ATEROSKLEROZĠS

Arterlerin İntima tabakasında oluşan,

lümenden kabaran, lümeni daraltan

yağ ve fibroz doku içeren plaklar

(aterom plakları) oluşması ile

karakterize bir damar hastalığıdır.

A t e r o s k l e r o z i ç i n R i s k F a k t ö r l e r i

Majör Risk Faktörleri Minör Risk Faktörleri

Modifiye

Edilemeyenler

Potansiyel Kontrol

Edilebilenler

Obezite, fiziksel aktivite

azlığı,

Stress (A tipi kişilik),

Klamidya Pnömonia

Lipoprotein,

Homosistin

Postmenopozal östrojen

eksikliği

Aşırı karbonhidrat tüketimi

Alkol, doymuş yağ alımı

İleri yaş

Erkek cinsiyet

Aile hikayesi

Genetik anomaliler

Hiperlipidemi

Hipertansiyon

Sigara içimi

Diabet

Yağlı çizgilenmelerin oluşumunda

makrofajların rölü:

1. İL-1, TNF , Monosit kemoatraktan-1(MCA-

1) gibi lokosit kemotaksisi yapan ajanları

salgılarlar.

2. Toksik SR’i sentezleyerek MLDL

oluştururlar.

3. MLDL’leri fagosite ederler (köpük hücreleri)

4. Büyüme faktörlerei salgılayarak

Ekstrasellüler matriks birikimine yol açarlar.

Düz kas hücreleri ve etkileri

• DKH nin ekstrsellüler mtriks, kollogen

sentezi yaparlar ve yağlı çizgiler yağlı

Fibroz atrom’ a dönüşür.

• Bazı plaklarda aşırı fibroz doku yapımı ile

santral lipit ortadan kalkarak fibroz plaklar

gelişebilir.

Yağlı çizgilenme ve aterom plağı

aterosklerozisin 2 temel lezyonudur.

Yağlıçizgilenmenin aterom plağının

Başlangıç lezyonudur

Ateromların sık yerleşim bölgeleri (sılık

sırasına göre)

• Abdominal aorta

• Kroner arterler

• Alt torasik aorta

• Aorotik arterler

• Willis poligonu

Komplike Plak; (aterosklerotik plakta

Gelişen Komplikasyonlar)

• Kalsifikasyon

• Fissürleşme (Ülserasyon)

• Süperfisiyel trombozis

• Plak içine kanama

Aterosklerozun Genel

Komplikasyonları:

Kronik iskemik kalp hast. MI, ani kardiak

ölüm

Aort anevrizması

Beyin infarktı ve inme, iskemik ensefalopati

İskemik barsak hastalıkları

Mezenterik tıkanma

Alt ekstremitelerde iskemi-nekroz (gangren)

MÖNCKEBERG MEDİAL KALSİFİK

SKLEROZİSİ :

• Orta-küçük muskuler

arterlerde media

tabakasında bant

tarzında kalsifikasyon

• inflamatuar reaksiyon,

obstürüksiyon

• Cinsiyet farklılığı gözetmez

• 50 yaş sonrası sıktır.

• Etyolojisi ??

ARTERİOLOSKLEROZİS :

Küçük çaplı arter ve arteriollerin fibromuskuler

ve endotelial proliferatif kalınlaşmasıdır.

2 tipi vardır:

a. Hyalin Arteriolosklerozis

b. Hiperplastik arteriolosklerozis

Her iki subtipte Hipertansiyon ile ilişkilidir.

Hyalin arteriolosklerozis normotansif

diabetiklerede de görülebilir.

A B

A; Benign hipertansiyonda oluşan hyalin arteriolosklerozis

B; Malign hipertansiyonda oluşan hiperplstik arteriolosklerozis

Poliarteritis Nodosa(PAN)

• Orta ve küçük çaplı arterlerin akut transmural

nekrotizan inflamasyonuyla karakterli

birçok organ sistemini etkileyen sistemik

yaygın nekrotizan vaskülit tipidir.

• Her yaşta oluşursa da en sık orta yaşarda

görülür.

Aort ve ana dalları ile akciğer

damarları tutulumaz

Tutulum sıklık sırası: Böbrekler, kalp,

karaciğer, GIS traktüs, pankreas testis,

ikelet kası sinir sistemi.

Laboratuvar:

• %30 vakada HBS Ag + olur.

• Çoğu hastada p-ANCA negatiftir.

2-Dev hücreli arteritler:

1. Temporal Arteritis

2. Takayasu arteriti bu gruba girer.

Temporal Arteritis

• Özellikle baş boyun bölgesindeki orta ve küçük boy arterlerin akut veya kronik (granülomatoz) iltihabıdır.

• Polimyaljika romatikaya eşlik eder.

• Genellikle 50 yaşından sonra görülür ve kadınlarda 2 kat sıktır.

• Karotis eksterna dalları sık tutulur

Mikroskopi:

• Müsküler tabakanın iç kısımlarında

(internal elastik laminaya karşı) yabancı

cisim tipi veya Langhans-tipi

histiyositik dev hücreler içeren

granülomatöz reaksiyon ve

mononükleer inflamatuar infiltrat

vardır.

• Geç döneminde damar duvarında

sadece fibrotik kalınlaşma görülür.

Klinik : Ateş, kilo kaybı, baş ağrısı,

Görme bozukluğu (körlük)

Çene hareketleri ile kladikasyon olması

tipiktir.

Takayasu Arteriti

• < 40 yaş altı kadınlarda daha sık oluşur.

• Nabızsızlık hastalığı olarak ta adlandırılır.

Lokalizasyon: Aortik ark, ve / veya üst

ekstremite ile beyine giden, aorttan ayrılan

büyük arterlerin proksimal kısımları tutulur.

Vakaların %50 kadarında ana pulmoner arter

de etkilenir.

Klinik : Üst ekstremitede uyuşma,

Soğukluk...

• Alt ekstremitede basınç artışı,

• Her iki kol arasında 30-40 mm’ye varan

basınç farkı olur.

Tromboangitis Obliterans

(Buerger hastalıgı)

• Orta çaplı arterlerin (a.tibialis ve

a.radialis) lümenlerinin trombozisine

neden olan rekürren arteritistir.

• 25-50 yaşlar arası sıktır .

• Çok sigara içen erkeklerde sık

oluşur.(TUS 4)

• Raynauld fenomeni

• Gezici tromboflebit,

• Kladikasyon ileri evrede istirahtte de olur

• Ekstremite ve dokularda iskemiye bağlı ülser ve gangrenler.

• Arterlerle birlikte onlara yakın ven ve sinirleri de inflamasyonla hasarlanabilir.

Kavasaki Hastalığı;

(mukokütanöz lenf nodu sendr):

• Erken çocuklu döneminin akut febril hast.dır.

• Ateş, konjuktiva, ağız ve cilt lezyonları ile servikal LAP gelişir.

Spontan iyileşebilirse de çoğu hastada

Koroner arterlerde anevrizma

oluşumu ve üzerine eklenen trombozis

ile karakterli bir vaskülittir.

Koroner arterlerin tutulduğu geç evrede;

Mİ ile sonuçlanabilir.

Serumda antiendotelyal antikor bulunur.

Wegener Granülomatozisi(WG):

• Nekrotizan granülomlar

• Nekrotizan yada granülomatöz vaskülit

• Nekrotizan veya kresentrik GN

Mikroskopi:

• WG özellikle akciğerleri tutar

• AC de küçük arter ve venler sık tutulur,

nekrotizan vaskülit (PAN’a benzer) olur.

• Granülomlarda bol eozinofil, dev hücreler

olabilir.

Klinik : Hemoptizi ve hematüri, ateş vs..

Laboratuvar Bulguları: C-ANCA %95 (+),

RF (+), IgA ve IgG yüksekliği

Churge Strauss Sendromu:

(Allerejik granülomatozis veya angitis):

• Astım ve periferik eozinofili(%80) bulunur.

• Akciğerleri de tutan sistemik vaskülittir.

• P-ANCA %70 vakada + olur.

• Küçük orta boy damarlarda eozinofillerden zengin vaskülit bulunur.

• Akciğerler, kalp, periferik sinirler ve deri de tutulabilir.

Mikroskopik Poliarteritis/Mikroskopik

PAN/Lökositoklastik veya Hipersensitivite

Vasküliti :

• Deri, akciğer, beyin, mukoza, kalp, barsak,

GIS, böbrek ve kası tutan küçük damar

vaskülitidir.

• % 90 vakada nekrotizan glomerülonefrit ve

pulmoner kapillaritis bulunur.

• Hemoptizi, hematüri, proteinüri, barsak

kanaması, karın ağrısı ve kas ağrısı bulunur.

• AVK (arteriol, venül, kapiller) tutulumu olur.

• Çoğu olgu deride sınırlıdır (kütanöz lökositoklastik vaskülit), deride purpura görülür.

• PAN’dan farklı olarak tüm lezyonlar

küçük damarlarda (AVK) aynı gelişim

evresindedir. Segmenter tutulum yoktur,

akciğerleri de etkiler.

• İmmün-kompleks depolanması yoktur

veya çok az vardır.

• %80’den fazla p-ANCA(+) bulunur.

Henoch-Schönlein Purpurası

• Vaskülit alanında IgA birikir.

• Deri, barsaklar, glomerüller tutulur

• Tabloya atralji eklenir

• Deride postkapiller venüllerde lökositoklastik

vaskülit →Purpura

• Artrit

• Abdominal kramplar

• GN →Hematüri (IgA Nefropatisi)

RAYNAUD HASTALIĞI:

• Soğuk etkisi ile veya emosyonel stres

durumlarında akral bölgelerde (genelde el, bazen ayak parmakları, nadiren burun ucu ve kulaklar) arter ve arteriollerde yoğun spazma bağlı solukluk veya siyanoz, sonra da kırmızı renk değişimi olmasıdır

• (Beyaz →Mavi →Kırmızı).

• Kadınlarda sıktır. Ortaya çıkma yaşı 14’dür.

• Damarların duvarında patolojik değişiklik olmaz.

Sifilitik (Luetik) Aortit Ve

Anevrizmalar:

Tersiyer sifiliz; Aortun vazavazorumların

da obliteratif endarteritis→ Aort anevrizması ve

torasik aortitis.

• Sifilitik aortit hemen her zaman çıkan ve

transfer aort bölümünde oluşur.

• Zedelenme alanında sekonder klasifiye AS

plak eklenir ve grafide ağaç kabuğu

şeklinde kalsifikasyon oluşur.

Anevrizmal dilatasyon

Aort kapak yetmezliği

Sol ventrikül hipertrofidi/Dilatasyonu

(Kor bovinium = Öküz Kalbi)

Sifiliz için 3 anahtar ip ucu;

1. Obliteratif endartaritis

2. Plazma hücrelerinden zengin vaskülit

3. Gom

Dissekan Anevrizma

Aort disseksiyonu 2 gurup hastada oluşur

1-Hipertansiyon (40-60 yaş arası vakaların >%90)

2-Aortu etkileyan bağ dokusu hastalıkları (Marfan ve Ehler Danlos Sendromu)

Marfan Sndromu olanların çoğunda

diğerlerinin %20 kadarında kistik medial

nekroz mevcuttur.

KMN dissekan aort anevrizma vakalarının

%80’dan fazlasında bulunur.

Vasküler Tümörler Ve Tümör Benzeri Proliferasyonların Sınıflandırılması

BENİGN VASKÜLER

NEOPLAZMLAR VE

LEZYONLAR

Hemangiomlar :

-Kapiller hemangioma

-Kavernoz hemangioma

-Piyojenik granülom (lobüler

kapiller

hemangiom)

Lenfangiomalar:

-Basit (kapiller) lenfanjioma

-Kavernoz / kistik lenfanjiom

(Higroma)

Glomus tümörü

Vasküler ektaziler:

-Nevüs flammeus

-Spider telenjiektazi

-Herediter hemorajik

telenjiektaziler

(Osler-Weber-Rendu hastalığı)

MALİGN NEOPLAZMLAR:

-Angiosarkom

-Hemangioperisitoma

İNTERMEDİATE GRADE

(BORDERLİNE) NEOPLAZMLAR

-Kaposi sarkomu

-Hemanjioendotelyoma

REAKTİF VASKÜLER

PROLİFERASYONLAR

-Basiller angiomatozis

Piyojenik granülom:

• Histolojik olarak lobüler kapiller hemangiom görüntüsünde olmasına rağmen kronik lokal infeksiyonlara veya ağızda uygunsuz protez dişlere sekonder gelişebilir.

• Hızlı büyüyen, ekzofitik kırmızı nodüler kitle yapar.

• Deri, oral ve gingival mukozada sık oluşur.

• Sıklıkla ülsere olur ve kolaylıkla kanar.

• Sıklıkla travmadan sonra görülür ve hızlı büyür.

• Birkaç hafta içinde 1-2 cm çapa ulaşır.

Gebelik tümörü (granuloma gravidarum) :

• Piyojenik granülomun gebelikte gingivada oluşmasıdır. Gebelik sonrası kendiliğinden kaybolur.

• Bu nedenle östrojenlerle ilişkili olduğu düşünülmektedir.

Kavernoz Hemangiom:

• Kapiller hemangiomdan daha az görülür.

• Yaş ve anatomik lokalizasyonları farklıdır. Daha derin dokularda, visseral organlarda oluşabilir.

• Destrüktif davranabilir, regresyon göstermez. Cerrahi tedavi gerektirir.

Kapiller Hemangiom: • En sık görülen damar tümörüdür. • En çok deri, subkutan dokular, oral kavite ve dudakların müköz membranları gibi yerlerde oluşur. • Karaciğer, dalak, böbrekte de sıktır.

Glomus tümörü (Glomanjiom):

• Özelleşmiş düz kas hücrelerinden

(nöromyoarteryel reseptör) gelişen benign

bir tümördür.

• En sık el ve ayak parmaklarda tırnakların

altında (subungual) yerleşirler.

• <1 Cm’den küçük olurlar

• Ağrılıdırlar.

Kaposi Sarkomu (KS):

• Borderline bir tümördür

• HIV ve ve cinsel yolla bulaşan Herpes simplex tip-8 ile ilişkilidir

• En sık alt ekstremite distali derisinde multipl lezyon olarak başlar

• İyi prognozludur ancak HIV’de agresivleşir

• Primitif mezenkimal hücreler veya vasküler endotelden köken alır.

• Hastalığın 4 tipi vardır:

Kronik/ Klasik veya Avrupa Tipi KS :

• % 90 yaşlı kişilerde, özellikle Avrupa Yahudilerinde sık olur. Ortadoğuda da sıktır.

• AİDS ile ilişkili değildir.

• Kollarda, bacaklarda, ekstremite distal bölgelerinde sıktır

• Multipl, kırmızı, mor nodüler lezyonlar yapar.. Zamanla büyüyüp birleşen lezyonlar oluşur, proksimale yayılır.

• Genellikle asemptomatiktir ve uzak yayılım yapmaz, lokalize kalır. %10 visseral organ ve mukozalarda oluşabilir.

AİDS Asosiye KS:

• ABD de homoseksüel AİDS lilerin 1/3 kadarında

bulunur ve bu kişilerde en sık görülen tümördür.

• Lenf nodları ve GIS, sık etkilenen yerler

arasındadır.

• Erkenden yaygın metastaz yapar.

Klasik Kaposi Sarkomunda Morfolojik

Olarak 3 Şekli Vardır

1-Yama (patch)

2 -Plak

3 -Nodül (tümör)

Kaposi sarkomunda; Patch, Plak ve Nodül evreleri

Anjiosarkom:

• Damar endotelinden kaynaklanan malign tümördür.

• Deri, yumuşak doku, meme, karaciğer, dalak, kalp, tiroidde yerleşebilir.

• Hepatik anjiosarkomlarda arsenik, thorotrast ve polivinilklorid rol oynar.

• Aksiller lenf nod diseksiyonu sonrası, kolda lenfödem ve anjiosarkom gelişebilir.

• Tümörün vasküler endotel kökenli olduğunu göstermek amacıyla immünhistokimyasal olarak FVIII, CD34, CD31’e veya elektron mikroskopik olarak vWF’den oluşan Weibel-Palade cisimciklerine bakılır.