asm 2011 28(3)
DESCRIPTION
KNVvL LedenbladTRANSCRIPT
Jaargang 28 l Juli 2011
Tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart
| Juli 2011 1
Tijdloze ALA excursies l Nieuw zeilvliegrecordEen dagje mee naar NK Zweefvliegen l Get Up, Stand Up Brons bij swoopen l 1945 de KNVvL herrezen
VErSTANdiG VLiEGEN mét vogels
| Juli 20112
3 Voorwoord Ronald Termaat, Directeur KNVvL
4 Verstandig vliegen als vogels en mét vogels
7 Tijdloze excursies bij NLR en KLM Nieuw zeilvliegrecord vanaf Stadskanaal
8 Get Up, Stand Up NK Precisie Stand Up Schermvliegen
9 Column Luchtsport en sportruimte
10 Een dagje mee naar… NK Zweefvliegen
12 1945 – De KNVvL herrezen
14 Zoek de verschillen
15 Agenda en verder
Verschijnt 5x per jaar en is een uitgave van de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK 40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSM 0040/6023 Adres: KNVvL, Houttuinlaan 16A, 3447 GM Woerden, T: (0348) 437 060, F: (0348) 437 069, E: [email protected]
Redactie en acquisitie: Veva Ekkelenkamp, Marijke van Geem, Frits Snijder Aan dit nummer werkten mee: Tekst: Peter Andriesse, Peter Blokker, Marijke van Geem, Harm J. Hazewinkel, HBP, Hans van Hoesel, Rob van der Leeden, Frits Paymans, Ronald Termaat, Gijs Wanders Foto’s: Peter Andriesse, Peter Blokker, Marijke van Geem, Ellen de Grauwe, Harm J. Hazewinkel, Luc Hoogenstein, Frits Snijder, Cornelia Spijkstra, Kas van Zonneveld Coverfoto: Luc Dubelaar Ontwerp en vormgeving: Verheul Communicatie, Alphen aan den Rijn. Druk en verzending: Okay Color Graphics, Alphen aan den Rijn. Kopij: aanleveren in Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder enige opmaak). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden kopij te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen. Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de mening weer van redactie en uitgever (KNVvL), tenzij zij expliciet in functie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen worden niet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingen jegens personen of instanties. Beeldmateriaal: van digitale foto’s het onbewerkte bronbestand uit de camera aanleveren. Bestandgrootte 1 MB, liefst groter, vanwege de voor druk vereiste resolutie (300 dpi). De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden beeld-materiaal op kwaliteit te beoordelen, te selecteren of niet te plaatsen.
Publicatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft, gaan redactie en uitgever (KNVvL) er vanuit dat ingezonden tekst en beeld-materiaal vrij van rechten in ‘Air Sports Mail’ gepubliceerd kunnen worden en ook ter beschikking staan voor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiële websites van de ‘KNVvL’. Voor het overige mag niets uit deze uitgave op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. ©All rights reserved. No part of this magazine may be reproduced in any form or by any means without prior permission from the publisher. Advertenties: tarieven voor zakelijke advertenties zijn opvraag-baar op het redactieadres, zie boven, of via [email protected].
iNhoUdJuli 2011
Het laatste nieuws via
www.knvvl.nl
| Juli 2011 3
Ronald Termaat, Directeur KNVvL
Focussen op mogelijkheden
We hebben inmiddels een groot aantal prachtige vliegdagen gehad dit jaar, met memorabele vluchten. Verschillende Nederlandse titels zijn inmiddels vergeven. En we zijn pas net over de helft! Vliegen is ongestoord genieten van de derde dimensie. Dankbaar gebruik maken van de krachten der natuur. Met soms oneindige uitzichten of steeds weer veranderende luchten. Grenzeloze vrijheid, toch?Soms denk ik weleens waar ben ik als directeur van de kNVvl aan begonnen? Waar ik vroeger ongestoord kon gaan vliegen en lekker kon mopperen omdat ‘ze’ het niet goed hadden geregeld, zit ik nu middenin de uitdagingen, om het zo maar te noemen. Maar we gaan de goede kant op!
Intern maken we afspraken met en tussen de afdelingen om de luchtsport optimaal te kunnen bedienen. Het enthousiasme waarmee leden zaken oppakken, geeft goede hoop voor de toekomst. Afdelingen met nieuw elan zoals de AlA, luchtvaartwetenschappen en de Historische luchtvaart dragen vele nieuwe plannen aan. Ook Aerobatics wordt een vast onderdeel van de luchtsporten. De vereniging VINk is toegetreden tot de kNVvl. Over de wijze van aansluiten zal het Hoofdbestuur nog een besluit nemen. Acties van de afdelingen voor werving van nieuwe leden hebben geleid tot een leden-stand, die op 1 juni al gelijk was aan de eindstand van afgelopen jaar. Een zeer goede ontwikkeling, waarbij de afdeling parachutespringen voorop loopt!De onderhoudsorganisatie (CAMO), zoals die binnen de afdeling zweefvliegen bestaat, is bijzonder succesvol. kennis binnen de afdeling wordt gebruikt om vliegtuigen tegen beperkte kosten luchtwaardig te houden. Uitbreiding richting andere afdelingen staat op de rol, te beginnen met de afdeling Historische luchtvaart.
De voorgenomen samenwerking met AOPA is veelbelovend: samen gaan we de General Aviation in Nederland nog beter op de kaart kan zetten. Ook gesprekken met de overheid geven goede mogelijkheden voor de toekomst. Waar Europese regelgeving op ons afkomt, zoals bij de opleidingsorganisaties (ATO), die gereguleerd gaat worden door het IVW, hebben we gesprekken om deze taak gedelegeerd te krijgen. Hiermee wordt de bestaande kennis en kunde behouden en ingezet voor de verdere ontwikkeling van de sport.
Aan de andere kant zien we ook dat de overheid zich met zaken bezighoudt die ons zorgen baren. In Nederland kennen we de zogenaamde trias politica waarbij wetgevende-, uitvoerende- en rechterlijke macht gescheiden zijn. Bestuursrechterlijke maatregelen waarbij ‘ik vind’ leidt tot een ‘bevel onder dwangsom van 7500 Euro’ of, erger nog, intrekking van vliegbrevetten passen hier volgens ons niet in. Ook kan je vraagtekens zetten bij de privacy van vluchtgegevens. De berichtgeving over anonieme ritgegevens die vanuit TomTom navigatiesystemen worden opgeslagen, zorgt voor veel ophef onder automobilisten. Terwijl in de luchtvaart het normaal lijkt dat bij iedereen met een transponder aan boord zijn exacte doen en laten tot in de details nog maanden later te traceren zijn.
Dit is een zeer beperkte weergave van onze activiteiten op dit moment. Veel activiteiten geven zorgen, maar vele geven ook het nodige plezier. We hebben een mooie balans gevonden tussen zorgen en mogelijk-heden. Uiteraard focussen we met z’n allen meer op de mogelijkheden. Veel vliegplezier toegewenst!
FotoKas van Zonneveld
| Juli 20114
A ls kleine jongen werd Luc Hoogenstein gefascineerd
door de vogels in zijn achtertuin. Deze bijzondere dieren
veroverden al snel een plekje in het hart van de jonge
natuurliefhebber. Misschien verwacht je van iemand die zoveel
met vogels heeft, dat hij een oude rot in het vak is bij de Vogel
bescherming Nederland. Toch werkte Luc dertien jaar als ecoloog
en planoloog in de wereld van adviesbureaus, voordat hij ruim
drie jaar geleden bij de Vogelbescherming kwam. Zijn functie is
Coördinator Wetlands; hij coördineert en begeleid samen met een
intern team 90 vrijwilligers (WetlandWachten) in Nederland bij het
beschermen van de natte natuurgebieden. Daarnaast heeft hij de
onderwerpen recreatie, windmolens en luchtvaart in zijn portefeuille.
Allereerst luc, hoe gaat het met de vogels in Nederland?
“Met de vogelstand in Nederland gaat het wisselvallig. Het verschilt
namelijk erg per soort. Vogels als de lepelaar, ooievaar en grote
zilverreiger doen het goed, maar met een nu nog algemene soort
als de scholekster gaat het helaas minder goed. Dit heeft voor
namelijk te maken met het verlies aan voldoende voedselbronnen
door overbevissing in de Waddenzee.”
Hoe kijkt Vogelbescherming Nederland naar de sportieve en recreatieve luchtvaart?
“Wij hebben hier geen problemen mee, mits natuurlijk de belangen
van vogels niet in het geding komen. Daarnaast zijn we ons ervan
bewust dat recreatief medegebruik van natuur gebieden gewoon
gebeurt en daarom richten wij ons op samenwerken. Onderzoeken
of er gezamenlijk gedragen oplossingen zijn voor bepaalde knel
punten werkt altijd constructief.”
Is er een mogelijke bedreiging van onze luchtsporten voor de vogels in Nederland?
“Het is lastig om hier één antwoord op te geven. Dit hangt namelijk
af van meerdere factoren. Niet onbelangrijk is immers waar,
wanneer en waarmee je vliegt. Daarnaast heeft de vliegfrequentie
ook invloed op de mate van verstoring. Een vogel wordt doorgaans
eerst afgeleid of gealarmeerd door geluid. Dat in combinatie met
zichtbaarheid van de bron van het geluid is de optelsom voor de
verstoring die op kan treden.”
Welke luchtsporten kunnen voor die verstoring zorgen?
“Voornamelijk gemotoriseerde luchtvaart zorgt voor relatief veel
verstoring. Snorvliegers zijn erg wendbaar en vertonen daardoor
onvoorspelbare vluchtpatronen. Verder vliegen ze vrij laag.
Overigens is het niet concreet onderzocht of de vorm waarin de
verstoring plaatsvindt van invloed is op de mate van reactie van
de vogel. Het woord ‘vorm’ bedoel ik hier letterlijk: een zweef
vliegtuig toont immers veel meer uiterlijke overeenkomsten met
vogels dan bijvoorbeeld een schermvlieger.”
De term verstoring wordt vaak gebruikt, wat is jullie de definitie hiervan?“Verstoring is wanneer een vogel zich anders gaat gedragen dan
hij normaal zou doen. Een voorbeeld is dat een wadloper stopt om
te kijken naar een wulp die op dat moment bezig is met het zoeken
Verstandig vliegen mét vogels LUchTSporTErS ZijN NiET dE ENiGE diE GEBrUiK mAKEN VAN hET LUchTrUim.
Wij dELEN diE rUimTE mET oNZE NATUUrLijKE VoorBEELdEN: dE VoGELS. ZoALS dE
KNVVL dE BELANGEN VAN dE LUchTSporTErS BEhArTiGT, KomT dE VoGELBESchErmiNG
op Voor oNZE GEVLEUGELdE VriENdEN. WAT ViNdEN Zij VAN dE LUchTSporTEN?
EN hoE KUNNEN Wij op EEN GoEdE mANiEr hET LUchTrUim dELEN? mArijKE VAN GEEm
VroEG hET LUc hooGENSTEiN VAN VoGELBESchErmiNG NEdErLANd.
Tekstmarijke van Geem Foto’sLuc hoogenstein
Tekstmarijke van Geem Foto’sLuc hoogenstein
Tekstmarijke van Geem Foto’sLuc hoogenstein
| Juli 2011 5
van eten. Wanneer deze vogel daarmee stopt doordat het dier zich
bewust wordt van de aanwezigheid en mogelijke bedreiging
van de mens, dan is dit een vorm van verstoring. Vaak is het een
gebrek aan kennis waardoor verstoringen plaatsvinden.”
Geven jullie voorlichting over verstoring en de gevoeligheid van vogels?“Voorlichting gebeurt onder andere door middel van medewerking
aan rapporten als ‘Bestaand gebruik kleine luchtvaart en beheer
plannen Natura2000’. Naast dit rapport heeft Vogelbescherming
Nederland ook een ander rapport opgesteld ‘Verstoringgevoeligheid
van vogels’. Deze zeer uitgebreide literatuurstudie naar de reacties
van vogels op recreatie is gratis te downloaden van onze website
www.vogelbescherming.nl. Hoofdstuk 7 is gewijd aan de effecten
van recreatievormen in de lucht. Hier in staat op pagina 100:
Hoogte en afstand bepalen mede het geluid waaraan een vogel wordt blootgesteld. Maar ook het visuele aspect, namelijk de bedreiging die de vogel ervaart door het vliegtuig, verandert met hoogte en afstand.
Welke gebieden zijn gevoelig voor verstoringen door sportvliegers?“Met name grote open gebieden waar vliegtuigen goed zichtbaar
zijn. Hieronder vallen kustgebieden, moeras, meren, uiterwaarden,
grote rivieren, het IJsselmeer en de Waddenzee. Vanwege het
open karakter van deze specifieke gebieden, draagt geluid verder
en is de kleine luchtvaart veel meer aanwezig. Deze ‘Wetlands’
zijn natte gebieden waarin de natuur een belangrijke rol speelt.
Van de 99 belangrijke vogelgebieden in Nederland, vallen er
75 onder de Wetlands. Het merendeel daarvan wordt beschermd
door vrijwilligers, de WetlandWachten.”
Zijn er periodes wanneer we bepaalde gebieden of vogelsoorten moeten vermijden? “Dit verschilt per soort. Zo heb je vogels die in Nederland neer
strijken om te overwinteren of een tussenstop te maken tijdens
hun trek. Daarnaast is het broedseizoen natuurlijk een belangrijke
periode. Verstoringen rondom deze periode kan ervoor zorgen dat
vogels niet gaan nestelen of hun eieren in de steek laten. Dit kan
een verkleining van de populatie betekenen. Voor de vogels die
Nederland gebruiken om te rusten en te eten, kunnen de gevolgen
zijn dat ze te weinig gelegenheid hebben om op kracht te komen
en voldoende voedsel binnen te krijgen. Verzwakte vogels kunnen
dan te weinig energie hebben voor de trek en daarna het broed
seizoen. Best vergaande gevolgen waar je doorgaans niet stil bij
staat wanneer een vogel opvliegt door jouw aanwezigheid.
Enkele soorten die hier last van hebben zijn weidevogels, steltlopers,
ganzen, eenden en aalscholvers.”
En vaak vliegt bij die soorten niet maar één vogel op…“Nee, bij grote groepen vogels die bij elkaar zitten, zoals ganzen,
brengt verstoring een dominoeffect teweeg. Als één vogel opvliegt
na alert te zijn op een mogelijke dreiging, dan komt vaak de hele
groep in beweging. Een groep kalmeert dan ook minder snel dan
een vogel alleen.”
Hoe kunnen wij achterhalen waar de vogels zitten die bescherming genieten?“De aangewezen Natura2000 gebieden zijn hierbij een goede
leidraad. Het geeft aan hoe er met een bepaald gebied door de
mens moet worden omgesprongen. Onze waarnemers in het
veld houden natuurlijk ook de omgeving in de gaten. Bij Eelde
Hoogeveen ervaren wij veel negatieve invloeden van onder andere
de leerlingvliegers die bij en boven het Fochteloërveen vliegen.
Dit zijn doorgaans de gemotoriseerde vliegtuigen. Wij bellen dan
naar het betreffende vliegveld of de vliegschool om aan te geven
dat in dat gebied rekening gehouden moet worden met de natuur,
HeT mOge DuiDeLijK zijN DAT De gROOTsTe PROBLemeN eRVAReN wORDeN meT gemOTORiseeRDe LuCHTVAART
| Juli 20116
maar helaas zetten deze meldingen in het algemeen weinig
zoden aan de dijk. Dit is vaak te wijten aan onwetendheid en de
veranderde wetgeving. Waar in het verleden geen restricties
golden voor vliegbewegingen, moeten vliegers nu wel bepaalde
gebieden in acht nemen.”
Maar ongemotoriseerde luchtvaart heeft minder invloed op de vogels dan gemotoriseerde luchtvaart?“Het moge duidelijk zijn dat de grootste problemen ervaren
worden met gemotoriseerde luchtvaart en met name helikopters
zorgen voor verstoring. Ze vliegen met veel lawaai laag over op
doorgaans geringe snelheid, waardoor de invloed op de vogels
langduriger en dus groter is. Ongemotoriseerde luchtvaart vormt
een veel kleinere bedreiging. Zoals eerder gezegd, moet je hier wel
hoogte en afstand in acht nemen.”
Zweefsporters maken van dezelfde luchtstromen en thermiek gebruik als de vogels om hen heen. Hoe ziet Vogelbescherming het gezamenlijk delen van een thermiekbel?“Dit is natuurlijk een mooi voorbeeld van samengaan. Verstoring
is, voor zover wij hebben kunnen constateren, op dat moment
niet aanwezig. Je ziet ook dat vliegers aan de vogels aflezen waar
thermiek zit om daar dan gebruik van te maken.”
Het rapport van bureau Waardenburg ‘Bestaand gebruik kleine luchtvaart en beheerplannen Natura2000’ is verschenen, hoe kijken jullie hier tegenaan?“Bij de totstandkoming van dit rapport hebben we onze input
kunnen leveren. Het is belangrijk om hierbij betrokken te
worden. We vinden alleen dat er iets te luchtig over de effecten
op fauna wordt gedacht.”
Ben je van mening dat er vaak moeilijk gedaan wordt door overheden over vlieglocaties ten opzichte van beschermde natuur? “In principe moet elke burger zich gewoon aan de wet houden
en dus ook aan de Natuurbeschermingswet, waar de meeste
natuurgebieden en Natura 2000gebieden onder vallen. Het maakt
dus niet uit of je wandelaar of vlieger bent. Vogelbescherming
Nederland wordt vaak betrokken bij vraagstukken waar vogels in
het geding komen om een oplossing te vinden waar alle partijen
zich in kunnen vinden. De meest vogelvriendelijke manier om
te voorkomen dat er problemen tussen luchtvaart en vogels
ontstaan is het onaantrekkelijk maken van een vliegveld.
Dit kan op verschillende manier door bijvoorbeeld de voedselbron
weg te nemen. Op Schiphol worden de grasstroken dusdanig kort
gehouden dat hier geen voedsel te vinden is en er voor de meeste
vogels geen reden is om zich in dit gebied op te houden.”
Wat zou je de luchtsporters en recreanten nog mee willen geven?“Word allemaal lid van de Vogelbescherming natuurlijk!
Nee, zonder gekheid, vogels zijn vliegers pur sang en als je je
bewust bent van wat er meer is in de lucht is, dan kun je daar
meer gevoel bij krijgen. Verder is het natuurlijk van belang om
tijdens vluchten voldoende hoogte aan te houden. Streef ernaar
om op je kaarten goed aan te geven waar die voor vogels belang
rijke gebieden zijn. Dit zijn vooral Natura 2000 gebieden zoals de
grote open wateren, kustgebieden en moerassen. Voor de aanleg
van windmolenparken hebben wij samengewerkt om op een kaart
aan te geven welke gebieden het best windmolenvrij kunnen
blijven en in welke gebieden wij geen problemen verwachten voor
vogels bij de bouw van nieuwe windmolens. Misschien is het principe
van een dergelijke kaart ook geschikt voor de kleine luchtvaart?”
FoToGrAAF
Naast zijn werk voor Vogelbescherming Nederland, is
Luc Hoogenstein graag te vinden in de natuur, gewapend
met zijn camera om heel diervriendelijk plaatjes te schieten.
De foto’s die dit artikel illustreren zijn dan ook van zijn hand.
KijK VOOR meeR weRK VAN De FOTOgRAAF OP
www.LuCHOOgeNsTeiN.NL
| Juli 2011 7
geLuKKige ALA LeDeN KONDeN HuN HART OPHALeN TijDeNs
Twee weL HeeL BijzONDeRe exCuRsies iN mei. zO OPeNDe
HeT museum VAN HeT NATiONAAL LuCHT- eN RuimTeVAART-
LABORATORium HAAR DeuReN eN KRegeN we eeN exCLusieVe
RONDLeiDiNg Bij De TeCHNisCHe DieNsT VAN De KLm.
NLr mUSEUm
Het NLR museum in Amsterdam is eigenlijk bedoeld voor NLR
(oud)medewerkers en klanten, maar voor ALA maakte het
museum een uitzondering. Meer dan negentig jaar verzamelt
het NLR museum de belangrijkste ontwikkelingen en activiteiten
binnen de aerodynamica. De groep ALA leden genoot van de
bijzondere ontwerpen van vliegtuigen, constructies en materialen,
die door de jaren heen zijn gebruikt.
KLm mAiNTENANcE
Bij hoge uitzondering waren twintig ALA leden welkom bij de
Technische Dienst van de KLM. Twee KLM managers namen zeer
uitvoerig de tijd om uitgebreid te vertellen over het onderhoud
aan de Boeing 747, de Boeing 777, de Airbus A330 en de MD11.
Alle types konden van binnen worden bekeken. De leden konden
er maar niet genoeg van krijgen; de excursie duurde dan ook
ruim vier uur in plaats van de geplande twee uur!
De ALA wil nogmaals NLR en KLM bedanken voor de tijdloze
excursies. Wie interesse heeft: de volgende ALA excursie is op
woensdag 21 september. Dan zijn we, ondanks de bezuinigingen
bij Defensie, welkom bij het Marine Vliegkamp de Kooij, MVKK
en de Traditiekamer aldaar. Bekijk de Lynx helikopter, de nieuwe
NH90 en geniet van de beroemde nasimaaltijd! Aanmelden kan
per email bij Peter Andriesse: [email protected].
De zeiLVLiegeRs HeBBeN eeN Nieuw ReCORD eRBij!
OP 25 mei 2011 sTARTTe ROB VAN DeR LeeDeN VANAF
sTADsKANAAL Om meeR DAN 6 uuR LATeR 230,9 KiLOmeTeR
VeRDeROP, iN HeT DuiTse LüNeBuRg Te LANDeN.
“we konden vroeg starten, rond 11.30 uur en dit pakte perfect
uit” vertelt Rob van der Leeden enthousiast. met zijn reguliere
delta, een flex wing FAi klasse 1 werd hij via de sleepmethode
achter de Dragon Fly van Rinus in ’t groen omhoog gebracht.
“we kwamen goed omhoog tot 5000 voet met nog een hele
middag voor de boeg. mijn plan was om in het begin rustig aan
te doen en in de eerste zwakke thermiek zo hoog mogelijk te
blijven. een geruststellende gedachte was dat alle vliegvelden
in Noord-Duitsland gesloten waren vanwege de aswolk uit
ijsland. Onlangs vloog ik 176 kilometer via de zuidkant van
Bremen, de wind toen was westelijk en het kostte me veel
moeite en tijd om de TmA Bremen te vermijden. Nu was de
wind meer zuidwestelijk en de noordelijke route langs Bremen
leek me dan ook geschikter. De kou begon daar wel een probleem
te worden. Ondanks de twee truien onder mijn vliegjack kon ik
niet stoppen met rillen! 6 uur deltavliegen is heel vermoeiend,
maar met al dat moois om je heen vliegt de tijd voorbij!”
Rob is om 18.05 uur geland in de buurt van Lüneburg ten zuiden
van Hamburg. Omdat hij veel verder vloog dan vooraf gepland,
werd het ophalen van de zeilvlieger een heel avontuur.
Bekijk het verslag en filmpje hiervan via www.mintgroen.nl.
TijdLoZE ExcUrSiES Bij NLr EN KLmTekstenFotopeter Andriesse
Tekstrob van der Leeden, Gijs Wanders Foto’scornelia Spijkstra
Nieuw zeilvliegrecord vanaf Stadskanaal
| Juli 20118
met een recordaantal van 34 deel
nemers, die elk drie pogingen
mogen wagen, is een strakke
organisatie vereist om het programma om
een geldig Nederlands kampioenschap te
kunnen afwerken. Action Air Sports bewees
met een professioneel team en vier lier
kabels de deelnemers onafgebroken het
luchtruim in te kunnen trekken. Hoe goed
de organisatie het ook voor elkaar had,
voor een doellanding is de piloot toch
echt op zichzelf aangewezen.
piTTiGE omSTANdiGhEdEN
Dit NK telde veel nieuwkomers, voor wie
de omstandigheden met wisselvallige wind
en ietwat turbulente lucht op zijn minst
uitdagend waren. Ook de ervaren ‘precisie
landers’ moesten al hun kunst en vlieg
werk inzetten om netjes op de voeten bij
de doelstip te landen. Vroeg in de middag,
nadat de eerste twee rondes waren gevlogen,
werd de lucht donker en werd de wedstrijd
gestaakt. De barbecue maakte het wachten
in de ruime tent aangenaam terwijl
stevige onweerswolken voorbij dreven.
Rond vier uur werd het weer vliegbaar.
De omstandigheden waren nog wat pittiger
geworden en op de start stond nu een
crosswind, waardoor het uiteindelijk tot
half negen duurde voordat de wedstrijd
werd afgerond. Steve Porter kon worden
gekroond als nieuw kampioen NK Precisie
Stand Up en won samen met copiloten
Robert Beukers en Jos Mientjes eveneens
het teamkampioenschap. “Een fraaie
prestatie onder pittige omstandigheden”,
aldus wedstrijdleider Huub Coumans.
Eindstand individueel1. Steve Portier, Action Air Sports
2. Robert Beukers, Action Air Sports
3. Ad van den Akker, P.T.Nistelrode
4. Adri Graat, Falcon Air
5. Huub Coumans, Falcon Air
Eindstand teams1. Action Air Sports (Steve Portier,
Robert Beukers en Jos Mientjes)
2. P.T.Nistelrode (Ad van den Akker,
Lino de Wit en Luke Lemmen)
3. Falcon Air (Roel Stroucken, Adri
Graat en Huub Coumans)
Het NK Precisie Klassiek vindt plaats
op 24 en 25 september in Horst.
Get Up, Stand UpTekstenfoto’speter Blokker
SchErmVLiEGEr STEVE porTEr
hEEFT Bij hET NK prEciSiE STANd
Up hET SToKjE oVErGENomEN
VAN VijFTiENVoUdiG NEdErLANdS
KAmpioEN hUUB coUmANS.
dE WEdSTrijd WErd GEVLoGEN op
ZATErdAG 11 jUNi iN STErKSEL.
NK prEciSiE STANd Up SchErmVLiEGEN
| Juli 2011 9
column
V oor sport heb je lucht nodig en ruimte. Soms veel lucht
en veel ruimte. Sporters gebruiken over het algemeen
meer lucht dan de gemiddelde mens. Het moet bekend
zijn dat bij lichamelijke inspanning de hartslag oploopt en de
ademhaling versnelt en verdiept. Zelfs bij schakers heeft men dat
geconstateerd, zij het in mindere mate. Lucht wordt geconsumeerd
om daar de zuurstof uit te filteren teneinde de verbranding op
gang te houden. Op deze wijze wordt de benodigde extra
lichaams energie opgewekt die nodig is voor de sportieve prestatie.
De sporter verbruikt lucht, verbrandt zuurstof ten eigen gerieve
en behoefte. Lucht is gemeenschapsgoed waarvan een ieder gratis
zijn deel van kan nemen.
Er zijn echter ook sporters die een meer bescheiden gebruik van
lucht maken. Zij verbruiken geen lucht, maar benutten de lucht
als medium voor de sport. Zij lenen als het ware de lucht om de
sport te bedrijven zonder zich bestanddelen daaruit toe te eigenen
of te verbruiken. Een prijzenswaardig gebruik dat in het huidige
tijdsbeeld als duurzaam zou worden aangemerkt.
Het klinkt des te vreemder dat juist de luchtsporten ernstig
belemmerd worden in de uitoefening van de sport. Het lenen van
het medium lucht stuit op vele weerstanden vanuit de samenleving.
Overheden leven zich uit om allerlei beperkingen op te leggen ten
faveure van lucht consumerende activiteiten. Het argument is
vaak economische groei en werkgelegenheid, waarbij men uitmunt
in het selectief vergelijken van de diverse luchtvaartsoorten.
Zo heeft de overtuiging post gevat dat 150 passagiers die voor
150 euro naar een zonbestemming vliegen meer bijdragen aan
de samenleving dan 150 zweefsporters die voor een aanzienlijk
hoger bedrag die vrije tijd in eigen land doorbrengen. Genereert
de vakantieganger meer werkgelegenheid dan de thuisblijvende
zweefsporter?
Kennelijk is de maatschappij daarvan overtuigd. Achteloos worden
de basiselementen voor een eerlijke benchmark op voorhand
veronachtzaamd. Brandstofverbruik, onttrekking van zuurstof,
dumpen van afvalstoffen en gemiste bestedingen in eigen land
worden gemakshalve buiten beschouwing gelaten. Stuitend zijn
de beperkingen die de luchtsporten worden opgelegd om de
zonnevluchtjes ruim baan te verschaffen. Momenteel worden er
maatregelen voorbereid om het luchtruim boven NBrabant te
onttrekken aan het vrije gebruik voor de luchtsporten omdat
men verwacht dat na 2020 er gemiddeld vier vliegtuigen per uur
(nu twee) van Eindhoven gebruik gaan maken.
Met het voorbijgaan aan de heersende verkeersregels voor de
luchtvaart en het ICAO luchtruimclassificatiesysteem menen de
overheid en de adviserende luchtruimbeheerders dat er sprake
zou zijn van onveiligheid in het voor luchtsporten toegankelijke
luchtruim. Onderlinge afstanden van 2,5 en 3 mijl horizontaal
en een verticale separatie van 500 voet worden al als incident
aangemerkt in gebieden waar see and avoid de basisregel is.
De luchtruimbeheerders zijn contolefreaks geworden die de
maatstaven van het exclusief gereserveerde, gecontroleerde lucht
ruim willen toepassen op het vrije luchtruim, waar zij formeel
geen controlerende taak hebben.
Waar de plannen op Eindhoven de luchtvaart boven het zuiden
van het land op zijn minst met 30 % reduceren, zal het effect
van verkeersleiding op Lelystad de capaciteit van de luchthaven
meer dan halveren. Eerlijk gezegd kan je het de verkeersleiders
niet kwalijk nemen. Binnen de CTR leiden zij het verkeer.
Daarbuiten moeten zij zich beperken tot het geven van informatie
over bekend verkeer, terwijl ze gewend zijn meer te doen dan dat.
Ik geef het je maar te doen op een radarscherm ter grote van
anderhalf A4’tje. Vanaf een plat vlak een driedimensionale taak
uitvoeren op een schaal waarbij een centimeter in werkelijkheid
vijf kilometer vertegenwoordigt. Bovendien wordt de zichtbaarheid
van al het verkeer ernstig belemmerd door een label van tenminste
tien vierkante kilometer met gegevens van elk vliegtuig. De indruk
is dan al gauw die van een chaos.
LUchTSporT EN SporTrUimTE
meLD u ziCH Nu AAN VOOR ONze Twee-
weKeLijKse NieuwsBRieF ViA www.KNVVL.NL/
ACTueeL/AANmeLDeN-NieuwsBRieF
Onze nieuwsbrief verschijnt om de week op vrijdag.
WiLT U op dE hooGTE BLijVEN VAN hET LAATSTE KNVVL-NiEUWS?
| Juli 201110
op Terlet pikken we nog het
laatste deel mee van de briefing
en kunnen we nog even snel
onze directeur Ronald Termaat begroeten
die er op gebrand is dit jaar de titel
binnen te slepen in de Open klasse. Op
de plek waar onder andere de Open klasse
zal starten staan eindeloos veel zweef
vliegtuigen bij elkaar. Een indrukwekkend
plaatje in dit Gelderse landschap!
Een drietal ‘schattige’ vliegtuigjes staat
klaar om de deelnemers de lucht in te
slepen. Binnen een uur tijd waren alle
toestellen ‘boven’. Tijdens het gadeslaan
van alle bedrijvigheid op het veld, werd
ik voorgesteld aan Hans Groeneveld,
instructeur en vlieger van het eerste uur.
Deze kwieke man in zijn vliegersoverall
moest ik maar goed in de gaten houden
volgens mijn collega, want met hem zou
ik straks nog een vlucht maken in een
zweefvliegtuig. Een onverwacht gave
afsluiting van een dagje NK Zweefvliegen!
iN dE WoLKEN
Zodra de laatste deelnemer van het NK
het luchtruim in was gesleept snelde ik
EEN dAGjE mEE NAAr…
op diNSdAG 24 mEi jL. VErZAmELdE EEN coLLEGA EN iK op pApENdAL TE ArNhEm
WAAr hET BUrEAU ZWEEFVLiEGEN GEVESTiGd iS. VErGEZELd door dE hErEN FriTS
SNijdEr EN BArT pELT, rijdEN WE NAAr TErLET WAAr op dAT momENT hET NK
ZWEEFVLiEGEN pLAATSVoNd. oNdErWEG KrijG iK NoG hET EEN EN ANdEr UiTGELEGd
oVEr dE WoLKEN EN dAT hET Er GELUKKiG GoEd UiTZiET Voor dEZE KomENdE
WEdSTrijddAG. WEL Zo prETTiG NA EEN WiSSELVALLiGE EErSTE WEdSTrijdWEEK.
Tekstmarijke van GeemFoto’smarijke van Geem en Frits Snijder
NK Zweefvliegen
Air SporTS mAiL dUiKT
iN dE WErELd VAN
joUW LUchTSporT!
KNVVL mEdEWErKSTEr
mArijKE VAN GEEm WErd
UiTGENodiGd om EEN
dAGjE mEE TE LopEN op
hET NK ZWEEFVLiEGEN
op TErLET EN dEEd dAAr-
VAN VErSLAG. WiL jij ooK
mET joUW LUchTSporT
iN Air SporTS mAiL?
mAiL joUW idEE NAAr
| Juli 2011 11
naar de andere kant van het veld waar het
zweefvliegtoestel, dat mij in de wolken zou
brengen, al klaarstond. Na een korte uitleg
en goed ingesnoerd was ik er helemaal
klaar voor. We stijgen op en al snel krijg
ik een tikje op mijn schouder: “Als je
nu naar rechts kijkt dan zie je….”
Mijn metgezel blijkt niet alleen van het
zweefvliegen veel te weten. Met als vaste
stek Terlet, kan piloot Groeneveld me als
een heuse reisleider wegwijs maken uit
de deken van velden, bomen en huisjes
die ik links en rechts zie liggen.
Dat mijn topografische kennis niet om
naar huis te schrijven is, mag de pret niet
drukken. Wel weet ik de blauwe atletiek
baan op sportwalhala Papendal vanuit
de lucht te herkennen en daar ben ik
eigenlijk al best blij mee! Ik doe mijn best
om te onthouden wat me allemaal verteld
wordt, maar eigenlijk ben ik te druk bezig
met het genieten van de vlucht. Toch
bijzonder om in een klein coconnetje
boven de wereld uit te zweven.
Na ongeveer een half uur keren we terug
naar Terlet en hoewel ik het in de lucht
erg mooi vind, vertelt mijn maag dat het
goed is om vaste grond onder de voeten
te krijgen. In de drukte ben ik vergeten
om te lunchen en een lege maag blijkt
geen goede basis om te vliegen, hoewel
ik niet echt luchtziek ben geworden.
Met deze vlucht achter de rug kan ik denk
ik wel zeggen dat ik nu het echte zweef
vliegen heb kunnen ervaren!
KAmpioENEN
In de tijd dat ik in de lucht heb vertoeft,
waren de wedstrijden in het kader van de
Nederlandse Kampioenschappen volop
aan de gang. Aan het eind van twee
intensieve wedstrijdweken was de eind
stand als volgt: In de Combi klasse wist
Steven Raimond uit het Utrechtse Maarssen
de titel binnen te slepen. In de Open klasse
zette KNVvL directeur Ronald Termaat het
kampioenschap op zijn naam en in de
Club klasse was de overwinning voor Patrick
van BreemenSchneider uit Franeker.
“ ALs je Nu NAAR ReCHTs KijKT DAN zie je….”
| Juli 201112
Laten we, aan de hand van deze eerste KNVvL publicatie
uit een bevrijd Nederland, eens in vogelvlucht kijken hoe
het toen is gegaan.
dE oorLoGSjArEN
De eerste bezettingsjaren had de vereniging, niet langer Koninklijk,
als NVvL nog wel een tijd voortbestaan, al was van (motor of
zweef)vliegen in die tijd natuurlijk geen sprake meer. Alleen de
modelvliegtuigsport mocht zich in de belangstelling blijven verheugen.
Dat duurde dus tot midden 1942. Ook het verenigingsorgaan
Het Vliegveld staakte de verschijning. De NVvL bleef, onder die
‘Gemachtigde’ wel bestaan, maar het was ‘onze’ KNVvL niet meer…
BEVrijdiNG
“Die tijd is nu gelukkig voorbij. De k.N.V.v.l. is weer een Vereeniging van vrije Nederlanders die, ieder op zijn wijze, de luchtvaart willen helpen bevorderen.”
Maar wat te doen met hen die na 1942 bij die NVvL waren
gebleven? De vereniging nam hier een gematigd standpunt in.
Het was, zo valt te lezen, niet de bedoeling iedereen daarvan uit
de ledenlijst te schrappen, al zou voor NSB’ers, collaborateurs
en ‘rijksduitsers’ in de herrezen KNVvL geen plaats mogen zijn.
In het tweede nummer van het nieuwe verenigingsblad Avia werd
nog eens uitdrukkelijk gewaarschuwd tegen een eventuele uit
sluiting gebaseerd op “geruchten, die zo vaak blijken geheel in
de lucht te hangen.” kennelijk geen overbodige waarschuwing.
“Het oude bestuur, onder Voorzitterschap van dr. ing. M.H. Damme heeft, in afwachting van de beslissing der bevoegde autoriteiten, de leiding van de Vereeniging op zich genomen.”
Dr. Damme was in 1940, na het plotseling overlijden van zijn
voorganger J.E.F. de Kok, voorzitter geworden en keerde nu dus
terug. Vervolgens werd stilgestaan bij degenen die de vereniging
in de oorlog om welke reden dan ook waren ontvallen. Speciaal
werd J.A. Verwaal, tweede secretaris en secretaris van de vak
afdeling zweefvliegen genoemd, die in 1944 zijn gevangenschap
in de beruchte Scheveningse gevangenis niet overleefde.
TekstenFoto’sharm j. hazewinkel
oNLANGS ZoNd EEN oNZEr hB-LEdEN,
michiEL FAASSEN, EEN iNTErESSANT docUmENT
UiT dE GESchiEdENiS VAN oNZE VErENiGiNG,
EEN ExEmpLAAr VAN dE ‘oFFiciEELE
mEdE dEELiNGEN’ No.1, GEdATEErd jUNi 1945.
hET BEGiNT ALS VoLGT:
De KNVvL herrezen
“Nederland is bevrijd; ons Vorstenhuis keert terug, en onze Vereeniging voert weer het praedicaat koninklijke. Na bijna drie jaren in verkeerde handen te zijn geweest, is de koninklijke Nederlandsche Vereeniging voor luchtvaart herrezen. Wij wenschen al onze leden geluk met dit verheugend feit.”
“In Juli 1942 ontving de Vereeniging de mede-deeling, dat een “Gemachtigde” bij de Vereeniging was benoemd. Het Hoofdbestuur wenschte niet met dezen “Gemachtigde” samen te werken en nam ontslag (…). Een groot deel van de clubs werd op eigen initiatief ontbonden.”
| Juli 2011 13
opBoUW
“In vele centra zijn de leden haar (de kNVvl) trouw gebleven en hebben zij onofficieel met elkaar contact gehouden. Zij melden zich thans weer aan, waarbij bleek, dat men op vele plaatsen zelfs vrij actief is gebleven. (…) Het wil ons dan ook voorkomen, dat weer opbouwen van de Vakafdeeling Model-vliegtuigbouw slechts een kwestie van twee dingen is: direct contact en materiaal. Ook het kapitaal der Vereeniging werd nog intact gevonden.”
Dat modelvliegen zich makkelijker laat opbouwen dan het vliegen
met sport of zweefvliegtuigen, ligt voor de hand. Maar de grote
activiteit die reeds in 1945 te zien was, verdient bewondering en
zou alleen al een artikel waard zijn. Reeds op 10 september kon
de standaard van de KNVvL te Ermelo worden gehesen op het
eerste naoorlogse ‘kamp voor Voorzitters en Bouwleiders uit de
Luchtvaartclubs’. Uit het gehele land waren zij bijeengekomen,
ook al waren de verbindingen destijds zeker nog niet optimaal.
“Anders is het gesteld met het materiaal van de Vereeniging. Alle sportvliegtuigen zijn door den vijand gevorderd; bijna alle zweefvliegtuigen zijn door verschillende oorzaken voor het vliegen ongeschikt geworden.”
Toch hadden ook de zweefvliegers in september een kamp, in het
Brabantse Leende, waarbij maar liefst tien zweefvliegtuigen aan
wezig waren. Ook elders werd in 1945 al weer gezweefd en nog
voor het eind van het jaar zou de KNVvL bij Fokker, 72 nieuwe
zweefvliegtuigen bestellen.
Met de sportvliegtuigen lag dat moeilijker. Slechts één onder
gedoken vliegtuig, de Leopard Moth PHVYG, kwam weer uit
zijn schuilplaats, maar werd prompt gemilitariseerd. Ook de naar
Engeland ontkomen Koolhoven ‘Nonvlinder’ bleef voorlopig in
militaire kleuren. Maar een door de Duitsers op Twente achterge
laten Bücker werd weer opgeknapt en als eerste naoorlogse sport
vliegtuig in het luchtvaartuigregister ingeschreven – als PHAAA.
En in 1946 kwamen de eerste Piper Cubs.
TijdSchriFT EN BiBLioThEEK
“Zoo spoedig mogelijk zal de Vereeniging een tijdschrift aan haar leden zenden. De papier-schaarschte speelt echter een belangrijke rol. (…) De bibliotheek is voorlopig iedere werkdag, met uit-zondering van Maandag, des namiddags geopend.”
Dat tijdschrift werd Avia en het eerste nummer verscheen op
1 augustus 1945, voorlopig met de destijds bekende vlieger en
schrijver Jan Bach als hoofdredacteur. De hoofdredacteur van
het verenigingsorgaan Het Vliegveld, Henri Hegener, woonde
in Bennebroek, en dat bleek destijds toch praktische vervoers
problemen te geven. In dat eerste nummer lezen we ook dat de
bibliotheek vooral door de goede zorgen van de bibliothecaresse,
mw. Von Derschau, veilig door de oorlog was gekomen.
coNTriBUTiE
Tenslotte – de contributie. Die bleef ƒ 4,50 per jaar – maar de
leden werd in Avia wel verzocht voor het hele jaar te betalen, ook
al had men er slechts een half jaar profijt van.
Het ligt allemaal al weer heel lang achter ons. Maar zo’n oud en
vergeeld document doet ons beseffen dat na de bevrijding door de
leden van de KNVvL toch vol goede moed heel wat is gepresteerd.
| Juli 201114
Zoek de verschillenWeet u het nog? Die Apache vliegers die in 2007 tegen een hoog-spanningskabel vlogen, waardoor 50.000 huishoudens in onder andere Zaltbommel, Rossum, Haaften en Deil zonder stroom kwamen te zitten? Inmiddels heeft de rechter uitspraak gedaan over deze zaak. Hier heeft u in de media al het nodige over kunnen lezen. In het kader van lessons learned valt er wel wat te zeggen.
Vliegers en andere luchtvarenden gebruiken voor vluchtplanning en navigatie speciale luchtvaartkaarten. Voor Nederland heet die luchtvaartkaart officieel Aeronautical Chart ICAO The Netherlands. De informatie op die kaarten is dermate belangrijk dat er jaarlijks een herziene versie verschijnt. Met name de weergave van voor de luchtvaart gevaarlijke obstakels is essentieel en draagt bij aan de veiligheid, voor zowel de vliegers als voor de mensen op de grond. Zoveel is wel gebleken in de situatie van het Apache-incident.
In 2010 is de lay out van de luchtvaartkaart aangepast aan de in Duitsland uitgegeven versie. luchtvarend Nederland is er niet over de volle breedte tevreden mee. Het geval wil dat met name de gevaarlijke hoogspanningslijnen beduidend slechter, of beter gezegd, nauwelijks meer zichtbaar zijn. En juist die hoogspanningslijnen zijn gevaarlijke obstakels.
Bekijk bijvoorbeeld maar eens hoe de situatie van de hoogspannings-lijnen en -masten van Rossum (locatie van het Apache-incident) op de luchtvaartkaart van 2007 werd weergegeven in afbeelding 1, dan moeten we vaststellen dat de zichtbaarheid anno 2011 er niet beter op is geworden, zie afbeelding 2. Op afbeelding 1 is de hoog-spanningslijn in helder rode stippellijn weergegeven, onderbroken door afbeeldingen van pylonen. Afbeelding 2 geeft een dunne zwarte lijn onderbroken door een T, de loop van de hoogspanning aan.
Er zijn luchtvaartuigen, zoals ballons en paramotors, die om meteorologische reden tijdens de dagrand actief zijn. De verminderde daglichtopbrengst brengt dan mee dat bepaalde kleuren op de lucht-vaartkaart minder goed te onderscheiden zijn en daardoor potentieel
gevaarlijke situaties kunnen oproepen in de buurt van de hoog-spanningsmasten. In vergelijking met andere landen zijn in ons land niet zoveel hoogspanningslijnen bovengronds, een luchtvarende is er dan ook minder op bedacht om ze aan te treffen. Juist daarom is het van belang dat ze helder en duidelijk op de vliegkaarten worden weergegeven. In ieders belang, zou ik zeggen.
Is er nou niks aan die luchtvaartkaarten verbeterd? Nou ja, eigenlijk wel: de papiersoort. Die is er stukken beter op geworden. Je kunt er zelfs een bratwurst vetvrij in verpakken.
Hans van Hoesel, voorzitter KNVvL Afdeling Ballonvaren
Afbeelding 1: oude kaart
Afbeelding 2: nieuwe kaart
| Juli 2011 15
agenda en verderEVENEmENTEN 2011 Nationaal Model vliegkamp 2011 Wanneer: 06082011
Mossel Fly-in Midden Zeeland Wanneer: 06082011
NK Zeilvliegen (berg) Wanneer: 07082011
2e editie Höfteballooning 2011 Wanneer: 19082011
NK ParachutespringenWanneer: 19082011
55e Coupe Aéronautique Gordon Bennett Wanneer: 09092011
ESL - Finale ParaWanneer: 15092011
Open dagen Luchtmacht Wanneer: 16092011
17e Europese Kampioenschap ballonvaren Wanneer: 16092011
Nederlandse Zweefvliegdag Wanneer: 26112011
in het totaalklassement eindigde Erwin
op de 11e plaats met 415.521 punten.
Helaas laat het scorebord bij drie
sprongen 0 punten zien, Erwin kijkt dan
ook uit naar het nemen van zijn revanche
op de UK Nationals die van 2 tot 6 juli
plaatsvinden in Bad Lippspringe, Duitsland.
SpEcTAcULAir SWoopEN
Bij Canopy Piloting, ook wel swoopen
genoemd, proberen sportparachutisten
hun parachute bij de landing maximaal te
benutten en deze zo snel en ver mogelijk
uit te vliegen. Door vlak voor de landing
scherp aan te duiken en snelheid te ont
wikkelen is het mogelijk om een grote
horizontale afstand af te leggen. De hoge
snelheden waarmee dit gepaard gaat en
het feit dat de discipline zich vlak boven
de grond afspeelt maken de discipline
aantrekkelijker voor toeschouwers dan
andere disciplines. Bij wedstrijden wordt
een parcours uitgezet dat begint bij twee
met lucht opgeblazen entry gates die in
een meer of speciaal aangelegde pond
staan. Er zijn drie categorieën waarin de
parachutisten kunnen scoren:
Speed; de tijd tussen de entry gates en
opgestelde exit gates
Distance; de afstand tussen de entry gates
en het eerste contact met de grond
Accuracy; voor het blijven binnen het
parcours, waarbij extra punten voor het
aanraken van het water tussen de entry
gates en strafpunten voor het omvallen bij
de landing kunnen worden verdiend.
Erwin Baatenburg de Jong swoopt naar brons
ErWiN BAATENBUrG dE joNG hEEFT Bij
dE BLAcK moUNTAiN cANopy piLoTiNG
compETiTioN iN hET BELGiSchE ZWArTBErG
dE dErdE pLAATS op hET oNdErdEEL
SpEEd WETEN TE BEmAchTiGEN, mET EEN
ScorE VAN 178.931 pUNTEN.
TeksthBpFoto Ellen de Grauwe