ASP.NET TEMELLERİ

Öğr. Gör. Emine TUNÇELKırklareli Üniversitesi Pınarhisar Meslek Yüksekokulu

İnternet Nasıl Çalışır ?• Sunucu istemci modeline göre çalışır.• Fiziksel olarak bu sistem genelde isteği yapan bir

bilgisayar (client) ve bu isteği karşılayan özel birbilgisayar (sunucu) şeklinde işler

• Bir web sayfasının adresini yazıp enter’a basmak biristektir.

• Bu isteği bir yerlerdeki bir sunucu karşılar.• Bu modelin diğer adı istek-cevap modelidir.• İnternetteki bütün web sitelerinin çalışma prensibi bu

modele dayanır.• İstek olmadan sunum, yani yayıncılık(broadcast)

yapılmaz.

İnternet Nasıl Çalışır ?• Bu modelin her iki ayağı üzerinde çalışan web sitelerinin

işleyişinde her bir ayak farklı çalışma mantığına vemetotlarına sahiptir.

• En basit haliyle bir web sayfası, içinde HTML kodlarınıbarındır.

• Bu sayfa internetteki herhangi bir sunucu bilgisayardamuhafaza edilir ve istek gelmesi durumunda bir kopyasıistemciye gönderilir.

• Bu işleyişte sunucunun görevi, sadece sayfanın birkopyasını–hiçbir işlem yapmadan- göndermektir.

• İstemcinin bilgisayarındaki browser, gelen bilgiyi(HTMLbilgisi) yorumlayarak doğru bir biçimde gösterir.

İnternet Nasıl Çalışır ?• Eğer işleyişi daha ileri götürmek istersek, diğer bir ifade

ile daha işlevsel, yetenekli ve aktif web sayfalarıtasarlamak istersek hem istemci hem de sunucutarafında yapabileceğimiz işlemler vardır

– İstemci Taraflı (Client – Side ) Scripting

– Sunucu Taraflı (Server – Side ) Scripting

İstemci Taraflı (Client – Side ) Scripting

• Yapabileceklerimizden bir tanesi, sadece istemcininbilgisayarında çalışabilir olan scriptleri sayfamızaeklemek olacaktır

• İstemci taraflı scriptler barındıran bir sayfanın işleyişindesunucunun hiçbir fonksiyonu yoktur.

• Sunucu, yine kendisinden istenen sayfayı istemciyegönderir, sayfanın içeriği ile ilgilenmez

• Sayfa istemciye geldiğinde, istemcinin browserı sayfayıyorumlama esnasında bir script ile karşılaşırsa bu scriptin gerekliliklerini yerine getirerek kullanıcıya gösterir.

Sunucu Taraflı (Server – Side ) Scripting• Sunucu taraflı sayfalardaki scriptler özel belirteçler ile

sunucu taraflı olduğunu bildirirler ve bu script ler sunucutarafından işlenerek, çıktıları yine HTML formatında,istemciye gönderilir

• Bu işleyişte sunucu artık pasif değil, aktif durumdadır.Sadece sayfayı göndermekle kalmaz, eğer bu sayfalariçinde kendisinin çalıştırması gereken scriptler – kodlar-varsa bunları da çalıştırır.

ASP.NET ve OLAY YÖNLENDİRMELİ (Event –Driven) MODEL

• İstemci ile sunucu bilgisayar arasında daimi bir bağlantı söz konusudeğildir.

• Sunucu, istemcinin isteklerini (istemcinin IP adresini de ekleyerek)internet ortamına gönderir. Aralarında doğrudan bir bağlantı yoktur.

• Bu durum internetin hem gücünü hem de zafiyetini oluşturmaktadır.

• Bunun anlamı sunucu, istemci herhangi bir istek de bulunmadıkça,meydana gelen değişikliklerden haberdar olmaz.

• Bağlantısızlık, web yazılımı geliştiricilerinin aşması gereken enbüyük problemlerden birisidir.

• ASP.NET’in en büyük yeniliklerinden birisi istemci-sunucu modeliüzerindeki yeni yorumudur.

ASP.NET ve OLAY YÖNLENDİRMELİ (Event –Driven) MODEL

• ASP.NET sayfaları olay yönlendirmelidir.

• Programcılıkta olay yönlendirme herhangi bir programınve ya programcığın çalışmasını başlatmak için gerekenbir eylemdir.

• Bir butona basmak, bir seçeneğini işaretlemek gibiherhangi bir eylem olayı oluşturabilir.

• Olay oluştuktan sonra yapılması gerekenler iseprogramcı tarafından kodlanarak belirtilmiştir.

• Olaylar programın akışını yönetir ve kontrolünü sağlarlar.

ASP.NET ve OLAY YÖNLENDİRMELİ (Event –Driven) MODEL

• Olay yönlendirme mantığını internet ortamına tesis etmek gerçektenzor bir iştir.

• Çünkü ortada istemci ve sunucu olmak üzere iki ayak vardır vebunlarda sürekli bağlantı halinde değillerdir.

• Bunun anlamı sunucu, istemci herhangi bir istekte bulunmadıkça,istemci bilgisayarda meydana gelen değişikliklerden haberdarolmaz.

• ASP.NET bağlantısızlık problemini aşmak için, istemci taraflıscriptleri kullanır.

• Bu script’ler istemci de neler olup bittiğini sunucuya bildirirler.

• Böylece sunucu olaylardan haberdar olur ve cevaplarını buna göreverir.

.NET FRAMEWORK

• ASP.NET sayfalarımızın çalışması için bir alt yapı sunar.

• Bu programı yüklediğimizde artık ASP.NET sayfalarımızçalışır hale gelecektir.

• Bunun yanında .NET Framework ‘ün programlarınyorumlanmasında getirdiği yenilik ile ASP.NETsayfalarını bildiğiniz bir programlama dili ilegeliştirebilirsiniz

COMMON LANGUAGE RUNTİME (CLR)

• CLR, .NET ile birlikte gelen devrim niteliğindeki bir kavramdır.

• En basit ifadeyle, uygulamalarımızı hangi programlama diliylegeliştirirsek geliştirelim hepsinin CLR sayesindeçalıştırıldığıdır

• Geleneksel anlamda bir program VB, C, C++ gibi dillerlegeliştirilir ve daha sonra bilgisayarın anlayacağı dile çevrilir.Bu derleme (compile) denir.

• Ancak farklı yapıdaki bilgisayarlar farklı dilleri konuşurlar.Dolayısıyla yazılan programı farklı bir bilgisayarda çalıştırmakistersek bu bilgisayara göre derlememiz gerekir.

COMMON LANGUAGE RUNTİME (CLR)

• CLR ile uygulama hangi programlama dili ile geliştirilirsegeliştirilsin MSIL (Microsoft Indermediate Language)denilen orta düzey bir dile çevriliyor.

• Bu derleme sonucunda program her platformdaçalışabilir bir yapıya kavuşuyor

• Sonuç olarak CLR kavramının getirdiği yenilik, platformbağımsız, programlama dili bağımsız uygulamalargeliştirebilme özelliğidir.

ASP.NET’İN TANIMI

• ASP.NET, dilediğimiz programlama dilini kullanarak, olay yönlendirmeli web uygulamaları geliştirmemizi sağlayan .NET platformunun web uygulamaları geliştirme teknolojisidir.

• ASP.NET yeni bir sürüm veya versiyon değil tamamıyla devrimsel yenilikler ile birlikte gelen apayrı bir kavram, anlayış ve teknolojidir.

ASP.NET’İN GETİRDİKLERİ

• ASP.NET web uygulamaları geliştirmede sayfada script değil doğrudan program kodu yazmamızı sağlar

• Bunun anlamı ASP.NET sayfaları veya uygulamaları doğrudan derlenen programlardır. Klasik ASP’descriptler yazılır, bunlar derlenmez yorumlanırdır.

• Bu yenilik sayesinde ASP.NET kodları çok daha performanslı çalışmaktadır.

• KAYNAK

• C# ile ASP.NET

• Zafer Demirkol