atasÖzlerİ ve deyİmler: saĞlikla İlgİlİ atasÖzlerİ ...atasözlerinin pek çoğu...

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq

wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq

















ATASÖZLERİ VE DEYİMLER: SAĞLIKLA İLGİLİ ATASÖZLERİ

MUHARREM BURAK YILDIZ

GRUP NO:1 CEM UÇAN, MUHARREM

BURAK YILDIZ, UĞUR SALAN,

MUHAMMET ÇELİK

09.12.2012

NURAY GEDİK BİLGİSAYAR 1

ATASÖZLERİ VE DEYİMLER SAĞLIKLA İLGİLİ ATASÖZLERİ 09.12.2012

1

ATASÖZLERİ NEDİR ......................................................................................................................... 2

DEYİMLER NEDİR .............................................................................................................................. 4

SAĞLIKLA İLGİLİ ATASÖZLERİ .................................................................................................... 6


2

ATASÖZÜ NEDİR ?

Halk içinde halkın gözlemleri deney ve tecrübeleri sonucu çıkan öğüt verici

söz.;Kim tarafından nerede ve ne zaman söylendiği bilinmemekle beraber

genelde toplumdaki ortak değerlerin anlatımıdır.Her toplumun kendine

özgü atasözleri vardır.

Türk atasözlerinin tarihi

de en eski yazılı

kaynaklarda da

rastlanır.Orhun

yazıtlarında “Yufka olanın

delinmesi kolay imiş,ince

olanı kırmak kolay”.”Yufka

kalın olsa delinmesi zor imiş , ince yoğun olsa kırmak zor imiş.” Uygur

kaynaklarında bazı atasözleri yanında Kaşgarlı Mahmut’un Divanû Lügat i-t

ATASÖZLERİ VE DEYİMLER

ATASÖZLERİ SAĞLIKLA İLGİLİ

ATASÖZLERİ

DEYİMLER


3

Türk’ün de geçen “Kanı kanla yumazlar” veya “Gözden ırak olan

gönüldende ırak olur” atasözleri günümüze kadar gelmiş atasözleridir.

Atasözlerinin pek çoğu Türkçe’nin yayıldığı geniş alanlar da çok küçük bazı

değişikliklerde olsa halen yaşamaktadır.Örnek Anadolu da söylenen “Aç

tavuk düşünde arpa görür” atasözü Azerbaycan’da “Aç tovug yuhusunda

darı görer” şeklinde söylenirken “El ile gelen düğün bayram” atasözü

Türkmen Türkçesinde “İl bilen gelen toy bayram” biçiminde söylenir.

Dede Korkut hikayeleri1 anlatılırken “Ana hakkı Tanrı hakkı”,”Alet işler el

öğünür”, “Baş esen olsa börk bulunmaz mı olur” gibi atasözlerine de yer

verilmiştir.

Atasözleri toplumun tarih ve coğrafya içinde geçirdiği değişik yaşama

biçimlerinin etkisi görülür.Örneğin göçebe ve hayvancılığın yaşamını dile

getiren “Göçtük yurdun kadri,konduk yurtta bilinir” , ” gün variken davarın

eve getir” tarımı dile getiren örnek “Tarlayı düz al , kadını kız al” dini

etkilerin görüldüğü atasözlerine örnek “Ay gör oruç tut , ay gör bayram

eyle” , “Eve gerekli olan mescide haramdır” , ”Davacın kadı olursa

yardımcın Allah olsun”.

Atasözleri halkın yaşama şartlarını deneyimlerini ,insanların davranışlarının

ne yönde olması gerektiği yönünde insanları yönlendirmekte bu özellikleri

ile toplumun ortak değerlerini yansıtmaktadır.

Atasözlerinin bir kısmı doğa ve doğa olayları ile gözlemleri doğrudan

doğruya dile getirmektedir.Önek “Mart ayı , dert ayı” , “sabahın kızıllığı

akşamı kış eder,akşamın kızıllığı sabahı güz eder”

1 Türk edebiyatında destandan halk edebiyatına geçiş eseridir


4

Bir kısım atasözü ise somuttan soyuta ,özelden genele,toplum olaylarına

ahlak kuraklarına vurgu yapar . “Kurt dumanlı havayı sever”, “Isıracak it

dişini göstermez” , ”sakla samanı gelir zamanı” gibi.

Atasözleri aynı zamanda insanlara erdemli olmayı da öğütler.”Aman

diyene kılıç kalkmaz”, “ Misafir kısmetiyle gelir”.

Kimi atasözlerinde ters yargılar uygulanması yanında bir de doğru

olmayacak atasözlerine de rastlanır.Örnek “ Avrattan vefa ,zehirden şifa”,

“Kadını sırdaş eden ,tellal aramaz” gibi.

Atasözlerinde mecaz “Damlaya damlaya göl olur”, cinas “Bol bol yiyen, bel

bel bakar” ,İstiare “ Ağaç yaş iken eğilir” ,tezat “Güvenme varlığa,

düşersin darlığa” ,tenasüp “Sel gider , kum kalır” gibi söz sanatlarına

başvurularak çekilicilik sağlanmıştır.

DEYİM NEDİR

Genellikle gerçek anlamından az çok sıyrılarak ilgi çekici anlam taşıyan söz

öbeklerine deyim denir. Deyimler anlatıma güzellik, çekicilik, canlılık katar.

Türkçe, deyimler bakımından zengin bir dildir.

Deyimlerin Özellikleri:

1. Kalıplaşmış söz Öbekleridir. Cümle

hâlinde olanları da vardır.

a. Kalıplaşmış söz öbekleri biçiminde

olan*lar:

Dört elle sarılmak, göz kulak olmak,

çorbada tu*zu bulunmak, tere yağından

kıl çeker gibi, gün gör*müş, dört gözle


5

beklemek..

b. Cümle durumunda olanlar:

Dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı.

Bu ne perhiz, bu ne lahana turşusu?

Ana usta yufka yapar, çocuk usta çift çift kapar.

Kızım sana söylüyorum, gelinim sen dinle. (anla)

Senin aradığın kantar, Bursa’da kestane tartar.

2. Kalıplaşmış sözler olduğundan sözcükle*rinin yerleri değiştirilemez,

onların yerine ” eş anlamlı sözcükler” konulamaz.

3. Genellikle gerçek an*lamlı olan deyimler de vardır.

a) Mecaz Anlamlı Olanlar:

bir tasla iki kuş vurmak (bir eylemle iki sonuç elde etmek)

eşeğini sağlam kazığa bağlamak (işini güven altına almak)

gözü gibi sakınmak (Bir zarar gelmesin diye özenle korumak)

iğneli söz (dokunaklı söz)

kafa yormak (bir şey üzerinde çok düşünmek)

b) Gerçek Anlamlı Olanlar:

bin pişman olmak, Hem suçlu hem güçlü, Çoğu gitti azı kaldı, yükte hafif

pahada ağır

4. Mastarla biten deyimler cümlede çekimli duruma gelebilir:

burnundan (fitil fitil) gelmek = Burnundan (fitil fitil) geldi.

kendi kendine söz vermek= Kendi kendime söz verdim.

kokusunu almak= Kokusunu almış.


6

SAĞLIKLA İLGİLİ ATASÖZLERİ

Sağlık, varlıktan yeğdir

Vücudun hasta olmaması, vücut esenliği her şeyden önemlidir.

Çünkü bir şeyin tadını alabilmek, bir şeyden gerektiği gibi

yararlanabilmek için sağlıklı olmak şarttır. Her şeyiniz var, ama

ondan istifade edecek durumunuz yok. Neye yarar?

Hastalık sağlık

bizim için

Sağlıklı bir insan

organizmasında

birtakım

değişikliklerin ortaya

çıkmasıyla fizyolojik

görevlerin aksaması, dolayısıyla sağlığın bozulması son derece

tabiîdir. Bu sebeple, hasta olmamak için önceden tedbir almalı, her

halükârda hastalığa yakalanırsa da bunu büyütmemeli insan.

Her işin başı sağlık

İnsanın yapacağı her şey vücut sağlığına bağlıdır. Sağlıklı olmayan

kimse hiçbir iş yapamaz. Bir iş yapamayan, başarılı olamayan kimse

de yaşadığı hayattan bir tat almaz; mutlu olamaz.

Can boğazdan gelir

Her canlı gibi insan da beslenmek zorundadır. Bedeni için gerekli

olan gıdaları ancak bu şekilde alır. İyi beslenmeyen, yeterli gıdaları

almayan bir vücut sağlıklı, dinç ve dayanıklı olamaz; bu kimselerin

güçsüz kalıp hasta olmaları da kaçınılmazdır. O hâlde insan sağlığını

korumak istiyorsa, iyi beslenmeye önem vermelidir.

Ayağını sıcak tut, başını serin; gönlünü ferah tut, düşünme

derin.


7

Sağlıklı olmak, türlü hastalıklardan korunmak için ayağı sıcak, başı

da serin tutmak oldukça faydalıdır. Beden sağlığımızı düşündüğümüz

gibi ruh sağlığımızı da düşünmek zorundayız. Bunun için de her

sorunu dert etmemeli, olur olmaz şeylere üzülmemeliyiz; sabırlı ve

geniş gönüllü olmalı, rahat hareket etmeliyiz.

Hekimden sorma, çekenden sor

Bir hastanın ne çektiğini, hekim değil hasta bilir. Çünkü ateş düştüğü

yeri yakar. Bunun gibi bir derde düşenin, bir felâkete uğrayanın,

sıkıntılar içinde kıvrananın çektiği çileyi, ancak kendisi bilir, çare

sunan, çözüm yolu gösterenler değil.

Sağ baş yastık istemez.

Sağlık gibi dost,hastalık gibi düşman,çocuk sevgisi gibi,açlık gibi acı yoktur

Mide hastalığın evi,perhiz tedavinin başıdır.

Sağlığı olanın umudu , umudu olanın her şeyi var demektir.

Dağ adamı, hasta eder sağ adamı!

Hasta yatan ölmez eceli yeten ölür.

Hamama giren terler.

Güneş girmeyen eve doktor girer.

Hastalık sağlık bizim (insan) için.

Hayvanı yardan düşüren bir tutam ottur.

Hekimsiz, hâkimsiz yerde oturma.


8

Kaynakça Cengiz Damar - Blogcu - Atasözleri ve Deyimler. (2012, Aralık Pazar). Aralık Çarşamba, 2012 tarihinde

Blogcu: http://cengizdamar.blogcu.com/atasozu-ve-deyim-nedir-aciklamalari/9077025 adresinden

alındı

Hakkında Bilgi Nedir - Atasözleri. (2012, Aralık Pazar). Aralık Pazar, 2012 tarihinde Hakkında Bilgi:

http://www.hakkinda-bilgi-nedir.com/atasozleri/saglikla-ilgili-atasozleri-atasozunun-aciklamasi-

nedir.html adresinden alındı

Türkçe Bilgi - Soru. (2012, Aralık Pazar). Aralık Pazar, 2012 tarihinde Türkçe Bilgi:

http://www.turkcebilgi.com/soru/11036/soru adresinden alındı

Türkçe Bilgi. (2012, Aralık Pazar). Aralık Pazar, 2012 tarihinde Türkçe Bilgi:

http://www.turkcebilgi.com/soru/11036/soru adresinden alındı


9

atasÖzlerİ ve deyİmler: saĞlikla İlgİlİ atasÖzlerİ ...atasözlerinin pek çoğu...

Documents