1

2015 Ataerkil ve Cinsiyeti Erkeklikler, Erkeklik ve Erkekliklerin Eletirisi, Profeminizm, Ben ve Kendim. inde, Akaltun, Aye. (der.) Erkekler. (ss. 29-38). Ankara: NotaBene Yaynlar.

Ataerkil ve Cinsiyeti Erkeklikler, Erkeklik ve Erkekliklerin Eletirisi,

Profeminizm, Ben ve Kendim

Mehmet Bozok1

Bunlar, bu adamlar -benim kendimin de yesi olduum bir grup olan- bu erkekler ne

yapyorlar, ne yaptklarn zannediyorlar? Neden byleler? Hep birlikte gzel gnlerde

olabilecekken karanlk geceler boyu bitmek bilmez karabasanlar, erkekler ve erkeklikler.

Erkeklikler zerine dnmeye balamam, ocukluumun ilk yllarna dayanyor. Eitimli

orta snf bir aileden geliyorum. Annem ve babam toplumsal cinsiyet eitliini tamamyla

olmasa da- grece benimsemi insanlar. Babam anneme yardm etmek2 ve onu yormamak

adna ev ilerine her zaman katkda bulunurdu. Annem ilkokulun ilk yllarnda bana ev ileri

yapmay retmiti; nk kendi ataerkil yetime koullarnda rendiklerinin aksine- hem

ev ilerinin sadece kadnlarn deil evdeki herkesin ii olduunu, hem de bir erkek ocuk

olarak benim de bamn aresine bakmay bilmem gerektiini dnyordu. Yemekler

yapmay, yaadm yeri temizlemeyi, skm dikmeyi, bozulan eyalar tamir etmeyi

renmitim. Ancak bu ok temel bilgiler bile akranlarm olan erkeklerle erken yalardan

itibaren byk atmalar yaamama yetti.

Sadece ev ii yaptm onlarla paylam olduum ve stelik de futbol sevmediim iin kar

gibi ya da kimi zaman ibne olmakla itham ediliyordum. Sonraki yllarda akranm olan

dier erkekler kzlara laf atyor, ilk cinsel deneyimlerini ounlukla seks iileriyle milli

olmak ekline adlandrarak yayorlar, hatta cinsiyeti akalarla ak ak kzlar kmsyor

ve aalyorlard. Toplumsal cinsiyet ve feminizmin varlndan haberdar deildim o

yllarda; ama bunlar bana son derece rahatsz edici ve yanl geliyordu nk sadece duyarl

olmak bile bunlarn sorunlu olduunu anlamak iin yeterliydi. lk genliimin getii

1 mehmetbozok@yahoo.co.uk

2 Bu yardm etme sznn ne kadar sorunlu olduunu, bu ifadenin ev ilerinin hem kadnlar hem erkeklerin ii

deil, toplumsal cinsiyet eitlii fikrinden fersah fersah uzak bir yaklamla sadece kadnlarn ii olduunu ve erkeklerin ise onlara sadece keyifleri istediinde yardmc olmalarn vurguladn sonralar fark ettim.

2

1990lar, bir taraftan lkede feminist hareket ve o zamanlar bugnknden farkl, yanl bir

adlandrmayla ecinsel ve/ya travesti/transseksel olarak anlan- LGBTQI3 hareketleri

ykselie geerken, ortarenim anda ayn yerde ve ayn zamanda bir arada olan gen

erkekler ve gen kadnlar olarak birbirimizi tanmadmz, youn cinsiyeti ve homofobik

basklara maruz kaldmz, flrtn siyasetiler tarafndan zina olarak deerlendirildii

baskc ve muhafazakr bir dnemdi. Okuduum stanbulun nl Anadolu lisesinde

grnrdeki modernist kadn erkek eitlii fikrine karn- birok renci ve retmen iin

erkeklik byk, sorgulanamaz bir meseleydi ve ancak hkim erkeklik rolleri dhilinde

deneyimlendiinde kabul edilebilirdi. retmenler iin de akranlar iin de hkim erkeklik

rollerinden farkl davranmak dlayc ve kmseyici tavrlarla karlamak iin yeterliydi.

Hemcinslerim ve akranlarmla ilikilerimde her gn gerilimler yaratan travmatik

deneyimlerim, cinsiyet kimlii, cinsel ynelim ve cinsiyet rolleri arasndaki ilikiler,

erkeklikler, kadnlklar, ve tm bunlarn arasnda kendi konumum zerine erken yalardan

itibaren dnmeme yol amt. nk erkekliin cinsiyet eitliine dayal bir biimde

yaanmas gerektiini, yemek yapmann, kadnlar aalamamay tercih etmenin, futbolu

sevmemenin ecinsel ve/ya kadn olmak anlamna gelmediini (stelik de bunlarn hi de yle

iddia edildii gibi kmsenecek, aalanacak ve dlanacak eyler olmadn), erkek olmak

iin illa belirli rollere uymam gerekmediini seziyordum.

niversitede bir toplumsal cinsiyet ve/ya feminizm dersimiz yoktu; ama 2001de tesadfen

okuduum, erkek olmay bir felaket olarak deerlendiren ve erkeklerin de erkek

egemenliinden zarar grdklerini vurgulayan bir kitap4 bana zg olduunu zannettiim

sorunlarn aslnda dier erkeklere de zarar verdiini fark etmeme yol at. zleyen srete

toplumsal cinsiyet almalaryla tantm ve lisansst almalarmda5 erkeklerin toplumsal

3 Yani lezbiyen, gey, biseksel, trans, queer ve interseks.

4 zleyen yllarda savunduu fikirlerin kadnlar ve LGBTQIlerin sorunlarn dtaladn grdm ve siyaseten

pek doru bulmadm bu kitap Herb Goldbergn Erkek Olmann Tehlikeleri idi (ev. Seluk Budak. Ankara: teki Yaynevi, 1996).

5 Bu almalarda yksek lisansta Ankara Tepecik Mahallesinde erkeklie gei ritellerini doktorada ise

Trabzonda erkeklii ina eden tarihsel ve yerel dinamikleri inceledim. Yksek lisans almam iin bkz. Mehmet Bozok, Erkeklik Kimliinin Sosyokltrel nas: Ankara Tepecik Mahallesi rnei. (Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Hacettepe niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Antropoloji Ana Bilim Dal, Ankara, 2005). Doktora tezim iin ise bkz. Mehmet Bozok, Constructing Local Masculinities: A Case Study From Trabzon, Turkey. (Yaymlanmam Doktora Tezi, ODT Sosyal Bilimler Enstits Sosyoloji Blm, Ankara, 2013).

3

inasn dier bir deyile toplumsal ve kltrel ilikilerde nasl erkek olduklarn- eletirel bir

biimde incelemeye karar verdim bugn de bu ilgim sryor. Ancak benim iin asl kafa

ac ve retici olan, almalarm srasnda feminizm ve de LGBTQI tartmalaryla

tanmak ve bu tartmalarn iinde yer almak oldu. Bu alanda ne rendiysem, erkeklikler

zerine almalar kadar ve belki de daha fazlasn- feminist kuramlardan, feminist

kadnlardan ve LGBTQI hareketi ve kuramlarndan rendiimi syleyebilirim. nk erkek

egemenlii ve cinsiyetiliin yaratt basklar ve ikincilletirilmelere kar onlarn

deneyimleri ile mcadele ve bilgi birikimleri bu alanda benim kiisel olarak farkndalm

arttrd. Mesele, benim kiisel olarak yaadklarmn ok ama ok daha tesinde elbette

bilakis de te fabula narratur6.

Erkekler sulayc ve yarglayc bir biimde hepsi demek istemiyorum- tamamna yakn

erkek egemenliinin iki byk paras olan ataerkillik ve cinsiyetiliin gndelik ve/ya

srekli icralarn gerekletiriyorlar, hayata geiriyorlar -ve/ya hi bir ey yapmasalar bile

ataerkil ve cinsiyeti ilikilerden pay alyorlar. Bu hal, kadnlar, LGBTQIler7 ve erkekler iin

hayat bitmek bilmez kbuslar haline getiriyor. acl erkeklikler byk sorunlar, skntlar,

krizler, erkeklik krizleri ile sarmalanm halde. Fakat bilindii zere nerede bask varsa, orada

buna ynelik direni ve/ya en azndan direni nveleri de bulunur. Erkekler ve erkeklikler iin

de durum byle.

Bana sorarsanz erkeklikler bugn bir tr khimeira8: trl trl kafalar olan ve kltrel-

toplumsal ilikilerde bakalaan, farkllklar gsteren, eitli stratejiler kuran, ok bal, ok

gvdeli canavarlar. Kamusal alan, ekonomileri, siyasetleri, hukuklar, dinleri, sokaklar,

gndzleri, geceleri, duygular, hayatlar, evi, aklar, cinsellikleri, bedenleri, fkeleri,

sevinleri, kadn, erkek ve LGBTQI organlarn, yaantlar evet en ok yaantlar-

denetlemek iin yapmadklarn brakmyorlar: asyorlar; kesiyorlar; ldryorlar; esiyorlar;

tecavz ediyorlar; taciz ediyorlar; grlyorlar; can alyorlar (can verdiini zannediyorlar)

ama karlar gerektirdiinde sevimlilemeye, kendini iyi gstermeye alyorlar; ezdii

6 Anlamna uygun bir eviriyle anlatlan senin, benim, hepimizin hikayesidir.

7 Dier bir deyile heteronormativitenin dndaki cinsel ynelim ve kimlikler, lezbiyenler, geyler, bisekseller,

translar, queerlar ve interseksler.

8 Azra Erhatn transkripsiyonuyla khimaira, Antik Yunan mitolojisinde bir canavar (Azra Erhat, Mitoloji

Szl, Remzi Kitabevi: stanbul, 1984, s. 190). Erhatn mitolojik anlatlara odaklanan tarifinden farkl olarak Wikipedia, Chimeirann beden zelliklerine odaklanyor ve aslan ve/ya kei balarna sahip, eitli hayvanlarn gvde paralarnn birleiminden oluan kurgusal bir yaratk olarak betimliyor. http://en.wikipedia.org/wiki/Chimera_(mythology) Eriim, 14 Mart 2015.

4

kimselerin rzasn alarak onlar zerinde hegemonya kurmak iin trl numaralar evirip

stratejiler gelitiriyorlar. Erkek egemenlii ve cinsiyetiliin i ielii, snflar, tarihleri,

toplumlar, gruplar, kltrleri kesen bir olgu: hibir toplumsal iliki ataerkillik ve

cinsiyetilikten azade deil. Btn bu zor kullanma hegemonya ve tahakkm kurma

salnmlarnda iyi polis kt polis i ie geiyor.

Ataerkil ve cinsiyeti erkeklikler kesinlikleri kadar mulaklklar da olan, her yere, her

ilikiye gre biim deitirebilen, ok fazla toplumsal ve kltrel bileenden oluan Laclau

ve Mouffeun ifadesiyle- yamal boha gibi kimlikler9. nk erkek egemenliini kurma,

eletirel erkeklik incelemelerinin kurucularndan Raewyn Connelln bize gsterdii gibi

kar taraflarn rzasn almay gerektirir; hegemonya kurma srekli zerinde uralmas

gereken zor ve zahmetli bir abay gerektirir ve bu nedenle de erkeklerin byk ounluu

bu zahmete girmek yerine hegemonik erkeklik inalar ile su ortakl ve/ya ibirlii

yaparak ondan ataerkil payn almaya bakar10.

Fakat erkekliin ayn zamanda kendi kendini yiyen bir yaratk bir eit Ouroboros11-

olduunu belirtmek yanl olmaz sanrm. Erkeklik srekli yeniden retilmeyi gerektiren bir

toplumsal inadr. Bu srekli inalara katlma ihmal edildii ya da ona itiraz edildii takdirde

erkek egemenliini tayan ve icra eden dier erkekler tarafndan erkekliine meydan

okumalarla, erkekliin elinden alnmas, erkekliinden olma, kadnlama, ecinsellik

gibi trl trl tehditlerle, korkutmalarla karlalr. Erkek egemenlii erkeklere gndelik

yaamlarnda trl trl kolaylklar, ayrcalklar ve avantajlar salarken, erkeklie

ynelik itiraz ise erkekler dnyasnn dna atlma tehditleriyle kar karya kalr. Bu

nedenle birok erkek, erkeklie daha doru bir ifadeyle ataerkil ve cinsiyeti erkekliklere-

itiraz ederken ou kez defalarca dnmek durumunda hisseder kendisini. Fakat erkekler

kadnlara, LGBTQIlere ve dier erkeklere zarar vermenin yaratt, bilincin telerine

itilmeye allsa da varln hissettiren derin bir i rahatszlk yaarlar ou zaman.

9 Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe, Hegemonya ve Sosyalist Strateji. (ev. A. Kardam, stanbul: letiim

Yaynlar).

10 Raewyn Connell, Masculinities. (Berkeley: University of California Press, 2005[1995], ss. 76-80)

11 Ouroboros Antik Yunan mitolojisinde kendi kendini yiyen bir ylan ile betimlenen, z-dnmselliin,

kendine dnn ve srekliliin bir simgesi. http://en.wikipedia.org/wiki/Ouroboros#Greece Eriim, 14 Mart 2015.

5

Ataerkil ve cinsiyeti erkeklik inalar, bunlar asla ve asla kadnlar ve LGBTQIlerin

yaadklaryla karlatrlamayacak olsa bile evet- erkeklere de zararlar verir. Erkeklik

erkekler iin krizler yaratan bir hal, tekinsizliklerle dolu bir varolu. Erkekler erkeklerin

dnyasnda yer alabilmek, erkek adam(!) olabilmek (bal bana bu paradoksal ifade bile

ok ey sylemiyor mu!!!) adna duygularna yabanclarlar, bitmek bilmez cinsel

tatminsizliklerle bouurlar, alma yaamnda srekli baarl olma basks yaarlar,

kurduklar kavga ve sava dolu dnyada yaralanrlar. Ancak mesele erkeklerin en fazla

kendilerinin yaratt egemenlik ilikilerinden erkeklikten en fazla kendilerinin rahatszlk

duyduklarn iddia ederek birok ilikide olduu gibi abartl bir maduriyet iddiasyla bir kez

daha ne kma giriiminin tesinde, iten ie kendilerini de basklayan cinsiyet temelli

egemenlik ilikilerinin verdii boucu tekinsizliktir. Bu nedenle ara sra, baz erkekler ve

erkeklikler canhra bir halde toplumsal ilikilerde suyun altndan kafalarn uzatp soluk

almaya alrlar.

Erkekler her ne kadar avantajlar salasalar da, iktidardan pay alsalar da, bu onlar iin

sorunsuz ve skntsz bir egemenlik hali deildir. Genel anlamda bastrlmak istenen suun

dier bir deyile erkeklerin failleri ve yararlanclar olduklar, kadnlara, LGBTQIlere ve

erkek egemen ilikilerden dlanan teki erkeklere yaam zindan etmenin, ataerkil ve

cinsiyeti ilikilerin- verdii rahatszlk, kelerine itildii bilin dndan zaman zaman

syrlarak farkndalk haline geldiinde, erkeklerde alttan alta rahatszlk yaratr. Bu bir

farkndalk haline dntnde, bilinli hale gelindiinde dntrc etkiye sahip olma

potansiyelini barndrr. Baz erkeklerde bu farkndal uyandran, bata kadn hareketi olmak

zere ataerkillik cinsiyetilik kart hareketlerin onlarn yaamlarn sarsmaya balamas

olmutur. Erkeklerin birou, her ne kadar ilk bata ataerkil, cinsiyeti ve kadn dman

yaklamlarla grmezden gelmeye ve hatta kmsemeye alm olsa bile, baz duyarl

erkekler yaamlarnn sorgulanmaya baland gereiyle yzlemek zorunda kalmtr.

nk nasl ataerkillik ve cinsiyetilik yukarda da belirttiim zere- tm toplumsal snflar,

kltrleri ve ilikileri kesen bir olguysa, erkekliklerin eletirisine dnk talep ve giriimler de

tm toplumsal snflar, kltrleri ve ilikilerde bulunur. Deiimin ilk kvlcmlar burada

sakldr.

Bylece 1970lerin sonlarndan itibaren, feminizm ve LGBTQI hareketlerinin dnyadaki

sarsc etkisiyle, ataerkillie ve cinsiyetilie kar kadnlar ve LGBTQIlerin yan sra kimi

(heteroseksel) erkekler arasnda da eletirel bir farkndalk olumaya balad. Erkekler kendi

aralarnda feministlerin yaptna benzer bir yoldan ilerleyerek erkeklikleri eletirel bir

6

biimde sorgulayan toplantlar gerekletirmeye baladlar. Bu toplantlar erkeklerin

ataerkillik iindeki konumlaryla yzlemeye balamalarna yol at.

Feminizmin kiisel olan politiktir12 iarnn yansmas olarak erkekliklerin sorgulanmasnn

akademideki karl, profeminist13, ve cinsiyetilik kart nitelikleriyle ne kan, feminizm

ve LGBTQI kuramlarnn deneyimleri ve bak alarndan beslenen, gnmzde eletirel

erkeklik incelemeleri14

olarak adlandrlan alan ortaya kt. Toplumsal hareketlerde ise buna

paralel eletirel erkeklik siyasalar geliti15. Eletirel erkeklik incelemeleri alan zellikle

1980lerden itibaren- dnyada16 ve Trkiyede17 erkekliklerin toplumsal ve kltrel

ilikilerdeki inalarn iktidar ilikileri balamnda iddet, cinsellik, spor, milliyetilik,

babalk, genlik, znellik gibi erkeklerin her alanna uzanan temalara odaklanarak eletirel

bir biimde tartmaya at. te yandan eletirel erkeklik siyasalar, bu meseleleri sokaklara

ve siyasal tartlma mecralarna tad ve son yllarda batda18 ve Trkiyede19 erkeklii ve

cinsiyetilii sorgulayan birok grup ortaya kt. Gnmzde akademi dnda da bu

tartmalar, bloglar ve sosyal medyadaki paylamlarn20 yan sra forumlar ve tartmalarn da

katksyla giderek daha geliiyor ve geni kesimlere yaylyor.

12

Carol Hanisch, Kiisel Olan Politiktir (Lefkoa: Klt Neriyat, 2013).

13 Yani en geni anlamyla feminizmi destekleyen, feminizm destekisi.

14 Bu alan farkl vurgularla erkeklik almalar, erkeklik incelemeleri gibi adlarla da anlyor. Ama erkekler

ve erkekliklerin ataerkillik ve cinsiyetilik kart eletirilerini yapmann altn defaten izen eletirel erkeklik incelemeleri adn tercih ediyorum.

15 Bu konu ile ilgili daha ayrntl bir tarihsel tartma iin bkz. Mehmet Bozok, Feminizmin Erkekler

Cephesindeki Yanks: Erkekler ve Erkeklikler zerine Eletirel ncelemeler. Cogito, 58. (2009): 269-284.

16 Jeff Hearn, The Personal is Work is Political is Theoretical: Continuities and Discontinuities in Womens

Studies, (Pro)feminism, Men and My Selves. NORA-Nordic Journal of Feminist and Gender Research, 16(4). (2008): 241-256.

17 Trkiyede 1990lardan bu yana giderek gelien eletirel erkeklik incelemeleri alanndaki zgn almalarn

yan sra 2012den bu yana bu alandaki almalara yer veren Masculinities: A Journal of Identity and Culture adl bir bilimsel dergi de yaymlanyor.

18 rnein White Ribbon Campaign (Beyaz Kurdele Kampanyas) erkek iddetine kar erkeklerin balatt

uluslararas rgtlenmelerin en nemlilerinden biridir. Bkz. http://www.whiteribbon.ca/

19 Trkiyede 2008de Pippa Baccann tecavz edilmesinin ardndan ldrlmesinin izleyen gnlerde ortaya

kan -ve sonralar Ataerkiye Kar Erkekler ve daha sonra da Cinsiyetilik Kart Erkekler olarak devam eden- Biz Erkek Deiliz nisiyatifi ile 2010da SOGEP ats altnda bir proje olarak balayan ve gnmze kadar devam eden Erkek Muhabbeti bu alandaki en nemli rgtlenmeler.

20 Batda akademi, toplumsal hareketler ve sosyal medyadaki profeminist ve cinsiyetilik kart tartmalar ve

bloglar, yazlar ve makaleleri en kapsaml bir biimde bir araya getiren mecra hi kukusuz XYOnline bkz. http://www.xyonline.net/

7

Bugn Trkiyede siyasi iktidarlar tarafndan yaygnlatrlmaya allan ve maalesef

ykselite olan erkek egemenlii ve cinsiyetilikle bir madalyonun iki yz olan-

muhafazakr, slamc, gelenekselci ve milliyeti fikirler ve yaam biimlerine karn

erkekliklerin eletirilerine ynelik talepler ve giriimler de giderek artyor. nk yukarda

da deindiim gibi- her hegemonya, kar hegemonya teebbslerini de iinde barndrr. Gezi

Direnii ve sonrasndaki forumlar ve tartmalarda erkek egemenliine yneltilen eletirilerin

ne kmasnn da erkekliklere ilikin yaanan genel rahatszlklar ve honutsuzluklarn bir

yansmas olduunu dnyorum. Nasl olmasn, Trkiye gnmzde kadnlar ve

LGBTQIlere ynelik saldrlar ve iddet eylemleri her geen gn daha da artarken bu

eylemlilikleri gerekletiren erkekler ve erkekliklere ynelik ieriden eletirilerin ykselmesi

de kanlmazd.

Ataerkil ve cinsiyeti erkeklikler, ou zaman iddia edildii zere evrensel, doal, ezeli ve

ebedi deil bilakis, belirli tarihsel, toplumsal ve kltrel koullarn rndrler. Tam da bu

yzden toplumsal ve kltrel inalar olarak erkeklikler, radikal bir cinsiyet eitlikilii

dorultusunda yeniden ina edilebilirler. Erkekler ataerkil ve cinsiyeti olmaktan

vazgetiklerinde ne erkekliklerini ne de herhangi baka bir eyi kaybederler. Bu nedenle her

ne kadar insanlk kadar eski bir gemileri olsa da deimeleri ve deitirilmeleri

mmkndr. Ataerkil ve cinsiyeti bir toplumsal yap iinde domu olmak erkeklerin kaderi

olabilir ama bunu deitirmeye katkda bulunmak da onlarn elindedir.

Erkekler, yapsal olduu kadar bireysel, bireysel olduu kadar yapsal unsurlardan beslenerek

ina edilirler. Erkekler ve erkeklikleri bugnk sorunlu ve skntl bir kmaz sokak haline

getiren, bir yandan devlet, siyaset, kapitalist ilikiler, hukuk ve din gibi yapsal unsurlarca

ataerkil ve cinsiyeti ynlerinin desteklenmesi, merulatrlmas ve ancak bu zelliklerinin

alt izilerek varolma ans braklmasdr. Bunlara verilebilecek ok rnek var. Cinsel tacizler

cezalandrlmay brakn ou zaman kovuturmaya bile uramazlar; tecavzcler tahrik

ve/ya iyi hal indirimlerinden yararlanrlar; bir kadna veya transa iddet uyguladklarnda

brakn cezalandrlmay, hakl grlmeleri ve pohpohlanmalar iin onlarca neden her zaman

hazrdr; mobbingi kantlamak ise zaten zordur Erkekler kadnlardan daha az bile

alsalar ayn i yerinde salt erkek olduklar iin daha yksek cretlerle almann tadn

karrlar. Parlamentoda ancak erkek olabilenler iktidar sahibidir. Tek tanrl dinler

ncelikle erkeklere hitap eder ve kadnlara ikincil konum atfederler. Btn bu ilikilerde

ecinsel ve trans erkekler ak olduklar takdirde ancak sapknlar olarak grlrler;

parlamentoda temsil ans bulamazlar; herkes gibi devlet grevlerinde alamazlar, retmen

8

olamazlar, memur olamazlar, futbol hakemi olamazlar21 Erkeklii ataerkil ve cinsiyeti

vurgularla ina eden yapsal unsurlarn deitirilmesi iin mcadele vermek elzemdir.

te taraftan erkeklikler bireysel yollardan, erkeklerin kendileri tarafndan her gn tekrar

tekrar yeniden ina edilirler. Ataerkil ve cinsiyetilik yaamn her alannda, her an

deneyimlenir. Bunu deitirmek iin bireysel olarak erkeklerin kendilerine ok i dt

kansndaym. Erkekler ncelikle kendi ataerkillik ve cinsiyetilikleriyle, bu ilikilerde

kadnlar ve LGBTQIlere ynelik neler yaptklaryla yzlemeli, erkek egemenliinin

salad ayrcalklarndan vazgeerek, kendi ataerkil ve cinsiyeti zelliklerini terk

etmelidirler. Bu farkndalk, erkeklerin kendilerine dnk yaam boyu zeletiri yapmalarn

gerektirir, nk farkndalk deiimi getirir. Bu yaamn her alannda ve her annda aba

gstermeyi gerektiren bir sretir. rnein, kendini sorgulanmaz klarken, cinsiyeti kfrler

ve akalar yaparken, kadnlara sesini ykseltmeyi kimliinin doal bir paras olarak

grrken, kadnlarn gece sokakta ne aradn sorgularken, ecinseller aalanp translar

iddet grrken ks ks glp ses karmazken, otobste bacaklarn aa aa otururken, ev

ilerini kadnlarn omzuna ykarken, ocuunun altn temizlemekten bile imtina ederken ve

daha byle nice eyler olup biterken, basknn, cinsiyetiliin ve ataerkilliin her an yeniden

yeniden retildiini grmek gerekir. Eitliki olduklarn iddia edenler de dahil olmak zere

hibir erkek bunlardan azade deildir. Bu nedenle erkekler kadnlarla ve LGBTQIlerle

ilikilerinde onlarn yaadklarna ynelik srekli duyarl olmal, onlarn yaantlar ile

duygudalk kurmaya almaldrlar22.

Erkekler ve erkekliklerin deimesi elzemdir. Bunun iin yaplabilecek ve yaplmas gereken

ok ey vardr ama deimek mmkndr.

21

Ecinsel olduunu ak etmek zorunda kalan Trabzonlu futbol hakemi Halil brahim Dindan bitmek bilmez trajedileri bunun en iyi rneklerinden biridir herhalde. Bkz. Burcu Karaka ve Bawer akr, Erkeklik Ofsayta Dnce: Futbol, Ecinsellik ve Halil brahim Dindan Hikayesi. (stanbul: letiim, 2013).

22 Erkeklerin feministler ve LGBTQIlerden renecekleri ok ey vardr. Ama bu kesinlikle bu deime

yollarn retme ykn onlara ykmak anlamna gelmemelidir. Kadnlar ve LGBTQIlerin yeterince derdi vardr; ve erkeklere deiim srelerinde yol gstermek ve/ya onlara annelik yapmak onlarn vazifesi deildir. Erkekler duyarl davranp kadnlarla ve LGBTQIlerle duygudalk kurmaya almaldrlar. Anne Thriaultun bu konudaki yazsn hararetle neriyorum. Anne Thriault, Im not Your Feminist Mommy & Im Tired of Holding Your Hand. http://feminspire.com/im-not-your-feminist-mommy/ (12 Eyll 2014). Eriim, 19.3.2015