê⁄UŒ‡Ê¸∑§ ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË

‡ÊÊ‚Ÿ ⁄UÊ’ÁflÃ •‚‹ÀÿÊ

©U¬ÊÿÿÊ¡ŸÊ¢’g‹ Õ≈U ÷≈U

‚Œ⁄UÊÃ ‚Ê¢ªÃ •Ê„UÃ, •ãŸ fl ŸÊª⁄UË

¬È⁄UflΔUÊ ◊¢òÊË •ÁŸ‹ Œ‡Ê◊Èπ...20

22

ÿÊÁ‡ÊflÊÿ...

◊ÈÅÿ ‚¢¬ÊŒ∑§Ê¢ø ◊ŸÊªÃ 3

2 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

Please mention one page information on any subject of MPSC. - Vaishali Mhaskar, Shahapur

Start question & answer series included minimum100 questions. It helps for MPSC/UPSC Exam.

- Prakash Pawar, Satara

Lokrajya is very useful for primary teacher.- Atmaram Mahale, Pune

Please include the detail information about UPSCExam. - Nikita Sahare, Wardha

Please include information about legal knowledgefor MPSC student.

- Adv. Sanjay Heday, Chandrapur

Lokrajya is gift of Maharashtra.- Rajesh Shinde, Beed

Please include information about GovernmentRecruitment.

- Pawan Pawar, LaturLR’s Suvarn Mahotsavi issue is mirror ofMaharashtra.

- Sandip Lokhande, Nashik.

»§ÄÃ ∞‚∞◊∞‚‚ÊΔUË 9422595788

‚¢Œ‚ •Êÿ „ÒU...

‚flÊZª‚È¢Œ⁄U

‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚flË Áfl‡Ê·Ê¥∑§ ‚flÊZª‚È¥Œ⁄ •‚Ê •Ê„. ∑§‹Ê, ∑˝§Ë«Ê, ‚ÊÁ„àÿ, ©lÙª fl ⁄Ê¡∑§Ê⁄áÊ ÿÊ

Áfl·ÿÊ¥fl⁄ ÿÊÃ ©ûÊ◊ ¬˝∑§Ê‡Ê ≈Ê∑§‹Ê •Ê„. ◊„UÊ⁄UÊc≈˛UÊëÿÊ ◊ÊªË‹ 50 fl·ÊZëÿÊ ¬˝ªÃËøÊ •Ê…UÊflÊ ÿÊ

•¢∑§Ê◊È›U ∑§›UÊ‹Ê.

- «ÊÚ. ‚Ë.•Ê⁄. ÃÊ¥ŒÈ›¡, fl«ÙŒ ÃÊ¥ª«Ê, ¡Ê‹ŸÊ

◊Á„‹Ê¢‚ÊΔUË ©U¬ÿÈQ§

‹Ù∑§⁄ÊÖÿ ◊ÊÁ‚∑§ÊëÿÊ •Ÿ∑§ •¥∑§Ê¥◊äÿ ◊Á„‹Ê ‚ˇÊ◊Ë∑§⁄áÊÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ ⁄Ê’ÁflÃ •‚‹ÀÿÊ

ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ¥øË ◊ÊÁ„ÃË ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. àÿÊ◊È› ⁄UÊÖÿÊÃ ◊Á„U‹Ê ‚ˇÊ◊Ë∑§⁄UáÊÊ‚ÊΔUË ¬ÊΔU’›

Á◊›Ã •Ê„U. ÿÊ ⁄UÊ’ÁflÃ •‚‹ÀÿÊ ÿÊ¡ŸÊ¢ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ •Ê¬‹Ê Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË ◊Á„U‹Ê

¬È…U ÿÃ •Ê„UÃ.

- ‚È◊Ÿ ¬Ê≈UË‹, ∑§ÊÀ„UÊ¬Í⁄U

‚¥Œ÷¸ª˝¥Õ

‹Ù∑§⁄ÊÖÿŸ •Ÿ∑§ ‚¥ª˝Ês fl Œ¡¸ŒÊ⁄ Áfl‡Ê·Ê¥∑§

¬˝Á‚h ∑§‹ •Ê„Ã. ÁflÁflœ ÁΔ∑§ÊáÊË Œ¡¸ŒÊ⁄

Á‹πÊáÊ ∑§⁄ÃÊŸÊ ◊‹Ê Ã ‚¥Œ÷¸ª˝¥Õ ê„UáÊÍŸ

‚„Êƒÿ÷ÍÃ Δ⁄ÃÊÃ. ‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚flË ◊„Ê⁄ÊC˛

Áfl‡Ê·Ê¥∑§ •¬˝ÁÃ◊ •Ê„.

- ◊„‡Ê ÉÊÈª, œÈ›

Áfl÷ÊªËÿ ‚Œ⁄ SÃÈàÿ ©¬∑˝§◊

‹Ù∑§⁄ÊÖÿëÿÊ •¥∑§ÊÃ Áfl÷ÊªËÿ ‚Œ⁄ ‚ÈM§

∑§ÀÿÊŸ ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ÁflÁflœ Áfl÷ÊªÊ¢◊äÿ

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ:ÿÊ ‚◊Ê¡Ê¬ÿÙªË ©¬∑˝§◊Ê¥øË

◊ÊÁ„ÃË ‚fl¸ŒÍ⁄ ¬Ù„ÙøáÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙáÊÊ⁄U •Ê„.

- ¬˝Ê. •ÁŸ‹ ‚Ê’›,

Á‚ÑÙ«, •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ

- ¬˝Ê. fl·Ê¸ ª¥ªáÊ, Œfl⁄Ë, ªÊ¥ÁŒÿÊ

‡ÊéŒÿÊòÙëÿÊ ŒÈÁŸÿ‹Ê ‚ÊŒ ŒáÊÊ⁄

‹Ù∑§⁄ÊÖÿëÿÊ ‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚flË Áfl‡Ê·Ê¥∑§ÊÃË‹ ◊Ÿ

•Ê∑§·Í¸Ÿ ≈Ê∑§áÊÊ⁄Ë ¿ÊÿÊÁøòÊ, •Ÿ∑§

◊Êãÿfl⁄Ê¥ëÿÊ ∑§Êÿ¸∑Î§ÃË¥øÊ ÉÊÃ‹‹Ê flœ, ÁflÁflœ

Áfl·ÿÊ¢fl⁄Ë‹ ®øÃŸÊà◊∑§ ‹πÊ¥øË ÁøûÊflœ∑§

ß¥º˝œŸÈcÿË ©œ›áÊ •àÿ¥Ã ‚¥S◊⁄áÊËÿ •Ê„. „Ê

•¥∑§ ê„UáÊ¡ ‚Ê⁄ ∑§Ê„Ë •»§‹ÊÃÍŸ •ÊÁáÊ

‡ÊéŒÿÊòÙëÿÊ ŒÈÁŸÿ‹Ê ◊ŸÊ¬Ê‚ÍŸ ‚ÊŒ ŒáÊÊ⁄

flÊ≈‹.

- ÉÊŸ—≥ÿÊ◊ ÕÙ⁄ÊÃ, œÈ›

◊⁄ÊΔË ‚fl¸ŒÍ⁄ ¬Ù„ÙøÁfláÿÊø ‚ÊœŸ

‹Ù∑§⁄ÊÖÿ◊œË‹ ‹π flÊøŸËÿ fl ◊ÊÁ„ÃË¬ÍáÊ¸

•‚ÃÊÃ. ‹Ù∑§⁄ÊÖÿ „ ◊⁄ÊΔË ‚fl¸ŒÍ⁄

¬Ù„ÙøÁfláÿÊø ‚ÊœŸ •Ê„.

- üÊË.⁄Ê. »§«∑§, ◊«UªÊfl, ªÊflÊ

⁄ÊÖÿÊøÊ •Ê⁄‚Ê

‹Ù∑§⁄ÊÖÿ ◊ÊÁ‚∑§Ê◊È› ⁄ÊÖÿÊëÿÊ ¬˝àÿ∑§

Á¡ÀsÔÊÃË‹ ’Ê⁄Ë∑§‚Ê⁄Ë∑§ ÉÊ«Ê◊Ù«Ë¥øË

◊ÊÁ„ÃË Á◊›Ã. àÿÊ◊È› ‹Ù∑§⁄ÊÖÿ ◊ÊÁ‚∑§ „

⁄ÊÖÿÊøÊ •Ê⁄‚Ê •Ê„.

- ⁄flË¥º˝ ¡Ù‡ÊË, ŸÊ¥Œ«

ôÊÊŸÊøÊ πÁ¡ŸÊ

‹Ê∑§⁄UÊÖÿëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ •Ê◊ëÿÊ ¬È…U

ôÊÊŸÊøÊ πÁ¡ŸÊø ©UÉÊ«U‹Ê ¡ÊÃÊ. ⁄UÊÖÿÊÃË‹

ÁflÁflœ ÉÊ«UÊ◊Ê«UË¥øË fl Áfl∑§Ê‚ ¬∑§À¬Ê¢øË

◊ÊÁ„UÃË •Êê„UÊ‹Ê Á◊›Ã.

-Áfl‡ÊÊ‹ ◊«UÊflË, ÷¢«UÊ⁄UÊ

◊ÊÁ„UÃËøÊ ‚Êª⁄

‹Ù∑§⁄ÊÖÿ◊œË‹ ÁflÁflœ Áfl·ÿÊ¥fl⁄Ë‹

◊ÊÁ„ÃË¬ÍáÊ¸ ‹π flÊøÀÿÊŸ¥Ã⁄ „ ◊ÊÁ‚∑§

ê„UáÊ¡ ◊‹Ê ◊ÊÁ„UÃËøÊ ‚Êª⁄ flÊ≈ÃÙ.

- ∑È§. Á‡ÊÀ¬Ê ◊Ù⁄, ◊¥È’ß¸

3❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

- ¬˝Ê¡Q§Ê ‹fl¥ªÊ⁄-fl◊Ê¸

◊„UÊ‚¢øÊ‹∑§ ÃÕÊ ◊ÈÅÿ ‚¥¬ÊŒ∑§

◊ŸÊªÃ◊ŸÊªÃ∑§⁄ÊÖÿøÊ „Ê •¥∑ •Ê¬ÀÿÊ „ÊÃÊÃ ŒÃÊŸÊ •ÊŸ¥Œ „ÙÃ •Ê„. ÿÊfl·Ë¸ ⁄ÊÖÿÊÃ

¬Ê™§‚ øÊ¥ªÀÿÊ ¬˝∑§Ê⁄ ¬«Ã •‚ÍŸ ¬⁄áÿÊ„Ë ©ûÊ◊ ¤ÊÊÀÿÊ •Ê„Ã. ‡ÊÃË •ÊÁáÊ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ ŒÎc≈ËŸ „Ë ∞∑ •ÊŸ¥ŒÊøË ªÙC •‚ÍŸ ÿÊ ¬ÊE¸÷Í◊Ëfl⁄ ÁflÁflœÊ¥ªË ‹π ÿÊ

•¥∑§ÊÃ ‚◊ÊÁflC ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã. ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚Ê‹Ê Á◊›Ã •‚‹ÀÿÊ

Ÿ√ÿÊ ÁŒ‡Êø Œ‡Ê¸Ÿ ÿÊÃÍŸ ÉÊ«Êfl, •‡ÊË •¬ˇÊÊ •Ê„.

»§‹Ùà¬ÊŒŸÊëÿÊ ÁŸÿÊ¸ÃË◊äÿ„Ë ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ ©ìÊÊ¥∑§ ªÊΔ‹Ê •‚ÍŸ àÿÊÁfl·ÿËøË ◊ÊÁ„ÃË

ÿÊ •¥∑§Ê◊äÿ ‚◊ÊÁflC ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. Ã¡ÁSflŸË ‚Êfl¥Ã Á„Ÿ ¡ÊªÁÃ∑§

SÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ⁄Êÿ»§‹ ¬˝ÙŸ ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄ÊÃ ‚ÈfláÊ¸¬Œ∑§ Á◊›flÍŸ ∞∑§ ŸflÊ ßÁÃ„Ê‚ ÁŸ◊Ê¸áÊ

∑§‹Ê •Ê„. ÁÃëÿÊ ∑§Ê◊Áª⁄ËøË Áfl‡Ê· Œπ‹ ÿÊ •¥∑§ÊÃ ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. ÿàÿÊ 50

fl·Ê¸ÃË‹ ‡ÊÃËø ’Œ‹Ã SflM§¬, •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸË »È§‹Áfl‹‹Ë ‡ÊÃË, ¡‹‚¥œÊ⁄áÊ, fl·Ê¸

¡‹‚¥øÿŸ, ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÃË‹ ¬Ê⁄Œ‡Ê¸∑§ÃÊ ÿÊ ‹πÊ¥‚Ù’Ãø ÁflÁflœ Á¡ÀsÊ¥◊äÿ

¤ÊÊ‹ÀÿÊ Áfl∑Ê‚∑§Ê◊Ê¢øË ◊ÊÁ„ÃË Áfl÷ÊªËÿ ‚Œ⁄ÊÃ ¬˝Á‚h ∑⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„.

¡‹Sfl⁄ÊÖÿ, ¬˝⁄áÊÊ, ‡ÊÊ‚Ÿ ÁŸáÊ¸ÿ, ◊¥ÁòÊ◊¥«›Êø ÁŸáÊ¸ÿ, flœ∑§-flø∑§ „Ë Ÿ„◊ËøË

‚Œ⁄ ÿÊ •¥∑§ÊÃ •Ê„Ãø. ¬˝àÿ∑§ •¥∑§ ◊ÊÁ„ÃË¬ÍáÊ¸ •ÊÁáÊ ‚flÊZª‚È¥Œ⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ •Ê◊øÊ

¬˝ÿàŸ •‚ÃÙ. ◊ÊòÊ Ã⁄Ë„Ë ∑§Ê„Ë ©ÁáÊflÊ ⁄Ê„ÍŸ ¡ÊÃÊÃ, ∞πÊlÊ Áfl·ÿÊ‹Ê ¬ÍáÊ¸¬áÊ ãÿÊÿ

ŒÃÊ ÿÃ ŸÊ„Ë, ÿÊøË •Êê„Ê‹Ê ¡ÊáÊËfl •Ê„. “•Áœ∑§ Ã ‚⁄Ã ãÿÍŸ Ã ¬È⁄Ã” ÿÊ ÷ÊflŸŸ

•Ê¬áÊ ÿÊ •¥∑§Ê∑§« ¬Ê„Ê‹, •‚Ê ÁflEÊ‚ •Ê„. •Ê¬ÀÿÊ ‚ÍøŸÊ, ¬˝ÁÃÁ∑˝§ÿÊ •Êê„Ê‹Ê

•fl≥ÿ ∑§›flÊ, àÿÊø ÁŸÁ≥øÃø SflÊªÃ ∑§‹ ¡Êß¸‹.

‹Ê

4 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊC˛ •Ê¬ÀÿÊ SÕÊ¬Ÿø 5Æfl fl·¸

‚Ê¡⁄ ∑§⁄ËÃ •Ê„. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ‚ÈœÊ⁄áÊÊ, •ÊÌÕ∑§ ªÈ¥ÃfláÊÍ∑§,

Á‡ÊˇÊáÊ ˇÊòÊÊÃË‹ ¬˝ªÃË, ◊Á„‹Ê œÙ⁄áÊ,

•ılÙÁª∑§ œÙ⁄áÊ •‡ÊÊ ˇÊòÊÊ¥◊äÿ ŸÊflËãÿ¬ÍáÊ¸

œÙ⁄áÊÊ¥øÊ ¬˝Ê⁄¥÷ ∑§‹Ê. ©ûÊ◊ ¬ÊÿÊ÷ÍÃ ‚ÈÁflœÊ,

©ûÊ◊ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ÿÊ◊È› •Ê¡„Ë ◊„Ê⁄ÊC˛ „ ¬⁄∑§Ëÿ

ªÈ¥ÃfláÊÍ∑§ŒÊ⁄Ê¥‚ÊΔË ◊ÙS≈ »§√„«¸ «S≈ËŸ‡ÊŸ

•‚ÀÿÊø flÊ⁄¥flÊ⁄ Á‚h ¤ÊÊ‹ •Ê„. •Êê„UÊ‹Ê

•ÊÃÊ ¡ÊªÁÃ∑§ Œ¡Ê¸øÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ÉÊ«flÊÿøÊ

•Ê„. ¡ÊÃË-¬ÊÃË-œ◊¸-÷Ê·Ê ÿÊ flÊŒÊÃ

•Êê„UÊ‹Ê ¬«ÍŸ ⁄„Êÿø ŸÊ„Ë. Áfl∑§Ê‚Êø Ÿfl

Á√„¡Ÿ •Êê„UË «Ù˚ÿÊ¢‚◊Ù⁄ Δfl‹ •Ê„.

ÿÊ fl·Ë¸ ⁄ÊÖÿÊÃ ‚fl¸òÊ øÊ¥ª‹Ê ¬Ê™§‚

¤ÊÊÀÿÊ◊È› ⁄ÊÖÿÊëÿÊ ‚fl¸ ÷ÊªÊ¢Ã π⁄Ë¬ÊøË

©ûÊ◊ ¬⁄áÊË ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. ∑§«œÊãÿÊøË ≈Ä∑§flÊ⁄Ë

ŒπË‹ ¬ÍflË¸¬ˇÊÊ flÊ…‹‹Ë ÁŒ‚Ã. ∑§Ê„Ë

Á¡ÀsÊ¥◊äÿ πÃ ©¬‹éœ „ÙáÿÊ◊äÿ ∑§ÙáÊàÿÊ

•«øáÊË •Ê„Ã àÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË ÉÊáÿÊÃ ÿÃ •Ê„.

◊ÊòÊ, ∑¥§º˝ ‚⁄∑§Ê⁄∑§« •Êê„UË ¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ ∑§‹Ê

•‚ÍŸ, ‹fl∑§⁄Uø „ πÃ‚ÈhÊ ©¬‹éœ „Ùß¸‹.

πÃÊëÿÊ ∑§Ê˚ÿÊ’Ê¡Ê⁄Êfl⁄ ÁŸÿ¥òÊáÊ •ÊáÊáÿÊø

•ÊŒ‡Ê„Ë •Êê„UË ÁŒ‹ •Ê„Ã.

⁄ÊÖÿÊÃ øÊ¥ª‹Ê ¬Ê™§‚

⁄ÊÖÿÊÃË‹ œ⁄áÊÊ¥◊äÿ„Ë ªÀÿÊ ∑§Ê„Ë fl·ÊZëÿÊ

ÃÈ‹ŸŸ øÊ¥ª‹Ê ¬ÊáÊË‚ÊΔÊ •Ê„. œ⁄áÊ 6Æ Ã

65 ≈Ä∑§ ÷⁄‹Ë •‚ÀÿÊŸ ‡ÊÃË‚ÊΔË Ã‚ø

Á¬áÿÊ‚ÊΔË ¬ÊáÿÊøÊ ¬˝≥Ÿ ∑§Ê„Ë ¬˝◊ÊáÊÊÃ ŒÍ⁄

„Ùß¸‹, •‚Ê ÁflEÊ‚ flÊ≈UÃÊ. ªÀÿÊ fl·Ë¸ ◊¥È’ß¸‚„

¬ÈáÊ, ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄, ‚Ê¥ª‹Ë ÿÊ ‡Ê„⁄Ê¥◊äÿ SflÊß¸Ÿ

çÀÿÍø ‚¥∑§≈ ©÷ ⁄ÊÁ„‹ „ÙÃ. ÿ¥ŒÊ ◊È¥’ß¸ Ã‚ø

⁄ÊÖÿÊëÿÊ ∑§Ê„Ë ÷ÊªÊ¥◊äÿ ◊‹Á⁄ÿÊøÊ ¬˝ÊŒÈ÷Ê¸fl

flÊ…‹Ê •Ê„. „ ‚ÊÕËø ⁄Ùª flÊ…áÿÊ‚ÊΔË •Ÿ∑§

∑§Ê⁄áÊ •Ê„Ã. ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ ©ø‹‹ÀÿÊ ¬Êfl‹Ê¥◊È›

◊‹Á⁄ÿÊ‹Ê ÕÙ¬ÁfláÊ •ÊÁáÊ àÿÊøÊ ¬˝‚Ê⁄

ÕÊ¥’ÁfláÿÊ◊äÿ ’:ÿÊø •¥‡ÊË ÿ‡Ê Á◊›Ã •Ê„ „Ë

‚◊ÊœÊŸÊøË ’Ê’ •Ê„.

SflÊÃ¥òÿ ¬˝Ê#ËŸ¥Ã⁄ Œ‡ÊÊøÊ •ÊÌÕ∑§ •ÊÁáÊ

•ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚ ªÁÃ◊ÊŸ ∑§⁄áÿÊ◊äÿ

◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ ◊„ûflÊøÊ flÊ≈Ê ©ø‹‹Ê, „ ‚flÊZŸÊ

◊Ê„UËÃø •Ê„. ◊ÊòÊ, ∞fl…KÊfl⁄ø Ÿ ÕÊ¥’ÃÊ

⁄ÊÖÿÊøË ÷Áflcÿ∑§Ê›ÊÃË‹ ¬˝ªÃË •ÊÁáÊ

Áfl∑§Ê‚Êø Á√„¡Ÿ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ •Êê„UË ÃÿÊ⁄ ∑§‹

•Ê„. ¬˝àÿ∑§ ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ Áfl÷ÊªÊŸ ÃÿÊ⁄

∑§‹ÀÿÊ ∑Î§ÃË •Ê⁄Êπ«KÊfl⁄ •ÊœÊÁ⁄Ã

•‚‹‹ „ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ ⁄ÊÖÿÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊÃË‹

◊„ûflÊøÊ ◊ÊŸŒ¥« Δ⁄áÊÊ⁄ •Ê„.

◊¥ŒËøÊ »§≈∑§Ê ‚Ù‚ÍŸ„Ë ªÀÿÊ fl·Ë¸ ⁄ÊÖÿÊŸ

8.Æ6 ≈Ä∑§ •ÊÁÕ¸∑§ Áfl∑§Ê‚ Œ⁄ ⁄ÊπáÿÊÃ

ÿ‡Ê Á◊›Áfl‹. ÿÊ¬È… „Ê Œ⁄ flÊ…ÁfláÿÊøÊ

•Ê◊øÊ ¬˝ÿàŸ ⁄Ê„áÊÊ⁄ •Ê„. ⁄ÊÖÿÊøÊ ◊„‚Í‹

flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË ÁflÁflœ ©¬Êÿ ÿÙ¡‹ ¡ÊÃ

•Ê„Ã.

◊„ÊªÊß¸øÊ »§≈∑§Ê ‚Ê◊Êãÿ ¡ŸÃ‹Ê ’‚Í Ÿÿ

ÿÊ‚ÊΔË •Êê„UË ¡ËflŸÊfl≥ÿ∑§ flSÃÍ¥ëÿÊ

‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄áÊÊøË øÙπ √ÿflSÕÊ ∑§‹Ë

•Ê„.

‚fl¸ Áfl÷ÊªÊ¥øÊ ‚◊ÃÙ‹ Áfl∑§Ê‚

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚fl¸ Áfl÷ÊªÊ¥øÊ ‚◊ÃÙ‹ Áfl∑§Ê‚

„ÙáÿÊ∑§« •Êê„UË ÷⁄ ÁŒ‹Ê •Ê„. ªÀÿÊ ÃËŸ

fl·ÊZÃ ∑¥§º˝ÊëÿÊ ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ¥‚Ù’Ãø

◊⁄ÊΔflÊ«KÊ‹Ê 1852 ∑§Ù≈Ë, ÁflŒ÷Ê¸‹Ê 1Æ

„¡Ê⁄ ∑§Ù≈Ë, ∑§Ù∑§áÊ 5311 ∑§Ù≈Ë Ã⁄

πÊãŒ‡Ê‹Ê 65Æ9 ∑§Ù≈Ë¥øË Ã⁄ÃÍŒ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ë. ŸˇÊ‹ ¬˝÷ÊÁflÃ ÷ÊªÊ‚ÊΔË 1387

∑§Ù≈Ë¥øË flª›Ë Ã⁄ÃÍŒ ∑§‹Ë •Ê„.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •ÊÌÕ∑§ •«øáÊËÃÍŸ

’Ê„⁄ ∑§Ê…áÿÊ‚ÊΔË «ÊÚ. ¬¥¡Ê’⁄Êfl Œ‡Ê◊Èπ ¬Ë∑§

¬˝Ùà‚Ê„Ÿ √ÿÊ¡ •ŸÈŒÊŸ ÿÙ¡ŸÊ •Êê„UË

ÿ‡ÊSflË⁄ËàÿÊ ⁄Ê’ÁflÃ •Ê„ÙÃ. øÊ‹Í fl·Ê¸¬Ê‚ÍŸ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥¬ÿZÃø ∑§¡¸

Á’Ÿ√ÿÊ¡Ë ŒáÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ •Êê„UË ÉÊÃ‹Ê •Ê„.

⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ª⁄Ë’-’ÉÊ⁄ ∑È§≈È¥’Ê¥‚ÊΔË

ÿàÿÊ ÃËŸ fl·ÊZÃ 1Æ ‹Êπ ÉÊ⁄ ’Ê¥œáÿÊøÊ

œ«∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÃË ÉÊÃ‹Ê •Ê„. ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚,

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ãÿÊÿ, •ÊÁŒflÊ‚Ë Áfl∑§Ê‚ •ÊÁáÊ

‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚flË fl·¸ ¡ŸÃëÿÊ •Ê‡ÊÊ-•Ê∑§Ê¥ˇÊÊ¥øË ¬ÍÃ¸ÃÊ ∑§⁄áÊÊ⁄...

÷Ê⁄ÃËÿ SflÊÃ¥òÿÊëÿÊ 63 √ÿÊ flœÊ¸¬Ÿ

ÁŒŸÊÁŸÁ◊ûÊ ◊¢òÊÊ‹ÿÊÃ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

‚Ê„U›UKÊÃ äfl¡fl¢ŒŸÊŸ¢Ã⁄U ◊ÈÅÿ◊¢òÊË

•‡ÊÊ∑§ ø√„UÊáÊ ÿÊ¢ŸË ¡ŸÃ‹Ê ©g‡ÊÍŸ

∑§‹ÀÿÊ ÷Ê·áÊÊøÊ „UÊ ‚Ê⁄UÊ¢‡Ê...

◊

5❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

ªÎ„ÁŸ◊Ê¸áÊ Áfl÷Êª ∞∑§ÁòÊÃ¬áÊ „Ë ÉÊ⁄∑È§‹

ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁflÃ •Ê„Ã. ◊È¥’ß¸ÃË‹ ’„ÈÃÊ¥‡ÊË

ŸÙ∑§⁄ŒÊ⁄ ©¬Ÿª⁄Ê¥Ã ⁄Ê„ÊÃ •‚ÀÿÊ◊È›

•ÊÌÕ∑§ŒÎCKÊ ŒÈ’¸‹ Ã‚ø ◊äÿ◊flªË¸ÿ ¡ŸÃ‹Ê

¬⁄fl«áÊÊ:ÿÊ ÉÊ⁄Ê¥’⁄Ù’⁄ø ÷Ê«KÊøË ÉÊ⁄

©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‹Ê ‡ÊÊ‚Ÿ ¬˝ÊœÊãÿ ŒÃ

•Ê„. ÿÊ‚ÊΔË ‹Úá«’°∑§ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ

‡ÊÊ‚ŸÊøÊ ÁfløÊ⁄ •Ê„.

‹Ù∑§‚„÷ÊªÊøË ‚flÿ ◊„Ê⁄ÊC˛Ê¬ˇÊÊ ŒÈ‚:ÿÊ

∑È§ΔÀÿÊ ⁄ÊÖÿÊÃ ∞fl…Ë ¡ÊSÃ SflM§¬ÊÃ

L§¡‹‹Ë •‚‹ •‚ ◊‹Ê flÊ≈Ã ŸÊ„Ë. àÿÊøÊø

¬Á⁄áÊÊ◊ ê„UáÊÍŸ Œ‡ÊÊ◊äÿ ‚flÊ¸Áœ∑§ ÁŸ◊¸‹ª˝Ê◊

¬È⁄S∑§Ê⁄ ◊„Ê⁄ÊC˛Ê‹Ê Á◊›Ê‹ •Ê„Ã.

◊ÊÁ„ÃË Ã¥òÊôÊÊŸÊëÿÊ ¬˝‚Ê⁄Ê‚ÊΔË ◊„Ê-ß¸-

‚flÊ ∑¥§º ˝ ‚ÈM§ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„Ã.

•Ê¡Á◊ÃË‚ •‡ÊË 6 „¡Ê⁄ ◊„Ê-ß¸-‚flÊ ∑¥§º˝

∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ •Ê„Ã. ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¥ŸË

ŒπË‹ ß¸-ª√„Ÿ¸ã‚øÊ flÊ¬⁄ •Áœ∑§ ∑§⁄ÊflÊ

ÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊÃ‹ •Ê„Ã. ŸÈ∑§ÃËø

•ÊÚŸ‹Êß¸Ÿ ß¸-≈¥«Á⁄¢Uª „Ë ∑§Êÿ¸¬˝áÊÊ‹Ë ‚ÈM§

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •‚ÍŸ, àÿÊ◊È› •Áœ∑§

¬Ê⁄Œ‡Ê¸∑§ÃÊ ÿáÊÊ⁄ •Ê„.

Ç‹Ù’‹ flÊÚÏ◊ªøË ‚◊SÿÊ ‚◊Ê⁄U •‚ÃÊŸÊ

¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊëÿÊ ⁄ˇÊáÊÊ‚ÊΔË ◊„Ê⁄ÊC˛ ¬È… •Ê‹Ê

¬ÊÁ„¡ •‚ ◊‹Ê flÊ≈Ã. ê„UáÊÍŸ, ß∑§Ù

Á√„‹¡‚Ê⁄πË ŸÊflËãÿ¬ÍáÊ¸ ‚¥∑§À¬ŸÊ •Ê¬áÊ

•ÊáÊÃÙ •Ê„ÙÃ.

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ãÿÊÿÊ‚ÊΔË ◊„ûflÊøË ¬Êfl‹

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ãÿÊÿÊ‚ÊΔË ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ •Ÿ∑§

œÙ⁄áÊÊà◊∑§ ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊÃ‹ •Ê„Ã. •Êß¸-fl«Ë‹

•ÊÁáÊ ÖÿD ŸÊªÁ⁄∑§Ê¥ëÿÊ øÁ⁄ÃÊÕÊ¸‚ÊΔË

∑¥§º˝ÊëÿÊ ∑§ÊÿlÊøË •¥◊‹’¡ÊfláÊË ⁄ÊÖÿÊÃ

∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„. ŒÁ‹ÃflSÃË ‚ÈœÊ⁄áÊÊ,

¬⁄Œ‡ÊË Á‡ÊˇÊáÊ Á‡ÊcÿflÎûÊË, •Ê¢Ã⁄¡ÊÃËÿ

ÁflflÊ„Ê‚ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ÿÊ‚Ê⁄ÅÿÊ ÿÙ¡ŸÊ¥◊äÿ

•Õ¸‚Ê„Êƒÿ flÊ…Áfl‹ •Ê„. ◊ÚÁ≈˛∑§ÙûÊ⁄

Á‡ÊcÿflÎûÊËøË ⁄Ä∑§◊ ÁfllÊâÿÊ¸‹Ê ¬⁄S¬⁄

Á◊›áÿÊ‚ÊΔË ‚¥ªáÊ∑§ ¬˝áÊÊ‹Ë ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ

ÿÃ •Ê„, Ã⁄ ¡ÊÃË ¬˝◊ÊáÊ¬òÊÊ¥ëÿÊ’Ê’Ã

‹Ù∑§Ê¥ëÿÊ •¡ÊZøÊ Ãà∑§Ê› ÁŸ¬≈Ê⁄Ê „ÙáÿÊ‚ÊΔË

ŒπË‹ ‚¥ªáÊ∑§Ë∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„.

•À¬‚¥ÅÿÊ∑§Ê¥øÊ ‚flÊZªËáÊ Áfl∑§Ê‚

‚ÊœáÿÊ‚ÊΔË •Êê„UË SflÃ¥òÊ ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ

Áfl÷ÊªÊøË ÁŸÌ◊ÃË ∑§‹Ë. øÊ‹Í •ÊÌÕ∑§ fl·Ê¸‚ÊΔË

Áfll◊ÊŸ ÿÙ¡ŸÊ¥øË •¥◊‹’¡ÊfláÊË Ã‚ø

Sflÿ¥‚„ÊƒÿÃÊ ª≈ ÁŸÌ◊ÃË •ÊÁáÊ ßÃ⁄

ÿÙ¡ŸÊ¥‚ÊΔË 2ÆÆ ∑§Ù≈Ë 79 ‹Êπ L§¬ÿÊ¥øÊ

ÁŸÿÃ√ÿÿ ◊¥¡Í⁄ ∑§‹Ê •Ê„.

•ÊÁŒflÊ‚Ë „Ê„Ë •Ê◊ëÿÊ ‚◊Ê¡ÊøÊ ◊„ûflÊøÊ

ÉÊ≈∑§ •Ê„. àÿÊ¥ëÿÊ‚ÊΔË Ÿfl‚¥¡ËflŸ ÿÙ¡ŸÊ „Ë

π:ÿÊ •ÕÊ¸Ÿ ‹Ê÷ŒÊÿË ÿÙ¡ŸÊ Δ⁄‹Ë •Ê„. ÿÊ

ÿÊ¡ŸÃ •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ëÿÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ÿÙ¡ŸÊ,

•Ê⁄ÙÇÿ ‚flÊ, ¬Ù·áÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊, •ãŸœÊãÿ

¬È⁄flΔÊ, πÊfl≈Ë ∑§¡¸ ÿÙ¡ŸÊ, œÊãÿ ’°∑§ ÿÙ¡ŸÊ

•ÊŒË ÿÙ¡ŸÊ¥øÊ ‚◊Êfl‡Ê ∑§⁄áÿÊÃ •ÊÀÿÊ◊È›

ÁÃøË √ÿÊ#Ë flÊ…‹Ë •Ê„.

Áª⁄áÊË ∑§Ê◊ªÊ⁄Ê¥øË ÁflÁflœ Áfl÷ÊªÊ¥‡ÊË

ÁŸªÁ«UÃ ∑§Ê◊ Ã‚ø ‚◊SÿÊ¥øË ∞∑§Êø ÁΔ∑§ÊáÊË

‹fl∑§⁄ÊÃ ‹fl∑§⁄ ‚Ù«fláÊÍ∑§ „ÙáÿÊëÿÊ ŒÎCËŸ

◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ SflÃ¥òÊ ŸÙ«‹ •ÊÚÁ»§‚⁄ Ÿ◊áÿÊøÊ

ÁŸáÊ¸ÿ •Êê„UË ÉÊÃ‹Ê •Ê„. Áª⁄áÊË ∑§Ê◊ªÊ⁄Ê¥ø

¬˝≥Ÿ ‚Ù«ÁfláÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ ∑§Á≈’h •Ê„.

ÿÊ‚ÊΔË ‚∑§Ê⁄Êà◊∑§ ŒÎCËŸ ¬˝Ê◊ÊÁáÊ∑§ ¬˝ÿàŸ

∑§‹ ¡ÊÃ •Ê„Ã. ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ⁄SàÿÊ¥øË ‚ÈœÊ⁄áÊÊ

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ∑§Ê„Ë ◊„ûflÊø ¬˝∑§À¬

πÊ¡ªË∑§⁄áÊÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ „ÊÃË ÉÊÃ‹

•Ê„Ã. •ÊÃÊ¬ÿZÃ 13Æ ¬˝∑§À¬Ê¥øË ∑§Ê◊ „ÊÃË

ÉÊÃ‹Ë •‚ÍŸ, àÿÊ¬Ò∑§Ë 9Æ ¬˝∑§À¬Ê¥øË ∑§Ê◊

¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„Ã.

◊⁄ÊΔË ÷Ê·Ê ¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄

◊⁄ÊΔË ÷Ê·Ê ¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄ ŸáÿÊøÊ

•Ê◊ëÿÊ ‡ÊÊ‚ŸÊøÊ ¬˝ÿàŸ •Ê„. ÿÊ‚ÊΔË

◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ ◊⁄ÊΔË ÷Ê·øÊ Áfl∑§Ê‚ fl

‚¥flœ¸ŸÊ‚ÊΔË SflÃ¥òÊ Áfl÷Êª SÕÊ¬Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ê •‚ÍŸ, ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊ¥◊äÿ

flÊ¬⁄ÀÿÊ ¡ÊáÊÊ:ÿÊ ‚¥ªáÊ∑§Êfl⁄ ÿÈÁŸ∑§Ù«

»§Ê°≈øÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ

ÉÊÃ‹Ê •Ê„. ÿÊ ¬˝ÿàŸÊ¥ŸÊ ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

ÁflœÊÿ∑§ ¬˝ÁÃ‚ÊŒ ŒÃ ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚fl¸ ∑¥§º˝Ëÿ

∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊ¥ŸÊ ◊⁄ÊΔË ÷Ê·øÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄áÿÊøË

‚ÍøŸÊ ÁŒ‹Ë •Ê„.

⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ⁄ÊÖÿÊø ‚Ê¥S∑Î§ÁÃ∑§ œÙ⁄áÊ

¡Ê„Ë⁄ ∑§‹ •Ê„. ÿÊ œÙ⁄áÊÊ◊È› ‚Ê¥S∑Î§ÁÃ∑§

ˇÊòÊÊëÿÊ ©ãŸÃË‚ÊΔË ¬È…Ë‹ flÊ≈øÊ‹ •Áœ∑§

ÁŸÿÙ¡Ÿ’h ∑§⁄ÃÊ ÿß¸‹ •‡ÊË ◊‹Ê •Ê‡ÊÊ

flÊ≈Ã.

ªÈ¥ÃfláÊÍ∑§ŒÊ⁄Ê¥∑§Á⁄ÃÊ ŸÈ∑§Ãø ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ ’¥Œ⁄

Áfl∑§Ê‚ œÙ⁄áÊ ¡Ê„Ë⁄ ∑§‹ •Ê„. ÿÊ œÙ⁄áÊÊ◊È›

’¥Œ⁄ •ÊÁáÊ ¡≈Ë¡˜ ÿÊ¥øÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄

•Ê„. fl·¸ 2Æ15¬ÿZÃ •¥ŒÊ¡ 22 „¡Ê⁄

∑§Ù≈Ë¥øË ªÈ¥ÃfláÊÍ∑§ •¬ÁˇÊÃ •Ê„. ÿÊ œÙ⁄áÊÊ◊È›

⁄ÊÖÿÊëÿÊ Á∑§ŸÊ⁄¬^ËøÊ ‚flÊZªËáÊ Áfl∑§Ê‚ „Ùß¸‹.

◊È¥’ß¸-ÁŒÑË ß¥«ÁS≈˛•‹ ∑§ÊÚÁ⁄«ÊÚ⁄◊È›„Ë

ÿáÊÊ:ÿÊ ∑§Ê›ÊÃ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ∞∑§ Ÿfl •ılÙÁª∑§

¬fl¸ ‚ÈM§ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. ÿÊøÊ »§ÊÿŒÊ ÿÊ ÷ÊªÊÃ

◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊfl⁄ ©UlÊ¡∑§ fl √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§Ê¥ŸÊ

„ÙáÊÊ⁄ •Ê„ „ ◊Ë ‚Ê¥ªÍ ßÁë¿ÃÙ.

Sflÿ¥¬ÍáÊ¸Ã∑§« flÊ≈øÊ‹

ªÀÿÊ ŒË« fl·Ê¸¬Ê‚ÍŸ ⁄ÊÖÿÊŸ Áfl¡ëÿÊ

’Ê’ÃËÃ Sflÿ¥¬ÍáÊ¸Ã∑§« flÊ≈øÊ‹ ‚ÈM§ ∑§‹Ë

•Ê„. ⁄ÊÖÿÊÃ ‚äÿÊ 12 „¡Ê⁄ ◊ªÊflÚ≈¬ÿZÃ

flË¡ ©¬‹éœ •Ê„. ÷ÁflcÿÊÃ Á∑§◊ÊŸ Œ„Ê „¡Ê⁄

◊ªÊflÚ≈¬ˇÊÊ •Áœ∑§ flË¡ ⁄ÊÖÿÊÃ ©¬‹éœ

„ÙáÊÊ⁄ •‚ÀÿÊŸ àÿÊ Áfl¡ø √ÿflÁSÕÃ¬áÊ

¬Ê⁄·áÊ „ÙáÿÊ‚ÊΔË ‚ˇÊ◊ ¬Ê⁄·áÊ ÿ¥òÊáÊÊ ©÷Ë

∑§⁄áÿÊøÊ ◊„ûflÊ∑§Ê¥ˇÊË ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’Áfl‹Ê ¡ÊÃ

•Ê„.

◊È ¥’ß¸ „U ¡ÊªÁÃ∑§ Œ¡Ê¸ø ‡Ê„⁄

’ŸÁfláÿÊ∑§Á⁄ÃÊ øÊ›Ë‚ fl·ÊZ ¥ø ÁŸÿÙ¡Ÿ

∑§⁄áÿÊøÊ •ÊÁáÊ ªÎ„ÁŸ◊Ê¸áÊ, flÊ„ÃÍ∑§√ÿflSÕÊ,

¬ÊáÊË¬È⁄flΔÊ, flË¡, ÉÊŸ∑§ø⁄Ê √ÿflSÕÊ¬Ÿ ÿÊ

ªÙCË¥øÊ ‚flZ∑§· ÁfløÊ⁄ ∑§⁄áÿÊëÿÊ ‚ÍøŸÊ

‚¥’¥ÁœÃÊ¥ŸÊ ÁŒÀÿÊ •Ê„Ã. àÿÊ◊È› ◊È¥’ß¸øÊ

•Áœ∑§ ÁŸÿÙÁ¡Ã ¬hÃËŸ Áfl∑§Ê‚ „Ùß¸‹. ⁄ÊÖÿ

‡ÊÊ‚ŸÊø ÁŸÿÙ¡Ÿ’h ¬˝ÿàŸ •ÊÁáÊ •Ê¬‹

‚„∑§Êÿ¸ ÿÊ¥ëÿÊ ‚◊ãflÿÊÃÍŸ •Ê¬áÊ ‚fl¸

‚◊SÿÊ¥fl⁄ ◊ÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÷⁄U ÉÊÊ‹Í ÿÊøË ◊‹Ê

πÊòÊË •Ê„U.

■ ■

6 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ ‡ÊÃË ¬˝ªÃ ◊ÊŸ‹Ë ¡ÊÃ

•‚‹Ë Ã⁄Ë ÷ıªÙÁ‹∑§ ¬Á⁄ÁSÕÃË fl

‹„⁄Ë „flÊ◊ÊŸÊ◊È› ∑§Ê„Ë ◊ÿÊ¸ŒÊ„Ë

•Ê„Ã. ¬˝ÁÃ∑Í§‹ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃ„Ë ¬Ë∑§ ©à¬ÊŒŸÊÃ

√ÿÁÄÃ‡Ê— Áfl∑˝§◊ ∑§⁄áÊÊ⁄ ‡ÊÃ∑§⁄Ë ’⁄ø •Ê„Ã.

¬áÊ ¬˝ªÃ ‡ÊÃËÃ¥òÊ ¡ÊSÃËÃ ¡ÊSÃ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥¬ÿZÃ

ŸáÊ •Êfl≥ÿ∑§ •Ê„. •ÛÊ‚È⁄ˇÊÊ fl ©¬¡ËÁfl∑§‚ÊΔË

‡ÊÃË, ¬‡ÊÈ¬Ê‹Ÿ, ŒÈÇœ√ÿfl‚Êÿ, ◊àSÿ√ÿfl‚Êÿ,

flÎ ÊÊ⁄Ù¬áÊ fl ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ „ ◊Í‹÷ÍÃ •ÊœÊ⁄

ŒÃÊÃ. ª˝Ê◊ËáÊ •Õ¸√ÿflSÕÊ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ∑Î§·Ë

ˇÊòÊÊfl⁄ •fl‹¥’ÍŸ •Ê„. ‚◊Ê¡ÊÃË‹ ◊ÙΔKÊ

‹Ù∑§‚¥Åÿ‚ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ¬È⁄flÍŸ „ ˇÊòÊ ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊëÿÊ •ÊÌÕ∑§ Áfl∑§Ê‚Ê‹Ê ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊfl⁄

„ÊÃ÷Ê⁄ ‹ÊflÃ •Ê„.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸˇÊ◊ ’ŸflÍŸ àÿÊ¥ŸÊ

¬˝Ùà‚ÊÁ„Ã ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊŸ„Ë ÁflÁflœ ©¬∑˝§◊

‚ÈM§ ∑§‹ •Ê„Ã. ‡ÊÃË¬È… ¡ÊªÁÃ∑§Ë∑§⁄áÊÊø

•Ê√„ÊŸ ©÷ ΔÊ∑§‹ Ã√„Ê ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊŸ àÿÊ‹Ê

‚Ê◊Ù⁄ ¡ÊáÿÊëÿÊ ŒÎCËŸ ¬Êfl‹ ©ø‹‹Ë •ÊÁáÊ

‡ÊÊ‚Ÿ π¥’Ë⁄¬áÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊëÿÊ ¬ÊΔË‡ÊË ©÷

⁄ÊÁ„‹. π⁄Ã⁄ ¬˝Ê⁄¥÷ËëÿÊ ∑§Ê›Ë ‡ÊÃËÁ¬˝ÿ •ÊÁáÊ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥øË ∑§áÊfl •‚‹‹ fl‚¥Ã⁄Êfl ŸÊß¸∑§

ÿÊ¥ëÿÊ‚Ê⁄ÅÊ ¬˝ŒËÉÊ¸ ŸÃÎàfl ◊„Ê⁄ÊC˛Ê‹Ê ‹Ê÷ÀÿÊŸ

∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ÊøÊ ¬ÊÿÊø ÉÊÊÃ‹Ê ª‹Ê. àÿÊ¥ëÿÊ

∑§Ê›ÊÃ ⁄ÊÖÿÊÃ „Á⁄Ã∑˝§Ê¥ÃË‹Ê •ÊÁáÊ

¡‹‚¥œÊ⁄áÊÊëÿÊ ∑§Ê◊Ê¥ŸÊ øÊ‹ŸÊ Á◊›Ê‹Ë. àÿÊ„Ë

•ÊœË ◊„Êà◊Ê »È§‹ ÿÊ¥ëÿÊ‚Ê⁄ÅÿÊ º˝CKÊ

‚◊Ê¡‚fl∑§ÊëÿÊ ∑Î§·Ë ®øÃŸÊ◊È› ⁄ÊÖÿÊ‹Ê ÁŒ‡ÊÊ

Á◊›Ê‹Ë •Ê„.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ 35 Á¡ÀsÊ¥◊äÿ 353 ÃÊ‹È∑§ Ã⁄

43,711 π«Ë •‚ÍŸ ⁄ÊÖÿÊø ∞∑Í§áÊ ˇÊòÊ»§›

3Æ8 ‹Êπ „Ä≈⁄ •Ê„. àÿÊ¬Ò∑§Ë ‚È◊Ê⁄ 223

‹Êπ „Ä≈⁄ ˇÊòÊ Á¬∑§ÊπÊ‹Ë •Ê„.

¡◊ËŸ fl „flÊ◊ÊŸÊøË ⁄ÊÖÿÊÃ ÁŸ⁄ÁŸ⁄Ê˚ÿÊ

Áfl÷ÊªÊ¢Ã ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ •‚◊ÊŸÃÊ •Ê„.

¡fl›¬Ê‚ 1/3 ˇÊòÊ •fl·¸áÊª˝SÃ •Ê„. ∞∑Í§áÊ

Á¬∑§ÊπÊ‹Ë‹ ˇÊòÊÊ¬Ò∑§Ë ‚È◊Ê⁄ 17 ≈Ä∑§ ˇÊòÊ

’ÊªÊß¸Ã •Ê„. ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ÖflÊ⁄Ë, ’Ê¡⁄Ë,

‚ÙÿÊ’ËŸ, ª„Í, ÷ÊÃ, ™§‚, ∑§Ê¬Í‚, ÷Èß¸◊Íª, ∑§Ê¢ŒÊ

•ÊŒË Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ. àÿÊø’⁄Ù’⁄ •Ê¥’Ê,

∑§Ê¡Í, ∑§›Ë, º˝ÊˇÊ, «Ê›UË¥’, ‚¥òÊÊ •ÊŒË »§›Á¬∑§

ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ. Œ‡ÊÊ‡ÊË ÃÈ‹ŸÊ ∑§ÀÿÊ‚ ÖflÊ⁄Ë,

ÃÍ⁄, ∑§Ê¬Í‚, ™§‚, ∑§Ê¥ŒÊ, ∑§Ê¡Í, º˝ÊˇÊ, ∑§›Ë,

‚¥òÊÊ •ÊÁáÊ «Ê›UË¥’ ÿÊ Á¬∑§Ê¥ø ‚flÊ¸Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸ

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ „ÙÃ. ÁflÁflœ Á¬∑§Ê¥ø ©à¬ÊŒŸ fl

©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…Ë‚ÊΔË •ÊÁáÊ ∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔÊ¥ŸË

Áfl∑§Á‚Ã ∑§‹ÀÿÊ ‚ÈœÊÁ⁄Ã Ã¥òÊôÊÊŸÊøÊ ¬˝‚Ê⁄

∑§⁄áÿÊ∑§Á⁄ÃÊ ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊÃ»§ ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ¥øË

•¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑§‹Ë ¡ÊÃ. àÿÊÃ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ

÷ıªÙÁ‹∑§ ¬Á⁄ÁSÕÃËŸÈ‚Ê⁄ ¬Ë∑§ ÁŸÿÙ¡Ÿ,

‚ÈœÊÁ⁄Ã flÊáÊÊ¥øÊ flÊ¬⁄, ¡Á◊ŸËø •Ê⁄ÙÇÿ

Á≈∑§flÍŸ ΔfláÿÊ‚ÊΔË ©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ, ¡Á◊ŸËëÿÊ

‚È¡‹Ê◊˜ ‚È»§‹Ê◊˜ ◊„Ê⁄ÊC˛◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃÀÿÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊŸ •ÊœÈÁŸ∑§

Ã¥òÊôÊÊŸ, ¬˝ÿÙª‡ÊË‹ÃÊ, ◊„ŸÃ •ÊÁáÊ

‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÷Ä∑§◊ •ÊœÊ⁄Êfl⁄ ¬˝ÁÃ∑Í§‹

¬Á⁄ÁSÕÃËfl⁄ ◊ÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‡Ê Á◊›Áfl‹

•Ê„. ’Œ‹àÿÊ ∑§Ê›ÊŸÈ‚Ê⁄ ⁄ÊÖÿÊÃË‹

‡ÊÃË„Ë ’Œ‹Ã ª‹Ë. ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊÃ„Ë

•Ÿ∑§ ÁSÕàÿ¥Ã⁄ ¤ÊÊ‹Ë; ¬áÊ ‡ÊÃË •ÊÁáÊ

‡ÊÃ∑§⁄Ë „Êø ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊøÊ ∑¥§º˝®’ŒÍ

⁄ÊÁ„‹Ê. ∞∑Í§áÊø ⁄ÊÖÿÊëÿÊ ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊøÊ

ÉÊÃ‹Ê‹Ê „Ê •Ê…ÊflÊ...

¡ªŒË‡Ê ◊Ù⁄, ◊È¢’ß¸

◊

7❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¬ÙÃÊŸÈ‚Ê⁄ πÃÊ¥øÊ ‚¥ÃÈ‹ËÃ flÊ¬⁄, ¡ÒÁfl∑§

©¬ÊÿÊ¥mÊ⁄ ∑§Ë« fl ⁄ÙªÊ¥ø ÁŸÿ¥òÊáÊ, ÁΔ’∑§ fl

ÃÈ·Ê⁄ ®‚øŸ ¬hÃËøÊ •fl‹¥’, ’Ë¡¬˝Á∑˝§ÿÊ •ÊŒË

’Ê’Ë¥øÊ ‚◊Êfl‡Ê •Ê„.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ø ¡ËflŸ◊ÊŸ

©¥øÊfláÿÊ‚ÊΔË 1883 ◊äÿ ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊøË

SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë. ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊøÊ

◊¥òÊÊ‹ÿÊ¬Ê‚ÍŸ ªÊfl¬ÊÃ›Ë¬ÿZÃ ÁflSÃÊ⁄ •Ê„.

◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ ∑Î§·Ë ◊¥òÊË, ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË •ÊÁáÊ ‚Áøfl

•‡ÊË ⁄øŸÊ •Ê„. œÙ⁄áÊÊà◊∑§ ’Ê’Ë¥’Ê’Ãø ÁŸáÊ¸ÿ

◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ Ã⁄ àÿÊ¥øË •¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑Î§·Ë

•ÊÿÈÄÃÊ‹ÿ SÃ⁄ÊflM§Ÿ „ÙÃ. •ÊÿÈÄÃÊ‹ÿ ¬ÈáÊ

ÿÕ •‚ÍŸ •ÊÿÈÄÃÊ¥’⁄Ù’⁄ø ÁŸÁflDÊ,

»§‹Ùà¬ÊŒŸ, ÁflSÃÊ⁄ fl ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ, ◊ÎŒ ‚¥œÊ⁄áÊ,

∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ fl √ÿÊ¬Ê⁄ˇÊ◊ ‡ÊÃË •‡ÊË ¬Êø SflÃ¥òÊ

‚¥øÊ‹∑§Ê¥øË ¬Œ •Ê„Ã. ΔÊáÊ, ŸÊÁ‡Ê∑§, ¬ÈáÊ,

∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄, •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ, ‹ÊÃÍ⁄, •◊⁄ÊflÃË •ÊÁáÊ

ŸÊª¬Í⁄ ÿÊ •ÊΔU ÁΔ∑§ÊáÊË Áfl÷ÊªËÿ ∑Î§·Ë

‚„‚¥øÊ‹∑§ ∑§Êÿ¸⁄Ã •Ê„Ã. Á¡À„ÊSÃ⁄Êfl⁄U ◊È¥’ß¸

flª›ÍŸ ∞∑Í§áÊ 33 Á¡À„Ê •œËˇÊ∑§ ∑Î§·Ë

•Áœ∑§Ê⁄Ë •Ê„Ã. ÃËŸ Ã øÊ⁄ ÃÊ‹È∑§ Á◊›ÍŸ ∞∑§

©¬Áfl÷Êª •‚ÍŸ ÃÊ‹ÈÄÿÊ‚ÊΔË ÃÊ‹È∑§Ê ∑Î§·Ë

•Áœ∑§Ê⁄Ë •Ê„. ¬˝àÿ∑§ ÃÊ‹ÈÄÿÊÃ ÁflÁflœ ∑Î§·Ë

◊¥«› •Áœ∑§Ê⁄Ë„Ë •‚ÃÊÃ. àÿÊ¥ëÿÊ •ÁœŸSÃ

∑Î§·Ë ¬ÿ¸fl Ê∑§ fl ∑Î§·Ë ‚„Êƒÿ∑§ ∑§Êÿ¸⁄Ã •Ê„Ã.

∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃË‹ ’Œ‹Ê¥’⁄Ù’⁄ ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊÃ„Ë

⁄øŸÊà◊∑§ ÁSÕàÿ¥Ã⁄ „ÙÃ ª‹Ë. ‚Ÿ 19Æ7

¬ÿZÃ ∑Î§·Ë Áfl÷Êª fl ÷Í◊Ë •Á÷‹π Áfl÷Êª

∞∑§òÊø „ÙÃÊ. 194Æ ëÿÊ ‚È◊Ê⁄Ê‚ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ

•Ê‹ÀÿÊ •Áœ∑§ œÊãÿ Á¬∑§flÊ ◊ÙÁ„◊◊È›

Áfl÷ÊªÊøÊ Áfl∑§Ê‚ •ÊÁáÊ ÁflSÃÊ⁄ ¡‹ŒªÃËŸ

¤ÊÊ‹Ê.

1956 ◊äÿ ⁄ÊÖÿ ¬ÈŸ⁄¸UøŸŸ¥Ã⁄ ◊äÿ

¬˝Œ‡ÊÊÃË‹ ŸÊª¬Í⁄, •∑§Ù‹Ê •ÊÁáÊ „ÒŒ⁄Ê’ÊŒ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ¬⁄÷áÊË „Ë ∑Î§·Ë ◊„ÊÁfllÊ‹ÿ

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ •Ê‹Ë. 1957 ◊äÿ ÃÊ‹È∑§Ê ’Ë¡

ªÈáÊŸ ∑¥§º SÕÊ¬Ÿ ¤ÊÊ‹Ë. àÿÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ

‚ÈœÊÁ⁄UÃ ¡ÊÃË¥ëÿÊ Á’ÿÊáÿÊ¥øÊ ¬È⁄flΔÊ „Ù™§

‹Êª‹Ê. 1968 ◊äÿ ⁄Ê„È⁄Ë ÿÕ ¬Á„‹ ∑Î§·Ë

ÁfllÊ¬ËΔ SÕÊ¬Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. àÿÊŸ¥Ã⁄

1971 ◊äÿ •∑§Ù‹Ê ÿÕ «ÊÚ. ¬¥¡Ê’⁄Êfl Œ‡Ê◊Èπ

∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔÊøË SÕÊ¬ŸÊ ¤ÊÊ‹Ë. 197Æ-71

◊äÿ ’Ë¡ ¬˝◊ÊáÊË∑§⁄áÊ Áfl÷ÊªÊøË SÕÊ¬ŸÊ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë. 1972 ◊äÿ ¬⁄÷áÊË ÿÕ

◊⁄ÊΔflÊ«Ê ∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔÊøË Ã⁄ ŒÊ¬Ù‹Ë ÿÕ

∑§Ù∑§áÊ ∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔÊøË SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ë. ÿ‡Êfl¥Ã⁄Êfl ø√„ÊáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ◊ÈÄÃ

ÁfllÊ¬ËΔÊŸ ŒÍ⁄Á‡ÊˇÊáÊ ¬hÃËmÊ⁄ ∑Î§·Ë Á‡ÊˇÊáÊÊøË

‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ÁŒ‹Ë •Ê„. ◊⁄ÊΔËÃ •ÊÁáÊ

‚ÊäÿÊ ‚ÙåÿÊ ¬hÃËŸ ‚fl¸‚Ê◊Êãÿ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ„Ë

◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊø ∑Î§·Ë •èÿÊ‚∑˝§◊ ©¬ÿÈÄÃ Δ⁄Ã

•Ê„Ã. ∑Î§·Ë Á‡ÊˇÊáÊÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ •ÊœÈÁŸ∑§

¬˝ªÃ ∑Î§·ËÁfl·ÿ∑§ ôÊÊŸ ‚fl¸‚Ê◊Êãÿ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥¬ÿZÃ ¬ÙøÁfláÿÊø ∑§Ê◊ ∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔ

•ÊÁáÊ àÿÊ¥øÊ ÁflSÃÊ⁄ Áfl÷Êª ∑§⁄ËÃ •Ê„.

¡ÊªÁÃ∑§ ’°∑§ø «ÊÚ. ’ŸÊÚ⁄ ÿÊ¥ŸË ‚ÈøÁfl‹‹Ë

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ fl ÷≈ ÿÙ¡ŸÊ 1981 ¬Ê‚ÍŸ

⁄Ê’ÁfláÿÊ‚ ‚ÈL§flÊÃ ¤ÊÊÀÿÊ◊È› π:ÿÊ •ÕÊ¸Ÿ

∑Î§·Ë Áfl÷Êª ‹Ù∑§Ê¥¬ÿZÃ ¬Ù„Êø‹Ê. ∑Î§·Ë

ÁfllÊ¬ËΔÊ¥Ã Áfl∑§Á‚Ã ¤ÊÊ‹‹ ¬˝ªÃ ∑Î§·Ë Ã¥òÊôÊÊŸ

∑Î§·ËÁflSÃÊ⁄∑§Ê¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥¬ÿZÃ

¬Ù„ÊøÍ ‹Êª‹. 1998 ◊äÿ ∞∑§ Áπ«∑§Ë ÿÙ¡ŸÊ

•ÁSÃàflÊÃ •Ê‹Ë. ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ÁflSÃÊ⁄ fl

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ, ◊ÎŒ ‚¥œÊ⁄áÊ, »§‹Ùà¬ÊŒŸ

•ÊŒË¥‚¥Œ÷Ê¸ÃË‹ ◊ÊÁ„ÃË ∞∑§Êø ÁΔ∑§ÊáÊË Á◊›Í

‹Êª‹Ë. ’Œ‹àÿÊ ∑§Ê›ÊŸÈ‚Ê⁄ ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊŸ„Ë

∑§ÊÃ ≈Ê∑§‹Ë. ‚ÈœÊÁ⁄Ã ∑Î§·Ë Ã¥òÊôÊÊŸ ¬˝‚Ê⁄Ê‚ÊΔË

∑Î§·Ë ÁflSÃÊ⁄ fl ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ Áfl÷Êª, ŸÒ‚Ìª∑§

‚ÊœŸ‚¥¬ûÊËëÿÊ √ÿflSÕÊ¬ŸÊ‚ÊΔË ◊ÎŒ fl ¬ÊáÊ‹Ù≈

ˇÊòÊ √ÿflSÕÊ¬Ÿ Áfl÷Êª, ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ fl ÁŸÿÊ¸ÃË‚

¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ fl ÁŸÿÊ¸ÃˇÊ◊

‡ÊÃË Áfl÷Êª Ã‚ø ∑Î§·ËÁfl·ÿ∑§ ‚Ê¥ÁÅÿ∑§Ë

◊ÊÁ„ÃËø ‚¥∑§‹Ÿ fl ‚¥S∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

‚Ê¥ÁÅÿ∑§Ë Áfl÷Êª ‚ÈM§ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê.

»§‹Ùà¬ÊŒŸÊëÿÊ ˇÊòÊÊ‹Ê øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊ‚ÊΔË

8 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

1981 ◊äÿ SflÃ¥òÊ »§‹Ùà¬ÊŒŸ πÊÃ ÁŸ◊Ê¸áÊ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. 199Æ ëÿÊ Œ‡Ê∑§ÊÃ ⁄Ù¡ªÊ⁄

„◊Ë ÿÙ¡Ÿ‡ÊË »§›’Êª ‹Êªfl« ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË

‚Ê¥ª« ÉÊÊ‹áÿÊÃ •Ê‹Ë. àÿÊ◊È›ø •Ê¡ •Ê¬áÊ

»§‹Ùà¬ÊŒŸÊëÿÊ ÊòÊÊÃ ‚¥¬ÍáÊ¸ Œ‡ÊÊÃ •√fl‹SÕÊŸË

•Ê„ÊÃ. ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃË‚ÊΔË »§‹Ùà¬ÊŒŸ fl⁄ŒÊŸ

Δ⁄‹ •Ê„. ∑§◊Ë ¬ÊáÿÊÃ •Áœ∑§ÊÁœ∑§

©à¬ÊŒŸÊøË ˇÊ◊ÃÊ »§›‡ÊÃËÃ •Ê„. ¬ÊáÿÊëÿÊ

∑§Êÿ¸ˇÊ◊ flÊ¬⁄Ê‚ÊΔË ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ‚Íˇ◊

®‚øŸÊ‹Ê ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒáÿÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê ÉÊÃÀÿÊŸ

‚flÊ¸Áœ∑§ ‚Í ◊ ®‚øŸÊøÊ •fl‹¥’ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ

⁄ÊÖÿÊøÊ ◊ÊŸ„Ë •Ê¬áÊ

¬≈∑§Áfl‹Ê •Ê„.

⁄ÊÖÿÊëÿÊ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ÊøÊ 25 fl·ÊZøÊ ∑Î§ÃË

•Ê⁄Êπ«Ê ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Á«‚¥’⁄ 2ÆÆ1 ÿÊ

fl·Ë¸ ¬˝ÅÿÊÃ ∑Î§·Ë ‡ÊÊùôÊ «ÊÚ. ∞◊. ∞‚.

SflÊ◊ËŸÊÕŸ˜ ÿÊ¥ëÿÊ •äÿˇÊÃπÊ‹Ë ©ìÊSÃ⁄Ëÿ

‚Á◊ÃËøË SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë. ⁄ÊÖÿÊÃ

∑Î§Á·∑˝§Ê¥ÃË ÉÊ«ÁfláÿÊ‚ÊΔË ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ, ªÈáÊflûÊÊ,

Ÿ»§Ê fl ‚ÊÃàÿ ÿÊ Áfl·ÿÊ¢fl⁄ Áfl‡Ê· ‹ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã

∑§⁄áÿÊøË Á‡Ê»§Ê⁄‚ ÿÊ ‚Á◊ÃËŸ ∑§‹Ë „ÙÃË.

⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ flÃËŸ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹‹Ê ∑Î§·Ë

‚#∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ fl ◊„Ê¬Ë∑§ •Á÷ÿÊŸÊ‚ÊΔË

SflÊ◊ËŸÊÕŸ ‚Á◊ÃËëÿÊ Á‡Ê»§Ê⁄‡ÊË ©¬ÿÈÄÃ

Δ⁄ÀÿÊ. ∑Î§·Ë ‚#∑§ ÿÙ¡ŸÃ ¬Ë∑§ Áfl◊Ê, ∑Î§·Ë

ˇÊòÊÊÃ ◊Á„‹Ê¥øÊ ‚„÷Êª, ◊„Ê⁄ÊC˛ »§‹Ùà¬ÊŒŸ

Ã¥òÊôÊÊŸ •Á÷ÿÊŸ, ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃË Áfl∑§Ê‚,

‚¥º˝Ëÿ ‡ÊÃË ¬˝øÊ⁄ •ÊÁáÊ ¬˝‚Ê⁄, ¬áÊŸ √ÿflSÕÊ¬Ÿ

•ÊÁáÊ ⁄ÊÖÿSÃ⁄Ëÿ ‚Á◊ÃË •ÊŒË ‚ÊÃ ÉÊ≈∑§Ê¥øÊ

‚◊Êfl‡Ê „ÙÃÊ.

⁄ÊÖÿÊÃ 2ÆÆ5-Æ6 ¬Ê‚ÍŸ ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ

flÊ…Ë‚ÊΔË ◊„Ê¬Ë∑§ •Á÷ÿÊŸ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃ

•Ê„. ÿÊ •Á÷ÿÊŸÊø »§Á‹Ã ê„UáÊ¡ 2ÆÆ7-Æ8

◊äÿ 155.72 ‹Êπ ◊. ≈Ÿ •ÛÊœÊãÿÊø •ÊÁáÊ

75.44 ‹Êπ ∑§Ê¬Í‚ ªÊΔË¥ø Áfl∑˝§◊Ë ©à¬ÊŒŸ

ÉÊáÿÊÃ ÿ‡Ê •Ê‹. •‹Ë∑§«ø ¿Ù≈KÊ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥øË ‡ÊÃË ©ÛÊÃ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ÿÊ

•Á÷ÿÊŸÊëÿÊ ŒÈ‚:ÿÊ ≈ååÿÊ‹Ê ‚ÈL§flÊÃ ¤ÊÊ‹Ë

•Ê„. ◊„Ê¬Ë∑§ •Á÷ÿÊŸÊÃ ∑§◊Ë πøÊ¸Ã fl

’„ÈÃÊ¢‡ÊË ‡Ê‘ÃË „Ë ¬Êfl‚Êfl⁄ •fl‹¢’ÍŸ •Ê„‘. ÿ¢ºÊ

‚fl¸òÊ ¬Êfl‚ÊëÊË ‚ÈÈL§flÊÃ ëÊÊ¢ª‹Ë ¤ÊÊ‹Ë •Ê„‘.

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ ’Ë-Á’ÿÊáÊ‘ πÃ ¬È⁄flΔÊ fl‘›‘fl⁄ √„ÊflÊ

ÿÊ‚ÊΔË ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‘ •Ê„‘. àÿÊëÊ

¬˝◊ÊáÊ‘ π⁄Ë¬ „¢ªÊ◊ ‚ÈM§§ „ÙáÿÊ¬ÍflË¸ Áfl÷ÊªÁŸ„Êÿ

’ÒΔ∑§Ê ÉÊ‘™§Ÿ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ëÿÊ Ÿ‘◊ÄÿÊ •«Ë•«ëÊáÊË

∑§ÙáÊàÿÊ •Ê„‘Ã ÿÊ ¡ÊáÊÍŸ ÉÊ‘™§Ÿ àÿÊ¢ŸÊ ∑§ÙáÊàÿÊ

’Ë- Á’ÿÊáÊÊ¢ëÊË, πÃÊ¢ëÊË ª⁄¡ •Ê„‘ ÿÊëÊÊ

•Ê…ÊflÊ ÉÊ‘áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘. ∞πÊlÊ πÃÊ‹Ê

¡ÊSÃ ◊ÊªáÊË •Ê‹Ë ∑§Ë πÃÊëÊË ≈¢ëÊÊß¸ ÁŸ◊Ê¸áÊ

„ÙÃ‘. π⁄‘Ã⁄ •Ê¬ÀÿÊ ¡Á◊ŸË‹Ê •Êfl‡ÿ∑§

•‚áÊÊ⁄‘ πÃ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊŸ‘ flÊ¬⁄‹‘ ¬ÊÁ„¡‘.

∞πÊlÊ ÁflÁ‡ÊC πÃÊ‚ÊΔË •«ÍŸ ’‚Í Ÿÿ‘.

Ã‚‘ëÊ πÃÊëÊÊ flÊ¬⁄„Ë ∑§Ê≈∑§‚⁄ËŸ‘ ∑§‹Ê

¬ÊÁ„¡‘. ∑§Ê„Ë Á¡ÀsÊ¢◊œÍŸ πÃ Ÿ Á◊›áÿÊëÿÊ

Ã∑˝§Ê⁄Ë ¬˝Ê# ¤ÊÊÀÿÊ. fl‘›‘fl⁄ πÃ ¬˝Ê# ∑§Ê „Ù™§

‡Ê∑§‹‘ ŸÊ„Ë ÿÊëÊÊ ‡ÊÙœ ÉÊ‘™§Ÿ ‚¢’¢ÁœÃÊ¢ŸÊ àflÁ⁄Ã

©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ ∑§⁄áÿÊëÿÊ ‚ÍëÊŸÊ º‘áÿÊÃ •ÊÀÿÊ.

⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃÊ¢ëÊË ≈¢ëÊÊß¸‚ºÎ‡ÿ ¬Á⁄SÕÃË

©º˜÷flÀÿÊ‚ ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊëÿÊ •Áœ∑§Ê:ÿÊ‚◊ˇÊ

πÃ ÁflÃ⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘Ã‘. àÿÊ◊È›‘ ëÊ…KÊ÷ÊflÊŸ‘

πÃÊëÊË Áfl∑˝§Ë, ‚ÊΔ‘’Ê¡Ë, ∑§Ê›Ê’Ê¡Ê⁄ ßàÿÊºË

¬˝∑§Ê⁄Ê‹Ê •Ê›Ê ÉÊÊ‹áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘. ÿÊ fl·Ë¸

πÃÊëÊÊ ¬È⁄flΔÊ ‚È⁄›ËÃ fl fl‘›‘fl⁄ „UÊáÿÊ∑§Á⁄UÃÊ

⁄ÊíÿSÃ⁄Êfl⁄ ◊È¢’ß¸ ÿ‘Õ‘ ◊¢òÊÊ‹ÿÊÃ ÁŸÿ¢òÊáÊ ∑§ˇÊ

‚ÈM§ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê. πÃ ©¬‹éœÃ‘’Ê’Ã

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢∑§«ÍŸ ¬˝Ê# „ÙáÊÊ:ÿÊ Ã∑˝§Ê⁄Ë¥ëÊ‘

ÁŸ⁄Ê∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘Ã •Ê„‘. ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊëÊË

»§‚fláÊÍ∑§ „Ù™§ Ÿÿ‘

ê„UáÊÍŸ ∑Î§·Ë

Áfl÷ÊªÊŸ‘ ¬È⁄‘¬Í⁄

∑§Ê›¡Ë ÉÊ‘Ã‹Ë

•Ê„‘. Áfl÷Êª fl

Á¡À„ÊSÃ⁄Êfl⁄ 400 ÷⁄Ê⁄Ë ¬Õ∑§Ê¢ëÊË SÕÊ¬ŸÊ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‘‹Ë •Ê„‘. ’ŸÊfl≈ πÃ, ’Ë-

Á’ÿÊáÊ‘, ∑§Ë≈∑§ŸÊ‡Ê∑§ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ

√ÿÊ¬Ê:ÿÊø ¬⁄flÊŸ‘ ⁄g ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‘ •Ê„‘Ã.

»§ı¡ºÊ⁄Ë ªÈã„‘ º‘πË‹ ºÊπ‹ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‘

•Ê„‘Ã. ⁄ÊíÿÊÃ ¬È⁄‘‚‘ ’Ë-Á’ÿÊáÊ‘ •Ê„‘Ã.

⁄ÊíÿÊÃ 85 ≈Ä∑§ ∑Î§·Ë ˇÊ‘òÊ ¬Êfl‚Êfl⁄

•ÊœÊÁ⁄UÃ fl 16 ≈Ä∑§ Á‚¢ëÊŸÊëÊ‘ ˇÊ‘òÊ •Ê„‘.

‡ÊÊ‚Ÿ ‚ÊÃàÿÊŸ‘ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊëÿÊ Á„ÃÊ‚ÊΔË •Ÿ‘∑§

©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ ∑§⁄ËÃ •‚Ã‘. ‡Ê‘ÃË◊äÿ‘ ßÃ⁄

‚ª˚ÿÊ ªÙCË¥ëÊ‘ ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§⁄ÃÊ ÿ‘™§ ‡Ê∑§Ã‘. ¬áÊ

¬ÊáÊË Ÿ‚‘‹ Ã⁄ ‚fl¸ ¬˝ÿàãÊ √ÿÕ¸ •‚ÃÊÃ. ëÊÊ⁄

◊Á„ãÿÊ¢ëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃ ¡Ù ∑§Ê„Ë ¬Ê™§‚ ¬«ÃÙ

Ã ¬ÊáÊË fl·¸÷⁄Ê‚ÊΔË ‚ÊΔflÍŸ Δ‘flÍ ‡Ê∑§‹Ù Ã⁄

∑Î§·ËÁfl∑§Ê‚ÊëÊË ªÃË flÊ…áÊÊ⁄ •Ê„‘. ÿÊ‚ÊΔË

¬ÊáÊ‹Ù≈ ˇÊ‘òÊÁfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊëÊ‘ ºÍ⁄ªÊ◊Ë

¬Á⁄áÊÊ◊ •ÊÁáÊ ºËÉÊ¸∑§Ê›¬ÿZÃ „ÙáÊÊ⁄‘ »§Êÿº‘

‹ˇÊÊÃ ÉÊ‘™§Ÿ ÿÊ ∑§Ê◊Ê¢ŸÊ ªÃË º‘áÿÊëÊ‘ œÙ⁄áÊ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ SflË∑§Ê⁄‹‘ •Ê„‘.

Áflº÷¸, ◊⁄ÊΔflÊ«KÊÃ ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

‡Ê‘ÃÃ›UKÊ¢ëÊÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘Ã •Ê„‘.

⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡ŸÊ •ÊÁáÊ ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ Áfl÷Êª

ÿÊ¢ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‡Ê‘ÃÃ›Ë ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊëÊÊ

ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊ‘áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘. ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸË„Ë ∑§fl›

¬Ê⁄¢¬Á⁄∑§ Á¬∑§Ê¢fl⁄ •fl‹¢’ÍŸ Ÿ ⁄Ê„ÃÊ ŸªºË

Á¬∑§Ê¢∑§«‘ fl›Êfl‘ ÿÊ‚ÊΔË àÿÊ¢ëÊË ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ

ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘ ÿÊfl·Ë¸ π⁄Ë¬ „¢ªÊ◊ÊÃ

⁄Êíÿ fl ∑¥§º˝ ¬È⁄S∑Î§Ã ÿÙ¡ŸÊ¢ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ

•Ÿ‘∑§ ©¬∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘Ã •Ê„‘Ã. •ÛÊ

‚È⁄ˇÊÊ •Á÷ÿÊŸ ÿÙ¡ŸÊ, ∑§«œÊãÿ •Á÷ÿÊŸ

Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ÿÊ‚Ê⁄π‘ ∑§Êÿ¸∑˝§◊

⁄Ê’ÁfláÿÊëÊÊ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊ‘Ã‹Ê •Ê„‘. ßÃ⁄

Á¬∑§Ê¢ëÿÊ ÃÈ‹Ÿ‘Ã ∑§«œÊãÿÊπÊ‹Ë‹ ˇÊ‘òÊ •ÊÁáÊ

©à¬ÊºŸ flÊ…Ë‚ ⁄ÊíÿÊÃ ◊ÙΔÊ flÊfl •Ê„‘. •Ê¬ÀÿÊ

•Ê⁄ÙÇÿÊ¬˝◊ÊáÊ‘ëÊ ¡Á◊ŸËëÊ‘ •Ê⁄ÙÇÿ„Ë ◊„ûflÊëÊ‘

•Ê„‘. ÷ÁflcÿÊÃ ¡‚¡‡ÊË ‡Ê‘ÃË◊Ê‹ÊëÊË ª⁄¡

flÊ…‘‹ Ã‚Ã‚Ê ¡Á◊ŸËëÊÊ flÊ¬⁄„Ë flÊ…Ã ¡ÊáÊÊ⁄

⁄UÊÖÿÊëÿÊ ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊ‹Ê ’›U∑§≈UË ¬˝Ê#

∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔUË ‚ŒÒfl ¬˝ÿàŸ‡ÊË‹

•‚‹‹ ∑Î§·Ë ◊¢òÊË üÊË. ’Ê›UÊ‚Ê„U’ ÕÊ⁄UÊÃ

ÿÊ¢ŸË “¡ÿ ◊„UÊ⁄UÊc≈˛U” ÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ

ÁŒ‹ÀÿÊ ◊È‹ÊπÃËø „U ‡ÊéŒÊ¢∑§Ÿ...

◊Ê¤ÿÊ SflåŸÊÃË‹

9❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

SÕÊÁŸ∑§ dÙÃÊ¥øÊ flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ •Áœ∑§ÊÁœ∑§

©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…Ëfl⁄ ÷⁄ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ªÊfl ¬ÊÃ›Ëfl⁄ SflSÃ •ÊÁáÊ øÊ¥ª‹

Á’ÿÊáÊ Á◊›Êfl, ÿÊ‚ÊΔË ª˝Ê◊ ’Ë¡Ùà¬ÊŒŸÊøÊ

∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„U. ªÊflÊªÊflÊÃ

¡‹‚ÊˇÊ⁄ÃÊ ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÊ, ªÊflÁŸ„Êÿ ¬Ë∑§

¬Á⁄ÁSÕÃË Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÊ, ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ¬˝ªÃ

Ã¥òÊôÊÊŸÊãÙ ¬˝Á‡ÊÁˇÊÃ ∑§⁄áÊ, ∑Î§·Ë ÁflôÊÊŸ

◊¥«›Ê¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ¬Ë∑§ ÁŸÿÙ¡ŸÊ’Ê’Ã

¬˝’ÙœŸ ∑§⁄áÊ, ∞∑§ÊÁà◊∑§ ∑§Ë« √ÿflSÕÊ¬ÊŸ fl

∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃË Ã¥òÊôÊÊŸ Áfl∑§Ê‚ •ÊŒË¥øÊ„Ë

◊„Ê¬Ë∑§ •Á÷ÿÊŸÊÃ ‚◊Êfl‡Ê •Ê„. ‚äÿÊ

⁄Ê’Áfl‹ ¡ÊÃ •‚‹‹ ⁄ÊC˛Ëÿ •ÛÊ ‚È⁄ÁˇÊÃÃÊ

•Á÷ÿÊŸ •ÛÊœÊãÿÊøË ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…Ë‚ÊΔË

¬⁄∑§ Δ⁄Ã •Ê„. ¬Ë∑§ ©à¬ÊŒŸÊÃ ◊ÊÃË „Ê ‚flÊZÃ

◊„ûflÊøÊ ÉÊ≈∑§ •Ê„. ◊ÊÃËøË ªÈáÊflûÊÊ

¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ã ¬⁄ËˇÊáÊ ∑§ÀÿÊfl⁄ø ∑§›Ã.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ¬˝àÿ∑§ Á¡À„ÊSÃ⁄Êfl⁄ ◊ÎŒ ‚flˇÊáÊ ◊ÎŒ

øÊøáÊË ¬˝ÿÙª ‡ÊÊ›Ê ∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ ∑§ÀÿÊ •Ê„Ã. ÿÊ

¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ã ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ ‡ÊÃÊÃË‹ ◊ÊÃËëÿÊ

Ÿ◊ÈãÿÊ¥ø ¬⁄ËˇÊáÊ ∑§M§Ÿ flªflª˚ÿÊ •ÛÊº˝√ÿÊ¥ø

¬˝◊ÊáÊ ‡ÊÙœ‹ ¡ÊÃ. àÿÊŸÈ‚Ê⁄ ÁflÁflœ Á¬∑§Ê¥‚ÊΔË

ÁflÁflœ πÃÊ¥ëÿÊ ◊ÊòÊÊ¥øË Á‡Ê»§Ê⁄‚ ∑§‹Ë ¡ÊÃ.

◊ÊÃËÃ ∑§Ê„Ë ŒÙ· •Ê…›ÀÿÊ‚ Ã ŒÍ⁄ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

‚ÈhÊ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§‹ ¡ÊÃ. ◊ÊÃË’⁄Ù’⁄ø

¬ÊáÿÊëÿÊ„Ë Ÿ◊ÈãÿÊ¥ø ¬⁄ËˇÊáÊ ∑§⁄áÿÊøË ‚ÈÁflœÊ

∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊŸ ©¬‹éœ ∑§‹Ë •Ê„. ¬ÊáÊË

Ÿ◊ÈãÿÊ◊äÿ ¬ÊáÿÊøÊ ‚Ê◊Í •ÊÁáÊ ¬ÊáÿÊëÿÊ ÁfllÈÃ

flÊ„∑§Ãø ¬˝◊ÊáÊ ‡ÊÙœ‹ ¡ÊÃ. ßÃ⁄ ÁflÁflœ

⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ ÉÊ≈∑§Ê¥ø Áfl≥‹·áÊ ∑§‹ ¡ÊÃ. „Ë

‚ÈÁflœÊ ‚fl¸ Á¡À„ÊSÃ⁄Ê¥fl⁄Ë‹ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ê¥◊äÿ

©¬‹éœ •Ê„.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ¡Á◊ŸËÃË‹ •ÛÊº˝√ÿÊ¥øË ◊ÊÁ„ÃË

∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË •ÊÁáÊ πÃÊ¥øÊ ‚¥ÃÈÁ‹Ã flÊ¬⁄

„ÙáÿÊ‚ÊΔË ¡Á◊ŸËëÿÊ •Ê⁄ÙÇÿ ¬ÁòÊ∑§øÊ ©¬∑˝§◊

‚äÿÊ ⁄Ê’Áfl‹Ê ¡ÊÃ •Ê„. •Ÿ∑§ ªÊflÊ¥◊äÿ

¡◊ËŸ ‚ÈÁ¬∑§ÃÊ ÁŸŒ‡ÊÊ¥∑§ ‹ÊfláÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã.

àÿÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê¬ÀÿÊ ¡Á◊ŸËÃ ∑È§Δ‹Ë

•ÛÊº˝√ÿ •Ê„Ã ®∑§flÊ ŸÊ„ËÃ ÿÊ¥øË ∑§À¬ŸÊ Á◊›Ã.

•Ê„‘. ‚ÃÃ flÊ¬⁄Ê◊È›‘ ¡Á◊ŸËëÊÊ ¬ÙÃ Á’ÉÊ«ÃÙ

ÿÊ‚ÊΔË ¡Á◊ŸËëÊ‘ •Ê⁄ÙÇÿ fl ‚È¬Ë∑§ÃÊ

√ÿflSÕÊ¬Ÿ •Á÷ÿÊŸ „Ê œ«∑§ ∑§Êÿ¸∑˝§◊

‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ „ÊÃË ÉÊ‘Ã‹Ê •Ê„‘. ⁄ÊíÿÊëÿÊ

fl‘ªfl‘ª˚ÿÊ ÷ÊªÊÃ fl‘ªfl‘ª˚ÿÊ •ÛÊº˝√ÿÊ¢ëÊË

¡Á◊ŸËÃ ∑§◊Ã⁄ÃÊ •Ê…›Ã‘. àÿÊëÊÊ ÁflëÊÊ⁄

∑§⁄ÃÊ ∞∑§ÊÁà◊∑§ •ÛÊº˝√ÿ √ÿflSÕÊ¬Ÿ •ÊÁáÊ

πÃÊ¢ëÊÊ ∑§Êÿ¸ˇÊ◊ flÊ¬⁄ ÿÊ ’Ê’Ë¥fl⁄ ¡ÊSÃ ÷⁄

º‘áÿÊëÊË ª⁄¡ •Ê„‘. ¬Ê™§‚ ëÊÊ¢ª‹Ê ¬«‹Ê, ¬Ë∑§

ëÊÊ¢ª‹¢ •Ê‹¢ Ã⁄Ë ¬áÊ fl‘ªfl‘ª˚ÿÊ Á∑§«Ë‚Ê⁄ÅÿÊ

⁄ÙªÊ¢ëÊÊ ¬˝ÊºÈ÷Ê¸fl „Ù™§Ÿ Á¬∑§Ê¢ëÊ‘ ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙÃ‘.

ÿÊfl⁄ ÁŸÿ¢òÊáÊ •ÊáÊáÿÊ‚ÊΔË ⁄ÊíÿÊÃ ∑§Ë« ⁄Ùª

‚fl‘¸ˇÊáÊ, ‚ÁŸÿ¢òÊáÊ ¬˝∑§À¬ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘áÊÊ⁄

•Ê„‘. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ‘ ª‘ÀÿÊ fl·Ë¸ ∞∑§ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’Áfl‹Ë

•Ê„‘. àÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊË ºπ‹ ⁄ÊC˛Ëÿ ¬ÊÃ›Ëfl⁄

ÉÊ‘Ã‹Ë •Ê„‘. ÃË ÿÙ¡ŸÊ ê„UáÊ¡‘ ‚ÙÿÊ’ËŸ •ÊÁáÊ

∑§Ê¬Í‚ Á¬∑§Ê¢‚ÊΔË ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹‘‹Ë ∑§Ë«,

⁄Ùª‚fl‘¸ˇÊáÊ fl ‚¢ÁŸÿ¢òÊáÊ ¬˝∑§À¬ „Ùÿ. Á¡⁄ÊÿÃ

‡Ê‘ÃË‹Ê ™§Á¡¸ÃÊflSÕÊ lÊÿëÊË •‚‘‹ Ã⁄

¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ê‹Ê ◊„ûfl º‘áÊ‘

ª⁄¡‘ëÊ‘ •Ê„‘. Á„Ufl⁄U‘’Ê¡Ê⁄ „‘ ÿÊ ’Ê’ÃËÃ •Êº‡Ê¸

ªÊfl •Ê„‘. àÿÊëÊÊ •Êº‡Ê¸ ÉÊ‘™§Ÿ ßÃ⁄òÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ

„Ê ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’Áfl‹Ê Ã⁄ëÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ‹Ê

™§Á¡¸ÃÊflSÕÊ ÿ‘ß¸‹. ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊëÊ‘ ºÍ⁄ªÊ◊Ë ¬Á⁄áÊÊ◊ •ÊÁáÊ »§Êÿº‘

‹ˇÊÊÃ ÉÊ‘™§Ÿ ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ flÃËŸ‘ ⁄ÊíÿÊÃ

¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ •Ÿ‘∑§ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ

ÿ‘Ã •Ê„‘Ã. ÿÊ ‚fl¸ ÿÙ¡ŸÊ¢ëÊË ∞∑§ÁòÊÃ¬áÊ‘

•¢◊‹’¡ÊfláÊË ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ⁄ÊíÿSÃ⁄Ëÿ

fl‚È¢œ⁄Ê ∞∑§ÊÁà◊∑§ ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ÿ¢òÊáÊ‘ëÊË

SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„‘. ∑§◊Ë πëÊÊ¸Ã ‡Ê‘ÃË

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‚¥Áº˝ÿ ‡Ê‘ÃË ¬hÃ „Ê ‚flÊZÃ ¬˝÷ÊflË

◊Êª¸ •Ê„‘. ∑Î§·Ë ◊Ê‹ÊëÊË ©à¬Êº∑§ÃÊ flÊ…ÁfláÊ‘,

ªÈáÊflûÊÊ flÊ…ÁfláÊ‘ „Ê ◊ÈÅÿ ©g‘‡Ê àÿÊ◊Êª‘ •Ê„‘.

∑§Ê⁄áÊ ‚äÿÊ ¡ÊªÁÃ∑§ ’Ê¡Ê⁄¬‘Δ ‚¢fl‘ºŸ‡ÊË‹

¤ÊÊ‹Ë •Ê„‘. ‚flÊZŸÊ ªÈáÊflûÊÊ¬ÍáÊ¸ fl Áfl·◊ÈÄÃ •ÛÊ

„fl‘ •Ê„‘.

¡ªÊëÿÊ ’Ê¡Ê⁄¬‘Δ‘Ã Á≈∑§ÊÿëÊ‘ •‚‘‹ Ã⁄

‚¢Áº˝ÿ ‡Ê‘ÃË ∑§⁄áÊ‘ ª⁄¡‘ëÊ‘ •Ê„‘. ◊„Ê¬Ë∑§ëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‚¥Áº˝ÿ ‡Ê‘ÃË ⁄ÊíÿÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘Ã

•‚ÍŸ àÿÊ’Ê’Ã ◊„Ê⁄ÊC˛Ê‹Ê ¬È⁄S∑§Ê⁄„Ë Á◊›Ê‹Ê

•Ê„‘. ∑§fl› ‡Ê‘ÃË „‘ëÊ ©º⁄ÁŸflÊ¸„ÊëÊ‘ ‚ÊœŸ

•‚‹‘ÀÿÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ º⁄◊„Ê ÁŸÁ‡ëÊÃ ©à¬ÛÊÊëÊË

„◊Ë Á◊›flÍŸ º‘áÿÊ‚ÊΔË, ‡Ê‘ÃË‹Ê ¬Í⁄∑§ ©lÙªÊëÊË

¡Ù« º‘áÿÊ‚ÊΔË „UÊ Áfl÷Êª ‚ÊÃàÿÊŸ‘ ◊ºÃ

∑§⁄ËÃ •Ê„‘. Ã‚‘ëÊ •Ê¬ÀÿÊ∑§«‘ ∞πÊlÊ ∑È§≈È¢’ÊÃ

ºÙŸ, ÃËŸ ◊È‹‘ •‚ÃË‹ Ã⁄ àÿÊ ¡Á◊ŸËëÊ‘ ÃÈ∑§«‘

∑§‹‘ ¡ÊÃÊÃ. àÿÊ◊È›‘ ©à¬ÊºŸÊÃ ÉÊ≈ ÿ‘Ã‘.

ÿÊ∑§⁄ËÃÊ ∑È§≈È¢’ÊÃ ºÙŸ ◊È‹ •‚ÃË‹ Ã⁄ ∞∑§ÊŸ‘

‡Ê‘ÃË ∑§⁄áÊ‘ fl ºÈ‚:ÿÊŸ‘ ŸÙ∑§⁄Ë ∑§⁄áÊ‘ ©¬ÿÈÄÃ

Δ⁄‘‹ ¡‘áÊ‘∑§M§Ÿ ©º⁄ÁŸflÊ¸„Ê‚ÊΔË º⁄◊„Ê ∑§Ê„Ë

ÁŸÁ‡ëÊÃ ©à¬ÛÊ Á◊›‘‹. ∑Î§·Ë ®º«ËëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ∑Î§·Ë ©à¬ÊºŸ flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË ¬˝ÿàãÊ

∑§‹‘ ¡ÊÃ •Ê„‘Ã. ŸflËŸ Ã¢òÊôÊÊŸ, ∞∑§ÁòÊÃ ‡Ê‘ÃË

∑§‡ÊË ∑§⁄áÊ‘, ÉÊÊ¥ª«Ë ’ÒΔ∑§, ªÈáÊflûÊÊ¬ÍáÊ¸ ∑§Ê◊

∑§⁄áÊ‘, ¬ÊáÊ‹Ù≈ ˇÊ‘òÊÁfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÊ‘

ßàÿÊºË ©¬∑˝§◊ ⁄Ê’Áfl‹‘ ¡ÊÃ •Ê„‘Ã.

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊëÊË ◊ÊŸÁ‚∑§ÃÊ ’º‹áÿÊ‚ÊΔË »§›’Êª

¬Ë∑§ ëÊÊ¢ª‹Ê ©¬Êÿ •Ê„‘. ÁflÁ‡ÊC ÷ÊªÊÃ ¬‘M§§,

◊Ù‚¢’Ë, ‚¢òÊË, «Ê›Ë¥’, •Ê¢’Ê, ∑§‚⁄ ÿÊ‚Ê⁄πË

»§›‘ •ÊÁáÊ àÿÊfl⁄ •ÊœÊÁ⁄UÃ ©lÙª ∑§⁄áÊ‘

ª⁄¡‘ëÊ‘ •Ê„‘. ¡ªÊëÿÊ ’Ê¡Ê⁄¬‘Δ‘Ã „‘ ©à¬ÊºŸ

¬Ù„ëÊ‹‘ Ã⁄ëÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ‹Ê ‡Ê‘ÃËÃÍŸ ©à¬ÛÊ •ÊÁáÊ

ÃË Á∑§»§ÊÿÃ‡ÊË⁄ •Ê„‘ •‚Ê ÁflEÊ‚ ÁŸ◊Ê¸áÊ

„Ùß¸‹. ◊ÊÁ„ÃË Ã¢òÊôÊÊŸÊ◊È›‘ •Ê¡ ¡ª ¡fl›

•Ê‹‘ •Ê„‘. ÿÊ Ã¢òÊôÊÊŸÊ¬Ê‚ÍŸ •Ê¬‹Ê ‡Ê‘Ã∑§⁄Ë„Ë

fl¢ÁëÊÃ ⁄Ê„Í Ÿÿ‘, ÿÊ ◊ÊÁ„ÃË Ã¢òÊôÊÊŸÊëÊÊ ©¬ÿÙª

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ √„ÊflÊ, ÿÊ‚ÊΔË ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊëÊË

fl‘’‚Êß¸≈ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢◊äÿ‘ ‹Ù∑§Á¬˝ÿ „Ù™§ ‹Êª‹Ë

•Ê„‘. º⁄⁄Ù¡ëÿÊ ¬Êfl‚ÊëÊË •Ê∑§«‘flÊ⁄Ë, ¬Ë∑§

‚Ê¢ÁÅÿ∑§Ë, ∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊëÊË ‚ÁflSÃ⁄ ◊ÊÁ„ÃË,

Á’ÿÊáÊ‘, πÃ‘, ∑§Ë≈∑§ŸÊ‡Ê∑§ ©à¬Êº∑§Ê¢ëÊË ÿÊºË,

•ÊÿÊÃ-ÁŸÿÊ¸ÃºÊ⁄Ê¢ëÊË ◊ÊÁ„ÃË, ¬Ë∑§ Ã¢òÊôÊÊŸ,

‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ÿÙ¡ŸÊ¢ëÊÊ Ã¬‡ÊË‹, ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ëÿÊ

ÿ‡ÊÙªÊÕÊ „Ë ◊ÊÁ„ÃË ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ ÉÊ⁄’‚ÀÿÊ

Á◊›Ã‘. ⁄ÊíÿÊŸ‘ ÿ‘àÿÊ 5 fl·ÊZÃ ∑Î§·Ë ˇÊ‘òÊÊÃ

ÿÊ‚ÊΔË Á√„¡Ÿ 2014 ëÊË •ÊπáÊË ∑§‹Ë •Ê„‘.

2014 ¬ÿZÃ „‘ ⁄Êíÿ ∑Î§·ËëÿÊ ‚¢º÷Ê¸Ã ◊ÙΔKÊ

¬˝◊ÊáÊÊÃ Sflÿ¢¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹‘‹‘ ¬„Êÿ‹Ê Á◊›‘‹, •‚Ê

◊‹Ê ÁflEÊ‚ flÊ≈ÃÙ.

( ‡ÊéŒÊ¢∑§Ÿ — ◊ÈÄÃÊ ¬flÊ⁄, ◊È¢’ß¸U)

∑Î§·Ë ˇÊòÊ

10 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

àÿÊ •ÊœÊ⁄Êfl⁄ ⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃÊ¥øÊ ∑§Êÿ¸ Ê◊ flÊ¬⁄

∑§⁄áÊ ‡ÊÄÿ ¤ÊÊ‹ •Ê„. ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ¡ÒÁfl∑§ πÃ

fl ∑§Ë≈∑§ŸÊ‡Ê∑§ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË

¡ÒÁfl∑§ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›UÊ SÕÊ¬Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ •ÊÀÿÊ

•Ê„Ã.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ Á’ÿÊáÊ

◊„Ê◊¥«› (◊„Ê’Ë¡) fl ⁄ÊC˛Ëÿ Á’ÿÊáÊ ◊„Ê◊¥«›U ÿÊ

‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ˇÊòÊÊÃË‹ ∑§¥¬ãÿÊ¥∑§«ÍŸ 5Æ ≈Ä∑§,

Ã⁄ ßÃ⁄ πÊ‚ªË ∑§¥¬ãÿÊ¥∑§«ÍŸ 5Æ ≈UÄ∑§

Á’ÿÊáÊÊ¢øÊ ¬È⁄flΔÊ ∑§‹Ê ¡ÊÃÙ. ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ

•Êfl≥ÿ∑§ fl ¬˝øÁ‹Ã flÊáÊÊ¥øË ©¬‹éœÃÊ

„ÙáÿÊ‚ÊΔË π⁄Ë¬ fl ⁄é’Ë „¥ªÊ◊Ê¬ÍflË¸ ⁄ÊÖÿ fl

Á¡À„ÊSÃ⁄ÊflM§Ÿ ‚Í ◊ ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§‹ ¡ÊÃ.

ÿ¥ŒÊëÿÊ π⁄ËU¬ÊÃ 19.8Æ ‹Êπ ®Äfl≈‹

Á’ÿÊáÊÊ¥øË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •‚ÃÊŸÊ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ fl

πÊ‚ªË ŒÙã„Ë Á’ÿÊáÊ ©à¬ÊŒ∑§Ê¥ŸË ‚È◊Ê⁄ 2Æ

‹Êπ ®Äfl≈‹ Á’ÿÊáÊÊ¥øË ©¬‹éœÃÊ ∑§M§Ÿ ÁŒ‹Ë

„ÙÃË. ªÀÿÊ ∑§Ê„Ë fl·ÊZÃ ‚ÙÿÊ’ËŸ fl ’Ë≈Ë

∑§ÊÚ≈ŸëÿÊ ˇÊòÊÊÃ ‹ˇÊáÊËÿ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë •Ê„.

πÊòÊË‡ÊË⁄ Á’ÿÊáÊÊ¥ßÃ∑§ø Œ¡ŒÊ⁄ ⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§

πÃÊ¥ŸÊ„Ë ¬Ë∑§ ©à¬ÊŒŸÊÃ ◊„ûflÊø SÕÊŸ •Ê„.

»§ÄÃ àÿÊ¥øÊ •ŸÊfl≥ÿ∑§ fl •ÁÃflÊ¬⁄ ≈Ê›ÍŸ

∑§Êÿ¸ Ê◊ flÊ¬⁄ √„Êÿ‹Ê „flÊ. ◊ÊªË‹ ¬Êø fl·ÊZÃ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ πÃ flÊ¬⁄ÊÃ flÊ… ¤ÊÊÀÿÊø ÁŒ‚ÍŸ ÿÃ.

1997-98 ◊äÿ ¬˝ÁÃ„Ä≈⁄Ë ŸòÊ, S»È§⁄Œ,

¬‹Ê‡Ê ÿÊ ◊Í‹º˝√ÿ SflM§¬ÊÃË‹ πÃÊ¥øÊ flÊ¬⁄

74.1 Á∑§‹ÊªÚ◊ ¬˝ÁÃ „Ä≈⁄flM§Ÿ 2ÆÆ8-Æ9

◊äÿ 133 Á∑§‹ÙªÚ◊¬ÿZÃ flÊ…‹Ê •Ê„. 2ÆÆ8-

Æ9 ◊äÿ 52.5Æ ‹Êπ ◊. ≈Ÿ ÁflÁflœ

⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃÊ¥øÊ flÊ¬⁄ ¤ÊÊ‹Ê „ÙÃÊ. 2ÆÆ9-

1Æ ◊äÿ ÃÙ ‚È◊Ê⁄ 61 ‹Êπ ◊. ≈ŸÊ¬ÿZÃ

flÊ…‹Ê •Ê„. π⁄Ë¬ „¥ªÊ◊ 2Æ1Æ ‚ÊΔË 39.25

‹Êπ ◊. ≈Ÿ πÃ ¬È⁄flΔKÊø ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ •Ê„.

∑Î§·Ë ◊Ê‹ÊøË ◊ÍÀÿflÎäŒË fl Sflÿ¥¥⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÿÊ

‚¥œË ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊÃ»§ ‚ÊÃàÿÊŸ

¬˝ÿàŸ ‚ÈM§ •‚ÀÿÊŸ ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ ©lÙªÊ¥ŸÊ

◊ÙΔÊ ¬˝ÁÃ‚ÊŒ ‹Ê÷Ã •Ê„. àÿÊøÊø ∞∑§ ÷Êª

ê„UáÊÍŸ ⁄ÊÖÿÊÃ ∑§Ê¡Í ¬˝Á∑˝§ÿÊ ÿÈÁŸ≈, ‚Ê◊Êß¸∑§

‚ÈÁflœÊ ∑¥§º, ‡ÊÃ◊Ê‹ „ÊÃÊ›UáÊË ∑¥§º fl ∑§Ê¥ŒÊ

øÊ›Ë ©÷Ê⁄áÿÊÃ •ÊÀÿÊ •Ê„Ã. àÿÊÁ‡ÊflÊÿ

•ı·œË fl ‚Èª¥œË flŸS¬ÃË¥¬Ê‚ÍŸ º˝√ÿ

∑§Ê…áÿÊ‚ÊΔË ©äfl¸¬ÃŸ ∑¥§º ‚ÈM§§ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„Ã.

‡ÊÃËÃ¥òÊôÊÊŸÊëÿÊ ¬˝øÊ⁄ •ÊÁáÊ ¬˝‚Ê⁄ÊÃ ∑Î§·Ë

Áfl·ÿ∑§ ¬˝Œ‡Ê¸ŸÊ¥ø„Ë øÊ¥ª‹ ÿÙªŒÊŸ ‹Ê÷Ã •Ê„.

∑§Ê„Ë ‡Ê„⁄Ê¥◊äÿ •Ê¥Ã⁄⁄ÊC˛Ëÿ ¬ÊÃ›Ëfl⁄øË ∑Î§·Ë

¬˝Œ‡Ê¸Ÿ ÁŸÿÁ◊Ã¬áÊ ÷⁄Áfl‹Ë ¡ÊÃ •Ê„Ã. ÿÊ

¬˝Œ‡Ê¸ŸÊ¥◊È› ∑Î§·Ë ÁflSÃÊ⁄Ê‹Ê øÊ‹ŸÊ Á◊›Ê‹Ë

•Ê„. ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ ©lÙªÊ‹Ê„Ë ÁflÁflœ ◊Êäÿ◊Ê¥ÃÍŸ

¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ÁŒ‹ ¡ÊÃ •Ê„. flÊß¸Ÿ ©lÙªÊŸ ◊ÙΔË

÷⁄Ê⁄Ë ÉÊÃ‹Ë •Ê„. ŸÊÁ‡Ê∑§ •ÊÁáÊ ‚Ê¥ª‹Ë

Á¡ÀsÊŸ àÿÊÃ •Ê¬‹Ê flª›Ê Δ‚Ê ©◊≈Áfl‹Ê

•Ê„. ∑§Ê„Ë ⁄ÊÖÿÊ¥øÊ Á∑§⁄∑§Ù› •¬flÊŒ flª›ÃÊ

‚fl¸ø flÊß¸Ÿ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ©à¬ÊÁŒÃ „ÙÃ.

∑§Ê¡Í¬˝Á∑˝§ÿÊ ß.‚Ê⁄π ∑È§≈Ë⁄ ©lÙª„Ë ‚fl¸òÊ ÁŒ‚Í

‹Êª‹ •Ê„Ã. ßÃ⁄ ‡ÊÃË◊Ê‹Êfl⁄„Ë ÁΔ∑§ÁΔ∑§ÊáÊË

¬˝Á∑˝§ÿÊ ∑§‹Ë ¡ÊÃ •Ê„. •ÊÃÊ Ã⁄ ⁄ÊÖÿÊø ∑Î§·Ë

©lÙª œÙ⁄áÊø ¡Ê„Ë⁄ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. àÿÊøË ¬˝Á∑˝§ÿÊ

‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. àÿÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ ◊Ê‹ÊøË

◊ÍÀÿflÎhË „ÙáÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. àÿÊø’⁄Ù’⁄

SÕÊÁŸ∑§ ¬ÊÃ›Ëfl⁄ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÿÊ ‚¥œË„Ë ©¬‹éœ

„ÙáÊÊ⁄ •Ê„Ã.

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê¬ûÊËëÿÊ ∑§Ê›ÊÃ

fl›Ùfl›Ë ◊ŒÃËøÊ „ÊÃ ÁŒ‹Ê •Ê„. ÁflŒ÷Ê¸ÃË‹

•◊⁄ÊflÃË, ÿflÃ◊Ê›, flœÊ¸, •∑§Ù‹Ê, ’È‹…UÊáÊÊ

•ÊÁáÊ flÊ‡ÊË◊ ÿÊ Á¡ÀsÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ

•Êà◊„àÿÊ ⁄ÙπáÿÊ‚ÊΔË ∑¥§º˝ fl ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

¬Ú∑§¡ ¡Ê„Ë⁄ ∑§‹ •Ê„U. ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ Á«‚¥’⁄

2ÆÆ5 ◊äÿ 1 „¡Ê⁄ 75 ∑§Ù≈Ë¥ø; Ã⁄ ¬¥Ã¬˝œÊŸ

«ÊÚ. ◊Ÿ◊Ù„Ÿ ®‚ª ÿÊ¥ŸË ¡È‹Ò 2ÆÆ6 ◊äÿ 3

„¡Ê⁄ 75Æ ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¥ø ¬Ú∑§¡ ¡Ê„Ë⁄ ∑§‹

„ÙÃ. àÿÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ◊ÙΔÊ ÁŒ‹Ê‚Ê Á◊›Ê‹Ê.

Á‡ÊflÊÿ ∑¥§º˝ fl ⁄UÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ŒÙŸ SflÃ¥òÊ

∑§¡¸◊Ê»§Ë fl ∑§¡¸¬⁄Ã»§« ‚fl‹Ã ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’flÍŸ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ «ÙÄÿÊfl⁄Ë‹ ∑§¡Ê¸øÊ ÷Ê⁄ „‹∑§Ê

∑§⁄áÿÊø ∑˝§Ê¥ÁÃ∑§Ê⁄∑§ ∑§Ê◊ ∑§‹ •Ê„. ∑Î§·ËëÿÊ

Áfl∑§Ê‚ÊÃ ¡‹‚¥œÊ⁄áÊÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê ◊„ûflÊøË •Ê„.

àÿÊ‚ÊΔË ⁄ÊÖÿÊÃ ¡‹‚¥œÊ⁄áÊ Áfl÷ÊªÊëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ„Ë ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁflÀÿÊ ¡ÊÃ

•Ê„Ã.

⁄ÊÖÿÊÃ ¬ÊáÊ‹Ù≈ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË ‚ÈL§flÊÃ

1943 ëÿÊ ◊ÎŒ˜‚¥œÊ⁄áÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ê¬Ê‚ÍŸ ¤ÊÊ‹Ë.

„Ë ∑§Ê◊ 1983 ¬ÿZÃ ∞∑§⁄Ë ©¬øÊ⁄ ¬hÃËŸ

‚ÈM§ „ÙÃË. 1983 Ã 92 ëÿÊ ŒÈ‚:ÿÊ ≈ååÿÊ◊äÿ

∞∑§⁄Ë ©¬øÊ⁄Ê¥∞fl¡Ë ‚flZ∑§· ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÃË ÉÊÃ‹Ê ª‹Ê. 1992 ¬Ê‚ÍŸ

¡‹‚¥œÊ⁄áÊ Áfl÷ÊªÊ∑§«ÍŸ ÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË

◊.»È§‹ ∑Î§·Ë ◊„UÊÁfllÊ‹ÿ, ¬ÈáÊ

11❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

SflÃ¥òÊ¬áÊ •¥◊‹’¡ÊfláÊË ‚ÈM§ •Ê„. •ÊÃÊ

¡ÊSÃËÃ ¡ÊSÃ ‹Ù∑§‚„U÷ÊªÊ‚ÊΔË Sflÿ¥‚flË

‚¥SÕÊ¥ŸÊ ¬ÊáÊ‹Ù≈ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ ‚„÷ÊªË ∑§M§Ÿ

ÉÊáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. Á‡ÊflÊÿ ∑Î§·Ë Áfl÷Êª,

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ flŸË∑§⁄áÊ, ‹ÉÊÈ¬Ê≈’¥œÊ⁄ Áfl÷Êª,

÷Í¡‹ ‚flˇÊáÊ fl Áfl∑§Ê‚ ÿ¥òÊáÊÊ, flŸ Áfl÷Êª

•ÊŒË¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ„Ë ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊

⁄Ê’Áfl‹Ê ¡ÊÃ •Ê„. ¬¥Ã¬˝œÊŸ ¬Ú∑§¡◊œÍŸ

ÁflŒ÷Ê¸ÃË‹ ‚„Ê Á¡ÀsÊ¥◊äÿ ø∑§«Ú◊ ÁŸÌ◊ÃËøÊ

∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„. ÁflŒ÷¸ •ÊÁáÊ

◊⁄ÊΔflÊ«KÊ‚ÊΔË SflÃ¥òÊ ¡‹‚¥œÊ⁄áÊ Á◊‡ÊŸøË

SÕÊ¬ŸÊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. ⁄ÊC˛Ëÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚

ÿÙ¡Ÿ¥Ãª¸Ã 21 Á¡ÀsÊ¥◊äÿ ªÀÿÊ ŒÙŸ fl·ÊZÃ

39 „¡Ê⁄ ‡ÊÃÃ˚ÿÊ¥ëÿÊ ÁŸÌ◊ÃËøÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÃË

ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ê. ‡ÊÃÃ˚ÿÊ¥øË ©¬ÿÈÄÃÃÊ ‹ˇÊÊÃ

ÉÊ™§Ÿ •ÊÁáÊ ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃË‚ÊΔË ‚¥⁄ÁˇÊÃ

¬ÊáÿÊøË ©¬‹éœÃÊ flÊ…ÁfláÿÊ∑§Á⁄ÃÊ •ÊªÊ◊Ë

¬Êø fl·ÊZÃ 3 ‹Êπ 52 „¡Ê⁄ ‡ÊÃÃ›Ë ÁŸ◊Ê¸áÊ

∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ÉÊÃ‹Ê •Ê„. ⁄ÊC˛Ëÿ

∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ ÿÙ¡ŸÊ •ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ª˝Ê◊ËáÊ

⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ¥ÃªZÃ flÒÿÁÄÃ∑§ ‹Ê÷ÊâÿÊZ‚ÊΔË

„Ë ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’Áfl‹Ë ¡ÊÃ •Ê„. ¡‹‚¥œÊ⁄áÊÊëÿÊ

ßÃ⁄ ∑§Ê◊Ê¥ŸÊ„Ë ¬˝ø¥« flª ŒáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

àÿÊÃ ⁄ÊC˛Ëÿ ¬ÊáÊ‹Ù≈ ˇÊòÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊,

ŸŒËπÙ⁄ ¬˝∑§À¬, ¬Á≥ø◊ ÉÊÊ≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊,

•fl·¸áÊ ¬˝fláÊ ˇÊòÊ Áfl∑§Ê‚, ∞∑§ÊÁà◊∑§ ¬«Ë∑§

¡◊ËŸ Áfl∑§Ê‚, •ÊŒ‡Ê¸ ªÊfl ÿÙ¡ŸÊ •ÊŒË¥øÊ

‚◊Êfl‡Ê •Ê„. ‡ÊÃ◊Ê‹Êø ©à¬ÊŒŸ •ÊÁáÊ

©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…Ë‚ÊΔË ŸflŸflËŸ ¬˝ÿÙª ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ Ÿ„◊Ëø ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ÁŒ‹

•Ê„. ÁflÁflœ Á¬∑§Ê¥‚ÊΔË ‚flÊ¸Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸ

ÉÊáÊÊ:ÿÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê ’ˇÊË‚ ÁŒ‹ ¡ÊÃ. flªflª›

¬˝ÿÙª ⁄Ê’ÁfláÊÊ:ÿÊ •ÊÁáÊ ∑Î§·ËÃ ‚¥‡ÊÙœŸ

∑§⁄áÊÊ:ÿÊ¥ŸÊ ∑Î§Á·⁄àŸ, ∑Î§Á·÷Í·áÊ, ∑Î§Á·Á◊òÊ •ÊŒË

¬È⁄S∑§Ê⁄ Œ™§Ÿ ªı⁄Áfl‹ ¡ÊÃ. ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃ

◊Á„‹Ê¥øÊ ‚„÷Êª flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË ŒπË‹ ‡ÊÊ‚Ÿ

¬˝ÿàŸ‡ÊË‹ •Ê„. ⁄ÊC˛Ëÿ ∑Î§·Ë œÙ⁄áÊÊÃ ‡ÊÃË

ˇÊòÊÊÃË‹ ◊Á„‹Ê¥ëÿÊ ‚„÷ÊªÊ‚¥Œ÷Ê¸Ã ÁflÁflœ

¬Ò‹Í¥fl⁄ ¬˝∑§Ê‡Ê ≈Ê∑§áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„. ¬⁄¥ÃÈ

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ÿÊ¬ÍflË¸ø ◊Á„‹Ê ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ø ¡ËflŸ◊ÊŸ

©¥øÊfláÿÊ‚ÊΔË •ÊÁáÊ àÿÊ¥ŸÊ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË

∑§Ê„Ë ¬Êfl‹ ©ø‹‹Ë ª‹Ë •Ê„Ã.

Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ ¬˝Á∑˝§ÿÃ ¬ÈL§· •ÊÁáÊ ùË ÿÊ

ŒÙ„Ê¥øË ÷ÍÁ◊∑§Ê ◊„ûflÊøË •‚Ã. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊëÿÊ

∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃ Ã⁄ ◊Á„‹Ê¥øÊ ÷⁄Ëfl ‚„÷Êª •Ê„.

àÿÊøÊ ¬˝÷Êfl‡ÊÊ‹Ë ©¬ÿÙª √„ÊflÊ ê„UáÊÍŸ ⁄ÊÖÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ∑¥§º˝ÊëÿÊ ◊ŒÃËŸ ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃ ◊Á„‹Ê¥øÊ

‚„÷Êª ÿÊ ÿÙ¡ŸøË 2ÆÆ3 - 2ÆÆ4 ÿÊ

fl·Ê¸¬Ê‚ÍŸ •¥◊‹’¡ÊfláÊË ‚ÈM§ ∑§‹Ë •Ê„. ‡ÊÃË

ˇÊòÊÊÃË‹ ◊Á„‹Ê¥ŸÊ ∑Î§·Ë Ã¥òÊôÊÊŸÊøË ¬È⁄¬Í⁄

•Ù›π ∑§M§Ÿ Œ™§Ÿ àÿÊ¥ø ‚ˇÊ◊Ë∑§⁄áÊ ∑§⁄áÊ

•ÊÁáÊ ∑Î§·Ë ¬È⁄∑§ √ÿfl‚ÊÿÊ¥ŸÊ øÊ‹ŸÊ Œ™§Ÿ

Sflÿ¥⁄Ù¡ªÊ⁄ÊøË ÁŸÌ◊ÃË ∑§⁄áÊ „Ê ÿÊ ÿÙ¡ŸøÊ

◊ÈÅÿ ©g‡Ê •Ê„. „Ë ÿÙ¡ŸÊ ‚Ê◊ÍÁ„∑§ ¬hÃËŸ

•‚ÀÿÊŸ Õ≈ ª≈Ê¥ŸÊø •ŸÈŒÊŸ ÁŒ‹ ¡ÊÃ.

‡ÊÃËˇÊòÊÊÃ ∑§ÃÎàfl ªÊ¡ÁfláÊÊ:ÿÊ ◊Á„‹Ê¥øÊ ◊„Ê⁄ÊC˛

‡ÊÊ‚ŸÊŸÊÃ»§ Á¡¡Ê◊ÊÃÊ ∑Î§Á·÷Í·áÊ ¬È⁄S∑§Ê⁄

Œ™§Ÿ ‚ã◊ÊŸ ∑§‹Ê ¡ÊÃÙ. 1995 ¬Ê‚ÍŸ „Ê

¬È⁄S∑§Ê⁄ ÁŒ‹Ê ¡ÊÃÙ.

■ ■

∑Î§·Ë œÙ⁄áÊÊøË ©ÁgCK

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ŸÒ‚Ìª∑§ ‚ÊœŸ‚¥¬ûÊËøÊ

∑§Êÿ¸ˇÊ◊ flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ ©à¬ÊŒŸ flÊ…ËøÊ Œ⁄

flÊ…ÁfláÊ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ SflÊfl‹¥’Ë ∑§⁄áÊ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ◊ÿÊ¸ÁŒÃ ¡‹‚¥¬ûÊËøÊ

∑§Êÿ¸ˇÊ◊ flÊ¬⁄ ∑§⁄áÊ

ÁŸÁflDÊ¥ø ©à¬ÊŒŸ fl fl›fl⁄ ÁflÃ⁄áÊ

√ÿflSÕÊ ©¬‹éœ ∑§⁄áÊ

Á¬∑§Ê¥∑§Á⁄ÃÊ ¬È⁄‚Ê fl fl›fl⁄ ¬Ã¬È⁄flΔÊ

©¬‹éœ ∑§⁄áÊ

ŸÒ‚Ìª∑§ fl ‚¥º˝Ëÿ ‡ÊÃË‚ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒáÊ

¬ÊáÊ‹Ù≈ ˇÊòÊ √ÿflSÕÊ¬Ÿ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË

Ã‚ø ∑§Ù⁄«flÊ„Í ∑Î§·Ë Ã¥òÊôÊÊŸ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË

¬˝÷ÊflË •¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑§⁄áÊ

¬«UË∑§ ¡Á◊ŸËøË œÍ¬ ÕÊ¥’flÍŸ ÃË

»§›’Êª, flŸ‡ÊÃË fl ∑È§⁄áÊ Áfl∑§Ê‚ÊπÊ‹Ë

•ÊáÊÍŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ÁŸÌ◊ÃË ∑§⁄áÊ

∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔÊ¥ÃË‹ ‚¥‡ÊÙœŸÊ¥øÊ Œ¡Ê¸

©¥øÊfláÊ fl ‚¥‡ÊÙœŸ ∑§Êÿ¸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥¬ÿZÃ

¬Ù„ÊøÁfláÊ

‡ÊÃË ¡Á◊ŸËøË π⁄ŒË-Áfl∑˝§Ë, flÊ≈áÊË fl

»§⁄’Œ‹ •ÊŒË¥◊äÿ ‚ÈœÊ⁄áÊÊ ∑§⁄áÊ

¬Ë∑§ Áfl◊Ê ÿÙ¡ŸÊ √ÿÊ¬∑§ ∑§⁄áÊ

‡ÊÃË √ÿfl‚ÊÿÊÃ ∑È§‡Ê‹ fl •∑È§‡Ê‹

⁄Ù¡ªÊ⁄ ÁŸÌ◊ÃË ∑§⁄áÊ

‡ÊÃ ◊¡È⁄Ê¥øË ©ÛÊÃË „ÙáÿÊ‚ÊΔË

©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ •ÊπáÊ

∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃ ◊Á„‹Ê¥øÊ ‚„÷Êª flÊ…ÁfláÊ

•ÊÁŒflÊ‚Ë, ◊ÊªÊ‚flªË¸ÿ •ÊÁáÊ •À¬-

•àÿÀ¬ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ ‡ÊÃË Áfl∑§Ê‚Êfl⁄ ÷⁄

ŒáÊ

‡ÊÃË‚ÊΔË ⁄SÃ, ŒÍ⁄‚¥øÊ⁄ÊëÿÊ ‚ÙÿË,

◊ÊÁ„ÃË ÿ¥òÊáÊÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÊ

‡ÊÃ◊Ê‹Ê‹Ê ÿÙÇÿ ÷Êfl Á◊›áÿÊ‚ÊΔË

∑§Ê…áÊËŸ¥Ã⁄ „ÊÃÊ›áÊË fl ‚ÊΔfláÊÍ∑§,

flÊ„ÃÍ∑§ √ÿflSÕÊ fl ÁŸÿÊ¸ÃË‚ÊΔË ◊Í‹÷ÍÃ

‚ÙÿË ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÊ

∑Î§·Ë ©à¬ÛÊ ’Ê¡Ê⁄ ‚Á◊ÃËëÿÊ ∑§ÊÿlÊÃ

fl ∑§Êÿ¸¬hÃËÃ •Êfl≥ÿ∑§ ÃË ‚ÈœÊ⁄áÊÊ

∑§⁄áÊ

•ÛÊœÊãÿÊøË ‚È⁄ÁˇÊÃÃÊ ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÊ fl

¬Ù·áÊÊøÊ Œ¡Ê¸ ‚ÈœÊ⁄áÊ

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

●

12 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊCÊ‹Ê 3Æ7.54 ‹Êπ „Ä≈⁄ ¡◊ËŸ

‹Ê÷‹Ë •Ê„. ◊„Ê⁄ÊCÊ‹Ê ‹Ê÷‹‹ ˇÊòÊ

÷Ê⁄ÃÊëÿÊ ∞∑Í§áÊ ¡Á◊ŸËëÿÊ 1Æ ≈Ä∑§

•Ê„. ◊„Ê⁄ÊC ⁄ÊÖÿÊ‹Ê ÁflSÃËáÊ •‚Ê 72Æ

Á∑§‹Ù◊Ë≈⁄ ‹Ê¢’ËøÊ ‚◊ÈºÁ∑§ŸÊ⁄Ê ‹Ê÷‹‹Ê •Ê„.

‚◊ÈºÁ∑§ŸÊ:ÿÊ‹Ê ‹ÊªÍŸ ‚sÊºË ¬flÃ⁄Ê¢ªÊ Ã⁄

©ûÊ⁄‹Ê ‚ÊÃ¬È«Ê ¬flÃ •Ê„. àÿÊÃÍŸ flÊ„áÊÊ:ÿÊ

ŸlÊ¢◊È› „Ê ¬Œ‡Ê ‚È¬Ë∑§ ◊ÊŸ‹Ê ¡ÊÃÙ. ⁄ÊÖÿÊÃ

∞∑Í§áÊ 9 „flÊ◊ÊŸ Áfl÷Êª •Ê„Ã. ÿÊ „flÊ◊ÊŸ

Áfl÷ÊªÊ¢Ã ¡◊ËŸ •ÊÁáÊ ¬Ê™§‚◊ÊŸÊÃ ÁflÁflœÃÊ

•Ê…›Ã. „flÊ◊ÊŸ •ÊÁáÊ ¬Ê™§‚◊ÊŸÊflM§Ÿ Ã‚ø

¡Á◊ŸËëÿÊ ¬˝∑§Ê⁄Ê¢ŸÈ‚Ê⁄ flªflª˚ÿÊ „flÊ◊ÊŸ

Áfl÷ÊªÊ¢Ã flªflª›Ë ¬Ë∑§¬hÃË •fl‹¢’‹Ë ¡ÊÃ.

∞∑Í§áÊ ¡Á◊ŸË¬Ò∑§Ë 58 ≈Ä∑§ ¡◊ËŸ

‹Êªfl«ËπÊ‹Ë •Ê„.

∑§Ù∑§áÊ — ¡Á◊ŸË ¡Ê¢èÿÊ π«∑§Ê¬Ê‚ÍŸ ÃÿÊ⁄

¤ÊÊ‹ÀÿÊ •‚ÍŸ, ÷ÊÃ, ŸÊª‹Ë „Ë Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë

¡ÊÃÊÃ. Ã‚ø •Ê¢’Ê, ŸÊ⁄›, »§áÊ‚, ‚È¬Ê⁄Ë,

∑§Ê¡Í, •ŸŸ‚ „UË »§›Á¬∑§ •ÊÁáÊ ◊‚ÊÀÿÊøË Á¬∑§

ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

ŒÁˇÊáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ — ÷ÊÃ, ÷Èß◊Íª, ‚ÙÿÊ’ËŸ,

ÖflÊ⁄Ë, ◊∑§Ê, „⁄÷⁄Ê, ™§‚, ª„ÍU, ºÊˇÊ „Ë ¬◊Èπ

Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

◊äÿ ◊„Ê⁄ÊC˛ — ÖflÊ⁄Ë, ’Ê¡⁄Ë, ‚ÙÿÊ’ËŸ,

◊∑§Ê, ÃÍ⁄, „⁄÷⁄Ê, ™§‚, ÷Èß◊Íª, ºÊˇÊ, ª„ÍU,

∑§›Ë, ¬¬ß, ‚ËÃÊ»§›, «Ê›Ë¥’, •¢¡Ë⁄ •ÊÁáÊ

∑§«œÊãÿ Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

©ûÊ⁄ ◊„Ê⁄ÊC˛ — ∑§«œÊãÿ •ÊÁáÊ Ã‹Á’ÿÊ Á¬∑§

Ã‚ø ÖflÊ⁄Ë, ’Ê¡⁄Ë, ª„ÍU, „⁄÷⁄Ê, ‚Íÿ»Í§‹,

∑§Ê¬Í‚, ∑§›Ë, ∑§Ê⁄›, «Ê›UË¥’, ºÊˇÊ „Ë ¬◊Èπ Á¬∑§

ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ. Ã‚ø ‚ËÃÊ»§› •ÊÁáÊ ßÃ⁄

»§›UÁ¬∑§„Ë ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

◊⁄ÊΔflÊ«Ê — ÖflÊ⁄Ë, ÃÍ⁄, ‚ÙÿÊ’ËŸ, ÷Èß◊Íª,

∑§«œÊãÿ, Ã‹Á’ÿÊ, ª„ÍU, ∑§Ê¬Í‚ „Ë ¬◊Èπ Á¬∑§

ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ. Ã‚ø •Ê¢’Ê, ‚ËÃÊ»§›, ºÊˇÊ,

◊Ù‚¢’Ë „Ë »§›Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

¬Ífl¸ ÁflŒ÷¸ — ÷ÊÃ, Ã‹Á’ÿÊ¢øË Á¬∑§ Ã‚ø

‚¢òÊÊ, ¬ÊáÊfl‹, ª„ÍU, „⁄÷⁄Ê, ÃÍ⁄ „Ë ¬◊Èπ Á¬∑§

ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

◊äÿ fl ¬Á≥ø◊ ÁflŒ÷¸ — ÖflÊ⁄Ë, ÃÍ⁄, ‚ÙÿÊ’ËŸ,

‚¢òÊÊ, ª„ÍU, „⁄÷⁄Ê ‚fl ¬∑§Ê⁄øË ∑§«œÊãÿ, ∑§Ê¬Í‚

„Ë ¬◊Èπ Á¬∑§ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

„¢ªÊ◊ •ÊÁáÊ „flÊ◊ÊŸÊŸÈ‚Ê⁄ ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê Á¬∑§

‚flø „flÊ◊ÊŸ Áfl÷ÊªÊ¢Ã ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃÊÃ.

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ ‡ÊÃËø 5Æ fl·ÊZÃË‹ ’Œ‹Ã

SflM§¬ πÊ‹Ë‹¬˝◊ÊáÊ •Ê„ -

● Á¬∑§Ê¢ëÿÊ ‚¢∑§Á⁄UÃ ¡ÊÃË¢øË ¬ÒŒÊ‚ •ÊÁáÊ

‚¢∑§Á⁄UÃ Á’ÿÊáÊ ©à¬ÊŒŸ

● ‚¢∑§Á⁄UÃ ªÊßøË ¬ÒŒÊ‚, ¬‡ÊÈ‚¢flœŸ •ÊÁáÊ

ŒÈÇœ√ÿfl‚ÊÿÊÃË‹ ¬ªÃË

● ⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃÊ¢øÊ flÊ…ÃÊ flÊ¬⁄

● ∑§Ë≈U∑§ŸÊ‡Ê∑§Ê¢øÊ flÊ…ÃÊ flÊ¬⁄

● ¡¢ÃÈŸÊ‡Ê∑§Ê¢øÊ flÊ…ÃÊ flÊ¬⁄

● ¡ËflÊáÊÍ ‚¢flœŸÊ¢øÊ flÊ¬⁄

● ÁΔ’∑§ ®‚øŸ •ÊÁáÊ ÃÈ·Ê⁄ ®‚øŸ ¬áÊÊ‹Ë

● ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ∑§◊, ¬Ê¤Ê⁄ Ã‹Êfl,

‡ÊÃÃ›Ë

● »§›’Êª ‹Êªfl« ÿÙ¡ŸÊ — 4 ‹Êπ „Ä≈⁄

ˇÊòÊÊfl⁄

● ‚Êπ⁄ ∑§Ê⁄πÊãÿÊ¢ëÿÊ ‚¢ÅÿÃ ¤ÊÊ‹‹Ë flÊ… —

◊„Ê⁄ÊCÊÃ 17Æ ∑§Ê⁄πÊŸ •Ê„Ã.

● ’ÊªÊÿÃ ˇÊòÊÊÃË‹ flÊ… — ‚Ÿ 196ÆëÿÊ

ÃÈ‹ŸÃ ˇÊòÊ ŒÈå¬≈ ¤ÊÊ‹ •Ê„.

● ∑È§Ä∑È§≈¬Ê‹Ÿ √ÿÊfl‚ÊÿÊÃË‹ ¬ªÃË — ’ÊÚÿ‹⁄

•ÊÁáÊ •¢«Ë ©à¬ÊŒŸ flÊ…Ã •Ê„.

● ÃáÊŸÊ‡Ê∑§Ê¢øÊ flÊ…ÃÊ flÊ¬⁄ — ◊¡Í⁄ Á◊›Ã

Ÿ‚ÀÿÊŸ ÃáÊŸÊ‡Ê∑§Ê¢øÊ flÊ¬⁄

50 fl·ÊZÃË‹ ’Œ‹ÃË ‡ÊÃË◊ÊªË‹ 50 fl·ÊZÃ ‡ÊÃËˇÊòÊÊÃ •Ê◊Í‹Êª˝

’Œ‹ ÉÊ«ÍUŸ •Ê‹ •Ê„UÃ. ¬Ê⁄¢U¬Á⁄U∑§

¬hÃËŸ ∑§‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄UË ‡ÊÃË •ÊÃÊ

•ÊœÈÁŸ∑§ ©U¬∑§⁄UáÊ fl Ã¢òÊôÊÊŸÊëÿÊ

‚„UÊƒÿÊŸ ∑§‹Ë ¡ÊÃ •Ê„U. ⁄UÊÖÿÊëÿÊ

’ÊªÊÿÃË ˇÊòÊÊÃ„UË ◊ÊΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ flÊ…U

¤ÊÊ‹Ë •Ê„U. ‚Ê’Ãø ∑Î§·Ë ¬˝Á∑˝§ÿÊ

©UlÊªÊøÊ„UË ÁflSÃÊ⁄U „UÊÃ •Ê„U. ∑Î§·Ë

Á‡ÊˇÊáÊ ‚¢‡ÊÊœŸÊøÊ„UË √ÿÊ¬ flÊ…UÃ •Ê„U.

ÿÊ •ŸÈ·¢ªÊŸ ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊÃË‹ ¬Á⁄UflÃ¸ŸÊøÊ

„UÊ flœ...

«ÊÚ. ⁄Ê◊ø¢º˝ ‚Ê’›, ¬ÈáÊ

◊

13❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

● ◊Á‡ÊŸ⁄ËøÊ flÊ…ÃÊ flÊ¬⁄ — ≈ÚÄ≈⁄, ◊›áÊËÿ¢òÊ,

∑§Ê¬áÊË ÿ¢òÊ

● ◊àSÿ√ÿfl‚Êÿ — ‡ÊÃÃ˚ÿÊÃË‹ √ÿfl‚Êÿ flÊ…Ã

•Ê„.

● ⁄‡ÊË◊ ©lÙª — ‡ÊÃË √ÿfl‚ÊÿÊ‹Ê ¬Í⁄∑§

√ÿfl‚Êÿ

● ©ìÊ Ã¢òÊôÊÊŸ — ¬ÊÚ‹Ë„Ê™§‚, ‡Ê«Ÿ≈◊œË‹ »È§‹

fl ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê ©à¬ÊŒŸ

● ∑Î§·ËÁfllÊ¬ËΔÊ¢øË SÕÊ¬ŸÊ •ÊÁáÊ πÊ¡ªË

∑Î§·Ë◊„ÊÁfllÊ‹ÿ

● ∑Î§·ËÁflSÃÊ⁄ ∑§ÊÿÊÃË‹ ¬ªÃË •ÊÁáÊ ©à¬ÊŒŸ flÊ…

● Á¬∑§Ê¢ëÿÊ ‹Êªfl«ËëÿÊ Á‡Ê»§Ê⁄‡ÊË •ÊÁáÊ ∑Î§·Ë

©à¬ÊŒŸ flÊ…

•ÛÊ ¬˝Á∑˝§ÿÊ •ÊÁáÊ Ã¢òÊôÊÊŸ

¬ãŸÊ‚ fl·ÊZ¬ÍflË ‡ÊÃË √ÿfl‚Êÿ ¬Ê⁄¢¬Á⁄∑§

¬hÃËŸ ∑§‹Ê ¡ÊÃ „ÙÃÊ. ‚fl ‡ÊÃË ©à¬ÊŒŸ „

‚¢Áºÿ ‡ÊÃËÃÍŸ „ÙÃ „ÙÃ. ¡Á◊ŸËøË ◊‡ÊÊªÃ ’Ò‹

ŸÊ¢ª⁄ÊŸ, ∑È§›flÊŸ, ∑§Ù›åÿÊŸ ∑§‹Ë ¡ÊÃ •‚.

ÁflÁ„U⁄ËÃË‹ ¬ÊáÿÊøÊ ‡ÊÃË‚ÊΔË flÊ¬⁄ ∑§⁄ÃÊŸÊ

◊Ù≈øÊ ©¬ÿÙª ∑§‹Ê ¡ÊÃ •‚. àÿÊŸ¢Ã⁄ ◊Ù≈øË

¡ÊªÊ •ÊÚß‹ ß¢Á¡ŸŸ ÉÊÃ‹Ë •ÊÁáÊ •ÊÚß‹

ß¢Á¡ŸøË ¡ÊªÊ •ÊÃÊ ß‹Ä≈Ë∑§ ◊Ù≈Ê⁄Ÿ ÉÊÃ‹Ë.

◊‡ÊÊªÃË‚ÊΔË ≈Ú˛Ä≈⁄øÊ flÊ¬⁄ flÊ…‹Ê.

flÊ„ÃÈ∑§Ë‚ÊΔË„Ë ≈ÚÄ≈⁄ •ÊÁáÊ ‡ÊÃËÃË‹ Á¬∑§Ê¢ëÿÊ

∑§Ê…áÊËŸ¢Ã⁄ ◊›áÊËø ∑§Ê◊ ÿ¢òÊÊŸ ∑§‹ ¡ÊÃ •Ê„.

◊ÊòÊ ¬ãŸÊ‚ fl·ÊZ¬ÍflË •ÊÁáÊ àÿÊŸ¢Ã⁄„Ë ∑§Ê„Ë ∑§Ê›

•◊Á⁄∑§ÃÍŸ ÿáÊÊ:ÿÊ Á◊‹ÙøË flÊ≈ ¬Ê„ÊflË ‹ÊªÃ

•‚.

„Á⁄UÃ∑˝§Ê¢ÃËø ¬fl¸ — ‚Ÿ 1965 ‚Ê‹ÊŸ¢Ã⁄

‚¢∑§Á⁄UÃ ÖflÊ⁄Ëø ‚Ë.∞‚.∞ø. - 1, ‚Ë.∞‚.∞ø.

- 2 „ flÊáÊ flÊ¬⁄ÊÃ •Ê‹. àÿÊø ‚È◊Ê⁄Ê‚ ÷ÊÃ

‹Êªfl«Ë‚ÊΔË ¡¬ÊŸË ¬hÃËŸ ÷ÊÃ ‹Êªfl«

Ã¢òÊôÊÊŸ flÊ¬⁄Êfl⁄ ÷⁄ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ê. •Áœ∑§

œÊãÿ Á¬∑§flÊ „Ë ◊Ù„Ë◊ ⁄Ê’fláÊ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹. àÿÊø

‚È◊Ê⁄Ê‚ ◊Ä‚Ë∑§Ÿ ª√„ÊëÿÊ ∑§ÀÿÊáÊ‚ÙŸÊ •ÊÁáÊ

‚ÙŸÊÁ‹∑§Ê ÿÊ ¡ÊÃË ‹Êªfl«Ë‚ÊΔË •ÊÀÿÊ.

÷ÊÃÊøË ÃÊÿøÈ¢ª ŸÁ≈√„ - 1 „Ë ¡ÊÃ flÊ¬⁄‹Ë

¡Ê™§ ‹Êª‹Ë. ‚ÈœÊÁ⁄UÃ ¬hÃËŸ Á¬∑§Ê¢ø

‹Êªfl«Ëø Ã¢òÊôÊÊŸ flÊ¬⁄Êfl⁄ ÷⁄ ÁŒ‹Ê ¡Ê™§

‹Êª‹Ê. ‚¢∑§Á⁄UÃ flÊáÊÊ¢øË •ãŸº√ÿÊ¢øË ª⁄¡

÷ÊªfláÿÊ‚ÊΔË ⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃÊ¢øÊ flÊ¬⁄ ‚ÈM§

¤ÊÊ‹Ê. ’È≈ÄÿÊ πÃÊ¢ŸÊ ¬ÁÃ‚ÊŒ ŒáÊÊ:ÿÊ ∑§◊Ë

∑§Ê‹ÊflœËëÿÊ ◊ÊòÊ •Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸ ŒáÊÊ:ÿÊ

¡ÊÃË¢ëÿÊ ÁŸÁ◊ÃËfl⁄ •ÊÁáÊ àÿÊ¢ëÿÊ ’Ë¡©à¬ÊŒŸÊfl⁄

÷⁄ Œ™§Ÿ Á◊ÁŸ∑§Ë≈ ≈Êÿ‹mÊ⁄ Á’ÿÊáÊ flÊ≈¬

∑§M§Ÿ àÿÊøÊ ¬øÊ⁄ •ÊÁáÊ ¬‚Ê⁄ ¤ÊÊ‹Ê. ¬Ë∑§

¬˝ÊàÿÁˇÊ∑§Ê¢fl⁄ ÷⁄ ÁŒ‹Ê. àÿÊŸ¢Ã⁄ ‚Ÿ

197Æ¬ÿZÃ ’:ÿÊ¬Ò∑§Ë ©à¬ÊŒŸ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë.

ŒÈÇœ√ÿfl‚ÊÿÊøÊ ‚◊Êfl‡Ê ‚„∑§Ê⁄Ë ˇÊòÊÊÃ ¤ÊÊ‹Ê.

‚Ÿ 1972 øÊ ŒÈc∑§Ê› — ‚Ÿ 1972 ‚Ê‹Ë

⁄ÊÖÿÊÃ ◊ÙΔÊ ŒÈc∑§Ê› ¬«‹Ê. àÿÊ◊È› œ⁄áÊ

’Ê¢œáÿÊfl⁄ •ÊÁáÊ ∑Ú§ŸÊÚ‹ëÿÊ ¬ÊáÿÊπÊ‹Ë‹ ˇÊòÊÊÃ

flÊ… ∑§⁄áÿÊø œÙ⁄áÊ ÁŸÁ≥øÃ ¤ÊÊ‹. ⁄ÊÖÿÊÃË‹

¬Ê≈’¢œÊ:ÿÊπÊ‹Ë‹ ˇÊòÊÊÃ ¬È… ¤Ê¬Ê≈KÊŸ flÊ…

¤ÊÊ‹Ë. ∑§¬Ê‡ÊË, ÷Èß◊Íª, ’Ê¡⁄Ë ÿÊ Á¬∑§Ê¢ëÿÊ

‚ÈœÊÁ⁄UÃ •ÊÁáÊ ‚¢∑§Á⁄UÃ flÊáÊÊ¢ëÿÊ ÁŸÁ◊ÃËfl⁄ ÷⁄

ÁŒ‹Ê ª‹Ê. ‚Ÿ 197Æ ‚Ê‹ÊëÿÊ ‚È◊Ê⁄Ê‚ ŒÍœ

◊„Ê¬Í⁄ ÿÙ¡ŸÊ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ë.

‚¢∑§Á⁄UÃ ªÊß¸ — „Ù‹S≈Ÿ Á»§¡Ÿ •ÊÁáÊ ¡‚Ë

ÿÊ ªÊßZ¬Ê‚ÍŸ ◊„Ê⁄ÊCÊÃË‹ ©¬‹éœ øÊ¢ªÀÿÊ

¡ÊÃËëÿÊ ªÊßZ‡ÊË ‚¢∑§⁄ ∑§M§Ÿ ‚¢∑§Á⁄UÃ ªÊßZøË

ÁŸÁ◊ÃË ¤ÊÊ‹Ë. àÿÊ◊È› ŒÍœ ©à¬ÊŒŸÊÃ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë.

ŒÈœÊø Á∑§◊ÃËÁfl·ÿ∑§ œÙ⁄áÊ ÁŸÁ≥øÃ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹. ‚äÿÊ ◊„Ê⁄ÊCÊÃ 3Æ ŒÈÇœ‡ÊÊ›Ê, 1Æ8

‡ÊËÃ∑¥§º, 7 ŒÈœ÷È∑§≈Ë ∑§Ê⁄πÊŸ •ÊÁáÊ 4 ◊ÙΔKÊ

¬˝Á∑˝§ÿÊ ‚¢SÕÊ •Ê„Ã. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃË‹ ŒÈœÊø ©à¬ÊŒŸ •ÊÁáÊ ‚¢∑§‹Ÿ ÿÊÃ flÊ…

∑§M§Ÿ ‡Ê„⁄Ë ÷ÊªÊÃË‹ ªÊ„∑§Ê¢ŸÊ Ã ⁄ÊSÃ÷ÊflÊÃ

¬È⁄fl‹ ¡ÊÃ •Ê„.

»§›’Êª Áfl∑§Ê‚ ÿÙ¡ŸÊ — ÿÊ ÿÙ¡Ÿ¢ÃªÃ ‚Ÿ

198ÆŸ¢Ã⁄ flªÊŸ ¬˝ªÃË ¤ÊÊ‹Ë. »§›’Êª

‹Êªfl«Ë‚ÊΔË •Õ‚„Êƒÿ Á◊›Í ‹Êª‹. •Ê¢’Ê,

’Ù⁄ÊëÿÊ •ÊÁáÊ «Ê®›’ÊëÿÊ ¡ÊÃË¢ŸË »§›Ê¢ëÿÊ

©à¬ÊŒŸÊÃ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë. ‚Ÿ 196Æ ‚Ê‹Ë ∑§fl›

69 „U¡Ê⁄U „Ä≈⁄fl⁄ »§›’Êª ‹Êªfl« „ÙÃ „ÙÃË.

ÃËø •ÊÃÊ 4.25 ‹Êπ „Ä≈⁄fl⁄ ¬Ù„Êø‹Ë •‚ÍŸ,

◊„Ê⁄ÊC ⁄ÊÖÿ ÿÊ ˇÊòÊÊÃ •ª‚⁄ Δ⁄‹ •Ê„. ¬áÊŸ

◊¢«›Ê∑§«ÍŸ ÁŸÿÊÃ ‡ÊÄÿ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. •Ê¢’Ê,

«Ê›UË¥’, ºÊˇÊ ÿÊ »§›Ê¢øË ÁŸÿÊÃ „ÙÃ •Ê„. ¬ÍflË

•Ê¡Ê⁄Ë √ÿÄÃË‚ »§› •‡ÊË ‚¢∑§À¬ŸÊ „ÙÃË, ÃË

•ÊÃÊ ¬ÍáÊ¬áÊ ’Œ‹ÍŸ »§› ◊ÙΔKÊ ¬◊ÊáÊÊÃ

’Ê¡Ê⁄ÊÃ ©¬‹éœ „ÙÃ •Ê„Ã.

„Á⁄UÃ∑˝§Ê¢ÃËøÊ ©ÖÖfl‹ ∑§Ê› — ‚Ÿ

1975Ÿ¢Ã⁄ ª√„ÊøË ∞ø.«Ë. 2189 •ÊÁáÊ

÷ÊÃÊøË ¡ÿÊ „Ë ¡ÊÃ ÷Ê⁄ÃËÿ ‡ÊÊSòÊôÊÊ¢ŸË ÃÿÊ⁄

∑§‹Ë. ÿÊ ŒÙã„Ë ¡ÊÃË¢ŸË ‹Êªfl«ËπÊ‹Ë‹ ˇÊòÊ

√ÿÊ¬‹ Ã√„Ê ª√„Êø •ÊÁáÊ ÷ÊÃÊø Áfl∑§◊Ë ©à¬ÊŒŸ

Á◊›Í ‹Êª‹. ‚¢∑§Á⁄UÃ ÖflÊ⁄ËëÿÊ ‚Ë.∞‚.∞ø. - 5

ÿÊ flÊáÊÊŸ π⁄Ë¬ ÖflÊ⁄Ë ©à¬ÊŒŸÊÃ ©ëøÊ¢∑§Ë

©à¬ÊŒŸ ÁŒ‹. ÷Èß◊ÈªÊøÊ “»È§‹ ¬ªÃË” flÊáÊ ©ûÊ◊

Δ⁄‹Ê. ’Ê¡⁄ËëÿÊ ‚¢∑§Á⁄UÃ flÊáÊÊ¢ŸË ’Ê¡⁄Ë

©à¬ÊŒŸÊÃ ∑§Ê¢ÃË ∑§‹Ë. ÃÍ⁄ •ÊÁáÊ „⁄÷⁄Ê flÊáÊ„Ë

‚⁄‚ ÁŸÉÊÊ‹, àÿÊ◊È› ÿÊ Á¬∑§Ê¢πÊ‹Ë‹ ˇÊòÊÊÃ

flÊ… ¤ÊÊ‹Ë. „Ä≈⁄Ë ©à¬ÊŒŸ flªÊŸ flÊ…Í ‹Êª‹.

àÿÊ‚ ¬Ê≈’¢œÊ:ÿÊëÿÊ ¬ÊáÿÊøË„Ë ‚ÊÕ Á◊›Í

‹Êª‹Ë.

ÁΔ’∑§ ®‚øŸ •ÊÁáÊ »§flÊ⁄Ê ®‚øŸ ¬hÃË —

ßSòÊÊß‹ Ã¢òÊôÊÊŸÊëÿÊ ÁΔ’∑§ •ÊÁáÊ ÃÈ·Ê⁄ ®‚øŸ

ÿÊ ¬ÊáÊË ŒáÿÊëÿÊ ‚ÈœÊÁ⁄UÃ ¬hÃË¢ŸË ©à¬ÊŒŸÊÃ

flÊ… Ã⁄ ¤ÊÊ‹Ëø ¬⁄¢ÃÈ, àÿÊÁ‡ÊflÊÿ ¬ÊáÿÊÃ ’øÃ

„Ù™§Ÿ ∞∑Í§áÊ ˇÊòÊÊÃ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë.

’ÊªÊÿÃ ˇÊòÊÊÃ flÊ… — ‚Ÿ 196Æ ëÿÊ

‚È◊Ê⁄Ê‚ ∑§fl› 9 ≈Ä∑§ ‹Êªfl«ËπÊ‹Ë‹ ˇÊòÊ

’ÊªÊÿÃ „ÙÃ Ã •ÊÃÊ 17 ≈Ä∑§¬ÿZÃ ¬Ù„Êø‹

•Ê„. ÁΔ’∑§ •ÊÁáÊ ÃÈ·Ê⁄ ®‚øŸ ¬˝áÊÊ‹Ë

flÊ¬⁄ÀÿÊ‚ •ÊáÊπË ˇÊòÊÊÃ flÊ… „Ùß‹. ÿÊøÊ

»§ÊÿŒÊ ©à¬ÊŒŸ flÊ…ÁfláÿÊÃ ÁŸÁ≥øÃ „Ùß‹. ¬ÊáÊË

14 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

ŒáÿÊëÿÊ ¬hÃËÃ ◊Í‹÷ÍÃ ’Œ‹ „ÙÃ •‚ÃÊŸÊ

Á‹ÁÄfl« »§Á≈¸U‹Êÿ¤Ê⁄„Ë ’Ê¡Ê⁄ÊÃ •Ê‹.

¬ÊáÿÊ’⁄Ù’⁄ πÃ ÁŒÀÿÊ‚ •ÊáÊπË ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ

flÊ…‹.

¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ — ¬ÊáÊË •Ê«flÊ

•ÊÁáÊ ¬ÊáÊË Á¡⁄flÊ „Ê ◊¢òÊ ◊„ûflÊøÊ •‚ÍŸ,

‹„ÊŸ-‹„ÊŸ ¬Ê¤Ê⁄ Ã‹Êfl •ÊÁáÊ ‡ÊÃÃ˚ÿÊ¢øË

’Ê¢œ∑§Ê◊ ‚ÈM§ •Ê„Ã. ∞∑§ •ÕflÊ ŒÙŸ ‚¢⁄ÁˇÊÃ

¬ÊáÊË ÁŒÀÿÊ‚ ŒÈ¬≈ËŸ ©à¬ÊŒŸ flÊ…‹. àÿÊ◊È› ÿÊ

∑§Êÿ∑§◊Êfl⁄ ÷⁄ ÁŒ‹Ê ¡ÊÃ •Ê„.

÷ÊÃÊøÊ ‚¢∑§Á⁄UÃ flÊáÊ — 2ÆÆÆ ‚Ê‹ëÿÊ

Œ⁄êÿÊŸ ÷ÊÃÊøÊ ‚¢∑§Á⁄UÃ •Áœ∑§ ©à¬ÊŒŸ ŒáÊÊ⁄Ê

flÊáÊ •Ê‹Ê •Ê„. ÿÊ flÊáÊÊ◊È› ÿÊ¬È… ÷ÊÃ

©à¬ÊŒŸÊÃ„Ë ∑§Ê¢ÃË „ÙáÊÊ⁄ •Ê„.

’Ë≈Ë ∑§¬Ê‡ÊË — ∑§¬Ê‡ÊË Á¬∑§Êø ÁŸ⁄ÁŸ⁄Ê›

‚¢∑§Á⁄UÃ flÊáÊ ÁŸÉÊÊ‹. àÿÊ◊È› ‚Ÿ 196ÆëÿÊ

ÃÈ‹ŸÃ ∑§¬Ê‡ÊËø ©à¬ÊŒŸ ÃËŸ¬≈ ¤ÊÊ‹. •ÊÃÊ

’Ë.≈Ë. ∑§ÊÚ≈Ÿ ∑§¬Ê‡ÊË ‹Êªfl« „ÙÃ •Ê„. ∑§¬Ê‡ÊË

©à¬ÊŒ∑§Ê¢ŸÊ „ Ã¢òÊôÊÊŸ ÁŒ‹Ê‚Ê ŒáÊÊ⁄ Δ⁄‹.

◊Á‡ÊŸ⁄ËøÊ flÊ…UÃÊ flÊ¬⁄ — ¬ÍflË ’Ò‹ÊëÿÊ

‚„ÊƒÿÊŸ, •ıÃÊ-•fl¡Ê⁄ÊŸ ‡ÊÃËÃË‹ ∑§Ê◊ ∑§‹Ë

¡ÊÃ. ◊ÊòÊ •ÊÃÊ ’Ò‹Ê¢øË ¡ÊªÊ ≈ÚÄ≈⁄ ÉÊÃÊŸÊ

ÁŒ‚Ã •Ê„Ã. àÿÊ◊È› ∑§◊Ë fl›ÊÃ •Áœ∑§ ∑§Ê◊

„ÙÃ •Ê„. ∑§Ê…áÊË¬‡øÊÃ Ã¢òÊôÊÊŸÊÃ„Ë ¬ªÃË „ÙÃ

•Ê„.

⁄Ê‚ÊÿÁŸ∑§ πÃ, ∑§Ë≈∑§ŸÊ‡Ê∑§ •ÊÁáÊ

¡¢ÃÈŸÊ‡Ê∑§Ê¢ëÿÊ flÊ¬⁄ÊÃ flÊ… — ‚Ÿ 196Æ

‚Ê‹Ê¬ÿZÃ ‚¢Áºÿ πÃ flÊ¬⁄‹Ë ¡ÊÃ Ÿ√„ÃË. •ÊÃÊ

⁄ÊÖÿÊÃ 9.5 ‹Êπ ≈Ÿ ŸòÊ πÃ, 5.3 ‹Êπ ≈Ÿ

‚¢Áºÿ πÃ •ÊÁáÊ 2.6 ‹Êπ ≈Ÿ ¬Ê‹Ê‡Ê πÃ

flÊ¬⁄‹Ë ¡ÊÃ •Ê„Ã. ∑§Ë≈∑§ŸÊ‡Ê∑§Ê¢øÊ flÊ¬⁄ flÊ…Ã

•Ê„.

⁄‡ÊË◊ ©lÙª, ‡Ê›Ë¬Ê‹ŸÊ‚ øÊ‹ŸÊ —

‡ÊÃËfl⁄ •fl‹¢’ÍŸ •‚‹ÀÿÊ ÿÊ ©lÙªÊ¢ŸÊ øÊ‹ŸÊ

Á◊›Ã •Ê„. ÁŒfl‚¢ÁŒfl‚ àÿÊÃ flÊ… „ÙÃÿ.

∑Î§Á·Á‡ÊˇÊáÊ, ‚¢‡ÊÙœŸ •ÊÁáÊ ÁflSÃÊ⁄ ∑§ÊÿÊ¸Ã

flÊ… — ‚Ÿ 1969-7ÆëÿÊ ‚È◊Ê⁄Ê‚ ⁄ÊÖÿÊÃ øÊ⁄

∑Î§·Ë ÁfllÊ¬ËΔ ¤ÊÊ‹Ë. •ÊÃÊ ÿÊ Œ‡Ê∑§ÊÃ πÊ¡ªË

◊„ÊÁfllÊ‹ÿÊ¢ŸÊ ◊ÊãÿÃÊ Á◊›Ê‹Ë. ÿÊÃÍŸ ’Ê„⁄

¬«áÊÊ⁄ ¬ŒflËœ⁄ ‚¢‡ÊÙœŸ fl ÁflSÃÊ⁄ ∑§ÊÿÊÃ

¬ªÃË ∑§⁄ÃË‹.

ªÀÿÊ 5Æ fl·ÊZëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ ÃÎáÊœÊãÿ, ∑§«œÊãÿ

•ÊÁáÊ •ãŸœÊãÿ ©à¬ÊŒŸ ŒÈå¬≈ ¤ÊÊ‹ Ã⁄

Ã‹Á’ÿÊ ©à¬ÊŒŸ ‚Ê«UÃËŸ ¬≈ flÊ…‹; •ÊÁáÊ

∑§¬Ê‡ÊË ©à¬ÊŒŸ ÁÃå¬≈ flÊ…‹.

©ìÊ Ã¢òÊôÊÊŸÊfl⁄ ÷⁄ — „flÊ◊ÊŸ ’Œ‹Ê‚

•ŸÈ‚M§Ÿ ¬ÊÚ‹Ë„Ê™§U‚, ‡Ê«Ÿ≈ ‹Êªfl«Ëfl⁄ ÷⁄

ÁŒ‹Ê ¡ÊÃ •‚ÍŸ, ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê •ÊÁáÊ »È§‹Ê¢ø

©à¬ÊŒŸ ÿÊ Ã¢òÊôÊÊŸÊŸ flÊ…Ã •Ê„.

ÃáÊŸÊ‡Ê∑§Ê¢ëÿÊ flÊ¬⁄ÊÃ flÊ… — ÃáÊŸÊ‡Ê∑§Ê¢ëÿÊ

flÊ¬⁄ÊÃ ÁŒfl‚¢ÁŒfl‚ flÊ… „ÙÃ •Ê„. ‡ÊÃË‚ÊΔË

‹ÊªáÊÊ⁄ ◊¡Í⁄ •¬È⁄ ¬«Ã •Ê„Ã. ‚ÈL§flÊÃËëÿÊ

∑§Ê›ÊÃ 2-4 «Ë ÿÊ ÃáÊŸÊ‡Ê∑§ÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§‹Ê

¡ÊÃ „ÙÃÊ. •ÊÃÊ •Ÿ∑§ ¬∑§Ê⁄øË ÃáÊŸÊ‡Ê∑§

flÊ¬⁄‹Ë ¡ÊÃ •Ê„Ã.

¡ËflÊáÊÍ ‚¢flœ¸ŸÊëÿÊ flÊ¬⁄ÊÃ flÊ… —

•Ú¤ÊÚ≈Ù’ÚÄ≈⁄ •ÊÁáÊ ⁄Êÿ¤ÊÙ’Ëÿ◊ ÿÊ ¡ËflÊáÊÍ

‚¢flœŸÊ√ÿÁÃÁ⁄ÄÃ •Ú¤ÊÚ≈Ù’ÚÄ≈⁄, •¤ÊÙS¬ÙÁ⁄Á‹ÿ◊

„Ë ¡ËflÊáÊÍ ‚¢flœŸ flÊ¬⁄‹Ë ¡ÊÃ •Ê„Ã.

◊àSÿ √ÿfl‚Êÿ — ªÊ◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ Ã˚ÿÊ◊äÿ „Ê

√ÿfl‚Êÿ flÊ…Ã •‚ÍŸ, ⁄Ù„Í •ÊÁáÊ ∑§≈‹Ê ◊Ê‚

©à¬ÊŒŸ „ÙÃ •Ê„. ‚◊ÈºÁ∑§ŸÊ:ÿÊ‹ªÃ •ÊÁáÊ

‚◊ÈºÊÃË‹ ◊Ê‚◊Ê⁄Ë„Ë flÊ…Ã •Ê„.

’Œ‹àÿÊ „flÊ◊ÊŸÊø ‡ÊÃËfl⁄ „ÙÃ •‚‹‹

¬Á⁄áÊÊ◊ -

´§ÃÈø∑˝§ÊÃË‹ ’Œ‹ — ªÀÿÊ Œ‡Ê∑§ÊÃ

¬ÎâflË÷ÙflÃËø flÊÃÊfl⁄áÊÊø ÃÊ¬◊ÊŸ flÊ…Ã

•‚ÀÿÊø ÁŒ‚ÍŸ •Ê‹ •Ê„. àÿÊ◊È› àÿÊøÊ

¬Á⁄áÊÊ◊ ¬Ê™§‚◊ÊŸÊfl⁄ „ÙÃ •Ê„. ∑§œË ŒÈc∑§Ê›

Ã⁄ ∑§œË •ÁÃflÎCË •ÊÁáÊ ªÊ⁄¬Ë≈ ÿÊ◊È› ‡ÊÃÊÃË‹

Á¬∑§Ê¢fl⁄U •ÊÁáÊ ‡ÊÃË©à¬ÊŒŸÊfl⁄ Áfl¬⁄ËÃ ¬Á⁄áÊÊ◊

„ÙÃ •Ê„Ã. ◊„Ê⁄ÊCÊÃ ¡›ªÊfl Á¡ÀsÊÃË‹ ⁄Êfl⁄

÷ÊªÊÃ ∑§›ËøË ‹Êªfl« ◊ÙΔKÊ ¬◊ÊáÊÊÃ „ÙÃ. ÃÕ

ªÊ⁄¬Ë≈ Œ⁄fl·Ë „ÙÃ •Ê„. àÿÊ◊È› ∑§›Ë Á¬∑§Êø

ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙÃ •Ê„. ∑§Ê…áÊË‚ •Ê‹ÀÿÊ •flSÕÃ

¬Ê™§‚ ¤ÊÊÀÿÊ‚ Á¬∑§Ê¢ø ŸÈ∑§‚ÊŸ „ÙÃ •Ê„.

Á„flÊ˚ÿÊÃ„Ë ¬Êfl‚Ê›Ê ¡ÊáÊflÃ •Ê„. ª√„ÊëÿÊ

©à¬ÊŒŸÊfl⁄ Õ¢«ËøÊ ∑§Ê‹ÊflœË ∑§◊Ë ¤ÊÊÀÿÊŸ

Áfl¬⁄ËÃ ¬Á⁄áÊÊ◊ „ÙÃ •Ê„. ´§ÃÈø∑§ÊÃË‹ ’Œ‹ÊŸ

¬Êfl‚ÊÃ „ÙÃ •‚‹ÀÿÊ Áfl·◊ÃøÊ ¬Á⁄UáÊÊ◊

Á¬∑§Ê¢fl⁄ ÿáÊÊ⁄U ÉÊÊÃ∑§ ⁄Ùª •ÊÁáÊ Á∑§«Ë¢ø ¬◊ÊáÊ

flÊ…áÿÊÃ „ÙÃ •Ê„. ©‚Êfl⁄Ë‹ ‹Ù∑§⁄Ë ◊ÊflÊ,

«Ê®›’Êfl⁄Ë‹ ÃÀÿÊ ⁄Ùª, ‚ÙÿÊÁ’Ÿfl⁄Ë‹ •›Ë „Ê

àÿÊøÊø ¬Á⁄áÊÊ◊ •Ê„.

¬Ë∑§ Áfl◊Ê ÿÙ¡ŸÊ — Á¬∑§Ê¢ø „ÙÃ •‚‹‹

ŸÈ∑§‚ÊŸ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ¬Ë∑§ Áfl◊Ê

ÿÙ¡ŸÊ ‚ÈM§ ∑§‹Ë •Ê„. ‡ÊÃ∑§⁄Ë flªÊŸ ÿÊ

ÿÙ¡ŸøÊ »§ÊÿŒÊ ÉÿÊflÊ ê„UáÊÍŸ ‡ÊÊ‚Ÿ ¬ÿàŸ

∑§⁄ËÃ •Ê„.

¬Ë∑§ ‹Êªfl«Ë‚ÊΔË ∑§¡¸ — ’°∑§ÊøË œÙ⁄áÊ

•ÊÃÊ Á‡ÊÁÕ‹ „ÙÃ •‚ÍŸ, ‡ÊÃ∑§⁄Ë flªÊ‚ÊΔË ∑§◊Ë

√ÿÊ¡Œ⁄ÊÃ ∑§¡¬È⁄flΔKÊø œÙ⁄áÊ ‡ÊÊ‚Ÿ •ÊπÃ

•Ê„. ◊„Ê⁄ÊCÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¢øË •ÊÁÕ∑§ ¬Á⁄ÁSÕÃË

øÊ¢ªÀÿÊ ¬∑§Ê⁄ ’Œ‹‹Ë •‚ÍŸ, ªÊ◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ

◊Ù≈Ê⁄‚Êÿ∑§‹, ¡Ë¬ •‡ÊË ¬ªÃË‡ÊË‹ ‡ÊÃ∑§:ÿÊøË

flÊ„Ÿ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„Ã. ‡ÊÃ∑§:ÿÊø ⁄Ê„áÊË◊ÊŸ ©¢øÊfl‹

•‚ÍŸ, ÉÊ⁄ÊÃ ≈Ë√„Ë, ≈Á‹»§ÙŸ, »§Ë¡, ◊Ù’Êß‹

»§ÙŸ •‡ÊË ‚ÊœŸ ÃÙ flÊ¬⁄ËÃ •Ê„. ’°∑§Ê¢ëÿÊ

∑§¡◊Ê»§ËŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¢øÊ •ÊÁÕ∑§SÃ⁄ ‚ÈœÊ⁄‹Ê

•Ê„. ‡ÊÃ∑§⁄Ë ∑È§≈È¢’ÊÃË‹ ◊È‹ ©ìÊ Á‡ÊˇÊáÊ ÉÊÃ

•Ê„Ã. ∑Î§·Ë ◊„ÊÁfllÊ‹ÿÊÃÍŸ ’Ê„⁄ ¬«áÊÊ⁄

¬ŒflËœ⁄ ⁄ÊÖÿ‚flÊ ¬⁄ËˇÊÊ ©ûÊËáÊ „Ù™§Ÿ ÁflÁflœ

Áfl÷ÊªÊ¢Ã ©ìÊ ¬ŒÊ¢fl⁄ ∑§Êÿ⁄Ã •Ê„Ã. ∑§Ê„Ë ∑Î§·Ë

¬ŒflËœ⁄ ¡¬ÊŸ, ß¢Ç‹¢«, •◊Á⁄∑§Ê ÿÕË‹ ∑Î§·Ë

ˇÊòÊÊÃ ∑§Êÿ⁄Ã •Ê„Ã. „ ªÀÿÊ 5Æ fl·ÊZÃË‹

‡ÊÃËëÿÊ ¬ªÃËø »§Á‹Ã •Ê„.

■ ■

15❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊC˛ „U ∑§fl› ÷Ê⁄ÃÊÃË‹ø Ÿ√„, Ã⁄

ŒÁˇÊáÊ •ÊÁ‡ÊÿÊÃË‹ ¬˝◊Èπ ¬ÿ¸≈Ÿ ∑¥§º˝

√„UÊfl Ã‚ø ◊È¥’ß¸ ‡Ê„⁄ ŒÁˇÊáÊ •ÊÁ‡ÊÿÊø

¬˝ÊŒÁ‡Ê∑§ ∑¥§º˝ ’ŸÁfláÿÊ‚ÊΔË ⁄UÊÖÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ◊„Ê⁄ÊC˛ ¬ÿ¸≈Ÿ Áfl∑§Ê‚ ◊„Ê◊¥«›ÊëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ •Ÿ∑§ ÿÙ¡ŸÊ „ÊÃË ÉÊÃÀÿÊ •Ê„Ã.

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊøÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄áÿÊø ŒπË‹ ‡ÊÊ‚ŸÊø

©ÁgC •Ê„.

¬ÍflË¸ëÿÊ ∑§Ê›Ë ◊ÈÅÿÃ— œÊÌ◊∑§ ∑§Ê⁄UáÊÊ‚ÊΔË

¬ÿ¸≈Ÿ „ÙÃ „ÙÃ. ◊ÊòÊ, •‹Ë∑§«ëÿÊ ∑§Ê›ÊÃ ß∑§Ù

≈È⁄UË¤Ê◊, „ÀÕ ≈È⁄Ë¤Ê◊, S¬Ù≈¸ ≈È⁄Ë¤Ê◊, •Úª˝Ù

≈È⁄Ë¤Ê◊ •‚ ÁflÁflœ ŸflËŸ ¬˝flÊ„ ¬ÿ¸≈ŸÊÃ ©ŒÿÊ‹Ê

•Ê‹ •Ê„Ã. àÿÊÃ‹Ê ÷Ê⁄ÃËÿ ¡ËflŸ‡ÊÒ‹Ë‡ÊË

‚¥’¥ÁœÃ •‚Ê “∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈Ÿ” „Ê √ÿfl‚Êÿ

•‹Ë∑§«ëÿÊ ∑§Ê›ÊÃ •àÿ¥Ã ¤Ê¬Ê≈KÊŸ flÊ…Ã •Ê„.

÷Ê⁄ÃËÿ ‚¥S∑Î§ÃË „Ë ∑Î§·Ë ‚¥S∑Î§ÃË •Ê„. ∑Î§·Ë „Ê

÷Ê⁄ÃËÿ •Õ¸√ÿflSÕøÊ ∑§áÊÊ •Ê„. •Ê¬ÀÿÊ‹Ê

‡Ê„⁄Ê∑§«U ¡ÊÃÊ ÿÃ ŸÊ„Ë ŸÊ, ◊ª ‡Ê„⁄Ê∑§«Ë‹

‹Ù∑§Ê¥ŸÊ •Ê¬ÀÿÊ∑§« πøÍŸ •ÊáÊáÿÊøÊ ŸÊ◊Ë

©¬Êÿ ê„UáÊ¡ ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈Ÿ „Ùÿ. Á„⁄flªÊ⁄ ◊›,

àÿÊÃ ∞πÊŒ¥ ¿ÊŸ‚¥, Sflë¿, ≈Ê¬≈Ë¬ •‚áÊÊ⁄¥

∑§ı‹ÊM§§ ÉÊ⁄, ’Ê„⁄ flÊ„áÊÊ⁄¥ ¬Ê≈Êø¥ ¬ÊáÊË, ‡ÊÃÊÃ

’„⁄‹‹¥ ∞πÊŒ¥ ◊ÙΔ¥ ¤ÊÊ«, ‡ÊÃÊÃË‹ Á¬∑§Ê¥fl⁄

Sflë¿¥Œ¬áÊ ®„«áÊÊ⁄ ¬ˇÊË àÿÊ¥øÊ Á∑§‹Á’‹Ê≈,

’Ò‹ªÊ«ËÃÍŸ ◊Ê⁄‹‹Ë ⁄¬≈, ™§‚, ®øøÊ, ’Ù⁄¥,

¡Ê¥÷›¥, ∑Ò§:ÿÊ¥øË ◊¡flÊŸË, ÿÊ ◊SÃ flÊÃÊfl⁄áÊÊÃ...

‚äÿÊëÿÊ ÃáÊÊflª˝SÃ flÊÃÊfl⁄áÊÊÃ •ÊŸ¥ŒÊø

ˇÊáÊ Á◊›áÿÊ‚ÊΔË ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈Ÿ‚Ê⁄πÊ øÊ¥ª‹Ê

¬ÿÊ¸ÿ ŸÊ„Ë. ¡ÒÁfl∑§ πÊl, •ÊÿÈfl¸ÁŒ∑§ •ı·œË

•ÊÁáÊ ◊ŸÊøË ‡ÊÊ¥ÃÃÊ ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊÃÍŸø Á◊›Í

‡Ê∑§Ã.

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê¬ÀÿÊ ‡ÊÃÊÃ

flªflª› ¬˝ÿÙª ∑§⁄áÿÊ‚ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ Á◊›Ã •Ê„.

àÿÊ¥ø „ ¬˝ÿÙª ¬Ê„áÿÊ‚ÊΔË ¬ÿ¸≈∑§Ê¥øÊ •Ù…Ê

ªÊflÊ∑§« fl›UÃ •Ê„. ∞∑§ ◊ÙΔË ∑Î§·Ë ’Ê¡Ê⁄¬Δø

ªÊflÊÃ ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙÃ •Ê„. ∑Î§·Ë

¬ÿ¸≈ŸÊ¢Ãª¸Ã ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃË‹ ¡Ÿ¡ËflŸ

¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ ¡fl›ÍŸ ¬Ê„ÃÊ ÿ™§ ‡Ê∑§‹. ÃÕË‹

÷Ê·Ê, „SÃ∑§‹Ê, ‚¥S∑Î§ÃË, ¬⁄¥¬⁄Ê, ⁄Ê„áÊË◊ÊŸ

ÿÊøÊ •ŸÈ÷fl ÉÊÃÊ ÿß¸‹. ÿÊòÊÊ ©à‚fl, ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃË‹ ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄, ÁflÁflœ ∑§⁄◊áÊÈ∑§Ëø ¬˝∑§Ê⁄

ÿÊøÊ •ÊŸ¥Œ„Ë ¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ ‹È≈ÃÊ ÿ™§ ‡Ê∑§‹. ∑Î§·Ë

¬ÿ¸≈Ÿ ‚fl¸‚Ê◊ÊãÿÊ¥ëÿÊ •ÊflÊÄÿÊÃË‹ ¬ÿ¸≈Ÿ •Ê„.

‡Ê„⁄Ê¬Ê‚ÍŸ ¡fl›ø •‚áÊÊ:ÿÊ π«ªÊflÊÃ ¡ÊáÿÊ‚

»§Ê⁄‚Ê πø¸ ‹ÊªáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë. Á‡ÊflÊÿ ◊Ê»§∑§ Œ⁄ÊÃ

¡fláÊ, Á»§⁄áÊ, π⁄ŒËøÊ •ÊŸ¥Œ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ ÉÊÃÊ

ÿß¸‹. ◊„ûflÊø ê„UáÊ¡ ∞∑§Ê flª›UKÊ ÁŸ‚ªÊ¸øÊ

•ÊŸ¥Œ ‹È≈ÃÊ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. ¬ÿ¸≈ŸÊ’⁄Ù’⁄ ∑§Ê„Ë

•èÿÊ‚Í ‹Ù∑§Ê¥ŸÊ Á‡Ê∑§áÿÊ‚ÊΔË ∑Î§·Ë‚Ê⁄π ∞∑§

Ÿfl ŒÊ‹Ÿ ©¬‹éœ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. Á¬∑§Ê¥ëÿÊ

ŸflŸflËŸ ¡ÊÃË, ◊ÊÃËø Ÿ◊ÈŸ, ©à¬ÊŒŸÊÃË‹

ªÈáÊflûÊÊ, ÁflÁflœ flŸS¬ÃË, ∑§Ë≈∑§, ¬ˇÊË ÿÊ¥øÊ

ŒπË‹ •èÿÊ‚ ∑§⁄ÃÊ ÿ™§ ‡Ê∑§‹.

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊëÿÊ ÿ‡ÊSflËÃ‚ÊΔË ◊„ûflÊëÿÊ ÃËŸ

ÉÊ≈∑§Ê¥øÊ ‚◊Êfl‡Ê ∑§⁄ÃÊ ÿß¸‹. àÿÊ◊äÿ ‡ÊÃ∑§⁄Ë,

ªÊfl •ÊÁáÊ ‡ÊÃË ◊„ûflÊø •Ê„Ã. ‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê

‡ÊÃËø ©ûÊ◊ ôÊÊŸ •‚Ã. ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊÃ „ ôÊÊŸ

ÃÙ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ Œ™§ ‡Ê∑§‹, ¡áÊ∑§M§Ÿ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊøË

ŸflËŸ ‚¥œË àÿÊ‹Ê Á◊›‹. ¬ÿ¸≈ŸÊ◊È› ªÊflÊÃ

Sflë¿ÃÊ •ÊÁáÊ ‚‹ÙÅÿÊø flÊÃÊfl⁄áÊ ⁄Ê„Ë‹. Ã⁄

‡ÊÃË ˇÊòÊÊÃ flªflª› ¬˝ÿÙª ∑§⁄áÿÊ‚ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ

flÊfl Á◊›áÊÊ⁄ •Ê„. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ∑§Ê„Ë ‡ÊÃ∑§⁄Ë,

πÊ¡ªË ©lÙ¡∑§ Ã‚ø •‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ‚¥SÕÊ

¬ÿ¸≈ŸÊëÿÊ ˇÊòÊÊÃ flªflª› ¬˝ÿÙª ∑§⁄ËÃ •Ê„Ã.

àÿÊÃÍŸ ¬ÿ¸≈∑§Ê‹Ê ◊„Ê⁄ÊC˛ÊëÿÊ ’„È⁄¥ªË •ÁSÃàflÊøË

•Ù›π „ÙÃ. ◊ÊÃË‡ÊË ŸÊ› ¡Ù«‹ÀÿÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊøË

¡ËflŸ‡ÊÒ‹Ë, «Ê¥ª⁄Œ:ÿÊÃÍŸ ¬Œ÷˝◊áÊ ∑§⁄ÃÊŸÊ

¬ÊŸÊ»È§‹Ê¥øË ‚›‚›, flÊ:ÿÊŸ ÉÊÊÃ‹‹Ë ‡ÊË›,

ÁªÿÊ¸⁄Ù„áÊÊÃÍŸ •ŸÈ÷flÊ‚ ÿáÊÊ⁄ ‚sÊº˝ËëÿÊ

∑§«KÊ-∑§¬Ê⁄Ë¥ø ‚Ê„‚Ë •Ê√„ÊŸ, ÉÊŸŒÊ≈

¡¥ª‹Ê¥ëÿÊ ¬ÊáÊÕ› ¡ÊªÊ¥fl⁄ EÊ¬ŒÊøÊ •‹ªŒ

flÊfl⁄, •flπ› ŸlÊ¥ëÿÊ ¬˝flÊ„Ê‡ÊË π›, ‚◊Èº˝

Ã›ÊëÿÊ •ŸÙÅÿÊ ÁflEÊøÊ ‡ÊÙœ, •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ëÿÊ

∑§‹Ê, „SÃ∑§‹Ê-‚áÊ ©à‚flÊÃÍŸ ÁŒ‚áÊÊ⁄Ê ©à‚Ê„

fl ⁄¥ªÙà‚fl sÊ ‚fl¸ ’Ê’Ë ∞∑§ flª›Ê •ŸÈ÷fl

ŒáÊÊ:ÿÊ •Ê„Ã. ⁄UÊÖÿÊÃË‹ ¬ÿ¸≈UŸ flÊ…UË‚

‹ÊªáÿÊ‚ÊΔUË ◊„UÊ⁄UÊc≈˛U ¬ÿ¸≈UŸ Áfl∑§Ê‚ ◊„UÊ◊¢«U›UÊŸ

◊„UÊ÷˝◊áÊ fl ÁŸflÊ‚ fl ãÿÊ„UÊ⁄UË ÿÊ¡ŸÊ ¡Ê„UËU⁄U

∑§‹Ë •Ê„U.

÷Ê⁄ÃÊ‚Ê⁄ÅÿÊ ∑Î§·Ë¬˝œÊŸ Œ‡ÊÊÃ ◊„Ê⁄ÊC˛ „

‡ÊÃËŒÎCÿÊ Áfl∑§Á‚Ã ⁄ÊÖÿ •Ê„. àÿÊ◊È› ÿÊ

⁄ÊÖÿÊÃ ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊ‹Ê ◊ÙΔË ‚¥œË •Ê„. ⁄ÊC˛ÊëÿÊ

∞∑Í§áÊ ©à¬ÛÊÊÃ ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊøÊ flÊ≈Ê ◊ÙΔÊ •Ê„.

¬Á⁄áÊÊ◊Ë, ÿÊ ˇÊòÊÊ‹Ê ©à¬ÛÊÊø ¡Ù« ‚ÊœŸ ê„UáÊÍŸ

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈Ÿ „Ë ‚¥∑§À¬ŸÊ ¬È… ÿÃ •Ê„. ∑Î§·Ë

¬ÿ¸≈ŸÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔË ∑¥§º˝ •ÊÁáÊ ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚Ÿ

¬˝ÿàŸ ∑§⁄ËÃ •Ê„Ã. •ãÿ ¬ÿ¸≈Ÿ ˇÊòÊÊ¥ŸÊ ∑Î§·Ë

¬ÿ¸≈ŸÊøË ¡Ù« Á◊›ÊÀÿÊ‚ Œ‡ÊÊøË •Õ¸√ÿflSÕÊ

ÁŸÁ≥øÃø ◊¡’ÍÃ „ÙáÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„,

Á‡ÊflÊÿ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊøË ◊ÙΔË ‚¥œË ©¬‹éœ „ÙáÊÊ⁄

•Ê„.

Á‡ÊflÊ¡Ë ◊ÊŸ∑§⁄U, ◊È¢’ß¸

■ ■

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊøË ŸflË ÁŒ‡ÊÊÁŸ‚ªÊ¸ëÿÊ •ªŒË ¡fl›U ¡Ê™§Ÿ

•ÊŸ¥ŒÊø ˇÊáÊ Á◊›ÁfláÿÊ‚ÊΔË ∑Î§·Ë

¬ÿ¸≈ŸÊ‚Ê⁄πÊ øÊ¥ª‹Ê ¬ÿÊ¸ÿ ŸÊ„Ë. ¡ÒÁfl∑§

πÊl, •ÊÿÈflÁŒ∑§ •ı·œ •ÊÁáÊ ◊ŸÊøË

‡ÊÊ¥ÃÃÊ ∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊÃÍŸø Á◊›Í ‡Ê∑§Ã.

∑Î§·Ë ¬ÿ¸≈ŸÊ◊È› ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê¬ÀÿÊ

‡ÊÃÊÃ flªflª› ¬˝ÿÙª ∑§⁄áÿÊ‚ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ

Á◊›Ã •Ê„.

◊

16 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊC˛Ê‹Ê ÁŸ‚ª¸Ã—ø •ÁÃ‡Êÿ ‚◊Îh

÷ıªÙÁ‹∑§ ŒáÊªË ‹Ê÷‹‹Ë •Ê„. ßÕ‹

‚◊Îh ¬ΔÊ⁄, •⁄’Ë ‚◊Èº˝ÊflM§Ÿ

¬ÊáÿÊŸ ÷⁄‹‹ …ª ‚sÊº˝ËëÿÊ ⁄Ê¥ªÊ¥Ã ¬«ÍŸ

ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊ‹‹ flŸüÊËø flÒ÷fl, ¬Ífl¸∑§«ÍŸ

’¥ªÊ‹ëÿÊ ©¬‚Êª⁄ÊëÿÊ fl⁄ŒÊŸÊŸ »È§‹‹‹

ÁflŒ÷Ê¸Ã‹ flŸflÒ÷fl àÿÊ◊È›U Á„⁄flÊß¸øÊ ‚È∑§Ê›U.

ÿÊ ‚fl¸ •ŸÈ∑Í§‹ ¬Á⁄ÁSÕÃËøÊ »§ÊÿŒÊ ÉÊ™§Ÿ

⁄ÊÖÿÊŸ ŸªŒË ¬Ò‚Ê Á◊›UflÍŸ ŒáÊÊ:ÿÊ »È§‹Ê¥ëÿÊ

•ÊÁáÊ »§›UÊ¥ëÿÊ Á¬∑§Ê¥∑§« ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê∑§Ì·Ã

∑§‹. ÿÊ‚ÊΔË Œ¡¸ŒÊ⁄ ⁄Ù¬Ê¥øË ©¬‹éœÃÊ,

ªÈáÊflûÊÊ¬ÍáÊ¸ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ Œ™§Ÿ ∑§Ù≈KflœË L§¬ÿ

Á◊›UflÍŸ ŒáÊÊ:ÿÊ ‡ÊÃËøË ‚ÈL§flÊÃ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ

¤ÊÊ‹Ë.

¬˝ÿÙª‡ÊË‹ ‡ÊÃ∑§⁄Ë •ÊÁáÊ àÿÊ¥ëÿÊ◊Êª

π¥’Ë⁄¬áÊ ©÷ •‚‹‹ ‡ÊÊ‚Ÿ, ÿÊ◊È›U

»§›UÊ¥ëÿÊ ÁŸÿÊ¸ÃËÃ„Ë ⁄ÊÖÿÊŸ Œ‡ÊÊÃ •√fl‹

SÕÊŸ ¬≈∑§Áfl‹ •Ê„. ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ⁄ÊC˛Ëÿ

»§‹Ùà¬ÊŒŸ •Á÷ÿÊŸÊ◊È›U »§›U‡ÊÃËëÿÊ

Áfl∑§Ê‚ÊÃ ÷⁄ ¬«‹Ë •Ê„. »§›UÊ¥’⁄Ù’⁄,

»È§‹‡ÊÃË •ÊÁáÊ ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê Á¬∑§Ê¥ëÿÊ ©à¬ÊŒŸ

flÊ…Ë‹Ê„Ë øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊÃ •ÊÀÿÊŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ

»§‹ÙlÊŸÊëÿÊ ˇÊòÊÊÃ ŸflŸflËŸ ‚¥œË ¬˝Ê# ¤ÊÊÀÿÊ

•Ê„Ã.

Œ‡ÊÊÃË‹ ßÃ⁄ ⁄ÊÖÿÊ¢¬ˇÊÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹

‡ÊÃË‚◊Ù⁄ Á÷ãŸ •Ê√„ÊŸ •Ê„Ã. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ

◊ÿÊ¸ÁŒÃ ÁS¥ÊøŸ ˇÊ◊ÃÊ •Ê„. •fl·¸áÊÊøÊ ÷Êª

◊ÙΔÊ •Ê„. •Ÿ∑§ ÁΔ∑§ÊáÊË „‹ÄÿÊ ¬˝ÃËøË

¡◊ËŸ •Ê„. ÿÊøÊ ¬Á⁄áÊÊ◊ ©à¬ÊŒ∑§Ãfl⁄ „ÙÃÙ.

π⁄Ã⁄, „Ë ◊ÙΔË •Ê√„ÊŸ •Ê„Ã. ¬áÊ •Ê¬ÀÿÊ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸË ‚¥∑§≈ÊÃÍŸ ◊Êª¸ ∑§Ê…Ã

»§‹ÙlÊŸÊ∑§« ‹ˇÊ ÁŒÀÿÊŸ ‡ÊÃËÃ ∑˝§Ê¥ÁÃ∑§Ê⁄∑§

’Œ‹ ¤ÊÊ‹. ÿÊÃ ‡ÊÊ‚ŸÊø„Ë ¬ÊΔ’›U ◊„ûflÊø

Δ⁄‹. Áfl‡Ê·Ã— ⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ‡ÊË ÁŸªÁ«UÃ

»§›U’Êª ‹Êªfl« ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ê◊È›U »§›U’ÊªÊ¥ëÿÊ

ˇÊòÊÊÃ ¤Ê¬Ê≈KÊŸ flÊ… ¤ÊÊ‹Ë. •Ê¡Á◊ÃË‹Ê „

ˇÊòÊ 15 ‹Êπ „Ä≈⁄¬ÿZÃ ª‹ •Ê„.

•Ê¬ÀÿÊ∑§«Ë‹ „flÊ◊ÊŸ »§›U’ÊªÊ¥‚ÊΔË ©¬ÿÈÄÃ

•Ê„. Á‡ÊflÊÿ ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃËÃ„Ë »§›UÊ¥ø øÊ¥ª‹

©à¬ÊŒŸ ÉÊÃÊ ÿÃ „ •Ê¬ÀÿÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸË

ŒÊπflÍŸ ÁŒ‹ •Ê„. àÿÊ‹Ê ‚Íˇ◊ ®‚øŸ fl⁄ŒÊŸ

Δ⁄‹ •Ê„. •ÊÃÊ ⁄ÊC˛Ëÿ »§‹Ùà¬ÊŒŸ

•Á÷ÿÊŸÊøË„Ë ÷⁄ ¬«ÀÿÊŸ »§‹ÙlÊŸÊëÿÊ

ˇÊòÊÊ‹Ê ¬Èã„Ê Ÿ√ÿÊŸ ªÃË ¬˝Ê# ¤ÊÊ‹Ë •Ê„.

⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ‡ÊË ÁŸªÁ«UÃ »§›U’Êª

‹Êªfl« ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ 199Æ-

91◊äÿ ⁄Ê’ÁfláÿÊøÊ ∑˝§Ê¥ÁÃ∑§Ê⁄Ë ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊÃ‹Ê.

àÿÊ◊Êª ‡ÊÊ‚ŸÊøË ŒÍ⁄ŒÎCË „ÙÃË. ÁÃøË ¬˝ÁøÃË

•ÊÃÊ ÿÃ •Ê„. ÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊Ê¥Ãª¸Ã •Ê¥’Ê,

∑§Ê¡Í, ’Ù⁄, ‚ËÃÊ»§›U, •Êfl›UÊ, ®øø, »§áÊ‚,

∑§Ù∑§◊, ¡Ê¥÷Í›U, ŸÊ⁄›U, ‚¥òÊÊ, ◊Ù‚¥’Ë, Áø∑Í§,

«Ê›UË¥’ •ÊŒË »§›U¤ÊÊ«Ê¥øË ‹Êªfl« ∑§‹Ë ¡ÊÃ.

•ãÿ ‡ÊÃ◊Ê‹ÊëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ »§›UÊ¥ŸÊ øÊ¥ª‹Ê

’Ê¡Ê⁄÷Êfl„Ë Á◊›UÃÙ. ¬˝Á∑˝§ÿÊ ©lÙªÊ‹Ê„Ë

øÊ‹ŸÊ Á◊›UÊ‹Ë •Ê„. àÿÊ◊È›U ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ

¡ËflŸÊÃ ‚◊ÎhË •ÊÀÿÊŸ ‡ÊÃË ˇÊòÊÊëÿÊ

Áfl∑§Ê‚ÊÃ ◊ÙΔÊ „ÊÃ÷Ê⁄ ‹Ê÷‹Ê •Ê„.

àÿÊø’⁄Ù’⁄ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊø ‚¥ÃÈ‹Ÿ ⁄ÊπáÿÊÃ„Ë

◊ŒÃ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ •Ê¥’Ê,

∑§Ê¡Í, º˝ÊˇÊ, «Ê›UË¥U’, ∑§›UË, ‚¥òÊÊ, ◊Ù‚¥’Ë,

Áø∑Í§ •ÊŒË »§›UÊ¢ø ©à¬ÊŒŸ ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

„ÙÃ. ‚fl¸ »§›UÊ¢ø Á◊›UÍŸ ⁄ÊÖÿÊÃ Œ⁄fl·Ë¸ ‚È◊Ê⁄

1Æ3.24 ‹Êπ ◊. ≈Ÿ ©à¬ÊŒŸ „ÙÃ. •Ê¥’Ê ÿÊ

»§›UÁ¬∑§ÊπÊ‹Ë ‚flÊ¸Áœ∑§ øÊ⁄ ‹Êπ 63 „¡Ê⁄

589 „Ä≈⁄ ˇÊòÊ •Ê„. àÿÊ¬ÊΔÙ¬ÊΔ ∞∑§ ‹Êπ

◊

»§›UÊ»È§‹Ê¥øÊ Œ‡Ê... »§›UÊ»È§‹Ê¥øÊ Œ‡Ê... ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿÊøË SÕÊ¬ŸÊ „Ù™§Ÿ ¬ÛÊÊ‚

fl·¸ ¤ÊÊ‹Ë. ⁄ÊÖÿÊŸ •Ÿ∑§ ’Ê’Ë¥◊äÿ

Œ‡ÊÊÃ •ª˝∑˝§◊Ê¥∑§ Δfl‹Ê. ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ

•ÊπÍŸ àÿÊ¢øË ÿ‡ÊSflË •¥◊‹’¡ÊfláÊË

∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ Œ‡ÊÊ‹Ê„Ë ÿÊ ÿÙ¡ŸÊ

Œ‡Ê¬ÊÃ›UËfl⁄ ⁄Ê’ÁfláÿÊ∞fl…KÊ ‚◊Îh

∑§M§Ÿ ÁŒÀÿÊ. ∑Î§·Ë ˇÊòÊÊ◊äÿ ‚ŒÒfl

•ª˝‚⁄U •‚áÊÊ⁄UÊ ◊„UÊ⁄UÊc≈˛U •ÊÃÊ

»§‹Ùà¬ÊŒŸÊ◊äÿ ¬˝àÿ∑§ fl·Ë¸ ÁŸÿÊ¸ÃËø

©ìÊÊ¥∑§ ∑§⁄ÃÙ •Ê„.

ÿÈfl⁄UÊ¡ ¬Ê≈UË‹, ◊È¢’ß¸

17❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

59 „¡Ê⁄ 983 „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊfl⁄ ∑§Ê¡Í •Ê„.

©à¬ÊŒ∑§ÃëÿÊ ’Ê’ÃËÃ º˝ÊˇÊ, ∑§›UË, ‚¥òÊÊ „Ë

»§›UÁ¬∑§ •ÊÉÊÊ«Ëfl⁄ •Ê„Ã. º˝ÊˇÊÊëÿÊ ÁŸÿÊ¸ÃËÃ

Œ‡Ê¬ÊÃ›UËfl⁄ •Ê¬‹Ê 98 ≈Ä∑§ flÊ≈Ê •Ê„ Ã⁄

•Ê¥éÿÊëÿÊ ÁŸÿÊ¸ÃËÃ •Ê¬‹Ê 65 ≈Ä∑§ flÊ≈Ê

•Ê„.

ÿÊÁ‡ÊflÊÿ Œ‡ÊÊ¥Ãª¸Ã ’Ê¡Ê⁄¬ΔÊ¥◊äÿ„Ë

•Ê¬ÀÿÊ∑§«ÍŸ ∑§›UË •ÊÁáÊ ‚¥òÿÊ¢øÊ ¬È⁄flΔÊ

„ÙÃÙ. ÿÊflM§Ÿ »§‹Ùà¬ÊŒŸÊÃË‹ ⁄ÊÖÿÊøË

ÁSÕÃË ‹ˇÊÊÃ ÿÃ. »§›UÁ¬∑§Ê¥øË ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ

2Æ11-12¬ÿZÃ ŒÈå¬≈ ∑§⁄áÿÊëÿÊ ©g‡ÊÊŸ

∑ ¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ 2ÆÆ5-Æ6¬Ê‚ÍŸ ⁄ÊC˛Ëÿ

»§‹Ùà¬ÊŒŸ •Á÷ÿÊŸÊ‹Ê ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë •Ê„.

Œ„Ê√ÿÊ ¬¥øflÊÌ·∑§ ÿÙ¡ŸÃ •Á÷ÿÊŸ 100

≈Ä∑§ ∑¥§º˝ ¬È⁄S∑Î§Ã „ÙÃ. 11√ÿÊ ¬¥øflÊÌ·∑§

ÿÙ¡ŸÃ Ã 85 ≈Ä∑§ ∑¥§º˝ ¬È⁄S∑Î§Ã ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ •Ê„. ‚‹ª ‹Êªfl« ¬hÃËŸ (Ä‹S≈⁄

•Ú¬˝Ùø) »§‹ÙlÊŸ Á¬∑§Ê¥πÊ‹Ë‹ ˇÊòÊ Ã‚ø

àÿÊøË ©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…ÁfláÊ, ©ìÊ Œ¡Ê¸ø ’Ë-

Á’ÿÊáÊ, πÃ fl •ı·œ ÿÊ¥øÊ ‚ÈÿÙÇÿ flÊ¬⁄

∑§⁄áÊ, ∑§Ê…áÊËûÊÙ⁄ √ÿflSÕÊ¬Ÿ, ¬˝Á∑˝§ÿÊ

◊ÍÀÿflÎhË •ÊÁáÊ ¬áÊŸ ‚ÈÁflœÊ flÊ…ÁfláÿÊfl⁄

•Á÷ÿÊŸÊÃ ÷⁄ ŒáÿÊÃ ÿÃ •Ê„. Á‡ÊflÊÿ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ •Ê¬à∑§Ê‹ËŸ ÁŸÿÙ¡ŸÊ‚ÊΔË ◊ŒÃ

∑§⁄áÊ •ÊÁáÊ ◊ŸÈcÿ’›UÊøÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄áÿÊøÊ„Ë

•Á÷ÿÊŸÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ¬˝ÿàŸ ∑§‹Ê ¡ÊÃ

•Ê„. »§›U¤ÊÊ«Ê¥’⁄Ù’⁄ø ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê, »È§‹‡ÊÃË

•ÊÁáÊ •ı·œË flŸS¬ÃË¥ëÿÊ ‹Êªfl«Ë‹Ê„Ë

•Á÷ÿÊŸÊmÊ⁄ øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„.

∞∑Í§áÊø »§‹ÙlÊŸ ˇÊòÊÊëÿÊ ‚flÊZªËáÊ

Áfl∑§Ê‚Êfl⁄ ÷⁄ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

•Á÷ÿÊŸÊøË ¬˝÷ÊflË¬áÊ •¥◊‹’¡ÊfláÊË

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ »§‹Ùà¬ÊŒŸ fl

•ı·œË flŸS¬ÃË ◊¥«›UÊøË SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ë •Ê„. ÿÊ ◊¥«›UÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ⁄ÊC˛Ëÿ

»§‹Ùà¬ÊŒŸ •Á÷ÿÊŸ •ÊÁáÊ ⁄ÊC˛Ëÿ •ı·œË

flŸS¬ÃË ◊¥«›UÊëÿÊ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁflÀÿÊ ¡ÊÃÊÃ.

•flÉÿÊ ÃËŸ Ã øÊ⁄ fl·ÊZëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃø

»§‹Ùà¬ÊŒŸ •Á÷ÿÊŸÊÃÍŸ ⁄ÊÖÿÊÃ •Ÿ∑§ ’Ê’Ë

‚Êäÿ ¤ÊÊÀÿÊ •Ê„Ã. •Á÷ÿÊŸÊ¥Ãª¸Ã 48 ŸflËŸ

⁄Ù¬flÊÁ≈∑§Ê¥øË SÕÊ¬ŸÊ ∑§‹Ë •Ê„. 1.Æ1 ‹Êπ

„Ä≈⁄fl⁄ ŸflËŸ »§›U’ÊªÊ¥øË ‹Êªfl« ¤ÊÊ‹Ë

•Ê„. ‚È◊Ê⁄ 21 „¡Ê⁄ „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊfl⁄Ë‹ ¡ÈãÿÊ

»§›U’ÊªÊ¥ø ¬ÈŸL§îÊËflŸ ∑§‹ •Ê„. 2 „¡Ê⁄

165 ‚Ê◊ÍÁ„∑§ ‡ÊÃÃ›UË ‚Ê∑§Ê⁄‹Ë •Ê„Ã. 11

„¡Ê⁄ 316 „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊfl⁄ ‚¥Áº˝ÿ »§›U‡ÊÃË

∑§‹Ë ¡ÊÃ •Ê„. 4Æ9 ¬Ú∑§„Ê™§‚ ©÷Ê⁄‹Ë

•Ê„Ã. •Á÷ÿÊŸÊëÿÊ ©fl¸Á⁄Ã ∑§Ê‹ÊflœËÃ

⁄ÊÖÿÊÃ •ÊáÊπË Ÿfl Áfl∑˝§◊ ¬˝SÕÊÁ¬Ã

¤ÊÊÀÿÊÁ‡ÊflÊÿ ⁄Ê„áÊÊ⁄ ŸÊ„ËÃ. ⁄ÊÖÿÊÃË‹

»§›U’Êª ‹Êªfl«ËÃË‹ ‹ˇÊáÊËÿ ¬˝ªÃË ÁfløÊ⁄ÊÃ

ÉÊ™§Ÿ ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ◊„Ê⁄ÊC˛Ê‚ÊΔË

•Áœ∑§ÊÁœ∑§ ∑Î§·Ë ÁŸÿÊ¸Ã ˇÊòÊÊ¥ŸÊ ◊¥¡È⁄Ë

ŒáÿÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê ÉÊÃ‹Ë •Ê„. •ÊÃÊ¬ÿZÃ •‡ÊÊ

‚ÊÃ ˇÊòÊÊ¥ŸÊ ◊¥¡È⁄Ë ÁŒ‹Ë •Ê„. àÿÊÃ „Ê¬Í‚

•Ê¥éÿÊ‚ÊΔË ⁄àŸÊÁª⁄Ë, ®‚œÈŒÈª¸ Ã⁄ ∑§‡Ê⁄

•Ê¥éÿÊ‚ÊΔË •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ, ¡Ê‹ŸÊ, ’Ë«, ‹ÊÃÍ⁄,

•„◊ŒŸª⁄ fl ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿÊ Á¡ÀsÊ¥Ã ∑Î§·Ë

ÁŸÿÊ¸Ã ˇÊòÊ ◊¥¡Í⁄ ∑§‹ •Ê„.

ŸÊÁ‡Ê∑§, ¬ÈáÊ, •„◊ŒŸª⁄, ‚Ù‹Ê¬Í⁄,

‚ÊÃÊ⁄Ê, ‚Ê¥ª‹Ë, ‹ÊÃÍ⁄, ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ÿÊ

Á¡ÀsÊ¥Ã º˝ÊˇÊÊ‚ÊΔË Ã⁄ ‚¥òÿÊ‚ÊΔË •◊⁄ÊflÃË,

ŸÊª¬Í⁄ ÿÊ Á¡ÀsÊ¢Ã ÁŸÿÊ¸Ã ˇÊòÊÊ‹Ê ◊ÊãÿÃÊ

ÁŒ‹Ë •Ê„. «Ê®›U’Ê‚ÊΔË ŸÊÁ‡Ê∑§, ‚Ù‹Ê¬Í⁄,

¬ÈáÊ, •„◊ŒŸª⁄, ‹ÊÃÍ⁄, ’Ë«, ‚Ê¥ª‹Ë; Ã⁄

∑§›UË‚ÊΔË ¡›UªÊfl, œÈ›U, ®„ªÙ‹Ë, ŸÊ¥Œ«,

¬⁄÷áÊË, ’È‹…UÊáÊÊ •ÊÁáÊ flœÊ¸ ÿÊ Á¡ÀsÊ¥Ã

ÁŸÿÊ¸Ã ˇÊòÊ Áfl∑§Á‚Ã „ÙÃ •Ê„. ÿÊÁ‡ÊflÊÿ ∑§Ê¥ŒÊ

©à¬ÊŒ∑§ Á¡ÀsÊ¥‚ÊΔË SflÃ¥òÊ ÁŸÿÊ¸Ã ˇÊòÊ •Ê„.

’Œ‹àÿÊ ¡ËflŸ‡ÊÒ‹ËŸÈ‚Ê⁄ •ÊÃÊ »È§‹Ê¥øË

◊ÊªáÊË flÊ…Ã •‚ÀÿÊŸ »È§‹‡ÊÃË‹Ê øÊ¥ª‹

ÁŒfl‚ ÿÃ •Ê„Ã. ªÈ‹Ê’, ‡Êfl¥ÃË, •ÚS≈⁄,

ÁŸÁ‡Êª¥œ, ¡ÊSfl¥Œ, ¤Ê ¥«Í •ÊŒË »È§‹Ê¥ëÿÊ

◊ÊªáÊËÃ ÁŒfl‚¥ÁŒfl‚ flÊ… „ÙÃ •Ê„. àÿÊ◊È›U

•Ÿ∑§ ‡ÊÃ∑§⁄Ë »È§‹‡ÊÃË∑§« fl›UÃ •Ê„Ã.

Œ‡ÊÊ¥Ãª¸Ãø Ÿ√„, Ã⁄ ¬⁄∑§Ëÿ ’Ê¡Ê⁄¬ΔÊ¥ÃÍŸ„Ë

»È§‹Ê¥ŸÊ ◊ÊªáÊË ÿÃ •Ê„. ⁄ÊÖÿÊÃÍŸ Œ⁄fl·Ë¸

ŒÙŸ „¡Ê⁄ 6ÆÆ »È§‹ŒÊ¥«KÊ¥øË ÁŸÿÊ¸Ã ∑§‹Ë

¡ÊÃ. »È§‹‡ÊÃËÃÍŸ ‚È◊Ê⁄ ‚√flÊ•ÊΔ ‹Êπ

◊ŸÈcÿ ÁŒfl‚ ßÃ∑§Ë ⁄Ù¡ªÊ⁄ ÁŸÌ◊ÃË ¬˝ÁÃfl·Ë¸

18 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„ÙÃ •Ê„. »È§‹‡ÊÃË‹Ê øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊ‚ÊΔË

‡ÊÊ‚ŸSÃ⁄ÊflM§Ÿ ÁflÁflœ ¬˝∑§Ê⁄ø ¬˝ÿàŸ ∑§‹

¡ÊÃ •Ê„Ã. ⁄Ê¡ªÈM§Ÿª⁄ ÿÕ •ÊŒ‡Ê¸

¬Èc¬Ùà¬ÊŒŸ ∑¥§º˝ SÕÊ¬Ÿ ∑§‹ •Ê„. ¬ÈáÊ ÿÕ

∑Î§·Ë ◊„ÊÁfllÊ‹ÿÊÃ ©ìÊ Ã¥òÊôÊÊŸÊfl⁄ •ÊœÊÁ⁄Ã

¬Èc¬Ùà¬ÊŒŸ ∑¥§º˝ ‚ÈM§ ∑§‹ •Ê„. Ã‚ø

Á„◊ÊÿÃ’Êª (•ı⁄¥ªÊ’ÊŒ) ÿÕ„Ë •‡ÊÊø

¬˝∑§Ê⁄ø ∑¥§º˝ SÕÊ¬Ÿ ∑§‹ •Ê„. »È§‹‡ÊÃËëÿÊ

Áfl∑§Ê‚ÊÃ Ã›UªÊfl ÿÕË‹ ç‹ÙÁ⁄∑§Àø⁄ ¬Ê∑¸§ø

•ÊÁáÊ „ÊÚÌ≈∑§Àø⁄ ≈˛®Ÿªø ÿÙªŒÊŸ ©ÑπŸËÿ

Δ⁄Ã •Ê„.

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê Á¬∑§Êø ©à¬ÊŒŸ

Œ‡ÊÊëÿÊ ‚„Ê ≈Ä∑§ „ÙÃ. ⁄ÊÖÿÊÃ 4.Æ4 ‹Êπ

„Ä≈⁄ ˇÊòÊ ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê Á¬∑§ÊπÊ‹Ë •Ê„.

àÿÊ¬Ê‚ÍŸ 5Æ.96 ◊. ≈Ÿ ©à¬ÊŒŸ Á◊›UÃ.

÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê flªË¸ÿ Á¬∑§Ê¥Ã ∑§Ê¥lÊπÊ‹Ë ‚flÊ¸Áœ∑§

ˇÊòÊ •Ê„. Œ‡ÊÊëÿÊ 2Æ ≈Ä∑§ ˇÊòÊ fl 25

≈Ä∑§ ∑§Ê¥lÊø ©à¬ÊŒŸ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ „ÙÃ.

⁄ÊÖÿÊÃÍŸ ∑§Ê¥lÊøË ÁŸÿÊ¸Ã„Ë ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

„ÙÃ. ∑§ÊlÊ¥ø ÷Êfl ÁSÕ⁄ ΔflÍŸ ‡ÊÃ∑§⁄Ë •ÊÁáÊ

ª˝Ê„∑§ ŒÙÉÊÊ¥ø Á„Ã ¡¬áÿÊ‚ÊΔË ∑§Ê¥lÊøË

‡ÊÊSòÊËÿ ¬hÃËŸ ‚ÊΔfláÊÍ∑§ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË øÊ›UË

Áfl∑§Á‚Ã ∑§ÀÿÊ •Ê„Ã.

∑§Ê¥lÊ‚„ •ãÿ »§›UÁ¬∑§Ê¥ëÿÊ ∑§Ê…áÊËûÊÙ⁄

Ã¥òÊôÊÊŸÊëÿÊ ¬˝‚Ê⁄ •ÊÁáÊ ¬˝øÊ⁄Êfl⁄ ‡ÊÊ‚Ÿ ÷⁄

ŒÃ •Ê„. ‚¥¬ÍáÊ¸ ¡ª÷⁄ÊÃ •ÊÿÈfl ¸ÁŒ∑§

©à¬ÊŒŸÊ¥ŸÊ Áfl‡Ê·Ã— •ı·œÊ¥ŸÊ ◊ÊªáÊË flÊ…Ã

•‚ÀÿÊŸ •ı·œË flŸS¬ÃË ‹Êªfl«Ë‹Ê ◊ÙΔË

‚¥œË •Ê„. „Ëø ’Ê’ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ ⁄ÊÖÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ‡ÊË ÁŸªÁ«UÃ

»§›U’Êª ‹Êªfl« ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ •ı·œË

flŸS¬ÃË¥øÊ„Ë ‚◊Êfl‡Ê ∑§‹Ê •Ê„. ⁄ÊÖÿÊÃ

•ÊÿÈfl ¸ÁŒ∑§ ©à¬ÊŒŸÊëÿÊ •‚¥Åÿ ∑¢§¬ãÿÊ

•Ê„Ã. àÿÊ¥ŸÊ flªflª˚ÿÊ ¬˝∑§Ê⁄ëÿÊ •ı·œË

flŸS¬ÃË¥øË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •‚Ã. ⁄ÊÖÿÊÃ Áfl¬È‹

¬˝◊ÊáÊÊÃ •‡ÊÊ flŸS¬ÃË •Ê…›UÃÊÃ. àÿÊ¥ø

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸËø ©à¬ÊŒŸ ÉÿÊfl •ÊÁáÊ

•ÊÌÕ∑§ŒÎCKÊ ‚ˇÊ◊ √„Êfl ê„UáÊÍŸ ‡ÊÊ‚Ÿ

¬˝ÿàŸ‡ÊË‹ •Ê„.

◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ »§‹Ùà¬ÊŒŸ •ÊÁáÊ •ı·œË

flŸS¬ÃËëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ÿÊ ˇÊòÊÊëÿÊ

Áfl∑§Ê‚Ê∑§« ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ‹ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã ∑§‹ •Ê„.

»§‹ÙlÊŸÊëÿÊ ˇÊòÊÊÃ ⁄ÊÖÿÊŸ ◊ÙΔË ∑˝§Ê¥ÃË ∑§‹Ë

•Ê„. ¬⁄¥ÃÈ, »§›UÊ¥ëÿÊ ∑§fl›U ©à¬ÊŒŸ,

©à¬ÊŒ∑§ÃÊ flÊ…Ëfl⁄ ‚◊ÊœÊŸ Ÿ ◊ÊŸÃÊ ¬˝Á∑˝§ÿÊ

©lÙªÊ‹Ê„Ë øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •Ê„.

∑È§≈Ë⁄ ©lÙªÊ¬Ê‚ÍŸ ◊ÙΔ ¬˝Á∑˝§ÿÊ ©lÙª ⁄ÊÖÿÊÃ

©÷ ⁄Ê„Ã •Ê„Ã.

π«Ù¬Ê«Ë ∑§Ê¡Í ¬˝Á∑˝§ÿÊ ©lÙª ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹

•Ê„Ã. •Ê¥’Ê, •Êfl˚ÿÊ¬Ê‚ÍŸ •Ÿ∑§ ©¬¬ŒÊÕ¸

’ŸÁfláÿÊëÿÊ ∑§Ê◊Ê‹Ê flª •Ê‹Ê •Ê„. ∑§Ê„Ë

ÁΔ∑§ÊáÊË ©äfl¸¬ÊÃŸ ∑¥§º˝Ê¥øË SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ë •Ê„. º˝ÊˇÊÊ¥ø ©à¬ÊŒŸ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ flÊß¸Ÿ ©lÙªÊ‹Ê ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ÁŒ‹ •Ê„.

àÿÊ‚ÊΔË SflÃ¥òÊ œÙ⁄áÊ„Ë ⁄Ê’Áfl‹ ª‹. àÿÊøÊ

¬Á⁄áÊÊ◊ ê„UáÊÍŸ ŸÊÁ‡Ê∑§, ‚Ê¥ª‹Ë •ÊÁáÊ ¬ÈáÊ

Á¡ÀsÊÃ flÊß¸Ÿ ©lÙª„Ë ¤Ê¬Ê≈KÊŸ flÊ…Ã •Ê„.

•Ê¡ Œ‡ÊÊÃË‹ 61 ¬Ò∑§Ë 58 flÊß¸Ÿ ©lÙª

∞∑§≈KÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ •Ê„Ã.

■ ■

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥øË ‚ÈÁ‡ÊÁˇÊÃ

Á¬…Ë •ÊÃÊ •àÿÊœÈÁŸ∑§

Ã¥òÊôÊÊŸ •Êà◊‚ÊÃ

∑§M§Ÿ ‡ÊÃË‹Ê ŸflÊ

Ã¡‹Ê ŒÃ •Ê„.

» § ‹ Ù à ¬ Ê Œ Ÿ

•Á÷ÿÊŸÊëÿÊ •flÉÿÊ

ÃËŸ-øÊ⁄ fl·ÊZëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃ ŸÊ¥Œ

ÉÊáÿÊ‚Ê⁄πË •Ÿ∑§ ∑§Ê◊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„Ã.

•Á÷ÿÊŸÊ¥Ãª¸Ã 48 ŸflËŸ ⁄Ù¬flÊÁ≈∑§Ê¥øË

SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë. 1.Æ1 ‹Êπ

„Ä≈⁄fl⁄ ŸflËŸ »§›U’ÊªÊ¥øË ‹Êªfl« ¤ÊÊ‹Ë

•Ê„. ‚È◊Ê⁄ 21 „¡Ê⁄ „Ä≈⁄ ÊòÊÊfl⁄Ë‹ ¡ÈãÿÊ

»§›U’ÊªÊ¥ø ¬ÈŸL§îÊËflŸ ∑§‹ •Ê„. ŒÙŸ „¡Ê⁄

165 ‚Ê◊ÍÁ„∑§ ‡ÊÃÃ›UË ‚Ê∑§Ê⁄‹Ë •Ê„Ã. 11

„¡Ê⁄ 316 „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊfl⁄ ‚¥Áºÿ »§›U‡ÊÃË

∑§‹Ë ¡ÊÃ •Ê„. 4Æ9 ¬Ú∑§„Ê©U‚ ©÷Ê⁄‹Ë

•Ê„Ã. •Á÷ÿÊŸÊëÿÊ ©fl¸Á⁄Ã ∑§Ê‹ÊflœËÃ

⁄ÊÖÿÊÃ •ÊáÊπË ◊ÙΔ ∑§Ê◊ ©÷ÊM§.

•Áœ∑§ÊÁœ∑§ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ÿÊ •Á÷ÿÊŸÊ∑§«

•Ê∑§Ì·Ã ∑§⁄áÿÊøÊ •Ê◊øÊ ¬ÿàŸ ⁄Ê„áÊÊ⁄

•Ê„. ◊„Ê⁄ÊCÊÃÍŸ »È§‹Ê¥ëÿÊ •ÊÁáÊ »§›UÊ¥ëÿÊ

ÁŸÿÊÃËÃ àÿÊ◊È›U ◊ÙΔË flÊ… „Ùß‹. „ÊÃÊÃ

π›UáÊÊ⁄Ê ¬Ò‚Ê ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ‚◊ÎhËøË ŸflË ÁŒ‡ÊÊ

ŒÊπfl‹.

- «ÊÚ. Áfl¡ÿ∑È§◊Ê⁄ ªÊÁflÃ,

»§‹Êà¬ÊŒŸ ◊¢òÊË

‚◊ÎhËøË ŸflË ÁŒ‡ÊÊ

19❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

⁄¥¬Á⁄∑§ ‡ÊÃËø ÁŒfl‚ ∑§œËø ◊Êª ¬«‹

•Ê„Ã. ‡ÊÃËëÿÊ ˇÊòÊÊÃ ŸflŸflËŸ ¬ÿÙª

•ÊÁáÊ ŸflŸfl Ã¥òÊôÊÊŸ ÿÃ •Ê„.

◊ÊÃËÁflŸÊ ‡ÊÃË, ¬ÊáÿÊÁflŸÊ ‡ÊÃË, ªìÊËfl⁄UË‹

‡ÊÃË, ∑È¢§«ËÃË‹ ‡ÊÃË •‚ •Ÿ∑§ ¬ÿÙª „UÊÃ

•Ê„UÃ.

¬Êfl‚Êfl⁄ •ÊÁáÊ „flÊ◊ÊŸÊfl⁄ •fl‹¥’ÍŸ

•‚‹ÀÿÊ ‡ÊÃË‹Ê „Á⁄ÃªÎ„ÊÃ Ÿ™§Ÿ •ÊEÊ‚ËÃ

„flÊ◊ÊŸÊøË ‡ÊÊEÃË ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„U. ◊ÊòÊ •‚

•‚‹ Ã⁄Ë „Á⁄ÃªÎ„ „Ë ‚Ê◊Êãÿ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê

¬⁄fl«áÊÊ⁄Ë ’Ê’ •ÊÃÊ-•ÊÃÊ¬ÿZÃ Ÿ√„ÃË.

¬Ê⁄¥¬Á⁄∑§ ‡ÊÃË∑§«ÍŸ Ÿ√ÿÊ Ã¥òÊÊ∑§« ‚Ê◊Êãÿ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê fl›ÁfláÿÊ‚ÊΔË •Ÿ∑§ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ

¬ÿàŸ ‚ÈM§ •Ê„Ã. àÿÊøÊø ∞∑§ ÷Êª ê„UáÊ¡

»§›’ÊªÊ¥øË ‹Êªfl«. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ »§‹Ùà¬ÊŒŸ

Áfl∑§Ê‚ „Ê SflÃ¥òÊ ∑§Êÿ∑§◊ ‚ÈM§§ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ê. àÿÊøË »§› •Ê¡ ◊„Ê⁄ÊC øÊπÃÙ •Ê„.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê »§› •ÊÁáÊ »È§‹ Á¬∑§ÁfláÿÊ‚ÊΔË

ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ ◊ÙΔÊ ∑§Êÿ∑§◊ ◊œÀÿÊ ∑§Ê„Ë

fl·ÊZÃ ⁄ÊÖÿÊÃ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹Ê.

ÿÊ ˇÊòÊÊÃ‹ •àÿÊœÈÁŸ∑§ Ã¥òÊôÊÊŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê

Á‡Ê∑§ÁfláÊ, ‚¥’¥ÁœÃ ÿ¥òÊáÊÊ „ÊÃÊ›áÿÊøË ‚flÿ

∑§⁄áÊ ÿÊø πÊ‚ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê ŒáÊ „Ë

∑§Ê›ÊøË ª⁄¡ •Ù›πÍŸ ¬ÈáÊ Á¡ÀsÔÊÃË‹ Ã›ªÊfl

ÿÕ »§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§º ‚ÈM§§ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹. ‚ÈL§flÊÃËëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœË◊äÿ •‡ÊÊ ¬∑§Ê⁄ø

Ã¥òÊôÊÊŸ Δ⁄ÊflË∑§ ‹Ù∑§Ê¥∑§«ø „ÙÃ, ‚fl‚Ê◊Êãÿ

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ÿÊøË ‚¥œË Á◊›ÊflË ÿÊ ©g‡ÊÊŸ

◊„Ê⁄ÊC ⁄ÊÖÿ ∑Î§·Ë ¬áÊŸ ◊¥«›ÊŸ Œ‡ÊÊÃË‹ ¬Èc¬

√ÿfl‚ÊÿÊ‚ ÁŒ‡ÊÊ ŒáÿÊ∑§Á⁄UÃÊ ‚Ÿ 2ÆÆ3◊äÿ

¬ÚÁÄ≈∑§‹ ≈®Ÿª ‚¥≈⁄ å‹‚ (ŸŒ⁄‹Úá«‚) •ÊÁáÊ

P.M.O. (ŸŒ⁄‹Úá«‚) ÿÊ¥ëÿÊ ∞∑§ÁòÊÃ ¬ÿàŸÊ¢ÃÍŸ

»§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§ºÊøË ©÷Ê⁄áÊË ∑§‹Ë.

„Á⁄ÃªÎ„ Ã¥òÊôÊÊŸÊëÿÊ Œ¡ŒÊ⁄ ¬ÚÁÄ≈∑§‹

≈˛®Ÿª‚ÊΔË ¬ÈáÿÊ¡fl›Ë‹ Ã›ªÊfl ÿÕË‹

»§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§º •ÕÊÃ, H.T.C. „Ë

•ÊÁ‡ÊÿÊ π¥«ÊÃË‹ ŸÊfl‹ıÁ∑§∑§¬Ê# ∞∑§◊fl ‚¥SÕÊ

Δ⁄‹Ë •Ê„. SÕÊ¬Ÿ¬Ê‚ÍŸø H.T.C. ÷Ê⁄ÃÊÃË‹

»È§‹‡ÊÃË‹Ê •ŸÈM§¬ Δ⁄‹ •‡ÊÊ πÊ‚

flÒÁ‡ÊCK¡ãÿ •èÿÊ‚∑§◊Ê¥øË ÁŸÁ◊ÃË ∑§M§Ÿ 28

⁄ÊÖÿ •ÊÁáÊ 3 ‡Ê¡Ê⁄Ë‹ Œ‡ÊÊ¢ÃË‹ Á◊›ÍUŸ ∞∑Í§áÊ

16 „U¡Ê⁄U ‹Ù∑§Ê¥ŸÊ flSÃÈÁŸD SflM§¬Êø ¬Á‡ÊˇÊáÊ

ÁŒ‹ •Ê„. àÿÊ¬Ò∑§Ë ’⁄ø ¬Á‡ÊÁˇÊÃ •Ê¡ ÿ‡ÊSflË

©à¬ÊŒ∑§ ê„UáÊÍŸ ŸÊflÊM§¬Ê‹Ê •Ê‹ •Ê„Ã. •‡ÊÊ

¬∑§Ê⁄ø flÊSÃflÊœÊÁ⁄Ã ¬Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÊÊ⁄Ë ÷Ê⁄ÃÊÃË‹

„Ë ∞∑§◊fl ‚¥SÕÊ ê„UáÊÍŸ »§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ

∑¥§º˝ÊøË •Ù›π •Ê„. •Ê¥Ã⁄⁄UÊC˛Ëÿ ªÈáÊflûÊÊ

√ÿflSÕÊ¬ŸÊøÊ •fl‹¥’ ÿÊ ∑¥§ºÊŸ ∑§‹Ê •Ê„.

»§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§ºÊø flÒÁ‡ÊCK ÃË ∑§fl›

∞∑§◊fl •‚áÿÊÃø Ÿ‚ÍŸ ÿÕË‹ ÃÖôÊÊ¢ŸË ÃÿÊ⁄

∑§‹‹ flÊSÃflÊœÊÁ⁄Ã •èÿÊ‚∑˝§◊ •ÊÁáÊ

¬ÊàÿÁˇÊ∑§Ê¥‚„ ÁŒ‹ ¡ÊáÊÊ⁄ ¬Á‡ÊˇÊáÊ „ ŒπË‹

•Ê„. ¬Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË ‹ÊªáÊÊ:ÿÊ ‚fl ¬ÊÿÊ÷ÍÃ

‚ÈÁflœÊ ¡‚ ÁflÁflœ ¬∑§Ê⁄øË „Á⁄ÃªÎ„, ÿ¥òÊ‚Ê◊ªË,

‚È‚îÊ ¬ÿÙª‡ÊÊ›Ê, •àÿÊœÈÁŸ∑§ ∑§Àø⁄ ‹Ú’

(‚¥flœŸ ¬ÿÙª‡ÊÊ›Ê), ŒÎ∑§üÊÊ√ÿ ‚ÈÁflœÊ •‚‹‹

÷√ÿ Ä‹Ê‚M§◊ •ÊÁáÊ ⁄ÊCËÿ - •Ê¥Ã⁄⁄ÊCËÿ

¬˝∑§Ê‡Ê∑§Ê¥ëÿÊ ∑Î§Á·Áfl·ÿ∑§ ª˝¥Õ‚¥¬ŒŸ ‚îÊ

•‚‹‹ •ÁÃ©ûÊ◊ ª¥ÕÊ‹ÿ •‡ÊÊ ‚ÈÁflœÊ ÿÕ

ÿáÊÊ:ÿÊ ¬àÿ∑§ ¬Á‡ÊˇÊáÊÊÕË‚ÊΔË ©¬‹éœ •Ê„Ã.

„flÊ◊ÊŸ‡ÊÊSòÊ ∑¥§º, ◊ÊÃË - ¬ÊáÊË ¬⁄ËˇÊáÊ

¬ÿÙª‡ÊÊ›Ê, •Ú≈Ù◊ÚÁ≈∑§ »§Á≈ª‡ÊŸ Á‚S≈◊, ¬Ë

∑È§Á‹¢ª Ã‚ø ∑§ÙÀ« S≈Ù•⁄¡ ÿÈÁŸ≈‚ •ÊÁáÊ

ªÁ«¢Uª ¬Ú∑§®¡ª ÿ¥òÊáÊÊ ÿÕ ©¬‹éœ •Ê„Ã.

¬Á‡ÊˇÊáÊÊÕËZ‚ÊΔË ©à∑Î§C ÁŸflÊ‚ •ÊÁáÊ SflÃ¥òÊ

÷Ù¡ŸÊ‹ÿ •Ê„. ‚flÊZÃ ◊„ûflÊø ê„UáÊ¡ ÿÕË‹

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§ flª¸ „Ê „ÊÚÁ≈¸∑§Àø⁄ √ÿfl‚ÊÿÊÃË‹

•ŸÈ÷fl‚¥¬ãŸ •‚ÍŸ ÃÙ ŸŒ⁄‹Úá«ëÿÊ ¬ÚÁÄ≈∑§‹

≈®Ÿª ‚¥≈⁄ å‹‚ ÿÊ ¡ÊªÁÃ∑§ ∑§ËÃËëÿÊ ¬ªÃ

‚¥SÕ◊äÿ ¬Á‡ÊÁˇÊÃ ¤ÊÊ‹‹Ê •Ê„.

ÿÊ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§ºÊÃ ©lÙªˇÊòÊ fl ‚◊Í„Ê¥ëÿÊ

ª⁄¡Ê¥ŸÈ‚Ê⁄ ¬Á‡ÊˇÊáÊ Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ,

ÃÊ¥ÁòÊ∑§ ÿÙÇÿÃø ¬∑§À¬ •„flÊ‹ ÃÿÊ⁄ ∑§M§Ÿ

ÁŒ‹ ¡ÊÃÊÃ, ÃÊ¥ÁòÊ∑§ ‚ÑÊ ÁŒ‹Ê ¡ÊÃÙ. ∞∑§

ÁŒfl‚Ê¬Ê‚ÍŸ Ã ∞∑§ ◊Á„ãÿÊ¬ÿZÃø ¬Á‡ÊˇÊáÊ

∑§Êÿ∑§◊ ⁄Ê’Áfl‹ ¡ÊÃÊÃ. ÿÊ◊äÿ „Á⁄ÃªÎ„

√ÿflSÕÊ¬Ÿ, „Á⁄ÃªÎ„Ê¥◊äÿ Sflÿ¥øÁ‹Ã

©¬∑§⁄áÊÊ¥øÊ flÊ¬⁄, ©ÉÊ«KÊfl⁄Ë‹ »È§‹ fl ‡ÊÙÁ÷fl¥Ã

Á¬∑§Ê¥øË ‹Êªfl«, ⁄Ù¬flÊÁ≈U∑§Ê √ÿflSÕÊ¬Ÿ, »§› -

»È§‹, ÷Ê¡Ë¬Ê‹Ê fl ¬áÊŸ √ÿflSÕÊ¬Ÿ ÿÊ

•èÿÊ‚∑˝§◊Ê¥øÊ ‚◊Êfl‡Ê •Ê„. ¬Ë∑§ÁŸ„Êÿ

•èÿÊ‚∑§◊„Ë Á‡Ê∑§Áfl‹ ¡ÊÃÊÃ.

‡ÊÃ∑§:ÿÊ‹Ê ©ìÊ Ã¥òÊôÊÊŸÊø ¬Á‡ÊˇÊáÊ Œ™§Ÿ

¡ÊªÁÃ∑§ ’Ê¡Ê⁄¬Δ◊äÿ àÿÊøË •Ù›π ÁŸ◊ÊáÊ

√„ÊflË, ‡ÊÃË◊äÿ ÃÙ SflÊfl‹¥’Ë √„ÊflÊ, Ÿ√ÿÊ Á¬…Ë‹Ê

◊ÙΔKÊ ¬◊ÊáÊÊfl⁄ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ©¬‹éœ √„ÊflÊ •ÊÁáÊ

»§›’Êª fl »È§‹‡ÊÃË◊äÿ ⁄ÊÖÿÊ‹Ê fl Œ‡ÊÊ‹Ê

¡ÊªÁÃ∑§ ∑§ËÃËø SÕÊŸ Á◊›Êfl ÿÊ‚ÊΔË „ ∑¥§º

∑§Êÿ⁄Ã •Ê„. ∑¥§ºÊøÊ ¬ûÊÊ »§‹ÊlÊŸ ¬Á‡ÊˇÊáÊ

∑¥§º, ‚√„ Ÿ¥. 398-4ÆÆ, ‚Ë•Ê⁄¬Ë∞»§ ∑§Úê¬‚Ô

¡fl›, ¬ÈáÊ-◊È¥’ß ◊„Ê◊Êª, Ã›ªÊfl ŒÊ÷Ê«,

ÃÊ‹È∑§Ê - ◊Êfl›, Á¡À„Ê - ¬ÈáÊ, Á¬Ÿ - 41Æ

5Æ6 ◊„Ê⁄ÊC, ÷Ê⁄Ã •‚Ê •Ê„. »§ÙŸ Ÿ¢. 91-

2114 - 22398Æ, 91 -

9422Æ3Æ775, ≈Á‹. »§ÚÄ‚ 91 -2114 -

226Æ87, fl’‚Êß≈ — www.hteindia.org ß

◊‹ — [email protected] fl·Ê¸ ‡Ê«ª, ¬ÈáÊ

■■ ■■

¬Ê

Œ‡ÊÊÃË‹ ¬Á„U‹ »§‹ÙlÊŸ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§º˝

Ã⁄UáÊ √ÿflSÕÃ ¬Ê⁄UŒ‡Ê¸∑§ÃÊ

•ÊáÊáÿÊ‚ÊΔUË ©Uø‹‹‹ ‚flÊZÃ

◊„ûflÊëÊ‘ ¬Ê™§‹ ê„UáÊ¡ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§

ÁflÃ⁄áÊ ¬˝áÊÊ‹ËëÊ‘ ‚¢ªáÊ∑§Ë∑§⁄UáÊ. ÿÊ◊äÿ‘

•Êê„UË ’ÊÿÙ◊Á≈˛∑§ ¬hÃËŸ‘ •ÛÊœÊãÿÊëÿÊ

ÁflÃ⁄áÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊ‘ ‚¢ªáÊ∑§Ë∑§⁄áÊ ∑§⁄áÊÊ⁄

•Ê„ÙÃ.

‹Ê÷ÊâÊË¸Ÿ‘ œÊãÿ ÉÊ‘ÃÀÿÊŸ¢Ã⁄ àÿÊ’Ê’ÃëÊË

’ÊÿÙ◊Á≈˛∑§ ¬hÃËŸ‘ ŸÊ¥º ÉÊ‘Ã‹Ë ¡Êß¸‹. Ã‚‘ëÊ

¬ÊòÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ ‚¢ªáÊ∑§Ë∑Î§Ã Á‡ÊœÊ¬ÁòÊ∑§Ê

º‘™§Ÿ àÿÊfl⁄ ∑È§≈È¢’ÊÃË‹ ëÊÊ⁄ Ã‘ ¬ÊëÊ √ÿÄÃË¥ëÊ‘

»§Ù≈Ù, àÿÊ¢ëÿÊ ’Ù≈Ê¢ëÊ‘ Δ‚‘, ßàÿÊºË ◊ÊÁ„ÃË

•¢Ã÷Í¸Ã ∑§‹Ë ¡Êß¸‹. ¡‘áÊ‘∑§M§Ÿ

∑È§≈È¢’¬˝◊ÈπÊ‚„ ∑È§≈È¢’ÊÃË‹ √ÿÄÃË¥ŸÊ„Ë œÊãÿ

©¬‹éœ ∑§M§Ÿ º‘ÃÊ ÿ‘ß¸‹. àÿÊ◊È›‘ ‚’¢ÁœÃ

‹Ê÷œÊ⁄∑§ÊëÿÊ Á‡ÊœÊ¬ÁòÊ∑§fl⁄Ë‹ œÊãÿ ’Ùª‚

√ÿÄÃË ©ëÊ‹Í ‡Ê∑§áÊÊ⁄ ŸÊ„ËÃ. ¬Á⁄áÊÊ◊Ë,

œÊãÿÊëÿÊ •¬„Ê⁄Ê‚ •Ê›Ê ’‚‘‹. ÿÊ◊äÿ‘

SflSÃ œÊãÿ ºÈ∑§ÊŸ „‘ Ã„‚Ë‹ ∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊ‚

¡Ù«‹‘ ¡Êß¸‹. Ã‚‘ëÊ Ã„‚Ë‹ ∑§ÊÿÊ¸‹ÿ „‘

Á¡À„Ê ¬È⁄flΔÊ ∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊ‚ fl àÿÊÿÙª‘

◊¢òÊÊ‹ÿÊ‚ ¡Ù«‹‘‹‘ •‚ÀÿÊŸ‘ œÊãÿÊëÊË ©ëÊ‹,

flÊ≈¬ fl Á‡ÊÑ∑§ ÿÊ’Ê’Ã Ãà∑§Ê› ◊ÊÁ„ÃË

©¬‹éœ „Ùß¸‹, Ã‚‘ëÊ ‚◊SÿÊ¢ëÊ‘ ÁŸ⁄Ê∑§⁄áÊ

∑§⁄áÊ‘ ‚Ù¬‘ ¡Êß¸‹.

‚¢ªáÊ∑§Ë∑§⁄áÊ •ÁSÃàflÊÃ •ÊÀÿÊŸ¢Ã⁄

◊„Ê⁄ÊC˛ „‘ •‡ÊÊ ¬˝∑§Ê⁄ëÊ‘ ÷Ê⁄ÃÊÃË‹ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§

ÁflÃ⁄áÊ ¬˝áÊÊ‹Ë ’ÊÿÙ◊Á≈˛ U∑§ ¬hÃËŸ‘

‚¢ªáÊ∑§Ë∑§⁄áÊ ∑§⁄áÊÊ⁄‘ ∞∑§◊‘fl ⁄Êíÿ •‚‘‹.

•ÛÊœÊãÿÊ¢‚Ù’ÃëÊ ∑§⁄ÙÁ‚ŸëÊ‘„UË ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§

ÁflÃ⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘Ã‘. àÿÊfl⁄„Ë ÁŸÿ¢òÊáÊ ⁄Ê„áÊ‘

ª⁄¡‘ëÊ •‚Ã‘. ê„UáÊÍŸ ¡Ë.¬Ë.∞‚. ê„UáÊ¡ø

Ç‹Ù’‹ ¬ÙÁ¡‡Ê®Ÿª Á‚S≈Ë◊ëÊÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄áÊÊ⁄

•Ê„ÙÃ. ‚º⁄ ÿÙ¡ŸÊ ÁflôÊÊŸ fl Ã¢òÊôÊÊŸ

Áfl÷Êª, ÷Ê⁄Ã ‚⁄∑§Ê⁄ fl ¬ÈáÊ‘ ÁfllÊ¬ËΔ ¬˝ÁáÊÃ

‚Êÿã‚ •°« ≈‘ÄŸÊÚ‹ÊÚ¡Ë ¬Ê∑¸§, ¬ÈáÊ‘ ÿÊ¢ëÿÊ

‚„∑§ÊÿÊ¸Ÿ‘ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘Ã •Ê„‘. ÿÊ◊äÿ‘

∑§⁄ÙÁ‚Ÿ flÊ„ÃÍ∑§ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ≈°∑§⁄ëÿÊ

„Ê‹ëÊÊ‹Ëfl⁄ ‹ˇÊ/ ÁŸÿ¢òÊáÊ Δ‘fláÊ‘, «‘¬ÙÃÍŸ

∑§⁄ÙÁ‚Ÿ ÷M§Ÿ ≈°∑§⁄ ÁŸÉÊÊÀÿÊŸ¢Ã⁄

¬È⁄flΔKÊëÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ¡ÊÃ •‚ÃÊŸÊ ≈°∑§⁄ ∑È§Δ‘

¡ÊÃ •Ê„‘, àÿÊ‹Ê ¡⁄ fl‘› ‹ÊªÃ •‚‘‹ Ã⁄

Á∑§ÃË fl‘› ‹Êª‹Ê, ÃÙ ∑È§Δ‘ ÕÊ¢’‹Ê, ∑§‡ÊÊ‚ÊΔË

ÕÊ¢’‹Ê ÿÊëÊ‘ ‚¢¬ÍáÊ¸ ≈˛°∑§Ë¥ª ¡Ë.¬Ë.∞‚.√ºÊ⁄‘

∑§⁄áÿÊ‚ ‚ÈL§flÊÃ ¤ÊÊ‹‘‹Ë •Ê„‘. ÿÊ◊äÿ‘

÷ıªÙÁ‹∑§ Ÿ∑§Ê‡ÊÊ (Geological Mapping) fl

≈°∑§⁄ëÊÊ ◊Êª¸ ÁŸÁ‡ëÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘ß¸‹.

≈°∑§⁄‹Ê ÁŸÁ‡ëÊÃ ∑§M§Ÿ º‘áÿÊÃ •Ê‹‘‹Ê

◊Êª¸ ‚Ù«ÍŸ ≈°∑§⁄ ßÃ⁄ ◊ÊªÊ¸Ÿ‘ ¡ÊáÿÊ‚

ÁŸÉÊÊÀÿÊ’⁄Ù’⁄ àÿÊ’Ê’ÃëÊÊ •‹≈¸ ◊‚‘¡

‚¢’¢ÁœÃ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¢ŸÊ ¬˝Ê# „Ùß¸‹ fl àÿÊ’Ê’Ã

‚¢’¢ÁœÃ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¢ŸÊ Ãà∑§Ê› ∑§Ê⁄flÊß¸ ∑§⁄áÊ‘

‡ÊÄÿ „Ùß¸‹. ÿÊ◊È›‘ ∑§⁄ÙÁ‚ŸëÊÊ ≈°∑§⁄mÊ⁄‘ ∑§‹Ê

¡ÊáÊÊ⁄Ê ∑§Ê›Ê’Ê¡Ê⁄ ⁄ÙπáÊ‘ ‡ÊÄÿ „Ùß¸‹.

ÿÊ√ÿÁÃÁ⁄ÄÃ ≈Ú¢ U∑§⁄U •ÊÚß¸‹ «‘¬ÙÃÍŸ

ÁŸÉÊÃÊ¢ŸÊ •‚‹‘‹Ê ∑§⁄ÙÁ‚ŸëÊÊ ‚ÊΔÊ fl

≈°∑§⁄◊œÍŸ ¬˝àÿ‘∑§ ∑§⁄ÙÁ‚Ÿ Á∑§⁄∑§Ù› •ŸÈôÊ#Ë

œÊ⁄∑§Ê‚ ∑§⁄Ù‚ËŸëÊ‘ flÊ≈¬ ∑§ÀÿÊŸ¢Ã⁄ ∑§◊Ë

„ÙáÊÊ⁄Ê ‚ÊΔÊ ÿÊëÊË ◊ÊÁ„ÃË ‹‘√„‹ ‚¥‚⁄mÊ⁄‘

ÉÊ‘áÿÊëÊË ‚ÈÁflœÊ‚ÈhÊ ©¬‹éœ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„‘.

ÿÊ‚ÊΔUUË ªAÈ¬ ∞‚.∞◊.∞‚. Á‚S≈Ë◊ ‚ÈM§§ ∑§⁄ËÃ

•Ê„ÙÃ. ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄áÊ ¬˝áÊÊ‹Ë•¢Ãª¸Ã

ÁflÃÁ⁄Ã ∑§⁄ÊflÿÊëÊ‘ œÊãÿ ◊ÈÅÿàfl‘ ª„Í, ÃÊ¢ºÍ›,

‚Êπ⁄ ßàÿÊºË œÊãÿ Ã„‚Ë‹ SÃ⁄Êfl⁄Ë‹

ªÙºÊ◊ÊÃÍŸ ÁŸÉÊÃ‘fl‘›Ë fl ‚¢’¢ÁœÃ ªÊflÊÃ •ÕflÊ

¬Ê⁄º‡Ê¸∑§ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÊ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕ‘•¢Ãª¸Ã ¬ÊòÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ ‚fl‹ÃËëÿÊ º⁄ÊÃ •ÛÊœÊãÿ fl

∑§⁄ÙÁ‚Ÿ ÿÊ flSÃÍ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ º‘áÿÊÃ ÿ‘Ã •‚ÃÊÃ. ÿÊ ¡ËflŸÊfl‡ÿ∑§ flSÃÍ¢ëÊÊ ◊ÙΔKÊ

¬˝◊ÊáÊÊÃ ∑§Ê›Ê’Ê¡Ê⁄ „ÙáÊ‘, ¬ÊòÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ œÊãÿ Ÿ Á◊›áÊ‘ ®∑§flÊ ∑§◊Ë ¬˝◊ÊáÊÊÃ

Á◊›áÊ‘, ÷ACÊëÊÊ⁄ „ÙáÊ‘ •‡ÊÊ Ã∑˝§Ê⁄Ë ¬˝Ê# „ÙÃÊÃ. ÿÊ ‚fl¸ ’Ê’Ë¥ŸÊ •Ê›Ê ÉÊÊ‹áÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘

fl ÿÊ ‚fl¸ ‚fl‹ÃËëÿÊ ÿÙ¡ŸÊ¢ëÊÊ ‹Ê÷ π:ÿÊπÈ:ÿÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZ¬ÿZÃ ¬Ù„ÙëÊÁfláÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘

⁄ÊíÿÊëÊ‘ •ÛÊ fl ŸÊª⁄Ë ¬È⁄flΔÊ ◊¢òÊË •ÁŸ‹ º‘‡Ê◊Èπ ÿÊ¢ŸË ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕ‘Ã ¬Ê⁄º‡Ê¸∑§ÃÊ

•ÊáÊáÿÊëÊ‘ Δ⁄Áfl‹‘ •Ê„‘ •ÊÁáÊ àÿÊ‚ÊΔË ∑§Ê„Ë ◊„àfl¬ÍáÊ¸ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊëÊ‘ ÁŸÁ‡ëÊÃ

∑§‹‘ •Ê„‘. ÿÊ‚¢Œ÷Ê¸Ã àÿÊ¢ŸË √ÿÄÃ ∑§‹‹ ◊ŸÊªÃ...

20 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

Áfl

ºÈ∑§ÊŸºÊ⁄Ê∑§«‘ ¬Ù„ÊëÊÃ‘fl‘›Ë ∞‚.∞◊.∞‚.√ºÊ⁄‘

ªÊflÊÃË‹ ºˇÊÃÊ ‚Á◊ÃË ‚ºSÿÊ¢‚„ 25-30

¬˝ÁÃÁcΔUÃ √ÿÄÃË¥ŸÊ ‚ÍëÊŸÊ ŒáÿÊÃ ÿÃË‹. ÿÊÃ

ªÊflÊÃË‹ SflSÃ œÊãÿ ºÈ∑§ÊŸºÊ⁄Ê∑§«‘

∑§ÙáÊ∑§ÙáÊàÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊ‘ Á∑§ÃË ®Äfl≈‹ ª„Í,

ÃÊ¢ºÍ›, ‚Êπ⁄ ÁflÃ⁄áÊÊ‚ÊΔË ◊¢¡Í⁄ ∑§⁄áÿ¢ÊÃ

•Ê‹‘ •Ê„‘ fl ÁflÃ⁄áÊÊ‚ÊΔË ªÊflÊ◊äÿ‘ ¬Ù„ÙëÊáÊÊ⁄

•Ê„‘ ÿÊëÊÊ Ã¬‡ÊË‹ •‚‘‹. àÿÊ◊È›‘ ªÊflÊÃË‹

‹Ê÷ÊÕË¸ àÿÊ¢ëÿÊ ªÊflÊ‚ÊΔË ¬˝Ê# œÊãÿÊëÊ‘

ÁflÃ⁄áÊÊfl⁄ º‘π⁄‘π Δ‘flÍ ‡Ê∑§ÃË‹ •ÊÁáÊ

ºÈ∑§ÊŸºÊ⁄Ê¢fl⁄ ∞∑§ ¬˝∑§Ê⁄ëÊÊ flëÊ∑§ ⁄Ê„Í ‡Ê∑§ÃÙ.

àÿÊ◊È›‘ ◊Ê‹ •Ê‹Ê fl ‚¢¬‹Ê „Ë Ã∑˝§Ê⁄

ºÈ∑§ÊŸºÊ⁄ ∑§M§ ‡Ê∑§áÊÊ⁄ ŸÊ„Ë fl ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ

◊Ê‹ Á◊›Í ‡Ê∑§‹.

ÉÊ⁄U¬Êø œÊãÿ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊË ‚ÈL§flÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹Ë •‚ÍŸ ∑§Ê„Ë Á¡ÀsÊÃ „Ë ÿÙ¡ŸÊ

∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ‚ÈäºÊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„‘. ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§

ÁflÃ⁄áÊ ¬˝áÊÊ‹Ë •¢Ãª¸Ã œÊãÿÊëÊÊ ∑§Ê›Ê’Ê¡Ê⁄

⁄ÙπáÿÊëÿÊºÎCËŸ‘ Ã‚‘ëÊ ¬ÊòÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ

•ÛÊœÊãÿ •ëÊÍ∑§ Á◊›áÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘

√ºÊ⁄¬ÙëÊ ÃÕÊ ÉÊ⁄¬ÙëÊ œÊãÿ ÿÙ¡ŸÊ ‚¢¬ÍáÊ¸

⁄ÊíÿÊÃ ⁄Ê’ÁfláÿÊëÊ‘ ¬˝SÃÊÁflÃ ∑§‹‘. ◊„Ê⁄ÊC˛

ÁºŸË ê„UáÊ¡‘ 1 ◊‘, 2010 ⁄Ù¡Ë ⁄ÊíÿÊÃË‹

¬ÈáÊ‘ Á¡ÀsÊëÿÊ 50 Ã⁄ ŸÊÁ‡Ê∑§ Á¡ÀsÊëÿÊ

314 ªÊflÊ¢Ã „Ë ÿÙ¡ŸÊ ‚ÈM§§ ∑§‹Ë •Ê„‘. ÿÊ

ÿÙ¡Ÿ‘ •¢Ãª¸Ã íÿÊ ªÊflÊ¢◊œË‹ ∞∑Í§áÊ

∑§Ê«¸œÊ⁄∑§Ê¢¬Ò∑§Ë Á∑§◊ÊŸ 60 ≈Ä∑§

∑§Ê«¸œÊ⁄∑§Ê¢ŸË Á‡ÊœÊflSÃÍ¢ëÊË ¬È…Ë‹ ÃËŸ

◊Á„ãÿÊ¢ëÊË ⁄Ä∑§◊ •ÊªÊ™§ ÷⁄‹Ë •‚‘‹ •‡ÊÊ

ªÊflÊ¢◊äÿ‘ „Ë ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘Ã‘. ÿÊ◊äÿ‘

¬ÊòÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ œÊãÿÊëÊ‘ flÊ≈¬ ªÊflÊëÿÊ

ëÊÊfl«Ëfl⁄ ª˝Ê◊ºˇÊÃÊ ‚Á◊ÃË ‚ºSÿ fl

ªÊfl∑§:ÿÊ¢‚◊ˇÊ 3 ◊Á„ãÿÊ¢ëÊ‘ œÊãÿ ∞∑§ÊëÊ fl‘›Ë

flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘Ã‘.

ÿÊÃ ◊„ûflÊëÊ‘ ê„UáÊ¡‘ „‘ flÊ≈¬ ªÊflÊ¢ÃË‹ ‚fl¸

¡ŸÃ‘‚◊ˇÊ „ÙÃ •‚ÀÿÊŸ‘ ¡⁄ àÿÊ ªÊflÊ¢◊œË‹

∑§Ê„Ë œŸÊ…K √ÿÄÃË ®∑§flÊ •¬ÊòÊ √ÿÄÃË¥ëÊË

ŸÊfl‘ ëÊÈ∑§ËŸ‘ •ÕflÊ ¡ÊáÊËfl¬Ífl¸∑§ ’Ë.¬Ë.∞‹.

ÿÊºË◊äÿ‘ ‚◊ÊÁflC ¤ÊÊ‹Ë •‚ÀÿÊ‚ fl àÿÊ¢ŸÊ

’Ë.¬Ë.∞‹. Á‡ÊœÊ¬ÁòÊ∑§Ê ÁflÃÁ⁄UÃ ∑§⁄áÿ¢ÊÃ

•Ê‹Ë •‚ÀÿÊ‚ •‡ÊÊ √ÿÄÃË ªÊfl∑§:ÿÊ¢‚◊ˇÊ

•¢àÿÙºÿ •ÕflÊ ’Ë.¬Ë.∞‹. ÿÙ¡Ÿ‘ëÊ‘ œÊãÿ

ÉÊ‘áÿÊ‚ ‚¢∑§ÙëÊ ∑§⁄ÃË‹ fl àÿÊ◊È›‘ π:ÿÊπÈ:ÿÊ

’Ë.¬Ë.∞‹. ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ àÿÊ¢ëÿÊ „Ä∑§ÊëÊ‘ œÊãÿ

©¬‹éœ „Ùß¸‹.

◊¢òÊÊ‹ÿÊÃ ⁄ÊíÿÊÃË‹ ‚fl¸ Á¡À„Ê ¬È⁄flΔÊ

•Áœ∑§Ê⁄Ë fl ©¬•ÊÿÈÄÃÊ¢ëÿÊ ‚¢ÿÈÄÃ ’ÒΔ∑§ËÃ

ÿÊ ÿÙ¡ŸëÊÊ •Ê…ÊflÊ ÉÊ‘Ã‹Ê •‚ÃÊ ÿÊÃ ¬ÈáÊ‘ fl

ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿ‘ÕË‹ ¬˝ÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¢ŸË ÿÙ¡Ÿ‘‹Ê

¬˝ÁÃ‚Êº •àÿ¢Ã ëÊÊ¢ª‹Ê •‚ÀÿÊëÊ‘ ‚Ê¢ÁªÃ‹‘.

àÿÊÃË‹ •«Ë•«ëÊáÊË¥fl⁄ ’ÒΔ∑§ËÃ ëÊëÊÊ¸ ∑§‹Ë.

àÿÊŸÈ‚Ê⁄ ⁄ÊíÿÊÃË‹ ¬˝àÿ‘∑§ Á¡ÀsÊÃ Á∑§◊ÊŸ

25 ªÊflÊÃ „Ë ÿÙ¡ŸÊ ÃÊÃ«ËŸ‘ ⁄Ê’ÁfláÿÊëÊ‘

•Êº‘‡Ê Áº‹‘. àÿÊŸÈ‚Ê⁄ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄áÊ

√ÿflSÕ‘•¢Ãª¸Ã ∑§⁄ÙÁ‚Ÿ flÊ„ÃÍ∑§ ∑§⁄áÊÊ⁄‘ ≈˛∑§,

≈°∑§⁄ ‚Ê◊Êãÿ ¡ŸÃ‘‹Ê ‚ÈhÊ •Ù›πÃÊ

ÿ‘áÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘ àÿÊ¢ŸÊ ÁflÁ‡ÊC ⁄¢ª Ã‚‘ëÊ

•ÛÊœÊãÿ flÊ„ÃÈ∑§Ë‚ÊΔË ∞»§‚Ë•ÊÿëÊ‘ ªÙºÊ◊ Ã‘

ÃÊ‹È∑§ÊSÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ⁄Êíÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÊ‘ ªÙºÊ◊ •‡ÊË

flÊ„ÃÍ∑§ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ≈˛∑§, ≈°∑§⁄ŸÊ fl‘ª›Ê ⁄¢ª fl

ÃÊ‹È∑§ÊSÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ªÙºÊ◊ Ã‘ ⁄ÊSÃ÷Êfl

ºÈ∑§ÊŸÊ¬ÿZÃ flÊ„ÃÍ∑§ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ≈˛∑§, ≈°∑§⁄

ÿÊ¢ŸÊ fl‘ª›Ê ⁄¢ª º‘áÿÊëÊ‘ ¬˝SÃÊÁflÃ •Ê„‘.

◊Ê‹flÊ„ÃÍ∑§ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ≈˛∑§, ≈°∑§⁄ŸÊ ¡⁄

ÁflÁ‡ÊC ⁄¢ª Áº‹Ê Ã⁄ ∑§Ê›Ê ’Ê¡Ê⁄ ∑§⁄áÿÊëÿÊ

ºÎCËŸ‘ ‚’¢ÁœÃ ≈˛∑§, ≈°∑§⁄ •flÒœ ◊ÊªÊ¸Ÿ‘

¡ÊÃÊ¢ŸÊ •Ê…›ÍŸ •ÊÀÿÊ‚ ‚Ê◊Êãÿ ¡ŸÃÊ ‚ÈhÊ

‚’¢ÁœÃ •Áœ∑§Ê:ÿÊ∑§«‘ Ãà∑§Ê› Ã∑˝§Ê⁄ ∑§M§

‡Ê∑§‹ fl •‡ÊÊ ¬˝∑§Ê⁄‘ ∑§⁄UÊÁ‚Ÿ fl •ÛÊœÊãÿÊëÊÊ

∑§Ê›Ê’Ê¡Ê⁄ ⁄ÙπáÿÊ‚ ◊ºÃ „Ùß¸‹.

àÿÊø’⁄UÊ’⁄U œÊãÿflÊÁ„UŸË „Ë ∞∑§ ◊„ûflÊëÊË

¬˝SÃÊÁflÃ ÿÙ¡ŸÊ •Ê„‘. ÃÈê„UË ¬ÊÁ„‹ •‚‘‹

∑§Ë, ⁄‘Àfl‘ •ÕflÊ Ãà‚◊ ‚¢SÕÊ¢∑§«ÍŸ íÿÊ¬˝∑§Ê⁄‘

ºÍ⁄äflŸËflM§Ÿ ∞∑§Ê ÁflÁ‡ÊC ∑˝§◊Ê¢∑§Êfl⁄ àÿÊ¢ëÿÊ

∑§Êÿ¸⁄Ã ¬˝áÊÊ‹Ë’Ê’Ã ◊ÊÁ„ÃË Áº‹Ë ¡ÊÃ‘ àÿÊëÊ

œÃË¸fl⁄ ∞∑§Ê ÁflÁ‡ÊC ∑˝§◊Ê¢∑§Êfl⁄ ºÍ⁄äflŸË

∑§ÀÿÊ‚ fl àÿÊfl⁄ SflSÃ œÊãÿ ºÈ∑§ÊŸÊëÊÊ ∑§Ù«

Ÿ¢’⁄ ßàÿÊºË ◊ÊÁ„ÃË •¢∑§ËÃ ∑§ÀÿÊ‚ ‚º⁄

ºÈ∑§ÊŸÊ‚ àÿÊ ◊Á„ãÿÊ◊äÿ‘ ÿÙ¡ŸÊÁŸ„Êÿ

•ÛÊœÊãÿ fl ⁄ÊÚ∑§‹ëÊÊ Á∑§ÃË ∑§Ù≈Ê ©¬‹éœ

∑§M§Ÿ º‘áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘ ÿÊ’Ê’Ã •lÿÊflÃ

◊ÊÁ„ÃË ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ º‘áÿÊëÊ‘ ¬˝SÃÊÁflÃ •Ê„‘.

‚º⁄ œÊãÿflÊÁ„ŸË ¬˝áÊÊ‹Ë◊È›‘ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ

∑§ÙáÊàÿÊ ºÈ∑§ÊŸÊÃ Á∑§ÃË œÊãÿ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ

º‘áÿÊÃ •Ê‹‘ ÿÊ’Ê’Ã ∑§√„Ê„Ë ◊ÊÁ„ÃË ©¬‹éœ

„ÙáÊÊ⁄ •Ê„‘. ÿÊ¬Ò∑§Ë ∑§Ê„Ë ÿÙ¡ŸÊ ∑§Ê„Ë

Á¡ÀsÔÊ◊äÿ‘ ¬˝àÿˇÊÊÃ ∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ‚ÈhÊ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹‘ÀÿÊ •Ê„‘Ã Ã⁄ ∑§Ê„Ë ÿÙ¡ŸÊ ¬˝ÊÿÙÁª∑§

ÃûflÊfl⁄ ‚ÈM§§ •Ê„‘Ã. ÿÊ ‚fl¸ ÿÙ¡ŸÊ

⁄ÊíÿÊ◊äÿ‘ ∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ ∑§⁄áÿ¢ÊÃ ÿ‘ÃË‹ •ÊÁáÊ

àÿÊŸ¢Ã⁄ ∞∑§ ¬Ê⁄º‡Ê¸∑§ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ÁflÃ⁄áÊ

¬˝áÊÊ‹Ë ¬„ÊflÿÊ‚ Á◊›‘‹ fl π:ÿÊ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ

àÿÊëÊÊ »§ÊÿºÊ „Ùß¸‹.

(‡ÊéŒÊ¢∑§Ÿ — ⁄Ê¡Í ¬Ê≈Ùº∑§⁄)

■ ■

21❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

22 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

Öÿ ÉÊ≈ŸëÿÊ ©gÁ‡Ê∑§Ã ‚Ê◊ÊÁ¡∑§,

•ÊÌÕ∑§ fl ⁄Ê¡ŸÒÁÃ∑§ ãÿÊÿÊ’⁄Ù’⁄ Œ¡Ê¸

fl ‚¥œËøË ‚◊ÊŸÃÊ ÿÊ Œ‡ÊÊÃË‹ ¬˝àÿ∑§

ŸÊªÁ⁄∑§Ê‹Ê ’„Ê‹ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. ⁄ÊÖÿ

ÉÊ≈ŸëÿÊ •ŸÈë¿Œ 15ŸÈ‚Ê⁄ œ◊¸, fl¥‡Ê, ¡ÊÃ,

®‹ª ®∑§flÊ ¡ã◊SÕÊŸ ÿÊ ∑§Ê⁄áÊÊflM§Ÿ ÷Œ÷Êfl

∑§⁄áÿÊ‚ ◊ŸÊß¸ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„.

©gÁ‡Ê∑§ÃË‹ „ Ãûfl ¬˝àÿˇÊ ‚Ê∑§Ê⁄

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ ‚fl¸ÃÙ¬⁄Ë ¬˝ÿàŸ ∑§⁄ËÃ

•Ê„.

•ÊÁŒflÊ‚Ë ’Ê¥œfl •Ê¡„Ë «Ê¥ª⁄Œ:ÿÊÃË‹

•ÁÃŒÈª¸◊ ÷ÊªÊÃ flÊSÃ√ÿ ∑§⁄ÃÊÃ. ¡ªáÿÊ‚ÊΔË

àÿÊ¥ŸÊ πÍ¬ ‚¥ÉÊ·¸ ∑§⁄ÊflÊ ‹ÊªÃÙ.

‚ÊœŸ‚Ê◊ª˝ËëÿÊ •÷ÊflÊ◊È› àÿÊ¥ëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊÃ

•Ÿ∑§ •«Õ› ÁŸ◊Ê¸áÊ „ÙÃÊÃ. „Ë ’Ê’ ‹ˇÊÊÃ

ÉÊ™§Ÿ ÿÊ •ÊÁŒflÊ‚Ë ’Ê¥œflÊ¥ëÿÊ ¡ËflŸÊÃ SÕÒÿ¸

ÁŸ◊Ê¸áÊ √„Êfl, àÿÊ¥ŸÊ SflÊÁ÷◊ÊŸÊŸ ¡ªÃÊ ÿÊfl fl

SflÃ—øË ¬˝ªÃË ‚Êäÿ ∑§⁄ÃÊ ÿÊflË ÿÊ „ÃÍŸ ∑¥§º˝

‚⁄∑§Ê⁄mÊ⁄Ê •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡◊ÊÃË fl ßÃ⁄

¬Ê⁄¥¬Á⁄∑§ flŸ ÁŸflÊ‚Ë (flŸ „Ä∑§Ê¥øË ◊ÊãÿÃÊ)

•ÁœÁŸÿ◊ 2ÆÆ6 ¬ÊÁ⁄Ã ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê.

◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚Ÿ „ •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡ÊÃË fl

•ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡Ÿ¡ÊÃËëÿÊ ‚flÊZªËáÊ Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔË

¤Ê≈áÊÊ⁄ Œ‡ÊÊÃË‹ •ª˝ªáÿ ⁄ÊÖÿ •Ê„. Ã‚ø

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ãÿÊÿÊëÿÊ ÃûflÊfl⁄ •ÊœÊÁ⁄Ã

•Õ¸‚¥∑§À¬ ‚ÊŒ⁄ ∑§⁄áÊÊ⁄ Œ‡ÊÊÃË‹ ¬Á„U‹

⁄ÊÖÿ •Ê„. •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ëÿÊ ¡ËflŸÊÃ •Ê◊Í‹Êª˝

’Œ‹ ÉÊ«ÁfláÿÊøË ÃÊ∑§Œ •‚‹ÀÿÊ ÿÊ

•ÁœÁŸÿ◊ÊøË •¥◊‹’¡ÊfláÊË ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ 1

¡ÊŸflÊ⁄Ë 2ÆÆ8¬Ê‚ÍŸ ‚ÈM§ ∑§‹Ë. ÿÊ

∑§ÊÿlÊëÿÊ ¬˝÷ÊflË •¥◊‹’¡ÊfláÊË◊È› flŸÊø

‚¥flœ¸Ÿ fl •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸÊ ¡◊ËŸ ◊Ê‹∑§ „ÙáÿÊøÊ

◊Êª¸ ◊Ù∑§›Ê ¤ÊÊ‹Ê •Ê„.

◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ∞∑Í§áÊ 47 •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡◊ÊÃË

•Ê…›ÃÊÃ. ÿÊ¬Ò∑§Ë Á÷Ñ, ªÊ¥«, ¬Êfl⁄Ê, flÊ⁄‹Ë

ÿÊ ¬˝◊Èπ ¡◊ÊÃË •Ê„Ã. Ã⁄ ∑§Ù‹Ê◊

(ÿflÃ◊Ê›), ∑§ÊÃ∑§⁄Ë (ΔÊáÊ fl ⁄Êÿª«) •ÊÁáÊ

◊ÊÁ«ÿÊ ªÊ¥« (ª«Áø⁄Ù‹Ë) ÿÊ ÃËŸ •ÊÁŒ◊

¡◊ÊÃË •Ê„Ã. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ 35 Á¡ÀsÊ¢¬Ò∑§Ë

œÈ›, Ÿ¥ŒÈ⁄’Ê⁄, ¡›ªÊfl, ŸÊÁ‡Ê∑§, ŸÊ¥Œ«,

ª«Áø⁄Ù‹Ë, ø¥º˝¬Í⁄, ÷¥«Ê⁄Ê, ªÊ¥ÁŒÿÊ, ŸÊª¬Í⁄,

•◊⁄ÊflÃË •ÊÁáÊ ÿflÃ◊Ê› Á¡ÀsÊÃ ÿÊ

¡◊ÊÃË¥øË fl‚ÃË ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ •Ê…›Ã. àÿÊ¥øË

÷Ê·Ê, øÊ‹Ë⁄ËUÃË flªflª˚ÿÊ •Ê„Ã. ⁄ÊÖÿ

‡ÊÊ‚Ÿ ÿÊ •ÊÁŒflÊ‚Ë ’Ê¥œflÊ¥ëÿÊ Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔË

⁄ÊÖÿÊëÿÊ ∞∑Í§áÊ ’¡≈ëÿÊ 9 ≈Ä∑§ ⁄Ä∑§◊

πø¸ ∑§⁄Ã.

flŸ „Ä∑§ ∑§ÊÿŒÊ „Ê •ÊÁŒflÊ‚Ë ‚◊Ê¡Ê‹Ê

Ÿfl‚¥¡ËflŸË ŒáÊÊ⁄Ê •àÿ¥Ã ◊„ûflÊøÊ ∑§ÊÿŒÊ

ê„UáÊÊflÊ ‹Êª‹. •ÊÁŒflÊ‚Ë ‚◊Ê¡ fl·Ê¸ŸÈfl·¸

¡¥ª‹ÊÃ ‡ÊÃË ∑§⁄ÃÙ; ¬⁄¥ÃÈ, „Ë ‡ÊÃË àÿÊ¥ëÿÊ

◊Ê‹∑§ËøË Ÿ√„ÃË. flŸ Áfl÷Êª ÿÊ ¡Á◊ŸËfl⁄

•Ê¬‹Ê „Ä∑§ ‚Ê¥ªÃ •‚. ¬Á⁄áÊÊ◊Ë, àÿÊ¥ŸÊ Œ¥«

ΔÙΔÊfláÿÊÃ ÿÃ •‚. ‡ÊÃË •‚ÍŸ„Ë

Ÿ‚ÀÿÊ‚Ê⁄πË; ¬⁄¥ÃÈ, flŸ ¡Á◊ŸË’Ê’Ã

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ÉÊÃ‹ÀÿÊ ÿÊ œÊ«‚Ë ÁŸáÊ¸ÿÊ◊È› „

¬˝≥Ÿ ◊ÊªË¸ ‹Êª‹.

©¬¡ËÁfl∑§ø ¬È⁄‚ ‚ÊœŸ Ÿ‚ÀÿÊ◊È›

•ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÿÊ ‡ÊÙœÊÃ ÷≈∑¢§ÃË

∑§⁄ÊflË ‹Êª. flŸ„Ä∑§ ∑§ÊÿlÊ◊È› ÿÊ •ÊÁŒflÊ‚Ë

’Ê¥œflÊ¥ŸÊ flŸ ¡Á◊ŸËø ◊Ê‹∑§Ë ¬^ Á◊›Ê‹.

àÿÊ¥ëÿÊ ¡ËflŸÊÃË‹ ÷≈∑¢§ÃË‹Ê ¬ÍáÊ¸Áfl⁄Ê◊

Á◊›Ê‹Ê •Ê„. àÿÊ¥ëÿÊ ¡ËflŸÊ‹Ê SÕÒÿÊ¸’⁄Ù’⁄ø

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ¬˝ÁÃDÊ„Ë ‹Ê÷‹Ë •Ê„.

3Æ ¡ÍŸ 2Æ1Æ •π⁄ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ 5Æ

„¡Ê⁄ 521 •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸÊ 1 ‹Êπ 21 „¡Ê⁄

44Æ ∞∑§⁄ ¡◊ËŸ (flŸˇÊòÊ) ¬^KÊø flÊ≈¬

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ‚flÊ¸Áœ∑§ 61 „¡Ê⁄ 29

∞∑§⁄ ¡◊ËŸ ª«Áø⁄Ù‹Ë Á¡ÀsÔÊÃ ÁflÃÁ⁄UÃ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. ªÊ¥ÁŒÿÊ fl ø¥º˝¬Í⁄

Á¡ÀsÔÊÃ •ŸÈ∑˝§◊ 6 „¡Ê⁄ 537 fl 1 „¡Ê⁄

522 ∞∑§⁄ ¬^ ŒáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã.

•ÊÁŒflÊ‚Ë „Ê ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ¡¥ª‹ÊÃ ⁄Ê„áÊÊ⁄Ê

‚◊Í„ •Ê„. •ÊÃÊ àÿÊ¥ëÿÊ ŸÊflÊŸ ‡ÊÃË ¤ÊÊÀÿÊ◊È›

Ã ‡ÊÃËø ∑§ÊÿŒ‡ÊË⁄ ◊Ê‹∑§ ¤ÊÊ‹ •Ê„Ã.

Á‡ÊflÊÿ ‡ÊÊ‚ŸÊÃ»¸ ÁŸÿÁ◊Ã¬áÊ Á◊›áÊÊ⁄ ¬Ë∑§

∑§¡¸ fl •ãÿ ‚fl‹ÃË Á◊›áÿÊ‚ Ã ¬ÊòÊ Δ⁄‹

•Ê„Ã.

•ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸË »È§‹Áfl‹Ë ‡ÊÃË•ÊÁŒflÊ‚Ë ’Ê¢œflÊ¢ëÿÊ ¡ËflŸÊÃ SÕÒÿ¸

ÁŸ◊Ê¸áÊ √„UÊfl, àÿÊ¢ŸÊ SflÊÁ÷◊ÊŸÊŸ ¡ªÃÊ

ÿÊfl, ÿÊ‚ÊΔUË ∑¥§º˝ ‚⁄U∑§Ê⁄UŸ •ŸÈ‚ÍÁøÃ

¡◊ÊÃË fl ßÃ⁄U ¬Ê⁄¢U¬Á⁄U∑§ flŸ ÁŸflÊ‚Ë

(flŸ „UÄ∑§Ê¢øË ◊ÊãÿÃÊ) ∑§ÊÿŒÊ ∑§‹Ê.

◊„UÊ⁄UÊc≈˛UÊÃ„UË ÿÊ ∑§ÊÿlÊëÿÊ ¬˝÷ÊflË

•¢◊‹’¡ÊfláÊË◊È›U flŸÊø ‚¢flœ¸Ÿ fl

•ÊÁŒflÊ‚Ë¥ŸÊ ¡◊ËŸ ◊Ê‹∑§ „UÊáÿÊøÊ ◊Êª¸

◊Ê∑§›UÊ ¤ÊÊ‹Ê •Ê„U. ÿÊ ∑§ÊÿlÊøË „UË

ÿ‡Ê∑§ÕÊ...

Á÷. ◊. ∑§ı‚‹, ŸÊª¬Í⁄

⁄UÊ

23❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

«Ù˚ÿÊ¢Ã •ÊŸ¥ŒÊüÊÍ Ã⁄›‹ - Œfl∑§Ë ∑§Ù⁄Ê◊

ªÊ¥ÁŒÿÊ Á¡ÀsÊëÿÊ Œfl⁄Ë ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹

‚Ê‹ß¸ëÿÊ üÊË◊ÃË Œfl∑§Ë ‡ÿÊ◊‹Ê‹ ∑§Ù⁄Ê◊

ê„UáÊÊÀÿÊ, ““¡¥ª‹ÊÃË‹ ‹Ê∑Í§«»§Ê≈Ê •ÊáÊÍŸ

Áfl∑§áÊ ÿÊfl⁄ •Ê◊øË ªÈ¡⁄ÊáÊ •‚ÊÿøË.

àÿÊŸ¥Ã⁄ ¡¥ª‹ÊëÿÊ ¬ÊÿâÿÊ‡ÊË •‚‹‹Ë ¡◊ËŸ

‡ÊÃË‚ÊΔË flÁ„ÃËÃ •ÊáÊ‹Ë. œÊŸÊø ¬Ë∑§ ÉÊÃ

„ÙÃÙ. flŸ ¡◊ËŸ •‚ÀÿÊ◊È› ‡ÊÃË •Ê◊ëÿÊ

ŸÊflÊfl⁄ Ÿ√„ÃË. ¬⁄‹ Ã⁄Ë •Ê¬ÀÿÊ ÉÊ⁄ÊÃ ¬Ë∑§

ÿß¸‹ ∑§Ê? ÿÊøË πÊòÊË Ÿ√„ÃË. ¬áÊ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

◊Ê‹∑§Ë „Ä∑§ ŒáÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ ÉÊÃ‹Ê.

‚ÈL§flÊÃË‹Ê •Ê◊øÊ ÁflEÊ‚ø ’‚Ã Ÿ√„ÃÊ;

¬⁄¥ÃÈ, π⁄Ùπ⁄ø •Ê◊ëÿÊ ŸÊflÊø ¬^ •Ê◊ëÿÊ

„ÊÃÊÃ Á◊›Ê‹. 25 fl·ÊZëÿÊ ∑§CÊ‹Ê »§›

Á◊›Ê‹.””

÷¥«Ê⁄Ê Á¡ÀsÊÃË‹ ≈∑§¬Ê⁄ (©‚⁄Ê ªÊ¥ŒË)

ÿÕË‹ Ÿ⁄‡Ê ∑§ÊM§ ≈∑§Ê◊ ªÊ¥« ÿÊ •ÊÁŒflÊ‚Ë

¡◊ÊÃËø. Ã ê„UáÊÊ‹, ““flÁ«‹Ê¥ŸË 197Æ ¬Ê‚ÍŸ

¬Ê™§áÊ ∞∑§⁄ •‚‹ÀÿÊ ÿÊ ¡Á◊ŸËÃ ÉÊÊ◊

ªÊ›Êÿ‹Ê ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë. ◊Ë fl ◊ÙΔÊ ÷Ê™§

◊ŸÙ„⁄Ÿ „ÊÃ÷Ê⁄ ‹Êfl‹Ê. flÁ«U‹Ê¥ëÿÊ ÁŸœŸÊŸ

÷ÊflÊ◊äÿ Á„S‚ flÊ≈áÿÊ ¤ÊÊÀÿÊ. ¬àŸË, ŒÙŸ

◊È‹Ë fl ∞∑§Ê ◊È‹ÊëÿÊ ¬Ê‹Ÿ¬Ù·áÊÊøË ¡’Ê’ŒÊ⁄Ë

•Ê‹Ë. flŸ◊¡È⁄Ë, ‡ÊÃ◊¡È⁄Ë •ÊÁáÊ ÿÊ ¬Ê™§áÊ

∞∑§⁄ ¡Á◊ŸËÃ ◊„ŸÃ ∑§M§Ÿ ∑È§≈È¥’ÊøÊ øÁ⁄ÃÊÕ¸

øÊ‹Áfl‹Ê ¡Êß¸. ◊ÊòÊ ¡◊ËŸ •Ê¬ÀÿÊ „Ä∑§ÊøË

®∑§flÊ àÿÊ ¡Á◊ŸË’Ê’Ã ∑§ÊªŒ¬òÙ Ÿ‚ÀÿÊ◊È›

ßÃÄÿÊ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ÿÊ ¡Á◊ŸËÃ •Ê¬áÊ

∑§Ê’Ê«∑§C ∑§M§Ÿ‚ÈhÊ ÃË •Ê¬ÀÿÊ ŸÊflÊfl⁄

Ÿ‚ÀÿÊøË π¥Ã flÊ≈ÊÿøË. ÖÿÊ ¡Á◊ŸËÃ

flÁ«‹Ê¥¬Ê‚ÍŸ •Ê¡fl⁄ ◊„ŸÃ ÉÊÃ‹Ë ÃË ¡◊ËŸ

◊Ê¤ÿÊ ŸÊflÊfl⁄ ‚⁄∑§Ê⁄ ∑§M§Ÿ Œß¸‹ ÿÊfl⁄

◊Ê¤ÊÊ ˇÊáÊ÷⁄ ÁflEÊ‚ø ’‚‹Ê ŸÊ„Ë. ◊ÊªË‹

•Ÿ∑§ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ¬Ê⁄¥¬Á⁄∑§ ¬hÃËŸ ÷ÊÃ,

„⁄÷⁄Ê, ª„Í •ÊŒË Á¬∑§ ÉÊÃ •Ê„ÙÃ. •ÊÃÊ ÿÊ

¡Á◊ŸËøÊ ◊Ê‹∑§Ë „Ä∑§ Á◊›ÊÀÿÊøÊ •ÊŸ¥Œ

∑§Ê„Ë flª›Êø.”” •ÊÁŒflÊ‚Ë Áfl∑§Ê‚ Áfl÷ÊªÊëÿÊ

ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ¥øÊ ‹Ê÷ ÉÊ™§Ÿ „Ë ¡◊ËŸ •ÊÃÊ

©ûÊ◊ ¬hÃËŸ ∑§‚áÿÊøÊ ÁfløÊ⁄ Ÿ⁄‡ÊŸ ’Ù‹ÍŸ

ŒÊπÁfl‹Ê. ‚⁄∑§Ê⁄ •ÊÁŒflÊ‚Ë¥ëÿÊ ∑§ÀÿÊáÊÊ‚ÊΔË

¡ÊªM§∑§ •‚ÀÿÊø ÁŒ‹ÀÿÊ flŸ „Ä∑§ÊøÊ

¡Á◊ŸËëÿÊ ¬^KÊflM§Ÿ Á‚h ∑§‹ •Ê„. π:ÿÊ

•ÕÊ¸Ÿ ‚⁄∑§Ê⁄ëÿÊ ∑Î§¬◊È› ¡Á◊ŸËøÊ ◊Ê‹∑§

¤ÊÊÀÿÊøÊ •ÊŸ¥Œ Ÿ⁄‡ÊëÿÊ ø„:ÿÊfl⁄ ÁŒ‚Ã

„ÙÃÊ.

‡ÊÊ‚ŸÊø •Ê÷Ê⁄ ◊ÊŸÊfl Ãfl… ∑§◊Ë

•‚ÀÿÊøË ÷ÊflŸÊ Œfl⁄Êfl fl⁄Δ ÿÊ¥ŸË √ÿQ§

∑§‹Ë. 1975 ¬Ê‚ÍŸ Æ.6Æ „Ä≈⁄ ¡Á◊ŸËÃ

∑§Ê’Ê«∑§C ∑§⁄ËÃ •‚ÀÿÊø ‚Ê¥ÁªÃ‹. ““¬ÍflË¸

flÁ«‹Ê¥‚Ù’Ã ◊Ë ◊„ŸÃ ∑§⁄ÊÿøÙ. •ÊÃÊ ◊Ê¤ÊË

ŒÙŸ ◊È‹ „Ë ¡◊ËŸ ∑§‚áÿÊ‚ ◊ŒÃ ∑§⁄ÃÊÃ.

¡Á◊ŸËøÊ ◊Ê‹∑§Ë „Ä∑§ Á◊›ÊÀÿÊŸ •ÊÃÊ

¡ËflŸÊÃ SÕÒÿ¸ ÿáÿÊ‚ ◊ŒÃ „Ùß¸‹. ÷ÁflcÿÊÃ

ÿÊ ‡ÊÃËÃÍŸ øÊ¥ª‹ ©à¬ãŸ ÉÊ™§Ÿ „ÙáÊÊ:ÿÊ

ŸÊÃfl¥«Ê¥ŸÊ øÊ¥ª‹ Á‡ÊˇÊáÊ ŒÃÊ ÿß¸‹,”” •‚ Ã

ê„UáÊÊ‹.

‚⁄∑§Ê⁄Ÿ ¡Á◊ŸËøÊ ◊Ê‹∑§Ë ÃÊ’Ê Œ™§Ÿ

ª⁄¡fl¥ÃÊ¢øË ∑§Œ⁄ ∑§‹Ë •Ê„. ª«Áø⁄Ù‹Ë

ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹ ‚Êfl⁄ªÊflø ‡ÊÃ∑§⁄Ë ª¡ÊŸŸ Œ¥¥ŒË

◊«ÊflË ÿÊ¥¥ø ‚ÊÃflË¬ÿZÃ Á‡ÊˇÊáÊ ¤ÊÊ‹ •Ê„. Ã

◊ÊªË‹ 3Æ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ‡ÊÃË ∑§⁄ÃÊÃ. ∑§‚Ã

•‚‹‹Ë flŸÁfl÷ÊªÊøË ¡◊ËŸ •Ê¡ àÿÊ¥ëÿÊ

SflÃ—ëÿÊ „Ä∑§ÊøË ¤ÊÊ‹Ë •‚ÍŸ, Ã 4 ∞∑§⁄

‡ÊÃËø ◊Ê‹∑§ ¤ÊÊ‹ •Ê„Ã.

ÿÊfl›Ë àÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹ ∑§Ë, ““◊Ë ÿÊ

¡Á◊ŸËfl⁄ ◊ÊªË‹ 3Æ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ‡ÊÃË ∑§⁄ËÃ

•Ê„. „Ë ¡◊ËŸ ◊Ê¤ÿÊ ŸÊflÊfl⁄ „ÙáÿÊ•ÊœË flŸ

Áfl÷ÊªÊ∑§«ÍŸ ◊‹Ê •Ÿ∑§ ¬˝∑§Ê⁄øÊ òÊÊ‚ ‚„Ÿ

∑§⁄ÊflÊ ‹Êª‹Ê. ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ •ÁœÁŸÿ◊ÊøË

⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ •¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑§M§Ÿ

flŸÁŸflÊ‚Ë ∑§ÊÿlÊ¥Ãª¸Ã ◊‹Ê ÿÊ flŸ

¡Á◊ŸËfl⁄Ë‹ „Ä∑§ ÁŒ‹Ê. ◊Ë ÿÊ 4 ∞∑§⁄

¡Á◊ŸËfl⁄ œÊŸÊø ¬Ë∑§ ÉÊÃ •‚ÍŸ, ◊‹Ê Œ⁄fl·Ë¸

3Æ Ã 35 ®Äfl≈‹ œÊŸÊø ©à¬ãŸ „ÙÃ.

ÿÊ’⁄Ù’⁄ø ¡fl‚, ÃÍ⁄, „⁄÷⁄Ê •‚ ⁄é’Ëø

¬Ë∑§ ÉÊÃÙ,”” ª«Áø⁄Ù‹Ë ÿÕË‹ ∑Î§·Ë ‚¥‡ÊÙœŸ fl

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§º˝ÊëÿÊ ◊Êª¸Œ‡Ê¸ŸÊ◊È› •àÿÊœÈÁŸ∑§

‡ÊÃË ∑§⁄áÿÊøÊ ◊Ê¤ÊÊ ¬˝ÿàŸ •‚ÍŸ, ÿÊ ‡ÊÃÊÃÍŸ

•Áœ∑§ ©à¬ãŸ ÉÊáÿÊøÊ ◊Ê¤ÊÊ ◊ÊŸ‚ •Ê„.

‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÿÊ ÁŸáÊ¸ÿÊ◊È› ◊Ê¤ÿÊ ŸÊfl ‡ÊÃËøÊ

¬^Ê Á◊›Ê‹Ê fl ◊Ë ÷Í◊Ë ◊Ê‹∑§ ¤ÊÊ‹Ù. àÿÊ◊È›

◊‹Ê ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ÿÙ¡ŸøÊ ‹Ê÷ Á◊›áÿÊ‚ ◊ŒÃ

Ã⁄ ¤ÊÊ‹Ëø Á‡ÊflÊÿ ∑È§≈È¥’ÊøÊ ©Œ⁄ÁŸflÊ¸„

øÊ¥ªÀÿÊ ¬˝∑§Ê⁄ ∑§M§ ‡Ê∑§ÃÙ, •‚„UË àÿÊ¢ŸË

‚Ê¢ÁªÃ‹. ª«Áø⁄Ù‹Ë ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹ ¬≈ «Ê¥ª⁄Ë

ÿÕË‹ ◊¥ªM§§ ◊È∑§Ê Á‡Ê«Ê◊ àÿÊ¥ŸÊ„Ë

flŸÊÁœ∑§Ê⁄ÊøÊ •Áœ∑§Ê⁄ ¬˝Ê# ¤ÊÊ‹Ê. àÿÊ¥ŸÊ 3.5

∞∑§⁄ ‡ÊÃË Á◊›Ê‹Ë, àÿÊ◊È› Ã„Ë ‡ÊÃËø ◊Ê‹∑§

¤ÊÊ‹. àÿÊ¥ŸË •Ê¬‹Ë ¬˝ÁÃÁ∑˝§ÿÊ √ÿQ§ ∑§⁄ÃÊŸÊ

‚Ê¥ÁªÃ‹ ∑§Ë, ““◊Ë ÿÊ flŸ¡Á◊ŸËfl⁄ ◊ÊªË‹ 38

fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ‡ÊÃË ∑§⁄ËÃ •Ê„. ª«Áø⁄Ù‹Ë

Á¡ÀsÔÊÃ œÊŸÊø ¬Ë∑§ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ „ÙÃ •‚ÀÿÊŸ

◊Ë ŒπË‹ œÊŸÊø ¬Ë∑§ ÉÊÃ •Ê„. ◊Ê¤ÿÊ

ŸÊflÊfl⁄ „Ë ¡◊ËŸ Ÿ√„ÃË, àÿÊ◊È› flŸπÊàÿÊø

•Áœ∑§Ê⁄Ë ’⁄øŒÊ ÿÊ ¡Á◊ŸËfl⁄ ‡ÊÃË ∑§M§§ Ÿÿ

ê„UáÊÍŸ ‚Ê⁄πÊ ÃªÊŒÊ ‹ÊflËÃ „ÙÃ. ¬⁄¥ÃÈ,

flÁ«U‹Ù¬ÊÁ¡¸Ã „Ë ¡◊ËŸ •ÊÁáÊ ∑È§≈È¥’ÊëÿÊ

©Œ⁄ÁŸflÊ¸„Êø ŒÈ‚⁄ ∑§ÙáÊÃ„Ë ©à¬ãŸÊø ‚ÊœŸ

Ÿ‚ÀÿÊ◊È› •Êê„UË „Ë ‡ÊÃË ∑§⁄ËÃ ⁄ÊÁ„‹Ù.

‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÿÊ ÁŸáÊ¸ÿÊ◊È› flŸ„Ä∑§ÊøÊ •Áœ∑§Ê⁄

Á◊›Ê‹Ê fl „Ë ‡ÊÃË ◊Ê¤ÿÊ ŸÊflÊŸ ¤ÊÊ‹Ë.””

∑È§≈È¢U’ÊëÿÊ ©Œ⁄ÁŸflÊ¸„Ê‚ÊΔË „Ä∑§Êø ©à¬ãŸÊø

‚ÊœŸ Á◊›ÊÀÿÊŸ ‡ÊÊ‚ŸÊø ∑§⁄Êfl Ãfl… ∑§ıÃÈ∑§

∑§◊Ë •‚ÀÿÊøË ÷ÊflŸÊ àÿÊ¥ŸË √ÿQ§ ∑§‹Ë.

■ ■

24 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¬‹éœ „ÙáÊÊ:ÿÊ ¬ÊáÿÊëÊ‘ √ÿflSÕÊ¬Ÿ ∑§⁄áÊ‘

„Ë •Ê¡ ∑§Ê›ÊëÊË ª⁄¡ •Ê„‘. ⁄ÊíÿÊÃË‹

‡Ê‘ÃË „Ë ◊ÈÅÿàfl‘ ¬Êfl‚ÊëÿÊ ¬ÊáÿÊfl⁄

•fl‹¢’ÍŸ •Ê„‘. ‚äÿÊëÊ‘ ’º‹Ã‘ ¡ÊªÁÃ∑§ „flÊ◊ÊŸ,

ÃÊ¬◊ÊŸflÊ…Ë‚Ê⁄ÅÿÊ ¬Á⁄áÊÊ◊Ê¢◊È›‘ ¬Êfl‚ÊëÊË

•ÁŸÿÁ◊ÃÃÊ, ¬ÊáÿÊëÊË ∑§◊Ë „ÙÃ ¡ÊáÊÊ⁄Ë

©¬‹éœÃÊ, ºÈc∑§Ê›, flÊº›‘ ÿÊ‚Ê⁄ÅÿÊ ŸÒ‚Ìª∑§

•Ê¬ûÊË ‚ÃÃ flÊ…Ã •Ê„‘Ã. •‡ÊÊfl‘›Ë ¬Ë∑§

©à¬ÊºŸÊëÊË ‡ÊÊEÃÃÊ flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË

¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÊÊ ©¬ÿÙª ¡ÊSÃËÃ ¡ÊSÃ ‚¡ªÃ‘Ÿ‘

∑§⁄áÊ‘ •Êfl‡ÿ∑§ ’Ÿ‹‘ •Ê„‘.

∑Î§·ËëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊÃ ¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÊË ÷ÍÁ◊∑§Ê

◊„ûflÊëÊË •Ê„‘. àÿÊ‚ÊΔË ⁄ÊíÿÊÃ ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ

Áfl÷ÊªÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ„Ë ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁflÀÿÊ

¡ÊÃ •Ê„‘Ã. ⁄ÊíÿÊÃ ¬ÊáÊ‹Ù≈ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊëÊË

‚ÈL§flÊÃ 1943 ëÿÊ ◊Îº‚¢œÊ⁄áÊ ∑§Êÿ∑§◊Ê¬Ê‚ÍŸ

¤ÊÊ‹Ë. „Ë ∑§Ê◊‘ 1983 ¬ÿZÃ ∞∑§⁄Ë ©¬ëÊÊ⁄

¬hÃËŸ‘ ‚ÈM§ „ÙÃË. 1983 Ã‘ 92 ëÿÊ ºÈ‚:ÿÊ

≈ååÿÊ◊äÿ‘ ∞∑§⁄Ë ©¬ëÊÊ⁄Ê¢∞‘fl¡Ë ‚flZ∑§· ¬ÊáÊ‹Ù≈

Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ∑§◊ „ÊÃË ÉÊ‘Ã‹Ê ª‘‹Ê. 1992 ¬Ê‚ÍŸ

¡‹‚¢œÊ⁄áÊ Áfl÷ÊªÊ∑§«ÍŸ ÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊëÊË

SflÃ¢òÊ¬áÊ‘ •¢◊‹’¡ÊfláÊË ‚ÈM •Ê„‘. ‹Ù∑§‚„÷Êª

flÊ…ÁfláÿÊfl⁄„Ë •ÊÃÊ ÷⁄ Áº‹Ê ª‘‹Ê •Ê„‘. Á‡ÊflÊÿ

∑Î§·Ë Áfl÷Êª, ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ flŸË∑§⁄áÊ, ‹ÉÊÈ¬Ê≈’¢œÊ⁄‘

Áfl÷Êª, ÷Í¡‹ ‚fl‘ ÊáÊ fl Áfl∑§Ê‚ ÿ¢òÊáÊÊ, flŸ

Áfl÷Êª •ÊºË¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ„Ë ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ∑§◊ ⁄Ê’Áfl‹Ê ¡ÊÃ •Ê„‘.

Áflº÷¸, ◊⁄ÊΔflÊ«Ê, ∑§Ù∑§áÊ fl ŸÊÁ‡Ê∑§

Áfl÷ÊªÊ∑§Á⁄ÃÊ SflÃ¢òÊ ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ Á◊‡ÊŸ

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿ‘áÊÊ⁄ •Ê„‘Ã. ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ Á◊‡ÊŸëÊË

SÕÊ¬ŸÊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„‘. ⁄ÊC˛Ëÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚

ÿÙ¡Ÿ¥ÃªÃ 25 Á¡ÀsÊ¢◊äÿ‘ ª‘ÀÿÊ ÃËŸ fl·ÊZÃ

‡Ê‘ÃÃ˚ÿÊ¢ëÿÊ ÁŸÌ◊ÃËëÊÊ ∑§Êÿ∑§◊ „ÊÃË ÉÊ‘áÿÊÃ

•Ê‹Ê •Ê„‘. ‡Ê‘ÃÃ˚ÿÊ¢ëÊË ©¬ÿÈÄÃÃÊ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ‘™§Ÿ

•ÊÁáÊ ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡Ê‘ÃË‚ÊΔË ‚¢⁄ÁˇÊÃ ¬ÊáÿÊëÊË

©¬‹éœÃÊ flÊ…ÁfláÿÊ∑§Á⁄ÃÊ ‚Ÿ 2007-08 Ã‘

2011-12 ÿÊ ¬¢ëÊflÊÌ·∑§ ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃ

⁄ÊCËÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ ÿÙ¡Ÿ‘ •¢ÃªÃ 3 ‹Êπ fl

◊„Ê⁄ÊC ªÊ◊ËáÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ¥ÃªZÃ 3 ‹Êπ

52 „¡Ê⁄ ‡Ê‘ÃÃ›Ë ÁŸ◊ÊáÊ ∑§⁄áÿÊëÊÊ ÁŸáÊÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ÉÊ‘Ã‹Ê •Ê„‘. ⁄ÊCËÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ ÿÙ¡ŸÊ

•ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC ªÊ◊ËáÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë ÿÙ¡Ÿ¥ÃªZÃ

flÒÿÁÄÃ∑§ ‹Ê÷ÊâÿÊZ‚ÊΔË „Ë ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’Áfl‹Ë ¡ÊÃ

•Ê„‘. ¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÿÊ ßÃ⁄ ∑§Ê◊Ê¢ŸÊ„Ë ¬ëÊ¢« fl‘ª

º‘áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘. ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ∑§◊Ê¢ëÿÊ

¬˝÷ÊflË •¢◊‹’¡ÊfláÊË‚ÊΔË ◊ÈÅÿ◊¢òÿÊ¢ëÿÊ

•äÿˇÊÃ‘πÊ‹Ë ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ ‚ÑÊªÊ⁄ ¬Á⁄·‘ºëÊË

SÕÊ¬ŸÊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„‘. ◊Îº fl ¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÿÊ

∞∑§ÁòÊÃ ∑§Ê◊Ê¢‚ÊΔË ∞∑§ÊÁà◊∑§ ¬ÊáÊ‹Ù≈

√ÿflSÕÊ¬Ÿ ∑§Êÿ∑§◊ ⁄Ê’Áfl‹Ê ¡ÊÃ •Ê„‘. ÿÊ

∑§Êÿ∑§◊Ê¢ÃªÃ ∑¥§º ‡ÊÊ‚ŸÊŸ 9.96 ‹Êπ „UÄ≈U⁄U

ˇÊòÊÊ‚ÊΔUË L§¬ÿ 1255 ∑§Ê≈UË¥øÊ ∑§Êÿ∑§◊ ◊¢¡Í⁄U

∑§‹Ê •‚ÍŸ ÿÊ fl·Ë ‚È◊Ê⁄U 15 ‹Êπ „UÄ≈U⁄U

ˇÊòÊÊøÊ ¬SÃÊfl ∑¥§º ‡ÊÊ‚ŸÊ‹Ê ‚ÊŒ⁄U ∑§⁄UáÿÊÃ

ÿÃ •Ê„U. ÿÊø œÃËfl⁄U ŸÊ’Ê«UëÿÊ ªÊ◊ËáÊ ¬ÊÿÊ÷ÍÃ

Áfl∑§Ê‚ ÁŸœËÃÍŸ ‚È◊Ê⁄U 14.50 ‹Êπ „UÄ≈U⁄U

ˇÊòÊÊ‚ÊΔUË ÁŸœË ©U¬‹éœ „UÊÃ •Ê„U. „U ŒÊã„UË

∑§Êÿ¸∑˝§◊ ¬È…UË‹ 5 fl·ÊZÃ ‹Ê∑§‚„U÷ÊªÊÃÍŸ

⁄UÊ’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄U •Ê„UÃ.

Áflº÷Ê¸ÃË‹ •Êà◊„àÿÊª˝SÃ ‚„Ê Á¡ÀsÊ¢Ã

¬¢Ã¬œÊŸ ¬Ú∑§¡ •¢ÃªÃ ëÊ‘∑§ «Ú◊ ’Ê¢œáÿÊëÊÊ

∑§Êÿ∑§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹Ê. ∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡Ê‘ÃËëÊ‘

‡ÊÊEÃ fl ©à¬ÊºŸˇÊ◊ ‡Ê‘ÃËÃ M§¬Ê¢Ã⁄ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

⁄ÊCËÿ ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ∑§◊ ©¬ÿÈÄÃ Δ⁄Ã

•Ê„‘. ¬Á‡ëÊ◊ ÉÊÊ≈ÊÃË‹ ◊Îº fl ¡ÒflÁflÁflœÃ‘ëÊ‘

‚¢flœ¸Ÿ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ¬Á‡ëÊ◊ ÉÊÊ≈ Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ∑§◊Êfl⁄ ÷⁄ º‘áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„‘. ÷Í¡‹ÊëÊË

¬ÊÃ›Ë flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË, ªÊflÊ¢ëÊÊ ‚flÊZªËáÊ Áfl∑§Ê‚

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Ã‚‘ëÊ ≈°∑§⁄◊ÈÄÃË‚ÊΔË •Êº‡Ê ªÊfl

ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’Áfl‹Ë ¡ÊÃ •Ê„‘. ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ∑§◊Ê‹Ê ∞∑§Ê§ ëÊ›fl›ËëÊ‘ SflM§¬ º‘áÿÊÃ •Ê‹‘

•Ê„‘.

∑Î§·Ë ®º«ËÃÍŸ ¡Ÿ¬˝’ÙœŸ - ¬ÊáÊË ‚flÊZ‚ÊΔË

∑Î§·Ë Áfl÷ÊªÊŸ‘ ª‘ÀÿÊ ºÙŸ fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ

⁄Êíÿ÷⁄ÊÃ ∑Î§·Ë ®º«Ë ⁄Ê’ÁfláÿÊëÊÊ ©¬∑§◊ „ÊÃË

ÉÊ‘Ã‹Ê •Ê„‘. ’›UË⁄Ê¡ÊëÿÊ ÷ÀÿÊ‚ÊΔË •ÊÁáÊ

•ÊœÈÁŸ∑§ ‡Ê‘ÃËëÊÊ ◊¢òÊ ªÊflÊªÊflÊ¢Ã L§¡ÁfláÿÊëÊ‘

∑§Ê◊ ÿÊ ®º«ËÃÍŸ „ÙÃ •‚Ã‘. ÿ¢ºÊëÿÊ ®º«ËëÊÊ

©¬∑§◊ 11 ◊‘ Ã‘ 7 ¡ÍŸ 2010 ÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃ

⁄ÊíÿÊÃ ‚flòÊ ⁄Ê’Áfl‹Ê ª‘‹Ê. ¬ÊáÊË ‚flÊZ‚ÊΔË „Ë

ÿ¢ºÊëÿÊ ®º«ËëÊË ◊äÿflÃË ‚¢∑§À¬ŸÊ „ÙÃË. ÿ¢ºÊ

¬Õ◊ëÊ ÃÊ‹È∑§ÊSÃ⁄Êfl⁄ ®º«ËëÊ‘ •ÊÿÙ¡Ÿ ∑§‹‘

ª‘‹‘. 33 Á¡ÀsÊ¢◊œË‹ 352 ÃÊ‹ÈÄÿÊ¢Ã SflÃ¢òÊ

∑Î§·Ë ⁄Õ ÃÿÊ⁄ ∑§‹‘ „ÙÃ‘. ∞∑§ÊÁà◊∑§ ¬ÊáÊ‹Ù≈

Áfl∑§Ê‚, ‹Ù∑§‚„÷ÊªÊÃÍŸ ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ, Áfl„UË⁄U

‚◊ÎhËëÊÊ •ÊœÊ⁄ — ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ

¬Êfl‚ÊëÿÊ ¬ÊáÿÊ¬Ò∑§Ë »§ÄÃ 40 ≈Ä∑§

¬ÊáÊË ‚ÊΔÁfl‹‘ ¡ÊÃ‘. ©fl¸Á⁄UÃ 60 ≈Ä∑§

¬ÊáÊË flÊÿÊ ¡ÊÃ‘. ¬ÊáÿÊëÊË ©à¬Êº∑§ÃÊ

•ÊÁáÊ ∑§Êÿ¸ Ê◊ flÊ¬⁄ ∑§‚Ê flÊ…flÊÿëÊÊ,

¬˝àÿ‘∑§ Õ¥’ÊÃÍŸ ©à¬ÊºŸ ∑§‚‘ „ÙáÊÊ⁄, ÿÊ

Áfl·ÿÊ¢∑§«‘ ªÊ¢÷ËÿÊ¸Ÿ‘ ¬Ê„áÊ‘ •Êfl‡ÿ∑§ •Ê„‘.

¡‹‚¢œÊ⁄UáÊ „UÊ ÿÊfl⁄UË‹ ©UûÊ◊ ©U¬Êÿ •Ê„U.

ÿÊ Áfl·ÿÊøÊ „UÊ flœ...

•ø¸ŸÊ ‡Ê¢÷⁄U∑§⁄U, ◊È¢’ß¸

©U

25❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¬ÈŸ÷⁄áÊ •ÊºË¥’Ê’Ã ÿÊ ®º«ËÃÍŸ ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ◊ÊÁ„ÃË

•ªºË ‚ÙåÿÊ ÷Ê·‘Ã ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ Áº‹Ë ¡ÊÃ‘‘.

◊Í‹SÕÊŸË ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ

¬Êfl‚Êfl⁄ •fl‹¢’ÍŸ •‚áÊÊ:ÿÊ ˇÊ‘òÊÊ◊äÿ‘

¬«áÊÊ:ÿÊ ¬Êfl‚ÊëÊ‘ ¬ÊáÊË •«flÍŸ Ã‘ flŸS¬ÃËëÿÊ

◊È›Ê‡ÊËëÊ ◊È⁄flÍŸ flÊ…Ë‚ÊΔË àÿÊëÊÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄áÊ‘ fl

¬Êfl‚ÊëÿÊ •ÁŸÿÁ◊ÃÃ‘ëÊÊ ©à¬ÊºŸÊfl⁄ ∑§◊ËÃ ∑§◊Ë

¬Á⁄áÊÊ◊ „Ù™§ º‘áÊ‘ ê„UáÊ¡‘ ◊Í‹SÕÊŸË ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ

„Ùÿ. ∑§ÙáÊàÿÊ„Ë flŸS¬ÃËëÿÊ ◊È›Ê¢ëÿÊ flÊ…ËëÿÊ

πÙ‹ËëÊ‘ ¡⁄ ‚◊ÊŸ ëÊÊ⁄ ÷Êª ∑§‹‘, Ã⁄

¡Á◊ŸË‹ªÃëÊÊ ∞∑§ ëÊÃÈÕÊZ‡Ê ÷Êª „Ê ‚flÊZÃ ¡ÊSÃ

¬ÊáÊË fl ¬Ù·∑§ º√ÿ‘ ‡ÊÙ·ÍŸ ÉÊ‘áÿÊëÊ‘ ê„UáÊ¡ ¡fl›

¡fl› 40 ≈Ä∑§ ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÙ. àÿÊ◊È›‘ fl⁄Ë‹ ∞∑§

ëÊÃÈÕÊZ‡Ê ÷ÊªÊ◊äÿ‘ ¬ÊáÊË ◊È⁄fláÊ‘ „‘ ◊Í‹SÕÊŸË

¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÊ‘ ◊„ûflÊëÊ‘ ∑§Êÿ •Ê„‘.

‡Ê‘ÃÃ›Ë

∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡Ê‘ÃË‚ÊΔË ‚¢⁄ÁˇÊÃ ¬ÊáÿÊëÊË

©¬‹éœÃÊ flÊ…ÁfláÿÊ∑§Á⁄ÃÊ ⁄ÊCËÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚

ÿÙ¡ŸÊ •ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC ªÊ◊ËáÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ „◊Ë

ÿÙ¡Ÿ¥ÃªÃ flÒÿÁÄÃ∑§ ‹Ê÷ÊâÿÊZëÊË ÁŸfl« ∑§M§Ÿ

⁄Êíÿ÷⁄ÊÃ ÿ‘àÿÊ ¬ÊëÊ fl·ÊZÃ 3 ‹Êπ 52 „¡Ê⁄

‡Ê‘ÃÃ›Ë ÁŸ◊ÊáÊ ∑§⁄áÿÊëÊÊ ÁŸáÊÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ÉÊ‘Ã‹Ê

•Ê„‘. ⁄ÊCËÿ Áfl∑§Ê‚ ¬Á⁄·º‘Ÿ‘ ∑§‹‘ÀÿÊ Δ⁄ÊflÊŸÈ‚Ê⁄

11 √ÿÊ ¬¢ëÊflÊÌ·∑§ ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ •π‘⁄Ë‚ 4 ≈Ä∑§

∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ÊëÊ‘ ©ÁgC Δ⁄ÁfláÿÊÃ •Ê‹‘ •Ê„‘.

àÿÊ•ŸÈ·¢ªÊŸ‘ ∑¥§ºËÿ ∑Î§·Ë ◊¢òÊÊ‹ÿÊŸ‘ ⁄ÊCËÿ ∑Î§·Ë

Áfl∑§Ê‚ ÿÙ¡ŸÊ ∑§ÊÿÊÁãflÃ ∑§‹Ë •Ê„‘. àÿÊÃÍŸ

⁄ÊíÿÊ¢ŸÊ ∑Î§·Ë‡ÊË ÁŸªÁ«UÃ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊ‚ÊΔË

÷⁄Ëfl •ÊÌÕ∑§ ◊ºÃ ∑§‹Ë ¡ÊÃ‘. ÿÊ ◊ºÃËëÿÊ

•ÊœÊ⁄‘ ◊„Ê⁄ÊC ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ⁄ÊíÿÊÃË‹ ∑§Ù⁄«flÊ„Í

‡Ê‘ÃËëÊ‘ ¬◊ÊáÊ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ‘™§Ÿ ‡Ê‘ÃÃ›‘ ÁŸÌ◊ÃËëÊË

ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊ‚ ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë •Ê„‘.

⁄UÊc≈UËÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ ÿÊ¡Ÿ¥ÃªÃ ÁflŒ÷ fl

◊⁄UÊΔU√ÊÊ«KÊÃË‹ ∑§Ê⁄U«UflÊ„ÍU fl ∑§Ê¬Í‚ Á¬∑§ÁfláÊÊ:ÿÊ

ˇÊòÊÊÃ ◊ÊªË‹ ŒÊŸ fl·ÊZÃ 39 „U¡Ê⁄U 376

‡ÊÃÃ›UKÊ¢øË ∑§Ê◊ ¬ÍáÊ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„UÃ.

ÿÊfl·Ë ŒπË‹ ⁄UÊc≈UËÿ ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚ ÿÊ¡Ÿ¥ÃªÃ

27 „U¡Ê⁄U fl ◊„UÊ⁄UÊc≈U ªÊ◊ËáÊ ⁄UÊ¡ªÊ⁄U „U◊Ë

ÿÊ¡Ÿ¥ÃªÃ 70 „U¡Ê⁄U 200 •‡ÊË ∞∑Í§áÊ 97

„U¡Ê⁄U 200 ‡ÊÃÃ›UË ’Ê¢œáÿÊøÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊

⁄UÊ’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄U •Ê„U. ¬Êfl‚Ê˚ÿÊÃ ‡Ê‘ÃÊ◊äÿ‘

¬«áÊÊ⁄‘ ¬ÊáÊË ‚ÊΔflÍŸ àÿÊ ¬ÊáÿÊëÊÊ ‡Ê‘ÃË‚ÊΔË,

¡ŸÊfl⁄Ê¢‚ÊΔË ¬ÊáÊË ©¬‹éœ Δ‘fláÿÊ‚ÊΔË

‡Ê‘ÃÃ˚ÿÊ¢ëÊÊ ©¬ÿÙª „Ù™§ ‡Ê∑§ÃÙ. ‡Ê‘ÃÃ˚ÿÊ¢◊È›‘

¬ÊáÿÊëÊË ‡ÊÊEÃË ÁŸ◊ÊáÊ „ÙÃ‘. ¬Êfl‚Ê˚ÿÊÃ ŸºË-

ŸÊÀÿÊ¢ÃÍŸ flÊ„ÍŸ ¡ÊáÊÊ:ÿÊ ¬ÊáÿÊÃÍŸ ®∑§flÊ

ÁflÁ„⁄ËëÿÊ ‚Ê„ÊƒÿÊŸ‘ „‘ ‡Ê‘ÃÃ›‘ ÷⁄‹‘ ¡ÊÃ‘.

àÿÊŸ¢Ã⁄ àÿÊ¢ëÊÊ ª⁄¡‘ŸÈ‚Ê⁄ flÊ¬⁄ ∑§⁄ÃÊ ÿ‘ÃÙ.

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ ‚ÊÕ

‡ÊÊEÃ ®‚ëÊŸ ©¬‹éœ „ÙáÿÊ‚ÊΔË ‚◊ÎhËëÊÊ

•ÊœÊ⁄ •‚‹‘ÀÿÊ ¡‹‚¢œÊ⁄áÊÊëÿÊ ÿÊ ÁflÁflœ

¬hÃË ©¬ÿÙªÊÃ •ÊáÊÀÿÊ‚ ¡ªÊÃÀÿÊ ∑È§ΔÀÿÊ„Ë

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ‡ÊË S¬œÊ ∑§⁄áÿÊëÊË ˇÊ◊ÃÊ ◊„Ê⁄ÊCÊëÿÊ

‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢∑§«‘ •Ê„‘. Á‡ÊflÊÿ ‡Ê‘ÃÃ›Ë, ◊⁄ÊΔflÊ«Ê

¬ÊáÊ‹Ù≈ Á◊‡ÊŸ, Áflº÷ ¬ÊáÊ‹Ù≈ Á◊‡ÊŸ, ¬Á‡ëÊ◊

ÉÊÊ≈ ¬ÊáÊ‹Ù≈ Áfl∑§Ê‚, Áfl„Ë⁄ ∑Î§ÁòÊ◊ ¬ÈŸ÷⁄áÊ,

◊Í‹SÕÊŸË ◊Îº fl ¡‹‚¢œÊ⁄áÊ ⁄Ê’ÁfláÊÊ:ÿÊ

ªÊflÊ¢‚ÊΔË ’ˇÊË‚ ÿÙ¡ŸÊ ÿÊ‚Ê⁄π‘ ◊„ûflÊ∑§Ê¢ ÊË

¬∑§À¬ ¬ÍáÊàflÊ‚ Ÿ‘áÿÊ‚ ∑Î§·Ë Áfl÷Êª •ÊÁáÊ ⁄Êíÿ

‡ÊÊ‚ŸÊëÊ‘ Ÿ‘„◊ËëÊ ¬ÊœÊãÿ •Ê„‘. ‡ÊÊ‚ŸÊëÊÊ „ÊÃ

•ÊÁáÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ëÊË ‚ÊÕ •‚‘‹ Ã⁄ ‚È¡‹Ê◊Ô

‚È»§‹Ê◊Ô ◊„Ê⁄ÊCÊëÊ‘ SflåŸ ¬ÍáÊ √„Êÿ‹Ê fl‘›

‹ÊªáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë.

■ ■

◊ÊÕÊ Ã ¬ÊÿÕÊ¬ÊáÊ‹Ê≈U ˇÊòÊ

Áfl∑§Ê‚ ∑§Êÿ¸∑˝§◊Êø

ŒÍ⁄UªÊ◊Ë ¬Á⁄UáÊÊ◊

•ÊÁáÊ ŒËÉÊ∑§Ê›UÊ¬ÿZÃ

„UÊáÊÊ⁄U »§ÊÿŒ ‹ˇÊÊÃ

ÉÊÃÊ ÿÊ ∑§Ê◊Ê¢ŸÊ ªÃË

ŒáÿÊø œÊ⁄UáÊ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ SflË∑§Ê⁄U‹

•Ê„U. ∑¥§º ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ

flÃËŸ ¬ÊáÊ‹Ê≈U Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ •Ÿ∑§ ÿÊ¡ŸÊ

⁄UÊ’ÁflÀÿÊ ¡ÊÃÊÃ. ÿÊ ‚fl¸ ÿÊ¡ŸÊ¢øË

•¢◊‹’¡ÊfláÊË ∞∑§ÁòÊÃ¬áÊ ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË

fl‚È¢œ⁄UÊ ⁄UÊÖÿSÃ⁄UËÿ ¬ÊáÊ‹Ê≈U Áfl∑§Ê‚ ÿ¢òÊáÊøË

SÕÊ¬ŸÊ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„U. 2008 ◊œË‹

‚Ê◊Êß¸∑§ ◊Êª¸Œ‡Ê¸∑§ ‚ÍøŸŸÈ‚Ê⁄U ∞∑§ÊÁà◊∑§

¬ÊáÊ‹Ê≈U √ÿflSÕÊ¬Ÿ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ÿÊ ŸÊflÊŸ

¬ÊáÊ‹Ê≈U ∑§Êÿ∑§◊Ê¢øË •¢◊‹’¡ÊfláÊË ∑§⁄UáÿÊø

ÁŸÁ‡øÃ ¤ÊÊ‹. ⁄UÊÖÿÊÃÀÿÊ 29 Á¡ÀsÔÊ¢ÃË‹

83 ÃÊ‹ÈÄÿÊ¢Ã ‚Ÿ 2009-10 ¬Ê‚ÍŸ ÿÊ

¬hÃËŸ ¬àÿˇÊ ∑§Ê◊Ê‚ ‚ÈL§flÊÃ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ë

•Ê„U. “◊ÊÕÊ Ã ¬ÊÿÕÊ” ÿÊ ¬hÃËŸ ¬ÊáÊ‹Ê≈U

Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔUË ‚¢’¢ÁœÃ Áfl÷ÊªÊÃ ‚◊ãflÿ ⁄UÊπ‹Ê

¡ÊÃ •Ê„U. ÿÊmÊ⁄U ⁄UÊÖÿÊÃ ∞∑Í§áÊ 243 ‚Í ◊

¬ÊáÊ‹Ê≈U ˇÊòÊ ¬∑§À¬Ê¢øË ∑§Ê◊ ¬ªÁÃ¬ÕÊfl⁄U

•Ê„UÃ. ÿÊÃÍŸ 9 ‹Êπ 95 „U¡Ê⁄U 889 „UÄ≈U⁄U

ˇÊòÊ ©U¬øÊ⁄UËÃ „UÊáÊÊ⁄U •Ê„U. ∞∑Í§áÊ 1255.08

∑§Ê≈UË L§¬ÿÊ¢øË „UË ∑§Ê◊ •Ê„UÃ. ÿÊÃË‹ 235

¬∑§À¬ ¬ÍáÊàflÊ‚ ŸáÿÊøË ¡’Ê’ŒÊ⁄UË ∑Î§·Ë

Áfl÷ÊªÊŸ ©Uø‹‹Ë •Ê„U. ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ flŸË∑§⁄UáÊ

Áfl÷Êª •ÊÁáÊ flŸÁfl÷Êª •ŸÈ∑§◊ 6 •ÊÁáÊ w

¬∑§À¬Ê¢øË ∑§Ê◊ ∑§⁄UáÊÊ⁄U •Ê„U. ¬ÈáÊ, ∑§ÊÀ„UÊ¬Í⁄U,

‹ÊÃÍ⁄U fl ŸÊª¬Í⁄U ÿÊ Áfl÷ÊªÊ¢◊œË‹ ¬ÊáÊ‹Ê≈U

Áfl∑§Ê‚ ¬˝∑§À¬Ê¢ø ÁŸÿÊ¡Ÿ ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË

ŸÊª¬Í⁄UëÿÊ ‚ÈŒÍ⁄U ‚¢flŒŸ (Á⁄U◊Ê≈U ‚Áã‚¢ª)

∑¥§ºÊøË ◊ŒÃ ÉÊÃ‹Ë ¡ÊÃ •Ê„U. ¬ÊáÊ‹Ê≈U

¬∑§À¬Ê¢ø ‚ÁflSÃ⁄U ¬∑§À¬ ÃÿÊ⁄U ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË

45 Sflÿ¢‚flË ‚¢SÕÊ¢ŸÊ ◊ÊãÿÃÊ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë

•Ê„U. Ã‚ø, ÿÊ ˇÊòÊÊÃ ∑§Ê◊ ∑§⁄UáÊÊ⁄U Ã¢òÊôÊ,

•Áœ∑§Ê⁄UË, ÁflSÃÊ⁄U ∑§Êÿ∑§Ã •ÊŒË ÉÊ≈U∑§Ê¢ŸÊ

¬Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÿÊ‚ÊΔUË 26 ‚¢SÕÊ¢ŸÊ ◊ÊãÿÃÊ ÁŒ‹Ë

•Ê„U.

- ªÈ‹Ê’⁄Êfl º‘fl∑§⁄,

⁄Êíÿ◊¢òÊË ¡‹‚¢œÊ⁄UáÊ’Ê⁄U◊Ê„UË ŸÊ‹Ê

26 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

âflËøÊ ‚È◊Ê⁄U ÃËŸ øÃÈÕÊZ‡Ê ÷Êª ¬ÊáÿÊŸ

√ÿÊ¬‹Ê •‚‹Ê Ã⁄UË„UË ∞∑Í§áÊ

¡‹‚¢¬ûÊË¬Ò∑§Ë 97 ≈UÄ∑§ ¬ÊáÊË ‚◊Èº˝ÊÃ

‚Ê◊Êfl‹‹ •Ê„U. ê„UáÊ¡ »§ÄÃ ÃËŸ ≈UÄ∑§ø

¬ÊáÊË Á¬áÿÊ‚ÊΔUË Á∑¢§flÊ ßÃ⁄U ©U¬ÿÊªÊ¢‚ÊΔUË

flÊ¬⁄UÃÊ ÿÃ. ‡ÊÊSòÊôÊÊ¢ëÿÊ •¢ŒÊ¡ÊŸÈ‚Ê⁄U ∞∑Í§áÊ

‚ÊΔKÊ¬Ò∑§Ë ¬˝àÿ∑§Ë 10 „U¡Ê⁄U Á◊‹ËÁ‹≈U⁄U ◊Êª

»§ÄÃ 35 Á◊‹ËÁ‹≈U⁄U ¬ÊáÊËø ¬ÿ ¡‹ ê„UáÊÍŸ

©U¬‹éœ •Ê„U. ê„UáÊÍŸ ¬ÊáÊË „UË ∞∑§ ◊ÊÒÀÿflÊŸ

ŸÒ‚Áª¸∑§ ‚¢¬ûÊË •Ê„U. ÁÃøÊ flÊ¬⁄U »§Ê⁄U

∑§Ê›U¡Ë¬Ífl¸∑§ ∑§⁄UáÊ ª⁄U¡ø •Ê„U.

flÒÿÁÄÃ∑§ SÃ⁄UÊfl⁄U ¬ÊáÿÊøÊ flÊ¬⁄U

∑§Ê≈U∑§‚⁄UËŸ ∑§⁄UáÊ, ¬Êfl‚Êø ¬ÊáÊË •«UflÍŸ Ã

¡Á◊ŸËÃ ¡Êß¸‹ •‡ÊË √ÿflSÕÊ ∑§⁄UáÊ, flÊ¬⁄U‹‹

¬ÊáÊË flÊÿÊ ¡Ê™§ Ÿ ŒÃÊ ‚¢S∑§ÊÁ⁄UÃ ∑§M§Ÿ ¬⁄UÃ

flÊ¬⁄UáÊ, ’È¡‹ÀÿÊ ÁflÁ„U⁄UË ¬⁄UÃ ◊Ê∑§›KÊ ∑§⁄UáÊ

•‡ÊÊ ¬˝∑§Ê⁄UÊ¢ŸË ¬ÊáÿÊëÿÊ SÊ◊Sÿfl⁄U ∑§Ê„UË

¬˝◊ÊáÊÊÃ ◊ÊÃ ∑§⁄UÃÊ ÿß¸‹, ÿÊ‹Êø

¡‹√ÿflSÕÊ¬Ÿ ê„UáÊÃÊÃ. ¡‹√ÿflSÕÊ¬ŸÊÃ

¬ÊáÿÊø ¬ÈŸ÷¸⁄UáÊ •Êfl‡ÿ∑§ •‚Ã. ÿÊÃ ¬Êfl‚Êø

¬ÊáÊË ¡◊Ê ∑§M§Ÿ Ÿ¢Ã⁄U Ã flÊ¬⁄UÃÊÃ. Áfl‡Ê·Ã—

¿UÃÊfl⁄UË‹ ¬Êfl‚Êø ¬ÊáÊË Ÿ›UÊflÊ≈U πÊ‹Ë •ÊáÊÍŸ

Ã ¡Á◊ŸËÃË‹ π««KÊÃ Á∑¢§flÊ ≈UÊ∑§ËÃ ¡◊Ê

∑§⁄UÃÊÃ. „U Sflë¿U •‚ÀÿÊŸ ¡‚ëÿÊ Ã‚

‚ÊΔUflÍŸ ΔUflÍŸ flÊ¬⁄UÃÊ ÿÃ. Á‡ÊflÊÿ ⁄USàÿÊëÿÊ

∑§«U‹Ê •‚‹ÀÿÊ ŸÊÀÿÊ¢ÃË‹ ¬ÊáÊË„UË ¡Á◊ŸËÃ

‚Ê«UÃÊÃ. àÿÊ◊È›U ÷Í¡‹ ¬ÊÃ›UËÃ flÊ…U „UÊÃ,

ê„UáÊ¡ø ¬ÊáÿÊø ¬ÈŸ÷¸⁄UáÊ „UÊÃ.

◊ÙΔKÊ ‡Ê„⁄ÊÃ ¬ÊáÿÊøË √ÿflSÕÊ ∑§⁄ÃÊ¢ŸÊ

¬˝ÁÃ√ÿÄÃË 24Æ ‹Ë≈⁄ ¬ÊáÊË ‹ÊªÃ. ◊¥È’ß¸ ‡Ê„⁄

fl ©¬Ÿª⁄ÊÃ ¬˝ÁÃ√ÿÄÃË‚ÊΔË 135 ‹Ë≈⁄

¬ÊáÿÊøË ª⁄¡ •Ê„. flªflª›UKÊ Ã‹ÊflÊ¢ÃÍŸ „UË

ª⁄U¡ ¬ÍáÊ¸ ∑§⁄UáÿÊÃ ÿÃ. ◊¥È’ß¸ ‡Ê„⁄ fl

©¬Ÿª⁄Ê¥øÊ ÁfløÊ⁄ ∑§⁄ÃÊ Œ⁄⁄Ù¡ 42ÆÆ

Œ‡Ê‹ˇÊ ‹Ë≈⁄ ¬ÊáÿÊøË ª⁄¡ •Ê„. „Ë ª⁄¡

‡Ê„⁄ÊÃË‹ ÃÈ›‡ÊË fl Áfl„Ê⁄ ÿÊ Ã‹ÊflÊ¥’⁄Ù’⁄ø

‡Ê„⁄Ê’Ê„⁄Ë‹ ÷ÊÃ‚Ê, ÃÊŸ‚Ê, ◊Ù«∑§‚Êª⁄,

•¬⁄ flÒÃ⁄áÊÊ ÿÊ œ⁄áÊÊ¥ø ¬ÊáÊË •ÊáÊÍŸ ÷ÊªÁfl‹Ë

¡ÊÃ. ‡Ê„U⁄UÊÃ Œ⁄U⁄UÊ¡ 3400 Œ‡Ê‹ˇÊ ‹Ë≈U⁄U

¬ÊáÊË ÿÃ. 6 ¬ÊáÊË¬È⁄UflΔUÊ ’ÊªŒ, 27 ‹„UÊŸ◊ÊΔU

¡‹Ê‡ÊÿÊÃÍŸ ‡Ê„U⁄UÊ‚ 2 Ã 4 ÃÊ‚ ¬ÊáÊË¬È⁄UflΔUÊ

∑§⁄UáÿÊÃ ÿÃÊ. ¬Ê¥¤Ê⁄Ê¬Í⁄ fl ÷Ê¥«È¬ ÿÕË‹

¡‹‡ÊÈhË∑§⁄áÊ ∑¥§º˝ÊÃ ¡ÊªÁÃ∑§ •Ê⁄ÙÇÿ

‚¥ÉÊ≈ŸŸ Δ⁄Áfl‹ÀÿÊ ◊Ê¬Œ¥«ÊŸÈ‚Ê⁄ ¬ÊáÊË ‡ÊÈh

∑§M§Ÿ 4 „¡Ê⁄ Á∑§.◊Ë. ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕmÊ⁄

‡Ê„⁄Ê‹Ê ¬È⁄ÁfláÿÊÃ ÿÃ. ◊¥È’ß¸ ‡Ê„⁄ÊÃË‹ flÊ…ÃË

¬ÊáÿÊøË ª⁄¡ ‹ˇÊÊÃ ÉÊÃÊ 15 ≈UÄ∑§ ¬ÊáÊË

∑§¬ÊÃ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„U. ©¥øÊfl⁄ëÿÊ

÷ÊªÊ‚ÊΔË ≈°∑§⁄mÊ⁄ ¬ÊáÊË¬È⁄flΔÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃÙ,

•ŸÁœ∑Î§Ã ¡Ù«áÿÊ π¥Á«Ã ∑§⁄áÿÊøË ◊Ù„UË◊

⁄Ê’flÍŸ ¬ÊáÊË »È§≈ËëÿÊ Ã∑˝§Ê⁄Ë¢ø Ãà∑§Ê› ÁŸflÊ⁄áÊ

∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ. ¬ÍflË¸ ¬ÊáÊË ª›UÃË ∑§›U¬ÿZÃ πÍ¬

◊ÊΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ ¬ÊáÊË flÊÿÊ ¡ÊÃ •‚. •ÊÃÊ

ÿÊ‚ÊΔË 1Æ8 ÿÊ ≈Ù‹ »˝§Ë ∑˝§◊Ê¥∑§ÊøË √ÿflSÕÊ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. àÿÊ◊È› Ã∑˝§Ê⁄Ëø Ãà∑§Ê›

ÁŸflÊ⁄áÊ ∑§⁄áÿÊ‚ ◊ŒÃ ¤ÊÊ‹Ë, ¡ÈãÿÊ

¡‹flÊÁ„ãÿÊ ŒÈL§SÃ ∑§M§Ÿ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÃ

’Œ‹ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã. ŸÊªÁ⁄U∑§Ê¢ëÿÊ

‚„U∑§ÊÿÊ¸Ÿ ¬ÊáÊË ¡¬ÍŸ flÊ¬⁄U‹ ¬ÊÁ„U¡ ÿÊ‚ÊΔUË

àÿÊ¢ëÿÊ ‚flÿË◊äÿ ’Œ‹ ∑§⁄UáÿÊ‚ÊΔUË ¬˝ÿàŸ

‚ÈM§ •Ê„UÃ. 1 Á◊ÁŸ≈ Ÿ› ‚ÈM§§ ⁄ÊÁ„ÀÿÊ‚ 12

‹Ë≈⁄ ¬ÊáÊË flÊÿÊ ¡ÊÃ, àÿÊ◊È›U Ãà∑§Ê›U Ÿ›U ’¢Œ

∑§⁄UÊfl. Ã‚ø ⁄USàÿÊfl⁄ ∑§ÊΔU„UË Ÿ›U øÊ‹Í

ÁŒ‚ÀÿÊ‚ ÃÊ Ãà∑§Ê›U ’¢Œ ∑§⁄UÊflÊ. Áfl‡Ê·Ã—

◊Á„‹Ê flªÊ¸ø ¬ÊáÊË ’øÃËÃ ◊„ûflÊø ÿÙªŒÊŸ

•‚ÀÿÊ◊È› àÿÊ¥ŸË ÉÊ⁄ÊÃ ¬ÊáÿÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄ÃÊŸÊ

∑§Ê›¡Ë ÉÊáÊ •Êfl≥ÿ∑§ •Ê„.

◊‹Ê ¬ÊáÊË flÊøflÊÿø •Ê„U, •‡ÊË ◊ŸÊ‹Ê

‚flÿ ‹ÊflÊflË. Á‡Ê› ¬ÊáÊË »§∑Í§Ÿ Ÿ ŒÃÊ Ã ∑§¬«

œÈáÿÊ‚ÊΔË, »§⁄‡ÊË ¬È‚áÿÊ‚ÊΔË Ã‚ø ¤ÊÊ«Ê¥ŸÊ

ŒáÿÊ‚ÊΔË flÊ¬⁄Êfl, ¡áÊ∑§M§Ÿ 20 ≈UÄ∑§

¬ÊáÊË’øÃ ŸÄ∑§Ëø „UÊß¸‹. ÿÊÁ‡ÊflÊÿ ¬ÊáÿÊø

dÙÃ flÊ…ÁfláÿÊ‚ÊΔË ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ ‡Ê„⁄ÊÃ ∑§Ê„Ë

•¥Ãª¸Ã dÙÃÊ¢øÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄ËÃ •Ê„. ¡‚ ◊äÿ◊

flÒÃ⁄UáÊÊø ∑§Ê◊ ‚ÈM§ •Ê„U. ªÊ⁄UªÊß¸, Á¬¢¡Ê‹, ÿÊ

¬˝∑§À¬Ê¢øÊ •èÿÊ‚ ‚ÈM§ •Ê„U. àÿÊø’⁄UÊ’⁄U

ÁflÁ„⁄Ë ‚Ê»§ ∑§⁄áÊ, ’Ù•⁄flÀ‚ ŒÈL§SÃ ∑§⁄áÊ,

ŸflËŸ Á⁄¢ª flÀ‚ ÉÊ™§Ÿ ¬ÊáÿÊøË flÊ…ÃË ª⁄¡

fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ — ∑§Ê›ÊøË ª⁄¡¬ÊáÊË „ ¡ËflŸ •Ê„, ∞∑§ ÁŒfl‚ ¡⁄Ë

•Ê¬ÀÿÊ‹Ê Á◊›Ê‹ ŸÊ„Ë Ã⁄ •Ê¬ÀÿÊ

ÃÊ¥«ø ¬ÊáÊË ¬›Ã, ¬⁄¥ÃÈ „ø ¬ÊáÊË ¡⁄

•Ê¬áÊ ‚flÊ¸ŸË ¡¬ÍŸ flÊ¬⁄‹ Ã⁄

•Ê¬ÀÿÊfl⁄ „Ë fl› ÿáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë. ÿÊ‚ÊΔË

¬ÊáÊË ’øÃ •ÊÁáÊ fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ

•ÁÃ‡Êÿ ◊„àflÊø •Ê„. fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ „UË

∑§Ê›UÊøË ª⁄U¡ •Ê„U. ÿÊ Áfl·ÿË •Ê¬áÊÊ¥‚

◊ÊÁ„ÃË ŒÃ •Ê„Ã, ◊¥È’ß¸

◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§ëÿÊ ¬ÊáÊË ’øÃ ∑§ˇÊÊëÿÊ

∑§Êÿ¸∑§Ê⁄Ë •Á÷ÿ¥ÃÊ ‚È¬˝÷Ê ◊⁄ÊΔ.

¬Î

27❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¬ÍáÊ¸ ∑§⁄áÊ ‡ÊÄÿ „Ùß¸‹.

ÁŸ‚ªÊ¸øÊ ‹„⁄Ë¬áÊÊ fl ¬ÊáÿÊøË flÊ…ÃË ª⁄¡

‹ˇÊÊÃ ÉÊÃÊ ÷ÁflcÿÊÃ fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ ∑§⁄áÊ

•Êfl≥ÿ∑§ø „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. •ãÿÕÊ ¬ÊáÊË ≈¥øÊß¸‹Ê

‚Ê◊Ù⁄ ¡Êfl ‹Êª‹. ◊¥È’ß¸ ◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§Ã»¸§

„Ë ‚¥∑§À¬ŸÊ ⁄Ê’ÁflÃÊŸÊ ÿÊ ¬˝∑§À¬Ê∑§« ∞∑§

¬ÕŒ‡ÊË¸ ¬˝∑§À¬ ê„UáÊÍŸ ’ÁÉÊÃ‹ ¡ÊÃ. àÿÊ◊È› 1

•ÊÚÄ≈UÊ’⁄U 2ÆÆ2 ¬Ê‚ÍŸ 1 „¡Ê⁄ flª¸ ◊Ë≈⁄

ˇÊòÊ»§› •‚áÊÊ:ÿÊ ŸflËŸ ß◊Ê⁄ÃË¥ŸÊ „Ë ÿÙ¡ŸÊ

⁄Ê’ÁfláÊ ‚ÄÃËø ∑§‹ •Ê„. Ã⁄ 2ÆÆ7 ¬Ê‚ÍŸ

3ÆÆ flª¸ ◊Ë≈⁄ ˇÊòÊ»§› •‚áÊÊ:ÿÊ ŸflËŸ

ß◊Ê⁄ÃË¥ŸÊ„Ë ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÊ ‚ÄÃËø ∑§‹ •Ê„.

„Ë ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’ÁflÀÿÊÁ‡ÊflÊÿ ∑§ÙáÊàÿÊ„Ë ŸflËŸ

ß◊Ê⁄ÃË‚ ÁŸflÊ‚Ë ¬⁄flÊŸÊ ŒáÿÊÃ ÿÃ ŸÊ„Ë.

ÿÊÁ‡ÊflÊÿ ¡ÈãÿÊ ß◊Ê⁄ÃË¥ŸÊ ÿÊ ÿÙ¡ŸøË ◊ÊÁ„ÃË

ŒáÿÊ‚ÊΔË fl·Ê¸ ¡‹‚¢øÿŸ „UÊ ŸflËŸ ∑§ˇÊ ‚ÈM§

∑§‹Ê •Ê„. ÿÊ ∑§ˇÊÊ◊Ê»¸§Ã ÿÊ ÿÊ¡ŸÁfl·ÿË

•ÊÃÊ¬ÿZÃ 300 ¬˝∑§À¬Ê¢ŸÊ ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ôÊÊŸ ÁŒ‹

•Ê„U.

◊„Ê⁄Êc≈˛UÊÃ fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ „Ë ¬hÃ Ã‡ÊË

»§Ê⁄ ¬È⁄ÊÃŸ •Ê„. ◊¥È’ß¸ ◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§Ã»¸§ „UÊ

¬˝∑§À¬ ¬ÕŒ‡ÊË¸ ¬˝∑§À¬ ê„UáÊÍŸ ‚ÈM§ ∑§⁄UáÿÊÃ

•Ê‹Ê •Ê„U. ÿÊŸªÎ„, Áfl÷ÊªËÿ ∑§ÊÿÊ¸‹ÿ,

•ÁÇŸ‡Ê◊Ÿ ∑¥§º˝, L§ÇáÊÊ‹ÿ ÿÕ „U ¬˝∑§À¬

⁄UÊ’ÁfláÿÊÃ ÿÃÊÃ. UüÊË. Á‚ÁhÁflŸÊÿ∑§

◊¥ÁŒ⁄Ê‚◊Ù⁄Ë‹ ‚ÊŸ ªÈL§¡Ë ©lÊŸÊÃ ŸÙ√„¥’⁄

2ÆÆ4 ◊äÿ ⁄Ù≈⁄Ë Ä‹’ •ÊÚ»§ ◊¥È’ß¸ëÿÊ ‚¢ÿÈÄÃ

Áfll◊ÊŸ „UÊ ¬˝∑§À¬ ⁄Ê’Áfl‹Ê. ÿÊ ©lÊŸÊ‚ÊΔË

¬ÍflË¸ Œ⁄⁄Ù¡ 3Æ „¡Ê⁄ ‹Ë≈⁄ ¬ÊáÊË ¬È⁄ÁfláÿÊÃ

ÿÃ „ÙÃ. ÿÊ ÿÙ¡Ÿ◊È› ÃÕ •ÊÃÊ ◊„UÊ¬ÊÁ‹∑§ø

¬ÊáÊË ¬È⁄Áfl‹ ¡ÊÃ ŸÊ„Ë. àÿÊ◊È›U ¬ÊáÿÊøË ’øÃ

¤ÊÊ‹Ë. ’ÙÁ⁄Ufl‹Ë ÿÕË‹ ‚Ë≈Ë•Ê⁄‚Ë ≈˛U®Ÿª ‚¥≈⁄

ÿÕË‹ ’Ê•⁄Ufl‹ø ¬ÈŸ÷¸⁄UáÊ ∑§‹. ÷ªflÃË

L§ÇáÊÊ‹ÿÊ¡fl›UË‹ ŒÊŸ ß◊Ê⁄UÃË¥ø ¬ÊáÊË ∞∑§òÊ

¡◊Ê ∑§M§Ÿ ≈Ê∑§ËÃ ‚ÊΔfl‹ ¡ÊÃ.

◊⁄UÊ›U •ÁÇŸ‡Ê◊Ÿ ∑¥§º˝, ‚Ê¢ÃÊ∑˝È§¤Ê fl ◊Ê‹Ê«U

≈˛UÊã‚¬Ê≈¸U ªÚ⁄U¡ ÿÕ àÿÊø’⁄Ù’⁄ ∑§SÃÈ⁄’Ê

„ÊÚÁS¬≈‹ ÿÕË‹ Á‚◊¥≈ ªÙ«ÊflÍŸëÿÊ ŒÙŸ

ß◊Ê⁄ÃË¥ëÿÊ ¿ÃÊfl⁄Ë‹ ¬ÊáÊË ≈Ê∑§ËÃ ‚ÊΔÁfláÿÊÃ

ÿÃ. ÿÊ◊È› Œ⁄fl·Ë¸ •¥ŒÊ¡ ÃËŸ Ã ‚Ê«ÃËŸ

∑§Ù≈Ë ‹Ë≈⁄ ¬ÊáÊË ‚ÊΔÁfl‹ ¡ÊÃ. Ã‚ø

©lÊŸÊ◊äÿ fl ‡ÊÊ›ëÿÊ ß◊Ê⁄ÃË◊äÿ „ ¬˝∑§À¬

πÍ¬ ÿ‡ÊSflË ¤ÊÊ‹ •Ê„Ã. fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸÊmÊ⁄

‚ÊΔÁfl‹ÀÿÊ ¬ÊáÿÊøÊ ª⁄¡ëÿÊ fl›Ë, ¬ÊáÊË

≈¥øÊß¸ëÿÊ ∑§Ê›ÊÃ Ã‚ø ©ã„Ê›UKÊÃ flÊ¬⁄ ∑§⁄ÃÊ

ÿÃÙ. 1 „¡Ê⁄ flª¸ ◊Ë≈⁄ ˇÊòÊ»§› •‚‹ÀÿÊ

ß◊Ê⁄ÃË◊äÿ „Ê ¬˝∑§À¬ ©÷Ê⁄ÊÿøÊ •‚ÀÿÊ‚

•¥ŒÊ¡ 1 ‹Êπ L§¬ÿ πø¸ ÿÃÙ Ã⁄ ÿÊ

¬˝∑§À¬Ê◊È› •¥ŒÊ¡ 2Æ ‹Êπ ‹Ë≈⁄ ¬ÊáÊË

‚ÊΔÁflÃÊ ÿÃ. ÿÊflM§Ÿ •‚ ‹ˇÊÊÃ ÿß¸‹ ∑§Ë,

fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ „Ê ¬˝∑§À¬ •ÁÃ‡Êÿ »§ÊÿŒ‡ÊË⁄

•Ê„. ÿÊ ¬˝∑§À¬Ê‚ÊΔUË ¬ÊáÿÊøË ª⁄U¡ Á∑§ÃË •Ê„U

àÿÊŸÈ‚Ê⁄U πø¸ ÿÃÊ.

ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ ◊„UÊ⁄UÊc≈˛U ‡ÊÊ‚ŸÊ◊Ê»¸§Ã „UÊ

¬˝∑§À¬ Á‡Êfl∑§Ê‹ËŸ ¬ÊáÊË ‚ÊΔUfláÊ ¬˝∑§À¬ ŸÊflÊŸ

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃÊ. ¬Êfl‚Êø ¬ÊáÊË ¿ÃÊfl⁄ ¬«Ã, Ã

¬ÊáÊË ¿ÃÊ‹Ê ¬ã„Ê› ‹ÊflÍŸ ¡Á◊ŸËfl⁄ Á‚◊¥≈ëÿÊ

¿Ù≈KÊ ≈ÊÄÿÊ ’ŸflÍŸ àÿÊÃ ‚ÊΔflÍ ‡Ê∑§ÃÙ. ¬ÊáÊË

π⁄Ê’ „Ù™§ Ÿÿ ÿÊ‚ÊΔË ≈Ê∑§Ë‹Ê ¤ÊÊ∑§áÊ ‹ÊflÊfl,

‡ÊÃË‚ÊΔË ‡ÊÃÃ›, ŸÊ‹Ê’Ê¥œ ÿÊ¥ëÿÊmÊ⁄ ¬ÊáÊË

‚ÊΔÁflÃÊ ÿÃ àÿÊ◊È› ÷Í¡‹SÃ⁄ flÊ…áÿÊ‚ ◊ŒÃ

„ÙÃ, ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‚ÊΔË ≈°∑§⁄ »§« π«KÊÃ ‡ÊÊ‚Ÿ

•ŸÈŒÊŸ ŒÃ. flÊSÃÈ⁄øŸÊ∑§Ê⁄/Áfl∑§Ê‚∑§

ÿÊ¥ø‚ÊΔË øøÊ¸‚òÊ •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§M§Ÿ àÿÊ¥ŸÊ ÿÊ

¬˝∑§À¬ÊøË ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ◊ÊÁ„ÃË ŒáÿÊÃ ÿÃ Á‡ÊflÊÿ

ŸflËŸ ’Ê¥œ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÊŸÊ „Ê ¬˝∑§À¬

⁄Ê’ÁflÀÿÊÁ‡ÊflÊÿ ÁŸflÊ‚Ë ¬⁄flÊŸÊ ŒáÿÊÃ ÿÃ

Ÿ‚ÀÿÊ◊È› ◊¥È’ß¸Ã fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ „Ê ¬˝∑§À¬

flÊ…Ë‚ ‹Êª‹Ê •Ê„.

fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ ÿÊ ÿÙ¡ŸøË ¡Ÿ¡ÊªÎÃË

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§Ã»¸§ ⁄Àfl S≈Úã«,

’S≈ëÿÊ ’‚‚◊äÿ ¡ÊÁ„⁄ÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ.

ÁŸ’¥œ S¬œÊ¸, ÁøòÊ∑§‹Ê S¬œÊ¸, ¬˝Œ‡Ê¸ŸÊ¥ø

•ÊÿÙ¡Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ. ◊¥È’ß¸ ◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§Ÿ

ÿÊ ÿÙ¡ŸÁfl·ÿË •ÊÃÊ¬ÿZÃ 3ÆÆ ¬˝∑§À¬Ê¥ŸÊ

ÃÊ¥ÁòÊ∑§ ôÊÊŸ ÁŒ‹ •Ê„U. 166 ∑§Ê◊ „ÊÃË ÉÊáÿÊÃ

•Ê‹Ë •Ê„Ã Ã⁄ 82 ∑§Ê◊ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹Ë •‚ÍŸ 77

∑§Ê◊ ‚ÈM§ •Ê„Ã. ÿÊ ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ •Áœ∑§

◊ÊÁ„ÃË‚ÊΔË ◊¥È’ß¸ ◊„ÊŸª⁄¬ÊÁ‹∑§ëÿÊ ÁflSÃÊ⁄U

ß◊Ê⁄ÃËÃ ÁÃ‚:ÿÊ ◊¡ÀÿÊfl⁄U fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ

∑§ˇÊ ‚ÈM§ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê •‚ÍŸ ÿÊ ∑§ˇÊÊøÊ

ŒÍ⁄äflŸË ∑˝§◊Ê¥∑§ 22691ÆÆ1, (Õ≈)

2262Æ251 fl ÁflSÃÊ⁄ ∑˝§◊Ê¥∑§ 23Æ9 •‚Ê

•Ê„. ß¸◊‹ ¬ûÊÊ [email protected], Ã⁄U

‚¢∑§ÃSÕ›UÊøÊ ¬ûÊÊ mcgm.gov.in •‚Ê •Ê„.

Ã⁄U flÊ…ÃË ‹Ù∑§‚¥ÅÿÊ, ÁŸ‚ªÊ¸øÊ •‹„⁄Ë¬áÊÊ,

flÊ…ÃË ¬ÊáÊË ≈¥øÊß¸ ÿÊ¥øÊ ÁfløÊ⁄ ∑§⁄ÃÊ ÷ÁflcÿÊÃ

fl·Ê¸ ¡‹‚¥øÿŸ „Ë ∑§Ê›ÊøË ª⁄¡ ¤ÊÊ‹Ë •‚ÍŸ

ŸÊªÁ⁄∑§Ê¥ŸË ¬ÊáÊË ’øÃË‚ÊΔË, ¬ÊáÿÊøÊ ¡¬ÍŸ

flÊ¬⁄ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Ã‚ø ¬Êfl‚Êø ¬ÊáÊË

‚ÊΔÁfláÿÊ‚ÊΔË ßÃ⁄Ê¥fl⁄ •fl‹’ÍŸ Ÿ ⁄Ê„ÃÊ ÿÊ

øÊ¥ªÀÿÊ ‚flÿËøË ‚ÈL§flÊÃ SflÃ—¬Ê‚ÍŸ ∑§⁄ÊflË,

•ŸÁœ∑Î§Ã Ÿ›¡Ù«áÊË, Ÿ›»È§≈ËøË ◊ÊÁ„ÃË

Ãà∑§Ê› 1Æ8 ÿÊ ≈Ù‹ »˝§Ë ∑˝§◊Ê¥∑§Êfl⁄ ∑§›flÊflË,

flÊ„Ã Ÿ› ’¥Œ ∑§⁄ÊflÃ, ¡fl…Ë ª⁄¡ •Ê„ Ãfl…ø

¬ÊáÊË flÊ¬⁄Êfl, Á∑§ÃË„Ë ◊„ûflÊø ∑§Ê◊ •‚‹ Ã⁄Ë

¬˝Õ◊ Ÿ› ’¥Œ ∑§⁄ÊflÊ, ¬ÊáÊË ÷⁄¬Í⁄ åÿÊfl ¬áÊ

»§∑Í§ Ÿÿ, ¬ÊáÿÊøÊ ¬ÈŸflÊ¸¬⁄ ∑§⁄ÊflÊ ¡áÊ∑§M§Ÿ

¬ÊáÊË ’øÃË‚ ◊ŒÃ „Ùß¸‹. •Áœ∑§ ◊ÊÁ„UÃË‚ÊΔUË

◊„UÊ¬ÊÁ‹∑§ëÿÊ fl·Ê¸ ¡‹‚¢øÿŸ ∑§ˇÊÊ‡ÊË ‚¢¬∑¸§

‚ÊœÃÊ ÿß¸‹.

(‡ÊéŒÊ¥∑§Ÿ — Áfl‹Ê‚ ’Ù«∑§, ◊¥È’ß¸)

■ ■

28 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

„Ê⁄ÊC˛ÊøË ‚ÈfláÊ¸∑§ãÿÊ Ã¡ÁSflŸË ‚Êfl¥Ã

Á„Ÿ ¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄Ë‹ 5Æ ◊Ë≈⁄

⁄Êÿ»§‹ ¬˝ÙŸ ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄ÊÃ

‚ÈfláÊ¸¬Œ∑§ Á◊›flÍŸ ∞∑§ ŸflÊ ßÁÃ„Ê‚ ⁄ø‹Ê

•Ê„. •ÊÃÊ¬ÿZÃ Ã¡ÁSflŸËŸ ÁflÁflœ S¬œÊZ◊äÿ

ŒÙŸ «¤ÊŸÊ¢„ÍŸ •Áœ∑§ ¬Œ∑§ Á◊›Áfl‹Ë •Ê„Ã.

ÁÃëÿÊ ∑§Ê◊Áª⁄ËøÊ •Ê‹π ∑§Êÿ◊ ø…ÃÊ

⁄ÊÁ„‹Ê •Ê„; ¬⁄¥ÃÈ ÃË ◊ÊòÊ •¡ÍŸ„Ë ¡Á◊ŸËfl⁄

•Ê„. ÿ‡ÊÊŸ „È⁄›ÍUŸ Ÿ ¡ÊÃÊ •Ê¬ÀÿÊ

∑§Ê◊Áª⁄Ëfl⁄ ‹ˇÊ ∑¢§Áº˝Ã ∑§M§Ÿ, Œ‡ÊÊ‚ÊΔË

¬Œ∑§ Á◊›ÁfláÊ „ äÿÿ ’Ê›ªÍŸ ÃË ÁŒfl‚÷⁄ÊÃ

7 Ã 8 ÃÊ‚ ‚⁄Êfl ∑§⁄Ã •Ê„. ¡◊¸ŸË◊äÿ

êÿÈÁŸø ÿÕ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ •Ê¥Ã⁄⁄ÊC˛Ëÿ S¬œ¸Ã

‚ÈfláÊ¸¬Œ∑§ÊøË ∑§◊Êß¸ ∑§M§Ÿ Ã¡ÁSflŸË ¡√„Ê

∑§ÙÀ„Ê¬È⁄ÊÃ •Ê‹Ë Ã√„Ê ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄∑§⁄Ê¥ŸË ÁÃ‹Ê

«ÙÄÿÊfl⁄ ÉÊÃ‹. „ûÊËflM§Ÿ Á◊⁄fláÊÍ∑§ ∑§Ê…‹Ë.

ªÀ‹Ë’Ù›ÊÃ ‚Êπ⁄ flÊ≈‹Ë ª‹Ë. ªÀ‹ÙªÀ‹Ë

ÁÃø ∑§ıÃÈ∑§ „ÙÃ „ÙÃ. ¬⁄¥ÃÈ Ã¡ÁSflŸËëÿÊ

◊ŸÊÃ ◊ÊòÊ ⁄ÊC˛∑È§‹ ∑˝§Ë«Ê S¬œ¸ëÿÊ ÃÿÊ⁄Ëø

ÁŸÿÙ¡Ÿ ‚ÈM§ „ÙÃ. „Ê⁄-ÃÈ⁄, ’ÁˇÊ‚Ê¥øË πÒ⁄ÊÃ

ÿÊ◊äÿ ⁄◊ÍŸ Ÿ ¡ÊÃÊ ŒÈ‚:ÿÊø ÁŒfl‡ÊË ÃË

‚⁄ÊflÊ‚ÊΔË ¬ÈáÿÊ‹Ê ÁŸÉÊÍŸ„Ë ª‹Ë. ÁÃëÿÊ ÿÊ

∞∑§Ê ÁŒfl‚ÊëÿÊ ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ ÷≈ËÃ ÁÃŸ ‚flÊZŸÊ

®¡∑Í§Ÿ ÉÊÃ‹. ÿÊ œÊfl¬›ËÃ„Ë ÁÃŸ

“‹Ù∑§⁄ÊÖÿ”‚ÊΔË fl› ∑§Ê…ÍŸ πÊ‚ ◊È‹ÊπÃ„Ë

ÁŒ‹Ë. Ã¡ÁSflŸËøÊ ∑˝§Ë«Ê ¬˝flÊ‚ „Ê π⁄¢ø

⁄Ù◊Ê¥ø∑§ •Ê„. ÉÊ⁄ÊÃË‹ ¬Á⁄ÁSÕÃË ’ÃÊøË

•‚ÃÊŸÊ„Ë Á¡g •ÊÁáÊ ◊„ŸÃËëÿÊ ’›Êfl⁄ ÃË

‚ÃÃ ¬È… ¡ÊÃø ⁄ÊÁ„‹Ë. ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄∑§⁄Ê¥ŸË

ÁÃëÿÊ Á¡gË‹Ê ‚‹Ê◊ ∑§⁄ËÃ fl›Ùfl›Ë •ÊÌÕ∑§

◊ŒÃ„Ë ÁŒ‹Ë. ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄∑§⁄Ê¥ŸË ∑§‹ÀÿÊ

◊ŒÃËø ◊Ù‹ Ã¡ÁSflŸË Áfl‚⁄‹Ë ŸÊ„Ë •ÊÁáÊ

Áfl‚⁄áÊÊ⁄„Ë ŸÊ„Ë.

‡ÊÊ›Ã •‚ÃÊŸÊ 1999 ‚Ê‹Ë Ã¡ÁSflŸË

¬˝Á‚h Ÿ◊’Ê¡ (∑Ò§.) ¡ÿ®‚ª⁄Êfl ∑È§‚Ê›

ÿÊ¥ëÿÊ∑§« ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË ª‹Ë. Ÿ◊’Ê¡ËÃË‹

ÁÃø ªÈáÊ ∑È§‚Ê› ‚⁄Ê¥ŸË „⁄‹. ÃÍ Ÿ◊’Ê¡Ë◊äÿ

ÿ‡Ê Á◊›flÍ ‡Ê∑§Ã‚, •‚Ê •Êà◊ÁflEÊ‚ ÁÃ‹Ê

ÁŒ‹Ê. ∑È§‚Ê› ‚⁄Ê¥’g‹ Ã¡ÁSflŸËëÿÊ ◊ŸÊÃ

•Ê¡„Ë •ÊŒ⁄ •Ê„. ÃË ê„áÊÃ, ∑È§‚Ê› ‚⁄Ê¥ø

◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ •ÊáÊπË ∑§Ê„Ë fl·¸ ◊‹Ê ‹Ê÷‹

•‚Ã Ã⁄ •Ê¥Ã⁄⁄ÊC˛Ëÿ SÃ⁄Êfl⁄ Á◊›Ê‹‹

•Ê¡ø ÿ‡Ê „ ∑§Ê„Ë fl·ÊZ¬ÍflË¸ø Á◊›Í ‡Ê∑§‹

•‚Ã. ∑È§‚Ê› ‚⁄Ê¥ŸÊ àÿÊ¥ëÿÊ ◊È‹Ë‹Ê Ÿ◊’Ê¡

∑§⁄Êÿø „ÙÃ. Ã Ÿ„◊Ë ◊Ê¤ÿÊ◊äÿ àÿÊ¥øË ◊È‹ªË

‡ÊÙœÊÿø. ◊‹Ê ◊„ÊÁfllÊ‹ÿËŸ Á‡ÊˇÊáÊ ◊„ûflÊø

flÊ≈Êÿø, •‡ÊÊ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃ ∞∑§ÁŒfl‡ÊË ‚⁄

ŒflÊπÊãÿÊÃ •‚ÃÊŸÊ àÿÊ¥ŸË ◊‹Ê ◊Ê¤ÿÊ •Êß¸-

flÁ«‹Ê¥ŸÊ ’Ù‹ÊfláÿÊ‚ ‚Ê¥ÁªÃ‹.

ÃÈ◊ëÿÊ ◊È‹Ë◊äÿ πÍ¬ ≈Ú‹¥≈ •Ê„, ÁÃ‹Ê

Ÿ◊’Ê¡Ë‚ÊΔË ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ lÊ, ÃË ∞∑§ ÁŒfl‚

Œ‡ÊÊø ŸÊfl ©îfl‹ ∑§⁄‹, •‚ ‚Ê¥ÁªÃ‹.

Ã¡ÁSflŸË‹Ê •Êß¸-flÁ«‹Ê¥ø ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ Á◊›Í

‹Êª‹. •Êß¸-flÁ«‹Ê¥ŸË ÁÃëÿÊ Ÿ◊’Ê¡ËëÿÊ

¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÃ ∑§œË„Ë π¥« ¬«Í ÁŒ‹Ê ŸÊ„Ë. ∑È§‚Ê›

‚⁄Ê¥ø ‡ÊéŒ Ã¡ÁSflŸËëÿÊ •Êß¸-flÁ«‹Ê¥ëÿÊ

◊ŸÊfl⁄ πÙ‹fl⁄ ∑§Ù⁄‹ ª‹ „ÙÃ. àÿÊ◊È›

ÁÃëÿÊ ‚⁄ÊflÊ‚ÊΔË ‹ÊªáÊÊ⁄ ‚ÊÁ„àÿ ¡È›flÃÊŸÊ

•Êß¸-flÁ«‹Ê¥ŸË •Ÿ∑§fl›Ê ¬Œ⁄◊Ù« ∑§‹Ë.

ŒÊŸ‡ÊÍ⁄Ê¥∑§« „ÊÃ ¬‚⁄‹. Ã¡ÁSflŸË‹Ê Ÿ„◊Ë

•ÊŸ¥ŒË ΔfláÿÊøÊ ¬˝ÿàŸ ∑§‹Ê. S¬œ¸‹Ê ¡ÊÃÊŸÊ

ÁÃ‹Ê ÉÊ⁄ÊÃË‹ •ÊÌÕ∑§ ¬Á⁄ÁSÕÃËøË ®∑§ÁøÃ„Ë

◊◊„Ê⁄ÊC˛ÊøË ‚ÈfláÊ¸∑§ãÿÊ Ã¡ÁSflŸË

‚Êfl¥Ã Á„Ÿ ¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄Ë‹ 5Æ ◊Ë≈⁄

⁄Êÿ»§‹ ¬˝ÙŸ ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄ÊÃ ‚ÈfláÊ¸¬Œ∑§

Á◊›flÍŸ ∞∑§ ŸflÊ ßÁÃ„Ê‚ ⁄ø‹Ê •Ê„.

•ÊÃÊ¬ÿZÃ Ã¡ÁSflŸËŸ ÁflÁflœ S¬œÊZ◊äÿ

ŒÙŸ «¤ÊŸ„ÍŸ •Áœ∑§ ¬Œ∑§ Á◊›Áfl‹Ë

•Ê„Ã. ÁÃëÿÊ ø…UàÿÊ ∑§Ê◊Áª⁄ËøÊ „UÊ

•Ê‹π...

ŒÿÊŸ¢Œ ∑§Ê¢’›U, ∑§ÊÀ„UÊ¬Í⁄U

ÿ‡ÊÁSflŸË...

29❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¡ÊáÊËfl „Ù™§ ÁŒ‹Ë ŸÊ„Ë. Ã¡ÁSflŸË‹Ê ÿÊ ‚fl¸

ªÙCË¥øË ∑§À¬ŸÊ „ÙÃË. •Êß¸-flÁ«‹Ê¥ëÿÊ

¬Á⁄üÊ◊Êø øË¡ ∑§⁄Êÿø ÿÊ ∞∑§Êø äÿÿÊŸ ÃË

¤Ê¬Ê≈‹Ë „ÙÃË. ÉÊ⁄ëÿÊ •ÊÌÕ∑§ ¬Á⁄ÁSÕÃË’g‹

’Ù‹ÃÊŸÊ Ã¡ÁSflŸËëÿÊ «Ù˚ÿÊ¢Ã •üÊÍ

Ã⁄›ÃÊÃ. ÃË ê„áÊÃ, ““S¬œ¸‹Ê ÁŸÉÊáÿÊëÿÊ

‡Êfl≈ëÿÊ ˇÊáÊÊ¬ÿZÃ ◊Ê¤ÿÊ∑§« ÁÃÁ∑§≈Ê‚ÊΔË ¬Ò‚

Ÿ‚Êÿø. ªÊ«Ë ‚Ê«‚„Ê‹Ê •Ê„ •ÊÁáÊ ‚„Ê

flÊ¡¬ÿZÃ ◊Ê¤ÿÊ∑§« ÁÃÁ∑§≈Ê‚ÊΔË ¬Ò‚ Ÿ‚Êÿø;

¬⁄¥ÃÈ, ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄∑§⁄Ê¥ŸË ◊‹Ê •‡ÊÊ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃ

fl›Ùfl›Ë •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ ∑§‹Ë. ÉÊ⁄ÊÃ ¬Ò‚

Ÿ‚ÃÊŸÊ ’Ê„M§Ÿ ¬Ò‚ ÉÊ™§Ÿ S¬œ¸‹Ê ∑§‡ÊÊ‚ÊΔË

¡Êÿø, Ÿ◊’Ê¡ËÃ ∑§Á⁄•⁄ ∑§⁄Êÿø ŸÊ„Ë •‚

ÁfløÊ⁄ ◊ŸÊ‹Ê S¬‡ÊÍ¸Ÿ ¡Êÿø. •Ÿ∑§fl›Ê ⁄«Í

∑§Ù‚›Êÿø. ¬⁄¥ÃÈ, ◊Ê¤Ê •Êß¸-fl«Ë‹ ¡ËflÊø

⁄ÊŸ ∑§M§Ÿ ◊Ê¤ÿÊ‚ÊΔË ¬Ò‚ ©¬‹éœ ∑§⁄Êÿø.

àÿÊ◊È› àÿÊ¥ëÿÊ ÿÊ ¬Á⁄üÊ◊Êø ‚ÙŸ ∑§⁄Êÿø,

•‚ Δ⁄flÍŸ ◊ª ◊Ë „‚Ã-„‚Ã ªÊ«Ë

¬∑§«Êÿø.””

Ÿ◊’Ê¡Ëø ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ÉÊÃ •‚ÃÊŸÊ

Ã¡ÁSflŸË‹Ê ¬Á„‹Ë ⁄Êÿ»§‹ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ

ÁŒ‹Ë ÃË ⁄Êÿ»§‹ •‚ÙÁ‚∞‡ÊŸëÿÊ ‡ÊË‹Ê

∑§ÊŸÙ‹∑§⁄ ÿÊ¥ŸË. ¬È… •Ÿ∑§ ŒÊŸ‡ÊÍ⁄Ê¥ŸË

•ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ ∑§‹Ë. àÿÊ◊È› Ã¡ÁSflŸË ⁄Êÿ»§‹

π⁄ŒË ∑§M§ ‡Ê∑§‹Ë. SflÃ—øË ⁄Êÿ»§‹ „ÊÃÊÃ

•ÊÀÿÊŸ¥Ã⁄ ÁÃëÿÊ ‚⁄ÊflÊÃ ∑§œËø π¥« ¬«‹Ê

ŸÊ„Ë. 2ÆÆ6 ‚Ê‹Ë ÁÃŸ ∑§ÊÚ◊ŸflÀÕ ªê‚◊äÿ

‚ÈfláÊ¸¬Œ∑§ fl ∑§Ê¢Sÿ¬Œ∑§ Á◊›Áfl‹. ÁÃø

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§ ‚È¤ÊÊŸ Ç‹Ê¡ªÙ√„ ÿÊ¥ŸË ÁÃ‹Ê ‚ÃÃ

¬˝Ùà‚ÊÁ„Ã ∑§‹, •Êà◊ÁflEÊ‚ ÁŒ‹Ê, π›ÊÃË‹

ÃÈ¤ÊË ª˝ÊÁS¬¢ª ¬ÊÚfl⁄ πÍ¬ øÊ¥ª‹Ë •Ê„, ÃÍ

¬Œ∑§Ê¥fl⁄ ‹ˇÊ ∑¢§Áº˝Ã Ÿ ∑§⁄ÃÊ ªÈáÊÊ¥fl⁄ ‹ˇÊ

∑¥§Áº˝Ã ∑§⁄ ê„áÊ¡ ÃÈ‹Ê ¬Œ∑§ •Ê¬Ù•Ê¬ø

Á◊›‹. Ç‹Ê¡ªÙ√„ ÿÊ¥ø Ã ‡ÊéŒ Ã¡ÁSflŸË

•Ê¡„Ë Áfl‚⁄‹Ë ŸÊ„Ë. ÃË ê„áÊÃ, ““◊Ë ¬ÍflË¸

¬Œ∑§ Á◊›ÁfláÿÊ‚ÊΔË π›ÊÿøË; ¬⁄¥ÃÈ, •ÊÃÊ ◊Ë

ªÈáÊÊ¥fl⁄ ‹ˇÊ ∑¢§Áº˝Ã ∑§M§§ ‹Êª‹Ë •Ê„. ◊Ê¤ÊË

∑§Ê◊Áª⁄Ë ∑§‡ÊË ‚ÈœÊ⁄‹ ÿÊøø ÁŸÿÙ¡Ÿ ◊Ë

‚ÊÃàÿÊŸ ∑§⁄ËÃ •‚Ã. ÁŒÀ‹ËÃ „ÙáÊÊ:ÿÊ

⁄ÊC˛∑È§‹ S¬œ¸Ã ∑§Ê◊Áª⁄Ë ©¥øÊfláÿÊø äÿÿ

◊Ê¤ÿÊ‚◊Ù⁄ •Ê„. Ç‹Ê¡ªÙ√„ ÿÊ¥ŸËø ◊‹Ê

¬ÊÚßZ≈ ≈Í-≈Í ∑˝§Ë«Ê ¬˝∑§Ê⁄ÊÃ ÃÍ ÿ‡Ê Á◊›flÍ

‡Ê∑§Ã‚, •‚ ‚Ê¥ÁªÃ‹. àÿÊ¥ø „ ‡ÊéŒ

¡◊¸ŸËÃÀÿÊ •Ê¥Ã⁄⁄ÊC˛Ëÿ S¬œ¸Ã π⁄ Δ⁄‹.””

Ã¡ÁSflŸË •Ê¡ •Ê¥Ã⁄⁄ÊC˛Ëÿ π›Ê«Í ’Ÿ‹Ë

•Ê„. ÁÃëÿÊ∑§« •Ê¡ •Ÿ∑§ ¬˝ÊÿÙ¡∑§ •Ê„Ã.

ÃË SflÃ— •Ê¡ „flË •‚‹‹Ë ⁄Êÿ»§‹ π⁄ŒË

∑§M§§ ‡Ê∑§Ã. ¬⁄Œ‡ÊÊÃË‹ S¬œ¸‚ÊΔË ÃË ∑§√„Ê„Ë

¡Ê™§ ‡Ê∑§Ã. •Ê¡ ÁÃ‹Ê •ÊÌÕ∑§ •«øáÊ

÷Ê‚Ã ŸÊ„Ë; •‚ •‚‹ Ã⁄Ë„Ë ÁÃëÿÊ ◊ŸÊÃ

©ŒÿÙã◊Èπ π›Ê«Í¥’g‹ ®øÃÊ •Ê„. ÃË ê„áÊÃ,

•Ê¡ ◊Ê¤ÿÊ∑§« ÃËŸ ¬˝ÊÿÙ¡∑§ •Ê„Ã; ¬⁄¥ÃÈ,

ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃË‹ •Ÿ∑§ π›Ê«¥Í◊äÿ ªÈáÊflûÊÊ

•‚ÍŸ„UË àÿÊ¥ëÿÊ‚ÊΔUË ¬˝ÊÿÙ¡∑§ ŸÊ„ËÃ. ◊‹Ê

¡‡ÊË fl›Ùfl›Ë ◊ŒÃ Á◊›Ã ª‹Ë Ã‡ÊË àÿÊ¥ŸÊ„Ë

Á◊›Ê‹Ë ¬ÊÁ„¡. ◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚ŸÊ’g‹ ’Ù‹ÃÊŸÊ

Ã¡ÁSflŸË ÷⁄÷M§Ÿ ’Ù‹Ã. ‡ÊÊ‚ŸÊø •Ê÷Ê⁄„Ë

◊ÊŸÃ. ◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ◊‹Ê ÉÊ⁄ fl ŸÙ∑§⁄Ë

ÁŒ‹Ë. ∑˝§Ë«Ê Áfl÷ÊªÊÃ flª¸-1 ÿÊ ¬ŒÊfl⁄ ∑§Ê◊

∑§⁄ÃÊŸÊ ‚fl¸ flÁ⁄D •Áœ∑§Ê:ÿÊ¥ŸË ◊‹Ê ÃÍ

π›Êfl⁄ ‹ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã ∑§⁄, »§Êÿ‹Ë •Êê„Ë ’ÉÊÍŸ

ÉÊÃÙ, ÃÈ‹Ê ∑§Êÿ ◊ŒÃ ‹ÊªáÊÊ⁄ •Ê„? •‚

‡ÊéŒ flÁ⁄DÊ¥∑§«ÍŸ ∞∑§Êÿ‹Ê Á◊›Ã •‚Ã.

àÿÊ◊È› ◊Ë ◊Ê¤ÿÊ ‚⁄ÊflÊfl⁄ •Áœ∑§ ‹ˇÊ ∑¢§Áº˝Ã

∑§M§§ ‡Ê∑§‹. Ãà∑§Ê‹ËŸ ∑˝§Ë«Ê ‚¥øÊ‹∑§ fl

∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ø Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ‹ˇ◊Ë∑§Ê¥Ã Œ‡Ê◊Èπ

ÿÊ¥ëÿÊ’g‹ ∑Î§ÃôÊÃÊ √ÿQ ∑§⁄Êÿ‹Ê Ã¡ÁSflŸË

Áfl‚⁄Ã ŸÊ„Ë.

ÃË ê„UáÊÃ, ““•ÊÿÈcÿÊÃ ¬È… ¡ÊáÿÊ‚ÊΔË

Ÿ„◊Ëø S≈˛ª‹ ∑§⁄ÊflÊ ‹ÊªÃÙ, Ã⁄ø ¡ËflŸÊÃ

•Ê¬áÊ ∑§Ê„ËÃ⁄Ë Á◊›flÍ ‡Ê∑§ÃÙ. ◊Ë •Ê¡

Œ‡ÊÊ‚ÊΔË ¬Œ∑§ Á◊›flÍ ‡Ê∑§‹ ÿÊøÊ ◊‹Ê ‚ÊÕ¸

•Á÷◊ÊŸ •Ê„. ÿÊ¬È…„Ë ◊Ê¤ÿÊ „ÊÃÍŸ •‡ÊËø

∑§Ê◊Áª⁄Ë ÉÊ«ÊflË ÿÊ‚ÊΔËø ◊Ë ‚ÊÃàÿÊŸ

∑§Ê◊Áª⁄Ëfl⁄ ‹ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã ∑§⁄ËÃ •Ê„. ‹fl∑§⁄ø

⁄ÊC˛∑È§‹ S¬œÊ¸ „Ù™§ ÉÊÊÃÀÿÊ •Ê„Ã. ÿÊ S¬œ¸Ã

◊Ê¤ÊË ∑§Ê◊Áª⁄Ë ©¥øÊfl‹Ë ¡ÊflË ÿÊ‚ÊΔË ∑§‚ÍŸ

‚⁄Êfl ‚ÈM§ •Ê„. ◊Ê¤Ê fl«Ë‹ Ÿ„◊Ë ê„áÊÊÿø,

ÃÍ ∑§ÙáÊÃ„Ë ˇÊòÊ ÁŸfl«; ¬⁄¥ÃÈ, àÿÊ ˇÊòÊÊÃ ÃÍ

•√fl‹ø •‚‹Ë ¬ÊÁ„¡‚. •Ê¡ fl«Ë‹ „ÿÊÃ

ŸÊ„ËÃ; ¬⁄¥ÃÈ, àÿÊ¥ø „ ‡ÊéŒ ◊‹Ê π⁄ ∑§M§Ÿ

ŒÊπflÊÿø •Ê„Ã.””

■ ■

30 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¬ÿ‡Ê „Ë ÿ‡ÊÊøË ¬Á„‹Ë ¬Êÿ⁄Ë •Ê„,

•‚¥ ê„UáÊÃÊÃ; ¬áÊ ∞πÊŒË √ÿÄÃË ¡⁄

‚‹ª Œ„Ê fl·¸ •¬ÿ‡ÊË „ÙÃ •‚‹ Ã⁄

ÃË √ÿÄÃË ÷ÙflÃÊ‹ëÿÊ ‹Ù∑§Ê¥ëÿÊ „≈Ê›UáÊËøÊ

Áfl·ÿ Δ⁄Ã. ©ΔÃÊ-’‚ÃÊ àÿÊ‹Ê ≈Ù◊áÊ πÊfl

‹ÊªÃÊÃ. Ÿ∑§Ù-Ÿ∑§Ù Ã ‚Ñ ∞∑§Êfl ‹ÊªÃÊÃ.

÷⁄ÃëÿÊ ’Ê’ÃËÃ„Ë „ø ¤ÊÊ‹. fl·Ê¸ŸÈfl·¸ π«Ã⁄

¬Á⁄üÊ◊ ∑§M§Ÿ„Ë àÿÊëÿÊ ¬Œ⁄ÊÃ ÿ‡ÊÊø ŒÊŸ

∑§Ê„Ë ¬«Ã Ÿ√„Ã. àÿÊ◊È›U ÃÙ •Ÿ∑§Ê¥ëÿÊ

≈UË∑§øÊ Áfl·ÿ ¤ÊÊ‹Ê. ¬áÊ •Ê¬‹ äÿÿ

ÁŸÁ≥øÃ¬áÊ ◊Ê„UËÃ •‚‹ÀÿÊ ÷⁄ÃŸ „Ê⁄

◊ÊŸ‹Ë ŸÊ„Ë. ∑§Ê⁄áÊ àÿÊ‹Ê ◊Ê„UËÃ „ÙÃ ∑§Ë,

ª◊ÊfláÿÊ‚Ê⁄π •Ê¬ÀÿÊ¡fl›U ∑§Ê„Ë„Ë ŸÊ„Ë.

∑§◊ÊfláÿÊ‚ÊΔË ◊ÊòÊ ‚Ê⁄ •Ê∑§Ê‡Ê ◊Ù∑§›U •Ê„.

∑§Ê⁄áÊ ÃÙ ÖÿÊ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃÍŸ •Ê‹Ê „ÙÃÊ ÃË

¬Ê„ÃÊ àÿÊŸ ∞πÊŒË ¿Ù≈Ë-◊ÙΔË ŸÙ∑§⁄Ë

Á◊›UfláÊ „Ë ŒπË‹ πÍ¬ ◊ÙΔË ªÙC „ÙÃË. ¬áÊ

÷⁄ÃŸ SflåŸ ¬ÊÁ„‹ ‚ŸŒË •Áœ∑§Ê⁄Ë „ÙáÿÊø.

•Ÿ˜ ‚‹ª Œ„Ê fl·ÊZëÿÊ ∑§ΔËáÊ Ã¬≥øÿ¸Ÿ àÿÊŸ

Ã ‚àÿÊÃ ©Ã⁄flÍŸ ŒÊπÁfl‹. •Ê¡ ÃÙ

•Êÿ¬Ë∞‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë ¤ÊÊ‹Ê •Ê„. àÿÊøÊ

ßÕfl⁄øÊ ¬˝flÊ‚ Á¡Ã∑§Ê ⁄Ù◊Ê¥ø∑§ ÁÃÃ∑§Êø

¬˝⁄áÊÊŒÊÿË •Ê„.

ŸÊÁ‡Ê∑§ Á¡ÀsÊÃÀÿÊ Á‚ãŸ⁄ ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹

ΔÊáÊªÊfl ÿÊ ¿Ù≈KÊ‡ÊÊ ªÊflÊÃË‹ „Ê ÃL§áÊ.

‚¥¬ÍáÊ¸ ŸÊfl ÷⁄Ã ⁄Ê◊ø¥º˝ •Ê¥œ›U. ÃÈ≈¬È¥ÖÿÊ

∑§Ù⁄«flÊ„Í ‡ÊÃËfl⁄ ©Œ⁄ÁŸflÊ¸„ ∑§⁄áÊÊ⁄ „

∑È§≈¥ È’. ÷⁄Ã „Ê ÃËŸ ÷Êfl¥«Ê¢Ã ◊ÙΔÊ.

•èÿÊ‚ÊÃ„Ë ¡◊Ã◊ø. àÿÊÃ Œ„ÊflË‹Ê •flÉÊ

54 ≈Ä∑§ ªÈáÊ Á◊›UÊ‹. Œ„ÊflË ¬Ê‚ ¤ÊÊ‹‹Ê ÃÙ

ÉÊ⁄ÊÃ‹Ê ¬Á„‹Êø. ◊ª ∑È§≈¥È’Ê‹Ê •ÊÌÕ∑§

„ÊÃ÷Ê⁄ ‹ÊfláÿÊ‚ÊΔË àÿÊŸ ŸÙ∑§⁄Ë ∑§⁄Êÿø

Δ⁄Áfl‹. àÿÊ‚ÊΔË àÿÊŸ •Êÿ≈Ë•ÊÿøÊ ∑§Ù‚¸

¬ÍáÊ¸ ∑§‹Ê •ÊÁáÊ ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿÕË‹ ®„ŒÈSÕÊŸ

»§ÊS≈Ÿ⁄ ÿÊ ∑¢§¬ŸËÃ ÃÙ ∑§Ê◊ªÊ⁄ ê„UáÊÍŸ L§¡Í

¤ÊÊ‹Ê.

ŸÙ∑§⁄Ë ∑§⁄Ã •‚ÃÊŸÊø ÷⁄ÃëÿÊ ◊ŸÊÃ

◊ÊòÊ flª›Uø ÁfløÊ⁄ ‚ÈM§§„ÙÃ. •Ê¬ÀÿÊ‹Ê

•ÊÿÈcÿÊÃ ∑§Ê„ËÃ⁄Ë flª›U ∑§⁄Êÿø •Ê„, ÿÊfl⁄

ÃÙ ΔÊ◊ „ÙÃÊ. ÿÊ‚ÊΔË àÿÊŸ ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÊŸÊø

’Á„—SÕ ÁfllÊÕË¸ ê„UáÊÍŸ ¬˝fl‡Ê ÉÊÃ‹Ê •ÊÁáÊ

¬ŒflË Á◊›UÁfl‹Ë. •ÊÿÈcÿ÷⁄ ∑§Ê◊ªÊ⁄ ê„UáÊÍŸ Ÿ

⁄Ê„ÃÊ •ÊÃÊ ◊ÙΔË ¤Ê¬ ÉÿÊÿ‹Ê „flË „ àÿÊŸ

◊ŸÙ◊Ÿ Δ⁄Áfl‹. ÿÊ ÁfløÊ⁄ ◊¥ÕŸÊÃø àÿÊ‹Ê

¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ‚fløÊ ◊Êª¸ ÁŒ‚‹Ê. •Ê¬áÊ

¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ‚flÃø ¡Êÿø •‚Ê ÁŸœÊ¸⁄ ∑§⁄ËÃ

àÿÊŸ ∑¢§¬ŸËÃË‹ ŸÙ∑§⁄ËøÊ ⁄Ê¡ËŸÊ◊Ê ÁŒ‹Ê

•ÊÁáÊ Õ≈ ¬ÈáÊ ªÊΔ‹.

÷⁄ÃøÊ ¬È…øÊ ¬˝flÊ‚ ¡ÊSÃ ∑§ΔËáÊ „ÙÃÊ.

∑§Ê⁄áÊ SflÃ—ëÿÊ ¬ÊÿÊfl⁄ ©÷¥ ⁄Ê„Ã S¬œÊ¸

¬⁄ËˇÊøË ÃÿÊ⁄Ë ∑§⁄áÊ ‚Ù¬ Ÿ√„Ã. àÿÊÃ

‚ÈL§flÊÃËø ∑§Ê„Ë ÁŒfl‚ Ã⁄ àÿÊ‹Ê

Á‡ÊflÊ¡ËŸª⁄ëÿÊ ’‚ SÕÊŸ∑§Êfl⁄ ◊ÈÄ∑§Ê◊

ΔÙ∑§ÊflÊ ‹Êª‹Ê. ¬È… ¬ÈáÊ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ

fl‚ÁÃªÎ„ÊÃ àÿÊ‹Ê Á◊òÊÊŸ •Ê‚⁄Ê ÁŒ‹Ê.

•‡ÊÊÃø ’Á„SÕ— ÁfllÊÕË¸ ê„UáÊÍŸ àÿÊŸ

∞◊.∞.‹Ê ¬˝fl‡Ê Á◊›UÁfl‹Ê •ÊÁáÊ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ

¡ÿ∑§⁄ ª˝¥ÕÊ‹ÿÊÃ ÃÙ S¬œÊ¸ ¬⁄ËˇÊøË ÃÿÊ⁄Ë

∑§Ê◊ªÊ⁄ Ã •Êÿ¬Ë∞‚

•

∞∑§Ê πÊ¡ªË ∑§¥¬ŸËÃ ‚ÊœÊ ∑§Ê◊ªÊ⁄ ê„UáÊÍŸ ⁄Ê’áÊÊ:ÿÊ ∞∑§Ê ÃL§áÊÊŸ¥ ∞∑§ ◊ÙΔ¥ SflåŸ ¬ÊÁ„‹¢

•Ÿ˜ •Ê¬ÀÿÊ ¬˝’›U ßë¿Ê‡ÊÄÃËëÿÊ ¡Ù⁄Êfl⁄ Ã ‚àÿÊÃ ©Ã⁄fl‹¥. •Ÿ∑§ ¿Ù≈KÊ-◊ÙΔKÊ

ŸÙ∑§:ÿÊ, ∑§CÊøË ∑§Ê◊¥ ∑§⁄ËÃ àÿÊŸ¢ ¬Á⁄ÁSÕÃËfl⁄ ◊ÊÃ ∑§‹Ë •ÊÁáÊ ÃÙ ÷Ê⁄ÃËÿ ¬Ù‹Ë‚ ‚flÃ

ŒÊπ‹ ¤ÊÊ‹Ê. ‚Ê◊ÊãÿÊÃ‹Ê ‚Ê◊Êãÿ ÃL§áÊ„Ë ¬≈ÍŸ ©Δ‹Ê Ã⁄ ∑§Êÿ ø◊à∑§Ê⁄ ÉÊ«flÍ ‡Ê∑§ÃÙ

„ àÿÊŸ¢ ‚flÊZŸÊ ŒÊπflÍŸ ÁŒ‹¢. •àÿ¢Ã ª⁄UË’ ¬Á⁄UÁSÕÃËÃÍŸ ¬È…U •Ê‹ÀÿÊ ÷⁄Ã •Ê¥œ›U ÿÊ

ÃL§áÊÊëÿÊ ‚¥ÉÊ·¸◊ÿ ¬˝flÊ‚ÊøË „Ë ∑§„ÊáÊË...

Á∑§⁄UáÊ ∑¥§º˝, ◊È¢’ß¸

31❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

∑§M§§ ‹Êª‹Ê. •èÿÊ‚ Ã⁄ ‚ÈM§§ ¤ÊÊ‹Ê ¬áÊ

¬Ò‡ÊÊø ∑§Êÿ? àÿÊ‹Ê ŒÙŸ fl›UëÿÊ ¡fláÊÊøË

÷˝Ê¥Ã ¬«Í ‹Êª‹Ë ◊ª àÿÊŸ ¬ÈáÊ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ

∑§◊flÊ fl Á‡Ê∑§Ê ÿÙ¡ŸÃ ŸÊfl ŸÊ¥Œfl‹. ⁄Ù¡

øÊ⁄ ÃÊ‚ ‡ÊÊ⁄ËÁ⁄∑§ ∑§CÊø ∑§Ê◊ ∑§⁄Êÿø. àÿÊø

àÿÊ‹Ê ÁŒfl‚Ê‹Ê 4Æ L§¬ÿ Á◊›UÊÿø. ¬„Ê≈

4.3Æ Ã 8.3Æ ÁfllÊ¬ËΔ •ÊflÊ⁄ÊÃË‹ ¤ÊÊ«Ê¥ŸÊ

¬ÊáÊË ÉÊÊ‹áÊ, ¤ÊÊ«‹Ù≈ ∑§⁄áÊ •‡ÊË ∑§Ê◊ ÃÙ

∑§⁄ÊÿøÊ. ©⁄‹‹Ê fl›U »§ÄÃ •èÿÊ‚. äÿÊ‚

∞∑§ø ‚ŸŒË •Áœ∑§Ê⁄Ë √„Êÿø. SflÃ—ëÿÊ ∑§fl›U

ªÈáÊflûÙëÿÊ ’›UÊfl⁄ ¬Á⁄ÁSÕÃË ’Œ‹ÊÿøË.

¬È…ëÿÊ ∑§Ê›UÊÃ ÷⁄Ã ÿÃË‹ àÿÊ ¬⁄ËˇÊÊ Œ™§

‹Êª‹Ê. ∞◊¬Ë∞‚‚Ë, ’°®∑§ª, ∞‹•Êÿ‚Ë •‡ÊÊ

¬˝∑§Ê⁄ëÿÊ ¬⁄ËˇÊ‚ÊΔË ¬˝ÿàŸ ∑§M§§ ‹Êª‹Ê.

2ÆÆ5 ‚Ê‹Ë àÿÊëÿÊ ¬˝ÿàŸÊ¥ŸÊ ÿ‡Ê„Ë Á◊›UÊ‹.

ÃÙ ¬Ë∞‚•Êÿ ¤ÊÊ‹Ê. ¬áÊ ‚◊ÊœÊŸ Ÿ√„Ã

àÿÊ‹Ê ÿÍ¬Ë∞‚‚Ëø ©ûÊËáÊ¸ √„Êÿø „ÙÃ. ◊ª ÃÙ

¬Ë∞‚•ÊÿëÿÊ ≈˛®Ÿª‹Ê ª‹Êø ŸÊ„Ë. ¬Èã„Ê

•èÿÊ‚ ‚ÈM§§ ∑§‹Ê. •Ê‹ÀÿÊ ¬Á⁄ÁSÕÃË‡ÊË

ŒÙŸ „ÊÃ ∑§⁄ËÃ ôÊÊŸ‚ÊœŸÊ ‚ÈM§ø Δfl‹Ë.

¬È… ÿÍ¬Ë∞‚‚ËøË ÃÿÊ⁄Ë ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË àÿÊŸ

◊È¥’ß¸øË flÊ≈ œ⁄‹Ë •ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ

⁄ÊÖÿ ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕÃ ¬˝fl‡Ê

Á◊›UÁfl‹Ê. ÿÍ¬Ë∞‚‚ËøÊ ¬˝flÊ‚ π«Ã⁄ „ÙÃÊ.

¬Á„ÀÿÊ ¬˝ÿàŸÊÃ ÃÙ ¬Ífl¸ ¬⁄ËˇÊÊ„Ë ¬Ê‚ „Ù™§

‡Ê∑§‹Ê ŸÊ„Ë. ¬áÊ àÿÊŸ „Ê⁄ ◊ÊŸ‹Ë ŸÊ„Ë. ÃÙ

‹…Ãø ⁄ÊÁ„U‹Ê. Ÿ¥Ã⁄ ◊ÈÅÿ ¬⁄ËˇÊ¬ÿZÃ,

◊È‹ÊπÃË¬ÿZÃ ¬Ù„Êø‹Ê. ¬áÊ ÁÃÕ •¬ÿ‡Ê

•ÊÀÿÊ◊È›U ¬Èã„Ê Ÿ√ÿÊŸ ‚ÈL§flÊÃ ∑§⁄ÊflË

‹Êª‹Ë.

ÁŒfl‚ øÊ‹‹ „ÙÃ. •‡ÊÊÃø àÿÊøË

∞‹•Êÿ‚Ë◊äÿ Áfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë ê„UáÊÍŸ ÁŸfl«

¤ÊÊ‹Ë. „Ë ŸÙ∑§⁄Ë„Ë àÿÊŸ ‚Ù«‹Ë •ÊÁáÊ

2ÆÆ9ëÿÊ ¬⁄ËˇÊ‚ÊΔË ÃÙ Ÿ√ÿÊ ¡Ù◊ÊŸ ¬ÍáÊ¸

¡Ù‡ÊÊÃ ◊ÒŒÊŸÊÃ ©Ã⁄‹Ê. ÿÊfl›UË ◊ÊòÊ

¬Á⁄ÁSÕÃË‹Êø àÿÊëÿÊ¬È… ŸÃ◊SÃ∑§ √„Êfl

‹Êª‹. ¬Ífl¸-◊ÈÅÿ-◊È‹ÊπÃ •‚ ÃËŸ„Ë ≈å¬

‹Ë‹ÿÊ ¬Ê⁄ ∑§⁄Ã ÷⁄ÃŸ •¥ÁÃ◊ ÁŸfl« ÿÊŒËÃ

SÕÊŸ Á◊›UÁfl‹. ÷Ê⁄ÃËÿ ¬Ù‹Ë‚ ‚flÃ

(I.P.S.) àÿÊøË ÁŸfl« ¤ÊÊ‹Ë. ∞∑§Ê Œ‡Ê∑§ÊëÿÊ

π«Ã⁄ ¬Á⁄üÊ◊Ê‹Ê ÿ‡Ê •Ê‹.

∞fl… ◊ÙΔ ÿ‡Ê Á◊›UflÍŸ„Ë àÿÊëÿÊ ø„:ÿÊfl⁄

∑§‚‹Êø •Á÷ÁŸfl‡Ê ŸÊ„Ë. àÿÊëÿÊ ’Ù‹áÿÊÃ

◊ÊòÊ ¬˝ø¥« •Êà◊ÁflEÊ‚ •ÊÁáÊ ‚∑§Ê⁄Êà◊∑§ÃÊ

•Ê„. •Ê¬‹ „ ÿ‡Ê ∞∑§≈KÊø Ÿ‚ÍŸ ÿÊ◊Êª

•Ÿ∑§Ê¥ëÿÊ ¬˝⁄áÊÊ fl ¬˝ÊÕ¸ŸÊ •Ê„Ã „ ÃÙ

∑Î§ÃôÊÃŸ Ÿ◊ÍŒ ∑§⁄ÃÙ. Áfl‡Ê·Ã— ¡ÿ¬Ê‹

∑§Ê¥’›U ÿÊ¥ŸË ∑§‹‹Ë ◊ŒÃ fl ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ •ÊÿÈcÿ

’Œ‹fláÊÊ⁄ Δ⁄ÀÿÊø ÃÙ Ÿ◊˝¬áÊ ‚Ê¥ªÃÙ. Áfl‡Ê·

ê„UáÊ¡ àÿÊ‹Ê ÉÊ«ÁfláÿÊÃ àÿÊëÿÊ •Ê¡ËøÊ

◊ÙΔÊ flÊ≈Ê •Ê„. ÃË Ÿ‚ÃË Ã⁄ ◊Ë ßÕfl⁄

•Ê‹Ùø Ÿ‚ÃÙ, sÊøË àÿÊ‹Ê ¡ÊáÊËfl •Ê„.

◊Ê¤ÊÊ ÷⁄Ã Á‡Ê∑§ÃÙ •Ê„ ê„UáÊÍŸ SflÃ—‹Ê ŸflËŸ

‹Èª«¥-øÙ›UË Ÿ ÉÊáÊÊ:ÿÊ •Ê¡ËøÊ àÿÊëÿÊfl⁄

¬˝ø¥« ÁflEÊ‚ •Ê„. ê„UáÊÍŸø •Ê¬ÀÿÊ ÿ‡ÊÊøË

¬Á„‹Ë ’ÊÃ◊Ë àÿÊŸ •Ê¡Ë‹Êø ∑§›Ufl‹Ë. ◊È¥’ß¸

ÿÕË‹ ⁄ÊÖÿ ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕÃ

(SIAC) Á◊›UÊ‹‹ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ„Ë àÿÊëÿÊ ŒÎCËŸ

◊Ù‹Êø Δ⁄‹.

•Êÿ¬Ë∞‚ ¬ŒÊfl⁄ ÁŸfl« „Ù™§Ÿ„Ë ÷⁄Ã

SflSÕ ’‚‹Ê ŸÊ„Ë. „Òº˝Ê’ÊŒ ÿÕ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË

¡ÊáÿÊ¬ÍflË¸ àÿÊŸ ∞∑§ •Á÷Ÿfl ©¬∑˝§◊

⁄Ê’Áfl‹Ê. ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃË‹ ÁfllÊâÿÊZŸÊ S¬œÊ¸

¬⁄ËˇÊøË ◊ÊÁ„ÃË ∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË ÃÙ

◊„Ê⁄ÊC˛÷⁄ Á»§⁄‹Ê. ÿÊ ¬˝flÊ‚ÊÃ àÿÊŸ 7Æ

ÁΔ∑§ÊáÊË √ÿÊÅÿÊŸ ÁŒ‹Ë. ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃË‹

ÃL§áÊÊ¢‚Ê’Ã ‚¢flÊŒ ‚Êœ‹Ê. ª⁄Ë’, „ÙÃ∑§M§§

◊È‹Ê¥ŸÊ ‚ŸŒË •Áœ∑§Ê⁄Ë „ÙáÿÊøË ¬˝⁄áÊÊ ÁŒ‹Ë.

÷⁄Ã •Ê¥œ›UøÊ •Ê¡fl⁄øÊ ¬˝flÊ‚ Áfl‹ˇÊáÊ

‚¥ÉÊ·Ê¸øÊ •Ê„. äÿÿÊëÿÊ ÁŒ‡ÊŸ •Áfl⁄Ã¬áÊ

¬˝flÊ‚ ∑§⁄áÊÊ⁄Ê „Ê ÃL§áÊ ∑§œËø πø‹Ê ŸÊ„Ë.

¬˝àÿ∑§ •¬ÿ‡ÊÊ‹Ê ∞∑§ ŸflË ‚¥œË ◊ÊŸÃ ÃÙ

øÊ‹Ã ⁄ÊÁ„‹Ê. •π⁄ ÿ‡ÊÊŸ àÿÊëÿÊ‚ÊΔË

¬ÊÿÉÊ«KÊ •¥Õ⁄ÀÿÊ. ◊Ë ÖÿÊ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃÍŸ

•Ê‹Ù ÁÃŸø ◊‹Ê ‹…Êÿ‹Ê Á‡Ê∑§ÁflÀÿÊø ÃÙ

•Á÷◊ÊŸÊŸ ‚Ê¥ªÃÙ. ÿÊø Á¡gËëÿÊ ’›UÊfl⁄ ÷ÊflË

∑§Ê›UÊÃ„Ë ÃÙ ÿ‡ÊÊøË ŸflŸflË Á‡Êπ⁄ ªÊΔáÊÊ⁄

ÿÊÃ ‚¥‡Êÿ ŸÊ„Ë.

■ ■

•Êÿ¬Ë∞‚ ¬ŒÊfl⁄ ÁŸfl« „Ù™§Ÿ„Ë ÷⁄Ã

SflSÕ ’‚‹Ê ŸÊ„Ë. „Òº˝Ê’ÊŒ ÿÕ

¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË ¡ÊáÿÊ¬ÍflË¸ àÿÊŸ ∞∑§

•Á÷Ÿfl ©¬∑˝§◊ ⁄Ê’Áfl‹Ê. ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃË‹ ÁfllÊâÿÊZŸÊ S¬œÊ¸ ¬⁄ËˇÊøË

◊ÊÁ„ÃË ∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË ÃÙ ◊„Ê⁄ÊC˛÷⁄

Á»§⁄‹Ê. ÿÊ ¬˝flÊ‚ÊÃ àÿÊŸ 7Æ ÁΔ∑§ÊáÊË

√ÿÊÅÿÊŸ ÁŒ‹Ë. ª⁄Ë’, „ÙÃ∑§M§§ ◊È‹Ê¥ŸÊ

‚ŸŒË •Áœ∑§Ê⁄Ë „ÙáÿÊøË ¬˝⁄áÊÊ ÁŒ‹Ë.

❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙32

ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢ÃÈÁ‹Ã ‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡ŸÊ” „Ë

“‚◊Îh ªÊfl¢ •ÊÁáÊ ‚¢¬ãŸ ª˝Ê◊SÕÊ¢”‚ÊΔË

⁄Ê’ÁfláÿÊëÊÊ ÁŸáÊ¸ÿ ⁄Êíÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘

ÉÊ‘Ã∂Ê •Ê„‘. º¡¸ºÊ⁄ ÷ıÁÃ∑§ ‚ÈÁflœÊ, Á∑§◊ÊŸ

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ◊Í∂÷ÍÃ ‚ÈÁflœÊ¢ëÊÊ Áfl∑§Ê‚ ÿÊ◊äÿ‘

•Á÷¬˝‘Ã •Ê„‘. Á‡ÊˇÊáÊ, •Ê⁄ÙÇÿ, ¬Ù·áÊ •ÊÁáÊ

‚È⁄UˇÊÊ ÿÊ¢ëÊÊ àÿÊÃ •¢Ã÷Ê¸fl •‚ÍŸ ªÊflÊ¢◊äÿ‘ëÊ

¬È⁄‘‡ÊÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ‚¢œË ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§⁄áÿÊfl⁄ ÷⁄

º‘áÿÊÃ ÿ‘áÊÊ⁄ •Ê„‘. •∑È§‡Ê∂ , ∑È§‡Ê∂ ⁄Ù¡ªÊ⁄

ÁŸÌ◊ÃË’⁄Ù’⁄ ÿÊ◊äÿ‘ Sfl¢ÿ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÊÊ ‚◊Êfl‘‡Ê

•‚ÍŸ ‚‘flÊ ©lÙªÊ¢ëÿÊ Áfl∑§Ê‚Ê’⁄Ù’⁄ fl‘ÃŸ

SflM§¬ÊÃË∂ ⁄Ù¡ªÊ⁄ flÎhËfl⁄„Ë ∂ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã

∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘ß¸∂.

º¡¸ºÊ⁄ ÷ıÁÃ∑§ ‚ÈÁflœÊ ∑§ÙáÊÊ‚ÊΔË Ã⁄

‚Ê◊ÍÁ„∑§ ∑§ı≈È¢Á’∑§ •ÊÁáÊ flÒÿÁÄÃ∑§ SflM§¬ÊÃ

‚fl¸ ªÊflÊ¢‚ÊΔË •ÊÁáÊ ªÊflÊÃË∂ ‚flÊZ‚ÊΔË ÿÊ

•ÕÊ¸Ÿ‘ àÿÊ¢ëÊÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§∂Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„‘.

ªÊflΔÊáÊ •ÊÁáÊ Á‡ÊflÊ⁄ ÿÊ ºÙŸ ÷ÊªÊÃ ªÊflÊ¢ëÊÊ

Áfl∑§Ê‚ ∑§∂Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ¡∂, ¡◊ËŸ,

¡¢ª∂, „flÊ •ÊÁáÊ flŸS¬ÃË ÿÊ ŸÒ‚Ìª∑§

‚¢‚ÊœŸÊëÊÊ ÿÙ¡Ÿ‘Ã ¬È⁄‘¬Í⁄ flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ

ÉÊ‘áÿÊÃ ÿ‘ß¸∂. ÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ, ¬¢ëÊÊÿÃ⁄Ê¡

‚¢SÕÊ¢ëÊ‘ Sfl©à¬ÛÊ •ÊÁáÊ πÊ¡ªË ‚„÷Êª

ÿÊ◊œÍŸ ÁŸœË ©÷Ê⁄∂Ê ¡Êß¸∂. àÿÊ‚ÊΔË

•Êfl‡ÿ∑§ •‚áÊÊ⁄‘ ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ‚ÊsÔ •ÊÁáÊ

¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ¬ÊΔ’›„Ë ‡ÊÊ‚ŸÊ◊Ê»§¸Ã ©¬‹éœ

∑§M§Ÿ Áº∂‘ ¡Êß¸∂. ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚◊ÃÙ∂

‚Ê¢÷Ê›ÍŸ ªÊflÊ¢ëÊÊ ‡ÊÊEÃ Áfl∑§Ê‚ „Ê ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ

‚¢ÃÈÁ∂Ã ‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊÊ ∑¥§º˝®’ºÍ •Ê„‘.

ÿÊ◊äÿ‘ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊ∂Ê ÉÊÊÃ∑§ Ÿ‚ÃË∂ •‚‘

ÉÊ≈∑§ flÊ¬M§Ÿ Áfl∑§Ê‚ÊëÊË ’Ë¡‘ L§¡fl∂Ë

¡ÊÃË∂. ¬È…UëÿÊ Á¬…ËëÊÊ ÁflëÊÊ⁄ ∑§M§Ÿ

¡ÊªÁÃ∑§ flÊ…àÿÊ ÃÊ¬◊ÊŸÊ∂Ê ‚Ê◊Ù⁄‘ ¡ÊáÿÊëÊË

®∑§flÊ Ã‘ ¬˝‡Ÿ ªÊflSÃ⁄Êfl⁄ëÊ ‚Ù«ÁfláÿÊëÊË

ˇÊ◊ÃÊ Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÿÊëÿÊ ©g‘‡ÊÊŸ‘ ÿÙ¡ŸÊ

•¢◊∂ÊÃ •ÊáÊ∂Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ÿÊ◊äÿ‘ ‚ı⁄,

¬flŸ ™§¡‘¸‚Ê⁄ÅÿÊ ¬ÿÊ¸ÿË ™§¡Ê¸ dÙÃÊ¢ëÿÊ

Áfl∑§Ê‚Êfl⁄ ÷⁄ º‘áÿÊÃ ÿ‘áÊÊ⁄ •Ê„‘.

ªÊflÊÃ Á¬áÿÊëÿÊ ¬ÊáÿÊëÿÊ ÿÙ¡ŸÊ •Ê„‘Ã

Ã⁄Ë„Ë ª˝Ê◊ËáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ©ã„Ê›Ê ÿ‘áÿÊ¬ÍflË¸ëÊ

Ã„ÊŸ∂‘∂Ê. •‚¢ ∑§Ê? ÿÊëÊÊ ÁflëÊÊ⁄ ∑§⁄áÿÊëÊË

ª⁄¡ ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊ∂Ë •Ê„‘. ÷Í¡∂ÊëÊÊ ¬˝ëÊ¢«

©¬‚Ê ∑§ÀÿÊŸ‘ ¡◊ËŸ ⁄‘ÃÊ« „ÙÃÊ¢ŸÊ Áº‚Ã

•Ê„‘. ¬ÊáÿÊëÊÊ ¬ÈŸflÊ¸¬⁄, ¬ÈŸ÷¸⁄áÊ ÿÊëÊÊ ªÊflÊÃ

»§Ê⁄‚Ê ÁflëÊÊ⁄ „ÙÃÊŸÊ Áº‚Ã ŸÊ„Ë. ÃÙ ÁflëÊÊ⁄

ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘Ã ∑§∂Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ªÊflÊÃË∂

ŸlÊ-•Ù…‘ ÿÊ¢ŸÊ ¬˝ŒÍ·áÊÊ¬Ê‚ÍŸ flÊëÊfláÿÊëÊÊ

¬˝ÿàãÊ ∑§∂Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„‘. ¬ÊáÿÊëÿÊ ¬Ê⁄¢¬ÊÁ⁄∑§

dÙÃÊ¢ëÿÊ ’›∑§≈Ë∑§⁄áÊÊ’⁄Ù’⁄ flÒÿÁÄÃ∑§ fl

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ Sflë¿Ã‘∂Ê ÿÊÃ ¬˝ÊœÊãÿ ⁄Ê„áÊÊ⁄

•Ê„‘. ‚Ê¢«¬ÊáÊË Ã‚‘ëÊ ÉÊŸ∑§ëÊ⁄Ê √ÿflSÕÊ¬Ÿ,

50 ◊Êÿ∑˝§ÊÚŸ¬‘ˇÊÊ ∑§◊Ë ¡Ê«ËëÿÊ å∂ÚÁS≈∑§

flÊ¬⁄Ê∂Ê ’¢ºË, ªÊflÊÃË∂ ‚Ê¢«¬ÊáÿÊ‚ÊΔË

«˛‘Ÿ‘¡ëÊË SflÃ¢òÊ √ÿflSÕÊ Áfl∑§Á‚Ã ∑§∂Ë

¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„‘. •Ê¡„Ë ªÊflÊÃ ¡›áÊÊ‚ÊΔË

‚⁄¬áÊÊëÊÊ flÊ¬⁄ ∑§∂Ê ¡ÊÃÙ. àÿÊ‚ÊΔË flÎˇÊÃÙ«

‚ÈM§§•Ê„‘. „‘ ≈Ê›ÍŸ ‚ı⁄ ™§¡‘¸∂Ê ëÊÊ∂ŸÊ

º‘áÿÊëÊÊ ¬˝ÿàãÊ ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘ÃÍŸ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„‘.

•¬Ê⁄¢¬Á⁄∑§ ™§¡Ê¸ flÊ¬⁄ÊëÊ‘ ΔÙ‚ ª˝Ê◊ËáÊ œÙ⁄áÊ

ÿÊ◊äÿ‘ ÁŸÁ‡ëÊÃ ∑§∂‘ ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ªÙ’⁄ ªÚ‚,

•¬Ê⁄¢¬ÊÁ⁄∑§ ©¡Ê¸ dÙÃÊ¢ëÿÊ ‚¢ÿÈQ ¬˝∑§À¬ÊëÊ‘

∑§√„⁄‘¡ flÊ…ÁfláÿÊÃ ÿ‘áÊÊ⁄ •Ê„‘. flÎˇÊ ∂Êªfl«

ëÊ›fl› SflM§¬ÊÃ ⁄Ê’Áfl∂Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ

ª˝Ê◊ËáÊ ∂Ù∑§‚¢Åÿ‘∞fl…Ë flÎˇÊ ∂Êªfl«

∑§⁄áÿÊëÿÊ ºÎCËŸ‘ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ¬Êfl∂‘ ©ëÊ∂∂Ë

•Ê„‘Ã.

•ÊÚªS≈•π‘⁄ ‚È◊Ê⁄‘ ÃËŸ ∑§Ù≈Ë flÎˇÊ ∂Êªfl«

∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂Ë •‚ÍŸ ∞∑Í§áÊ ‚ÊÃ ∑§Ù≈Ë flÎˇÊ

∂Êªfl« ∑§⁄ÃÊ ÿ‘ß¸∂ ßÃ∑§ ¬Á⁄¬ÍáÊ¸ ÁŸÿÙ¡Ÿ

ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘•¢Ãª¸Ã ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘ •Ê„‘. àÿÊ àÿÊ

¬˝º‘‡ÊÊÃË∂ „flÊ◊ÊŸÊŸÈ‚Ê⁄ flÎˇÊ ∂Êªfl« ∑§∂Ë

¡ÊÃ •‚ÍŸ ÿÊ◊äÿ‘ ‡ÊÙ÷‘ëÿÊ ¤ÊÊ«Ê¢¬Ê‚ÍŸ •ı·œË

flÎˇÊÊ¢ëÊÊ„Ë ‚◊Êfl‘‡Ê •Ê„‘. ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ Áfl∑§Ê‚

•Ê⁄Êπ«Ê, ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ •Ê⁄Êπ«Ê, ¡◊ËŸ flÊ¬⁄

•Ê⁄Êπ«Ê •ÊÁáÊ ŸÒ‚Ìª∑§ ‚ÊœŸ ‚¢¬ûÊË Áfl∑§Ê‚

ÿÊ ëÊÊ⁄ SflM§¬ÊÃ ªÊflÊÃË∂ ¬˝‡ŸÊ¢ëÊË

‚Ù«fláÊÍ∑§ ∑§∂Ë ¡Êß¸∂. ÿÊ‚ÊΔË

ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË¥ŸÊ ÁŸœË Áº∂Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ

ÁŸ∑§·Ê¢ëÊË ¬ÍÃ¸ÃÊ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË¥ŸÊ

¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚◊ÃÙ∂ ‚Ê¢÷Ê›ÍŸ ªÊflÊ¢ëÊÊ

‡ÊÊEÃ Áfl∑§Ê‚ „Ê ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢ÃÈÁ‹Ã

‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊÊ ∑¥§º˝®’ºÍ •Ê„‘.

ÿÊ◊äÿ‘ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊ∂Ê ÉÊÊÃ∑§ Ÿ‚ÃË∂ •‚‘

ÉÊ≈∑§ flÊ¬M§Ÿ Áfl∑§Ê‚ÊëÊË ’Ë¡‘ L§¡fl∂Ë

¡ÊÃË∂. ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊø SflM§¬

◊È›UÊ¬Ê‚ÍŸø ’Œ‹áÿÊøË ˇÊ◊ÃÊ

•‚áÊÊ:ÿÊ ÿÊ •Á÷Ÿfl ÿÊ¡ŸÁfl·ÿË...

«UÊÚ. ‚È⁄UπÊ ◊È›, ◊È¢’ß¸

¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢⁄ˇÊáÊÊÃÍŸ ªÊflÊ¢ëÊÊ ‡ÊÊEÃ Áfl∑§Ê‚

¬

33❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

àÿÊëÊÊ ∂Ê÷ „Ùß¸∂. ÿÙ¡Ÿ‘ëÊÊ ∂Ê÷ ÉÊ‘áÿÊ‚ÊΔË

¬È…UË‹¬˝◊ÊáÊ‘ ÁŸ∑§· ÁŸÁ‡ëÊÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘

•Ê„‘Ã.

ÿÙ¡Ÿ‘ëÊË •¢◊∂’¡ÊfláÊË ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË◊Ê»§¸Ã

∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘ß¸∂. ÿÙ¡Ÿ‘Ã ‚„÷ÊªË „ÙáÿÊ‚ÊΔË

ªÊflÊ¢ŸË ª≈Áfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê:ÿÊ∑§«‘ •¡¸

∑§⁄ÊflÿÊëÊÊ •‚ÍŸ Ãà¬ÍflË¸ ª˝Ê◊‚÷‘Ã Δ⁄Êfl

∑§⁄UáÊ •Êfl‡ÿ∑§ •Ê„‘. àÿÊŸ¢Ã⁄ ªÊflÊ¢‡ÊË ∑§⁄Ê⁄

∑§⁄áÿÊÃ ÿ‘ß¸∂. ¬¢ëÊÊÿÃ ‚Á◊ÃË SÃ⁄Êfl⁄

¬¢ëÊÊÿÃ ‚Á◊ÃË ‚÷Ê¬ÃË¥ëÿÊ Ã⁄ Á¡À„Ê ¬Á⁄·º

SÃ⁄Êfl⁄ Á¡À„Ê ¬Á⁄·º •äÿˇÊÊ¢ëÿÊ

•äÿˇÊÃ‘πÊ∂Ë Ã¬Ê‚áÊË fl ‚¢ÁŸÿ¢òÊáÊ ‚Á◊ÃË

SÕÊ¬Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂Ë •Ê„‘. ⁄Êíÿ SÃ⁄Êfl⁄ „Ë

‚Á◊ÃË ◊¢òÊË, ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ ÿÊ¢ëÿÊ •äÿˇÊÃ‘πÊ∂Ë

∑§Ê◊ ∑§⁄Ë∂. ÿÙ¡Ÿ‘ëÊË •¢◊∂’¡ÊfláÊË 2

•ÊÚÄ≈Ù’⁄ 2010 ¬Ê‚ÍŸ ‚ÈM§ „ÙáÊÊ⁄ •‚ÍŸ

ÃËŸ fl·Ê¸ëÿÊ ∑§Ê∂ÊflœË‚ÊΔË ÿÙ¡Ÿ‘•¢Ãª¸Ã

1326 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¢ëÊÊ ÁŸœË ÁflÃÁ⁄Ã ∑§⁄áÿÊÃ

ÿ‘ß¸∂.

‚¢Ã ÃÈ∑§Ê⁄Ê◊Ê¢ŸË flÎˇÊÊ¢ŸÊ •Ê¬∂‘ ‚ª‘ ‚Ùÿ⁄‘

‚¢’Ùœ∂‘. àÿÊëÊ ŸÊàÿÊëÊË flËáÊ •Áœ∑§ ÉÊ^

∑§⁄ÃÊ¢ŸÊ flÎˇÊ ∂Êªfl« •ÊÁáÊ flÎˇÊ ‚¢flœ¸ŸÊÃÍŸ

¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ⁄ˇÊáÊÊëÊÊ ‚¢º‘‡Ê º‘Ã •Ê¡ ⁄ÊíÿÊëÊÊ

ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ Áfl÷Êª ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢ÃÈÁ‹Ã ‚◊Îh

ª˝Ê◊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ “‚◊Îh ªÊfl¢ •ÊÁáÊ

‚¢¬ÛÊ ª˝Ê◊SÕÊ¢”ëÊË ‚¢∑§À¬ŸÊ ¬˝àÿˇÊÊÃ ‚Ê∑§Ê⁄Ã

•Ê„‘.

■ ■

⁄ÊíÿÊÃ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢ÃÈÁ‹Ã

‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡ŸÊ ⁄Êíÿ ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ‘

∂ÊªÍ ∑§∂Ë •Ê„‘. ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ º¡‘ºÊ⁄ ÷ıÁÃ∑§ ◊Í∂÷ÍÃ

‚ÈÁflœÊ àÿÊ ªÊflÊÃ ÁŸ◊Ê¸áÊ √„Ê√ÿÊÃ,

‡ÊÊEÃ ª˝Ê◊ Áfl∑§Ê‚ √„ÊflÊ, „Ê „‘ÃÍ

•Ê„‘. „‘ ∑§⁄ËÃ •‚ÃÊ¢ŸÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊëÿÊ

ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊëÊË ¡Ë „ÊŸË

ÿÊ¬ÍflË¸ ¤ÊÊ∂Ë •Ê„‘ ÃË ÷M§Ÿ ÿÊflË

ÿÊ‚ÊΔË •Áœ∑§ ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

flŸË∑§⁄áÊÊëÊ‘ ∑§Ê◊, flÎ ÊÊ⁄Ù¬áÊÊëÊ¢ ∑§Ê◊ ∂Ù∑§Ê¢ŸË

„ÊÃË ÉÿÊfl¢, „Ë ◊Í∂÷ÍÃ ∑§À¬ŸÊ •Ê„‘. ªÊflÊëÊË

¡‘fl…Ë ∂Ù∑§‚¢ÅÿÊ •Ê„‘ Ã‘fl…Ë Á∑§◊ÊŸ ¤ÊÊ«¢ àÿÊ

ªÊflÊÃ ∂Êª∂Ë ¡ÊflËÃ, ∞fl…‘ëÊ ŸÊ„Ë Ã⁄ ÃË

¡ªÊflËÃ ê„áÊÍŸ ¡ªáÊÊ:ÿÊ ¤ÊÊ«Ê¢ëÿÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

àÿÊ¢ŸÊ ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘ÃÍŸ •ŸÈºÊŸ Áº∂‘ ¡Êß¸∂. ¡Ë

ªÊfl¢ ÁŸ◊¸∂ ª˝Ê◊ ÿÙ¡Ÿ‘Ã ‚„÷ÊªË ¤ÊÊ∂Ë, ¡Ë

ªÊfl¢ ª˝Ê◊ Sflë¿ÃÊ •Á÷ÿÊŸÊÃ ‚„÷ÊªË ¤ÊÊ∂Ë

•ÊÁáÊ íÿÊ ªÊflÊ¢ŸË ‚¢ÉÊÁ≈Ã „Ù™§Ÿ ªÊfl

‚ÈœÊ⁄áÿÊëÊ‘ ¬˝ÿàãÊ ∑§‹, •‡ÊÊ ªÊflÊ¢‚ÊΔË ¬È…ëÊ‘

¬Ê™§∂ ê„UáÊÍŸ ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÊÊ ©¬ÿÙª „ÙáÊÊ⁄ •Ê„‘.

flŸË∑§⁄áÊÊÃÍŸ ¡‘ •ŸÈŒÊŸ ªÊflÊ∂Ê Á◊›áÊÊ⁄ •Ê„‘

àÿÊ •ŸÈŒÊŸÊÃÍŸ ªÊflÊÃË∂ ÷ıÁÃ∑§ ‚ÈÁflœÊ¢ëÊÊ

Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄áÿÊëÊ‘ ∑§Ê◊ ªÊfl¢ ∑§M ‡Ê∑§áÊÊ⁄ •Ê„‘Ã.

•Ê¬∂Ê ¬˝ÿàãÊ •Ê„‘ ∑§Ë ªÊflÊÃ ‚fl¸ëÊ

ÿÙ¡ŸÊ íÿÊ ëÊÊ¢ªÀÿÊ •Ê„‘Ã, ©ûÊ◊

•Ê„‘Ã ◊ª àÿÊÃ ‚ı⁄ ™§¡‘ëÊÊ flÊ¬⁄

•‚Ù ®∑§flÊ ªÊflÊÃË∂ ‚Ê¢«¬ÊáÿÊëÊ‘

√ÿflSÕÊ¬Ÿ •‚Ù ÿÊ ‚fl¸ ∑§Ê◊Ê¢‚ÊΔË „Ê

ÁŸœË flÊ¬⁄ÃÊ ÿ‘ß¸∂. ªÊflÊÃË∂ ⁄SÃ‘,

ª≈Ê⁄‘ ÿÊ‚Ê⁄ÅÿÊ ÷ıÁÃ∑§ ‚ÈÁflœÊ, íÿÊ

ªÊflÊ∂Ê •Êfl‡ÿ∑§ •Ê„‘Ã àÿÊ º‘πË∂ ÿÊ

ÿÙ¡Ÿ‘ÃÍŸ ¬ÍáÊ¸ ∑§⁄ÃÊ ÿ‘ÃË∂. ◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘

º⁄fl·Ë¸ ‚ÊœÊ⁄áÊÃ— 332 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¢ëÊÊ ÁŸœË

ÿÙ¡Ÿ‘‚ÊΔË º‘áÿÊëÊ‘ ÁŸÁ‡ëÊÃ ∑§∂‘ •Ê„‘. ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ

‚¢ÃÈÁ‹Ã ‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡Ÿ‘Ã ¡Ë ªÊfl‘ ‚„÷Êª

ÉÊ‘ÃË∂ àÿÊ ªÊflÊ¢ŸÊ ÿÊ •ŸÈºÊŸÊëÊÊ ∂Ê÷ Á◊›áÊÊ⁄

•Ê„‘. ÿÊ •ŸÈºÊŸÊÃÍŸ ªÊflÊ¢ŸË Áfl∑§Ê‚ÊëÊÊ

∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÃË ÉÊ‘áÊ‘ •¬‘ÁˇÊÃ •Ê„‘.

∂Êfl∂‘ÀÿÊ ¤ÊÊ«ÊëÊÊ ◊Ú¬ ∑§Ê…áÊÊ⁄Ë àÿÊ¢ëÊÊ

Á„‡ÊÙ’ Δ‘fláÊÊ⁄Ë, àÿÊ ¤ÊÊ«ÊëÊÊ ¬˝∑§Ê⁄, àÿÊ ¤ÊÊ«ÊëÊÊ

Ÿ¢’⁄ ÿÊÁfl·ÿËëÊÊ Ã¬‡ÊË∂ ∞∑§òÊ ∑§M§Ÿ Δ‘fláÊ‘

•ÊÁáÊ ÃË ¤ÊÊ«‘ ¡ªflÀÿÊŸ¢Ã⁄ ¡ªfl∂‘ÀÿÊ

¤ÊÊ«Ê¢ëÿÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ àÿÊ ªÊflÊ∂Ê •ŸÈºÊŸ º‘áÊÊ⁄Ë

•‡ÊË ŸÊÁflãÿ¬ÍáÊ¸ ÿÙ¡ŸÊ ∑§ºÊÁëÊÃ º‘‡ÊÊÃË∂

¬Á„∂ËëÊ ÿÙ¡ŸÊ •‚‘∂ •‚¢ ◊∂Ê

flÊ≈Ã¢. ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ ∞∑§ ¤ÊÊ« ∞∑§

√ÿÄÃË ÿÊ ÿÙ¡Ÿ‘∂Ê ∂Ù∑§Ê¢ëÊÊ ¬˝ëÊ¢«

¬˝ÁÃ‚Êº Á◊›ÃÙ •Ê„‘. •ÊÁáÊ ◊∂Ê πÊòÊË •Ê„‘ ∑§Ë

¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ‚¢ÃÈÁ∂Ã ‚◊Îh ª˝Ê◊ ÿÙ¡ŸÊ ¡Ë

◊„Ê⁄ÊC˛ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ‘ ◊¢ÁòÊ◊¢«›ÊëÿÊ ◊ÊªëÿÊ ’ÒΔ∑§ËÃ

◊¢¡Í⁄ ∑§∂Ë àÿÊÃÍŸ •Êê„Ë „‘ ∑§Ê◊ •Áœ∑§ flÊ…flÍ

‡Ê∑Í§, π‘«KÊ¢ëÊÊ •Áœ∑§ ëÊÊ¢ªÀÿÊ ¬˝∑§Ê⁄‘ Áfl∑§Ê‚

∑§M§ ‡Ê∑Í§.

ªÊflÊÃË∂ ÉÊŸ∑§ëÊ:ÿÊëÊ‘ √ÿflSÕÊ¬Ÿ •‚‘∂

®∑§flÊ ‚Ê¢«¬ÊáÊË, ¡∂ÁŸS‚Ê⁄áÊÊëÊ‘ √ÿflSÕÊ¬Ÿ

•‚‘∂ àÿÊ¢ëÊÊ ÿÊ ÁŸÁ◊ûÊÊŸ‘ Áfl∑§Ê‚ „Ùß¸∂.

•¬Ê⁄¢¬Á⁄∑§ ™§¡Ê¸ ‚ÊœŸÊ¢ëÊÊ flÊ¬⁄ ◊ª ÿÊÃ ‚ı⁄

¬Õ Áºfl‘ •‚ÃË∂ ®∑§flÊ ‚ı⁄ ∑¢§ºË∂ ®∑§flÊ ‚ı⁄

ëÊÈ‹Ë •‚ÃË∂ ÿÊëÊÊ ªÊflÊÃ ©¬ÿÙª flÊ…‘∂.

¬ÿÊ¸fl⁄áÊÊëÿÊ ‚¢⁄ˇÊáÊÊ‚ÊΔË ¡ªÊÃ ¡Ë ¬Êfl∂‘

•ÊÃÊ ©ëÊ∂∂Ë ¡ÊÃ •Ê„‘Ã ÃË ‚ª›Ë ¬Ê™§∂¢

•Ê◊ëÿÊ ªÊflÊÃ ©ëÊ∂∂Ë ¡ÊflËÃ, ªÊfl ‚fl¸ºÎCËŸ‘

Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ ’Ê’ÃËÃ ¬Á⁄¬ÍáÊ¸ √„Êfl¢, •‚Ê •Ê◊ëÊÊ

¬˝ÿàãÊ •Ê„‘. ◊∂Ê πÊòÊË •Ê„‘ ∑§Ë ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË∂

’„ÈÃ‘∑§ ªÊfl¢ ÿÙ¡Ÿ‘Ã ‚„÷ÊªË „ÙáÿÊ‚ÊΔË ¬È…‘

ÿ‘ÃË∂ •ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛Ê∂Ê Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

•Ê¬∂¢ ÿÙªºÊŸ º‘ÃË∂.

- ¡ÿ¢Ã ¬Ê≈UË‹, ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ ◊¢òÊË

ªÊfl¢ ∑§ÊÃ ≈Ê∑§ÃË∂

34 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

ΔÊáÊ Á¡ÀsÔÊÃ ‡ÊÊ‹ÿ ¬˝fl‡Ê ŒÊπ‹ Á‡ÊÁ’⁄

•Á÷ÿÊŸ ŸÈ∑§Ãø ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹. „ •Á÷ÿÊŸ

⁄ÊÖÿ÷⁄ ⁄Ê’ÁfláÿÊ‚ÊΔË ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ 3

•ÊÚªS≈ ⁄Ù¡Ë ‡ÊÊ‚Ÿ ¬Á⁄¬òÊ∑§ ∑§Ê…‹‹ •Ê„.

•ÊÃÊ „ •Á÷ÿÊŸ “ΔÊáÊ ¬Ú≈Ÿ¸” ê„UáÊÍŸ ⁄ÊÖÿ÷⁄

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. 1ÆflË fl 12flËëÿÊ

ÁŸ∑§Ê‹ÊŸ¥Ã⁄ ©ìÊ Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË ‹ÊªáÊÊ:ÿÊ

ŒÊπÀÿÊ¥ëÿÊ ’Ê’ÃËÃ ¬Ê‹∑§Ê¥ŸÊ πÍ¬ø œÊfl¬›U

∑§⁄ÊflË ‹ÊªÃ.

©¬‹éœ ◊ŸÈcÿ’›U fl ŒÊπÀÿÊ¥øË ◊ÊªáÊË ÿÊ¥ø

√ÿSÃ ¬˝◊ÊáÊ ‹ˇÊÊÃ ÉÊÃÊ „Ê ÃÊáÊ Áfl‡Ê·Ã—

Ã„‚Ë‹, ©¬Áfl÷ÊªËÿ fl Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊfl⁄ ¬«ÃÙ. àÿÊ◊È›U Áfl‡Ê· Á‡ÊÁ’⁄Êø

•ÊÿÙ¡Ÿ ∑§M§Ÿ ŒÊπ‹ flÊ≈¬ÊøÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÃË

ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ê. ÿÊ Á‡ÊÁ’⁄Ê‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊøÊ ∞∑§„Ë

¬Ò‚Ê πø¸ ¤ÊÊ‹‹Ê ŸÊ„Ë. ‚flÊ÷ÊflË fl ‡ÊÒˇÊÁáÊ∑§

‚¥SÕÊëÿÊ ◊ŒÃËŸ Á‡ÊÁ’⁄Ê¥ø •ÊÿÙ¡Ÿ ∑§‹.

¬Ê‹∑§Ê¥ø üÊ◊, fl›U fl ¬Ò‚Ê flÊø‹Ê. ÿÊ 54

Á‡ÊÁ’⁄Ê¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ Ãé’‹ 36 „¡Ê⁄

ŒÊπÀÿÊ¥ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ßÿûÊÊ

1ÆflË fl 12flËëÿÊ ÁŸ∑§Ê‹ÊŸ¥Ã⁄ ŒÊπÀÿÊ¥‚ÊΔË

◊ÙΔË ªŒË¸ „ÙÃ. „Ë ªŒË¸ ¬Ê„ÃÊ ÿÊ‚ÊΔË Áfl‡Ê·

∑§Êÿ¸∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÊ •Êfl≥ÿ∑§ ¤ÊÊ‹ „ÙÃ. ΔÊáÊ

Á¡ÀsÔÊÃË‹ ‡Ê„⁄Ë ÷ÊªÊ¢Ã ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ŸÙ∑§⁄ŒÊ⁄U,

∑§Ê◊ªÊ⁄ flª¸ •‚ÀÿÊŸ àÿÊ¥ŸÊ ∑§fl›U

‡ÊÁŸflÊ⁄/⁄ÁflflÊ⁄ ‚È≈UË •‚Ã. àÿÊ◊È›U ‚È≈ËëÿÊ

ÁŒfl‡ÊË ŒÊπ‹ Á◊›UÊÀÿÊ‚ ¡ÊSÃ ©¬ÿÙªÊø

„ÙáÊÊ⁄ „ÙÃ. Ã‚ø ¬˝fl‡ÊÊ‚ÊΔË ÖÿÊ ÁflÁflœ

ŒÊπÀÿÊ¥øË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •‚Ã àÿÊ¥øË ÁfllÊâÿÊZŸÊ

◊ÊÁ„ÃË Ÿ‚Ã, àÿÊ◊È›U ¬Ê‹∑§Ê¥ŸÊ ÿÊ

ŒÊπÀÿÊ¥‚ÊΔË •Ÿ∑§ŒÊ ‚È≈UË ÉÿÊflË ‹ÊªÃ. ‚È≈UË

ÉÊ™§Ÿ„Ë ‚fl¸ ∑§ÊªŒ¬òÊÊ¥øË ¬ÍÃ¸ÃÊ „Ùß¸‹ø, ÿÊøË

πÊòÊË Ÿ‚Ã. „ ‚fl¸ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ πÊ‚ fl ΔÙ‚

©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ ∑§⁄áÿÊø ÁŸÁ≥øÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

àÿÊŸÈ‚Ê⁄ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ‚È≈UËëÿÊ ÁŒfl‡ÊË ∞∑§Êø

¿ÃÊπÊ‹Ë ‚fl¸ ŒÊπ‹ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊø

Δ⁄ÁfláÿÊÃ •Ê‹. ŒÊπ‹ flÊ≈¬ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊøË

M§¬⁄·Ê ÁŸÁ≥øÃ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Ã„‚Ë‹ŒÊ⁄,

©¬Áfl÷ÊªËÿ •Áœ∑§Ê⁄Ë, ©¬Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ÿÊ¥øË

’ÒΔ∑§ ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ë. ÖÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ŒÊπÀÿÊ¥øË

◊ÊªáÊË ¡ÊSÃ •Ê„ •‡ÊÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ◊ŸÈcÿ’›U fl

ßÃ⁄ ‚ÈÁflœÊ¥øË, ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ‚¥SÕÊ¥øË ◊ŒÃ

ÉÊáÿÊø„Ë Δ⁄‹. ŒÊπ‹ ¬Á⁄¬ÍáÊ¸ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

•Êfl≥ÿ∑§ •‚‹‹ ∑§Ù≈¸ »§Ë S≈ÚUê¬ ‚ÊˇÊÊ¥Á∑§Ã

∑§⁄áÊÊ⁄ •Áœ∑§Ê⁄Ë ÿÊ¥øË ©¬‹éœÃÊ ∑§M§Ÿ

ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë. ÿÊ •Á÷ÿÊŸÊŒ⁄êÿÊŸ

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ∞.∞‹. ¡:„Ê« fl àÿÊ¥ëÿÊ

‚„∑§Ê:ÿÊ¥ŸË Á¡À„Ê÷⁄ Œı⁄ ∑§M§Ÿ ¬˝àÿˇÊ

Á‡ÊÁ’⁄Ê‚ ÷≈Ë Œ™§Ÿ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§‹.

Á¡ÀsÔÊÃË‹ ‚fl¸ ÁΔ∑§ÊáÊË •¬ˇÊ¬ˇÊÊ ¡ÊSÃ

¬˝ÁÃ‚ÊŒ Á◊›UÊ‹Ê. ‚È≈UË Ÿ ÉÊÃÊ„Ë ŒÊπ‹

Á◊›UÊÀÿÊŸ ¬Ê‹∑§Ê¥ŸË„Ë ÿÊ ÿÙ¡Ÿø SflÊªÃ ∑§‹

•Ê„. ¡ŸÃ‚ ∑§◊Ë üÊ◊ÊÃ, ∑§◊Ë fl›UÃ •Êfl≥ÿ∑§

Ã ŒÊπ‹ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ÁŒÀÿÊ◊È›U •ãÿ

∑§Ê◊∑§Ê¡ÊëÿÊ ÁŒfl‡ÊË ŒÊπÀÿÊ◊È›U „ÙáÊÊ⁄Ê ÃÊáÊ

≈Ê›UáÊ ‡ÊÄÿ ¤ÊÊ‹ •Ê„. „Ë Á‡ÊÁ’⁄ ÉÊÃÊŸÊ

©¬‹éœ ◊ŸÈcÿ’›U •ÊÁáÊ ‚ÊœŸ‚Ê◊ª˝Ë ÿÊ¥øÊ

flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„. ÿÊ◊È›U ¬Ê‹∑§

fl ÁfllÊâÿÊZëÿÊ ◊ŸÊÃË‹ ‡ÊÊ‚ŸÊøË ¬˝ÁÃ◊Ê

©¥øÊfláÿÊ‚ ◊ŒÃ ¤ÊÊ‹Ë •‚ÍŸ, Áfl÷ÊªÊÃË‹

•Áœ∑§Ê⁄Ë fl ∑§◊¸øÊ⁄Ë ÿÊ¥ŸÊ ‹Ù∑§ÊÁ÷◊Èπ

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ∑§Ê◊, ◊Ù„UË◊ SflM§¬ÊÃ ⁄Ê’flÍŸ ¬ÍáÊ¸

∑§ÀÿÊø ‚◊ÊœÊŸ ‹Ê÷‹ •Ê„. ÿÊfl·Ë¸

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃ •‚‹ÀÿÊ ‡ÊÊ‹ÿ ¬˝fl‡Ê ŒÊπ‹

ÁflÃ⁄áÊ •Á÷ÿÊŸÊøË Œπ‹ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§

ø√„ÊáÊ, ◊„‚Í‹◊¥òÊË ŸÊ⁄ÊÿáÊ ⁄ÊáÊ, ¬Ê‹∑§◊¥òÊË

ªáÊ‡Ê ŸÊß¸∑§, ◊ÈÅÿ ‚Áøfl ¡.¬Ë. «Ê¥ª, •¬⁄

◊ÈÅÿ (◊„‚Í‹) ‚Áøfl ∞◊. ⁄◊‡Ê∑È§◊Ê⁄,

◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ø πÊ¡ªË ‚Áøfl «ÊÚ. ÁŸÃËŸ ∑§⁄Ë⁄,

∑§Ù∑§áÊ Áfl÷ÊªÊø Áfl÷ÊªËÿ •ÊÿÈÄÃ ∞‚.∞‚.

‚¥œÍ ÿÊ¥ŸË ÉÊÃ‹Ë •Ê„ fl ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ „Ê “ΔÊáÊ

¬Ú≈Ÿ¸” ‚¥¬ÍáÊ¸ ⁄ÊÖÿÊÃ ⁄Ê’ÁfláÿÊ‚ÊΔË ÁŒ. 3

•ÊÚªS≈ 2Æ1Æ ⁄Ù¡Ë ‡ÊÊ‚Ÿ ¬Á⁄¬òÊ∑§ ∑§Ê…ÍŸ

•‡ÊË Á‡ÊÁ’⁄U ⁄ÊÖÿ÷⁄ ⁄Ê’ÁfláÿÊëÿÊ ‚ÍøŸÊ

ÁŒÀÿÊ •Ê„Ã. ŒÊπ‹ ÁflÃ⁄áÊÊøÊ „Ê “ΔÊáÊ ¬Ú≈Ÿ¸”

•ÊÃÊ ⁄ÊÖÿÊÃ ‚ÈM§ „ÙÃ •‚ÀÿÊ◊È›U

ŒÊπÀÿÊ¥‚ÊΔË „ÙáÊÊ⁄Ë ⁄ÊÖÿ÷⁄ÊÃË‹ ¬Ê‹∑§Ê¥øË

œÊfl¬›U ∑§◊Ë „ÙáÿÊ‚ ◊ŒÃ „Ùß¸‹.

- ¬˝÷Ê∑§⁄ ◊È⁄Ê›U∑§⁄, ΔÊáÊ

■ ■

‡ÊÊ‹ÿ ¬˝fl‡Ê ŒÊπ‹ — ΔUÊáÊ ¬Ú≈UŸ¸ !

⁄àŸÊÁª⁄Ë Á¡ÀsÊÃË‹ ‚¥ª◊E⁄

ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹ œŸÊfl« ªÊflÊÃË‹ Á¡¡Êß¸

◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈ÊŸ •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄Ë ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ ¿Ù≈Ê‚Ê √ÿfl‚Êÿ

‚ÈM§§ ∑§‹Ê. ◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈ÊÃË‹ ◊Á„‹Ê ∞∑§ÁòÊÃ •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄Ë ÃÿÊ⁄

∑§M§Ÿ SÕÊÁŸ∑§ ’Ê¡Ê⁄¬ΔÃ Áfl∑˝§Ë ∑§⁄Ã „ÙàÿÊ. •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄ËøÊ Œ¡Ê¸„Ë

øÊ¥ª‹Ê •‚ÀÿÊ◊È›U Áfl∑˝§ËÃ ÁŒfl‚ÊªÁáÊ∑§ flÊ…ø „ÙÃ øÊ‹‹Ë •Ê„U. ‚‹ª

2 fl·¸ „Ê ©lÙª ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ÿÊ ◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈Ê‹Ê ◊ŒÃËøË ª⁄¡ ÷Ê‚Í

‹Êª‹Ë. àÿÊ◊È›U àÿÊ¥ŸË ªÊflÊÃË‹ •ãÿ ◊Á„‹Ê¥ŸÊ ∞∑§òÊ ∑§M§Ÿ •Êfl›UÊ

‚È¬Ê⁄Ë ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊø ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ÁŒ‹. ªÊflÊÃË‹ •Ÿ∑§ ∑È§≈È¥’Ê¥∑§«ÍŸ Ã‚ø

√ÿÊ¬Ê⁄Ë flªÊ¸∑§«ÍŸ „ÙáÊÊ⁄Ë •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄ËøË ◊ÊªáÊË ¬ÍáÊ¸ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

•Ê¬ÀÿÊ ¿Ù≈KÊ √ÿfl‚ÊÿÊø M§¬Ê¥Ã⁄ ◊ÙΔKÊ √ÿfl‚ÊÿÊÃ ∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ

ÉÊ™§Ÿ •ãÿ ◊Á„‹Ê¥ëÿÊ ◊ŒÃËŸ ‚ÊœÊ⁄áÊ 2ÆÆ Ã 25Æ Á∑§‹Ù •Êfl›UÊ

‚È¬Ê⁄Ëø ©à¬ÊŒŸ ◊Á„U‹Ê ’øÃ ª≈UÊÃË‹

◊Á„U‹Ê ÉÊÃ •Ê„Ã. ©à¬ÊÁŒÃ •Êfl›UÊ

‚È¬Ê⁄Ë •Ê∑§·¸∑§⁄UËàÿÊ ¬Ú∑§ ∑§M§Ÿ ‚¥ª◊E⁄ fl ŒflM§π ’Ê¡Ê⁄¬ΔÃ Áfl∑§‹Ë

¡ÊÃ •Ê„. ÿÊÃÍŸ ÿÊ ◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈Ê‹Ê øÊ¥ª‹Ë •ÊÌÕ∑§ ¬˝Ê#Ë „ÙÃ •Ê„.

ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ ÃÿÊ⁄ „ÙáÊÊ:ÿÊ ÿÊ •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄ËøÊ ©ìÊ Œ¡Ê¸ fl •Ê∑§·¸∑§

¬Ú®∑§ª ÿÊ◊È›U ÿÊ ‚È¬Ê⁄ËëÿÊ ◊ÊªáÊËÃ ÁŒfl‚¥ÁŒfl‚ flÊ… „ÙÃ •Ê„. •ÊÃÊ

⁄àŸÊÁª⁄Ë‚„ ◊È¥’ß¸‚Ê⁄ÅÿÊ ◊ÙΔKÊ ’Ê¡Ê⁄¬ΔÃ „UË •Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄UË ŸáÿÊøÊ

•Ê¬‹Ê äÿÊ‚ •‚ÀÿÊøÊ ◊ÊŸ‚ Á¡¡Êß¸ ◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈ÊëÿÊ •äÿˇÊÊ,

‚¥¡ËflŸË ø√„ÊáÊ •ÊÁáÊ ‚Áøfl, ‚ÈŸËÃÊ flÊÿ¥ªáÊ∑§⁄ ÿÊ¥ŸË √ÿÄÃ ∑§‹Ê •Ê„.

•Êfl›UÊ ‚È¬Ê⁄Ë ÿÊ ©lÙªÊ’⁄Ù’⁄ø ‹ÙáÊøË, ¬Ê¬«, ∑È§›UËÕ ¬ËΔ ÿÊ¢‚Ê⁄π

¿Ù≈-◊ÙΔ ©lÙª„Ë ÿÊ ’øÃ ª≈Ê◊Ê»¸§Ã ∑§‹ ¡ÊÃ •Ê„Ã.

■ ■

’øÃ ª≈UÊøË ÷⁄UÊ⁄UË

35❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

◊¢ÁŒ⁄Ê¥øË ÷Í◊Ë ê„UáÊÍŸ ¬˝Á‚h •‚áÊÊ:ÿÊ

•Á‹’Êª ÃÊ‹ÈÄÿÊÃË‹ øı‹ „ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥ø

•Ê∑§·¸áÊ Δ⁄Ã •Ê„. øı‹ ⁄flŒ¥«KÊøÊ ¬Á⁄‚⁄

ÁŸ‚ª¸⁄êÿ ¬Á⁄‚⁄ ê„UáÊÍŸ •Ù›Uπ‹Ê ¡ÊÃÙ. ÿÊ

¬Á⁄‚⁄Ê‚ ∞ÁÃ„ÊÁ‚∑§ •ÊÁáÊ œÊÌ◊∑§ŒÎCKÊ

◊„ûfl •Ê„. øı‹ø ¬˝ÊøËŸàfl ß.‚. ¬Ífl¸

12ÆÆ¬ÿZÃ ŸÃÊ ÿÃ. àÿÊfl›UË ø¥¬ÊflÃË •ÊÁáÊ

⁄flŒ¥«KÊ‚ ⁄flÃË ˇÊòÊ ê„UáÊÃ.

¬È⁄ÊÃŸ∑§Ê›UË ÿÊ ‡Ê„⁄ÊÃ 36Æ ◊¥ÁŒ⁄,

36Æ Ã›UË „ÙÃË •ÊÁáÊ ÃË 16 ¬ÊπÊ«KÊ¢Ã

Áfl÷Êª‹Ë ª‹Ë •Ê„Ã. ◊äÿÿÈªÊÃ ÿÊ ‡Ê„⁄ÊŸ

•Ÿ∑§ ⁄Ê¡fl≈Ë ¬ÊÁ„ÀÿÊ. 1657-58◊äÿ

Á‡ÊflÊ¡Ë ◊„Ê⁄Ê¡Ê¥ŸË øÊÒ‹ ®¡∑§‹ •‚Êfl, •‚

ÿÕË‹ ŸÊªÁ⁄∑§ ‚Ê¥ªÃÊÃ. Ÿ¥Ã⁄ ¬‡Ê√ÿÊ¥ëÿÊ

∑§Ê›UÊÃ ÿÊ ‡Ê„⁄Êfl⁄ ß¥ª˝¡Ê¥øË ⁄Ê¡fl≈ •Ê‹Ë.

àÿÊŸ¥Ã⁄ ¬Èã„Ê 7 ‚å≈¥’⁄ 174Æ ⁄UÊ¡Ë

ß¥ª˝¡Ê¥ŸË ’Ê›UÊ¡Ë ’Ê¡Ë⁄Êfl ¬‡Ê√ÿÊ¥’⁄Ù’⁄ Ã„

∑§M§Ÿ øÊÒ‹, ⁄flŒ¥«Ê „Ë ŒÙã„Ë SÕ›U

◊⁄ÊΔKÊ¥∑§« ÁŒ‹Ë. Ãà¬ÍflË¸ 174Æ ◊äÿ

⁄Á‡ÊÿŸ ¬˝flÊ‚Ë •»§ŸÊ‚Ë ÁŸ∑§ËÃËŸ ÿÊŸ

øÊÒ‹‹Ê ÷≈ ÁŒ‹Ë „ÙÃË. ÁŸ∑§ËÃËŸŸ •Ê¬ÀÿÊ

¬˝flÊ‚fláÊ¸ŸÊÃ øÊÒ‹øÊ ©Ñπ “ÁøflË‹” •‚Ê

∑§‹Ê •Ê„. ⁄flŒ¥«Ê ÿÕ •ÊÃÊ ÁŸÁ∑§ÃËŸ ÿÊ¢ø

S◊Ê⁄∑§ ©÷Ê⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. »˝¥§∑§ÊÚß‚

¬Êÿ⁄Ê«¸ ß≈ÊÁ‹ÿŸ ¬˝flÊ‚Ë ¬≈˛Ù «‹ÊflÑ

ÿÊ¥ŸË„Ë øı‹, ⁄flŒ¥«KÊ‚ ÷≈Ë ÁŒÀÿÊ „ÙàÿÊ.

‚fl¸ø ¬⁄Œ‡ÊË ¬˝flÊ‡ÊÊ¢ŸË ⁄flŒ¥«Ê, øı‹ø ∞∑§

flÒ÷fl‡ÊÊ‹Ë Ÿª⁄ •ÊÁáÊ ÁŸ‚ªÊ¸øÊ fl⁄Œ„SÃ

‹Ê÷‹‹ ‚¥⁄ˇÊáÊŒÎCKÊ ◊¡’ÍÃ, √ÿÊ¬Ê⁄Ë ∑¥§º˝

•‡ÊÊ ‡ÊéŒÊ¥Ã ©Ñπ ∑§‹Ê •Ê„. •‡ÊÊ ¬˝∑§Ê⁄

⁄Ê¡∑§ËÿŒÎCKÊ ◊„ûfl •‚‹ÀÿÊ øı‹-

⁄flŒ¥«KÊ‚ œÊÌ◊∑§ŒÎCKÊ„Ë Ãfl…ø ◊„ûfl „ÙÃ.

ÿÊ ¬Á⁄‚⁄ÊÃ •Ê¡„Ë •Ÿ∑§ ◊¥¥ÁŒ⁄ ©÷Ë •Ê„Ã.

∞∑§flË⁄Ê, ÷ªflÃË ŒflË, ‡ÊËÃ›UÊŒflË, ÷ÙflÊ›Uø

ŒûÊ ◊¥ÁŒ⁄, ◊„Ê∑§Ê‹Ë ◊¥ÁŒ⁄, ®„ªÈ›U¡Ê ŒflË

◊¥ÁŒ⁄ •ÊÁáÊ “÷Ù⁄‚Ë” ¬ÊπÊ«ËÃË‹ ⁄Ê◊E⁄

◊¥ÁŒ⁄. ÷√ÿ •ÊÁáÊ ⁄êÿ ¬Á⁄‚⁄ÊÃ ©÷ •‚‹‹

„U ⁄Ê◊E⁄ ◊¥ÁŒ⁄ ∑§ÙáÊË ’Ê¥œ‹, ÿÊøÊ ©Ñπ

‚Ê¬«Ã ŸÊ„Ë. üÊÊfláÊÊÃ ‚Ê◊flÊ⁄Ë ÷ÊÁfl∑§ ÿÕ

Œ‡Ê¸ŸÊ‚ÊΔË ◊ÙΔË ªŒË¸ ∑§⁄ÃÊÃ. ¬ÍflÊ¸Á÷◊Èπ

•‚‹ÀÿÊ ⁄Ê◊E⁄ ◊¥ÁŒ⁄ÊÃ •ãÿòÊ ÁŒ‚Ã Ã‚

©¥ø Á‡Êfl®‹ª ŸÊ„Ë.

■ ■

∑§Ù∑§áÊ Áfl÷ÊªÊÃ •ÁÃflÎCË fl ¬Í⁄ ¬Á⁄ÁSÕÃË◊È›U ◊ÎàÿÍ ¬Êfl‹ÀÿÊ

√ÿÄÃËëÿÊ ∑È§≈È¢U’ËÿÊ¥ŸÊ •ÊÃÊ¬ÿZÃ 46 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø ‚Ê„Êƒÿ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„, •‡ÊË ◊ÊÁ„ÃË ∑§Ù∑§áÊ Áfl÷ÊªËÿ ◊„‚Í‹ •ÊÿÈÄÃ

∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊŸ ÁŒ‹Ë •Ê„. ◊È¥’ß¸ ‡Ê„⁄ÊÃ ŒÙŸ ◊ÎÃ √ÿÄÃË¥ëÿÊ ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 1

‹Êπ L§¬ÿÊ¢øË ◊ŒÃ, ◊È¥’ß¸ ©¬Ÿª⁄ Á¡ÀsÊÃ 3 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¢ëÿÊ

ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 1 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢øË •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ, ΔÊáÊ Á¡ÀsÊÃË‹

21 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¢ëÿÊ ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 2Æ ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢øË •ÊÌÕ∑§

◊ŒÃ, ⁄Êÿª« Á¡ÀsÊÃË‹ 8 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¢ëÿÊ ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 8 ‹Êπ

L§¬ÿÊ¢øË •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ, ⁄àŸÊÁª⁄Ë Á¡ÀsÊÃË‹ 15 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¢ëÿÊ

ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 13 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿ •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ, ®‚œÈŒÈª¸

Á¡ÀsÊÃË‹ 2 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¢ëÿÊ ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 2 ‹ÊπÊ¢øË •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ •‚

∞∑Í§áÊ 62 ◊ÎÃÊ¥¬Ò∑§Ë 51 ◊ÎÃÊ¥ëÿÊ ŸÊÃflÊß∑§Ê¥ŸÊ 46 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿ

ÿÊ¬˝◊ÊáÊ ‚Ê„Êƒÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‹ •Ê„.

◊ÎÃÊ¢◊äÿ 32 ¬ÈL§·, 18 ◊Á„‹Ê, 12 ’Ê‹∑§ •‚ ∞∑Í§áÊ 62 ¡áÊ

•Ê„Ã. àÿÊ¬Ò∑§Ë 61 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¥øË •Ù›Uπ ¬≈‹‹Ë •Ê„. ⁄àŸÊÁª⁄Ë

Á¡ÀsÊÃ ¬ÍáÊ¸ ¬«‹ÀÿÊ 11 ÉÊ⁄Ê¥ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 1 ‹Êπ 51 „¡Ê⁄

L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬, •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 55Æ ÉÊ⁄Ê¥ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 8 ‹Êπ

4Æ „¡Ê⁄ 714 L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈U¬, ¡ŸÊfl⁄Ê¥ëÿÊ ¬ÍáÊ¸¬áÊ ¬«‹ÀÿÊ 11

ªÙΔKÊ¢ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬, •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 62

ªÙΔKÊ¢ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 99 „¡Ê⁄ 675 L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

Ã⁄ 5 ◊ÎÃ ¡ŸÊfl⁄Ê¥ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 41 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹. ®‚œÈŒÈª¸ Á¡ÀsÊÃ ¬ÍáÊ¸ ¬«‹ÀÿÊ 4 ÉÊ⁄Ê¥ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 4Æ

„¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø flÊ≈¬, •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 14Æ ÉÊ⁄Ê¥ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 2

‹Êπ 63 „¡Ê⁄ 675 L§¬ÿÊ¢ø, Ã⁄ ¬ÍáÊ¸¬áÊ ¬«‹ÀÿÊ 3 ªÙΔKÊ¥ëÿÊ

ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 14 „¡Ê⁄ 4ÆÆ L§¬ÿÊ¢ø, Ã⁄ •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 18

ªÙΔKÊ¢ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 37 „¡Ê⁄ 2ÆÆ L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

Ã‚ø 3 ◊ÎÃ ¡ŸÊfl⁄Ê¢ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 22 „¡Ê⁄ 5ÆÆ L§¬ÿÊ¢ëÿÊ

•ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃËø flÊ≈¬ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹. ⁄Êÿª« Á¡ÀsÊÃË‹ 5 ◊ÎÃ

¡ŸÊfl⁄Ê¢ëÿÊ ŸÈ∑§‚ÊŸË’g‹ 12 „¡Ê⁄ 5ÆÆ L§¬ÿÊ¢ø flÊ≈¬ ÃÊÃ«ËŸ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. •ÁÃflÎCËëÿÊ ¬È⁄Ê◊È›U ’ÊÁœÃ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ 93 ∑È§≈È¢U’Ê¢ÃË‹

454 ’ÊÁœÃ √ÿÄÃË¥ŸÊ 1 ‹Êπ 73 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢ø ⁄Ùπ flÊ≈¬ Ã⁄ 13

◊ÎÃ ¡ŸÊfl⁄Ê¥‚ÊΔË 76 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢ø ⁄Ùπ •Õ¸‚„ÊƒÿÊø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ •Ê„.

àÿÊø’⁄Ù’⁄ ¬˝ÁÃ ∑È§≈È¢’Ê‚ 1Æ Á∑§‹Ù¬˝◊ÊáÊ ª„Í, ÃÊ¥ŒÍ›U, ∑§⁄ÙÁ‚Ÿø„Ë

flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ÁŒ. 8 •ÊÚªS≈ 2Æ1Æ •π⁄ ∑§Ù∑§áÊ

Áfl÷ÊªÊÃË‹ 6 Á¡ÀsÔÊÃ 3 „¡Ê⁄ 784 ’ÊÁœÃ √ÿÄÃË¥ŸÊ 9 ‹Êπ 31

„¡Ê⁄ 175 L§¬ÿÊ¢ø •Õ¸‚„Êƒÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ Ã⁄ 21 ◊ÎÃ ¡ŸÊfl⁄Ê¥øË

ŸÈ∑§‚ÊŸ÷⁄¬Êß¸ ê„UáÊÍŸ 1 ‹Êπ 16 „¡Ê⁄ 5ÆÆ L§¬ÿ, ¬ÍáÊ¸ ¬«‹ÀÿÊ 32

ÉÊ⁄Ê¥ŸÊ 2 ‹Êπ 8Æ „¡Ê⁄ 9ÆÆ L§¬ÿ, •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 1475 ÉÊ⁄Ê¥ŸÊ

24 ‹Êπ 9 „¡Ê⁄ 226 L§¬ÿ, ¬ÍáÊ¸ ¬«‹ÀÿÊ 37 ªÙΔKÊ¥ŸÊ 1 ‹Êπ 7Æ

„¡Ê⁄ 875 L§¬ÿ, •¥‡ÊÃ— ¬«‹ÀÿÊ 167 ªÙΔKÊ¥ŸÊ 3 ‹Êπ 9 „¡Ê⁄

43Æ L§¬ÿ, 55 ◊ÎÃ √ÿÄÃË¥ëÿÊ ∑È§≈È¥’ËÿÊ¥ŸÊ 49 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿ

fl 2Æ ¡π◊Ë¥ŸÊ 1 ‹Êπ 68 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¢øË ◊ŒÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„.

■ ■

•Ê¬Œ˜Ôª˝SÃÊ¢ŸÊ ◊ŒÃËø flÊ≈U¬

“øı‹”øÊ «ı‹...

÷Ê⁄ÃËÿ SflÊÃ¥òÿÊøÊ 63 flÊ flœÊ¸¬ŸÁŒŸ

15 •ÊÚªS≈ 2Æ1Æ ⁄Ù¡Ë •àÿ¥Ã ©à‚Ê„ÊëÿÊ

flÊÃÊfl⁄áÊÊÃ Œ‡Ê÷⁄ ¬Ê⁄ ¬«‹Ê. ¬˝ŒËÉÊ¸ SflÊÃ¥òÿ

‹…KÊŸ¥Ã⁄ •Ê¬ÀÿÊ Œ‡ÊÊ‹Ê SflÊÃ¥òÿ Á◊›Ê‹.

ÿÊ SflÊÃ¥òÿ ‹…KÊÃË‹ 1942ø “ø‹ ¡Êfl

•Ê¥ŒÙ‹Ÿ” ∞∑§§ ◊„ûflÊøÊ •äÿÊÿ Δ⁄‹. ÿÊ

•Ê¥ŒÙ‹ŸÊÃË‹ ¬¢Á«UÃ ¡flÊ„⁄‹Ê‹ Ÿ„M§,

‚⁄ŒÊ⁄ flÑ÷÷Êß¸ ¬≈‹, ◊ı‹ÊŸÊ •éŒÈ‹

∑§‹Ê◊ •Ê¤ÊÊŒ, ¬¥Á«UÃ ªÙ®flŒ flÑ÷ ¬¥Ã, ¬¥¥Á«Ã

„⁄∑Î§cáÊ ◊„ÃÊ’, •ÊøÊÿ¸ ∑Î§¬‹ÊŸË, «ÊÚ. ‚ƒÿŒ

◊„◊Œ, ¬^Ê÷Ë ‚ËÃÊ⁄Ê◊ƒÿÊ, ’Ú. •‚»§ •‹Ë,

«ÊÚ. ¬Ë.‚Ë. ÉÊÙ·, ‡Ê¥∑§⁄⁄Êfl Œfl, •ÊøÊÿ¸ Ÿ⁄¥º˝

Œfl •‡ÊÊ 12 ⁄ÊC˛Ëÿ ŸàÿÊ¥ŸÊ 1Æ •ÊÚªS≈

1942 ¬Ê‚ÍŸ 28 ∞Á¬˝‹ 1945 ÿÊ

Œ⁄êÿÊŸëÿÊ ∑§Ê‹ÊflœËÃ Á’˝Á≈‡ÊÊ¥ŸË •„◊ŒŸª⁄

ÿÕË‹ ÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÀÀÿÊÃ SÕÊŸ’h ∑§‹ „ÙÃ.

ÿÊ flÊSÃ√ÿÊÃ ¬¢Á«UÃ ¡flÊ„⁄‹Ê‹ Ÿ„M§

ÿÊ¥ŸË “Á«S∑§√„⁄Ë •ÊÚ»§ ß¥Á«ÿÊ” ÿÊ ¡ª¬˝Á‚h

ª˝¥ÕÊø ‹πŸ •flÉÿÊ ¬Êø ◊Á„ãÿÊ¢Ã ∑§‹. Ã⁄

◊ı‹ÊŸÊ •Ê¤ÊÊŒ ÿÊ¥ŸË “ªÈ’Ê⁄ πÊÃË⁄” „Ê ©ŒÍ¸

ª˝¥Õ ÿÕø Á‹Á„U‹Ê. ÿÊ ∑§Ê‹π¥«ÊÃ ÿÊ

ŸàÿÊ¥◊äÿ ¤ÊÊ‹‹ ÁfløÊ⁄ ◊¥ÕŸ Œ‡ÊÊëÿÊ ŒÎCËŸ

•ÁÃ‡Êÿ ◊„ûflÊø Δ⁄‹. ÷Ê⁄ÃËÿ SflÊÃ¥òÿ

‹…KÊÃ •‡ÊÊ ¬˝∑§Ê⁄ ◊„ûflÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê

’¡ÊfláÊÊ:ÿÊ ÿÊ ÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÀÀÿÊø M§¬Ê¥Ã⁄

⁄ÊC˛Ëÿ SÃ⁄Êfl⁄Ë‹

¬ÿ¸≈Ÿ ∑¥§º˝ÊÃ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË •„◊ŒŸª⁄ø

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ¬Ë. •ã’‹ªŸ •ÊÁáÊ àÿÊ¥ø

‚„∑§Ê⁄Ë ¤Ê≈Ã •Ê„Ã.

¬Ífl¸ÁÃ„Ê‚

•„◊ŒŸª⁄ ‡Ê„⁄ÊøÊ ‚¥SÕÊ¬∑§ •„◊Œ

◊Á‹∑§ ÿÊŸ ‚Ÿ 149Æ◊äÿ ∑§Ù≈’Êª ÁŸ¡Ê◊

ŸÊflÊøÊ ◊„Ê‹ ’Ê¥œ‹Ê. „Ë •„◊ŒŸª⁄ ‡Ê„⁄ÊøË

◊È„ÍÃ¸◊… Δ⁄‹Ë. ÁŸ¡Ê◊‡ÊÊ„Ëø ‚Ê◊˝ÊÖÿ

ÁflSÃÊ⁄Ã ª‹, Ã‚Ê Á∑§ÀÀÿÊøÊ ÁflSÃÊ⁄ ¤ÊÊ‹Ê.

ÿÊ Á∑§ÀÀÿÊøÊ ¬⁄ËÉÊ 1 ◊Ò‹ 8Æ ÿÊ«¸ ∞fl…Ê

•‚ÍŸ Á∑§ÀÀÿÊ‹Ê 22 ’ÈM§¡ •Ê„Ã.

Á∑§ÀÀÿÊ÷ÙflÃË •÷l Œª«Ë Ã≈’¥ŒË •‚ÍŸ

àÿÊ÷ÙflÃË ◊ÙΔÊ π¥Œ∑§ •Ê„. Á∑§ÀÀÿÊøË ⁄øŸÊ

flÒÁ‡ÊCK¬ÍáÊ¸ •‚ÍŸ Á∑§ÀÀÿÊ‹ªÃëÿÊ ©¥ø

÷⁄ÊflÊ◊È› ⁄SàÿÊflM§Ÿ „Ê Á∑§ÑÊ ‚„¡Ê‚„¡Ë

ŒÎCË‚ ¬«Ã ŸÊ„Ë.

„Ê ÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÑÊ SÕÊ¬àÿ ‡ÊÊSòÊÊøÊ ©à∑Î§C

Ÿ◊ÈŸÊ •‚ÍŸ ÃÙ ¡ªÊÃË‹ ◊Ù¡ÄÿÊ ÷Èß¸∑§Ù≈

Á∑§ÀÀÿÊ¥¬Ò∑§Ë ∞∑§ •Ê„. ÿÊ Á∑§ÀÀÿÊ‹Ê 5ÆÆ

fl·Ê¸¥øÊ ßÁÃ„Ê‚ •Ê„. ÁŸ¡Ê◊‡ÊÊ„Ë, Á’˝Á≈U‡Ê

⁄Ê¡fl≈, ‚Ÿ 1942ø ø‹ ¡Êfl •Ê¥ŒÙ‹Ÿ

•‡ÊÊ •Ÿ∑§ ÉÊ≈ŸÊ fl ÉÊ«Ê◊Ù«Ë¥øÊ ÃÙ ‚ÊˇÊËŒÊ⁄

•Ê„.

∞∑§∑§Ê›Ë flÒ÷fl‚¥¬ãŸ •‚‹ÀÿÊ •„◊ŒŸª⁄

ÿÕË‹ ÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÀÀÿÊ÷ÙflÃË •‚‹‹Ê π¥Œ∑§

∑§Ê›ÊëÿÊ •ÙÉÊÊÃ ◊ÊÃËŸ ÷⁄‹Ê. π¥Œ∑§ÊÃ

¤ÊÊ«Ë¤ÊÈ«¬¢ flÊ…‹Ë. •ÊÃÊ Ãé’‹ 5ÆÆ

fl·ÊZŸ¥Ã⁄ ÿÊ Á∑§ÀÀÿÊøÊ •„◊ŒŸª⁄ø

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ¬Ë. •ã’‹ªŸ ÿÊ¥ëÿÊ

¬˝ÿàŸÊŸ ¬ÿ¸≈ŸŒÎCKÊ Áfl∑§Ê‚ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ê •Ê„.

¬ÿ¸≈ŸÊëÿÊ ŒÎCËŸ Á∑§ÀÀÿÊø ◊„ûfl

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¥ŸË •Ù›π‹. àÿÊ¥ŸË „Ê Á∑§ÑÊ

⁄ÊC˛ËÿSÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ∞∑§ ©à∑Î§C ¬ÿ¸≈ŸSÕ›

ê„áÊÍŸ Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÿÊøË ‚¥∑§À¬ŸÊ ⁄ÊÖÿ

‚⁄∑§Ê⁄∑§« ◊Ê¥«‹Ë. ‚⁄∑§Ê⁄Ÿ àÿÊ‚ Ãà∑§Ê›

◊ÊãÿÃÊ ÁŒ‹Ë. àÿÊŸÈ‚Ê⁄ •ÊÃÊ ÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÑÊ

Áfl∑§Ê‚ÊøË ∑§Ê◊ ÿÈh¬ÊÃ›Ëfl⁄ ‚ÈM§ •Ê„Ã.

Á¡À„Ê ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ •ÊÁáÊ ‚¥⁄ˇÊáÊ Áfl÷Êª ÿÊ¢ëÿÊ

flÃËŸ ∑˝§Ê¥ÁÃÁŒŸÊø •ıÁøàÿ ‚ÊœÍŸ ÁŒŸÊ¥∑§ 9

•ÊÚªS≈, 2ÆÆ6 ⁄Ù¡Ë Ãà∑§Ê‹ËŸ

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë üÊË. ©◊Ê∑§Ê¥Ã ŒÊ¥ª≈ •ÊÁáÊ

‚¥⁄ˇÊáÊ Áfl÷ÊªÊëÿÊ flÃËŸ ◊¡⁄ ¡Ÿ⁄‹ ¡.¬Ë.

®‚ª ÿÊ¥ŸË ‚Ê◊¥¡Sÿ ∑§⁄Ê⁄Êfl⁄ SflÊˇÊ:ÿÊ ∑§ÀÿÊ.

àÿÊ◊È› ¬ÍflË¸ ∑§fl› 15 •ÊÚªS≈ •ÊÁáÊ 26

¡ÊŸflÊ⁄Ë ÿÊ ŒÙŸ ÁŒfl‡ÊËø ŸÊªÁ⁄U∑§Ê¥‚ÊΔË πÈ‹Ê

„ÙáÊÊ⁄Ê „Ê Á∑§ÑÊ •ÊÃÊ ’Ê⁄Ê„Ë ◊Á„Ÿ πÈ‹Ê

¤ÊÊ‹Ê •Ê„. Ãà∑§Ê‹ËŸ ¬Ê‹∑§◊¥òÊË üÊË. ÁŒ‹Ë¬

fl›‚ ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ëÿÊ ¬È…Ê∑§Ê⁄ÊÃÍŸ ⁄ÊÖÿ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ‚Ÿ 2ÆÆ9-1ÆëÿÊ •Õ¸‚¥∑§À¬Ëÿ

•Áœfl‡ÊŸÊÃ Áfl‡Ê· ©Ñπ ∑§M§Ÿ ÿÊ

Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚Ê∑§Á⁄UÃÊ 54 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¥ëÿÊ

•Ê⁄Êπ«KÊ‚ ◊ÊãÿÃÊ ÁŒ‹Ë.

ÿÊ Áfl∑§Ê‚∑§Ê◊Ê¥ëÿÊ ÁŸÿÙ¡Ÿ’h

•¥◊‹’¡ÊfláÊË‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

Á¡ÀsÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¥ëÿÊ •äÿˇÊÃπÊ‹Ë ‚Á◊ÃË

36 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

•„◊ŒŸª⁄øÊ ÷Èß¸∑§Ê≈ Á∑§À‹Ê

37❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

SÕÊ¬Ÿ ∑§‹Ë.

‚l—ÁSÕÃËÃ 7 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¢øË ∑§Ê◊ ‚ÈM§

•‚ÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË Œ™§Ÿ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ¬Ë.

•ã’‹ªŸ ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ¬ÿ¸≈ŸSÕ› ê„áÊÍŸ

Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄ÃÊŸÊ Á∑§ÀÀÿÊ÷ÙflÃÊ‹ëÿÊ ÁflSÃËáÊ¸

π¥Œ∑§ÊÃ ¬ÍflË¸¬˝◊ÊáÊ ¬ÊáÊË π›fláÿÊøË ÿÙ¡ŸÊ

•Ê„. àÿÊÃ ¡‹Áfl„Ê⁄ÊøË √ÿflSÕÊ •‚‹.

Ã‚ø Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ ◊ÊªË‹ ’Ê¡Í‚ Ÿª⁄

Ä‹’‚◊Ù⁄ ¬¥Á«Ã ¡flÊ„⁄‹Ê‹ Ÿ„M§ ©lÊŸ

Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„. ‚¥¬ÍáÊ¸

¬Êfl‚Ê›KÊÃ Á∑§ÀÀÿÊÃ fl Á∑§ÀÀÿÊ‹ªÃ ¬«áÊÊ⁄

¬Êfl‚Êø ¬ÊáÊË ‚ÊΔÁfláÿÊÃ ÿ™§Ÿ Ã

’ÙÁ≈¢Uª‚ÊΔË •ÊÁáÊ ’Êª’ªËëÿÊ‚ÊΔË flÊ¬⁄‹

¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„.

ÿÊÁ‡ÊflÊÿ SflÊÃ¥òÿ ‹…Ê •ÊÁáÊ ∞ÁÃ„ÊÁ‚∑§

ÉÊ≈ŸÊ¥fl⁄ •ÊœÊÁ⁄Ã äflŸË¬˝∑§Ê‡Ê π›,

•Êfl≥ÿ∑§Ã¬˝◊ÊáÊ Ã≈’¥ŒË •ÊÁáÊ ’ÈL§¡Ê¥ø

◊¡’ÈÃË∑§⁄áÊ, ‚ÊÒ¥ŒÿË¸∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄

•Ê„. ◊Í› ’Ê¥œ∑§Ê◊ ‡ÊÒ‹Ë‹Ê œÄ∑§Ê ‹ÊªáÊÊ⁄

ŸÊ„Ë, •‡ÊË •ŸÈM§¬ ∑§Ê◊ ‚ÈM§ •Ê„Ã. àÿÊ‚ÊΔË

ÃÖôÊÊ¥øË ◊ŒÃ ÉÊáÿÊÃ ÿÃ •‚ÀÿÊø„Ë àÿÊ¢ŸË

‚Ê¢ÁªÃ‹.

◊„ûflÊø ÃËŸ ≈å¬

•ÊÃÊ ÿÊ Á∑§ÀÀÿÊøÊ ¡ÊªÁÃ∑§ Œ¡Ê¸ø ¬ÿ¸≈Ÿ

SÕ› ê„áÊÍŸ Áfl∑§Ê‚ „ÙáÿÊëÿÊ ŒÎCËŸ Áfl∑§Ê‚

•ÊÁáÊ ¡ÃŸ •Ê⁄Êπ«Ê ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê

•‚ÍŸ, ÃËŸ ≈ååÿÊ¢Ã ∑§Ê◊ ¬ÍáÊ¸ ∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄

•Ê„Ã. ‚ÈL§flÊÃË‹Ê Á∑§ÀÀÿÊ÷ÙflÃÊ‹øÊ π¥Œ∑§

‚Ê»§ ∑§⁄áÊ, π¥Œ∑§Ê÷ÙflÃË ‚¥⁄ˇÊáÊ Á÷¢Ã

’Ê¥œáÊ, ¡ÊÚÁª¢ª ≈˛Ú∑§ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÊ, ⁄SàÿÊ‹ªÃ

ÃÊ⁄ø ∑È¢§¬áÊ ’Ê¥œáÊ „Ë ∑§Ê◊ ‚ÈM§§ •Ê„Ã. Ã⁄

π¥Œ∑§Ê‹ªÃ •‚‹ÀÿÊ ®÷ÃËfl⁄ ÁfllÈÃË∑§⁄áÊ

∑§⁄áÊ, π¥Œ∑§ÊÃ ’Ù®≈ªøË √ÿflSÕÊ, ◊ÙΔ Ÿ„M§

©lÊŸ, Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ ßÁÃ„UÊ‚Êfl⁄U •ÊœÊÁ⁄UÃ

äflÁŸ¬˝∑§Ê‡Ê π› „Ë ∑§Ê◊ ¬Á„ÀÿÊ ≈ååÿÊÃ ¬ÍáÊ¸

„ÙÃË‹.

ŒÈ‚:ÿÊ fl ÁÃ‚:ÿÊ ≈ååÿÊ¢Ã Á∑§ÀÀÿÊfl⁄Ë‹

Ã≈’¥ŒËfl⁄ ¡fl›¬Ê‚ ŒÙŸ Á∑§‹Ù◊Ë≈⁄øÊ

•ÁSÃàflÊÃ •‚‹‹Ê ◊Êª¸ „⁄Ë≈¡ flÊÚ∑§ ê„áÊÍŸ

¡ÃŸ ∑§⁄áÊ, ⁄ÊC˛Ëÿ ŸàÿÊ¥ŸÊ ΔfláÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ

∑§ˇÊ ¬Á⁄‚⁄ÊÃ “Á«S∑§√„⁄Ë •ÊÚ»§ ß¥Á«ÿÊ” ÿÊ

÷√ÿ ¬˝Œ‡Ê¸ŸÊøË ÁŸÌ◊ÃË ∑§⁄áÊ, Á∑§ÀÀÿÊÃË‹

øÊ¥Œ’Ë’ËøÊ ◊„Ê‹ •ÊÁáÊ ßÃ⁄ ◊„Ê‹ ¡ÃŸ

∑§⁄áÊ, ¬Á⁄‚⁄ÊÃ ◊Ùª‹∑§Ê‹ËŸ ©lÊŸ Áfl∑§Á‚Ã

∑§⁄áÊ, Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ •ÊÃË‹ ÷ÊªÊÃ ŒπË‹

äflŸË¬˝∑§Ê‡Ê π› ∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ ∑§⁄áÊ ß. ∑§Ê◊

∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„Ã. Ã‚ø ÖÿD ŸÊªÁ⁄∑§ fl

‹„ÊŸ ◊È‹Ê¥‚ÊΔË SflÃ¥òÊ ©lÊŸ, Á∑§ÀÀÿÊÃ

flSÃÈ‚¥ª˝„Ê‹ÿ, ‹c∑§⁄Êø„Ë flSÃÈ‚¥ª˝„Ê‹ÿ,

Á÷¥ÃË¢øË ‚Ê»§‚»§Êß¸, ¬˝∑§Ê‡Ê √ÿflSÕÊ, ¤ÊÈ‹àÿÊ

¬È‹ÊøË ¬ÈŸ’ÊZœáÊË ÿÊ ∑§Ê◊Ê¥ø„Ë ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§‹

•‚ÀÿÊø Á¡À„Ê ÁŸÿÙ¡Ÿ •Áœ∑§Ê⁄Ë ¬˝ŒË¬

¬ÙÃŒÊ⁄ ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹.

⁄ÊC˛Ëÿ Ÿ∑§Ê‡ÊÊfl⁄

•„◊ŒŸª⁄ëÿÊ ÁflEÊÃ ª‹Ë •Ÿ∑§ fl·¸

Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ ‚È‡ÊÙ÷Ë∑§⁄áÊÊøË øøÊ¸ „ÙÃ •‚.

¬⁄¥ÃÈ, •‡ÊÄÿ¬˝Êÿ flÊ≈áÊÊ⁄Ë „Ë ªÙC •ÊÃÊ

¬˝àÿˇÊÊÃ ‚ÈM§ •Ê„. ¬Á„ÀÿÊ ≈ååÿÊÃ π¥Œ∑§ÊøË

‚Ê»§‚»§Êß¸ ∑§⁄ÃÊŸÊ ¡fl›¬Ê‚ •∑§⁄Ê „¡Ê⁄

≈˛∑§ ◊ÊÃË π¥Œ∑§ÊÃÍŸ flÊ„ÂŸ ŸáÿÊÃ •Ê‹Ë. „Ë

ÉÊ≈ŸÊ ¬Ê„áÿÊ‚ÊΔË ⁄Ù¡ „¡Ê⁄Ê¥ëÿÊ ‚¥ÅÿŸ

ŸÊªÁ⁄U∑§ ÿÃ „ÙÃ. •ÊÃÊ π¥Œ∑§ ¬ÍáÊ¸ ‚Ê»§

¤ÊÊ‹Ê •‚ÍŸ, Á∑§ÀÀÿÊø SflM§¬ ŒπË‹ ÷√ÿ

flÊ≈Ã •Ê„.

•„◊ŒŸª⁄ø ¬Ê‹∑§◊¥òÊË •‚ÃÊŸÊ ÿÊ

Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ ‚È‡ÊÙ÷Ë∑§⁄áÊÊøÊ ‚ÊÃàÿÊŸ

¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ ∑§⁄áÊÊ⁄ ÃÕÊ Áfll◊ÊŸ ÁflœÊŸ‚÷Ê

•äÿˇÊ üÊË. ÁŒ‹Ë¬ fl›‚ ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ŸË„Ë

ŸÈ∑§ÃËø ÿÊ Á∑§ÀÀÿÊ‹Ê ÷≈ Œ™§Ÿ ‚ÈM§

•‚‹ÀÿÊ ∑§Ê◊Ê¥øË ¬Ê„áÊË ∑§‹Ë.

‚È‡ÊÙ÷Ë∑§⁄áÊÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ „Ê Á∑§ÑÊ

•„U◊ŒŸª⁄ ‡Ê„⁄Ê‹Ê ŸÄ∑§Ëø ŸflË •Ù›π

Œß¸‹, •‚Ê ÁflEÊ‚ àÿÊ¥ŸË √ÿQ ∑§‹Ê. Ã⁄

SflÊÃ¥òÿ ÁŒŸÊëÿÊ ‚◊Ê⁄¥÷ÊÃ ’Ù‹ÃÊŸÊ

¬Ê‹∑§◊¥òÊË ’’Ÿ⁄Êfl ¬Êø¬ÈÃ ÿÊ¥ŸË ““ÿÊ

Á∑§ÀÀÿÊëÿÊ ‚È‡ÊÙ÷Ë∑§⁄áÊÊŸ¥Ã⁄ Á¡ÀsÔÊëÿÊ

•Õ¸∑§Ê⁄áÊÊ‹Ê Ÿfl fl›áÊ ‹Êª‹ Ã‚ø

⁄Ù¡ªÊ⁄Ê¥ëÿÊ ‚¥œË ÁŸ◊Ê¸áÊ „ÙÃË‹,”” •‚

¬˝ÁÃ¬ÊŒŸ ∑§‹. ◊ÈÅÿ◊¥òÊË üÊË. •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ

ÿÊ¥ŸË •ÊªÊ◊Ë fl·¸ „ ¬ÿ¸≈Ÿ fl·¸ ê„áÊÍŸ ‚Ê¡⁄

∑§⁄áÿÊø ŸÈ∑§Ãø ÉÊÙÁ·Ã ∑§‹ •Ê„. ÿÊ fl·Ê¸Ã

‚È‡ÊÙ÷Ë∑§⁄áÊÊÃË‹ ¬Á„ÀÿÊ ≈ååÿÊø ∑§Ê◊ ¬ÍáÊ¸

„ÙáÊ „Ê ∞∑§ ŒÈÇœ‡Ê∑¸§⁄Ê ÿÙª •Ê„. •ÊÃÊ

÷Èß¸∑§Ù≈ Á∑§ÀÀÿÊ◊È› •„◊ŒŸª⁄ ‡Ê„⁄Êø ŸÊfl

¬ÿ¸≈ŸÊëÿÊ ⁄ÊC˛Ëÿ Ÿ∑§Ê‡ÊÊfl⁄ ∑§Êÿ◊ø ¤Ê›∑§Ã

⁄Ê„Ë‹, ÿÊÃ ∑§Ê„Ë ‡Ê¥∑§Êø ŸÊ„Ë.

- Œfl¥º˝ ÷È¡’›U, ŸÊÁ‡Ê∑§

■ ■

38 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

ÁflÁflœ ‚◊SÿÊ¢øË

©UûÊ⁄U ªÊ¢œË ÁfløÊ⁄UÊÃ

‚àÿ •ÊÁáÊ •®„‚ëÿÊ ◊ÊªÊ¸Ÿ Á’˝Á≈‡ÊÊ¥‡ÊË

‹…ÍŸ ◊„Êà◊Ê ªÊ¥œË¥ŸË •Ê¬ÀÿÊ‹Ê SflÊÃ¥òÿ

Á◊›UflÍŸ ÁŒ‹. ¡ªÊÃË‹ ÁflÁflœ ‚◊SÿÊ¥ŸÊ

ªÊ¥œË¥ëÿÊ ÁfløÊ⁄ÊŸ ©ûÊ⁄ ‚Ê¬«‹ •‚ •Ê¡„Ë

’«KÊ ⁄ÊC˛Ê¥ŸÊ flÊ≈Ã. •‚Ê ÕÊ⁄U ¬ÈL§· ¬Èã„Ê

„ÙáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë, •‚ ©Œ˜ªÊ⁄ ⁄ÊÖÿ¬Ê‹ ∑§.

‡Ê¥∑§⁄ŸÊ⁄ÊÿáÊŸ ÿÊ¥ŸË ∑§Ê…‹. ¬ÈáÊ ÿÕË‹

•ÊªÊπÊŸ ¬Ú‹‚‹Ê àÿÊ¢ŸË ÷≈ ÁŒ‹Ë. ÿÊfl›UË

àÿÊ¥ëÿÊ ¬àŸË üÊË◊ÃË ⁄ÊœÊ ÿÊ„Ë àÿÊ¥ëÿÊ ‚◊flÃ

„ÙàÿÊ.

◊„Êà◊Ê ªÊ¥œË fl ∑§SÃÈ⁄’Ê ÿÊ¥ŸË flÊSÃ√ÿ

∑§‹ÀÿÊ •ÊªÊπÊŸ ¬Ú‹‚◊œË‹ πÙÀÿÊ¥ŸÊ

⁄ÊÖÿ¬Ê‹Ê¥ŸË ÷≈ ÁŒ‹Ë. ªÊ¥œË¡Ë¥ëÿÊ

flÊSÃ√ÿÊŸ ¬ÊflŸ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ ÿÊ flÊSÃÍ◊äÿ

•Ê¬áÊ ÷Ê⁄ÊflÍŸ ª‹Ù •Ê„ÙÃ. ªÊ¥œËflÊŒ „Ê

¡ªáÿÊøÊ ◊Êª¸ •Ê„. •Ê¬‹Ë ªÊ¥œË¡Ë¥ëÿÊ

ÁfløÊ⁄œÊ⁄fl⁄ üÊhÊ •Ê„, •‚ ⁄ÊÖÿ¬Ê‹

ê„UáÊÊ‹. ◊„Êà◊Ê ªÊ¥œË¥ø ÁfløÊ⁄ ¬È…ëÿÊ Á¬…ËÃ

¬Ù„ÙøÁfláÿÊø ∑§Ê◊ ÿÊ flÊSÃÍÃ øÊ‹Ã „Ë

•Á÷◊ÊŸÊøË ªÙC •Ê„, •‚ ‚Ê¥ªÍŸ ◊„Êà◊Ê

ªÊ¥œË¥ø øÁ⁄òÊ fl àÿÊ¥øË ¬ÈSÃ∑§ flÊøáÊ ê„UáÊ¡

⁄Ê◊ÊÿáÊ, ◊„Ê÷Ê⁄Ã flÊøáÿÊ‚Ê⁄π •‚ÀÿÊø

àÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹. ∑§SÃÈ⁄’Ê ª˝Ê◊ÙlÙª ∑¥§º˝ÊëÿÊ

◊Á„‹Ê¥ŸË ’ŸÁfl‹ÀÿÊ „SÃ∑§‹ëÿÊ flSÃÍ fl

πÊŒËëÿÊ ∑§¬«KÊ¥øË ¬Ê„áÊË ⁄ÊÖÿ¬Ê‹ fl

üÊË◊ÃË ⁄ÊœÊ ÿÊ¥ŸË ∑§‹Ë. ‡ÊÙ÷ŸÊÃÊß¸ ⁄ÊŸ«

ÿÊ¥ŸË ¬Ê„ÈáÿÊ¥ø SflÊªÃ ∑§‹ fl ‚¥SÕëÿÊ

∑§ÊÿÊ¸øË ◊ÊÁ„ÃË ÁŒ‹Ë.

■ ■

¬¥øÊÿÃ ⁄Ê¡ ‚¥SÕÊ¥◊äÿ ÁŸfl«ÍŸ •Ê‹ÀÿÊ

◊Á„‹Ê¥ŸÊ ŒÒŸ¥ÁŒŸ ∑§Ê◊∑§Ê¡ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‚ˇÊ◊

’ŸÁfláÿÊøÊ Áfl‡Ê· ∑§Êÿ¸∑˝§◊ ÉÊáÿÊÃ •ÊÀÿÊø

⁄ÊÖÿ ÁŸfl«áÊÍ∑§ •ÊÿÈÄÃ ŸË‹Ê ‚àÿŸÊ⁄ÊÿáÊ

ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹. ¬ÈáÊ ÿÕË‹ “ÿ‡ÊŒÊ”◊äÿ ¬¥øÊÿÃ

◊Á„‹Ê ‡ÊÄÃË •Á÷ÿÊŸÊ¥Ãª¸Ã ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

‹Ù∑§ÁŸÿÈÄÃ ◊Á„‹Ê ¬˝ÁÃÁŸœË¥ëÿÊ ŒÙŸ ÁŒfl‚Ëÿ

∑§Êÿ¸‡ÊÊ›UÃ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄ÃÊŸÊ àÿÊ ’Ù‹Ã „ÙàÿÊ.

ÿÊfl›UË ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ ‚Áøfl ‚ÈœË⁄ ΔÊ∑§⁄

•äÿˇÊSÕÊŸË „ÙÃ. ¬¥øÊÿÃ ⁄Ê¡ ‚¥SÕÊ¥◊äÿ

◊Á„‹Ê •Ê⁄ˇÊáÊÊŸÈ‚Ê⁄ „¡Ê⁄Ù ◊Á„‹Ê ∑§Êÿ¸⁄Ã

•Ê„Ã. ¬¥øÊÿÃ ⁄Ê¡ ÁŸfl«áÊÈ∑§ËëÿÊ •ŸÈ·¥ªÊŸ

•Ÿ∑§ fl›UÊ •Ê¬‹Ê ÿÊ ◊Á„‹Ê ‹Ù∑§¬˝ÁÃÁŸœË¥‡ÊË

‚¥¬∑¸§ ÿÃÙ. •¡ÍŸ„Ë

•Ÿ∑§ ◊Á„‹Ê

‹Ù∑§¬ ˝ ÁÃÁŸœË ¥◊äÿ

•Êà◊ÁflEÊ‚ÊøÊ fl

∑§ÊÿlÊëÿÊ ôÊÊŸÊøÊ

•÷Êfl •Ê…›UÍŸ

•ÊÀÿÊø üÊË◊ÃË

‚ à ÿ Ÿ Ê ⁄ Ê ÿ á Ê

ê„UáÊÊÀÿÊ. ÿÊ ÁŸ⁄ËˇÊáÊÊÃÍŸ ‹Ù∑§ÁŸÿÈÄÃ ◊Á„‹Ê

¬˝ÁÃÁŸœË¥øË ∑§Êÿ¸‡ÊÊ›UÊ ÉÊáÿÊøË ‚¥∑§À¬ŸÊ ¬È…

•Ê‹Ë. ◊Á„‹Ê ¬ŒÊÁœ∑§Ê⁄Ë fl ‚ŒSÿÊ¥ŸÊ •Ê¬‹

•Áœ∑§Ê⁄ ¬ÍáÊ¸ ˇÊ◊ÃŸ flÊ¬⁄ÃÊ ÿÊflÃ, “àÿÊ

SflÃ—ëÿÊ ◊ÃÊ¥ŸË ∑§Ê◊ ∑§⁄Ã ŸÊ„ËÃ, ¬ÃËëÿÊ

◊ŒÃËŸ ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÊÃ,” „Ê àÿÊ¢ëÿÊfl⁄Ë‹ •ÊˇÊ¬

πÙ«ÍŸ ∑§Ê…áÿÊ‚ÊΔË ◊Á„‹Ê¥ŸÊ •Êà◊ÁflEÊ‚ ŒáÊ,

∑§ÊÿŒÊ fl ÁŸÿ◊Ê¥øË ◊ÊÁ„ÃË ŒáÊ fl àÿÊ¥ø

ŸÃÎàflªÈáÊ Áfl∑§Á‚Ã ∑§⁄áÊ ÿÊ ©g‡ÊÊŸ •ÊÃÊ

⁄ÊÖÿ÷⁄ ÃÊ‹È∑§Ê SÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ∑§Êÿ¸‡ÊÊ›UÊ ÉÊáÿÊÃ

ÿáÊÊ⁄ •‚ÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË àÿÊ¥ŸË ÿÊfl›UË ÁŒ‹Ë.

•äÿˇÊËÿ ÷Ê·áÊÊÃ üÊË. ΔÊ∑§⁄ ÿÊ¥ŸË ¬¥øÊÿÃ ⁄Ê¡

‚¥SÕÊ¥◊äÿ ∑§Êÿ¸⁄Ã •‚‹ÀÿÊ ‹Ù∑§¬˝ÁÃÁŸœË¥øË

•Ê∑§«flÊ⁄Ë ÁŒ‹Ë. ⁄ÊÖÿÊÃ 27 „¡Ê⁄ 92Æ

ª˝Ê◊¬¥øÊÿÃË, 351 ¬¥øÊÿÃ ‚Á◊àÿÊ fl 33

Á¡À„Ê ¬Á⁄·ŒÊ •Ê„Ã. 27 „¡Ê⁄ 92Æ ‚⁄¬¥ø

•Ê„Ã, 3 „¡Ê⁄ 622 ¬¥øÊÿÃ ‚Á◊ÃË ‚ŒSÿ

•Ê„Ã Ã⁄ ∞∑§ „¡Ê⁄ 961 Á¡À„Ê ¬Á⁄·Œ

‚ŒSÿ •Ê„Ã. ⁄ÊÖÿÊÃ ∞∑Í§áÊ ‚ŒSÿÊ¥øË ‚¥ÅÿÊ

2 ‹ÊπÊ¢ëÿÊ •Ê‚¬Ê‚ •Ê„ Ã⁄ ‚È◊Ê⁄

‚Ê«•nÊflË‚ „¡Ê⁄ ¬ŒÊÁœ∑§Ê⁄Ë •Ê„Ã. 1 ∑§Ù≈Ë

25 ‹Êπ ª˝Ê◊ËáÊ ∑È§≈È¥’Ê¥ø ¬˝ÁÃÁŸÁœàfl „ ‚fl¸

¡áÊ ∑§⁄ÃÊÃ. àÿÊ¥ëÿÊ

∑§Ê◊Êfl⁄ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊøÊ

Áfl∑§Ê‚ •fl‹¥’ÍŸ •Ê„,

•‚ üÊË. ΔÊ∑§⁄ ê„UáÊÊ‹.

Œ‡ÊÊÃ ‚fl¸¬˝Õ◊

◊Á„‹Ê¥ŸÊ •Ê⁄ˇÊáÊ

ŒáÊÊ:ÿÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ •Ê¡

4Æ ≈Ä∑§ ◊Á„‹Ê

¬˝ÁÃÁŸœË •Ê„Ã, •‚ ‚Ê¥ªÍŸ ⁄ÊÖÿ

◊¥òÊh◊¥«›UÊŸ ◊Á„‹Ê¥ŸÊ 5Æ ≈Ä∑§ •Ê⁄ˇÊáÊ

ŒáÿÊøË Á‡Ê»§Ê⁄‚ ∑¥§º˝ ‡ÊÊ‚ŸÊ∑§« ∑§‹Ë

•‚ÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË üÊË. ΔÊ∑§⁄ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë. ÿÊ

∑§Êÿ¸‡ÊÊ›Ã ⁄ÊÖÿÊëÿÊ ¬˝àÿ∑§ Á¡À„Ê fl

ÃÊ‹ÈÄÿÊÃÍŸ ◊Á„‹Ê ‹Ù∑§¬˝ÁÃÁŸœË¥ŸË ÁŸfl«ÍŸ

ÁŒ‹ÀÿÊ 99 ‹Ù∑§ÁŸÿÈÄÃ ◊Á„‹Ê ¬˝ÁÃÁŸœË¥ŸË

‚„÷Êª ÉÊÃ‹Ê.

■ ■

◊Á„‹Ê ¬˝ÁÃÁŸœË¥ŸÊ ‚ˇÊ◊

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Áfl‡Ê· ∑§Êÿ¸‡ÊÊ›UÊ

‹Ù∑§⁄ÊÖÿ flª¸áÊËŒÊ⁄ ŸÊ¥ŒáÊË ∑¥§º˝Ê‚ ÷≈

¬ÈáÊ Á¡À„Ê ◊ÊÁ„ÃË ∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊ◊Ê»¸§Ã ‹Ù∑§⁄ÊÖÿ

flª¸áÊËŒÊ⁄ ŸÊ¥ŒáÊË Á»§⁄Ã ∑¥§º˝ ¬ÈáÊ ÿÕË‹ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊÃ ‚ÈM§ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

ø¥º˝∑§Ê¥Ã Œ›UflË ÿÊ¥ŸË ÿÊ ∑¥§º˝Ê‹Ê ÷≈ ÁŒ‹Ë. “‹Ù∑§⁄ÊÖÿ”

„ ‚Ê◊ÊãÿÊ¥‚ÊΔË fl ÁfllÊâÿÊZ‚ÊΔË •àÿ¥Ã ©¬ÿÈÄÃ •Ê„.

‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÁflÁflœ ÿÊ¡ŸÊ¢øË ◊ÊÁ„UÃË ÉÊ⁄U¬Êø Á◊›UÃ •‚Ã.

ÿÊ ∑¥§º˝Ê◊È›U ‹Ù∑§⁄ÊÖÿ π:ÿÊ •ÕÊ¸Ÿ ‚flÊZ¬ÿZÃ ¬Ù„Ùø‹, •‚ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ÿÊ¥ŸË

ÿÊfl›UË ‚Ê¥ÁªÃ‹.

39❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

‚ÊÃÊ⁄Ê Á¡ÀsÊÃ ÿ¥ŒÊ ‚fl¸‚ÊœÊ⁄áÊ Á¡À„Ê

flÊÌ·∑§ ÿÙ¡Ÿ∑§Á⁄UÃÊ 139 ∑§Ù≈Ë 85 ‹ÊπÊ¢øÊ

ÁŸÿÃ√ÿÿ ◊¥¡Í⁄ ¤ÊÊ‹Ê •‚ÍŸ, ©¬‹éœ „ÙáÊÊ⁄Ê

ÁŸœË àÿÊ-àÿÊ ÿÙ¡ŸÊ¥fl⁄ ‡Ê¥÷⁄ ≈Ä∑§ πø¸

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‚fl¸ ∑§ÊÿÊ¸ÁãflÃ ÿ¥òÊáÊÊ¥ŸË

•ÊÃÊ¬Ê‚ÍŸø ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§⁄áÿÊøË ‚ÍøŸÊ Á¡ÀsÊø

¬Ê‹∑§◊¥òÊË ⁄Ê◊⁄Ê¡ ŸÊß¸∑§ ®Ÿ’Ê›U∑§⁄ ÿÊ¥ŸË ∑§‹Ë.

Á¡À„Ê ÁŸÿÙ¡Ÿ ‚Á◊ÃËøË ’ÒΔ∑§ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊëÿÊ ÁŸÿÙ¡Ÿ ÷flŸÊ◊äÿ ¬Ê‹∑§◊¥òÿÊ¥ëÿÊ •äÿˇÊÃπÊ‹Ë ‚¥¬ÛÊ

¤ÊÊ‹Ë, àÿÊfl›UË Ã ’Ù‹Ã „ÙÃ. Á¡ÀsÊ‚ÊΔË ÿ¥ŒÊ ‚fl¸‚ÊœÊ⁄áÊ Á¡À„Ê

flÊÌ·∑§ ÿÙ¡Ÿ‚ÊΔË 139 ∑§Ù≈Ë 85 ‹ÊπÊ¢øÊ ÁŸÿÃ√ÿÿ ◊¥¡Í⁄ ∑§‹Ê •Ê„.

ÿÊ¬Ò∑§Ë 123 ∑§Ù≈Ë 67 ‹ÊπÊ¢øÊ •Ê⁄Êπ«Ê •Õ¸‚¥∑§ÁÀ¬Ã„Ë ¤ÊÊ‹Ê •‚ÍŸ,

16 ∑§Ù≈Ë 18 ‹ÊπÊ¢øÊ ÁŸœË •Õ¸‚¥∑§ÁÀ¬Ã ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚ŸÊ∑§«

¬˝SÃÊfl ‚ÊŒ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •ÊÀÿÊø üÊË. ŸÊß¸∑§ ®Ÿ’Ê›U∑§⁄ ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹.

ÿÊ◊äÿ Á¬áÿÊëÿÊ ¬ÊáÊË¬È⁄flΔKÊ‚ÊΔË 4Æ ∑§Ù≈Ë¬ÿZÃëÿÊ ÁŸœËøË ¡ÊŒÊ

◊ÊªáÊË ‡ÊÊ‚ŸÊ∑§« ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •‚ÀÿÊø Ã ê„UáÊÊ‹. ÿÊ

•Ê⁄Êπ«KÊ◊äÿ ∑Î§·Ë fl ‚¥‹ÇŸ ‚fl‚ÊΔË 16

∑§Ù≈Ë 91 ‹Êπ 17 „¡Ê⁄, ª˝Ê◊ËáÊ Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔË

Áfl‡Ê· ∑§Êÿ¸∑˝§◊ 11 ∑§Ù≈Ë 29 ‹Êπ 6Æ „¡Ê⁄,

¬Ê≈’¥œÊ⁄ fl ¬Í⁄ ÁŸÿ¥òÊáÊ 1Æ ∑§Ù≈Ë 35 ‹Êπ,

ÁfllÈÃ Áfl∑§Ê‚ 5Æ ‹Êπ, ©lÙª fl πÊáÊ∑§Ê◊ 74

‹Êπ 4Æ „¡Ê⁄, flÊ„ÃÍ∑§ fl Œ›UáÊfl›UáÊ 3Æ

∑§Ù≈Ë 75 ‹Êπ, ‚fl¸‚ÊœÊ⁄áÊ •ÊÌÕ∑§ ‚flÊ 3

∑§Ù≈Ë 51 ‹Êπ 88 „¡Ê⁄ , ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ fl

‚Ê◊ÍÁ„∑§ ‚flÊ 62 ∑§Ù≈Ë 66 ‹Êπ 7 „¡Ê⁄, ‚Ê◊Êãÿ ‚flÊ 22 ‹Êπ

63 „¡Ê⁄, ◊ÍÀÿ◊Ê¬Ÿ fl ‚¥ÁŸÿ¥òÊáÊÊ‚ÊΔË 15 ‹Êπ 6Æ „¡Ê⁄,

ŸÊflËãÿ¬ÍáÊ¸ ÿÊ¡ŸÊ 2 ∑§Ù≈Ë 73 ‹Êπ 65 „¡Ê⁄Ê¢ëÿÊ ÁŸœËøË Ã⁄ÃÍŒ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. Ã‚ø •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡ÊÃË ©¬ÿÙ¡Ÿ‚ÊΔË ÿ¥ŒÊ 14

∑§Ù≈Ë 99 ‹ÊπÊ¢øÊ ÁŸœË ◊¥¡Í⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„ Ã⁄ •ÊÁŒflÊ‚Ë

©¬ÿÙ¡ŸÊ ˇÊòÊÊ’„⁄Ë‹ ÿÙ¡ŸÊ¥‚ÊΔË 43 ∑§Ù≈Ë 7Æ ‹ÊπÊ¢øÊ ÁŸÿÃ√ÿÿ

◊¥¡Í⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

■ ■

‚ÊÃÊ⁄Ê Á¡ÀsÔÊ‚ÊΔUË 139 ∑§Ê≈UËøÊ ÁŸÿÃ√ÿÿ ◊¢¡Í⁄U

∞«˜‚ëÿÊ ’Ê’ÃËÃ •Ÿ∑§ Sflÿ¥‚flË

‚¥SÕÊ ‚äÿÊ ∑§Êÿ¸⁄Ã •Ê„Ã. àÿÊ¥ëÿÊ ’Ê’ÃËÃ

∞∑§ ¬˝≥Ÿ Ÿ√ÿÊŸ ¬È… ÿÃÙ. ∞«˜‚øË ÷ËÃË

ßÃ∑§Ë ∑§Ë, ŒÈŒÒ ¸flÊŸ ∞«˜‚ª˝SÃ ’Ê‹∑§

¡ã◊Ê‹Ê •Ê‹ Ã⁄ àÿÊøÊ ‚„¡¬áÊ àÿÊª àÿÊø

◊ÊÃÊ-Á¬ÃÊ fl ¬Á⁄flÊ⁄ ∑§⁄ÃÙ. •‡ÊË ’Ê‹∑§

⁄SÃÊ, Œ™§›U, S◊‡ÊÊŸ÷Í◊Ë, ©Á∑§⁄«Ê, S≈‡ÊŸ

•‡ÊÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ≈Ê∑§‹Ë ¡ÊÃÊÃ. ∑§Ê„Ë ŒÙ·

Ÿ‚ÃÊŸÊ ’Ê‹∑§Ê¥ŸÊ Á‡ÊˇÊÊ Á◊›UÃ, ÃË ÁŸ⁄ÊœÊ⁄

„ÙÃÊÃ. ¡ËflŸÊøË ‡ÊÊEÃË ∑§ÙáÊ ÉÊáÊÊ⁄, ÿÊ¥ŸÊ

•ÊœÊ⁄ ∑§ÙáÊ ŒáÊÊ⁄, „Ê ¬˝≥Ÿ ŒÈ‹¸ÁˇÊÃ fl

©¬ÁˇÊÃ •Ê„. ∞«˜ª˝SÃ L§ÇáÊÊ¥øË ‚¥ÅÿÊ ¡‡ÊË

flÊ…Ã Ã‡ÊË ∞«˜‚ª˝SÃ ’Ê‹∑§Ê¥øË ‚¥ÅÿÊ flÊ…Ã.

•‡ÊÊ ©¬ÁˇÊÃÊ¥øÊ •ÊœÊ⁄ ’Ÿ‹Ë •Ê„ “¬Ê‹flË”

„Ë ‚¥SÕÊ. ‚Ÿ 2ÆÆ3 ‚Ê‹Ë ◊¥ª‹ÊÃÊß¸ ‡Ê„Ê

ÿÊ¥ëÿÊ ¬˝÷ÊÁ„⁄Ê ¬˝ÁÃDÊŸŸ „UË ‚¢SÕÊ SÕÊ¬Ÿ

∑§‹Ë.

‚Ê◊ÊÁ¡∑§ ¬˝≥Ÿ √ÿÁÄÃªÃ ¬ÊÃ›UËfl⁄ ‚È≈Í

‡Ê∑§Ã ŸÊ„Ë. ÁŸ⁄Êª‚ ∞«˜‚ª˝SÃ ◊È‹Ê¥ŸÊ

‚Ê¥÷Ê›UáÊ •flÉÊ« •Ê„. ◊ÎàÿÍ ŒÊ⁄ÊÃ •‚ÃÊŸÊ

¬˝ÊáÊ flÊøÁfláÿÊ‚ÊΔË ¬Ê‹flË ‚ÃÃ ¬⁄Ê∑§ÊDÊ

∑§⁄Ã. •Ê¡ ∞«˜‚ª˝SÃ 54 ’Ê‹∑§ fl 7

◊Á„‹Ê¥ŸÊ ¬Ê‹flËŸ •ÊüÊÿ ÁŒ‹Ê •Ê„. àÿÊ¥ëÿÊ

¡ËflŸÊÃ •ÊŸ¥Œ, àÿÊ¥ø ¬ÈŸfl¸‚Ÿ, Á‡ÊˇÊáÊ,

⁄Ù¡ªÊ⁄ ŒáÿÊøÊ ¬˝ÿàŸ „Ë ‚¥SÕÊ ∑§⁄ËÃ •Ê„.

ÿÊ ◊Á„‹Ê fl ’Ê‹∑§Ê¥ŸÊ ‚¥SÕ◊Ê»¸§Ã ◊Ù»§Ã

•ı·œÙ¬øÊ⁄ ŒáÿÊÃ ÿÃÙ. ¬ÈáÊ ÿÕË‹ «ÊÚ.

‚◊Ë⁄ ¡ªŒÊ›U ÿÊ¥ø ÃËŸ «ÊÚÄ≈⁄Ê¥ø ¬Õ∑§

Ã‚ø ¬¥…⁄¬Í⁄ ÿÕË‹ «ÊÚ. ‡ÊËÃ‹ ‡Ê„Ê ¬˝àÿ∑§

⁄ÁflflÊ⁄Ë ¬Ê‹flËÃ ÿ™§Ÿ ∞«˜‚ª˝SÃ ’Ê‹∑§ fl

◊Á„‹Ê¥øË Ã¬Ê‚áÊË ∑§M§Ÿ •ı·œÙ¬øÊ⁄

∑§⁄ÃÊÃ. ’Ê‹∑§Ê¥ŸÊ ßÿûÊÊ 1‹Ë Ã 8flË¬ÿZÃø

Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÿÊ‚ÊΔË ‚¥SÕŸ ŸÈ∑§ÃËø ‡ÊÊ›UÊ„Ë

‚ÈM§§ ∑§‹Ë •Ê„. ∞«˜‚ª˝SÃ ◊Á„‹Ê SflÃ—

•ÊÌÕ∑§ŒÎCKÊ ‚ˇÊ◊ √„Ê√ÿÊÃ ÿÊ ©g‡ÊÊŸ

àÿÊ¥ŸÊ ŸÊ⁄›UÊëÿÊ ∑§‚⁄Ê¬Ê‚ÍŸ flSÃÍ

’ŸÁfláÿÊø, ’ÚªÊ, ¬Ÿ, Á‡Ê∑§∑§Êß¸ ¬Êfl«⁄,

¬‚¸, ¬Êÿ¬È‚áÊ, ‡ÊÙ÷ëÿÊ flSÃÍ ’ŸÁfláÿÊø

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ÿÊ flSÃÍ¢ø ¬ÈáÊ,

ΔÊáÊ, ªÙ⁄ªÊ¥fl, ’ÙÁ⁄fl‹Ë, ‚Ù‹Ê¬Í⁄, •∑§‹Í¡,

‚ÊÃÊ⁄Ê, ß¥ŒÊ¬Í⁄, ¬¥…⁄¬Í⁄ ÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ¬˝Œ‡Ê¸Ÿ

÷⁄ÁfláÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ÿÊ ¬˝Œ‡Ê¸ŸÊÃÍŸ ¬˝àÿ∑§Ë

‚È◊Ê⁄ 7 Ã 8 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥øË Áfl∑˝§Ë „ÙÃ.

ÿÊ◊È›U ◊Á„‹Ê¥ŸÊ •ÊÌÕ∑§ ©à¬ÛÊÊøÊ ◊Êª¸

‚Ê¬«‹Ê •Ê„. SflÃ—ø ŒÈ—π ©⁄Ê‡ÊË Ÿ

∑§fl≈Ê›UÃÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÃÍŸ ◊Á„‹Ê SflÃ—ëÿÊ

¬ÊÿÊfl⁄ ©÷ ⁄Ê„áÿÊøÊ ¬˝ÿàŸ ∑§⁄ËÃ •Ê„Ã.

■ ■

¬Ê‹flË — ÁŸ⁄ÊœÊ⁄ ∞«˜‚ª˝SÃ ’Ê‹∑§Ê¥øÊ •ÊœÊ⁄ ‚ÊÃÊ⁄Ê Á¡ÀsÔÊÃ ¡ŸŸË ‚È⁄ˇÊÊ

ÿÙ¡Ÿø 5,856 ‹Ê÷ÊÕË¸

‚ÊÃÊ⁄Ê Á¡ÀsÔÊÃ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ:ÿÊ ¡ŸŸË

‚È⁄ˇÊÊ ÿÙ¡Ÿ¢ÃªÃ ªÃfl·Ë 5 „¡Ê⁄ 856

‹Ê÷ÊÕËZŸÊ •Ê⁄ÙÇÿ Áfl÷ÊªÊ◊Ê»§Ã ‹Ê÷ ŒáÿÊÃ

•ÊÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË Á¡À„Ê •Ê⁄ÙÇÿ •Áœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ.

÷ªflÊŸ ¬flÊ⁄ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë. ŒÊÁ⁄ºK⁄·πÊ‹Ë‹

Ã‚ø •ŸÈ‚ÍÁøÃ ¡ÊÃË, ¡◊ÊÃË◊œË‹ ª⁄ÙŒ⁄

◊Á„‹Ê¥‚ÊΔË “¡ŸŸË ‚È⁄ˇÊÊ” ÿÙ¡ŸÊ ⁄Ê’Áfl‹Ë

¡ÊÃ. ÿÊ ÿÙ¡Ÿ¢ÃªÃ ‚⁄∑§Ê⁄Ë ŒflÊπÊãÿÊÃ ¬‚ÍÃ

◊Á„‹‹Ê 7ÆÆ L§¬ÿ Ã⁄ ÉÊ⁄Ë ¬‚ÍÃ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

◊Á„‹‚ L§¬ÿ 5ÆÆ ßÃ∑§Ê πø ŒáÿÊÃ ÿÃÙ.

Ã‚ø ÖÿÊ ◊Á„‹øË ‡ÊùÁ∑§ÿÊ ∑§M§Ÿ ¬‚ÍÃË

∑§⁄áÊ •Êfl≥ÿ∑§ •‚‹ Ã⁄ àÿÊ‚ÊΔË„Ë ◊ŒÃ

ê„UáÊÍŸ 15ÆÆ L§¬ÿ ÁŒ‹ ¡ÊÃÊÃ Á‡ÊflÊÿ ÃË

◊Á„‹Ê ÁÃëÿÊ ªÊflÊÃÍŸ ÿáÊÊ⁄ •‚‹ Ã⁄

ŒflÊπÊãÿÊ¬ÿZÃøÊ πø “‚¥Œ÷ ‚flÊ” ê„UáÊÍŸ ÁŒ‹Ê

¡ÊÃÙ. ‡Ê„⁄Ë Áfl÷ÊªÊÃ ◊Ù«áÊÊ:ÿÊ ÃÊ‹ÈÄÿÊÃ ◊ÊÃÊ

◊ÎàÿÍ Ã‚ø ’Ê‹◊ÎàÿÍ ≈Ê›UáÿÊ‚ÊΔË “◊ÊÃÎàfl ‹Ê÷”

ÿÙ¡ŸÊ„Ë ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃ •‚ÍŸ, ÿÊ ÿÙ¡ŸëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‚⁄∑§Ê⁄Ë ŒflÊπÊãÿÊÃ ¬‚ÍÃ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

◊Á„‹‹Ê 4ÆÆ L§¬ÿ ⁄Ùπ SflM§¬ÊÃ Ã⁄ 4ÆÆ

L§¬ÿÊ¥øË •ı·œ ÁŒ‹Ë ¡ÊÃÊÃ. ÿÊ ÿÙ¡ŸëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‡Ê¥÷⁄Ê„ÍŸ •Áœ∑§ ◊Á„‹Ê¥ŸË ‹Ê÷

ÉÊÃ‹Ê •Ê„.

40 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

‹Ê‹◊ÊÃËø¥ ÷Í·áÊ, ¡Ê∑§ÊÃÊ¸flË⁄,

®„Œ∑§‚⁄Ë ◊ÊL§ÃË ◊ÊŸ ŸÈ∑§Ãø ∑§Ê›UÊëÿÊ

¬«lÊ•Ê« ª‹. àÿÊ¥ëÿÊ ÁŸœŸÊŸ ‹Ê‹

◊ÊÃË ¬Ù⁄∑§Ë ¤ÊÊ‹Ë •‚ÍŸ ∑È§SÃË ˇÊòÊÊÃ‹Ê

•Ÿ◊Ù‹ Á„⁄Ê •Ê¬ÀÿÊÃÍŸ •Ê¡ ŸÊ„Ë‚Ê ¤ÊÊ‹Ê

•Ê„. ◊ÊŸ ÿÊ¥ëÿÊ ÁŸœŸÊŸ ‚¥¬ÍáÊ Œ‡ÊÊÃË‹ ∑È§SÃË

ˇÊòÊÊø ∑§œË„Ë ÷M§Ÿ Ÿ ÿáÊÊ⁄ ŸÈ∑§‚ÊŸ ¤ÊÊ‹

•Ê„. “¤ÊÊ‹ ’„È, „ÙÃË‹ ’„È ¬áÊ ÿÊ ‚◊ „Êø” ÿÊ

©ÄÃËø Ã¥ÃÙÃ¥Ã ¬àÿ¥Ã⁄ ÿÃ àÿÊ ◊ÊL§ÃË ◊ÊŸ

ÿÊ¥øÊ ¡ã◊ ‚Ê¢ª‹Ë Á¡ÀsÊÃË‹ flÊ⁄áÊÊ

ŸŒË∑§ÊΔÊfl⁄ fl‚‹ÀÿÊ ∑§flΔÁ¬⁄ÊŸ ÿÊ ªÊflÊÃ

1938 ‚Ê‹Ë ¤ÊÊ‹Ê. ‡ÊÊ‹ÿ ¡ËflŸÊ¬Ê‚ÍŸø

÷Ê™¢§ŸÊ ∑È§SÃËø fl« „ÙÃ. flSÃÊŒ ŒÈ¥«Êå¬ÊááÊÊ

πÙ∑§‹ ÿÊ¥ŸË àÿÊ¥ŸÊ ∑È§SÃËø œ« ÁŒ‹ Ã⁄ flSÃÊŒ

⁄Êfl‚Ê„’ ◊Ê⁄∑§⁄Ë ÿÊ¥ŸË ÿÊ Á„:ÿÊ‹Ê ¬Ò‹Í

¬Ê«áÿÊø ∑§Ê◊ ∑§‹. 1964 ‚Ê‹Ê◊äÿ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

®„Œ∑§‚⁄Ë S¬œÃ ◊„M§gËŸ ¬Ò‹flÊŸÊfl⁄ ◊ÊÃ

∑§M§Ÿ ∑È§SÃË ˇÊòÊÊÃË‹ ◊ÊŸÊøÊ ®„Œ∑§‚⁄Ë Á∑§ÃÊ’

àÿÊ¥ŸË ¬≈∑§Êfl‹Ê. ∑È§SÃË◊äÿ 1965◊äÿ ∑§≈∑§

ÿÕ ‚ÈfláÊ¬Œ∑§, 1962◊äÿ ¡Ê∑§ÊÃÊ ÿÕ

‚ÈfláÊ¬Œ∑§, 1963◊äÿ ⁄Á‡ÊÿÊÃ ⁄ıåÿ¬Œ∑§,

1964◊äÿ ÁŒÑË ÿÕ ‚ÈfláÊ¬Œ∑§ ÿÊÁ‡ÊflÊÿ

¬ÊÁ∑§SÃÊŸëÿÊ fl ÁŒÑËëÿÊ ŸÊ◊fl¥Ã ¬Ò‹flÊŸÊ¥ŸÊ

ÁŒÑË, ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄,

’›UªÊ¥fl ÿÊ

ÁΔ∑§ÊáÊË ¤ÊÊ‹ÀÿÊ

∑È§SàÿÊ¥ëÿÊ S¬œÃ

øËÃ¬≈ ◊Ê⁄‹ „ÙÃ.

ŒÈ„⁄Ë ¬≈ fl ÁÉÊS‚Ê

ÿÊ «ÊflÊ¢fl⁄ ÷Ê™¢§ø

¬÷Èàfl „ÙÃ. àÿÊ¥ëÿÊ

ÃÊfl«ËÃ ∞πÊŒÊ

◊Ñ ‚Ê¬«‹Ê ∑§Ë,

àÿÊ‹Ê øËÃ¬≈ ◊Ê⁄ÀÿÊÁ‡ÊflÊÿ ÷Ê™¢§ø ‚◊ÊœÊŸ

„ÙÃ Ÿ‚. 1965◊äÿ ◊Ñ ‚◊Ê≈ ÁflcáÊÈ¬¥Ã

‚Êfl«∑§⁄ ÿÊ¥ëÿÊ’⁄Ù’⁄ ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ëÿÊ πÊ‚’Êª

◊ÒŒÊŸÊÃ ¤ÊÊ‹‹Ë ◊ÊL§ÃË ◊ÊŸ ÿÊ¥øË ∑È§SÃË ÿÊ

ˇÊòÊÊëÿÊ ßÁÃ„Ê‚ÊÃ ‚ÈfláÊÊˇÊ⁄Ê¢ŸË Á‹Á„U‹Ë ª‹Ë

∑§Ê⁄áÊ „Ë ∑È§SÃË Ãé’‹ •«Ëø ÃÊ‚ ⁄¥ª‹Ë „ÙÃË.

∑§Ë«Ê ˇÊòÊÊÃË‹ àÿÊ¥ëÿÊ ÿÙªŒÊŸÊøË Œπ‹ ÉÊÃ

⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ 1981◊äÿ Á‡Êfl¿òÊ¬ÃË ∑§Ë«Ê

¬È⁄S∑§Ê⁄ fl ¡ËflŸ ªı⁄fl ¬È⁄S∑§Ê⁄ÊŸ Ã⁄ ÷Ê⁄Ã

‚⁄∑§Ê⁄Ÿ 2ÆÆ5◊äÿ ‚flÙìÊ ◊ÊŸÊøÊ •‚‹‹Ê

äÿÊŸø¥Œ ¬È⁄S∑§Ê⁄ Œ™§Ÿ àÿÊ¥ŸÊ

‚ã◊ÊÁŸÃ ∑§‹ „ÙÃ. ÁflÁflœ

¬ŒÊ¥’⁄Ù’⁄ø àÿÊ¥øË ⁄ÊÖÿ‚÷ø ‚ŒSÿ

ê„UáÊÍŸ„Ë ÁŸÿÈÄÃË ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë „ÙÃË. àÿÊ¥ŸË

•Ê¬ÀÿÊ ªÊflÊÃ SflÃ—øË ¬Êø ∞∑§⁄ ¡ÊªÊ Œ™§Ÿ

‡ÊÒ ÊÁáÊ∑§ ‚¥SÕÊ ‚ÈM§ ∑§M§Ÿ ªÊflÊ◊äÿ ‡ÊÊ›UÊ„Ë

‚ÈM§ ∑§‹Ë „ÙÃË. •Áπ‹ ÷Ê⁄ÃËÿ ∑È§SÃËªË⁄

¬Á⁄·Œø •äÿˇÊ •‚ÃÊŸÊ àÿÊ¥ŸË ¬Ò‹flÊŸÊ¥ø ¬≥Ÿ

fl àÿÊ¥ŸÊ •ÊÌÕ∑§ ◊ŒÃ ∑§‡ÊÊ ¬hÃËŸ ŒÃÊ ÿÃË‹

ÿÊ‚ÊΔË ‚ÊÃàÿÊŸ ¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ ∑§‹Ê. ◊Ñ‚◊Ê≈Ê¥øË

‚¥ÉÊ≈ŸÊ SÕÊ¬Ÿ ∑§M§Ÿ ∑È§SàÿÊ¥ø •ÊπÊ« ÷⁄flÍŸ

◊ÑÊ¥ŸÊ ¬Ùà‚Ê„Ÿ, ◊ŒÃ Œ™§Ÿ ∑È§SÃËøË ∑§‹Ê

ŸÊflÊM§¬Ê‹Ê •ÊáÊáÿÊÃ àÿÊ¥øÊ ®‚„ÊøÊ flÊ≈Ê •Ê„.

◊ÊL§ÃË ◊ÊŸ ÿÊ¥ëÿÊ ©¬øÊ⁄Ê∑§Á⁄ÃÊ àÿÊ¥ø Œ„Êfl‚ÊŸ

„ÙáÿÊ¬ÍflË ŒÙŸø ÁŒfl‚ •ÊœË ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§

ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË ¬Êø ‹Êπ L§¬ÿÊ¢øË ◊ŒÃ ¡Ê„Ë⁄

∑§‹Ë „ÙÃË. ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ÿÈflÊ Á¬…Ë‹Ê ®„Œ∑§‚⁄Ë

∑Ò§. ◊ÊL§ÃË ◊ÊŸ ÿÊ¥ëÿÊ ∑§ÊÿÊøË ¬⁄áÊÊ Á◊›UÊflË

ÿÊ‚ÊΔË àÿÊ¥ø ÿÕÙÁøÃ S◊Ê⁄∑§ ∑È§SÃË ˇÊòÊÊÃË‹

ŸÊ◊fl¥ÃÊ¥‡ÊË øøÊ ∑§M§Ÿ ©÷ ∑§‹ ¡Êß‹, •‚

¬ÁÃ¬ÊŒŸ ‚Ê¥ª‹Ë Á¡ÀsÊø ¬Ê‹∑§◊¥òÊË «ÊÚ.

¬Ã¥ª⁄Êfl ∑§Œ◊ ÿÊ¥ŸË ∑§flΔÁ¬⁄ÊŸ ÿÕ ∑§‹.

■ ■

•‚Ê Á„¢UŒ∑§‚⁄Ë „UÊáÊ ŸÊ„UË!

∑∑§§ÙÙÀÀ„„ÊÊ¬¬ÍÍ⁄⁄ Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊøÊ ¬≥Ÿ

ªÀÿÊ 15 fl·ÊZ¬Ê‚ÍŸ ¬‹¥Á’Ã „ÙÃÊ. Áfl◊ÊŸÃ›U

ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊ‚ÊΔË ¡ÊŒÊøË 223 „Ä≈⁄ ¡◊ËŸ

‚¥¬ÊŒŸ ∑§⁄áÿÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ „ÙÃË. •π⁄

¡◊ËŸ ◊Ù’ŒÀÿÊø ¬Ò‚ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ŒáÿÊÃ

•ÊÀÿÊŸ Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊøÊ ¬≥Ÿ ◊ÊªË

‹Êª‹Ê. ¡◊ËŸ ‚¥¬ÊÁŒÃ ∑§‹ÀÿÊ 6Æ3

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 6Æ ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¥ëÿÊ ◊Ù’ŒÀÿÊø

œŸÊŒ‡Ê ŸÈ∑§Ãø ©lÙª◊¥òÊË ⁄Ê¡¥º Œ«Ê fl

¬Ê‹∑§◊¥òÊË „·flœŸ ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ÁflÃÁ⁄Ã

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. Ÿ√ÿÊŸ ‚¥¬ÊÁŒÃ ∑§‹ÀÿÊ 223

„Ä≈⁄ ¡Á◊ŸËëÿÊ ◊Ù’ŒÀÿÊ¬Ù≈Ë 8Æ ∑§Ù≈Ë

⁄∑§◊‚ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ◊ÊãÿÃÊ ÁŒ‹Ë, àÿÊÃË‹ 6Æ

∑§Ù≈Ë L§¬ÿ ⁄∑§◊ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„.

©flÁ⁄Ã ⁄Ä∑§◊„Ë ‹fl∑§⁄ø ÁflÃÁ⁄Ã ∑§⁄áÿÊÃ

ÿáÊÊ⁄ •Ê„. 74 „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊfl⁄ ‚ÈM§§ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ÀÿÊ Áfl◊ÊŸÃ›UÊ‚ÊΔË •ÊÃÊ flÊ…Ëfl 223

„Ä≈⁄ ¡◊ËŸ ‚¥¬ÊŒŸÊø ∑§Ê◊ ◊ÊªË ‹ÊªÀÿÊŸ

∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄øÊ Áfl◊ÊŸÃ›U ‚fl ‚ÙÿË¥ŸË ‚îÊ „ÙáÿÊ‚

Áfl‹¥’ ‹ÊªáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë.

Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊëÿÊ ‚◊Sÿ◊È›U

Á¡ÀsÊÃ Ÿfl©lÙ¡∑§Ê¥ëÿÊ ªÈ¥ÃfláÊÈ∑§Ë‹Ê ÕÙ«Ê

•≈∑§Êfl •ÊÀÿÊ‚Ê⁄πË ÁSÕÃË ÁŸ◊ÊáÊ ¤ÊÊ‹Ë „ÙÃË.

◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ Œı:ÿÊÃ

Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊëÿÊ fl ¡Á◊ŸËëÿÊ

◊Ù’ŒÀÿÊëÿÊ ¬≥ŸÊ‚ „ÊÃ ÉÊÊ‹ÍŸ Áfl◊ÊŸÃ›U

ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊ‚ÊΔË •ŸÈ∑Í§‹ÃÊ Œ‡ÊflÃ Ãà∑§Ê›U

◊¥¡È⁄Ë ÁŒÀÿÊ◊È›Uø Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊøÊ

¬≥Ÿ ◊ÊªË ‹Êª‹Ê •Ê„. ¬Ê‹∑§◊¥òÊË „·flœŸ

¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ŸË Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊëÿÊ ¬≥ŸÊø

ÁŸ⁄Ê∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË Œ◊ŒÊ⁄ ¬Êfl‹ ©ø‹‹Ë

„ÙÃË. Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ‹ˇ◊Ë∑§Ê¥Ã Œ‡Ê◊Èπ ÿÊ¥ŸË„Ë

Áfl◊ÊŸÃ›U ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊÊ‚ÊΔË ΔÙ‚ ¬Êfl‹

©ø‹‹Ë. ÷Í‚¥¬ÊŒŸ ¡Á◊ŸËëÿÊ ÿÙÇÿ ◊Ù’ŒÀÿÊøÊ

¬˝≥Ÿ •Ÿ∑§ fl· Á÷¡Ã „ÙÃÊ. Áfl≥flÊ‚¬ÍáÊ¸

flÊÃÊfl⁄áÊÊÃ ‚¥¬ÊÁŒÃ ‡ÊÃ¡Á◊ŸËëÿÊ ◊Ê‹∑§Ê¥ŸÊ

∞∑§òÊ ∑§M§Ÿ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ „√ÿÊ •‚áÊÊ:ÿÊ

◊Ù’ŒÀÿÊøÊ Œ⁄ ÁŸÁ≥øÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê. ÿÊ

‚¥¬ÊÁŒÃ ÷Í ˇÊòÊÊëÿÊ ◊Ù’ŒÀÿÊ¬Ù≈Ë ‚È◊Ê⁄ 8Æ

∑§Ù≈Ë¥øÊ ◊Ù’Œ‹Ê ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ ŒáÿÊø„Ë àÿÊ¥ŸË

ÃûflÃ— ◊Êãÿ ∑§‹. ÿÊ‚ÊΔË ¬Ê‹∑§◊¥òÿÊ¥ŸË

◊¥ÁòÊ◊¥«›UÊ∑§« ¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ ∑§M§Ÿ ◊¥¡È⁄Ë ÉÊÃ‹Ë

„ÙÃË. Áfl◊ÊŸÃ›UÊø ÁflSÃÊ⁄Ë∑§⁄áÊ, ŸÊß≈ ‹°®«ªøË

‚Ùÿ Ã‚ø Á¡ÀsÊ-Á¡ÀsÊ¥ŸÊ ¡Ù«áÊÊ⁄Ë

Áfl◊ÊŸ‚flÊ ÿÊ’Ê’Ã„Ë ‹fl∑§⁄ø ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ëÿÊ

•äÿˇÊÃπÊ‹Ë ◊È¥’ßÃ ’ÒΔ∑§ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. àÿÊ◊È›U

∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ëÿÊ ©lÙª flÊ…Ë‚ π:ÿÊ •ÕÊŸ øÊ‹ŸÊ

Á◊›UáÊÊ⁄ •Ê„.

■ ■

¡◊ËŸ ◊Ù’ŒÀÿÊ¬Ê≈UË ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 60 ∑§Ù≈UË

41❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

∑§Ê‚ªÊfl Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕøÊ

•ÊŒ‡Ê¸ ÉÿÊflÊ— «UÊÚ. ∑§Œ◊

∑§Ê‚ªÊfl Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕŸ flÊ›UflÊ

ÃÊ‹ÈÄÿÊëÿÊ ª˝Ê◊ËáÊ ÷ÊªÊÃ ‚fl¸ ‚Ê◊ÊãÿÊ¥ŸÊ

Á‡ÊˇÊáÊÊøË ∑§flÊ« πÈ‹Ë ∑§‹Ë •‚ÍŸ,

ªÈáÊflûÊÊ¬ÍáÊ¸ ôÊÊŸŒÊŸÊøÊ fl‚Ê ÉÊÃ‹Ê •Ê„. „Ê

•ÊŒ‡Ê¸ •ãÿ ‚¥SÕÊ¥ŸË„Ë ÉÿÊflÊ, •‚ •ÊflÊ„Ÿ

flŸ◊¥òÊË ÃÕÊ ‚Ê¥ª‹Ë Á¡ÀsÊø ¬Ê‹∑§◊¥òÊË «ÊÚ.

¬Ã¥ª⁄Êfl ∑§Œ◊ ÿÊ¥ŸË ∑§‹.

‹Ù∑§ŸÃ ⁄Ê¡Ê⁄Ê◊’Ê¬Í ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ëÿÊ 91√ÿÊ

¡ÿ¥ÃËÁŸÁ◊ûÊ ‚¥SÕëÿÊ •Ê≈¸˜‚ •ÊÁáÊ ∑§ÊÚ◊‚¸

Ã‚ø ⁄Ê¡Ê⁄Ê◊’Ê¬Í ∑§ÊÚ‹¡ •ÊÚ»§ »§Ê◊¸‚Ë ÿÊ

∑§Ê‚ªÊfl ÿÕ ’Ê¥œáÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ Ÿ√ÿÊ

ß◊Ê⁄ÃËø ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ «ÊÚ. ∑§Œ◊ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ

¤ÊÊ‹. àÿÊfl›UË Ã ’Ù‹Ã „ÙÃ. ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ ◊¥òÊË

¡ÿ¥Ã ¬Ê≈Ë‹ ÿÊfl›UË ©¬ÁSÕÃ „ÙÃ.

‹Ù∑§‹ ’Ù«Ê¸ø •äÿˇÊ •‚ÃÊŸÊ ∑Ò§.

⁄Ê¡Ê⁄Ê◊’Ê¬Í¥ŸË Á‡ÊˇÊáÊÊëÿÊ ¬˝‚Ê⁄ÊøÊ äÿÊ‚

ÉÊÃ‹Ê fl ªÊflÙªÊflË ‡ÊÊ›UÊ ‚ÈM§ ∑§ÀÿÊ, •‚

‚Ê¥ªÍŸ «ÊÚ. ∑§Œ◊ ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, •Ê¤ÊÊŒ

„ÊÿS∑Í§‹øË SÕÊ¬ŸÊ„Ë ⁄Ê¡Ê⁄Ê◊’Ê¬Í¢ŸË àÿÊ

∑§Ê›UÊÃ ∑§‹Ë. •àÿ¥Ã ∑§CÊ›UÍ ’ÊáÿÊëÿÊ

⁄Ê¡Ê⁄Ê◊’Ê¬Í¥ŸË Á‡ÊˇÊáÊ¬˝‚Ê⁄ÊøË àÿÊfl›UË ∑§Ê‚

œ⁄ÀÿÊ◊È›U •Ê¡ flÊ›UflÊ, ßS‹Ê◊¬Í⁄ ¬Á⁄‚⁄ÊÃ

Á‡ÊˇÊáÊ ‚ÈÁflœÊ¥øÊ ÁflSÃÊ⁄ ¤ÊÊ‹Ê •Ê„.

üÊË. ¡ÿ¥Ã ¬Ê≈Ë‹ •Ê¬ÀÿÊ ÷Ê·áÊÊÃ ê„UáÊÊ‹,

‚¥SÕŸ ªÈáÊflûÊfl⁄ ‹ˇÊ ∑¥§Áº˝Ã ∑§‹ •‚ÍŸ

àÿÊøÊ ¬Á⁄áÊÊ◊ ê„UáÊÍŸ ÿ¥ŒÊ 13 ÁfllÊÌÕŸË

‚Ëß¸≈Ë ¬⁄ËˇÊÃ ©ûÊ◊ ªÈáÊÊ¥ŸË ©ûÊËáÊ¸ ¤ÊÊÀÿÊ

•Ê„Ã. ∞∑§Ê ◊ÊÁ‚∑§ÊŸ ∑§‹ÀÿÊ ¬Ê„áÊËÃ

‚¥SÕø •Á÷ÿÊ¥ÁòÊ∑§Ë ◊„ÊÁfllÊ‹ÿ ⁄ÊÖÿÊÃ

ªÈáÊÊŸÈ∑˝§◊ ‚„Ê√ÿÊ SÕÊŸÊfl⁄ •Ê‹ •Ê„.

ôÊÊŸŒÊŸ fl Œ¡¸ŒÊ⁄ Á‡ÊˇÊáÊ „Ê ‚¥SÕøÊ ◊ÈÅÿ

©g‡Ê •Ê„.

■ ■

•ÛÊœÊãÿ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕøË ◊ÊÁ„ÃË Õ≈

‹Ê÷ÊâÿÊZ¬ÿZÃ ¬Ù„ÊøÁfláÿÊëÿÊ Á¡À„Ê

¬‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ (∞◊-Á«S≈ËéÿÈ‡ÊŸ) ÿÊ

¬áÊÊ‹Ë‚ ŒÁˇÊáÊ •ÊÁ‡ÊÿÊ SÃ⁄Êfl⁄Ë‹ ¬ÁÃDøÊ

∞◊-Á’Á‹ÿ¥Õ ¬È⁄S∑§Ê⁄ Á◊›UÊ‹Ê •Ê„. ŸflË ÁŒÑË

ÿÕ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ ∞∑§Ê ‚◊Ê⁄¥÷ÊÃ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

‹ˇ◊Ë∑§Ê¥Ã Œ‡Ê◊Èπ ÿÊ¥ŸË „Ê ¬È⁄‚∑§Ê⁄ ¬Ù»§‚⁄

«ÊÚ. ¬Ë≈⁄ ’È∑§ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ SflË∑§Ê⁄‹Ê. ◊Ù’Êß‹

Ã¥òÊôÊÊŸÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ ÁflÁflœ ˇÊòÊÊ¢Ã

©ÑπŸËÿ ∑§Ê◊ ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ‚¥SÕÊ¢ŸÊ „Ê ¬È⁄S∑§Ê⁄

Á«Á¡≈‹ ∞ê¬ÊÚfl⁄◊¥≈ »§Ê©¢U«‡ÊŸëÿÊ flÃËŸ ÁŒ‹Ê

¡ÊÃÙ. ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ Á¡À„Ê ¬‡ÊÊ‚ŸÊŸ •ÛÊœÊãÿ

ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÃ ‚È‚ÍòÊÃÊ •ÊáÊáÿÊ‚ÊΔË ∞◊-

ÁflÃ⁄áÊ ¬áÊÊ‹Ë Áfl∑§Á‚Ã ∑§‹Ë •Ê„. SflSÃ

œÊãÿ ŒÈ∑§ÊŸÊ¥ÃÍŸ Á◊›UáÊÊ⁄ œÊãÿ, ⁄ÊÚ∑§‹

‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ ∑§√„Ê ©¬‹éœ „Ùß‹ ÿÊ’⁄Ù’⁄ø

•ÛÊœÊãÿ fl ⁄ÊÚ∑§‹ ÉÊ™§Ÿ ¡ÊáÊÊ⁄, flÊ„Ÿ

◊ÈÅÿÊ‹ÿÊÃÍŸ ∑§√„Ê ÁŸÉÊÊ‹ fl Ã ªÊflÊ◊äÿ ∑§√„Ê

¬Ù„Êø‹, Á∑§ÃË œÊãÿ‚ÊΔÊ fl ⁄ÊÚ∑§‹ ¬ÊΔÁfláÿÊÃ

•Ê‹ •Ê„ ÿÊøË ßàÕ¢÷ÍÃ ◊ÊÁ„ÃË ªÊflÊÃË‹

‹Ù∑§¬ÁÃÁŸœË fl ∑§Ê„UË ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ ◊Ù’Êß‹

‚¥Œ‡ÊÊmÊ⁄ ¬ÊΔÁfláÿÊøË ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ „Ë ¬áÊÊ‹Ë

Á¡À„Ê ¬‡ÊÊ‚ŸÊŸ ¡ÊŸflÊ⁄Ë 2ÆÆ9◊äÿ ‚ÈM§§

∑§‹Ë. •ÛÊœÊãÿ fl ⁄ÊÚ∑§‹ ∑§Ê˚ÿÊ’Ê¡Ê⁄ÊÃ ¡Ê™§

Ÿÿ Ã‚ø ÁflÃ⁄áÊÊÃË‹ òÊÈ≈Ë ŒÍ⁄ ∑§⁄áÊ àÿÊ◊È›U

‚Êäÿ ¤ÊÊ‹ •Ê„. •ÛÊœÊãÿ fl ⁄ÊÚ∑§‹ ÉÊ™§Ÿ

¡ÊáÊÊ:ÿÊ flÊ„ŸÊ¥ŸÊ ¡Ë¬Ë∞‚ (Ç‹Ù’‹ ¬ÙÁ¡‡ÊÁŸ¢ª

Á‚S≈Ë◊) ÿ¥òÊáÊÊ ’‚ÁfláÿÊÃ •ÊÀÿÊ◊È›U flÊ„ŸÊ¥ø

Ÿ◊∑§ ‹Ù∑§‡ÊŸ Á¡À„Ê ¬‡ÊÊ‚ŸÊ‚ ∑§›UáÊ ‚Ù¬

¤ÊÊ‹ •Ê„. ¡Ë¬Ë∞‚ fl ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ ÿÊ

¬áÊÊ‹Ë◊È›U •ÛÊœÊãÿ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÃ ‚È‚ÍòÊÃÊ

ÁŸ◊ÊáÊ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. Á¡À„Ê ¬‡ÊÊ‚ŸÊŸ ∑§⁄flË⁄,

∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ ‡Ê„⁄ fl ¬ã„Ê›UÊ ÿÊ ÃÊ‹ÈÄÿÊÃ

•ãŸœÊãÿ mÊ⁄¬Ùø ÿÙ¡ŸÊ ÿÊ¬ÍflËø ‚ÈM§§ ∑§‹Ë

•Ê„. ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄ Á¡ÀsÊÃ 14ÆÆ SflSÃ œÊãÿ

ŒÈ∑§ÊŸ •Ê„Ã. ÿÊ ŒÈ∑§ÊŸÊ¢ëÿÊ •¥ÃªÃ •‚áÊÊ:ÿÊ

Á∑§◊ÊŸ 1Æ √ÿÄÃË¥ŸÊ •ÛÊœÊãÿ ªÊflÊÃË‹

ŒÈ∑§ÊŸÊÃ ∑§√„Ê ¬Ù„ÊøáÊÊ⁄ fl ¬ÊΔÁfl‹ÀÿÊ

œÊãÿÊøË fl ⁄ÊÚ∑§‹øË Ã¬‡ÊË‹flÊ⁄ ◊ÊÁ„ÃË

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ∑§ÊÿÊ‹ÿÊÃ ∑§ÊÿÊÁãflÃ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ÀÿÊ ∞‚∞◊∞‚ ¬áÊÊ‹ËmÊ⁄ ¬ÊΔÁfláÿÊÃ ÿÃ.

Œ⁄ ◊Á„ãÿÊ‹Ê 1 ‹Êπ 4Æ „¡Ê⁄ √ÿÄÃË¥ŸÊ

•ÛÊœÊãÿ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕøË ◊ÊÁ„ÃË

∞‚∞◊∞‚mÊ⁄ ©¬‹éœ „ÙÃ •‚ÀÿÊ◊È›U

•ÛÊœÊãÿ ‹Ê÷ÊâÿÊZŸÊ fl›UÃ Á◊›UÍ ‹Êª‹ •Ê„.

ŒÁˇÊáÊ •ÊÁ‡ÊÿÊ SÃ⁄Êfl⁄ ∞◊-Á’Á‹ÿ¥Õ ¬È⁄S∑§Ê⁄

¬Ê# ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ ¬áÊÊ‹Ë‚ •ÊÃÊ ¡ÊªÁÃ∑§

SÃ⁄Êfl⁄ø ŸÊ◊Ê¥∑§Ÿ Á◊›UÊ‹ •Ê„. Á«‚¥’⁄

2Æ1Æ◊äÿ •’ÈœÊ’Ë ÿÕ „ÙáÊÊ:ÿÊ •Ê¥Ã⁄⁄ÊCËÿ

¬Á⁄·ŒÃ ¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄ø ¬È⁄S∑§Ê⁄ ¡Ê„Ë⁄

„ÙáÊÊ⁄ •Ê„Ã. Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë Œ‡Ê◊Èπ ÿÊ¥ŸË ‚ÈM§§

∑§‹‹Ë ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ „Ë ¬áÊÊ‹Ë ÿÊÁŸÁ◊ûÊÊŸ

¡ÊªÁÃ∑§ SÃ⁄Êfl⁄ ¬Ù„Êø‹Ë •Ê„. Á¡À„Ê

¬˝‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ •ãŸœÊãÿ ÁflÃ⁄áÊ √ÿflSÕÃ

¡Ë¬Ë∞‚ fl ∞◊-ÁflÃ⁄áÊ „Ë ¬áÊÊ‹Ë ◊ÚÇŸ◊ •Ù¬‚

ÿÊ ∑¢§¬ŸËø ◊ÈÅÿ ∑§Êÿ∑§Ê⁄Ë •Áœ∑§Ê⁄Ë Áª⁄Ë‡Ê

‹Ê« ÿÊ¥ŸË Áfl∑§Á‚Ã ∑§‹Ë •Ê„.

■ ■

∞◊-ÁflÃ⁄áÊ ¬˝áÊÊ‹Ë‚ ∞◊-Á’Á‹ÿ¥Õ ¬È⁄S∑§Ê⁄

•Ê¢’Ê‹Ë ÉÊÊ≈U⁄USÃÊ ‚È⁄UÁˇÊÃ √„UÊflÊ— ãÊÊ. ÷ÊS∑§⁄U ¡Êœfl

•Ê¥’Ù‹Ë ÉÊÊ≈ ◊Êª¸ ®‚œÈŒÈª¸ Á¡ÀsÊ‹Ê ∑§ÙÀ„Ê¬Í⁄, ∑§ŸÊ¸≈∑§ ⁄ÊÖÿÊ¥ŸÊ ¡Ù«áÊÊ⁄Ê ◊„ûflÊøÊ ◊Êª¸

•‚ÀÿÊŸ „Ê ÉÊÊ≈⁄SÃÊ ¬ÍáÊ¸¬áÊ ‚È⁄ÁˇÊÃ ◊Êª¸ √„ÊflÊ, ÿÊ ŒÎCËŸ •Áœ∑§Ê⁄ËflªÊ¸Ÿ ∑§Ê◊ ∑§⁄Êfl, •‚

¬˝ÁÃ¬ÊŒŸ Ÿª⁄Áfl∑§Ê‚ ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË ÷ÊS∑§⁄ ¡Êœfl ÿÊ¥ŸË ∑§‹.

⁄ÊÖÿ◊¥òÊË ¡Êœfl ÿÊ¥ŸË •Ê¥’Ù‹Ë ÉÊÊ≈⁄SàÿÊøË ¬˝àÿˇÊ ¬Ê„áÊË ∑§M§Ÿ ‚fl¸ ‚¥’¥ÁœÃÊ¥ŸÊ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ

∑§‹. ¬˝ÁÃ∑Í§‹ ¬Á⁄ÁSÕÃËÃ, ¬Ê™§‚ ¬«Ã •‚ÃÊŸÊ •ÊÁáÊ •¡ÍŸ„Ë Œ⁄« ∑§Ù‚›UÃ •‚ÃÊŸÊ ÉÊÊ’M§Ÿ

Ÿ ¡ÊÃÊ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ’Ê¥œ∑§Ê◊ πÊàÿÊøÊ •Áœ∑§Ê⁄Ëflª¸ fl ∑§◊¸øÊ⁄Ë ∑§Ê◊ ∑§⁄ËÃ •Ê„Ã „Ë ÁŸÁ≥øÃø

∑§ıÃÈ∑§ÊøË ’Ê’ •‚ÀÿÊø üÊË. ¡Êœfl ê„UáÊÊ‹. •Ê¥’Ù‹Ë ÉÊÊ≈Ê◊äÿ Œ⁄« ∑§Ù‚›UÀÿÊŸ ÉÊÊ≈ÊÃË‹ ⁄SÃÊ

πø‹Ê •Ê„. „Ê ◊Êª¸ ¬ÍáÊ¸¬áÊ ‚È⁄›UËÃ „ÙáÿÊ‚ÊΔË ÕÙ«Ê ∑§Ê‹ÊflœË ‹ÊªáÿÊøË ‡ÊÄÿÃÊ •‚ÀÿÊø

‚Ê¥ªÍŸ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë Áfl∑˝§◊ ∑È§◊Ê⁄ ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, 2Æ Ã 3Æ ≈Ÿ fl¡ŸÊø Œª« »§Ù«ÍŸ „Ê ◊Êª¸

flÊ„ÃÈ∑§Ë‚ ‚È⁄ÁˇÊÃ ∑§⁄ÊflÊ ‹Êª‹. •Ê¥’Ù‹Ë ÉÊÊ≈ÊÃ ¬Ê™§‚ ¬«Ã •‚‹Ê Ã⁄Ë ⁄SàÿÊëÿÊ ŒÙã„Ë ’Ê¡Í¢ŸË

Á…UªÊ⁄U ’Ê¡Í‹Ê ∑§⁄UáÿÊø ∑§Ê◊ ‚ÈM§ •‚ÀÿÊø ‚Ê¢ªÍŸ Á¡À„UÊÁœ∑§Ê⁄UË ê„UáÊÊ‹, ¬ÿ¸≈∑§Ê¥øË ªÒ⁄‚Ùÿ

„Ù™§ Ÿÿ ê„UáÊÍŸ ŒÙ«Ê◊Êª¸mÊ⁄ flÊ„ÃÍ∑§ fl›UfláÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„.

42 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

◊„Ê⁄ÊC ˛ ⁄ÊÖÿÊ‹Ê ¡ÊªÁÃ∑§

¬ÊÃ›UËfl⁄Ë‹ S¬œ¸Ã •ª˝÷ÊªË ΔfláÿÊ‚ÊΔË

®‚„Êfl‹Ù∑§Ÿ ¬Á⁄·ŒmÊ⁄ •ÊªÊ◊Ë 5Æ fl·ÊZø

Ç‹Ù’‹ Á√„¡Ÿ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄Êfl. ÿÊøË

•¥◊‹’¡ÊfláÊË ‡ÊÊ‚ŸÊÃ»¸§ ∑§‹Ë ¡Êß¸‹,

•‡ÊË ÇflÊ„Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§⁄Êfl ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË

ÁŒ‹Ë. ÿÕ ŒflÁª⁄Ë ◊„ÊÁfllÊ‹ÿÊëÿÊ ¬˝Ê¥ªáÊÊÃ

ÁÃ‚:ÿÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ ‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚fl

®‚„Êfl‹Ù∑§Ÿ ◊⁄ÊΔflÊ«Ê ¬Á⁄·ŒëÿÊ ‚◊Ê⁄Ù¬

¬˝‚¥ªË ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄ÃÊŸÊ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ’Ù‹Ã

„ÙÃ. ÿÊfl›UË ⁄ÊÖÿÊø ¬Á⁄fl„Ÿ ◊¢òÊË ÁflœË fl

ãÿÊÿ ÃÕÊ •ı⁄¥ªÊ’ÊŒø ¬Ê‹∑§◊¥òÊË ⁄ÊœÊ∑Î§cáÊ

Áflπ ¬Ê≈Ë‹, •ÛÊ fl ŸÊª⁄Ë ¬È⁄flΔÊ ª˝Ê„∑§

‚¥⁄ˇÊáÊ fl ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ ’Ê¥œ∑§Ê◊ ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË

•éŒÈ‹ ‚ûÊÊ⁄, ‚Ê◊Êãÿ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ, ◊ÊÁ„ÃË fl

¡Ÿ‚¥¬∑¸§, ‚Ê¥S∑Î§ÁÃ∑§ ∑§Êÿ¸, ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË ¬˝Ê.

»§ıÁ¡ÿÊ πÊŸ, ◊Ê¡Ë ◊¥òÊË ¬˝ÃÊ¬⁄Êfl ÷Ù‚‹,

◊Ê¡Ë πÊ‚ŒÊ⁄ ’Ê¬Í‚Ê„’ ∑§Ê›UŒÊÃ, ¬˝Ê.

¬Ë.’Ë. ¬Ê≈Ë‹ •ÊŒË¥øË ©¬ÁSÕÃË „ÙÃË. ÿÊfl›UË

◊ÈÅÿ◊¥òÊË ø√„ÊáÊ ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, ⁄ÊÖÿÊøÊ

‚◊ÃÙ‹ Áfl∑§Ê‚ ¤ÊÊ‹Ê ¬ÊÁ„¡. ¡ Áfl÷Êª ◊Êª

•Ê„Ã Ã Áfl÷Êª ⁄ÊÖÿÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ ◊ÈÅÿ

¬˝flÊ„ÊÃ •Ê‹ ¬ÊÁ„¡Ã „Ë ‡ÊÊ‚ŸÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê

•Ê„. ÿÊ ®‚„Êfl‹Ù∑§Ÿ ¬Á⁄·ŒëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚¥¬ÍáÊ¸ Á¡ÀsÔÊ¢ø ¡ ¬˝≥Ÿ ⁄ÊÁ„‹

•Ê„Ã, Ÿ√ÿÊŸ ∑§Êÿ ∑§⁄Êÿø •Ê„. ÿÊ’Ê’Ãø

Á¡À„UÊÁŸ„Êÿ Á√„¡Ÿ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄Ê.

àÿÊøË •¥◊‹’¡ÊfláÊË ‡ÊÊ‚Ÿ ∑§⁄Ë‹, •‚

•ÊEÊ‚Ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ÿÊfl›UË ÁŒ‹. ÿÊfl›UË

◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ ‚ÈfláÊ¸◊„Ùà‚fl ®‚„Êfl‹Ù∑§Ÿ

◊⁄ÊΔflÊ«Ê ¬Á⁄·ŒëÿÊ flÃËŸ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ÀÿÊ ‚ÊÃ ¬ÈÁSÃ∑§Ê¥ø ¬˝∑§Ê‡ÊŸ

◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

■ ■

‚ÈfláÊ¸ ◊„UÊà‚fl Á‚¢„UÊfl‹Ê∑§Ÿ

¬Á⁄U·ŒøÊ ‚◊Ê⁄UÊ¬

•ı⁄¥ªÊ’ÊŒ ÿÕ Á‚«∑§Ù ŸÊ≈KªÎ„ÊÃ

◊„‚Í‹ ÁŒŸÊÁŸÁ◊ûÊ ¬Ê‹∑§◊¥òÊË ⁄ÊœÊ∑Î§cáÊ Áflπ-

¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ •ÊÚŸ‹ÊßŸ ‚ÃÍ fl’‚Êß≈ø

©ŒÉÊÊ≈Ÿ, ‚ÃÍ ∑§ÊÚ‹ ‚¥≈⁄, S¬Ë« ¬ÙS≈ÊmÊ⁄

ÉÊ⁄¬Ùø ÁflÁflœ ‚flÊ¥ø ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ Ã‚ø

‚¥ªáÊ∑§Ë∑Î§Ã 7/12 ÁflÃ⁄áÊ, flŸ „Ä∑§

¡Á◊ŸËëÿÊ ¬◊ÊáÊ¬òÊÊ¢ø ÁflÃ⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

Á‚«∑§Ù ÿÕ ‚ÃÍ ‚ÈÁflœÊ ∑¥§º Ã‚ø ÁøSÃËÿÊ

∑§ÊÚ‹ŸË ÿÕ ◊„Ê-ß-‚flÊ ∑¥§ºÊø ©ŒÔÉÊÊ≈Ÿ„Ë

¬Ê‹∑§◊¥òÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ¤ÊÊ‹. üÊË. Áflπ-¬Ê≈Ë‹

ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, ◊ÊÁ„ÃË Ã¥òÊôÊÊŸÊëÿÊ ÿÈªÊÃ ¬ªÃ

‚ÈÁflœÊ ÁŸ◊ÊáÊ ¤ÊÊÀÿÊ •Ê„Ã. ÿÊøË ¬÷ÊflË¬áÊ

•¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑§M§Ÿ ª⁄Ë’ ◊ÊáÊ‚ÊøË ‚ûÊÊ •Ê„

ÿÊø ¬ÁÃ®’’ ¬‡ÊÊ‚ŸÊÃ ÁŒ‚‹ ¬ÊÁ„¡. ÿÊfl›UË

©à∑Î§C ∑§Êÿ ∑§‹ÀÿÊ •Áœ∑§Ê⁄Ë fl ∑§◊øÊ:ÿÊ¥ëÊÊ

‚à∑§Ê⁄ ¬Ê‹∑§◊¥òÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê.

•ÊÚŸ‹Êß¸Ÿ ‚ÃÍ fl’‚Êß¸≈ø ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ

•¥’¡ÙªÊß ÿÊ ’Ë« Á¡ÀsÊÃË‹ ÃËÕˇÊòÊË

◊⁄ÊΔflÊ«Ê ¡ŸÃÊ Áfl∑§Ê‚ ¬Á⁄·ŒëÿÊ ‚„Ê√ÿÊ

•Áœfl‡ÊŸÊ◊È›U ◊⁄ÊΔflÊ«KÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊøË ÁŒ‡ÊÊ

ÁŸÁ≥øÃ ¤ÊÊ‹Ë; Ÿ√„, ∞∑§Ê Ÿ√ÿÊ ¬flÊøË øÊ„Í‹

‹Êª‹Ë. ÿÊ •Áœfl‡ÊŸÊø ¬◊Èπ •Ê∑§·áÊ Δ⁄‹ Ã

⁄UÊÖÿÊø ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ! àÿÊ¥ŸË

◊⁄ÊΔflÊ«KÊëÿÊ Áfl∑§Ê‚ÊøË ¡¥òÊË ◊Ê¥«ÍŸ

◊⁄ÊΔflÊ«ÊflÊ‚ËÿÊ¥ŸÊ ÁŒ‹Ê‚Ê ÁŒ‹Ê. ÷Ê⁄ÃËÿ

¬‡ÊÊ‚Ÿ ‚flÊ ¬Ífl ¬Á‡ÊˇÊáÊ ∑¥§ºÊøË SÕÊ¬ŸÊ,

ŸÊ◊fl¥Ã ∑§flË¥ŸÊ Œ⁄fl·Ë •Êl∑§flË ◊È∑È¢§Œ⁄Ê¡

¡ËflŸ ªı⁄fl ¬È⁄S∑§Ê⁄, •¥’¡ÙªÊß ÿÕË‹ flÒl∑§Ëÿ

◊„ÊÁfllÊ‹ÿÊÃË‹ ¬ÊäÿÊ¬∑§Ê¥øË Á⁄ÄÃ ¬Œ ÷⁄ÃË fl

ŸflËŸ ‚Ë.≈Ë S∑§ÚŸ ◊‡ÊËŸ

©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÊ, ’Ë«

Á¡ÀsÊÃ ≈Ä‚≈Êß‹ ¬Ê∑§

©÷Ê⁄áÊ, ◊⁄ÊΔflÊ«Ê

¡ŸÃÊ Áfl∑§Ê‚ ¬Á⁄·Œ‚

∞∑§ ∑§Ù≈Ëø •Õ‚„Êƒÿ fl

•¥’¡ÙªÊß ÿÕ ÁflôÊÊŸ

∑¥§ºÊëÿÊ ©÷Ê⁄áÊË‚ 25

‹ÊπÊ¢øÊ ÁŸœË ÿÊ ¬◊Èπ

ÉÊÙ·áÊÊ¢‚„ •Ÿ∑§

ÁŸÿÙÁ¡Ã Áfl∑§Ê‚∑§Ê◊ ∑§⁄áÿÊøË ÉÊÊ·áÊÊ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË

•‡ÊÙ∑§⁄Êfl ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË ÿÊfl›UË ∑§‹Ë. ÿÊfl›UË

◊ÈÅÿ◊¥òÊË ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, ◊⁄ÊΔflÊ«KÊÃ ŸflËŸ

Áfl◊ÊŸÃ›U, ⁄Àfl◊Êª, øı¬Œ⁄Ë ⁄SÃ •ÊÁáÊ •Êÿ.≈Ë.

∑§ŸÄ≈Ë√„Ë≈Ëø ¡Ê›U ÃÿÊ⁄ ¤ÊÊ‹ Ã⁄ ÿÊ ÷ÊªÊÃ

©lÙª ÿÃË‹. ÿÊ ©lÙªÊ¢ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄

©¬‹éœ „ÙÃË‹ •ÊÁáÊ àÿÊÃÍŸø ◊⁄ÊΔflÊ«KÊøÊ

Áfl∑§Ê‚ „Ùß¸‹. ∑È§ΔÀÿÊ„Ë ÷ÊªÊøÊ Áfl∑§Ê‚

„ÙáÿÊ‚ÊΔË ∑§ŸÄ≈Ë√„Ë≈Ë „Ë •àÿ¥Ã ◊„ûflÊøË •Ê„.

Áfl◊ÊŸÃ›U Á¡ÀsÊÃ ¤ÊÊ‹ Ã⁄ ª⁄Ë’ ◊ÊáÊÍ‚

Áfl◊ÊŸÊÃ ’‚áÊÊ⁄ ŸÊ„Ë; ¬⁄¥ÃÈ, Áfl◊ÊŸÃ›UÊ◊È›U

©lÙª¬ÃË ÿÊ ÷ÊªÊÃ ÿÃË‹, ©lÙª ©÷ ⁄Ê„ÃË‹,

àÿÊ◊È›U ’⁄Ù¡ªÊ⁄Ê¥ŸÊ ∑§Ê◊ Á◊›U‹.

◊⁄ÊΔflÊ«KÊÃË‹ ¬˝àÿ∑§ Á¡ÀsÊø ∞∑§-∞∑§

Á√„¡Ÿ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ

•‚ÍŸ, •ÊΔ Á¡ÀsÊ¢ø Á√„¡Ÿ «ÊÚÄÿÈ◊¥≈ ÃÿÊ⁄

¤ÊÊ‹ Ã⁄ àÿÊÃÍŸ ◊⁄ÊΔflÊ«KÊø Á√„¡Ÿ «ÊÄÿÈ◊¥≈

ÃÿÊ⁄ „Ùß¸‹, •‚„Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ê„UáÊÊ‹.

◊⁄ÊΔflÊ«KÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§⁄Ë

∑§CÊ‹Ê ◊Êª ŸÊ„Ë, ™§‚

•ÊÁáÊ ⁄‡ÊË◊ ©lÙªÊÃ

◊⁄ÊΔflÊ«Ê •ª‚⁄ •Ê„

Ã⁄ ŒÍœ ©à¬ÊŒŸÊÃ ’Ë«

Á¡À„Ê •ÊÉÊÊ«Ëfl⁄ •Ê„.

◊„Ê⁄ÊC˛ÊøË ®‚øŸÊøË

‚⁄Ê‚⁄Ë 25 ≈Ä∑§ •Ê„.

◊⁄ÊΔflÊ«Ê àÿÊÃ πÍ¬ ◊Êª

•Ê„. ÷ıÁÃ∑§ •ŸÈ‡Ê· ŒÍ⁄

∑§‹Ê ¬ÊÁ„¡. ÁŸ‚ª ‚ÊÕ ŒÃ Ÿ‚ÀÿÊŸ ®‚øŸ

ŸÊ„Ë. àÿÊ◊È›U ¬ªÃË ŸÊ„Ë. àÿÊ◊È›U ®‚øŸ ˇÊòÊ

flÊ…ÁflÀÿÊÁ‡ÊflÊÿ ◊⁄ÊΔflÊ«KÊøË ¬˝ªÃË „ÙáÊÊ⁄

ŸÊ„Ë, •‚ ◊Ã ‚Êfl¡ÁŸ∑§ ’Ê¥œ∑§Ê◊ ©¬∑§◊ ◊¥òÊË

ÃÕÊ Á¡ÀsÊø ¬Ê‹∑§◊¥òÊË ¡ÿŒûÊ ÊË⁄‚Êª⁄ ÿÊ¥ŸË

ÿÊfl›UË √ÿÄÃ ∑§‹.

◊⁄ÊΔflÊ«Ê Áfl∑§Ê‚Êø Ÿfl ¬fl¸

43❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

flÒl∑§Ëÿ ˇÊòÊÊÃË‹ •ÊœÈÁŸ∑§ Ã¥òÊôÊÊŸÊøÊ flÊ¬⁄ ¡ã◊Ê‹Ê ÿ™§ ÉÊÊÃ‹ÀÿÊ ’Ê‹∑§Êø

®‹ªÁŸŒÊŸ ∑§M§Ÿ àÿÊøË „àÿÊ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË „Ù™§ Ÿÿ, •‚ ¬˝ÁÃ¬ÊŒŸ ◊È¥’ß¸ ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊø

ãÿÊÿ◊ÍÃË¸ ¬Ë.√„Ë. „⁄ŒÊ‚ ÿÊ¥ŸË ŸÈ∑§Ãø ∑§‹. Á¡À„Ê ÁflœË ‚flÊ ¬˝ÊÁœ∑§⁄áÊ ¡Ê‹ŸÊ, ⁄ÊÖÿ •Ê⁄ÙÇÿ

ÿ¥òÊáÊÊ ‚¥‚ÊœŸ ∑¥§º˝, ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ, ¬ÈáÊ •ÊÁáÊ ‚¥ÿÈÄÃ ⁄ÊC˛ ¡Ÿ‚¥ÅÿÊ ∑§Ù·, ΔÊáÊ ÿÊ¥ëÿÊ ‚¥ÿÈÄÃ

Áfll◊ÊŸ “ª÷¸œÊ⁄áÊÊ¬Ífl¸ fl ¬˝‚fl¬Ífl¸ ÁŸŒÊŸ Ã¥òÊ (®‹ª øÊøáÊË) ¬˝ÁÃ’¥œ∑§ ∑§ÊÿŒÊ” ÿÊ Áfl·ÿÊfl⁄

•ÊÿÙÁ¡Ã ãÿÊÁÿ∑§ ¬Á⁄·ŒëÿÊ ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ ¬˝‚¥ªË Ã ’Ù‹Ã „ÙÃ. Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ∑§ÊÿÊ¸‹ÿÊëÿÊ

‚÷ÊªÎ„ÊÃ ¬Ê⁄ ¬«‹ÀÿÊ ÿÊ ¬Á⁄·ŒëÿÊ •äÿˇÊSÕÊŸË ◊È¥’ß¸ ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊø ãÿÊÿ◊ÍÃË¸ ⁄flË¥º˝ ’Ù«¸

„ „ÙÃ Ã⁄ ¬˝◊Èπ ¬Ê„ÈáÊ ê„UáÊÍŸ ¬ÈáÿÊëÿÊ ⁄ÊÖÿ •Ê⁄ÙÇÿ ÿ¥òÊáÊÊ ‚¥‚ÊœŸø «ÊÚ. ¬˝ÃÊ¬ «Ù∑§, ¬˝◊Èπ

Á¡À„Ê fl ‚òÊ ãÿÊÿÊœË‡Ê ÁflEÊ‚ ¡Êœfl, Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë Áfl‹Ê‚ ΔÊ∑Í§⁄, Á¡À„Ê ¬Á⁄·Œø ◊ÈÅÿ

∑§Êÿ¸∑§Ê⁄Ë •Áœ∑§Ê⁄Ë ‚ÈŸË‹ ¬Ê≈Ë‹ „ „ÙÃ.

◊Ù»§Ã Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔUË

¡Ÿ¡ÊªÎÃË ◊„Ê•Á÷ÿÊŸ

’Ê‹∑§Ê¢ŸÊ ◊Ù»§Ã •ÊÁáÊ ‚ÄÃËø

¬ÊÕÁ◊∑§ Á‡ÊˇÊáÊ Á◊›UáÿÊøÊ •Áœ∑§Ê⁄ ¬Ê#

¤ÊÊ‹Ê •Ê„. ÿÊ •Áœ∑§Ê⁄ÊëÿÊ ¡Ÿ¡ÊªÎÃË‚ÊΔË

¬⁄÷áÊË Á¡ÀsÊÃ ◊„Ê•Á÷ÿÊŸ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ

•Ê‹. ⁄ÊÖÿÊëÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË ¬Ê. »§ıÁ¡ÿÊ

πÊŸ ÿÊ¥ëÿÊ ◊ÊªŒ‡ÊŸÊπÊ‹Ë „ ◊„Ê•Á÷ÿÊŸ

ÿ‡ÊSflË ¤ÊÊ‹. 6 Ã 14 flÿÙª≈ÊÃË‹ ‚fl

’Ê‹∑§Ê¥ŸÊ ◊Ù»§Ã fl ‚ÄÃËëÿÊ Á‡ÊˇÊáÊÊøÊ

•Áœ∑§Ê⁄ Á◊›UÊÀÿÊŸ àÿÊ¥ëÿÊ

•¥◊‹’¡ÊfláÊË◊äÿ ‚◊Ê¡ÊÃË‹ ‚fl ÉÊ≈∑§Ê¥ø

‚„∑§Êÿ •Êfl≥ÿ∑§ •Ê„. „Ë ’Ê’ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ

Á¡À„Ê ¬Á⁄·ŒëÿÊ flÃËŸ ¡Ÿ¡ÊªÎÃË

◊„Ê•Á÷ÿÊŸ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ •Ê‹. ◊„Ê•Á÷ÿÊŸÊø

©ŒÉÊÊ≈Ÿ ¬Ê‹∑§◊¥òÊË ¬Ê. »§ıÁ¡ÿÊ πÊŸ ÿÊ¥ëÿÊ

„SÃ ¤ÊÊ‹. ÿÊfl›UË Á¡À„Ê ¬Á⁄·ŒëÿÊ •äÿˇÊÊ

∑È§‚È◊ÃÊß¸ Œ‡Ê◊Èπ, Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ.

‡ÊÊ‹ËªÊ◊ flÊŸπ«, Á¡À„Ê ¬Á⁄·Œø ◊ÈÅÿ

∑§Êÿ∑§Ê⁄Ë •Áœ∑§Ê⁄Ë «Ë.«Ë. fl›UflË, •ÁÃÁ⁄ÄÃ

◊ÈÅÿ ∑§Êÿ∑§Ê⁄Ë •Áœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. Ÿ⁄‡Ê ªËÃ

ÿÊ¥ëÿÊ‚„ πÊ‚ŒÊ⁄ ªáÊ‡Ê ŒÈœªÊfl∑§⁄,

‚÷Ê¬ÃË ÁŒª¥’⁄ ∑§:„Ê›U, œÊ¥«Ë⁄Ê◊ ø√„ÊáÊ,

Áfl¡ÿ ÷Ê¥’›U, «ÊÚ. ¬»È§Ñ ¬Ê≈Ë‹ •ÊŒË

©¬ÁSÕÃ „ÙÃ. ¬⁄÷áÊË Á¡À„Ê ‡ÊÒ ÊÁáÊ∑§ŒÎCKÊ

•ÊŒ‡Ê ◊ÊÚ«‹ ’ŸÁfláÿÊø •ÊflÊ„Ÿ ¬Ê‹∑§◊¥òÊË

¬Ê. πÊŸ ÿÊ¥ŸË Á‡ÊˇÊáÊ ¬Á∑§ÿÃË‹ ÉÊ≈∑§Ê¥ŸÊ

∑§‹. Á¡ÀsÊÃ ∞∑§„Ë ‡ÊÊ›UÊ’Ês ÁfllÊÕË ®∑§flÊ

ÁfllÊÁÕŸË ⁄Ê„áÊÊ⁄ ŸÊ„Ë ÿÊøË ŒˇÊÃÊ Á‡ÊˇÊ∑§,

‡ÊÒ ÊÁáÊ∑§ ‚¥SÕÊøÊ‹∑§, ‹Ù∑§¬ÁÃÁŸœË, ¬Ê‹∑§

ÿÊ¥ŸÊ ÉÿÊflË ‹ÊªáÊÊ⁄ •Ê„. Á‡ÊˇÊ∑§Ê¥ŸË

Á‡ÊˇÊáÊÊøË ªÈáÊflûÊÊ flÊ…flÃÊŸÊø ‚Ê◊ÊÁ¡∑§

’Ê¥Áœ‹∑§Ë ¡Ù¬Ê‚ÊflË, •‚ •ÊflÊ„Ÿ„Ë

¬Ê‹∑§◊¥òÊË ¬Ê. πÊŸ ÿÊ¥ŸË ∑§‹. ÿÊøfl›UË

¡Ÿ¡ÊªÎÃË‚ÊΔË ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ

ôÊÊŸ⁄ÕÊøÊ ‡ÊÈ÷Ê⁄¥÷ ¬Ê‹∑§◊¥òÿÊ¥ŸË Á„⁄flÊ ¤Ê¥«Ê

ŒÊπflÍŸ ∑§‹Ê.

ÉÊŸ‚Êfl¥ªË ÿÕ 1 ∑§Ù≈Ë 18 ‹Êπ L§¬ÿ

πøÍŸ ’Ê¥œáÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ •ılÙÁª∑§

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕëÿÊ ¬˝‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ß◊Ê⁄Ã •ÊÁáÊ

∑§Êÿ‡ÊÊ›UëÿÊ ß◊Ê⁄ÃËø ©ŒÉÊÊ≈Ÿ ¬Ê‹∑§◊¥òÊË ⁄Ê¡‡Ê

≈Ù¬ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. ÿÊ¬˝‚¥ªË

¬Ê‹∑§◊¥òÊË ê„UáÊÊ‹ ∑§Ë, ⁄ÊÖÿÊÃ ∑È§‡Ê‹ ∑§Ê◊ªÊ⁄

ÁŸ◊ÊáÊ √„ÊflÃ ê„UáÊÍŸ •ılÙÁª∑§ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕø

∑§Ê◊ ŒÙŸ ¬Ê˚ÿÊ¥◊äÿ ‚ÈM§§ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„.

ÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ⁄ÊÖÿÊÃ ŒÙŸ ‹Êπ ÁfllÊâÿÊZŸÊ •ılÙÁª∑§ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ÁŒ‹ ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„. ÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ

6Æ ∑§Ù≈Ë L§¬ÿ πø ∑§⁄áÊÊ⁄ •Ê„. √ÿfl‚ÊÿÊÁ÷◊Èπ ¬Á‡ÊˇÊáÊÊfl⁄ àÿÊ¥ŸË •Ê¬ÀÿÊ ÷Ê·áÊÊÃ ÷⁄ ÁŒ‹Ê.

•ı⁄¥ªÊ’ÊŒ ÿÕË‹ ∞∑§ÊÁà◊∑§ •ÊÁŒflÊ‚Ë

¬∑§À¬ ∑§ÊÿÊ‹ÿÊëÿÊ flÃËŸ •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ, ¡Ê‹ŸÊ,

’Ë«, ‹ÊÃÍ⁄ fl ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ Á¡ÀsÔÊÃË‹ •ÊÁŒflÊ‚Ë

‡ÊÊ‚∑§Ëÿ •ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÃË‹ ÁfllÊÕË¸,

ÁfllÊÁÕ¸ŸË¥‚ÊΔË ‚¥ªáÊ∑§ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊøË ÿÙ¡ŸÊ

⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃ •Ê„U, •‡ÊË ◊ÊÁ„UÃË ¬∑§À¬

•Áœ∑§Ê⁄Ë ◊œÈ∑§⁄ ªÊÿ∑§flÊ« ÿÊ¢ŸË ÁŒ‹Ë. ÿÊ

ÿÙ¡Ÿ¢ÃªÃ •ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÃË‹ 5flË Ã 1ÆflË¬ÿZÃø

‚fl ÁfllÊÕË ‹Ê÷ ÉÊÃ •Ê„Ã. ∑§ÛÊ« ÃÊ‹ÈÄÿÊÃ

fl«Ÿ⁄, ŸÊªŒ, ’ÊrÊÔáÊË ÿÕ, ÁÃ‚ªÊ¥fl ÃÊ‹ÈÄÿÊÃ

πÈ‹ÃÊ’ÊŒ, „^Ë ÃÊ. Á‚ÑÙ« ÿÕ ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ

•ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÊ Ã‚ø øı∑§Ê ÃÊ. •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ, ’ŸÙ≈Ë

ÃÊ. ‚ÙÿªÊ¥fl, ¡›U∑§Ë’Ê¡Ê⁄ ÃÊ. Á‚ÑÙ«, Á‡ÊflÍ⁄

ÃÊ. flÒ¡Ê¬Í⁄ ÿÕ •ŸÈŒÊÁŸÃ •ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÊ •Ê„Ã.

¬Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÿÊëÿÊ ÿÙ¡Ÿ¥ÃªÃ ÁŸÁflŒÊ ◊ÊªflÍŸ

‚¥SÕÃ»§ ÃËŸ fl·ÊZøÊ ∑§⁄Ê⁄ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃÙ. ÖÿÊ

•ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÃ ‚¥ªáÊ∑§ •Ê„Ã ÃÕ ÁfllÊâÿÊ◊Êª

5Æ L§¬ÿ fl ÖÿÊ •ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÃ ∑§⁄Ê⁄¬hÃËŸ

‚¥ªáÊ∑§ ’‚ÁfláÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã ÃÕ

ÁfllÊâÿÊZ◊Êª 6Æ L§¬ÿ ‡ÊÊ‚Ÿ πø ∑§⁄Ã.

•ÊüÊ◊‡ÊÊ›UÃ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ‚ÊΔË ◊È‹Ê-◊È‹Ë¥‚ÊΔË

SflÃ¥òÊ Á‡ÊˇÊ∑§ •Ê„Ã. ‡ÊÊ›UëÿÊ fl›UÊ¬òÊ∑§ÊŸÈ‚Ê⁄

‚∑§Ê›UË 8.3Æ Ã 9¬ÿZÃ fl ‚Êÿ¥∑§Ê›UË 5.3Æ Ã

⁄ÊòÊË 9 flÊ¡¬ÿZÃ ◊È‹ ‚¥ªáÊ∑§ „ÊÃÊ›UÃÊÃ. ‚fl

◊È‹ •ÊÃÊ ‚¥ªáÊ∑§ „ÊÃÊ›UáÿÊÃ ¬Á‡ÊÁˇÊÃ ¤ÊÊ‹Ë

•ÊÊ„Ã. •Ê¬‹Ë SflÃ—øË »§Êß¸‹, àÿÊÃ

¬ÈSÃ∑§ÊÃË‹ ¬ÊÕŸÊ, ∑È§≈È¥’ÊÃË‹ ‚ŒSÿÊ¥øË ŸÊfl,

•èÿÊ‚∑˝§◊ÊÃË‹ ◊¡∑Í§⁄ ‚ÊΔflÍŸ ΔflÃÊÃ.

•ÊÁŒflÊ‚Ë Áfl÷ÊªÊÃ»§ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿÃ •‚‹ÀÿÊ

ÿÙ¡ŸÊ¥◊È›U ÁŸÁ≥øÃø ÁfllÊâÿÊZøÊ ‡ÊÒ ÊÁáÊ∑§ SÃ⁄

flÊ…áÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙáÊÊ⁄ •‚ÀÿÊø„Ë ¬˝∑§À¬

•Áœ∑§Ê⁄Ë ªÊÿ∑§flÊ« ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹.

- ‚È⁄‡Ê ∑§ÊøÊflÊ⁄, •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ

■ ■

•ÊœÈÁŸ∑§ Ã¥òÊôÊÊŸÊøÊ flÊ¬⁄ Á‹¢ªÁŸŒÊŸÊ‚ÊΔË „Ù™§ Ÿÿ— ãÿÊ. „U⁄UŒÊ‚

•Êÿ≈UË•Êÿ ß◊Ê⁄ÃËø ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ

•ÊÁŒflÊ‚Ë ÁfllÊâÿÊZŸÊ ‚¥ªáÊ∑§ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

44 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

◊ÈÄÃ ªÙΔKÊÃÍŸ ªÊßZø ©à∑Î§C ‚¥ªÙ¬Ÿ

„ÙÃ. Áfl‡Ê· ê„UáÊ¡ ŒÈÇœÙà¬ÊŒŸÊÃ„Ë ÷⁄Ëfl

flÊ… „ÙÃ •Ê„. ßùÊß‹Ÿ Ã⁄ ∞∑§Ê fl›UË

∞∑§ „¡Ê⁄ ªÊßZø ÿÙÇÿ ‚¥ªÙ¬Ÿ „Ùß‹,

•‚ ◊ÈÄÃ ªÙΔ ©÷Ê⁄‹ •Ê„Ã. ÁÃÕ

ÁŒfl‚Ê∑§ÊΔË 35 Ã 4Æ ‹Ë≈⁄ ŒÍœ

ŒáÊÊ:ÿÊ ªÊß¸ ÁŸ◊Ê¸áÊ ∑§ÀÿÊ •Ê„Ã.

◊⁄ÊΔflÊ«KÊŸ„Ë ÿÊ ÁŒ‡ÊŸ ¬Ê™§‹ ≈Ê∑§‹

•Ê„. ◊„Ê⁄ÊC ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ŒÈÇœ √ÿfl‚Êÿ

Áfl∑§Ê‚ Áfl÷ÊªÊ◊Ê»§Ã ◊⁄ÊΔflÊ«Ê Áfl∑§Ê‚

∑§Êÿ¸∑˝§◊Ê¥Ãª¸Ã ¬ÕŒ‡Ê¸∑§ ¬˝∑§À¬ÊøË ‹ÊÃÍ⁄

Á¡ÀsÊÃ ©÷Ê⁄áÊË ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹‹Ë •Ê„.

ßùÊß‹ ¬hÃËëÿÊ Ã¥òÊôÊÊŸÊÃ ∑§Ê„Ë »§⁄’Œ‹

∑§M§Ÿ, ‹ÊÃÍ⁄ Á¡ÀsÊÃË‹ ÷ıªÙÁ‹∑§

¬Á⁄ÁSÕÃËøÊ ÁfløÊ⁄ ∑§M§Ÿ •ÊÁáÊ •àÿÊœÈÁŸ∑§

Ã¥òÊôÊÊŸÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§M§Ÿ ◊ÈÄÃ ªÙΔKÊøË ©÷Ê⁄áÊË

∑§‹Ë •Ê„. ÿÊ ªÙΔKÊÃ ‚äÿÊ ‡Ê¥÷⁄ ªÊß •‚ÍŸ,

Œ⁄⁄Ù¡ 9ÆÆ ‹Ë≈⁄ ŒÈœÊø ©à¬ÊŒŸ „ÙÃ •Ê„.

Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë ∞∑§ŸÊÕ «fl‹ •ÊÁáÊ Á¡À„Ê

ŒÈÇœÁfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë ∞‚.¡. ‚Êfl›U∑§⁄ ÿÊ¥ëÿÊ

¬ÿàŸÊÃÍŸ „Ê ªÙΔÊ •Ê∑§Ê⁄Ê‚ •Ê‹Ê •Ê„. ÿÊ

¬ÕŒ‡ÊË ¬∑§À¬Ê◊È›U »§Ê⁄ ◊ÙΔKÊ ¬◊ÊáÊÊÃ ŒÈÇœ

√ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§ •‡ÊÊø ¬hÃËëÿÊ ªÙΔKÊøË ©÷Ê⁄áÊË

∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ¬È… ÿÃ •Ê„Ã. ÿÊ ªÙΔKÊëÿÊ

©÷Ê⁄áÊË‚ÊΔË SÕÊÁŸ∑§ ©¬‹éœ ‚ÊœŸ‚Ê◊ªËøÊ

flÊ¬⁄ ∑§ÀÿÊ‚ πøÊÃ ◊ÙΔKÊ ¬◊ÊáÊÊfl⁄ ’øÃ

„Ù™§Ÿ ¡ÊSÃËëÿÊ ŒÈ÷àÿÊ ªÊßø ‚¥ªÙ¬Ÿ ∑§⁄ÃÊ

ÿÃ. ªÙΔKÊøË ©÷Ê⁄áÊË ŒÁˇÊáÊÙûÊ⁄ ∑§‹‹Ë

•‚ÀÿÊ◊È›U ªÙΔKÊÃ ’Ê⁄◊Ê„Ë ∑§Ù⁄«Ë fl π›UÃË

„flÊ, ◊È’‹∑§ ‚Íÿ¸¬˝∑§Ê‡Ê ⁄Ê„ÃÙ. àÿÊ◊È›U

„ÊÁŸ∑§Ê⁄∑§ ¡Ëfl¡¥ÃÍ¢øË flÊ… „ÙÃ ŸÊ„Ë. ¡ŸÊfl⁄

ÁŸ⁄ÙªË ⁄Ê„ÃÊÃ. •ı·œ¬ÊáÿÊfl⁄Ë‹ πøÊÃ ’øÃ

„ÙÃ. ÿÊ ¬hÃËëÿÊ ªÙΔKÊÃ ª√„ÊáÊ Ÿ‚ÀÿÊ◊È›U

•Êfl≥ÿ∑§ àÿÊ ª⁄¡ŸÈ‚Ê⁄ øÊ⁄Ê, ¬ÊáÊË ◊Ù∑§˚ÿÊ

¡ÊªÃ ™§Δ-’‚ ßàÿÊŒË ’Ê’Ë ¡ŸÊfl⁄Ê¥ëÿÊ

◊¡ËŸÈ‚Ê⁄ „ÙÃÊÃ. àÿÊ◊È›U ŒÈÇœ ©à¬ÊŒŸÊÃ ¬Êø

Ã Œ„Ê ≈ÄÄÿÊ¥øË flÊ… ¤ÊÊ‹Ë •Ê„.

¡ŸÊfl⁄Ê¥ëÿÊ ‚¥ªÙ¬ŸÊ‚ÊΔË •ÁÃ‡Êÿ ∑§◊Ë

◊ŸÈcÿ’›U ‹ÊªÃ. ŒÍœ ∑§Ê…áÿÊ‚ÊΔË

ÿ¥òÊÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§ÀÿÊ◊È›U ŒÈœÊ‹Ê „ÊÃÊøÊ

S¬‡Ê „ÙÃ ŸÊ„Ë. àÿÊ◊È›U „ ŒÍœ ÁŸ¡ZÃÈ∑§ fl

Sflë¿ •‚Ã. ŒÍœ ∑§Ê…ÃÊŸÊø ŒÈœÊfl⁄

‡ÊËÃ∑§⁄áÊÊøË ¬˝Á∑˝§ÿÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ.

àÿÊ◊È›U ŒÈœÊÃË‹ ‚Í ◊¡Ëfl¡¥ÃÍ¢ø ¬◊ÊáÊ

∑§◊Ë „Ù™§Ÿ ŒÍœ •Áœ∑§ ∑§Ê›U Á≈∑§Ã.

Áfl‡Ê· ê„UáÊ¡ Sflë¿, ÃÊ¡ ŒÍœ ªÊ„∑§Ê¥ŸÊ

Õ≈ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒÃÊ ÿÃ.

ÿÊ ¬˝∑§Ê⁄ëÿÊ ŒÍœ ©à¬ÊŒŸÊ◊È›U ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃË‹ ‡ÊÃ∑§⁄Ë, •À¬÷ÍœÊ⁄∑§ ‡ÊÃ◊¡Í⁄,

‚ÈÁ‡ÊÁˇÊÃ ’∑§Ê⁄ ÿÊ¥ŸÊ àÿÊ¥ëÿÊ ªÊflÊÃ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÿÊ

‚¥œË ÁŸ◊ÊáÊ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„Ã. ŒÈœÊøÊ ©à¬ÊŒŸ πø

•ÕÊÃ ŒÈœÊøË ©à¬ÊŒŸ ®∑§◊Ã ∑§◊Ë „UÊÃ. ’¥ÁŒSÃ

ªÙΔKÊ¬ ÊÊ πø ∑§◊Ë, ◊ŸÈcÿ’›UÊøÊ flÊ¬⁄ ∑§◊Ë,

‚¥∑§Á⁄Ã ªÊßëÿÊ √ÿflSÕÊ¬ŸÊø ◊„ûfl ‹ˇÊÊÃ

ÉÊÃÊ ªÊßZø •Ê⁄ÙÇÿ fl Sflë¿ÃÊ ßàÿÊŒË ’Ê’Ëfl⁄Ë‹

πø¸ ∑§◊Ë •‚‹‹Ê „Ê ¬˝∑§À¬ ‚flÊZ‚ÊΔË

•ŸÈ∑§⁄áÊËÿ Δ⁄‹Ê •Ê„.

- ÿ‡Êfl¥Ã ÷¥«Ê⁄, ‹ÊÃÍ⁄

■ ■

œfl‹ ∑˝§Ê¥ÃË‚ÊΔË ◊ÈÄÃ ªÙΔ

ŸÊ¢Œ«U Á¡ÀsÔÊÃ “‹Ê∑§⁄UÊÖÿ ªÊ◊” ◊ÊÁ„U◊‹Ê øÊ¢ª‹Ê

¬ÁÃ‚ÊŒ Á◊›UÊ‹Ê •‚ÍŸ, SflÊÃ¢òÿÁŒŸË ŸÊ¢Œ«U

©U¬Áfl÷ÊªÊÃ ÉÊ⁄UÊÉÊ⁄UË ‹Ê∑§⁄UÊÖÿ ¬Ê„ÊUøÁfláÿÊ‚ÊΔUË

Áfl‡Ê· ‚„U∑§Êÿ ∑§⁄UáÊÊ:ÿÊ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¢øÊ ¬Ê‹∑§◊¢òÊË

‚È÷Ê· ¤ÊŸ∑§ ÿÊ¢ëÿÊ „USÃ ‚à∑§Ê⁄U ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ê.

ŸÊ¢Œ«Uø ©U¬Áfl÷ÊªËÿ •Áœ∑§Ê⁄UË ÁŒ‹Ë¬ SflÊ◊Ë

ÿÊ¢ëÿÊ ◊ÊªŒ‡ÊŸÊπÊ‹Ë ŸÊ¢Œ«Uø Ã„U‚Ë‹ŒÊ⁄U ◊„U‡Ê

fl«UŒ∑§⁄U, •œÊ¬Í⁄Uø Ã„U‚Ë‹ŒÊ⁄U ‚¢ÃÊ· fláÊË∑§⁄U,

◊ÈŒπ«Uø Ã„U‚Ë‹ŒÊ⁄U Áfl¡ÿ ⁄UÊ™§Ã, ‹Ê„UÊ

ÃÊ‹ÈÄÿÊø Ã„U‚Ë‹ŒÊ⁄U ‚¢ÃÊ· ªÊ⁄U«U, ∑¢§œÊ⁄Uø

Ã„U‚Ë‹ŒÊ⁄U „UáÊ◊¢Ã ø√„UÊáÊ ÿÊ¢ŸË ¬àÿ∑§Ë ¬Êø ªÊfl

“‹Ê∑§⁄UÊÖÿ ªÊ◊” ∑§‹Ë •Ê„UÃ.

ŸÊ¥Œ« Á¡ÀsÊÃË‹ ‚fl ªÊflÊ¥∑§Á⁄ÃÊ Á¡À„Ê

¬‡ÊÊ‚ŸÊ◊Ê»§Ã Á«Á¡≈‹ Ÿ∑§Ê‡Ê ŒáÿÊÃ ÿÃ

•‚ÍŸ àÿÊ◊È›U ◊„‚Í‹ ∑§Ê◊∑§Ê¡ •Áœ∑§

‚ÈÁflœÊ¡Ÿ∑§ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. ◊„‚Í‹ ÁŒŸÊëÿÊ ¬‚¥ªË

ÿÊ ©¬∑§◊ÊøÊ ‡ÊÈ÷Ê⁄¥÷ ◊ÈŒπ« ÃÊ‹ÈÄÿÊ¬Ê‚ÍŸ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê. ¡◊Ê’¥ŒË ∑§Ê◊Ê‚ÊΔË ªÊfl

Ÿ∑§Ê‡ÊÊ¥ŸÊ »§Ê⁄ ◊„ûfl •Ê„. ∑§Ê‹Ê¥Ã⁄ÊŸ „ Ÿ∑§Ê‡Ê

¡ËáÊ¸ ¤ÊÊÀÿÊŸ fl »§Ê≈ÀÿÊŸ Ã‹ÊΔKÊ¥ŸÊ

∑§Ê◊∑§Ê¡ÊÃ •«øáÊË ÿÃ. ªÊflÊÃË‹ ‚fl ÊáÊ,

‡ÊÃËøË „g ÁŸÁ≥øÃ ∑§⁄áÊ, ≈ÙøáÊ Ÿ∑§Ê‡ÊÊëÿÊ

Ÿ∑§‹Ê •ÊŒË ∑§Ê◊Ê¥‚ÊΔË ªÊfl Ÿ∑§Ê‡Ê ◊„ûflÊø

•‚ÀÿÊŸ π⁄Ê’ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ Ÿ∑§Ê‡ÊÊ¥◊È›U ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥øË

ªÒ⁄‚Ùÿ „Ùß. „ ‹ˇÊÊÃ ÉÊ™§Ÿ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë

«ÊÚ. üÊË∑§⁄ ¬⁄Œ‡ÊË ÿÊ¥ŸË ¬àÿ∑§ ªÊflÊÃ Á«Á¡≈‹

ªÊfl Ÿ∑§Ê‡Ê ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊøÊ ‚¥∑§À¬

∑§‹Ê. •ÊÃÊ¬ÿZÃ ∞∑Í§áÊ 1588 ¬Ò∑§Ë 1137

‚Úê¬‹ ‹ÚÁ◊Ÿ‡ÊŸ ¬ÍáÊ ¤ÊÊ‹ •‚ÍŸ 56 ∑§Ê« ’Ù«

Ÿ∑§Ê‡ÊÊ¥ø ◊ÈŒπ«‚„ ßÃ⁄ ÃÊ‹ÈÄÿÊ¢Ã flÊ≈¬

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ¡◊Ê’¥ŒË •ÊÿÈÄÃÊ‹ÿÊ◊Ê»§Ã

¬Ê# ‚Ë«Ë¡øÊ flÊ¬⁄ Ÿ∑§Ê‡Ê ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

„ÙÃ •Ê„. ÿÊ ©¬∑§◊Êfl⁄ 14 ‹Êπ L§¬ÿ πø

∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„. Ã‹ÊΔKÊ¥ŸÊ ÁflÃÁ⁄UÃ ∑§⁄áÿÊÃ

ÿáÊÊ⁄ Ÿ∑§Ê‡Ê flÚÊ≈⁄¬Í»§ ∑§Ê«’Ù«fl⁄ ‹ÚÁ◊Ÿ≈«

•‚ÀÿÊŸ Ã ŒËÉÊ∑§Ê›U Á≈∑Í§ ‡Ê∑§ÃË‹. Á«Á¡≈‹

SflM§¬Êø •‚ÀÿÊŸ ÿÊ Ÿ∑§Ê‡ÊÊ¢ø flÊøŸ„Ë

‚È‹÷¬áÊ ∑§⁄ÃÊ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. „ Ÿ∑§Ê‡Ê Ã‹ÊΔË

∑§ÊÿÊ‹ÿÊëÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ‹ÊfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„Ã.

ÿÊÁ‡ÊflÊÿ Ã‹ÊΔKÊ¥ŸÊ ÁflÁflœ ªÊflÊ¥ŸÊ ÷≈Ë ŒÃÊŸÊ

©¬ÿÈÄÃ Δ⁄áÊÊ⁄ å‹ÚÁS≈∑§ ‹ÚÁ◊Ÿ≈« Ÿ∑§Ê‡Ê

àÿÊ¥ëÿÊ ‚È⁄ÁˇÊÃ •Êfl⁄áÊÊ‚„ ŒáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„Ã.

àÿÊ◊È›U ¬àÿˇÊ ‡ÊÃÊëÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË Ÿ∑§Ê‡Ê „ÊÃÊ›UáÊ

‚Ùßø „ÙáÊÊ⁄ •Ê„.

ªÊflÊªÊflÊ¢Ã Á«Á¡≈‹ Ÿ∑§Ê‡Ê “‹Ê∑§⁄UÊÖÿª˝Ê◊” ◊ÊÁ„U◊‹Ê flÊ…UÃÊ ¬˝ÁÃ‚ÊŒ

45❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ πÃ ÃÊÃ«ËŸ ©¬‹éœ √„ÊflËÃ, ÿÊ‚ÊΔË ⁄Àfl

◊¥òÊÊ‹ÿÊŸ ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ÿÕ ªÈ«˜‚ ⁄Ú∑§ ¬ÊÚßZ≈øË ‚ÈÁflœÊ Áfl‡Ê· ’Ê’

ê„UáÊÍŸ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ÁŒ‹Ë •Ê„. ⁄ÀflëÿÊ ¬Á„ÀÿÊ ◊Ê‹flÊ„ÃÍ∑§

ªÊ«Ëø ŸÈ∑§Ãø ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ⁄Àfl S≈‡ÊŸfl⁄ •Êª◊Ÿ ¤ÊÊ‹. ¤ÊÈ•Ê⁄Ë

ß¥«S≈˛Ë¡ëÿÊ flÃËŸ 12ÆÆ ◊. ≈Ÿ «Ë∞¬Ë πÃ ÉÊ™§Ÿ •Ê‹ÀÿÊ

flÚªŸø •ÊÁáÊ ¬ÙàÿÊø ÿÊfl›UË πÊ‚ŒÊ⁄ «ÊÚ. ¬ŒÔ˜◊®‚„ ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ëÿÊ

„SÃ ¬Í¡Ÿ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹. ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ⁄Àfl SÕÊŸ∑§ ‚ÈM§§

¤ÊÊÀÿÊŸ¥Ã⁄ ¬Á„ÀÿÊ¥ŒÊø ÿÕ ªÈ«˜‚ ⁄Ú∑§ ¬ÊÚßZ≈øË ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ

∑§M§Ÿ ŒáÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„. ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ÿÕ ⁄Ú∑§ ¬ÊÚßZ≈ Ÿ‚ÀÿÊŸ ÿÊ

÷ÊªÊÃË‹ ŸÊªÁ⁄U∑§, √ÿÊ¬Ê⁄Ë •ÊÁáÊ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥øË ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

ªÒ⁄‚Ùÿ „ÙÃ „ÙÃË. •ÊÃÊ „Ë ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ ¤ÊÊÀÿÊŸ ‚flÊZŸÊ àÿÊøÊ

©¬ÿÙª „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. ÿÊ ⁄Àfl SÕÊŸ∑§Êfl⁄ ◊Ê‹flÊ„ÃÈ∑§Ë‚¥Œ÷Ê¸Ã ÖÿÊ

•«øáÊË •‚ÃË‹ àÿÊ ‚Ù«fláÿÊøÊ •Ê¬áÊ ¬˝ÿàŸ ∑§M§§ Ã‚ø ÿÊ

SÕÊŸ∑§Êfl⁄ •Áœ∑§ÊÁœ∑§ ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ „ÙÃË‹ ÿÊ‚ÊΔË ¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ

∑§M§, •‚ πÊ. «ÊÚ. ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ŸË ÿÊfl›UË ‚Ê¥ÁªÃ‹. ∑Î§·Ë Áfl∑§Ê‚

•Áœ∑§Ê⁄Ë üÊË. ∞◊.∞‚. Á◊ŸËÿÊ⁄ ÿÊ¥ŸË „Ë ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ

ÁŒÀÿÊ’g‹ ⁄Àfl Áfl÷ÊªÊ‹Ê œãÿflÊŒ ÁŒ‹ Ã‚ø ÿÊ‚ÊΔË Áfl‡Ê·

¬ÊΔ¬È⁄ÊflÊ ∑§ÀÿÊ’g‹ πÊ. «ÊÚ. ¬Ê≈Ë‹ •ÊÁáÊ Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ¬˝flËáÊ

ª«Ê◊ ÿÊ¥ø •Ê÷Ê⁄ ◊ÊŸ‹. ■ ■

©S◊ÊŸÊ’ÊŒ ⁄Àfl SÕÊŸ∑§ÊÃ ªÈ«˜‚ ⁄Ú∑§ ¬ÊÚßZ≈

‚Ù‹Ê¬Í⁄-•ı⁄¥ªÊ’ÊŒ ⁄SàÿÊfl⁄ ©S◊ÊŸÊ’ÊŒ¬Ê‚ÍŸ •ªŒË •äÿÊ¸

ÃÊ‚ÊëÿÊ •¥Ã⁄Êfl⁄ •‚áÊÊ⁄ ⁄Ê◊®‹ª •÷ÿÊ⁄áÿ, ÃÕË‹ ◊Ÿ◊Ù„∑§

ÁŸ‚ª¸, «Ê¥ª⁄Œ:ÿÊ, ©¥øÊflM§Ÿ ∑§Ù‚›UáÊÊ⁄ ’»§Ê¸‚Ê⁄π ‡ÊÈ÷˝ œ’œ’

¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ ‚ÊŒ ÉÊÊ‹Ã •Ê„Ã. Á¡ÀsÔÊ’Ê„⁄ëÿÊ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥∑§«ÍŸ ∑§Ê„Ë‚

ŒÈ‹¸ÁˇÊÃ •‚áÊÊ⁄ „ ÁΔ∑§ÊáÊ ¬Êfl‚Ê›UË œÈ¢Œ flÊÃÊfl⁄áÊÊÃ ÁŸ‚ª¸‚ÊÒ¥ŒÿÊZøË

◊ÈÄÃ„SÃÊŸ ©œ›UáÊ ∑§⁄ËÃ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ πÈáÊÊflÃ •Ê„.

ÁŸ‚ª¸‚ÊÒ¥ŒÿÊ¸’⁄Ù’⁄ø œÊÌ◊∑§ŒÎCKÊ„Ë ◊„ûfl •‚ÀÿÊŸ ÿÕ Áfl‡Ê·Ã—

üÊÊfláÊ ◊Á„ãÿÊÃ •ÊÁáÊ ◊„ÊÁ‡Êfl⁄ÊòÊËëÿÊ fl›U‚ ¬ÿ¸≈∑§Ê¥øÊ •ÙÉÊ flÊ…ÃÊŸÊ

ÁŒ‚ÃÙ. ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ÿÕ ∑§‹ÀÿÊ ¬˝ÿàŸÊ¥◊È›U •Ê¡„Ë „Ê ¬Á⁄‚⁄ Á„⁄flÊ

‚Ê¡ Á≈∑§flÍŸ •Ê„. ÁflÁflœ flÎˇÊÊ¥ŸË ÉÊŸŒÊ≈ •‡ÊË «fl⁄‹‹Ë «Ê¥¥¥¥ª⁄-Œ⁄Ë,

àÿÊëÿÊ ∑È§‡ÊËÃ SÕÊŸÊ¬ãŸ •‚áÊÊ⁄ ⁄Ê◊®‹ª ◊¥ÁŒ⁄ Áfl‹Ù÷ŸËÿ •Ê„.

¬Êfl‚Ê˚ÿÊÃ ÿÊ ¬Á⁄‚⁄ÊŸ •ªŒË flª›U M§¬ œÊ⁄áÊ ∑§‹‹ •‚Ã. ’‹,

®¬¬›U, ‚ËÃÊ»§›U, ’Ù⁄, Á‡Ê‚fl, •Ê¬≈Ê, •¥¡Ÿ, πÒ⁄, ◊Ù„Ê, œÊfl«Ê •‡ÊÊ

flÎˇÊ flÒÁfläÿÊŸ Ÿ≈‹‹Ê „Ê ¬Á⁄‚⁄ •Ê„. ⁄Ê◊®‹ª ◊¥ÁŒ⁄Ê∑§« ¡ÊÃÊŸÊ

¬˝àÿ∑§ ÁΔ∑§ÊáÊË •Ê¬áÊÊ‹Ê flÊŸ⁄Ê¥ø Œ‡Ê¸Ÿ „ÙÃ. ÿÊ •÷ÿÊ⁄áÿÊÃ ∑§ÙÀ„Ê,

‹Ê¥«ªÊ, Ã⁄‚, ‚ÊÿÊ›U, ⁄ÊŸ◊Ê¢¡⁄, ∑§Ê›UflË≈, ‚‚ •ÊŒË ¬˝ÊáÿÊ¥ø„Ë

Œ‡Ê¸Ÿ ÉÊ«Ã. ¬ÿ¸≈∑§Ê¥‚ÊΔË •Ê∑§·¸áÊ Δ⁄áÊÊ⁄ „ ÁΔ∑§ÊáÊ •Áœ∑§ÊÁœ∑§

‚ÙßZŸË ©¬‹éœ •‚Êfl ÿÊ‚ÊΔË Á¡À„Ê ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ, flŸÁfl÷Êª, ¬Ê≈’¥œÊ⁄

Áfl÷Êª Ã‚ø ‚Ê◊ÊÁ¡∑§ flŸË∑§⁄áÊ Áfl÷ÊªÊ¥ëÿÊ ∞∑§ÁòÊÃ ¬˝ÿàŸÊÃÍŸ „Ê

¬Á⁄‚⁄ ‚È‡ÊÙÁ÷Ã ∑§‹Ê ¡ÊÃ •Ê„. Á‚◊¥≈ ’¥œÊ⁄, ◊ÊÃËŸÊ‹ ÿÊ¥ëÿÊ

’Ê¥œ∑§Ê◊Ê◊È›U ¬ÊáÿÊøË ©¬‹éœÃÊ ¤ÊÊÀÿÊŸ ’Ê⁄◊Ê„Ë ¬Á⁄‚⁄ Á„⁄flÊªÊ⁄

⁄Ê„áÿÊ‚ ◊ŒÃ „ÙáÊÊ⁄ •Ê„. ÉÊÊ≈ ¬Á⁄‚⁄ Á„⁄flÊß¸øÊ ‚Ê¡ ‹flÍŸ •ÊÃÊ

¬ÿ¸≈∑§Ê¥ëÿÊ SflÊªÃÊ‚ÊΔË ‚îÊ •Ê„. flŸÁfl÷Êª •ÊÁáÊ ⁄Àfl Áfl÷ÊªÊø

•ÁÃÕËªÎ„ ÿÕ ©¬‹éœ •Ê„. ■ ■

¬ÿ¸≈∑§Ê¥ŸÊ πÈáÊÊfláÊÊ⁄ ⁄Ê◊Á‹¢ª •÷ÿÊ⁄áÿ

46 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

π⁄Ë¬ „¥ªÊ◊Ê‚ÊΔË •◊⁄ÊflÃË

Áfl÷ÊªÊÃË‹ 3 ‹Êπ 18 „¡Ê⁄

258 ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 982 ∑§Ù≈Ë

43 ‹Êπ 78 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø

π⁄Ë¬ ∑§¡Ê¸ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ •‚ÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË Áfl÷ÊªËÿ

•ÊÿÈÄÃ üÊË. flÊÉÊ◊Ê⁄ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë.

Áfl÷ÊªÊÃË‹ Á¡À„Ê ◊äÿflÃË¸

’°∑§, ⁄ÊC˛Ëÿ∑Î§Ã ’°∑§ Ã‚ø ª˝Ê◊ËáÊ

’°∑§Ê¥ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ

π⁄Ë¬ ∑§¡Ê¸ø flÊ≈¬ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃ •Ê„.

Áfl÷ÊªÊ‚ÊΔË 2 „¡Ê⁄ 333 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿ ∑§¡¸

flÊ≈¬Êø ‹ˇÊÊ¥∑§ ’°∑§Ê¥ŸÊ ÁŒ‹ •Ê„. ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ëÿÊ

•Êfl≥ÿ∑§ÃŸÈ‚Ê⁄ Ãà∑§Ê›U π⁄Ë¬ ∑§¡¸ ©¬‹éœ

∑§M§Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË ’°∑§Ê¥ŸË ÃÊ‹È∑§Ê fl ◊ÙΔKÊ

ªÊflÊ¢Ã ∑§¡¸ ◊›UÊfl •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§⁄ÊflÃ, •‚„Ë

Áfl÷ÊªËÿ •ÊÿÈÄÃ üÊË. flÊÉÊ◊Ê⁄ ÿÊ¥ŸË ‚fl¸ ’°∑§Ê¥ŸÊ

‚ÍÁøÃ ∑§‹ •Ê„.

‚fl¸ø Á¡ÀsÊ¢Ã ‚◊ÊœÊŸ∑§Ê⁄∑§ ¬Ê™§‚ ¬«Ã

•‚ÀÿÊ◊È›U ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸË ¬⁄áÊË‹Ê ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë

•Ê„. Áfl÷ÊªÊÃ 75 ≈Ä∑§ ¬⁄áÿÊ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊÀÿÊ

•‚ÍŸ, ‡ÊÃËëÿÊ ◊‡ÊÊªÃË‚„ ßÃ⁄ •Êfl≥ÿ∑§

∑§Ê◊Ê¥‚ÊΔË ’°∑§Ê¥ŸË ‡ÊÃ∑§⁄Ë ‚÷Ê‚ŒÊ¥ŸÊ ‚È‹÷

¬hÃËŸ ∑§¡¸ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÊ •Êfl≥ÿ∑§

•Ê„. ⁄ÊC˛Ëÿ∑Î§Ã ’°∑§Ê¥ŸË π⁄Ë¬ ∑§¡¸

ÁflÃ⁄áÊÊ‚ÊΔË Áfl‡Ê· ◊Ù„UË◊ ⁄Ê’flÍŸ ÁŒ‹‹

‹ˇÊÊ¥∑§ ¬ÍáÊ¸ ∑§⁄Êfl, •‡ÊË ‚ÍøŸÊ„Ë üÊË. flÊÉÊ◊Ê⁄

ÿÊ¥ŸË ’°∑§Ê¥ëÿÊ √ÿflSÕÊ¬∑§Ê¥ŸÊ ∑§‹Ë •Ê„.

Áfl÷ÊªÊÃ ‚flÊ¸Áœ∑§ π⁄Ë¬ ∑§¡¸ flÊ≈¬

•∑§Ù‹Ê Á¡ÀsÊ◊äÿ ¤ÊÊ‹ •‚ÍŸ, Á¡ÀsÊ‹Ê

316 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¥ø ‹ˇÊÊ¥∑§ ÁŒ‹ „ÙÃ.

Á¡ÀsÊÃË‹ 61 „¡Ê⁄ 411 ‚÷Ê‚ŒÊ¥ŸÊ 167

∑§Ù≈Ë 57 ‹Êπ L§¬ÿÊ¥ø ∑§¡¸ flÊ≈¬ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹

•Ê„. •◊⁄ÊflÃË Á¡ÀsÊÃ 6Æ3 ∑§Ù≈Ë 65

‹Êπ L§¬ÿ ‹ˇÊÊ¥∑§ÊëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ 4Æ „¡Ê⁄

192 ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 195 ∑§Ù≈Ë 21 ‹Êπ 48

„¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø ∑§¡¸ flÊ≈¬ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹ •Ê„. ∑§¡¸

flÊ≈¬Ê◊äÿ Á¡À„Ê ◊äÿflÃË¸ ’°∑§Ê¥ŸË øÊ¥ª‹ ∑§Ê◊

∑§‹ •Ê„. ÿflÃ◊Ê›U Á¡ÀsÊÃ 94 „¡Ê⁄

‚÷Ê‚Œ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 317 ∑§Ù≈Ë L§¬ÿÊ¥ø,

’È‹…UÊáÊÊ Á¡ÀsÊÃ 75 „¡Ê⁄

27Æ ‚÷Ê‚Œ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 164

∑§Ù≈Ë 79 ‹Êπ L§¬ÿ Ã⁄ flÊÁ‡Ê◊

Á¡ÀsÊÃË‹ 47 „¡Ê⁄ 367

‚÷Ê‚Œ ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸÊ 137 ∑§Ù≈Ë

84 ‹Êπ L§¬ÿÊ¢ø π⁄Ë¬ ∑§¡¸

flÊ≈¬ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹ •Ê„.

Áfl÷ÊªÊÃ Á¡À„Ê ◊äÿflÃË¸

’Ú¢∑§Ê¢Ã»§ 2 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄

‡ÊÃ∑§⁄Ë ‚÷Ê‚ŒÊ¥ŸÊ 717 ∑§Ù≈Ë

68 ‹Êπ L§¬ÿÊ¢ø Ã⁄ ⁄ÊC˛Ëÿ∑Î§Ã ’Ú¢∑§Ê¥ŸË 46

„¡Ê⁄ 644 ‡ÊÃ∑§⁄Ë ‚÷Ê‚ŒÊ¥ŸÊ 2ÆÆ ∑§Ù≈Ë

62 ‹Êπ L§¬ÿÊ¢ø π⁄Ë¬ ∑§¡¸ flÊ≈¬ ∑§‹.

ª˝Ê◊ËáÊ ’Ú¢∑§Ê¥ŸË 21 „¡Ê⁄ 527 ‡ÊÃ∑§⁄Ë

‚÷Ê‚ŒÊ¥ŸÊ 64 ∑§Ù≈Ë 13 ‹Êπ L§¬ÿÊ¢ø π⁄Ë¬

∑§¡¸ flÊ≈¬ ¬ÍáÊ¸ ∑§ÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË„Ë ÁŒŸ‡Ê

flÊÉÊ◊Ê⁄ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë.

Á¡À„Ê ◊äÿflÃË¸ ’Ú¢∑§Ã»§ ◊ÊªË‹ fl·Ê¸ëÿÊ

ÃÈ‹ŸÃ 4 ∑§Ù≈Ë 129 ‹Êπ L§¬ÿÊ¢ø ¡ÊŒÊø

∑§¡¸ flÊ≈¬ ∑§M§Ÿ Áfl÷ÊªÊÃ ’Ú¢∑§Ê¥ŸÊ ÁŒ‹ÀÿÊ

‹ˇÊÊ¢∑§ÊëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ 76.3Æ ≈Ä∑§ ∑§¡¸

flÊ≈¬Êø ∑§Ê◊ ¬ÍáÊ¸ ∑§‹ •Ê„.

Á¡À„Ê ◊äÿflÃË¸ ’Ú¢∑§Ÿ ÿflÃ◊Ê›U Á¡ÀsÊÃ

3Æ4 ∑§Ù≈Ë 77 ‹Êπ L§¬ÿ (1Æ2 ≈Ä∑§),

’È‹…ÊáÊÊ 116 ∑§Ù≈Ë 5Æ ‹Êπ (81 ≈Ä∑§),

•◊⁄ÊflÃË 124 ∑§Ù≈Ë 67 ‹Êπ (54.68

≈Ä∑§) •∑§Ù‹Ê 131 ∑§Ù≈Ë 13 ‹Êπ (84.57

≈Ä∑§) Ã‚ø flÊÁ‡Ê◊ Á¡ÀsÊÃ 1Æ1 ∑§Ù≈Ë 99

‹Êπ L§¬ÿ (51 ≈Ä∑§) π⁄Ë¬ ∑§¡¸ flÊ≈¬ ¬ÍáÊ¸

∑§‹ •Ê„. •◊⁄ÊflÃË Áfl÷ÊªÊÃ ‚◊ÊœÊŸ∑§Ê⁄∑§

¬Ê™§‚ ¬«Ã •‚ÀÿÊ◊È›U ‡ÊÃ∑§:ÿÊ¥ŸË ¬⁄áÊË‹Ê

‚fl¸òÊ ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë •‚ÍŸ, Áfl÷ÊªÊÃ ‚⁄Ê‚⁄Ë

32 ‹Êπ Æ36 „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ 23

‹Êπ 92Æ „Ä≈⁄ ˇÊòÊÊÃ ê„UáÊ¡ 75 ≈Ä∑§

¬⁄áÿÊ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊÀÿÊ •Ê„Ã. ∑§Ê¬‚ÊøË ¬⁄áÊË 82

≈Ä∑§ Ã⁄ ‚ÙÿÊÁ’ŸøË 98 ≈Ä∑§ ¬⁄áÊË ¬ÍáÊ¸

¤ÊÊÀÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË Áfl÷ÊªËÿ •ÊÿÈÄÃ ÁŒŸ‡Ê

flÊÉÊ◊Ê⁄ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë.

- ¬Ë.¡. ª«∑§⁄, •◊⁄ÊflÃË

■ ■

•∑§Ù‹Ê ‡Ê„⁄ÊÃË‹ ÁŸÃËŸ ŸÊ⁄ÊÿáÊ⁄Êfl

π«∑§⁄ ÿÊ ÃL§áÊÊŸ •Ê∑§·¸∑§ •‡ÊÊ ◊ÊÃËëÿÊ,

Á‚◊¥≈ ∑˝§ÊÚ¢∑˝§Ë≈, ¬ÊÚ‹Ë◊Ê⁄’‹, å‹ÚS≈⁄ •ÊÚ»§

¬ÚÁ⁄U‚ ÿÊ¬Ê‚ÍŸ ‚È’∑§ •ÊÁáÊ •Ê∑§·¸∑§ •‡ÊÊ

flSÃÍ ’ŸflÍŸ àÿÊ‹Ê ∞∑§ √ÿfl‚ÊÿÊø M§¬

ÁŒ‹. „Ë ∑§‹Ê ÁŸÃËŸŸ •Ê¬ÀÿÊ flÁ«U‹Ê¢¬Ê‚ÍŸ

‹„ÊŸ flÿÊ◊äÿø •flªÃ ∑§‹Ë. ÁŸÃËŸø

Á‡ÊˇÊáÊ ¡◊Ã◊ 7flË¬ÿZÃ ¤ÊÊ‹. •Êß¸-

flÁ«U‹Ê¢ëÿÊ ÁŸœŸÊ◊È›U ÁŸÃËŸ‹Ê ¬È…ø Á‡ÊˇÊáÊ

ÉÊÃÊ •Ê‹ ŸÊ„Ë. ◊ÊòÊ ÃÙ „ÃÊ‡Ê Ÿ „ÙÃÊ

∑§Ê∑§Ê¥‚Ù’Ã ◊ÍÃË¸ ’ŸÁfláÿÊëÿÊ ∑§Ê◊ÊÃ ◊ÇŸ

•‚ÊÿøÊ. „Ë ∑§‹Ê àÿÊŸË øÊ¥ª‹Ë •Êà◊‚ÊÃ

∑§‹Ë •ÊÁáÊ SflÃ—øÊ √ÿfl‚Êÿ ‚ÈM§§ ∑§⁄áÿÊø

Δ⁄Áfl‹. ÁŸÃËŸŸ ’⁄Ê¡ªÊ⁄ ê„UáÊÍŸ Á¡À„Ê

Sflÿ¥⁄Ù¡ªÊ⁄ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑¥§º˝Ê◊äÿ ŸÊ¥Œ ∑§‹Ë

•ÊÁáÊ ÁÃÕÀÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ‹Ê ¡Ê™§ ‹Êª‹Ê.

∑§Êÿ √ÿfl‚Êÿ ∑§⁄ÊflÊ, „ ∑§Ê„Ë ∑§ÙáÊË

•Ê¬ÀÿÊ‹Ê ÉÊ⁄Ë ÿ™§Ÿ ‚Ê¥ªáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë •ÊÁáÊ

‚Ê¥ÁªÃ‹ Ã⁄Ë Ã •Ê¬ÀÿÊ‹Ê ¬≈áÊÊ⁄ ŸÊ„Ë. ¬áÊ

√ÿfl‚Êÿ ∑§ÊáÊÃÊ ∑§⁄ÊflÊ ÿÊøË ÁŸfl«

•Ê¬ÀÿÊ‹Ê ∑§⁄ÊflË ‹ÊªáÊÊ⁄ •Ê„. •‡ÊÊ

◊Ÿ—ÁSÕÃËÃ ÁŸÃËŸŸ ◊ÍÃË¸ ©lÙªÊ‹Ê

√ÿfl‚ÊÿÊø M§¬ ŒáÿÊø Δ⁄Áfl‹. Á¡À„Ê

©lÙª ∑¥§º˝Ê◊Ê»¸§Ã ⁄Ê’ÁflÀÿÊ ¡ÊáÊÊ:ÿÊ

¬¥Ã¬˝œÊŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ÁŸÌ◊ÃË ÿÙ¡ŸÊ •¥Ãª¸Ã

•Õ¸‚Ê„ÊƒÿÊøÊ ‹Ê÷ ÉÊ™§Ÿ ◊ÍÃË¸ ÃÿÊ⁄

∑§⁄áÿÊøÊ √ÿfl‚Êÿ flÎÁh¢ªÃ ∑§⁄áÿÊø

Δ⁄Áfl‹. ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ©lÙª ÁflÁŸ◊ÿ ∑¥§º˝Êø

M§¬Ê¥Ã⁄ ⁄Ù¡ªÊ⁄, Sflÿ¥⁄Ù¡ªÊ⁄ ∑¥§º˝ÊÃ ∑§‹

•Ê„. ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄ •ÊÁáÊ

Sflÿ¥⁄Ù¡ªÊ⁄ÊëÿÊ ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ •Ê„Ã. àÿÊÃ

‡ÊÊ‚ŸÊŸ •Ÿ∑§ ‚fl‹ÃË ¡Ê„UË⁄

∑§ÀÿÊ’Ê’ÃøË ◊ÊÁ„ÃË Á¡À„Ê ©lÙª ∑¥§º˝ÊëÿÊ

•Áœ∑§Ê:ÿÊ¥ŸË •∑§Ù‹Ê ÿÕË‹ ’⁄Ù¡ªÊ⁄Ê¥ëÿÊ

Sflÿ¥⁄Ù¡ªÊ⁄ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ◊›UÊ√ÿÊÃ ÁŒ‹Ë „ÙÃË.

ÿÊ ◊ÊÁ„ÃËøÊ •Ê¬áÊ„Ë ◊ÍÃË¸ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊëÿÊ

√ÿfl‚ÊÿÊ‹Ê øÊ‹ŸÊ ŒáÿÊ‚ÊΔË ©¬ÿÙª ∑§M§Ÿ

∞∑§ ◊ÍÁÃ¸∑§Ê⁄ √ÿfl‚ÊÿË ê„UáÊÍŸ ¬È… ÿáÿÊøÊ

àÿÊŸË ÁŸœÊ¸⁄ ∑§‹Ê. àÿÊŸË ¬¥Ã¬˝œÊŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄

ÁŸÌ◊ÃË ÿÙ¡Ÿ¢Ãª¸Ã 1 ‹Êπ 5Æ „¡Ê⁄Ê¢ø

∑§¡¸ ¬˝∑§⁄áÊ ÃÿÊ⁄ ∑§M§Ÿ Á¡À„Ê ©lÙª

π⁄UË¬ ∑§¡Ê¸‚ÊΔUË ’Ú¢∑§Ê¢ŸË ∑§¡¸ ◊›UÊfl

ÉÿÊflÃ — Áfl÷ÊªËÿ •ÊÿÈÄÃ

∑§Ê⁄ÊªË⁄ Ã

ÁŒŸ‡Ê flÊÉÊ◊Ê⁄U

Áfl÷ÊªËÿ •ÊÿÈÄÃ, •◊⁄UÊflÃË

47❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

∑¥§º˝ÊëÿÊ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¢∑§« ◊¥¡È⁄Ë‚ÊΔË ¬ÊΔÁfl‹.

S≈≈ ’Ú¢∑§ëÿÊ «Ê’∑§Ë⁄Ù« ÿÕË‹ ‡ÊÊπŸ ÿÊ

∑§¡¸ ¬˝∑§⁄áÊÊ‹Ê ◊¥¡È⁄Ë ÁŒ‹Ë. 25 „¡Ê⁄

L§¬ÿ •ŸÈŒÊŸÊøÊ ‹Ê÷ ÁŒ‹Ê. Á◊›UÊ‹ÀÿÊ

⁄∑§◊ÃÍŸ ÁŸÃËŸŸ •Êfl≥ÿ∑§ flSÃÍ¢øË π⁄ŒË

∑§‹Ë. •∑§Ù‹Ê ÿÕË‹ ¡ÈŸ ‡Ê„⁄Ê◊äÿ •ªŒË

◊ÙÄÿÊëÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË ¡ÿ®„Œ øı∑§Ê◊äÿ

÷Ê«KÊŸ πÙ‹Ë ÉÊÃ‹Ë. ªáÊ‡Ê ©à‚flÊÃ,

ŸflŒÈªÊ¸ ©à‚flÊ◊äÿ Ã‚ø ◊ÊªáÊËŸÈ‚Ê⁄ ◊ÍÃË¸

ÃÿÊ⁄ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊøÊ √ÿfl‚Êÿ π:ÿÊ •ÕÊ¸Ÿ

‚ÈM§§ ¤ÊÊ‹Ê. ÁŸÃËŸ •ÊÃÊ ÁflflÊÁ„UÃ •Ê„. ¬àŸË

‚ÙŸÊ‹Ë Á„UøË ◊ŒÃ ÿÊ √ÿfl‚ÊÿÊ‹Ê Á◊›UÍ

‹Êª‹Ë, àÿÊ¥ŸË 9 ∑§Ê⁄ÊªË⁄ ∑§Ê◊Ê‹Ê ‹Êfl‹.

ª¡ÊŸŸ ◊„Ê⁄Ê¡Ê¥øË ◊ÍÃË¸ L§. 11 „¡Ê⁄,

„ŸÈ◊ÊŸ-L§. 21ÆÆ/-, ‡ÊÊ⁄ŒÊ, ‚⁄SflÃËøË

◊ÍÃË¸ L§. 75Æ/-¬Ê‚ÍŸ L§. 11ÆÆ/-¬ÿZÃ,

ªáÊ¬ÃËøË ◊ÍÃË¸ •Ê∑§Ê⁄ÊŸÈ‚Ê⁄ •Ê∑§·¸∑§ ÃÿÊ⁄

∑§M§Ÿ Áfl∑˝§Ë‹Ê ‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë. ÿÊ

√ÿfl‚ÊÿÊ¬Ê‚ÍŸ ÁŸÃËŸ ÿÊ¢ŸÊ fl·Ê¸‹Ê 8Æ Ã

9Æ „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø ÁŸ√fl›U ©à¬ÛÊ Á◊›UÊ‹

•Ê„. ‚ÈÁ‡ÊÁˇÊÃ ’⁄Ù¡ªÊ⁄ ÿÈfl∑§Ê¥ŸË •Ê¬ÀÿÊ

•Êfl«ËøÊ √ÿfl‚Êÿ ‚ÈM§§ ∑§⁄ÊflÊ •ÊÁáÊ ©lÙª

ˇÊòÊÊÃ ¬È… ÿÊfl, •‚Ê ‚¥Œ‡Ê ÁŸÃËŸ π«∑§⁄

ÿÊ¥ŸË ◊È‹ÊπÃË◊œÍŸ ÁŒ‹Ê •Ê„.

‡ÊÊ‚ŸÊŸ ’⁄Ù¡ªÊ⁄Ê¥ŸÊ ¬¥Ã¬˝œÊŸ ⁄Ù¡ªÊ⁄

ÁŸÌ◊ÃË ÿÙ¡ŸÊ •¥Ãª¸Ã ∑§¡¸ ÿÙ¡ŸøÊ ‹Ê÷

ÁŒÀÿÊ◊È›U ÁŸÃËŸ‚Ê⁄π ∑§Ã¸ÎàflflÊŸ ÿÈfl∑§

SflÃ—ëÿÊ ¬ÊÿÊfl⁄ •Ê¬ÀÿÊ •Êfl«ËøÊ ⁄Ù¡ªÊ⁄

ÕÊ≈áÿÊ‚ÊΔË ¬È… •Ê‹ •Ê„Ã.

- ß¥Œ⁄‡ÊÊ„ ◊«ÊflË, •∑§Ù‹Ê

■ ■

◊ÍÁÃ¸¸∑§Ê⁄◊Á„‹Ê¥ëÿÊ „Ä∑§Ê¥ø ‚¥⁄ˇÊáÊ ∑§⁄ÃÊŸÊ ÖÿÊ

◊Á„‹Ê¥ŸÊ ∑§ÊÿlÊøË ◊ÊÁ„ÃË •ÊÁáÊ ◊ÊªŒ‡ÊŸ

¬ÊÁ„U¡ •Ê„, •‡ÊÊ ◊Á„‹Ê¥‚ÊΔË ’È‹…UÊáÊÊ ‡Ê„⁄

¬Ù‹Ë‚ S≈‡ÊŸëÿÊ •ÊflÊ⁄ÊÃ SòÊË ◊ÈÄÃË

‚¥ÉÊ≈ŸëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‚„ÊÿÃÊ ∑§ˇÊ SÕÊ¬Ÿ

∑§‹Ê •Ê„. ÿÊ◊äÿ ◊Á„‹Ê fl ◊È‹Ê¥ŸÊ ∑§ÊÿŒ

Áfl·ÿ∑§ ‚Ê„Êƒÿ ∑§‹ ¡ÊÃ. SòÊË ◊ÈÄÃË ‚¥ÉÊ≈Ÿ‚

‚flÊ ŒáÊÊ⁄Ë ‚¥SÕÊ ê„áÊÍŸ ∑§ÊÿlÊŸÈ‚Ê⁄ ◊ÊãÿÃÊ

Á◊›Ê‹Ë •‚ÍŸ, •ÊÃÊ¬ÿZÃ ÿÊ ‚„ÊÿÃÊ ∑¥§ºÊëÿÊ

◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ 18 ∑È§≈È¢U’Êø ‚¥‚Ê⁄ ¡Ù«áÿÊ‚ ◊ŒÃ

¤ÊÊ‹Ë •Ê„. ¬Ù‹Ë‚ S≈‡ÊŸ‹Ê ÿáÊÊ:ÿÊ ◊Á„‹Ê

®∑§flÊ ’Ê‹∑§Ê¥ŸÊ ÿÊ ‚„ÊÿÃÊ ∑§ˇÊÊøË øÊ¥ª‹Ë

◊ŒÃ „ÙÃ •‚ÍŸ, àÿÊ¥ø ¬≥Ÿ ‚◊¡ÊflÍŸ ÉÊáÿÊ‚

◊ŒÃ „ÙÃ •Ê„. ÿÊ ∑§ˇÊÊ‹Ê øÊ¥ª‹Ê ¬ÁÃ‚ÊŒ

Á◊›Ã •Ê„. ‹ÇŸÊŸ¥Ã⁄øÊ ‹ªø ‚ÈM§ „ÙáÊÊ⁄Ê

„È¥«KÊ‚ÊΔËøÊ ¿›, ˇÊÈÑ∑§ ∑§Ê⁄áÊÊ‚ÊΔË

ŸflÁflflÊÁ„UÃøÊ ¿›, ¬ÃË∑§«ÍŸ ŒÊM§ Á¬™§Ÿ

„ÙáÊÊ⁄Ê •àÿÊøÊ⁄ •‚‹ ®∑§flÊ ‹ÇŸÊ¬È⁄ÃË

ŸÙ∑§⁄Ë ŒÊπflÍŸ Ÿ¥Ã⁄

ÃË ‚Ù«ÍÎŸ Œ™§Ÿ

◊È‹ËøË àÿÊÃ »§‚ªÃ

„ÙáÊ, Ã⁄ ∑§œË ¬ÈL§·

’Ê„⁄ëÿÊ ’Êß¸ëÿÊ

¬˝∑§⁄áÊÊÃ •«∑§‹‹Ê

•‚ÃÙ. àÿÊÃø ∞πÊŒ

◊Í‹„Ë ¬Œ⁄ÊÃ •‚Ã.

•‡ÊÊ flÊ…àÿÊ ¬∑§⁄áÊÊ¢Ã

◊È‹ËøË „ÙáÊÊ⁄Ë

◊ÊŸÁ‚∑§ »§⁄»§≈ ’ÉÊflÃ ŸÊ„Ë. „ÊÃÊÃ ŸÙ∑§⁄Ë

ŸÊ„Ë, •¬È⁄ Á‡ÊˇÊáÊ, ∑§œË ◊Ê„⁄øÊ •ÊœÊ⁄ Ÿ‚‹

Ã⁄ ∑§œË ÃÙ øÙM§Ÿ ŒÈ‚⁄ ‹ÇŸ ∑§⁄ÃÙ.

•ÊœÊ⁄Ê‚ÊΔË ∑¢§≈Ê›ÍŸ ÃË ◊Ê„⁄Ë ª‹Ë Ã⁄

¬ÃË⁄Ê¡ ÁÃøË ®∑§flÊ ◊È‹Ê¥øË øı∑§‡ÊË‚ÈhÊ ∑§⁄ËÃ

ŸÊ„ËÃ. •ÊÌÕ∑§ ‚Ê„Êƒÿ lÊÿ‹Ê„Ë „ ◊„Ê÷Êª

ÃÿÊ⁄ Ÿ‚ÃÊÃ. ∑§ÙáÊÃËø Ã«¡Ù«ËøË ÷ÍÁ◊∑§Ê Ã

ÉÊÃ ŸÊ„ËÃ, ◊‹Ê ‚¡Ê ¤ÊÊ‹Ë Ã⁄Ë øÊ‹‹ ¬áÊ

ÃÈ‹Ê ŸÊ¥ŒfláÿÊ‚ ÃÿÊ⁄ ŸÊ„Ë. •‡ÊÊ ∑§Ê„Ë

¬∑§⁄áÊÊ¢Ã ◊È‹Ë¥ŸË àÿÊ¥øË ◊È‹ Ÿfl:ÿÊ‹Ê Œ™§Ÿ

≈Ê∑§‹Ë fl ÉÊ≈S»§Ù≈ ÉÊÃ‹. •Ÿ∑§fl›Ê SòÊËœŸ,

‹ÇŸÊøÊ πø ∑§ˇÊÊŸ Á◊›flÍŸ ÁŒ‹Ê •Ê„.

‚◊È¬Œ‡ÊŸ ∑§¥ºÊÃË‹ •ŸÈ÷flÊøË ◊ÊÁ„ÃË ŒÃÊŸÊ

SòÊË ◊ÈÄÃË ‚¥ÉÊ≈ŸëÿÊ •äÿˇÊÊ ¬Ê. «ÊÚ. ß¥ŒÈ◊ÃË

‹„ÊŸ ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹ ∑§Ë, ŸflÁflflÊÁ„UÃ ◊È‹Ë¥ŸË

¡◊Ã◊ ‹ÇŸÊ‹Ê fl· √„ÊflÿÊëÿÊ •ÊÃ øÊ¥ªÀÿÊ

©ìÊ ¬ŒSÕ, «ÊÚÄ≈⁄, ß¥Á¡ŸË•⁄ ¬ÃËŸË ÁÃ‹Ê

•ÃÙŸÊÃ ¿›‹. àÿÊ◊È› ÃË ê„áÊÃ ÿÊ ‚¥‚Ê⁄Ê¬ ÊÊ

ÉÊ≈S»§Ù≈ ’⁄Ê. ◊Í‹ ¤ÊÊ‹ Ã⁄ •Êê„Ë •«∑Í§Ÿ

¡Ê™§ fl ∑§Êÿ◊øÊ ¿›flÊŒ ¡ã◊÷⁄ •Ê◊ëÿÊ

flÊ≈KÊ‹Ê ÿß‹ ê„áÊÍŸ àÿÊ¥ŸË ÉÊ≈S»§Ù≈ ÉÊáÊ

¬‚¥Ã ∑§‹. ‚◊È¬Œ‡ÊŸÊÃ ∑§Ê„Ë ‹Ù∑§ •àÿ¥Ã

‚¥ÿ◊ÊŸ ‚„∑§Êÿ ∑§⁄ÃÊÃ Ã⁄ ∑§Ê„Ë ◊ÊòÊ

•Ê⁄«Ê•Ù⁄« ∑§⁄ÃÊÃ. ÃÈê„Ë ◊Á„‹Ê¥ëÿÊø ’Ê¡ÍŸ

’Ù‹ÃÊ, •‚Ê àÿÊ¥ëÿÊ ’Ù‹áÿÊøÊ ∑§‹ •‚ÃÙ.

ÃL§áÊ flªÊëÿÊ flÊ…àÿÊ √ÿ‚ŸÊÁœŸÃ◊È› àÿÊ¥øË

•Êß, ’„ËáÊ, ◊È‹Ê¢ŸÊ„Ë àÿÊ¥ëÿÊ ®„‚‹Ê ’›Ë ¬«Êfl

‹ÊªÃ. „Ê ¬∑§Ê⁄ ®øÃŸËÿ •‚ÀÿÊø àÿÊ

ê„áÊÊÀÿÊ. ◊È‹Ê◊È‹Ë¥øË ¬›ÍUŸ ¡Ê™§Ÿ »§‚fláÊÍ∑§

∑§⁄UáÿÊøË ¬˝∑§⁄áÊ ¬Ù‹Ë‚ S≈‡ÊŸ◊œÍŸ

‚◊ÈŒ¬‡ÊŸÊ‚ÊΔË ÿÃÊÃ. •‡ÊÊ ¬˝∑§⁄áÊÊ¢◊äÿ

ŒÙÉÊÊ¥ø„Ë àÿÊÃÀÿÊ àÿÊÃ ◊È‹Ë¥ø •ÊÿÈcÿ ’⁄’ÊŒ

„ÙÃ, ê„áÊÍŸ ◊È‹Ê¥ëÿÊ ∑§Á⁄ÿ⁄‚ÊΔË ¬Ê‹∑§Ê¥ŸË ÿÊ

¬≥ŸÊ¥∑§« ŒÈ‹ˇÊ ∑§M§§

Ÿÿ, àÿÊ¥ŸÊ ◊ÿÊÁŒÃø

SflÊÃ¥òÿ lÊfl.

∑§ı≈È¢Á’∑§ ®„‚ÊøÊ⁄

2ÆÆ5 ëÿÊ

∑§ÊÿlÊŸÈ‚Ê⁄ ‚È◊Ê⁄

4Æ ¬∑§⁄áÊ ãÿÊÿ¬ÁflC

•Ê„Ã. ¬ËÁ«UÃ ÁSòÊÿÊ¥ŸÊ

∑§ÊÿŒÊ ‚◊¡ÊflÍŸ

‚Ê¥ªÊflÊ ‹ÊªÃÙ, Ã√„Êø

àÿÊ ÃÿÊ⁄ „ÙÃÊÃ. ÿÊ ∑§ÊÿlÊŸÈ‚Ê⁄ ‚¢⁄ˇÊáÊ

•Áœ∑§Ê⁄Ë ê„áÊÍŸ ∑§ˇÊÊëÿÊ ŒË¬Ê‹Ë ⁄Ê™§Ã ÿÊ¥øË

‡ÊÊ‚ŸÊŸ Ÿ◊áÊÍ∑§ ∑§‹Ë •‚ÍŸ àÿÊ ∑§Ù≈ÊÃ ∑§‚‚

ŒÊπ‹ ∑§⁄áÿÊø ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÊÃ. 18 ¬∑§⁄áÊÊ¥Ã

¬ÃË-¬àŸËøÊ ‚◊≈ ¤ÊÊ‹‹Ê •‚ÍŸ, 75 ≈Ä∑§

¬∑§⁄áÊÊ¢Ã ãÿÊÿ ŒáÿÊ‚ ∑§ˇÊ ÿ‡ÊSflË ¤ÊÊ‹Ê •Ê„.

‚◊Ê¡ÊÃ ÁSòÊÿÊ¢fl⁄Ë‹ „ÙáÊÊ:ÿÊ flÊ…àÿÊ

®„‚ÊøÊ⁄ÊøË fl›Ëø Œπ‹ ÉÊÃ‹Ë ŸÊ„Ë, Ã⁄ „Ë

•Êª ÷«∑§Ã ¡Êß¸‹. ¬ËÁ«UÃ ÁSòÊÿÊ¥ŸË

ãÿÊÿÊ‚ÊΔË 2ÆÆ5ëÿÊ ∑§ı≈È¢Á’∑§ ®„‚ÊøÊ⁄

¬ÁÃ’¥œ∑§ ∑§ÊÿlÊøÊ •ÊœÊ⁄ ÉÊ™§Ÿ •Ê¬‹ „Ä∑§

Á◊›flÊflÃ. ‚◊È¬Œ‡ÊŸ ∑¥§º àÿÊ¥ŸÊ ‚flÃÙ¬⁄Ë

◊ŒÃ ∑§⁄áÿÊ‚ ‚ŒÒfl ÃÿÊ⁄ •Ê„.

- ‚ÈœÊ∑§⁄ ‡Ê„ÊáÊ, ’È‹…UÊáÊÊ

■ ■

’È‹…UÊáÿÊÃ ◊Á„U‹Ê¢‚ÊΔUË ‚„ÊÿÃÊ ∑§ˇÊ

48 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

Ã‹ÊflÊ¢ëÊÊ Á¡À„Ê ê„áÊÍŸ •Ù›π •‚‹‹Ê

÷¢«Ê⁄Ê Á¡À„Ê •ÊÃÊ ªÙ«KÊ ¬ÊáÿÊÃË∂ ◊àSÿ’Ë¡

ÁŸÌ◊ÃË fl ◊Ê‚‘◊Ê⁄ËÃ„Ë •ª‘‚⁄ •Ê„‘. ‚Ê∑§Ù∂Ë

ÃÊ∂ÈÄÿÊ¬Ê‚ÍŸ 11 Á∑.◊Ë. •¢Ã⁄Êfl⁄ •‚‹‹¢

Á‡ÊfláÊË’Ê¢œ ◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÌ◊ÃË ∑¥§º˝ ªÙ«KÊ

¬ÊáÿÊÃË∂ ◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÌ◊ÃËÃ ⁄UÊíÿÊÃ •ª‘‚⁄

•Ê„‘.

⁄Êíÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ◊àSÿ ‚¢flœŸ Áfl∑§Ê‚ ÿ¢òÊáÊ‘Ÿ‘

1963 ◊äÿ‘ ‚Ê∑§Ù∂Ë ÃÊ∂ÈÄÿÊÃË∂ Á‡ÊfláÊË’Ê¢œ

¡‹Ê‡ÊÿÊëÿÊ ¬ÊÿâÿÊ‡ÊË ÁŸ‚ª⁄Uêÿ ¬Á⁄‚⁄ÊÃ ÿÊ

◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÁ◊ÃË ∑¥§ºÊëÊË SÕÊ¬ŸÊ ∑§∂Ë. ⁄Êíÿ

SÕÊ¬Ÿ‘ëÿÊ ‚ÈfláÊ ◊„Ùà‚flË fl·Ê∑§«‘ flÊ≈ëÊÊ∂

∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ÿÊ ∑¥§ºÊëÊË ∑§Ê◊Áª⁄Ë„Ë ‚ÙŸ‘⁄Ë •‡ÊËëÊ

•Ê„‘. ¬Ê⁄¢÷Ë ß¢«ÿÈ¡ Á’«Ë¥ª ¬áÊÊ∂ËëÊÊ ©¬ÿÙª

◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÌ◊ÃË‚ÊΔË ∑§∂Ê ¡ÊÃ •‚‘. ¬Á⁄áÊÊ◊Ë

„¡Ê⁄ fl ‹ÊπÊëÿÊ ÉÊ⁄ÊÃ ◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÁ◊ÃË

√„ÊÿëÊË. •‹Ë∑§«‘ ëÊÊÿŸË¡ flÃÈ›UÊ∑§Ê⁄ „ÚëÊ⁄ËëÊÊ

©¬ÿÙª ∑§∂Ê ¡ÊÃÙ. ¡È‹Ò fl •ÊÚªS≈ ◊Á„ãÿÊëÿÊ

¬Á„ÀÿÊ •ÊΔfl«KÊ¬ÿZÃ ¬Êfl‚Ê›Ë Áºfl‚ÊÃ

‚flÊ¸Áœ∑§ ◊àSÿ’Ë¡ ÃÿÊ⁄ „ÙáÿÊ‚ ÿ‘ÕË∂

flÊÃÊfl⁄áÊ ¬Ù·∑§ •‚ÀÿÊŸ‘ •ÊÃÊ ∑§Ù≈KflœË

◊àSÿ’Ë¡ÊëÊË ÁŸÁ◊ÃË ∑§∂Ë ¡ÊÃ‘. àÿÊ◊È›U ∑§fl›

÷¢«Ê⁄Ê Á¡ÀsÔÊÃëÊ Ÿ√„‘ Ã⁄ Áflº÷ÊÃË∂ ßÃ⁄

Á¡ÀsÔÊÃ„Ë ◊àSÿ ‡Ê‘ÃË ∑§⁄áÊÊ:ÿÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ fl

◊àSÿ ‚‘flÊ ‚„∑§Ê⁄Ë ‚¢SÕÊ¢ŸÊ ◊àSÿ’Ë¡Ê¢ëÊÊ

¬È⁄flΔÊ ∑§⁄áÿÊëÊË ˇÊ◊ÃÊ ÿÊ ∑¥§º˝ÊÃ •Ê„‘.

◊„Ê⁄ÊCÊÃ ªÙ«ÿÊ ¬ÊáÿÊÃË∂ ‚flÊÁœ∑§ ◊àSÿ’Ë¡

ÁŸÌ◊ÃË ∑§⁄áÊÊ⁄‘ „‘ ∑¥§º •Ê„‘.

◊àSÿ’Ë¡ ∑¥§ºÊëÊ‘ ˇÊ‘òÊ 8.05 „‘Ä≈⁄ •Ê„‘. Ã⁄

¡∂ˇÊ‘òÊ 2.40 „‘Ä≈⁄ ßÃ∑§ •Ê„‘. ÿÊ◊äÿ‘ 28

Ã›UKÊ¢ëÊË ÁŸÁ◊ÃË ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •Ê„‘. ÿÊÃ 6

‚¢ëÊÿŸ, 4 ‚¢flœŸ fl 24 ‚¢ªÙ¬Ÿ Ã›UË •Ê„‘Ã.

Á‡ÊfláÊË’Ê¢œ ◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÌ◊ÃË ∑¥§ºÊÃ ‚ÊÿÁ¬Ÿ‚

ÿÊ •ÁÃ¡∂º ªÃËŸ‘ flÊ…áÊÊ:ÿÊ ◊Ê‡ÊÊ¢ëÿÊ

’Ë¡Ê¢‚Ù’Ã ⁄UÊ„ÍU, ∑§Õ∂Ê, ◊Îª∂ ◊àSÿ’Ë¡ÊëÊË

ÁŸÁ◊ÃË ∑§∂Ë ¡ÊÃ‘. flÃÈ›Ê∑§Ê⁄ ëÊÊÿÁŸ¡ „ÚëÊ⁄Ë◊äÿ‘

¬◊Èπ ∑§ÊÚ¬ ◊Ê‚Ù›ËëÊ‘ 40 Á∑§‹Ê ◊ÊºË fl 40

Á∑§∂Ù Ÿ⁄ ◊Ê‚‘ ¬¡ŸŸÊ∑§Á⁄UÃÊ ‚Ù«áÿÊÃ ÿ‘ÃÊÃ.

àÿÊ¬Ê‚ÍŸ 6 Ã‘ 8 ÃÊ‚ÊŸ¢Ã⁄ ‚È◊Ê⁄‘ 40 ‹ˇÊ •¢«Ë

¬Ê# „ÙÃÊÃ. ÿÊ »§‹ËÃ •¢«KÊ¢¬Ê‚ÍŸ 70 Ã‘ 80

≈Ä∑‘ 72 ÃÊ‚Ê¬ÿZÃ 6 Á◊.◊Ë. •Ê∑§Ê⁄ÊëÊÊ

◊àSÿ¡Ë⁄Ê ÃÿÊ⁄ „ÙÃÙ. Ÿ⁄ fl ◊ÊlÊ¢ëÊ‘ ‚◊Êª◊Ÿ

„Ù™§Ÿ flÃÈ›Ê∑§Ê⁄ ÃÈ¢’fláÊË Ã›Ë◊äÿ‘ ◊ÊlÊ •¢«Ë

‚Ù«ÃÊÃ. ÿÊ ©’fláÊË ≈Ê∑§Ë◊œÍŸ ∞∑§ÊëÊ fl‘›Ë 40

‹Êπ •¢«KÊ¢ëÊ‘ ©à¬ÊºŸ „ÙÃ‘. àÿÊ◊œÍŸ ◊àSÿ¡Ë⁄‘,

◊àSÿ’Ë¡, ’Ù≈È∑§∂Ë fl •œ’Ù≈È∑§‹Ë ÁŸ◊ÊáÊ „ÙÃ‘.

ªÙ¢ÁºÿÊ, ª«ÁëÊ⁄Ù∂Ë, ŸÊª¬Í⁄, •◊⁄ÊflÃË fl

ÿflÃ◊Ê› Á¡ÀsÔÊÃË∂ ◊àSÿ ‚„∑§Ê⁄Ë ‚¢SÕÊ fl

◊àSÿ ‡Ê‘ÃË ∑§⁄UáÊÊ:ÿÊ ‡Ê‘Ã∑§:ÿÊ¢ŸÊ ÃË Áfl∑§áÿÊÃ

•ÊÀÿÊëÊË ◊ÊÁ„ÃË ∑¥§ºÊëÊ‘ ◊àSÿ √ÿfl‚Êÿ Áfl∑§Ê‚

•Áœ∑§Ê⁄Ë ‚Èπº‘fl ëÊ√„ÊáÊ ÿÊ¢ŸË Áº∂Ë. Á‡ÊfláÊË’Ê¢œ

◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÁ◊ÃË ∑¥§ºÊÃ ◊àSÿ ‚„∑§Ê⁄Ë ‚¢SÕÊ¢ŸÊ

¬Á‡ÊˇÊáÊ„Ë Áº∂‘ ¡ÊÃ‘. ŸÊª¬Í⁄ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ ÁflôÊÊŸ

Áfl÷ÊªÊëÊ‘ ÁfllÊÕË ¬ÊÿÙÁª∑§ •èÿÊ‚Ê‚ÊΔË ÿ‘Õ‘

ÿ‘ÃÊÃ. - Áflfl‘∑§ π«‚‘, ÷¢«Ê⁄Ê

Á‡ÊfláÊË’Ê¢œ— ◊àSÿ’Ë¡ ÁŸÁ◊¸ÃËÃ •ª˝‚⁄U

ª«Áø⁄UÙ‹Ë Á¡À„ÿÊÃË‹ ∑È§⁄Uπ«Ê

ÃÊ‹ÈÄUÿÊÃË‹ ∞∑§ ‡ÊÊ›Ê. ÿÊ ‡ÊÊ›ÃË‹ ◊È‹ •ÁÃ‡Êÿ

‚⁄UÊß¸Ã¬áÊ ∑§êåÿÈ≈U⁄U, ◊Ê™§‚, ∑§Ë ’Ù«¸, ªÈª‹◊äÿ

‡ÊÙœáÊ •‚ •Ÿ∑§ ‚¥ªáÊ∑§Ê¥‡ÊË ‚¥’¥ÁœÃ ‡ÊéŒ

flÊ¬⁄UÃÊÃ. ‡Ê„⁄UË ‡ÊÊ›Ê¥◊äÿ „ ÁøòÊ •Ê¬áÊ Ÿ„◊Ëø

¬„ÊÃÙ ¬áÊ ÿÊ Á¡À„UKÊÃË‹ „Ë ◊È‹ ¬ÊÁ„‹Ë ∑§Ë

ª«Áø⁄UÙ‹Ë Á¡À„KÊÃË‹ ÁfllÊâÿÊ¸¥øÊ ‡ÊÒˇÊÁáÊ∑§ Œ¡Ê¸

©¥øÊfláÿÊëÿÊ ÁŒ‡ÊŸ ⁄UÊíÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ‚ÈM§ •‚‹ÀÿÊ ¬˝ÿàŸÊ¥ø ◊„ûfl ¡ÊáÊflÃ. “ß¸-ÁflløË „Ë

‚Ê⁄UË Á∑§◊ÿÊ •Ê„U. ⁄UÊíÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ œÙ⁄UáÊÊŸÈ‚Ê⁄U ª«Áø⁄UÙ‹Ë Á¡À„Ê ¬˝‡ÊÊ‚ŸÊŸ Á¡ÀsÔÊÃË‹

∑È§⁄Uπ«Ê fl œÊŸÙ⁄UÊ ÿÊ ŒÙŸ ÃÊ‹ÈÄUÿÊÃË‹ 36 ‡ÊÊ›Ê◊äÿ ¬˝ÊÿÙÁª∑§ ÃûflÊfl⁄U „Ê ‚¥ªáÊ∑§ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ê

©¬∑˝§◊ ‚ÈM§§ ∑‘§‹‹Ê •Ê„. ÿÊ ¬˝∑§À¬Ê‹Ê “ß¸-ÁfllÊ” „ ŸÊfl ŒáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„. ª«Áø⁄UÙ‹Ë

Á¡ÀsÔÊÃ ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ SÃ⁄UÊflM§Ÿ „Ê ¬˝ÿÙª ⁄UÊíÿÊÃ ¬Á„ÀÿÊ¥ŒÊø ‚ÈM§ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

∑È§⁄Uπ«Ê ÃÊ‹ÈÄUÿÊÃË‹ 25 Ã⁄U œÊŸÙ⁄UÊ ÃÊ‹ÈÄUÿÊÃË‹ 11 ‡ÊÊ›Ê Á¡À„Ê ◊ÈÅÿÊ‹ÿÊëÿÊ

¬˝ÿÙª‡ÊÊ›‡ÊË ¡Ù«áÿÊÃ •ÊÀÿÊ •Ê„Ã. ÿÊ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ã 134 ¬˝Á‡ÊÁˇÊÃ Á‡ÊˇÊ∑§ ‡ÊÊ›ëÿÊ

•èÿÊ‚Ê‚Ù’Ãø ‚¥ªáÊ∑§ fl ÁflôÊÊŸ Áfl·ÿ∑§ •ÊÁáÊ ÁflÁflœ ’Ê’Ë¢fl⁄U ÁfllÊâÿÊZŸÊ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UÃÊÃ.

ÿÊ∑§Á⁄UÃÊ 36 ‡ÊÊ›‚ÊΔË ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›Ê ÃÿÊ⁄U ∑§⁄UáÿÊÃ •ÊÀÿÊ •‚ÍŸ ‚∑§Ê›Ë 10 Ã ‚Êÿ¥∑§Ê›Ë 5

ÿÊ fl›Ã ÁfllÊâÿÊZŸÊ ÁflÁflœ Áfl·ÿÊ¢fl⁄U ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑‘§‹ ¡ÊÃ. ßÿûÊÊ 8 flË Ã 12 flË ¬ÿZÃëÿÊ

ÁfllÊâÿÊZŸÊ ÁflôÊÊŸÊ‚¥’¥œË øÊ¥ª‹Ë ◊ÊÁ„ÃË ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ÁŒ‹Ë. ÿÊ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›‚ÊΔË ©¬ª˝„ÊøË

◊ŒÃ ÉÊÃ‹Ë •Ê„. ÿÊ “ß¸-ÁfllÊ” ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ⁄UÊòÊËëÿÊ fl›Ë ªÊflÊÃË‹ ÁŸ⁄UˇÊ⁄UÊ¥ŸÊ

Á‡Ê∑§ÁfláÿÊøÊ ©¬∑˝§◊ „ÊÃË ÉÊáÿÊÃ •Ê‹‹Ê •Ê„. ’øÃ ª≈UÊÃË‹ fl ª˝Ê◊¬¥øÊÿÃ ‚ŒSÿÊŸÊ¥„Ë

‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ¥øË ◊ÊÁ„ÃË ÿÊ ¬˝ÿÙª‡ÊÊ›ëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ÁŒ‹Ë ¡ÊÃ •Ê„. •¥ªáÊflÊ«Ë

‚Áfl∑§Ê¥ŸÊ ŒπË‹ ’Ê›Ê¥øË Œπ÷Ê‹ fl ∑È§¬Ù·áÊÊÁfl·ÿË Á¡À„Ê •Ê⁄UÙÇÿ •Áœ∑§Ê⁄UË Á∑§¥flÊ ÃíôÊÊ¢∑§«ÍŸ

◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UáÿÊÃ ÿÃ. Ã‚ø ‚⁄U∑§Ê⁄UëÿÊ ÁflÁflœ ÿÙ¡ŸÊ •ÊŒË¢’Ê’Ã ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ ∑§⁄UáÿÊøË ‚ÈÁflœÊ

•Ê„. ‹Ê¥’ •¥Ã⁄UÊfl⁄U •‚‹ÀÿÊ ÁfllÊâÿÊZŸÊ •Ê¬ÀÿÊ •«Ë•«øáÊË ÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ‚Ù«flÍŸ ÉÊáÿÊ‚

◊ŒÃ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„. ∞∑Í§áÊ ß¸-ÁfllÊ ©¬∑˝§◊ ÁfllÊâÿÊZøË ‚¥ªáÊ∑§Ê‡ÊË ◊ÒòÊË flÊ…ÁfláÊÊ⁄UÊ Δ⁄U‹Ê •Ê„.

ª«Áø⁄UÙ‹Ëø Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄UË •ÃÈ‹ ¬Ê≈UáÊ •ÊÁáÊ Á¡À„Ê ¬Á⁄U·Œø ◊ÈÅÿ ∑§Êÿ¸∑§Ê⁄UË •Áœ∑§Ê⁄UË

«ÊÚ. •Á◊Ã ‚ÒŸË ÿÊ¥ëÿÊ ¬˝ÿàŸÊÃÍŸ ß¸-ÁfllÊ ¬˝∑§À¬Ê¥øÊ ©¬∑˝§◊ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ê •Ê„.

•ÊœÈÁŸ∑§ÃÊ ¡¬áÊÊ⁄UÊ “ß¸-ÁfllÊ” ¬˝∑§À¬

49❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

⁄‡ÊË◊ ©lÙª ‡ÊÃËfl⁄ •ÊœÊÁ⁄Ã •‚Ê

∑È§≈Ë⁄ÙlÙª •Ê„. ©lÙªÊÃ ⁄Ù¡ªÊ⁄ÊøË ¬˝ø¥«

ˇÊ◊ÃÊ •Ê„. ÿÊ◊äÿ ¬˝Ê◊ÈÅÿÊŸ ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃË‹ ‹Ù∑§Ê¥ŸÊ ÃÈÃË ‹Êªfl«, ∑§Ë≈∑§

‚¥ªÙ¬Ÿ fl œÊªÊ ÁŸÌ◊ÃË◊äÿ »§Ê⁄ ◊ÙΔKÊ

¬˝◊ÊáÊÊfl⁄ ⁄Ù¡ªÊ⁄ ©¬‹éœ „ÙÃÙ. ßÃ⁄ •Ÿ∑§

ŸªŒË Á¬∑§Ê¥ëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ „UÊ •Áœ∑§ »§ÊÿŒ‡ÊË⁄

•Ê„. ŸÊª¬Í⁄¬Ê‚ÍŸ 42 Á∑§.◊Ë. •¥Ã⁄Êfl⁄Ë‹

∑È§„Ë ÿÕ 8 ◊Á„‹Ê¥ŸË ∞∑§ÁòÊÃ ÿ™§Ÿ ¡ÿ

÷flÊŸË ŸÊflÊŸ ◊Á„‹Ê ’øÃ ª≈ÊøË SÕÊ¬ŸÊ

∑§‹Ë. ⁄‡ÊË◊ ©lÙªÊøË ÁŸfl« ∑§⁄áÿÊ◊Êª

•Ê¬‹Ê ©g‡Ê ∑§Êÿ, •‚ ¡ÿ÷flÊŸË ◊Á„‹Ê

’øÃ ª≈ÊëÿÊ ‚Áøfl ‚¥ªËÃÊ ªı⁄Ë‡Ê¥∑§⁄ Œ‡Ê◊Èπ

ÿÊ¥ŸÊ ÁfløÊ⁄‹ •‚ÃÊ àÿÊ ê„UáÊÊÀÿÊ, ∑È§„Ë ÿÕ

◊Á„‹Ê¥ŸË ∞∑§Ê ◊›UÊ√ÿÊø •ÊÿÙ¡Ÿ ∑§‹ „ÙÃ.

àÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ ⁄‡ÊË◊ ‚¥øÊ‹∑§ «ÊÚ. ∞‹.’Ë.

∑§‹¥òÊË, ⁄‡ÊË◊ Áfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ∞.«Ë.

¡Êœfl ÿÊ¥ŸÊ •Ê◊¥ÁòÊÃ ∑§‹ „ÙÃ. àÿÊ¥ŸË ⁄‡ÊË◊

©lÙªÊ’Ê’Ã ÁflSÃÎÃ ◊ÊÁ„ÃË ÁŒ‹Ë. àÿÊ¥ŸË

‚Ù’Ã ÃÈÃËëÿÊ »§Ê¥lÊ •ÊÁáÊ ⁄‡ÊË◊ Á∑§«‚ÈhÊ

•ÊáÊ‹ „ÙÃ. Ã •Êê„UÊ‹Ê ŒÊπÁfl‹. ÃÈÃËøË

‹Êªfl« ∑§‡ÊË ∑§⁄ÊflË. Á∑§«KÊ¥ø ‚¥ªÙ¬Ÿ ∑§‚

∑§⁄Êfl, ÿÊøË ßàÕ¢÷ÍÃ ◊ÊÁ„ÃË ÁŒ‹Ë. ∑§ŸÊ¸≈∑§

⁄ÊÖÿÊÃ ⁄‡ÊË◊ø ©à¬ÊŒŸ ◊ÙΔKÊ ¬˝◊ÊáÊÊÃ

ÉÊáÿÊÃ ÿÃ. ÃÕ ◊Á„‹Ê¥ŸÊ ŸáÿÊÃ •Ê‹.

◊Á„‹Ê¥‚ÊΔË ⁄‡ÊË◊ ©lÙª Á∑§ÃË »§ÊÿlÊøÊ

•Ê„, „ •Ê◊ëÿÊ ‹ˇÊÊÃ •Ê‹. Ã√„Ê¬Ê‚ÍŸ

⁄‡ÊË◊ ©lÙª ‚ÈM§§ ∑§⁄ÊÿøÊ ÁŸœÊ¸⁄ •Êê„UË

∑§‹Ê. ¬˝Õ◊ •Êê„UË øÊÚ∑§Ë ‚ÈM§§ ∑§‹. àÿÊÃ

⁄‡ÊË◊ ©à¬ÊŒ∑§Ê¥ŸÊ •Êê„UË øÊÚ∑§Ë ∑§M§Ÿ ŒÃ

àÿÊ¥ëÿÊ∑§«ÍŸ ‡Ê¥÷⁄ •¥«Ë ¬Í¥¡Ê‹Ê 4ÆÆ L§¬ÿ

ÉÊÃÙ. Á∑§«KÊ¥ëÿÊ ŒÙŸ ◊ÙÀ« ¬Ê‚ ¤ÊÊÀÿÊfl⁄

ê„UáÊ¡ 8-1Æ ÁŒfl‚Ê¢Ã àÿÊ¥ŸÊ ¬⁄Ã ∑§⁄áÿÊÃ

ÿÃ. Ÿ¥Ã⁄ •Êê„UË SflÃ—ëÿÊ ‡ÊÃÊÃø ÃÈÃËøË

‹Êªfl« ∑§‹Ë •ÊÁáÊ ¬˝àÿˇÊ ⁄‡ÊË◊ ©lÙªÊ‹Ê

‚ÈL§flÊÃ ∑§‹Ë. ◊Á„ãÿÊ‹Ê •Ê¬ÀÿÊ‹Ê Á∑§ÃË

©à¬ãŸ Á◊›UÃ, ÿÊfl⁄ ‚¥ªËÃÊ Œ‡Ê◊Èπ ê„UáÊÊÀÿÊ,

“ªÀÿÊ fl·Ë¸ ‚ÃÃ ¬Ê™§‚ ¤ÊÊ‹Ê. ÃÈÃËøË ¬ÊŸ

Á¬fl›UË ¬«ÀÿÊ◊È›U ©à¬ÊŒŸ ∑§◊Ë ¤ÊÊ‹. ÿÊ fl·Ë¸

¬˝àÿ∑§ ◊Á„‹Ê 1ÆÆ Ã 15Æ •¥«Ë, •¥«Ë¬Í¥¡

ÉÊ™§Ÿ ◊Á„ãÿÊ‹Ê 7 Ã 8 „¡Ê⁄ L§¬ÿÊ¥ø

©à¬ãŸ ÉÊÃ.” ßÃ⁄ Á¬∑§Ê¥ëÿÊ ÃÈ‹ŸÃ ⁄‡ÊË◊

©lÙª øÊ¥ª‹Ê •Ê„ ∑§Êÿ, •‚ ÁfløÊ⁄‹ •‚ÃÊ

‚¥ªËÃÊ Œ‡Ê◊Èπ ê„UáÊÊÀÿÊ, Œ⁄fl·Ë¸ ‚ÙÿÊ’ËŸ

Á¬∑§Êfl⁄ ⁄ÙªÊøÊ ¬˝ÊŒÈ÷Ê¸fl „ÙÃ •‚ÀÿÊ◊È›U

‚ÙÿÊ’ËŸëÿÊ ©à¬ÊŒŸÊÃ Ÿ„◊Ëø ÉÊ≈ ÿÃ •Ê„.

Á◊⁄øË‹Ê ÷Êfl ∑§◊Ë Á◊›UÃÙ. àÿÊ◊È›U ©à¬ÊŒŸ

πø¸„Ë ÷M§Ÿ ÁŸÉÊÃ ŸÊ„Ë. ⁄‡ÊË◊ ∑§Ù·Ê‹Ê

„◊Ë÷Êfl •‚ÀÿÊ◊È›U •ÊÁáÊ »§ÄÃ ∞∑§ ◊Á„ãÿÊÃ

¬Ë∑§ „ÊÃË ÿÃ •‚ÀÿÊ◊È›U ¬Ò‚Ê „ÊÃÊÃ ⁄Ê„ÃÙ.

⁄‡ÊË◊ ‡ÊÃË ∑§⁄ÃÊŸÊ «ÊÚ. ∑§‹¥òÊË, «ÊÚ. ¡Êœfl,

øıªÈ‹, ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ø ‚ÃÃ ◊Êª¸Œ‡Ê¸Ÿ „ÙÃ

•‚Ã, •‚„Ë àÿÊ¢ŸË ‚Ê¢ÁªÃ‹.

- ◊Ê„UŸ ⁄UÊΔUÊ«U, ŸÊª¬Í⁄U

■ ■

⁄‡ÊË◊ ©lÙªÊøÊ ’øÃ ª≈Ê‹Ê •ÊœÊ⁄U

¬˝àÿ‘∑§ ◊Á„ãÿÊÃ Á∑§◊ÊŸ ºÙŸ ¬¢ëÊÊÿÃ

‚Á◊àÿÊ¢ëÿÊ ª˝Ê◊‚‘fl∑§Ê¢ëÿÊ ’ÒΔ∑§Ê¢ŸÊ ¡Ê™§Ÿ

∂Ù∑§⁄Êíÿ ◊ÊÁ‚∑§Ê¢’g∂ ◊ÊÁ„ÃË ÁŒ‹Ë. •À¬

flª¸áÊËÃ 12 •¢∑§ ÉÊ⁄¬ÙëÊ ÿ‘ÃË∂, ⁄ÊíÿÊëÊË

•lÿÊflÃ ◊ÊÁ„ÃË ÉÊ⁄’‚ÀÿÊ Á◊›‘∂. ◊È∂Ê’Ê›Ê¢ŸÊ

ŸflŸflËŸ ◊ÊÁ„ÃË Á◊›‘∂. ÿÊ‚ÊΔË ¬È⁄S∑§Ê⁄ ¬˝Ê#

ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË¥ŸÊ ““ÉÊ⁄ÙÉÊ⁄Ë ∂Ù∑§⁄Êíÿ”” ÿÊ ◊ÊÁ„U◊øË

◊ÊÁ„UÃË ÁŒ‹Ë.

íÿÊ ªÊflÊ¢ŸÊ ÁflÁflœ ’Ê’ÃËÃ ¬È⁄S∑§Ê⁄ÊŸ‘

ŸÊflÊ¡∂‘ •Ê„‘ àÿÊ¢ëÿÊ ‹ÊÒÁ∑§∑§ÊÃ ““‹Ù∑§⁄Êíÿ

ª˝Ê◊”” ¤ÊÊÀÿÊŸ‘ •Áœ∑§ëÊ ÷⁄ ¬«‘∂. Ã√„Ê ∂Ù∑§⁄Êíÿ ª˝Ê◊ „ÙáÿÊ‚ÊΔË

¬È…Ê∑§Ê⁄ ÉÿÊ, •‚‘ •ÊflÊ„Ÿ ∑§ÀÿÊ◊È›‘ ¬È⁄S∑§Ê⁄ ¬˝Ê# ªÊflÊ¢ëÊ‘ ª˝Ê◊‚‘fl∑§

„›Í„›Í ¬È…‘ ÿ‘™§ ‹Êª‹. àÿÊŸ¢Ã⁄U ‚⁄¬¢ëÊ, Ã¢≈Ê◊ÈÄÃ ªÊfl ◊ÙÁ„◊‘ëÊ‘ •äÿˇÊ,

ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃ ‚ºSÿ ÿÊ¢ëÊË ¬È⁄S∑§Ê⁄ ¬˝Ê# ªÊflÊÃ ¡Ê™§Ÿ ÷‘≈ ÉÊÃ‹Ë.

‹Ê∑§⁄Êíÿ ÉÊ⁄ÙÉÊ⁄Ë ◊ÙÁ„◊‘‚ ¬Ê®Δ’Ê lÊflÊ, •‚‘ ‚◊¡ÊflÍŸ ‚Ê¢ÁªÃÀÿÊ◊È›‘

•Ÿ∑§ ªÊfl ““‹Ê∑§⁄Êíÿª˝Ê◊”” „UÙÃ •‚‘.

ÿÊ ◊ÙÁ„◊‘‚ πÊ«Ë¬Ê⁄-∑È§:„Ê«ËëÊ‘ ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë

∑§. ∞◊. ⁄„Ê¢ª«Ê‹ ÿÊ¢ëÊÊ ◊ÙΔÊ „ÊÃ÷Ê⁄ ‹Êª‹Ê.

ªÊ¥¢ÁºÿÊ Á¡ÀsÔÊŸ‘ •ÊÃÊ¬ÿ¸Ã 23 ªÊflÊ¢ŸÊ ‹Ê∑§⁄UÊíÿ

ª˝Ê◊ ∑§L§Ÿ ¡fl›¬Ê‚ 7500 ∑È§≈ÈU ¢’ÊŸÊ

‹Ê∑§⁄ÊíÿÊëÊ‘ flª¸áÊËºÊ⁄ ∑§L§Ÿ flÊëÊ∑§ ’ŸÁfl∂‘

•Ê„‘. ÿÊ◊äÿ‘ ⁄Ê◊Ê≈Ù‹Ê, πÊ«Ë¬Ê⁄, ∑È§:„UÊ«Ë, πÙ’Ê,

‚«∑§-•¡Í¸ŸË, ‚∑§Ê⁄≈Ù‹Ê, ‚„Ê⁄flÊŸË,

Á…fl⁄ËŸ≈Ù‹Ê, ∑§«ÙÃË≈Ù∂Ê, ÃÈ◊π‘«Ê, ’Ù›Í¢ŒÊ,

∑§Ùÿ‹Ê⁄Ë, ¬º◊¬Í⁄U, ÿÊ ‚Ê⁄ÅÿÊ ¬È⁄S∑§Ê⁄¬˝Ê#

ªÊflÊ¢ëÊÊ •Á∂∑§«‘ëÊ ‚◊Êfl‘‡Ê ¤ÊÊ‹Ê •Ê„‘.

ÿÊ ◊ÙÁ„◊‘∂Ê •Áœ∑§ ªÃË ÿÊflË ê„áÊÍŸ ª‘ÀÿÊ

““◊„Ê⁄ÊC˛ ÁºŸË”” Á¡ÀsÔÊëÊ‘ ¬Ê∂∑§◊¢òÊË «ÊÚ. Áfl¡ÿ∑È§◊Ê⁄ ªÊÁflÃ ÿÊ¢ëÿÊ „SÃ‘

fl Á¡À„ÊÁœ∑§Ê⁄Ë •ÁflŸÊ‡Ê ¤ÊÊ«‘, ◊ÈÅÿ ∑§Êÿ¸¬Ê‹Ÿ •Áœ∑§Ê⁄Ë •Á÷·‘∑§

∑Î§cáÊÊ ÿÊ¢ëÿÊ ©U¬ÁSÕÃËÃ ÉÊ⁄ÙÉÊ⁄Ë ‹Ê∑§⁄UÊíÿ ◊ÙÁ„◊‘‚ ◊ºÃ ∑§ÀÿÊ’g∂

Áfl‡Ê‘· ¬˝◊ÊáÊ¬òÊÊëÊ‘ ÁflÃ⁄áÊ ∑§∂‘, „Ë ¬˝◊ÊáÊ¬òÙ ‹Ê∑§⁄UÊíÿ ª˝Ê◊ ¤ÊÊ∂‘ÀÿÊ

‚⁄¬¢ëÊ fl ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ •Áœ∑§Ê⁄Ë ÿÊ¢ŸÊ ¬˝ŒÊŸ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê‹Ë.

- ø¢º˝∑§Ê¢Ã ˇÊË⁄U‚Êª⁄U, ªÊ¥ÁŒÿÊ

■ ■

ªÊ¥ÁŒÿÊ Á¡ÀsÔÊÃ 23 “‹Ê∑§⁄UÊÖÿª˝Ê◊”

◊ÊÁ„ÃË fl Ã¥òÊôÊÊŸ

Áfl÷ÊªÊëÿÊ “◊„Ê-

•Êÿ≈Ë-⁄ÊC˛” ÿÊ

ãÿÍ¡ ‹≈⁄ø

¬˝∑§Ê‡ÊŸ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË

•‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ

ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ

◊ ¥ ò Ê Ê ‹ ÿ Ê Ã

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹.

Œ⁄ ◊Á„ãÿÊ‹Ê

¬˝Á‚h „ÙáÊÊ:ÿÊ

ÿÊ ãÿÍ¡

‹≈⁄◊äÿ ‡ÊÊ‚ŸÊëÿÊ ÁflÁflœ Áfl÷ÊªÊ¥ŸË ß¸-

ª√„Ÿ¸ã‚ ˇÊòÊÊÃ ∑§‹ÀÿÊ flÒÁfläÿ¬ÍáÊ¸ ∑§Ê◊Ê¥øË

◊ÊÁ„ÃË ŒáÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •‚ÀÿÊø ◊ÊÁ„ÃË fl

Ã¥òÊôÊÊŸ Áfl÷ÊªÊø ¬˝œÊŸ ‚Áøfl •¡ÿ÷Í·áÊ

¬Ê¥« ÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë ‚Ê¥ÁªÃ‹. ÿÊ¬˝‚¢ªË

©¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¿ªŸ ÷È¡’›, ¡‹‚¥¬ŒÊ ◊¥òÊË

•Á¡Ã ¬flÊ⁄, ªÎ„

◊¥òÊË •Ê⁄.•Ê⁄.

¬ Ê ≈ Ë ‹ ,

ª˝Ê◊Áfl∑§Ê‚ ◊¥òÊË

¡ÿ¥Ã ¬Ê≈Ë‹,

•ÛÊ fl ŸÊª⁄Ë

¬È⁄flΔÊ ◊¥òÊË

•ÁŸ‹ Œ‡Ê◊Èπ,

• À ¬ ‚ ¥ Å ÿ Ê ∑ §

Áfl÷ÊªÊø ◊¥òÊË

Ÿ‚Ë◊ πÊŸ, ©ìÊ

fl Ã¥òÊÁ‡ÊˇÊáÊ

◊¥òÊË ⁄Ê¡‡Ê ≈Ù¬, ‚Ê◊Êãÿ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ Áfl÷ÊªÊëÿÊ

⁄ÊÖÿ◊¥òÊË ¬˝Ê. »§ıÁ¡ÿÊ πÊŸ, ©ìÊ fl

Ã¥òÊÁ‡ÊˇÊáÊ ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË fl·Ê¸ ªÊÿ∑§flÊ« Ã‚ø

◊ÈÅÿ ‚Áøfl ¡.¬Ë. «Ê¥ª, ◊ÊÁ„ÃË fl Ã¥òÊôÊÊŸ

◊„Ê‚¥øÊ‹ŸÊ‹ÿÊëÿÊ ‚¥øÊ‹∑§ Áfl¡ÿÊ‹ˇ◊Ë

Á’Œ⁄Ë ¬˝‚ãŸÊ •ÊŒË ◊Êãÿfl⁄ ©¬ÁSÕÃ „ÙÃ.

ãÿÍ¡ ‹≈⁄ø ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ¬˝∑§Ê‡ÊŸ

◊È¥’ß ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿ fl ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊëÿÊ ÁflÁflœ

π¥«¬ËΔÊ¢ÃË‹ •‚‹ÀÿÊ π≈ÀÿÊ¥ëÿÊ ‚l—ÁSÕÃË¥øË

◊ÊÁ„ÃË •ÊÃÊ ‚¥’¥ÁœÃÊ¥ŸÊ ∞‚.∞◊.∞‚.mÊ⁄ ŒπË‹

∑§›áÊÊ⁄ •‚ÍŸ, ÿÊ ‚flø ©ŒÉÊÊ≈Ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË

•‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ fl ◊È¥’ß ©ìÊ

ãÿÊÿÊ‹ÿÊø ◊ÈÅÿ ãÿÊÿÊœË‡Ê ◊ÙÁ„Ã ‡Ê„Ê ÿÊ¥ëÿÊ

¬◊Èπ ©¬ÁSÕÃËÃ ¬Ê⁄ ¬«‹. ⁄ÊCËÿ ‚ÍøŸÊ

∑¢§ºÊëÿÊ ◊ŒÃËŸ Áfl∑§Á‚Ã ∑§‹‹Ë „Ë ∞‚.∞◊.∞‚.

‚flÊ ‚äÿÊ ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊ∑§« •ÁSÃàflÊÃ

•‚‹ÀÿÊ ∑§‚ ◊ÚŸ¡◊¥≈ ßã»§ÊÚ⁄◊‡ÊŸ Á‚ÁS≈◊øÊ

‚ÈœÊÁ⁄Ã ÷Êª •Ê„. „Ë ‚flÊ ◊È¥’ß ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿ

fl ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊø π¥«¬ËΔ ŸÊª¬Í⁄, •ı⁄¥ªÊ’ÊŒ

•ÊÁáÊ ¬áÊ¡Ë ÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË •‚‹ÀÿÊ π≈ÀÿÊ¥‚ÊΔË

•Ê„.

ÿÊ ‚fløÊ ◊ÈÅÿ »§ÊÿŒÊ ¬ˇÊ∑§Ê⁄ Ã‚ø ‚¥’¥ÁœÃ

fl∑§Ë‹ ÿÊ¥ŸÊ „ÙáÊÊ⁄ •‚ÍŸ, ∑§‚ ◊ÚŸ¡◊¥≈

ßã»§ÊÚ⁄◊‡ÊŸ Á‚ÁS≈◊øË (CMIS) ¬◊Èπ flÒÁ‡ÊCK

¬È…Ë‹ ¬◊ÊáÊ •Ê„Ã- 1) ∑§‚ ŒÊπ‹ ∑§ÀÿÊŸ¥Ã⁄

‚¥’¥ÁœÃ fl∑§Ë‹ fl ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ê¥ŸÊ Sflÿ¥øÁ‹Ã ¬Ùø-

¬ÊflÃË ß-◊‹mÊ⁄ ¬ÊΔÁfl‹Ë ¡ÊÃ. 2) ÿÊ ‚fl◊äÿ

‚fl ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ê¥øË ‚¥¬ÍáÊ ◊ÊÁ„ÃË ©ŒÊ. ŸÊfl, ¬ûÊÊ, ß-

◊‹ ¬ûÊÊ ßàÿÊŒË ◊ÊÁ„ÃË Á◊›Í ‡Ê∑§Ã. Ã‚ø

¬˝∑§⁄áÊÊ¥øÊ ∑˝§◊Ê¥∑§ »§ı¡ŒÊ⁄Ë ¬˝∑§⁄áÊÊÃË‹

∞»§.•Êÿ.•Ê⁄. (¬Õ◊ ◊ÊÁ„ÃË •„flÊ‹)øÊ ∑§◊Ê¥∑§

®∑§flÊ ∑§Ê„Ë ∞∑§‚Ê⁄πË ¬∑§⁄áÊ ∞∑§ÁòÊÃ ∑§‹Ë

•‚ÃÊ àÿÊøË„Ë ◊ÊÁ„ÃË Á◊›Í ‡Ê∑§Ã. 3) ŒÊπ‹

∑§‹ÀÿÊ ¬∑§⁄áÊÊ¥◊äÿ ∑§Ê„Ë •ÊˇÊ¬ •‚ÀÿÊ‚ Ã

©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊëÿÊ fl’‚Êß≈fl⁄ ŒÊπÁfl‹ ¡ÊÃË‹.

Ã‚ø flÁ∑§‹Ê¥ŸÊ ÿÊ’Ê’Ã Sflÿ¥øÁ‹Ã ß-◊‹mÊ⁄„Ë

∑§›ÁfláÿÊÃ ÿÃË‹. ∑§ÊÿÊ‹ÿËŸ •ÊˇÊ¬ •‚ÀÿÊ‚

‚Œ⁄ëÿÊ ∑§‚‚ ⁄Á¡S≈Ê⁄ ÿÊ¥ëÿÊ ∑§Ù≈ÊÃ •Ê¬Ù•Ê¬

¬ÊΔÁflÀÿÊ ¡ÊÃË‹ fl àÿÊøË„Ë ◊ÊÁ„ÃË ÿÊmÊ⁄

∑§›ÁfláÿÊÃ ÿß‹. 4) ÿÊ◊äÿ ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ê¥øË ‚¥¬ÍáÊ

◊ÊÁ„ÃË, àÿÊ¥ŸË ŒÊπ‹ ∑§‹ÀÿÊ π≈ÀÿÊøË ‚¥¬ÍáÊ

◊ÊÁ„ÃË, Áfl·ÿ, ‚¥’¥ÁœÃ ∑§ÊÿŒ fl ∑§‹◊ Ã‚ø

∑§ÁŸD ãÿÊÿÊ‹ÿÊøÊ „È∑Í§◊ ßàÿÊŒË¥øË„Ë ◊ÊÁ„ÃË

Á◊›Í ‡Ê∑§‹. 5) Ã‚ø ŸflËŸ ŒÊπ‹ ∑§‹ÀÿÊ

π≈ÀÿÊ¥øË ŸÊ¥Œ ∑§ÀÿÊŸ¥Ã⁄ ÃÙ •Ê¬Ù•Ê¬ ‚¥’¥ÁœÃ

∑§Ù≈ÊÃ ‚ÊÃ√ÿÊ ÁŒfl‡ÊË ÿÊŒËfl⁄ ΔfláÿÊÃ ÿß‹.

6) ÿÊ◊äÿ ◊ÊÁ„ÃË Á◊›áÿÊ‚ÊΔË ¡ fl∑§Ë‹ ŸÊ¥ŒáÊË

∑§⁄ÃË‹ àÿÊ¥ŸÊ ∑§‚’Ê’Ã ∑§ÊªŒ¬òÊ, fl∑§Ë‹¬òÊ fl

‚àÿ ¬ÁÃôÊÊ¬òÊ ŒÊπ‹ ∑§⁄áÿÊ‚¥Œ÷ÊÃ, ÷ûÊÊ

÷⁄áÊ’Ê’Ã, ∑§Ù≈Ê‚◊Ù⁄ ∑§‚øË ŒáÿÊÃ •Ê‹‹Ë

ÃÊ⁄Ëπ, ÁŸ∑§Ê‹ÊøË ÃÊ⁄Ëπ, fl›Ùfl›Ë ∑§Ê…áÿÊÃ

•Ê‹‹ •ÊŒ‡Ê, fl›Ùfl›Ë ∑§Ê…áÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ

‚¥’¥ÁœÃ ŸÊÁ≈U‚Ê ÿÊ¢øË ◊ÊÁ„ÃË Á◊›‹. ◊ÊòÊ „Ê

‹Ê÷ ÉÊáÿÊ‚ÊΔË fl∑§Ë‹ fl ¬ˇÊ∑§Ê⁄Ê¥ŸË ÁflÁ„UÃ

Ÿ◊ÈãÿÊÃ ◊ÊÁ„ÃË ŒáÊ ’¥œŸ∑§Ê⁄∑§ •Ê„. 7) ÿÊ◊äÿ

⁄Á¡S≈˛Ë◊Ê»¸§Ã ¬ÊΔÁfláÿÊÃ •Ê‹ÀÿÊ ÁflÁflœ

ŸÙÁ≈U‚ÊŒπË‹ ß◊‹mÊ⁄ ∑§›ÁfláÿÊÃ ÿÃË‹. 8)

◊ÈÅÿ ¬∑§⁄áÊÊÃË‹ ¬‹¥Á’Ã •‚‹‹ •¥ÃÁ⁄◊ •¡

•Ê¬Ù•Ê¬¬áÊ ŒÒŸ¥ÁŒŸ ¬∑§⁄áÊÊ¥ëÿÊ ÿÊŒË◊äÿ (∑§ÊÚ¡

Á‹S≈) ◊ÈÅÿ ¬∑§⁄áÊÊ‚Ù’Ã ŒÊπÁfl‹ ¡ÊÃÊÃ. 9)

àflÁ⁄UÃ fl •Ê¬Ù•Ê¬ ŒÒŸ¥ÁŒŸ ¬∑§⁄áÊÊ¥øË ÿÊŒË ÃÿÊ⁄

∑§⁄áÿÊ‚ ÿÊøÊ ©¬ÿÙª „Ùß‹. Ã‚ø ¬È…Ë‹

ÃÊ⁄πÊ¥øË ŒÒŸ¥ÁŒŸ ¬∑§⁄áÊÊ¥øË ÿÊŒË ŒπË‹ ÿÊÃ

ÃÿÊ⁄ „ÙÃ. 1Æ) ‚fl ÁŸ∑§Ê‹¬òÙ fl •ÊŒ‡Ê ÿÊÃ

•¬‹Ù« ∑§⁄áÿÊÃ ÿÃË‹ fl àÿÊ¬◊ÊáÊ ¬◊ÊÁáÊÃ

Ÿ∑§‹Ê ŒáÿÊÃ ÿÃË‹. 11) ÿÊ ¬áÊÊ‹ËøÊ ‹Ê÷

ÉÊáÿÊ‚ÊΔË ¡‡ÊË ŸflËŸ ¬∑§⁄áÊ ŒÊπ‹ ∑§⁄ÃÊŸÊ

ÁflÁ„Ã Ÿ◊ÈãÿÊÃ ◊ÊÁ„ÃË ŒáÊ ’¥œŸ∑§Ê⁄∑§ •Ê„ Ã‚

¡ÈãÿÊ ¬∑§⁄áÊÊ¥ëÿÊ ’Ê’ÃËÃ„Ë ‚¥’¥ÁœÃÊ¥ŸÊ àÿÊ

ÁŒfl‚Ê¬ÿZÃøË ¬∑§⁄áÊÊ¥øË ◊ÊÁ„ÃË ÁflÁ„Ã Ÿ◊ÈãÿÊÃ

ŒáÊ„Ë ’¥œŸ∑§Ê⁄∑§ •Ê„. Ã‚ø àÿÊ¥øÊ ß ◊‹

¬ûÊÊ„Ë lÊflÊ ‹Êª‹. fl∑§Ë‹ ◊¥«›Ë¥ŸÊ ‚È‹÷

◊ÊÁ„ÃË Á◊›ÊflË ê„áÊÍŸ ©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊëÿÊ

‚¥∑§ÃSÕ›Êfl⁄ (fl’‚Êß¸≈fl⁄) ¡ÈãÿÊ

π≈ÀÿÊ¥’Ê’ÃøË„Ë ◊ÊÁ„ÃË ∞∑§Ê fl’¬Ù≈‹mÊ⁄„Ë

©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„.

©ìÊ ãÿÊÿÊ‹ÿÊÃË‹ π≈ÀÿÊ¥øË ‚l—ÁSÕÃË ∞‚.∞◊.∞‚.mÊ⁄ ∑§›áÊÊ⁄

50 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

◊„Êà◊Ê ¡ÙÁÃ’Ê »È§‹ •ÊÁáÊ «ÊÚ. ’Ê’Ê‚Ê„’

•Ê¥’«∑§⁄ ÿÊ¥ø ‚ÊÁ„àÿ „Ê ◊„Ê⁄ÊCÊøÊ ◊ıÁ‹∑§

ΔflÊ •‚ÍŸ, àÿÊëÿÊ ¬∑§Ê‡ÊŸÊ‚ÊΔË ÁŸœË ∑§◊Ë

¬«Í ÁŒ‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë, •‡ÊË ÇflÊ„Ë

©¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¿ªŸ ÷È¡’› ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë. ÿÊ

∑§Ê◊Ê‹Ê ªÃË ŒáÿÊ‚ÊΔË •Êfl≥ÿ∑§

∑§◊¸øÊ⁄Ëflª¸ •ÊÁáÊ ßÃ⁄ ‚ÈÁflœÊ Ãà∑§Ê›

©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊÃ ÿÊ√ÿÊÃ, •‡ÊÊ ‚ÍøŸÊ„Ë

àÿÊ¥ŸË ÁŒÀÿÊ. «ÊÚ. ’Ê’Ê‚Ê„’ •Ê¥’«∑§⁄ øÁ⁄òÊ

‚ÊœŸ ¬∑§Ê‡ÊŸ ‚Á◊ÃË •ÊÁáÊ ◊„Êà◊Ê ¡ÙÁÃ’Ê

»È§‹ øÁ⁄òÊ ‚ÊœŸ ¬∑§Ê‡ÊŸ ‚Á◊ÃË ÿÊ¥ëÿÊ

•«øáÊË¥’Ê’Ã •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§‹ÀÿÊ ’ÒΔ∑§ËÃ Ã

’Ù‹Ã „ÙÃ. ÿÊfl›Ë ©ìÊ fl Ã¥òÊÁ‡ÊˇÊáÊ ◊¥òÊË

⁄Ê¡‡Ê ≈Ù¬, ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË fl·Ê ªÊÿ∑§flÊ«, ‚ŒSÿ

‚Áøfl ¬Ê. „⁄Ë Ÿ⁄∑§, ¬Ê. ŒûÊÊ ÷ªÃ •ÊŒË

◊Êãÿfl⁄ ©¬ÁSÕÃ „ÙÃ.

‚ÊÁ„àÿ ¬˝∑§Ê‡ÊŸÊ‚ÊΔË ÁŸœËøË

∑§◊Ë ŸÊ„UË- ©U¬◊ÈÅÿ◊¢òÊË

÷Ê⁄ÃËÿ ‚¥S∑Î§ÃËÃø ◊ÊŸflË „Ä∑§ÊøË ’Ë¡

•‚ÍŸ ÁfllÊâÿÊZŸÊ ‡ÊÊ‹ÿ ¡ËflŸÊÃø ◊ÊŸflË

„Ä∑§Ê’Ê’ÃøË ¡ÊáÊËfl ∑§M§Ÿ ŒáÿÊøË

•Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •Ê„, •‚ ¬˝ÁÃ¬ÊŒŸ ⁄ÊÖÿ¬Ê‹ ∑§.

‡Ê¥∑§⁄ŸÊ⁄ÊÿáÊŸ ÿÊ¥ŸË ∑§‹. ⁄ÊC˛Ëÿ ◊ÊŸflË „Ä∑§

•ÊÿÙª ŸflË ÁŒÀ‹Ë •ÊÁáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿ ◊ÊŸflË

„Ä∑§ •ÊÿÙª ◊¥È’ß¸ ÿÊ¥ŸË •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§‹ÀÿÊ

“◊„Ê⁄ÊC˛ ⁄ÊÖÿÊÃ ◊ÊŸflË „Ä∑§ Áfl·ÿ∑§ Á‡ÊˇÊáÊ” ÿÊ

øøÊ¸‚òÊÊëÿÊ ©Œ˜ÉÊÊ≈Ÿ ‚Ù„˚ÿÊ¬˝‚¥ªË ⁄ÊÖÿ¬Ê‹

’Ù‹Ã „ÙÃ. ÿÊfl›Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ,

⁄ÊC˛Ëÿ ◊ÊŸflË „Ä∑§ •ÊÿÙªÊø •äÿˇÊ •ÊÁáÊ ◊Ê¡Ë

ãÿÊÿ◊ÍÃË¸ ∑§.¡Ë. ’Ê‹∑Î§cáÊŸ, ©¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¿ªŸ

÷È¡’›, ©ìÊ fl Ã¥òÊÁ‡ÊˇÊáÊ ◊¥òÊË ⁄Ê¡‡Ê ≈Ù¬

©¬ÁSÕÃ „ÙÃ. ⁄ÊÖÿ¬Ê‹ ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ◊ÊŸflË

„Ä∑§ÊøÊ Áfl∑§Ê‚Ê‡ÊË Õ≈ ‚¥’¥œ •Ê„. ‚◊Ê¡ÊÃË‹

©¬ÁˇÊÃ flª¸ •ÊÁáÊ Áfl∑§Ê‚ÊëÿÊ ¬Á⁄ÉÊÊ’Ê„⁄

•‚áÊÊ:ÿÊ ¡ŸÃøË ¬˝ªÃË „ÙáÿÊ‚ÊΔË ◊ÊŸflË „Ä∑§

∞∑§ ‚ÊœŸ ΔM§ ‡Ê∑§‹. ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ

ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ‡ÊÊ‹ÿ Á‡ÊˇÊáÊÊÃÍŸø ◊ÊŸflË „Ä∑§ÊøË

¡ÊáÊËfl ∑§M§Ÿ ŒáÿÊøË ª⁄¡ •‚ÍŸ Áfl∑§Ê‚

¬˝Á∑˝§ÿÃ ◊ÊŸflË „Ä∑§ ◊„ûflÊøË ÷ÍÁ◊∑§Ê ’¡ÊflÃ

•Ê„. ¬¥øÊÿÃ ⁄Ê¡ √ÿflSÕŸ ÿÊ Áfl·ÿÊø Á‡ÊˇÊáÊ

‡Êfl≈ëÿÊ ÉÊ≈∑§Ê¬ÿZÃ ¬Ù„ÊøÁfláÿÊ‚ÊΔË ¬˝ÿàŸ

∑§‹ ¬ÊÁ„¡Ã. ◊ÊŸflÊëÿÊ √ÿÁÄÃ◊ûfl Áfl∑§Ê‚Ê‚ÊΔË

◊ÊŸflË „Ä∑§Êø Á‡ÊˇÊáÊ ◊„ûfl¬ÍáÊ¸ Δ⁄Ã.

‚Ê◊ÊÁ¡∑§, ⁄Ê¡∑§Ëÿ •ÊÁáÊ •ÊÌÕ∑§ ˇÊòÊÊÃ„Ë ÿÊ

Á‡ÊˇÊáÊÊ◊È› ’Œ‹ „Ùß¸‹. ÿÊ Áfl·ÿÊøË ◊ÊÁ„ÃË

‡Êfl≈ëÿÊ ÉÊ≈∑§Ê¬ÿZÃ ¬Ù„ÊøÁfláÊ •Ê¬‹Ë

¡’Ê’ŒÊ⁄Ë •Ê„. ÿÊ‚ÊΔË ∞Ÿ¡Ë•Ù •ÊÁáÊ ßÃ⁄

ŸÊªÁ⁄∑§Ê¥ŸË ¬È… ÿáÊ ª⁄¡ø •Ê„. ‚fl¸

ŸÊªÁ⁄∑§Ê¥ŸË ◊ÊŸflË „Ä∑§ÊÁfl·ÿËøË ◊ÊÁ„ÃË ∑§M§Ÿ

ÉÊáÿÊø •ÊflÊ„Ÿ ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë ∑§‹.

÷Ê⁄ÃËÿ ‚¥S∑Î§ÃËÃø ◊ÊŸflË „Ä∑§ÊøË ’Ë¡

•ÊªÊ◊Ë 2Æ11-2Æ12 „ fl·¸ ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃ “¬ÿ¸≈Ÿ fl·¸” ê„áÊÍŸ

‚Ê¡⁄ ∑§⁄áÿÊÃ ÿß¸‹, •‚ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË ÿÕ

‚Ê¢ÁªÃ‹. „ÊÚ≈‹ •Úã« ⁄S≈ÊÚ⁄¥≈ •‚ÙÁ‚∞‡ÊŸøÊ „Ë⁄∑§◊„Ùà‚flË

∑§Êÿ¸∑˝§◊ „ÊÚ≈‹ ≈˛Êÿ«¥≈ ÿÕ ¤ÊÊ‹Ê. àÿÊ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË

’Ù‹Ã „ÙÃ. ⁄ÊÖÿÊÃ ◊Á«∑§‹ ≈ÈÁ⁄¤Ê◊, ß∑§Ù ≈ÈÁ⁄¤Ê◊, ª«-Á∑§À‹

Ã‚ø ∑§Ù∑§áÊÊÃË‹ ‚◊Èº˝Á∑§ŸÊ⁄ •ÊŒË ¬ÿ¸≈Ÿ ˇÊòÊÊ¢Ã •Ÿ∑§ ‚ÙÿË-

‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ ∑§M§Ÿ ŒáÿÊÃ ÿÃ •‚ÀÿÊø ‚Ê¥ªÍŸ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË

ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ¬ÿ¸≈Ÿ ˇÊòÊÊÃ •Áœ∑§ ªÁÃ◊ÊŸÃÊ ÿáÿÊ‚ÊΔË „ÊÚ≈‹

©lÙªÊ‹Ê •Êfl≥ÿ∑§ •‚áÊÊ:ÿÊ ‚ÈÁflœÊ ¬È⁄ÁfláÿÊ‚ÊΔË ®‚ª‹ ®fl«Ù

ÿÙ¡ŸÊ Ã‚ø ◊„Ê⁄ÊC˛ÊÃË‹ ¬ÿ¸≈∑§ flÊ…Ë‚ÊΔË •‚ÙÁ‚∞‡ÊŸëÿÊ

‚Á∑˝§ÿ ‚„÷ÊªÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ •Ê„U.

ÿáÊÊ:ÿÊ ŒÙŸ-ÃËŸ fl·ÊZÃ „ÊÚ≈‹ ©lÙª ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ¬ÊÿÊ÷ÍÃ

‚ÈÁflœÊ¥◊È› flÊ…‹, •‚Ê ÁflEÊ‚ àÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë √ÿQ ∑§‹Ê. „ÊÚ≈‹

√ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§Ê¥ëÿÊ •«øáÊË ‚Ù«ÁfláÿÊ‚ÊΔË Áfl‡Ê· ’ÒΔ∑§ ÉÊáÿÊÃ

ÿß¸‹. àÿÊ‚ÊΔË „ÊÚ≈‹ √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§Ê¥ëÿÊ ¬˝ÁÃ‚ÊŒÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ

•‚ÀÿÊø ◊ÈÅÿ◊¥òÊË ê„áÊÊ‹. ÿÊ¬˝‚¢ªË ©¬◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¿ªŸ ÷È¡’›

ÿÊ¥ŸË ⁄ÊÖÿÊÃ „ÊÚ≈‹ √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§Ê¥‚ÊΔË •Áœ∑§ flÊfl •‚ÀÿÊø

‚Ê¥ªÍŸ, ‚Ë•Ê⁄¤Ê«, ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ÿÊ‚Ê⁄ÅÿÊ ÁŸÿ◊ÊÃ •Áœ∑§ ‚È‚ÍòÊÃÊ

ÿáÿÊ‚ÊΔË ⁄Ê¡∑§Ëÿ, ‚Ê◊ÊÁ¡∑§, ˇÊòÊÊÃË‹ ◊Êãÿfl⁄Ê¥ŸË •ÊÁáÊ „ÊÚ≈‹

√ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§Ê¥ŸË ‚Ê◊ÍÁ„∑§¬áÊ ¬˝ÿàŸ ∑§⁄áÿÊøË •Êfl≥ÿ∑§ÃÊ

•‚ÀÿÊø S¬c≈U ∑§‹.

2011-12 „ ¬ÿ¸≈Ÿ fl·¸ !¬Á‚h ‚¥ªáÊ∑§ÃÖôÊ •ÊÁáÊ ¬⁄◊

‚¥ªáÊ∑§Êø ¡Ÿ∑§ «ÊÚ. Áfl¡ÿ ÷≈∑§⁄ „

⁄ÊÖÿÊø ß ª√„Ÿã‚ø œÙ⁄áÊ Δ⁄ÁfláÊÊ⁄

•Ê„Ã. ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§ ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ŸË

⁄ÊÖÿÊø ß¸-ª√„Ÿ¸ã‚ œÙ⁄áÊ

Δ⁄ÁfláÿÊ‚ÊΔË «ÊÚ. ÷≈∑§⁄ ÿÊ¥ëÿÊfl⁄ „Ë

¡’Ê’ŒÊ⁄Ë ‚Ù¬Áfl‹Ë •‚ÍŸ ÁflÁflœ

ˇÊòÊÊòÊË‹ 11 ÃÖôÊ ‚ŒSÿ àÿÊ¢ŸÊ

‚ÊsÔ ∑§⁄áÊÊ⁄ •Ê„Ã. ŸÊªÁ⁄∑§Ê¥ŸÊ ‚ÃÍ,

◊„Ê-ß¸-‚flÊ ∑§¥º˝Ê¥◊Ê»§¸Ã ‚fl¸

Áfl÷ÊªÊëÿÊ ‡ÊÊ‚∑§Ëÿ ‚flÊ

∞∑§ÁòÊÃ⁄UËàÿÊ ¬È⁄fláÿÊ‚ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

¬ÊœÊãÿ ÁŒ‹ •Ê„. ÿÊ∑§Á⁄UÃÊ ß-

ª√„Ÿã‚ ¬∑§À¬ÊøË ÿÙÇÿ fl flªÊŸ

•¥◊‹’¡ÊfláÊË ∑§⁄áÿÊøÊ ‡ÊÊ‚ŸÊŸ

ÁŸáÊÿ ÉÊÃ‹Ê •Ê„. àÿÊŒÎCËŸ ß-

ª√„Ÿ¸ã‚ ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ

•¥◊‹’¡ÊfláÊË∑§Á⁄UÃÊ ¬˝◊ÊÁáÊÃ

◊ÊªŒ‡Ê∑§ Ãûfl, ∞∑§‚ÍòÊÃÊ, ∞∑§M§¬ÃÊ

fl ‚È‚¥ªÃ¬áÊÊ •ÊáÊáÿÊ‚ÊΔË

‚fl¸‚◊Êfl‡Ê∑§ •‚Ê ◊‚ÈŒÊ ÃÿÊ⁄

∑§⁄áÿÊø ∑§Ê◊ „Ë ‚Á◊ÃË ∑§⁄‹. „Ë

‚Á◊ÃË œÙ⁄áÊ Δ⁄flÃÊŸÊ ‚Ê◊Êãÿ

ŸÊªÁ⁄∑§, √ÿÊfl‚ÊÁÿ∑§, ‡ÊÒˇÊÁáÊ∑§,

√ÿflSÕÊ¬Ÿ Áfl·ÿ∑§ ‚¥SÕÊ ÿÊ¥ëÿÊ‡ÊË

øøÊ ∑§⁄‹. ÿÊø’⁄Ù’⁄ •ÊÚŸ‹ÊßŸ

‚flÊ, ÿÊ ‚Á◊ÃË◊äÿ •Êÿ. •Êÿ. ≈Ë.

◊È¥’ßø ¬ÊäÿÊ¬∑§ «ÊÚ. ŒË¬∑§ »§Ê≈∑§,

«ÊÚ. ¡Ë. Á‡Êfl∑È§◊Ê⁄, ◊ÊÁ„ÃË fl Ã¥òÊôÊÊŸ

Áfl÷ÊªÊø ¬œÊŸ ‚Áøfl «ÊÚ. •¡ÿ ÷Í·áÊ

¬Ê¥«, ≈Ë. ‚Ë. ∞‚. ø ©¬ÊäÿˇÊ ‚È⁄‡Ê

ê„ÊòÙ, ∑§ÊÚêåÿÈ≈⁄ ‚Ù‚Êÿ≈Ë •ÊÚ»§

ß¥Á«ÿÊø •äÿˇÊ «ÊÚ. ŒË¬∑§

Á‡Ê∑§Ê⁄¬Í⁄∑§⁄, ¬⁄Á‚S≈¥≈ Á‚ÁS≈◊ Á‹.

ø ‚¥SÕÊ¬∑§ •äÿˇÊ «ÊÚ. •ÊŸ¥Œ

Œ‡Ê¬Ê¥«, ∞»§•Êÿ∞‚≈Ëø •äÿˇÊ Áfl¡ÿ

◊ÈπË, ŸÊ‚∑§ÊÚ◊ø ©¬ÊäÿˇÊ ⁄Ê¡Ëfl

flÒcáÊfl, ‚Ê◊Êãÿ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ Áfl÷ÊªÊø

‚Áøfl Ÿ¥Œ∑È§◊Ê⁄ ¡¥òÙ ÿÊ¥øÊ ‚◊Êfl‡Ê

•Ê„. ◊ÊÁ„ÃË Ã¥òÊôÊÊŸ ‚¥øÊ‹ŸÊ‹ÿÊëÿÊ

‚¥øÊ‹∑§ Áfl¡ÿÊ‹ˇ◊Ë Á’Œ⁄Ë-¬‚ÛÊÊ

ÿÊ ‚Á◊ÃËëÿÊ ‚ŒSÿ ‚Áøfl •‚ÃË‹.

ß¸-ª√„Ÿ¸ã‚øÊ ◊‚ÈŒÊ ÃÿÊ⁄U ∑§⁄UáÊÊ⁄U

51❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

52 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

∑§¥òÊÊ≈Ë, ⁄Ù¡¥ŒÊ⁄Ë, ‚¥ÉÊÁ≈UÃ fl

•‚¥ÉÊÁ≈UÃ ∑§Ê◊ªÊ⁄Ê¢ŸÊ ’Ú¢∑§◊Ê»§Ã ¬ªÊ⁄

ŒáÿÊøÊ ÁŸáÊÿ ◊„Ê⁄ÊC ‡ÊÊ‚ŸÊŸ ŸÈ∑§ÃÊø

ÉÊÃ‹Ê. ÿÊ ¬áÊÊ‹Ëø ©ŒÔÉÊÊ≈Ÿ SflÊÃ¥òÿ

ÁŒŸÊø •ıÁøàÿ ‚ÊœÍŸ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑§

ø√„ÊáÊ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ¬Ê⁄ ¬«‹. ÿÊ ’°Á∑¢§ª

¬áÊÊ‹ËëÿÊ Õ≈ ‚¥¬∑§ÊÃ ‚È◊Ê⁄ 2 ∑§Ù≈Ë

∑§Ê◊ªÊ⁄ ‡ÊÄÃË •ÊÌÕ∑§ŒÎc≈KÊ ‚ˇÊ◊

„ÙáÊÊ⁄ •Ê„. ∑§Ê◊ªÊ⁄Ê¥∑§«ÍŸ àÿÊ¥øÊ ’ÊÚÿÙ◊Ú≈Ë∑§ Ã¬‡ÊË‹ ¬Ê# ¤ÊÊÀÿÊfl⁄ •ÊÁáÊ πÊÃË ©ÉÊ«ÀÿÊfl⁄ àÿÊ¥øË

»§‚fláÊÍ∑§ „ÙáÊÊ⁄ ŸÊ„Ë. „Ê ¬∑§À¬ ‹Ù∑§-πÊ¡ªË ÷ÊªËŒÊ⁄Ë (¬Ë.¬Ë.¬Ë.) mÊ⁄ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •‚ÍŸ

⁄ÊÖÿ∑§Ù·Êfl⁄ ∑§ÙáÊÃÊ„Ë ÁflûÊËÿ ÷Ê⁄ ¬«áÊÊ⁄ ŸÊ„Ë. ©lÙ¡∑§Ê¥ŸÊ •ÊÚŸ‹ÊßŸ ‚ÈÁflœÊ ¬È⁄ÁfláÿÊÃ ÿáÊÊ⁄

•‚ÀÿÊ◊È› àÿÊ‚ÊΔË àÿÊ¥ŸÊ •À¬Œ⁄ÊŸ ‚flÊ ‡ÊÈÀ∑§ ÷⁄Êfl ‹Êª‹.

∑§Ê◊ªÊ⁄Ê¢ŸÊ •ÊÃÊ ’Ú¢∑§◊Ê»¸§Ã ¬ªÊ⁄

•ÊΔ fl·¸ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ ¬Á⁄fl„Ÿ flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË

•ÊÁáÊ 15 fl·¸ ¬ÍáÊ¸ ¤ÊÊ‹ÀÿÊ ¡ÈãÿÊ πÊ‚ªË

flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË ŸflËŸ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄ ‹ÊªÍ ∑§⁄áÿÊøÊ

ÁŸáÊ¸ÿ ŸÈ∑§ÃÊø ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ê. ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ

∑§⁄ÊmÊ⁄ ¬˝Ê# „ÙáÊÊ:ÿÊ ◊„‚È‹ÊøÊ ÁflÁŸÿÙª

¬˝ŒÍ·áÊ ÁŸÿ¥òÊáÊ, Sflë¿ ß¥œŸ, ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§

√ÿflSÕÊ ‚ˇÊ◊ ∑§⁄áÊ, flÊ„ŸÊ¥ëÿÊ ÿÙÇÿÃÊ

¬˝◊ÊáÊ¬òÊ øÊøáÊË‚ÊΔË •ÊœÈÁŸ∑§ ÿ¥òÊáÊÊ ©÷Ê⁄áÊ

ßàÿÊŒË ∑§Ê◊Ê¥‚ÊΔË ∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. flÊ„Ÿ

‚¥flªÊ¸ŸÈ‚Ê⁄ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄Êø Œ⁄ πÊ‹Ë‹¬˝◊ÊáÊ

‹ÊªÍ ∑§⁄áÿÊøÊ fl àÿÊŸÈ‚Ê⁄ ◊È¥’ß¸ ◊Ù≈Ê⁄ flÊ„Ÿ

∑§⁄ •ÁœÁŸÿ◊, 1958 ◊äÿ •Êfl≥ÿ∑§ àÿÊ

‚ÈœÊ⁄áÊÊ ∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ ◊¥ÁòÊ◊¥«› ’ÒΔ∑§ËÃ

ÉÊáÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„. ¬˝Õ◊ ŸÊ¥ŒáÊË ÁŒŸÊ¥∑§Ê¬Ê‚ÍŸ

15 fl·¸ ¬ÍáÊ¸ ∑§‹‹ ¬Á⁄fl„ŸûÊ⁄ ‚¥flªÊ¸ÃË‹

flÊ„ŸÊ¥ø ¬È…Ë‹ 5 fl·ÊZ‚ÊΔË ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄ÊøÊ Œ⁄

ŒÈøÊ∑§Ë flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË 2 „¡Ê⁄ L§¬ÿ, ŒÈøÊ∑§Ë

√ÿÁÃÁ⁄Q ¬≈˛Ù‹ flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË 3 „¡Ê⁄ L§¬ÿ

•ÊÁáÊ ŒÈøÊ∑§Ë √ÿÁÃÁ⁄Q Á«¤Ê‹ flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË 3

„¡Ê⁄ 5ÆÆ L§¬ÿ ⁄Ê„Ë‹. ¬˝Õ◊ ŸÊ¥ŒáÊË

ÁŒŸÊ¥∑§Ê¬Ê‚ÍŸ 8 fl·¸ ¬ÍáÊ¸ ∑§‹ÀÿÊ ¬Á⁄fl„Ÿ

‚¥flªÊ¸ÃË‹ flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË ¬˝àÿ∑§ 5 fl·ÊZ‚ÊΔË

∞∑§⁄∑§◊Ë (‚Ë∞Ÿ¡Ë ß¥œŸÊfl⁄ •‚ÀÿÊ‚ 15

fl·ÊZŸ¥Ã⁄) ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄ÊøÊ Œ⁄ •ÊÚ≈ÙÁ⁄ˇÊÊ‚ÊΔË

75Æ L§¬ÿ, ‚„Ê¬ÿZÃ •Ê‚Ÿ ˇÊ◊ÃÊ •‚áÊÊ⁄Ë

◊Ë≈⁄ ≈ÚÄ‚Ë‚ÊΔË 125Æ L§¬ÿ •ÊÁáÊ ≈ÈÁ⁄S≈

≈ÚÄ‚Ë, „‹∑§ ◊Ê‹flÊ„Í flÊ„Ÿ ÿÊ‚ÊΔË 25ÆÆ

L§¬ÿ ⁄Ê„Ë‹. ¬˝Õ◊ ŸÊ¥ŒáÊË ÁŒŸÊ¥∑§Ê¬Ê‚ÍŸ 8 fl·¸

¬ÍáÊ¸ ∑§‹‹ ¬Á⁄fl„Ÿ ‚¥flªÊ¸ÃË‹ flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË

¬È…Ë‹ ¬˝àÿ∑§ fl·Ê¸‚ÊΔË ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄ÊøÊ Œ⁄

75ÆÆ Á∑§‹Ù¬ˇÊÊ ¡ÊSÃ ÷Ê⁄ ˇÊ◊ÃÊ •‚áÊÊ⁄Ë

◊äÿ◊ ¡« fl •ÊÌ≈ÄÿÈ‹≈« ◊Ê‹flÊ„Í

flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË flÊÌ·∑§ ∑§⁄ÊëÿÊ 1Æ ≈Ä∑§, ∑§¥òÊÊ≈Ë

¬⁄flÊãÿÊ¥fl⁄ øÊ‹áÊÊ:ÿÊ ’‚‚‚ÊΔË flÊÌ·∑§

∑§⁄ÊëÿÊ 2.5 ≈Ä∑§, πÊ¡ªË ‚flÊ (¬˝Êÿ√„≈

‚Ì√„‚ √„ß¸∑§‹ ¬⁄◊Ë≈) flÊ„ŸÊ¥‚ÊΔË flÊÌ·∑§

∑§⁄ÊëÿÊ 2.5 ≈Ä∑§ •ÊÁáÊ ≈ÈÁ⁄S≈ ’‚‚‚ÊΔË

flÊÌ·∑§ ∑§⁄ÊëÿÊ 2.5 ≈Ä∑§ ⁄Ê„Ë‹. ‚äÿÊ 15

fl·ÊZfl⁄Ë‹ ¡ÈŸË ¬Á⁄fl„ŸÃ⁄ flÊ„Ÿ 15 ‹ÊπÊ¢ëÿÊ

fl⁄ •Ê„Ã fl 8 fl·ÊZfl⁄Ë‹ ¬Á⁄fl„Ÿ flÊ„Ÿ 6

‹ÊπÊ¢ëÿÊ fl⁄ •Ê„Ã. •‡ÊÊ flÊ„ŸÊ¢∑§«ÍŸ ©¬⁄ÙQ

∑§⁄ •Ê∑§Ê⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. ©¬⁄ÙQ ∑§⁄

‹ÊflÀÿÊŸ flÊ„Ÿ◊Ê‹∑§ „Ë flÊ„Ÿ ◊Ù«ËÃ

∑§Ê…ÃË‹ fl ¬ÿÊ¸ÿÊŸ ⁄SàÿÊflM§Ÿ ÃË ∑§◊Ë

„ÙÃË‹. àÿÊ◊È› ⁄SàÿÊfl⁄Ë‹ ¬˝ŒÍ·áÊÊø ¬˝◊ÊáÊ

∑§◊Ë „ÙáÿÊ‚ ◊ŒÃ „Ùß¸‹ fl ¡Ë flÊ„Ÿ

flÊ„Ÿ◊Ê‹∑§ ⁄SàÿÊfl⁄ flÊ¬⁄ÃË‹ àÿÊ¥ëÿÊ∑§«ÍŸ

¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄ ¬˝Ê# „Ùß¸‹.

¡ÈãÿÊ flÊ„ŸÊ¥ŸÊ ¬ÿÊ¸fl⁄áÊ ∑§⁄

‹ÊªÍ ∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚fl¸ ⁄ÊC˛Ëÿ ◊„Ê◊Êª¸, ⁄ÊÖÿ

◊„Ê◊Êª¸ •ÊÁáÊ ¬˝◊Èπ Á¡À„Ê ◊ÊªÊ¸fl⁄ ¬ •Úã«

ÿÍ¡ ¬hÃËŸ •àÿÊœÈÁŸ∑ Sflë¿ÃÊ ªÎ„

©÷Ê⁄ÊflËÃ •‡ÊË ‚ÍøŸÊ ◊ÈÅÿ◊¥òÊË •‡ÊÙ∑ ø√„ÊáÊ

ÿÊ¥ŸË ∑§‹Ë. ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔÊ •ÊÁáÊ Sflë¿ÃÊ

Áfl÷ÊªÊ◊Ê»¸§Ã ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔÊ •ÊÁáÊ Sflë¿ÃëÿÊ

‚¥Œ÷Ê¸Ã ‚ÊŒ⁄Ë∑§⁄áÊ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹ àÿÊfl›Ë

◊ÈÅÿ◊¥òÊË ’Ù‹Ã „ÙÃ.

ÿÊ ’ÒΔ∑§Ë‚ ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔÊ fl Sflë¿ÃÊ

Áfl÷ÊªÊø ◊¥òÊË ¬˝Ê. ‹ˇ◊áÊ …Ù’›, ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË

⁄áÊÁ¡Ã®‚„ ∑§Ê¥’›, ªÊ«ª’Ê’Ê Sflë¿ÃÊ

•Á÷ÿÊŸ ‚Á◊ÃËø •äÿˇÊ ◊Êœfl⁄Êfl ¬Ê≈Ë‹-

‡Ê›ªÊfl∑§⁄, ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔÊ fl Sflë¿ÃÊ

Áfl÷ÊªÊëÿÊ ¬˝œÊŸ ‚Áøfl ◊ÊÁ‹ŸË ‡Ê¥∑§⁄,

◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ø ¬˝œÊŸ ‚Áøfl •Á¡Ã∑È§◊Ê⁄ ¡ÒŸ,

Ÿª⁄Áfl∑§Ê‚ Áfl÷ÊªÊø ‚Áøfl ◊ŸÈ∑È§◊Ê⁄

üÊËflÊSÃfl, ‚Êfl¸¡ÁŸ∑ ’Ê¥œ∑§Ê◊ Áfl÷ÊªÊ¥ø ‚Áøfl

œŸ¥¡ÿ œfl«, ª. ◊. ∑¢§œÊ⁄ fl ßÃ⁄ •Áœ∑§Ê⁄Ë

©¬ÁSÕÃ „ÙÃ. ÿÊ¬È… ©lÙª, ‡ÊÊÚ®¬ª ‚¥≈⁄,

•ılÙÁª∑§ fl‚Ê„ÃË, ¬≈˛Ù‹ ¬¥¬ ÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË

Ÿ√ÿÊŸ ’Ê¥œ∑§Ê◊ ∑§⁄ÃÊŸÊ ‚Êfl¸¡ÁŸ∑§ Sflë¿ÃÊ

ªÎ„ ©÷Ê⁄áÊ ‚ÄÃËøË ∑§⁄ÊflËÃ. ⁄ÊÖÿ ‡ÊÊ‚Ÿ

ª˝Ê◊ËáÊ •ÊÁáÊ ‡Ê„⁄Ë ÷ÊªÊÃ Sflë¿ÃÊ ªÎ„

©÷Ê⁄áÿÊ∑§« ‹ˇÊ ŒÃ •‚ÍŸ ÿÊ¬‰… ª˝Ê◊ËáÊ

÷ÊªÊÃ ÉÊ⁄ ÃÕ Sflë¿ÃÊªÎ„ •ÊÁáÊ ŒÊ⁄ÊÃ ¬ÊáÊË

„Ë ‚¥∑§À¬ŸÊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ ÿß¸‹. •‚ ‚Ê¥ªÍŸ

◊ÈÅÿ◊¥òÊË ¬È… ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ⁄ÊÖÿÊÃË‹ ∞∑Í§áÊ

ª˝Ê◊ËáÊ ∑È§≈È¥’Ê¥¬Ò∑§Ë 10 ≈Ä∑§ ‹Ù∑§Ê¢∑§«

SflÃ—ëÿÊ ÉÊ⁄ªÈÃË Ÿ› ¡Ù«áÿÊ •Ê„Ã. ©⁄‹ÀÿÊ

‚fl¸ ∑È§≈È¥’Ê¥ŸÊ ¬È…Ë‹ 3 fl·Ê¸Ã ÉÊ⁄ªÈÃË Ÿ›

¡Ù«áÿÊ¥’Ê’Ã ∑§Êÿ¸flÊ„Ë ∑§⁄áÿÊøË ‚ÍøŸÊ

◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë ∑§‹Ë.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ 40 ≈ÄÄÿÊ¥„ÂŸ ¡ÊSÃ ‹Ù∑§

ŸÊª⁄Ë ˇÊòÊÊÃ ⁄Ê„Ã •‚ÍŸ àÿÊ¬Ò∑§Ë 60 ≈Ä∑

‹Ù∑§Ê¥ŸÊ Sflë¿ÃÊ ªÎ„Ê¥øË ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ •Ê„.

ÿàÿÊ 3 fl·Ê¸Ã ¤ÊÙ¬«¬^Ë‚„ ‚flÊZŸÊ Sflë¿ÃÊ

ªÎ„ •ÊÁáÊ ¬ÊáÿÊëÿÊ Ÿ› ¡Ù«áÿÊ ©¬‹éœ

„ÙÃË‹ •‡ÊÊ ŒÎCËŸ ∑§Ê◊Êø ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§⁄Êfl,

•‚ ÁŸŒ¸‡Ê„Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë ÁŒ‹. ‚fl¸

‚ÙÿË¥ŸËÿÈÄÃ •lÊflÃ •‡ÊÊ Sflë¿ÃÊ ªÎ„Ê¥øË

©÷Ê⁄áÊË ÿÊ¬È… ⁄ÊÖÿÊÃ Ÿ√ÿÊŸ ’Ê¥œáÿÊÃ

ÿáÊÊ⁄Ë ‚fl¸ Sflë¿ÃÊ ªÎ„ •àÿ¥Ã •ÊœÈÁŸ∑

¬hÃËŸ •ÊÁáÊ ‚fl¸ ‚ÙÿË¥ŸËÿÈÄÃ •‡ÊË

©÷Ê⁄ÊflËÃ, •‡ÊË ‚ÍøŸÊ ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ∑§‹Ë.

‡ÊÊ‚∑§Ëÿ/ÁŸ◊‡ÊÊ‚∑§Ëÿ Ã‚ø L§ÇáÊÊ‹ÿ

•ÊÁáÊ ’‚SÕÊŸ∑§ ÿÕË‹ ‚l—ÁSÕÃËÃË‹

Sflë¿ÃÊªÎ„ •Áœ∑§ Sflë¿ ⁄Ê„ÊflËÃ ÿÊ‚ÊΔË àÿÊ

Sflë¿ÃÊªÎ„Ê¥ëÿÊ Œπ÷Ê‹Ë¥øË ¡’Ê’ŒÊ⁄Ë

‚¥’¥ÁœÃ πÊàÿÊ¥∑§« ‚È¬ÍŒ¸ ∑§⁄ÊflË. Ã‚ø ‚äÿÊ

•‚‹‹Ë Sflë¿ÃÊ ªÎ„ •Áœ∑§ ‚ÈÁSÕÃËÃ ∑§‡ÊË

⁄Ê„ÃË‹ ÿÊ‚ÊΔË àÿÊÃ ‚ÈœÊ⁄áÊÊ ∑§⁄áÿÊøË

ª⁄¡„Ë ◊ÈÅÿ◊¥òÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë √ÿQ ∑§‹Ë.

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚fl¸ ⁄ÊC˛Ëÿ •ÊÁáÊ ⁄ÊÖÿ ◊„Ê◊ÊªÊZfl⁄

•àÿÊœÈÁŸ∑ ¬hÃËøË Sflë¿ÃÊ ªÎ„ ©÷Ê⁄ÊflËÃ— ◊ÈÅÿ◊¢òÊË

⁄ÊÖÿÊÃ ©lÙª flÊ…Ë‚ÊΔË ◊„Ê⁄ÊC˛ •ılÙÁª∑§

Áfl∑§Ê‚ ◊„Ê◊¥«›Ê◊Ê»¸§Ã (∞◊.•Êÿ.«Ë.‚Ë.) ‚fl¸

‚ÈÁflœÊ ¬È⁄ÁflÀÿÊ ¡ÊÃÊÃ, àÿÊ◊È› ©lÙ¡∑§Ê¥øË

◊„Ê⁄ÊC˛Ê‹Ê ¬˝Õ◊ ¬‚¥ÃË •‚Ã. „ ◊„Ê◊¥«›

Œ‡ÊÊÃ •ª˝ªáÿ ê„áÊÍŸ •Ù›π‹ ¡ÊÃ, •‚

¬˝ÁÃ¬ÊŒŸ ©lÙª ◊¥òÊË fl ◊. •ı. Áfl.

◊„Ê◊¥«›Êø •äÿˇÊ ⁄Ê¡¥º˝ Œ«Ê¸ ÿÊ¥ŸË ∑§‹.

◊„Ê⁄ÊC˛ •ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚ ◊„Ê◊¥«›ÊëÿÊ

48 √ÿÊ flœÊ¸¬Ÿ ÁŒŸÊÁŸÁ◊ûÊ ⁄flË¥º˝ ŸÊ≈K ◊¥ÁŒ⁄

ÿÕ •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊÃ üÊË. Œ«Ê¸ ’Ù‹Ã

„ÙÃ. ©lÙª ⁄ÊÖÿ◊¥òÊË fl ◊. •ı. Áfl.

◊„Ê◊¥«›Êø ©¬ÊäÿˇÊ ‚ÁøŸ •Á„⁄, Áfl∑§Ê‚

•ÊÿÈQ (©lÙª) ‚¥¡ÿ ‚ΔË, ◊ÈÅÿ ∑§Êÿ¸∑§Ê⁄Ë

•Áœ∑§Ê⁄Ë «ÊÚ. ˇÊòÊ¬ÃË Á‡ÊflÊ¡Ë •ÊŒË ◊Êãÿfl⁄

ÿÊfl›Ë ©¬ÁSÕÃ „ÙÃ.

Œ‡Ê ¬ÊÃ›Ëfl⁄ ◊„Ê⁄ÊC˛ •ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚

◊„Ê◊¥«›Êø ŸÊfl •Á÷◊ÊŸÊŸ ÉÊÃ‹ ¡ÊÃ, •‚

‚Ê¥ªÍŸ üÊË. Œ«Ê¸ ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ∑§Ê›Ê’⁄Ù’⁄

øÊ‹áÊÊ⁄ „ ◊„Ê◊¥«› •‚ÀÿÊŸ •ılÙÁª∑§

ªÈ¥ÃfláÊÈ∑§Ë‚ÊΔË ‚flÊ¸Áœ∑§ ©lÙ¡∑§Ê¥øÊ

◊„Ê⁄ÊC˛Ê∑§« •Ù…Ê •‚ÃÙ. ©lÙ¡∑§Ê¥‚ÊΔË

©¬ÿÈQ Δ⁄‹‹Ë ◊„Ê◊¥«›ÊøË ∞∑§ Áπ«∑§Ë

ÿÙ¡ŸÊ Œ‡ÊÊÃË‹ ßÃ⁄ ∑È§ΔÀÿÊ„Ë ⁄ÊÖÿÊÃ

⁄Ê’Áfl‹Ë ¡ÊÃ ŸÊ„Ë. ÿÊ ÿÙ¡Ÿ◊È› ⁄ÊÖÿÊÃ

©lÙª SÕÊ¬áÿÊ‚ÊΔË ©lÙ¡∑§Ê¥ŸÊ »§Ê⁄‡ÊÊ

•«øáÊË ÿÃ ŸÊ„ËÃ.

üÊË. •Á„⁄ ê„áÊÊ‹ ∑§Ë, ◊„Ê⁄ÊC˛ÊŸ Œ‡ÊÊ‹Ê

•ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚ÊøË ÁŒ‡ÊÊ ŒÊπÁfl‹Ë. ÿÊÃ

◊„Ê⁄ÊC˛ •ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚ ◊„Ê◊¥«›ÊøÊ

◊„ûfl¬ÍáÊ¸ flÊ≈Ê •Ê„. •ılÙÁª∑§ Áfl∑§Ê‚ÊÃ

⁄ÊÖÿÊŸ ¤Ê¬Ê≈KÊŸ ¬˝ªÃË ∑§‹Ë •‚ÍŸ ‹fl∑§⁄ø

∞◊. •Êÿ. «Ë. ‚Ë. ÃÕ ªÚ‚ „Ë ÿÙ¡ŸÊ

⁄Ê’Áfl‹Ë ¡Êß¸‹, •‚ àÿÊ¥ŸË S¬C ∑§‹.

üÊË. Œ«Ê¸ fl üÊË. •Á„⁄ ÿÊ¥ëÿÊ „SÃ ÿÊfl›Ë

◊„Ê◊¥«›ÊëÿÊ “Áfl∑§Ê‚ Œ¬¸áÊ” •ÊÁáÊ

“◊„Ê∑§ŸÄ≈” ÿÊ •¥∑§Ê¥ø ¬˝∑§Ê‡ÊŸ ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ Ã‚ø ◊„Ê◊¥«›ÊÃË‹ ∑§◊¸øÊ:ÿÊ¥ø ªÈáÊfl¥Ã

¬ÊÀÿ, ©À‹πŸËÿ ∑§Êÿ¸ ∑§⁄áÊÊ⁄ ∑§◊¸øÊ⁄Ë

•ÊÁáÊ ÁŸflÎûÊ ∑§◊¸øÊ⁄Ë ÿÊ¥øÊ ‚à∑§Ê⁄

◊Êãÿfl⁄Ê¥ëÿÊ „SÃ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê.

53❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

∞◊•Êÿ«Ë‚Ë Œ‡ÊÊÃ •ª˝ªáÿ - ©lÙª◊¥òÊË

⁄ÊÖÿÊÃ •Ê¬ûÊË¡ãÿ ¬Á⁄ÁSÕÃË ◊ŒÃ ∑§¥º˝

©÷Ê⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ©¬ª˝„Ê◊Ê»¸§Ã ÃË ∑§¥º˝

L§ÇáÊflÊÁ„∑§Ê¥‡ÊË ¡Ù«‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„Ã, •‡ÊË

◊ÊÁ„ÃË ⁄ÊÖÿÊø ªÎ„◊¥òÊË •Ê⁄. •Ê⁄. ¬Ê≈Ë‹

ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹Ë.

◊„Ê◊Êª¸ ¬Ù‹Ë‚ ÿ¥òÊáÊÊ •Ê…ÊflÊ ’ÒΔ∑§

◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ ªÎ„◊¥òÿÊ¢ëÿÊ ŒÊ‹ŸÊÃ •ÊÿÙÁ¡Ã

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë „ÙÃË, àÿÊfl›Ë Ã ’Ù‹Ã „ÙÃ.

•Ê¬ûÊË¡ãÿ √ÿflSÕÊ¬Ÿ •ÊÁáÊ ‚¥‡ÊÙœŸ

‚¥SÕø ‚„∑§Êÿ¸ ÿÊ ∑§Ê◊Ë ÉÊáÿÊÃ •Ê‹ •Ê„.

•Ê¬ûÊË¡ãÿ ¬Á⁄ÁSÕÃË ©Œ˜Ô÷flÀÿÊ‚ ÿÊ

‚¥SÕø ∑§◊¸øÊ⁄Ë ∑§fl› 2Æ Á◊ÁŸ≈Ê¢Ã

•¬ÉÊÊÃSÕ›Ë L§ÇáÊflÊÁ„∑§øË √ÿflSÕÊ

∑§⁄ÃË‹. ¡π◊Ë √ÿÄÃË‚ ßÁS¬Ã›ÊÃ Ÿß¸¬ÿZÃ

ÿÊ ◊ŒÃ ∑¥§º˝ÊÃ flÒl∑§Ëÿ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¥ëÿÊ

◊Êª¸Œ‡Ê¸ŸÊπÊ‹Ë ¬˝Á‡ÊÁˇÊÃ flÒl∑§Ëÿ Ã¥òÊôÊ

¡π◊Ë √ÿÄÃËøË ∑§Ê›¡Ë ÉÊß¸‹. •Ê¬ûÊË¡ãÿ

¬Á⁄ÁSÕÃË ©Œ˜Ô÷flÀÿÊ‚ ∑§ÙáÊËÃË„Ë √ÿÄÃË

∑§ÙáÊàÿÊ„Ë ÁΔ∑§ÊáÊÊflM§Ÿ 1Æ8 ÿÊ ≈Ù‹-»˝§Ë

∑˝§◊Ê¥∑§ÊflM§Ÿ ◊ŒÃ ∑¥§º˝Ê‡ÊË ‚¥¬∑¸§ ‚ÊœÍ

‡Ê∑§‹. ◊„Ê◊ÊªÊ¸fl⁄UË‹ •¬ÉÊÊÃÊø ¬˝◊ÊáÊ

‹ˇÊáÊËÿÁ⁄UàÿÊ ∑§◊Ë ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË ‡ÊÊ‚Ÿ

ªÊ¥÷ËÿÊZŸ ÁfløÊ⁄ ∑§⁄Ã •‚ÍŸ ¬Á⁄áÊÊ◊∑§Ê⁄∑§

ªSÃË‚ÊΔË 187 ◊Ù≈Ê⁄‚Êÿ∑§À‚, 2 ∑§Ê⁄,

25 ‚È◊Ù •ÕflÊ ¡Ë¬, 2 ∑˝§ã‚ •ÊÁáÊ 41

L§ÇáÊflÊÁ„∑§Ê ÿÊ¥øË ÃÊÃ«ËŸ √ÿflSÕÊ ∑§⁄áÿÊø

•ÊŒ‡Ê •Ê⁄. •Ê⁄. ¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ŸË ‚¥’¥ÁœÃ

•ÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¥ŸÊ ÁŒ‹. ◊„Ê◊Êª¸ ¬Ù‹Ë‚ Áfl÷ÊªÊÃ

¬Ù‹Ë‚ •œËˇÊ∑§, ©¬•œËˇÊ∑§, ©¬ÁŸ⁄ËˇÊ∑§,

¬Ù‹Ë‚ „flÊ‹ŒÊ⁄, ¬Ù‹Ë‚ Á‡Ê¬Êß¸ „Ë ¬Œ Á⁄Q

•‚ÀÿÊ‚ ÃÊÃ«ËŸ ÷⁄áÿÊÃ ÿÊflËÃ, •‚„Ë

¬Ê≈Ë‹ ÿÊfl›Ë ê„áÊÊ‹. ¬ÈáÊ Á¡ÀsÊÃË‹ ◊ı¡

’ÊflœŸ ÿÕ flÊ„ÃÍ∑§ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ‚¥SÕÊ •ÊÁáÊ

‚¥‡ÊÙœŸ ∑¢§º˝ ©÷Ê⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ÿÊ

¡Êªfl⁄ ©èÿÊ ⁄ÊÁ„U‹ÀÿÊ •ŸÁœ∑Î§Ã

’Ê¥œ∑§Ê◊Ê¥ŸÊ •Ê›Ê ÉÊÊ‹áÿÊ‚ÊΔË •Êfl≥ÿ∑§

©¬ÊÿÿÙ¡ŸÊ ∑§⁄áÿÊÃ ÿÊ√ÿÊÃ, •‚ •ÊŒ‡Ê

¬Ê≈Ë‹ ÿÊ¥ŸË ÿÊfl›Ë ÁŒ‹.

•Ê¬ûÊË¡ãÿ ¬Á⁄ÁSÕÃË ◊ŒÃ ∑§¥º˝

©U¬ª˝„UÊ◊Ê»¸§Ã ¡Ê«UáÊÊ⁄U ó ªÎ„◊¥òÊË ∑§Ù∑§áÊÊÃË‹ ¬˝àÿ∑§ Á¡ÀsÊÃ

¡≈Ë ’Ê¥œÊ√ÿÊÃ ó ◊„U‚Í‹ ◊¢òÊË

◊àSÿ √ÿfl‚ÊÿÊ‹Ê øÊ‹ŸÊ Á◊›ÊflË ÿÊ‚ÊΔË

∑§Ù∑§áÊÊÃË‹ ¬àÿ∑§ Á¡ÀsÊÃ ¡≈Ë ’Ê¥œÊ√ÿÊÃ

Ã‚ø ◊Áë¿◊Ê⁄Ê¥‚ÊΔË •Êfl≥ÿ∑§ •‚‹ÀÿÊ

¬ÊÿÊ÷ÍÃ ‚ÈÁflœÊ ©¬‹éœ ∑§L§Ÿ lÊ√ÿÊÃ •‚

ÁŸŒ‡Ê ◊„‚Í‹ ◊¥òÊË ŸÊ⁄ÊÿáÊ ⁄ÊáÊ ÿÊ¥ŸË ÁŒ‹.

∑§Ù∑§áÊÊÃË‹ ◊Áë¿◊Ê⁄Ê¥ŸÊ ÿáÊÊ:ÿÊ •«øáÊË

‚¥Œ÷Ê¸Ã ◊¥òÊÊ‹ÿÊÃ •ÊÿÙÁ¡Ã ∑§⁄áÿÊÃ

•Ê‹ÀÿÊ ’ÒΔ∑§ËÃ Ã ’Ù‹Ã „ÙÃ. ◊Áë¿◊Ê⁄Ê¥ëÿÊ

ÁflÁflœ ¬˝SÃÊflÊ‹Ê ◊¥¡È⁄Ë ŒáÿÊ’Ê’ÃøË

∑§ÊÿflÊ„Ë ∑§⁄ÊflË, ∑§Ù∑§áÊÊÃË‹ ¬àÿ∑§ Á¡ÀsÊÃ

¡≈Ë ’Ê¥œáÿÊ’⁄Ù’⁄ø àÿÊÁΔ∑§ÊáÊË ‡ÊËÃªÎ„

Ã‚ø •Êfl≥ÿ∑§ ¬ÊÿÊ÷ÍÃ ‚ÈÁflœÊ lÊ√ÿÊÃ,

◊àSÿ√ÿfl‚Êÿ Áfl÷ÊªÊÃË‹ Á⁄ÄÃ ¬Œ ÷⁄ÊflËÃ,

∞Ÿ.‚Ë.«Ë.‚Ë. ëÿÊ ∑§¡ ¬SÃÊflÊ¥ŸÊ Ãà∑§Ê›

◊ÊãÿÃÊ lÊflË. ◊Áë¿◊Ê⁄Ë ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

•ÊœÈÁŸ∑§ ¬hÃËøÊ flÊ¬⁄ ∑§⁄ÊflÊ.

◊Áë¿◊Ê⁄Ê¥‚ÊΔË ⁄ÊÖÿ‡ÊÊ‚ŸÊ◊Ê»¸§Ã ŸflËŸ

ÿÙ¡ŸÊ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄Ê√ÿÊÃ, •‡ÊÊ ‚ÍøŸÊ„Ë àÿÊ¥ŸË

ÿÊfl›Ë ∑§ÀÿÊ.

54 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

’ß¸fl⁄UË‹ 26/11 ëÿÊ •ÁÃ⁄∑§Ë

„ÀÀÿÊŸ¥Ã⁄ ¬Ù‹Ë‚ Œ‹ÊëÿÊ

•ÊœÈÁŸ∑§Ë∑§⁄áÊÊøË ¬Á∑§ÿÊ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ë

•Ÿ ‹Ê∑§«Ë Œ¥«ÈÄÿÊøË ¡ÊªÊ •àÿÊœÈÁŸ∑§ ‡ÊùÊ¥ŸË

ÉÊÃ‹Ë. ¬Ù‹Ë‚ Œ‹ „Êÿ≈∑§ „ÙÃ •‚ÃÊŸÊø ÿÊ

Œ‹ÊÃË‹ ◊„ûfl¬ÍáÊ ÉÊ≈∑§ •‚‹ÀÿÊ ¬Ù‹Ë‚

Á‡Ê¬ÊÿÊ¬Ê‚ÍŸ Ã Õ≈ ‚„Êÿ∑§ ¬Ù‹Ë‚ ©¬ÁŸ⁄ËˇÊ∑§

(¡◊ÊŒÊ⁄) ¬ŒÊ¬ÿZÃëÿÊ ¡flÊŸÊ¥ŸÊ ©ìÊ Á‡ÊÁˇÊÃ

∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊÿ ªÎ„ Áfl÷ÊªÊŸ ÉÊÃ‹Ê •‚ÍŸ

àÿÊøË •¥◊‹’¡ÊfláÊËŒπË‹ ‚ÈM§ ¤ÊÊ‹Ë •Ê„.

◊„Ê⁄ÊC ¬Ù‹Ë‚ Œ‹ •ÊÁáÊ ÿ‡Êfl¥Ã⁄Êfl ø√„ÊáÊ

◊„Ê⁄ÊC˛ ◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔ ÿÊ¥ëÿÊÃ ÿÊ

Á‡ÊˇÊáÊ∑˝§◊Ê’g‹ ŸÈ∑§ÃÊø ‚Ê◊¥¡Sÿ ∑§⁄Ê⁄

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„.

¬ÙÁ‹‚Ê¥ŸÊ ˇÊ◊ÃÊÁœÁDÃ ∑§ı‡ÊÀÿÊ¥øÊ Áfl∑§Ê‚

∑§⁄áÿÊ‚ ‚„Êƒÿ ∑§M§Ÿ àÿÊ¥ø ◊ŸÙ’‹,

SflÊÁ÷◊ÊŸ, •Êà◊ÁflEÊ‚, ∑§Êÿ¸ˇÊ◊ÃÊ •ÊÁáÊ

ÁŸáÊ¸ÿˇÊ◊ÃÊ ©¥øÊfláÿÊ‚ ¬˝Ùà‚Ê„Ÿ ŒáÿÊ‚ÊΔË

¬ÙÁ‹‚Ê¥ŸÊ ©ìÊ Á‡ÊˇÊáÊ Á◊›Êfl, „Ê ÿÊ

Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊ÊøÊ ©g‡Ê •Ê„. ’Ë.∞. (¬Ù‹Ë‚ ¬‡ÊÊ‚Ÿ)

„Ê Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊ ⁄ÊÖÿÊÃ ∑§ÙáÊàÿÊ„Ë ¬Ê⁄¥¬Á⁄∑§

ÁfllÊ¬ËΔÊÃ Á‡Ê∑§fl‹Ê ¡ÊÃ Ÿ‚ÍŸ »§ÄÃ ¬Ù‹Ë‚

∑§◊øÊ⁄Ë ‚◊Ù⁄ ΔflÍŸ ÿ‡Êfl¥Ã⁄Êfl ø√„ÊáÊ ◊„Ê⁄ÊC

◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊŸ „Ê Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊ ÃÿÊ⁄ ∑§‹Ê •Ê„.

’Ë.∞. (¬Ù‹Ë‚ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ) •èÿÊ‚∑˝§◊Ê‹Ê

¬fl‡ÊÊ‚ÊΔË ’Ê⁄ÊflË ©ûÊËáÊ „Ë ¬ÊòÊÃÊ ÁŸÁ≥øÃ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ë •‚ÍŸ ¬Á„ÀÿÊ fl·Ë ∑§fl› 3ÆÆ

L§¬ÿ ÷M§Ÿ ÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊Ê‹Ê ¬fl‡Ê ÁŒ‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄

•Ê„. ‚„Êÿ∑§ ¬Ù‹Ë‚ ©¬ÁŸ⁄ËˇÊ∑§, „flÊ‹ŒÊ⁄,

¬Ù‹Ë‚ ŸÊÿ∑§, ¬Ù‹Ë‚ Á‡Ê¬Êß¸ ÿÊ¥ŸÊ ÿÊ

•èÿÊ‚∑§◊Ê‹Ê ¬fl‡Ê ÉÊÃÊ ÿáÊÊ⁄ •Ê„. ◊„Ê⁄ÊC

¬Ù‹Ë‚ •∑§ÊŒ◊Ë ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿÊ¥ëÿÊ flÃËŸ ÿÊ

Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊Êø ‚◊ãflÿŸ ∑§‹ ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ

⁄ÊÖÿÊÃË‹ ‚fl 11 ¬Ù‹Ë‚ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ÁfllÊ‹ÿ,

35 Á¡À„Ê ◊ÈÅÿÊ‹ÿ, 9 ¬Ù‹Ë‚

•ÊÿÈÄÃÊ‹ÿÊ¥◊äÿ ÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊ÊøË •èÿÊ‚ ∑¥§º

‚ÈM§ ∑§‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„Ã.

‚äÿÊ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ÉÊÃ •‚‹ÀÿÊ ¬Á‡ÊˇÊáÊÊÕËZøË

ŸÊ¥ŒáÊË ‚¥’¥ÁœÃ ¬Ù‹Ë‚ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ÁfllÊ‹ÿÊÃË‹

•èÿÊ‚ ∑¥§ºÊfl⁄ ∑§‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ Ÿ™§

◊Á„ãÿÊ¥ø ¬Á‡ÊˇÊáÊ ¬ÍáÊ ∑§‹ÀÿÊ ¬ÙÁ‹‚Ê¥øË ŸÊ¥ŒáÊË

‚¥’¥ÁœÃ ¬Ù‹Ë‚ Á¡À„Ê ◊ÈÅÿÊ‹ÿ ®∑§flÊ

•ÊÿÈÄÃÊ‹ÿÊëÿÊ •èÿÊ‚ ∑¥§ºÊ¥fl⁄ ∑§‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄

•Ê„. ¬Ù‹Ë‚ ◊ÈÅÿÊ‹ÿÊÃË‹ Á¡À„Ê ¬Ù‹Ë‚

ÁŸ⁄ËˇÊ∑§ (∑§ÀÿÊáÊ) ÿÊ¥ŸÊ •èÿÊ‚ ∑¥§º ‚◊ãflÿ∑§

ê„UáÊÍŸ ÁŸÿÈÄÃ ∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ⁄ •Ê„.

¬Á„ÀÿÊ fl·Ë ¬Ù‹Ë‚ ¬Á‡ÊˇÊáÊ ÁfllÊ‹ÿÊÃË‹

Ÿ™§ ◊Á„ãÿÊ¥ø ¬Á‡ÊˇÊáÊ •Áœ∑§ Sflÿ¥•äÿÿŸ

∑§ı‡ÊÀÿÊ¥øÊ •ÁœDÊŸ •èÿÊ‚∑˝§◊ ÁŸÁ≥øÃ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê‹Ê •Ê„. ÿÊ •èÿÊ‚∑§◊Ê‹Ê ¬Í⁄∑§

‚¥flÊŒ ∑§ı‡ÊÀÿ •ÊÁáÊ √ÿÁÄÃ◊ûfl Áfl∑§Ê‚Ê‡ÊË

‚¥’¥ÁœÃ ÃÖôÊÊ¥øË √ÿÊÅÿÊŸ •ÊÁáÊ ∑§Êÿ‡ÊÊ›Ê¥øË

¡Ù« ⁄Ê„áÊÊ⁄ •Ê„. ¬Á‡ÊˇÊáÊ fl ◊ÍÀÿ◊Ê¬ŸÊŸ¥Ã⁄

¬Á‡ÊˇÊáÊÊÕË ÁfllÊâÿÊZŸÊ Sflÿ¥‚ˇÊ◊Ë∑§⁄áÊ ¬ŒÁfl∑§Ê

¬ŒÊŸ ∑§‹Ë ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„. àÿÊŸ¥Ã⁄ ŒÈ‚:ÿÊ fl·Ê‹Ê

¬˝fl‡Ê ÁŒ‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„. ÁmÃËÿ fl·Ê¸Ã

◊ÊŸ‚‡ÊÊù, ‚◊Ê¡‡ÊÊù, ßÁÃ„Ê‚, ⁄ÊÖÿ‡ÊÊù,

◊ÊŸflË „Ä∑§, •Õ‡ÊÊù „ Ã⁄ ÃÎÃËÿ fl·ÊÃ

◊ÊŸ‚‡ÊÊù, ‚◊Ê¡‡ÊÊù, ⁄ÊÖÿ‡ÊÊùÊ’⁄Ù’⁄ø

‚ÊÚç≈ S∑§ËÀ‚, ◊ÊÁ„ÃË fl Ã¥òÊôÊÊŸ ∑§ı‡ÊÀÿ •ÊÁáÊ

∞∑§Ê Áfl·ÿÊfl⁄øÊ ¬∑§À¬ •‚ ‚„Ê Áfl·ÿ ΔfláÿÊÃ

•Ê‹ •Ê„Ã. ¬Á„ÀÿÊ fl·Ë Á∑§◊ÊŸ 4Æ ≈Ä∑§ ªÈáÊ

¬Ê# ∑§⁄Êfl ‹ÊªáÊÊ⁄ •‚ÍŸ ÁmÃËÿ fl ÃÎÃËÿ fl·ÊøË

¬⁄ËˇÊÊ ∞∑Í§áÊ 12ÆÆ ªÈáÊÊ¥ëÿÊ ◊ÍÀÿ◊Ê¬ŸÊfl⁄

•ÊœÊÁ⁄Ã •‚áÊÊ⁄ •Ê„. ‚fl •èÿÊ‚∑§◊Ê¥◊äÿ

Á∑§◊ÊŸ 4Æ ≈Ä∑§ ªÈáÊ ÁfllÊâÿÊZŸÊ Á◊›flÊfl

‹ÊªáÊÊ⁄ •Ê„Ã. ◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ flÃËŸ ◊⁄ÊΔË

◊Êäÿ◊ÊÃÀÿÊ ÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊Ê‚ÊΔË ¬ÈSÃ∑§, Á√„«Ë•Ù

‚Ë«Ë-∑§Ú‚≈ •ÊŒË •èÿÊ‚ ‚ÊÁ„àÿÊøÊ ¬È⁄flΔÊ

∑§‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •Ê„. ¬Ù‹Ë‚ ∑§◊øÊ:ÿÊ¥’⁄Ù’⁄ø

¬Ù‹Ë‚ ©¬ÁŸ⁄ËˇÊ∑§ Ã ¬Ù‹Ë‚ ©¬ •œËˇÊ∑§

Œ¡ÊëÿÊ •Áœ∑§Ê:ÿÊ¥‚ÊΔË ∞◊.’Ë.∞. (‚Êfl¡ÁŸ∑§

œÙ⁄áÊ •ÊÁáÊ √ÿflSÕÊ¬Ÿ) „Ê •èÿÊ‚∑§◊ ◊ÈÄÃ

ÁfllÊ¬ËΔÊŸ ‚ÈM§ ∑§‹Ê •Ê„.

∞∑Í§áÊø, ¬Ù‹Ë‚ Œ‹ •ÊÁáÊ ◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊŸ

„Ê •Á÷Ÿfl Á‡ÊˇÊáÊ∑§◊ ‚ÈM§ ∑§M§Ÿ ¬ÙÁ‹‚Ê¥ŸÊ

©ìÊ Á‡ÊˇÊáÊ ŒáÿÊ’⁄Ù’⁄ø àÿÊ¥øË ∑§ÊÿˇÊ◊ÃÊ

•ÊÁáÊ ◊ŸÙ’‹ flÊ…ÁfláÿÊøÊ „Ê ©¬∑˝§◊

∑§ıÃÈ∑§ÊS¬Œ •Ê„.

- Á∑§‡ÊÊ⁄U ªÊ¢ªÈ«¸U, ◊È¢’ß¸

■ ■

¬Ù‹Ë‚ ©UìÊÁ‡ÊÁˇÊÃ ∑§⁄UáÊÊ⁄U

∑§ÊÿŒÊ-‚È√ÿflSÕÊ •’ÊÁœÃ ΔfláÊÊ:ÿÊ

¬Ù‹Ë‚Ê¥øË ∑§Êÿ¸ˇÊ◊ÃÊ •ÊÁáÊ ◊ŸÙ’‹ flÊ…Êfl

ÿÊ „ÃÍŸ àÿÊ¥ŸÊ ¬Ù‹Ë‚ ¬˝‡ÊÊ‚ŸÊø Á‡ÊˇÊáÊ

Œ™§Ÿ ¬ŒflËœ⁄ ∑§⁄áÿÊøÊ ÁŸáÊ¸ÿ ªÎ„

πÊàÿÊŸ ÉÊÃ‹Ê •Ê„. ÿ‡Êfl¥Ã⁄Êfl ø√„ÊáÊ

◊„Ê⁄ÊC˛ ◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ flÃËŸ ÿÊ

¬Ù‹Ë‚Ê¥ŸÊ ÃËŸ fl·ÊZëÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ∑˝§◊Ê‚ ¬˝fl‡Ê

ÁŒ‹Ê ¡ÊáÊÊ⁄ •‚ÍŸ •ÊÃÊøÊ ’Ê⁄ÊflË ©ûÊËáÊ¸

¬Ù‹Ë‚ŒÊŒÊ ÃËŸ fl·ÊZŸ¥Ã⁄ Õ≈ ¬ŒflËœ⁄

(ª˝ÚÖÿÈ∞≈) „ÙáÊÊ⁄ •Ê„.

◊È¢

◊„Ê⁄ÊC˛ ¬Ù‹Ë‚ •ÊÁáÊ ◊ÈÄÃ

ÁfllÊ¬ËΔÊÃ ‚Ê◊¢¡Sÿ ∑§⁄Ê⁄

¬ÙÁ‹‚Ê¥ŸÊ ©ìÊ Á‡ÊˇÊáÊ Á◊›Êfl, ê„UáÊÍŸ ‚ÈM§

∑§⁄áÿÊÃ ÿáÊÊ:ÿÊ ’Ë.∞. (¬Ù‹Ë‚ ¬˝‡ÊÊ‚Ÿ) ÿÊ

Á‡ÊˇÊáÊ∑˝§◊ÊëÿÊ •¥◊‹’¡ÊfláÊË‚ÊΔË ◊„Ê⁄ÊC˛

¬Ù‹Ë‚ Œ‹ •ÊÁáÊ ÿ‡Êfl¥Ã⁄Êfl ø√„ÊáÊ ◊„Ê⁄ÊC˛

◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔ ÿÊ¥ëÿÊÃ ŸÈ∑§ÃÊø ‚Ê◊¥¡Sÿ

∑§⁄Ê⁄ ¤ÊÊ‹Ê. ◊„Ê⁄ÊC˛ ¬ÙÁ‹‚Ê¥ëÿÊ flÃËŸ

•ÁÃÁ⁄ÄÃ ¬Ù‹Ë‚ ◊„Ê‚¥øÊ‹∑§ (¬˝Á‡ÊˇÊáÊ)

•‡ÊÙ∑§ ‡Ê◊Ê¸ ÿÊ¥ŸË Ã⁄ ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ flÃËŸ

∑È§‹‚Áøfl «ÊÚ. ¬˝∑§Ê‡Ê •Ã∑§⁄ ÿÊ¥ŸË ÿÊ

∑§⁄Ê⁄Êfl⁄ SflÊˇÊ:ÿÊ ∑§ÀÿÊ. ÿÊfl›Ë ∑È§‹ªÈM

«ÊÚ. •Ê⁄. ∑Î§cáÊ∑È§◊Ê⁄, Áfl‡Ê· ¬Ù‹Ë‚

◊„ÊÁŸ⁄ËˇÊ∑§ üÊË◊ÃË ⁄≥◊Ë ‡ÊÈÄ‹Ê, «ÊÚ.

◊Êœfl⁄Êfl ‚ÊŸ¬, ÁfllÊ¬ËΔÊëÿÊ ◊È¥’ß¸ Áfl÷ÊªËÿ

∑¥§º˝Êø üÊËÁŸflÊ‚ ’‹‚⁄ •ÊŒË ©¬ÁSÕÃ „ÙÃ.

¬Á„ÀÿÊ ≈ååÿÊÃ ‚È◊Ê⁄ 12 „¡Ê⁄ ∑§◊¸øÊ:ÿÊ¥ŸÊ

ŸÊ◊◊ÊòÊ ‡ÊÈÀ∑§Ê◊äÿ ÿÊ Á‡ÊˇÊáÊ∑˝§◊ÊøÊ ‹Ê÷

ŒáÿÊø ©ÁgC ◊ÈÄÃ ÁfllÊ¬ËΔÊŸ Δfl‹ •Ê„.

¬ÙÁ‹‚Ê¥ëÿÊ ∑È§≈È¢’ËÿÊ¥‚ÊΔË„Ë ÁflÁflœ Á‡ÊˇÊáÊ∑˝§◊

∑§◊Ë ‡ÊÈÀ∑§ÊÃ ⁄Ê’ÁfláÿÊëÿÊ ŒÎCËŸ ÁfllÊ¬ËΔ

ÁfløÊ⁄ ∑§⁄ËÃ •‚ÀÿÊø ÿÊfl›Ë ∑È§‹ªÈM «ÊÚ.

•Ê⁄. ∑Î§cáÊ∑È§◊Ê⁄ ÿÊ¥ŸË ‚Ê¥ÁªÃ‹.

¡‘ •Ê¬áÊÊ‚Ë ΔÊfl‘, Ã‘ Ã‘ ßÃ⁄Ê¢‚Ë

‚Ê¢ªÊfl‘, ôÊÊŸË ∑§L§Ÿ ‚Ù«Êfl‘, •flÉÊ‘

¡ŸH ÿÊ ‚¢Ã ©ÄÃË¬˝◊ÊáÊ‘ •‡ÊÊëÊ

¬˝∑§Ê⁄ëÊÊ ∞∑§ •Á÷Ÿfl ¬˝ÿÙª ¡∂Sfl⁄Êíÿ

¬˝∑§À¬ÊŸ‘ ∑§∂Ê •ÊÁáÊ „Ê ¬˝ÿÙª ÿ‡ÊSflË „ÙÃÊŸÊ

Áº‚Ã •Ê„‘. ¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬ÊÃÍŸ ∑§fl›

¬ÊáÊË fl Sflë¿Ã‘ëÿÊ ‚ÈÁflœÊëÊ ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊÀÿÊ

ŸÊ„ËÃ Ã⁄ ôÊÊŸª¢ªÊ„Ë ªÊflÙªÊflË ¬Ù„ÙëÊ∂Ë „‘ ÿÊ

¬˝ÿÙªÊÃÍŸ Á‚h „ÙÃÊŸÊ Áº‚Ã •Ê„‘.

¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ÁŸ◊Ê¸áÊ

¤ÊÊ∂‘ÀÿÊ ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔÊ fl Sflë¿Ã‘ëÿÊ ‚ÈÁflœÊ

ºËÉÊ¸∑§Ê› Á≈∑§áÊ‘ „Ë ∑§Ê›ÊëÊË ª⁄¡ •Ê„‘.

∑§Ê⁄áÊ àÿÊÃëÊ ÿÊ ¬˝∑§À¬ÊëÊ‘ ©ÁgCL§¬Ë ª◊∑§

•Ê„‘. ¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬Ê¬ÍflË¸ íÿÊ ¬ÊáÊË

¬È⁄flΔKÊëÿÊ ‚ÈÁflœÊ ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊÀÿÊ „ÙàÿÊ àÿÊ

¬Ù⁄ÄÿÊ ¤ÊÊÀÿÊ. ∑§Ê⁄áÊ àÿÊ¢ŸÊ º‘π÷Ê∂

ºÈL§SÃËL§¬Ë ◊Êÿ‘ëÊÊ „ÊÃ ∂Ê÷∂Ê ŸÊ„Ë.

¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬Ê¢ÃÍŸ ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊ∂‘ÀÿÊ

‚ÈÁflœÊ¢ŸÊ „Ë ◊ÊÿÊ Á◊›Ê∂Ë ¬ÊÁ„¡‘ ÿÊëÊË

Ã¡flË¡ ¬˝∑§À¬Ê∑§«ÍŸ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂Ë. ¬˝∑§À¬

√ÿflSÕÊ¬∑§ œË⁄¡ ∑È§◊Ê⁄ •ÊÁáÊ ˇÊ◊ÃÊ ’ÊœáÊË

ÃôÊ Ÿ¢ºÁ∑§‡ÊÙ⁄ ¡‘¡Í⁄∑§⁄ ÿÊ¢ëÿÊ ∑§À¬Ÿ‘ÃÍŸ ¡Ù

¬˝ÿÙª ⁄Ê’Áfl∂Ê ª‘∂Ê ÃÙ ê„áÊ¡‘ ªÊflÊªÊflÊÃ

“º‘flºÍÃ” ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÊ‘. º‘flºÈÃ ê„áÊ¡‘ º‘π÷Ê∂

ºÈM§SÃË Ã⁄ÃÈº∑§Ã‘¸! ÿÊ ‚¢∑§À¬Ÿ‘∂Ê ◊ÍÃ¸L§¬

º‘áÿÊ‚ÊΔË ‚flÊ¸Ã ¬˝Õ◊ ÿÊ ©¬∑˝§◊ÊëÊ‘ ÃËŸ

≈ååÿÊÃ ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§∂‘.

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ëÊ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

¬˝àÿ‘∑§ Á¡À„Ê ëÊ◊ÍÃË∂ ÃËŸ ÃÖôÊÊ¢‚ÊΔË

ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿ‘ÕË∂ ŸÊÁ‡Ê∑§ ‚¢‡ÊÙœŸ fl ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

∑¥§º˝ (∞Ÿ•Ê⁄≈Ë‚Ë) ÿ‘Õ‘ ºÙŸ Áºfl‚Ê¢ëÊ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

•ÊÿÙÁ¡Ã ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘. ÿÊÁΔ∑§ÊáÊË Ÿ›¬ÊáÊË

¬È⁄flΔÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ º‘π÷Ê∂ ºÈM§SÃËëÊ‘ ‚πÙ∂

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ º‘áÿÊÃ •Ê∂‘. ÿÊfl‘›Ë “⁄Ù¡ëÿÊ

¬ÊáÿÊëÊÊ ◊Í∂◊¢òÊ” „Ê º‘π÷Ê∂ ºÈL§SÃË’Ê’Ã

ÃÿÊ⁄ ∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘∂Ê ∂ÉÊÈ¬≈ ºÊπÁfláÿÊÃ

•Ê∂Ê. àÿÊÃÍŸ Ã⁄ πÍ¬ëÊ ◊ÊÁ„ÃË Á◊›ÍŸ ª‘∂Ë.

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ëÊ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ¤ÊÊÀÿÊŸ¢Ã⁄ àÿÊ¢ŸÊ Á∑§Ã¬Ã

•Ê∑§∂Ÿ ¤ÊÊ∂‘ ÿÊëÊË ¬«ÃÊ›áÊË ∑§⁄áÿÊ‚ÊΔË

∞∑§ •Á÷Ÿfl •‚‘ ≈È∂ ÿÊfl‘›Ë flÊ¬⁄áÿÊÃ •Ê∂‘.

Ã‘ ê„áÊ¡‘ ⁄Ù∂ å∂‘. ‚◊ÈºÊÿ ‚¢ÁŸÿ¢òÊáÊ fl

•ŸÈ÷fl •ÊºÊŸ ¬˝ºÊŸ ∑§Êÿ¸∑˝§◊ÊŸ¢Ã⁄ „Ê

•ÊáÊπË ∞∑§ •Á÷Ÿfl ©¬∑˝§◊ •‚ÀÿÊëÊ‘ ∂ˇÊÊÃ

ÉÊ‘™§Ÿ ÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÃÍŸ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÕË¸ ’Ê„‘⁄

¬«∂‘. Ã‚‘ ¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ

•Ê¡¬ÿZÃ •Ÿ‘∑§ •Á÷Ÿfl ©¬∑˝§◊ ⁄Ê’ÁfláÿÊÃ

•Ê∂‘Ã ¬áÊ àÿÊÃË∂ „‘ ºÙŸ •ªºË Áfl‡Ê‘· Δ⁄∂‘

∑§Ê⁄áÊ ÿÊ ©¬∑˝§◊Ê¢ëÊË ÿ‡ÊSflËÃÊ ¬ÍáÊ¸¬áÊ‘

‚„÷ÊªË ª˝Ê◊SÕÊ¢ëÿÊëÊ „ÊÃË „ÙÃË.

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄Ë∂ ¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ëÊ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

ŸÊÁ‡Ê∑§ ÿ‘Õ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ¤ÊÊÀÿÊŸ¢Ã⁄ Ã‡ÊÊëÊ

¬˝∑§Ê⁄ëÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊëÊ‘ •ÊÿÙ¡Ÿ Á¡À„ÊSÃ⁄Êfl⁄

∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘. ¬˝àÿ‘∑§ ÃÊ∂ÈÄÿÊÃË∂ ∞∑§Ê

ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃËëÿÊ ¬ÊëÊ ª˝Ê◊SÕÊ¢ŸÊ ¬˝Á‡ÊÁˇÊÃ

∑§⁄áÿÊÃ •Ê∂‘ fl àÿÊ¢ëÊÊ ⁄Ù∂ å∂‘ ÉÊ‘áÿÊÃ

•Ê∂Ê. àÿÊfl‘›Ë ∞∑ ªÙC S¬C ¤ÊÊ∂Ë ∑§Ë, ÿÊ

ªÊfl∑§:ÿÊ¢ŸÊ Áfl·ÿ ŸflπÊ ŸÊ„Ë »§ÄÃ ÃÙ

◊Ê¢«áÿÊëÊË ¬hÃ ŸflπË •Ê„‘. •Ê¡¬ÿZÃ

¤ÊÊ∂‘∂Ë ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ¢ „Ë ëÊÊ⁄ ®÷ÃËÃ ’‚ÍŸ ëÊÊ⁄

®÷ÃË’Ê„‘⁄ ∑§⁄ÊflÿÊëÿÊ ∑§Ê◊Ê¢ëÊË „ÙÃË. ¬áÊ •Ê¡

„Ë ◊¢«›Ë º‘Ã •‚∂‘∂‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ „‘ ëÊÊ⁄

®÷ÃË’Ê„‘⁄ àÿÊ¢ŸË ¬˝àÿˇÊ ∑§∂‘ÀÿÊ ∑§Ê◊ÊëÊ‘ ëÊÊ⁄

®÷ÃËÃ ’‚ÍŸ Áº∂‘ ¡ÊáÊÊ⁄‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ „ÙÃ‘.

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄Ë∂ ¬ºÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¢∑§«ÍŸ

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄Ë∂ ¬ºÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¢ŸÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

∞fl…KÊ ‚Ê:ÿÊ ¬Ífl¸ÃÿÊ⁄ËŸ¢Ã⁄ ¬˝àÿˇÊ

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄Ë∂ ¬ºÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¢∑§«ÍŸ

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄Ë∂ ¬ºÊÁœ∑§Ê:ÿÊ¢ŸÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ‚ÈM§§

¤ÊÊ∂‘. ⁄Ù∂ å∂‘ „Ë ⁄¢ªËÃ ÃÊ∂Ë◊ „ÙÃË •ÊÃÊ

¬˝àÿˇÊ ¬«lÊfl⁄ ©Ã⁄ÊÿëÊ‘ „ÙÃ‘. àÿÊ◊È›‘ ¬˝àÿ‘∑§

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§ÊëÿÊ ◊ŸÊÃ œÊ∑§œÍ∑§ „ÙÃËëÊ .

¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÕË¸ ê„áÊÍŸ ‚◊Ù⁄ ’‚∂‘ÀÿÊ¢ŸÊ ¬˝Á‡ÊˇÊ∑§

ê„áÊÍŸ ‚◊Ù⁄ ÿ‘áÊÊ⁄Ë ◊¢«›Ë „Ë •Ê¬ÀÿÊ

‚Ê⁄πËëÊ ªÊfl∑§⁄Ë •Ê„‘Ã ÿÊëÊË ‚ÈL§flÊÃË∂ÊëÊ

¡ÊáÊËfl ∑§M§Ÿ Áº∂Ë ª‘∂Ë. àÿÊ◊È›‘ ‚◊Ù⁄ëÿÊ

◊¢«›Ë¥ŸË„Ë ÿÊ Ÿ√ÿÊ ©¬∑˝§◊Ê∂Ê ©àS»Í§Ã¸ •‚Ê

¬˝ÁÃ‚Êº Áº∂Ê, ¬˝‡ŸÙûÊ⁄‘„Ë ¤ÊÊ∂Ë.

“∑Î§ÃË ÁflŸÊ flÊëÊÊ›ÃÊ √ÿÕ¸ •Ê„‘.U” ‚¢¬ÍáÊ¸

⁄Êíÿ÷⁄ÊÃÍŸ ŸflŸflËŸ ¬˝ÿÙª ¤ÊÊ∂‘ •Ê„‘Ã. flœÊ¸

Á¡ÀsÊÃË∂ ‚‘flÊª˝Ê◊ ÿÊ ªÊflÊÃË∂ ◊Ù≈⁄ ëÊÊ∂Í

¤ÊÊ∂Ë ∑§Ë ÁflÁøòÊ •‚Ê •ÊflÊ¡ ÿÊÿëÊÊ . ¡‘√„Ê

ÿÊ ªÊflÊëÊ‘ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ ¤ÊÊ∂‘ Ã‘√„Ê ÿÊ ªÊflÊ∂Ê „‘

∂ˇÊÊÃ •Ê∂‘ ∑§Ë ∞Ÿ•Ê⁄√„Ë Ÿ ∂ÊflÀÿÊŸ‘ „Ê

•ÊflÊ¡ ÿ‘Ã •Ê„‘. àÿÊ¢ŸË Ÿ¢Ã⁄ àflÁ⁄UÃ „Ë ’Ê’

ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ‚‘flÊ ¬È⁄flΔÊºÊ⁄Ê‚ ‚◊¡ÊflÍŸ

‚Ê¢ÁªÃ∂Ë. ¡‘Õ‘ ÃÊ¢ÁòÊ∑§ ‚‘flÊ ¬È⁄flΔÊºÊ⁄ÊŸ‘

◊Êª¸º‡Ê¸Ÿ ∑§⁄áÊ‘ •¬‘ÁˇÊÃ „ÙÃ‘ Ã‘Õ‘ ªÊfl∑§⁄ËëÊ

àÿÊ∂Ê ôÊÊŸ ‚Ê¢ªÍ ∂Êª∂‘ „Ë ÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊëÊË

¬ÙëÊ¬ÊflÃË •Ê„‘. flÊÁ‡Ê◊ Á¡ÀsÊÃË∂ ¡Ê¢÷L§áÊ

◊„Ê∂Ë ÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊ∑§ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃËŸ‘ Ã⁄ ¬ÊáÊË¬^Ë

fl º‘π÷Ê∂ fl‚È∂Ë‚ÊΔË Á∂∂Êfl ¬hÃËëÊÊ flÊ¬⁄

55❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¡

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ø •Á÷Ÿfl ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

∑§∂Ê. •ÊÃÊ „Ë ¬hÃ ßÃ⁄ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË¥‚ÊΔË

•Êº‡Ê¸flÃ Δ⁄∂‘∂Ë •Ê„‘. ÿÊëÊ Á¡ÀsÊÃË∂

«Ê¥ª⁄ Á∑§:„Ë ÿÊ ªÊflÊŸ‘ Ã⁄ ¬ÊáÊË ¬È⁄flΔKÊëÊ‘

‚¢ëÊ∂Ÿ „‘ Á⁄◊Ù≈fl⁄ ‚Ù¬ÁfláÿÊëÊË •ÊœÈÁŸ∑§ÃÊ

ºÊπÁfl∂Ë •Ê„‘. ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ „Ê

¬˝ÿÙª„Ë ßÃ⁄ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË¥ŸÊ ◊Êª¸º‡Ê¸∑§ Δ⁄Ã

•Ê„‘. ŸÊª¬Í⁄ Á¡ÀsÊÃË∂ ∑È§‚ºÊ ÃÊ¢ª∂Ê

ÿ‘ÕË∂ ◊Ë⁄Ê’Êß¸ ªîÊÊ◊ „Ë ◊Á„∂Ê ∞∑§„Ë flª¸

Á‡Ê∑§∂‘∂Ë ŸÊ„Ë. ◊ÊòÊ ¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬ÊŸ‘

Áº∂‘ÀÿÊ ¬˝àÿ‘∑§ ‚¢œËëÊ‘ ÿÊ ◊Á„∂‘Ÿ‘ ‚ÙŸ‘

∑§∂‘∂‘ •Ê„‘. „Ë •ÊÁºflÊ‚Ë ◊Á„∂Ê ªÊflÊëÿÊ

¬ÊáÊË¬È⁄flΔÊ ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ º‘π÷Ê∂ ºÈM§SÃËëÊ‘

‚¢¬ÍáÊ¸ ÁŸÿÙ¡Ÿ ∑§M§Ÿ àÿÊ’Ê’Ã ßÃ⁄Ê¢ŸÊ

¬˝Á‡ÊˇÊáÊ º‘Ã •Ê„‘ „‘ Áfl‡Ê‘·ëÊ ê„áÊÊfl‘ ∂Êª‘∂.

Ã⁄ ŸÊª¬Í⁄ Á¡ÀsÊÃË∂ ÷¢‘«Ê›Ê ÿÊ

ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃËÃË∂ëÊ Á¡¡Ê’Êß¸ ◊È‚›‘ ÿÊ ∞∑§„Ë

flª¸ Á‡Ê∑§∂‘ÀÿÊ ŸÊ„ËÃ. ¬ÍflË¸ ÃÊ ¥«ÊÃÍŸ

∞∑§§‡Êéº„Ë ÁŸÉÊÃÊŸÊ ◊ÈÁ‡∑§∂ „ÙÃ¢ ¬áÊ •Ê¡

ÁëÊòÊ ¬ÍáÊ¸¬áÊ‘ ’º∂ÍŸ ª‘∂‘ •Ê„‘. àÿÊ •Ê¡

œ«Ê«ËŸ‘ ‚◊Ù⁄ ÿ‘™§Ÿ Ÿ› ÿÙ¡Ÿ‘ëÿÊ º‘π÷Ê∂

ºÈM§SÃËfl⁄ ßÃ⁄Ê¢ŸÊ ◊Êª¸º‡Ê¸Ÿ ∑§L§ ∂ÊªÀÿÊ

•Ê„‘Ã.

ŸÊÁ‡Ê∑§ Á¡ÀsÊÃË∂ ‚Ê¡Ù›‘ ÿ‘ÕË∂ ⁄Ê◊ºÊ‚

ªÊflËÃ fl Á„⁄Ê◊áÊ ¡Êœfl ÿÊ ºÙÉÊÊ¢ŸË ¬˝Á‡ÊˇÊáÊ

º‘áÿÊ‚ÊΔË ©àS»Í§Ã¸¬áÊ‘ ¬¬‘≈ ‡ÊÙ ∑§∂Ê. Ÿ›

ÿÙ¡Ÿ‘ëÊË ‚¢¬ÍáÊ¸ º‘π÷Ê∂ ºÈL§SÃË àÿÊ¢ŸË ÿÊ

‡ÊÙëÿÊ ◊Êäÿ◊ÊÃÍŸ ©¬ÁSÕÃÊ¢‚◊Ù⁄ ◊Ê¢«∂Ë. flœÊ¸

Á¡ÀsÊÃË∂ œÊ◊áÊªÊfl (πÈ) ÿ‘ÕË∂ ‚⁄¬¢ëÊ

ÁfllÊ ÉÊÙ«‘, ¡›ªÊfl ÿ‘ÕË∂ ¬˝∑§Ê‡Ê ‚Èº‘ ÿÊ¢ŸË

Ã⁄ ¬ÊáÊË ‡ÊÈhË∑§⁄áÊ fl ¬ÊáÊË¬^Ë ÿÊ Áfl·ÿÊfl⁄

ªËÃ ÃÿÊ⁄ ∑‘∂Ë. ª«ÁëÊ⁄Ù∂Ë ÿ‘Õ‘ „ÊÃ¬¢¬

º‘π÷Ê∂ ºÈM§SÃËfl⁄ ÷⁄ º‘áÿÊëÊË ª⁄¡ ∂ˇÊÊÃ

ÉÊ‘™§Ÿ àÿÊ’Ê’ÃëÊË ¬ÊáÊË •ÊÁáÊ ¬Ê„áÊË „Ë

‡ÊÊÚ≈¸Á»§À◊ ÃÿÊ⁄ ∑§⁄UáÿÊÃ •Ê∂Ë Ã‚‘ëÊ „ÊÃ¬¢¬

ºÈL§SÃËëÿÊ ÿÈÁŸ≈∂Ê •Á÷ÿ¢àÿÊ‚„ ‚Ù’Ã

ÉÊ‘™§Ÿ ¬˝àÿˇÊ „ÊÃ¬¢¬ ©UÉÊ«ÍUŸ ºÊπÁfláÿÊÃ

•Ê∂Ê. ÿÊëÊÊëÊ •Õ¸ •‚Ê ∑§Ë ªÊfl∑§⁄Ë

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ŸË fl Á¡À„Ê ëÊ◊ÍŸ‘ ∑§fl› ‚Ù¬S∑§Ê⁄

ê„áÊÍŸëÊ ÿÊ ¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊ∑«‘ Ÿ ¬Ê„ÃÊ àÿÊÃ

‚¢¬ÍáÊ¸¬áÊ‘ ªÈ ¢ÃÍŸ ¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ëÊË ÷ÍÁ◊∑§Ê

ÁŸ÷ÊfláÿÊ‚ ‚ÈL§flÊÃ ∑§∂‘∂Ë •Ê„‘.

®‚œÈºÈª¸ Á¡ÀsÊÃË∂ ‚Ê›‘∂ ÃÊ. ◊Ê∂fláÊ ÿÊ

¬˝Á‡ÊˇÊ∑§ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃËŸ‘ Ÿ›¡Ù«áÿÊ º‘ÃÊŸÊ

100 ≈Ä∑§ Ÿ›œÊ⁄∑§Ê¢ŸÊ ◊Ë≈⁄ ∂ÊfláÿÊ‚ ÷Êª

¬Ê«∂‘. •ÊÃÊ àÿÊ ª˝Ê◊¢¬ëÊÊÿÃËëÊÊ •Êº‡Ê¸ ÉÊ‘™§Ÿ

•ãÿ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË „Ê ¬˝ÿÙª ∑§⁄ËÃ •Ê„‘Ã.

•ÊœË •Ê¬áÊ ∑Î§ÃË ∑§⁄ÊflË fl Ÿ¢Ã⁄ ßÃ⁄Ê¢ŸÊ

‚Ê¢ªÊfl‘ „‘ ‚¢ÃflëÊŸ ÿÊ ¬˝ÿÙªÊÃÍŸ Ã¢ÃÙÃ¢Ã

•ÊëÊ⁄áÊÊÃ •ÊáÊ∂‘ ¡ÊÃ •‚ÀÿÊëÊ‘ ∂ˇÊÊÃ ÿ‘Ã‘.

‚ÊÃÊ⁄Ê Á¡ÀsÊÃË∂ ‡Ê‘∂≈Ë ÿÊ ÁΔ∑§ÊáÊË

¬˝Á‡ÊˇÊáÊÊÃ Á¡À„Ê ¬Á⁄·º •äÿˇÊÊ¢ŸË ©¬ÁSÕÃË

∂Êfl∂Ë. àÿÊ¢ŸË •ëÊÊŸ∑§¬áÊ‘ ∞∑§Ê ◊Á„∂‘∂Ê

¬ÊáÊË¬^Ë fl‚È∂Ë◊äÿ‘ ’ëÊÃª≈Ê¢ëÊË ÷ÍÁ◊∑§Ê ÿÊ

Áfl·ÿÊfl⁄ ◊Êª¸º‡Ê¸Ÿ ∑§⁄áÿÊ‚ ‚Ê¢ÁªÃ∂‘. •ÊÁáÊ

Áfl‡Ê‘· ê„áÊ¡‘ ◊ËŸÊ ∑§º◊ ÿÊ ◊Á„∂‘Ÿ‘ Ÿ

•«π›ÃÊ ’ëÊÃ ª≈Ê¢ëÊË ÷ÍÁ◊∑§Ê ◊Ê¢«∂Ë •ÊÁáÊ

©¬ÁSÕÃ ◊Êãÿfl⁄ •ÊflÊ∑˜§Ô ¤ÊÊ∂‘.

¡∂Sfl⁄Êíÿ ¬˝∑§À¬ÊÃÍŸ ÁŸ◊Ê¸áÊ ¤ÊÊ∂‘ÀÿÊ

º‘π÷Ê∂ ºÈL§SÃËëÊË ¡’Ê’ºÊ⁄Ë ÉÊ‘áÿÊ‚ÊΔË

•ÊÃÊ ª˝Ê◊¬¢ëÊÊÿÃË ‚îÊ „ÙÃ •Ê„‘Ã. “•Êê„UË

ÉÊ«∂Ù ÃÈê„UË ÉÊ«Ê” •‚Ê ‚¢º‘‡Ê º‘áÿÊ‚ÊΔË ‚îÊ

¤ÊÊÀÿÊŸ‘ àÿÊ¢ëÊË º‘π÷Ê∂ ºÈL§SÃË’Ê’Ã ˇÊ◊ÃÊ

’Ê¢œáÊË „ÙÃ •Ê„‘. •ÊÃÊ ÿÊ’Ê’Ã dË ¬ÈL§·

‚◊ÊŸÃÊ ’Ê›ªÍŸ ‚◊ÈºÊÿÊëÊÊ Áfl∑§Ê‚ ∑§⁄áÿÊëÊË

¡’Ê’ºÊ⁄Ë àÿÊ¢ŸË ©ëÊ∂∂Ë •Ê„‘ . ÿÊÃ ‚ÊÃàÿ

⁄ÊÁ„ÀÿÊ‚ º‘π÷Ê∂ ºÈL§SÃËëÊÊ ¬˝‡Ÿ

ªÊfl¬ÊÃ›Ëfl⁄ëÊ ÿÙÇÿ ¬˝∑§Ê⁄‘ ‚Ù«Áfl∂Ê ¡ÊflÍ§

‡Ê∑§ÃÙ •ÊÁáÊ ¬ÊáÿÊ’Ê’Ã ªÊfl SflÊfl∂¢’Ë „ÙflÍ§

‡Ê∑§Ã ÿÊÃ ∑§ÙáÊÃË„Ë ‡Ê¢∑§Ê ŸÊ„Ë. ¡∂Sfl⁄Êíÿ

¬˝∑§À¬ÊëÊ‘ „‘ëÊ Ã⁄ ©ÁgC •Ê„‘! ¡∂ÁºŸÊëÿÊ

ÁŸÁ◊ûÊÊŸ‘ ⁄Êíÿ÷⁄ÊÃË∂ ÿÊ ‚fl¸ ¬˝Á‡ÊˇÊ∑§Ê¢ŸÊ

“¡∂Á◊òÊ” •‡ÊË ©¬ÊœË ‡ÊÊ‚ŸÊ∑§«ÍŸ º‘áÿÊÃ

•Ê∂‘∂Ë •Ê„‘. ÿÊ ‚flÊZëÊË ◊ÊÁ„ÃË

www.mahawssd.gov.in ÿÊ ‚¢∑§ÃSÕ›Êfl⁄

©¬∂éœ •Ê„‘.

- ∑È§◊Ê⁄U π«U∑§⁄U,

◊ÊÁ„UÃË, Á‡ÊˇÊáÊ fl ‚¢flÊŒ ÃÖôÊ,

¡‹Sfl⁄UÊÖÿ ¬˝∑§À¬

■ ■

56 ❙❙ ‚å≈¥U’⁄UU 2010 ❙❙

¡‹Sfl⁄UÊÖÿ ¬˝∑§À¬ÊÃË‹ ‚„U÷ÊªË ªÊfl

‹Ê∑§⁄UÊÖÿøË flª¸áÊËŒÊ⁄U •Ê„UÃ.

ÿÊ ªÊflÊ¢¬ÿZÃ ßÃ⁄U ÁΔU∑§ÊáÊëÿÊ„UË ¬˝∑§À¬ÊëÿÊ

ÿ‡Ê∑§ÕÊ, ◊ÊÁ„UÃË ¬Ê„UÊøÊflË,

ÿÊ‚ÊΔUË „UÊ ©U¬∑˝§◊!

•¢Ã⁄¢uª¥≈ ¥u’⁄uu 2010 1 •¢Ã⁄¢uª •ÊÁŒﬂÊ‚Ë¥ŸË »È ‹Áﬂ‹Ë...

Documents