askeri aviyonik sistemler ve modernizasyon

8/16/2019 Askeri Aviyonik Sistemler ve Modernizasyon

1/24

Askeri Aviyonik Sistemler ve

ModernizasyonHaberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri

…HOŞGELDİNİZ….M.Oktay ELDEM

21.04.2016,

Başlangıç/Bitiş 13:00-13:50


2/24

M. Oktay ELDEMElektronik Y. Müh.

[email protected]

Mehmet Oktay ELDEM, 1960 yılında Mardin’dedoğdu.1983 yılında ! M"hendi#lik $ak"lte#ininElektrik %e Elektronik M"hendi#liği &'l"m"ndenme(un oldu. )"k#ek li#an# *ro+ramını 1988 yılındaOD!’de tamamladı.

ODTÜ’de Yüksek

lisans yaptığı 1985-1988 yıllarıarasında,üniversitenin

bünyesinde bulunan TÜBİTAK AnkaraElektronik

Araştırma veGeliştirmeEnstitüsünde

(Bugünkü adıyla TÜBİTAK Uzay)EndüstriyelElektronikSistemleri alanında

Ar-Ge Mühendisiolarak çalıştı.

1989-1994 yıllarıarasında PETAŞProfesyonelElektronik AŞ’deElektronik TıpCihazları

alanında Ar-Gemühendisi olarakçalıştı.

1994-2011 yıllarıarasında ASELSAN’daçalıştı. Buradailk yıllardaelektroniksistemlerin test ve üretimotomasyonualanında Ür-Gemühendisi olarakçalıştı.

2007’den sonra AviyonikSistemler SistemMühendisliğialanında Teknik Yönetici ve Tasarım Lideriolarak görev aldı.

2011 yılında ASELSAN’danemekli oldu.


3/24

Giriş

Bu sunumda uçaklarda kullanılanHaberleşme sistemleri ile Tanıma-Tanıtmasistemleri ele alınacaktır.

Bu alanda ülkemizde neler yapıldığıincelenecektir.

Havacılık, Elektronik ve Haberleşmedisiplinleri


4/24

Gündem

-$ %eontrol

-$#*ektrumu

/ak"(erindekiantenler

a&erlemeontrol

2i#temleri

a&erleme2i#temleri

$ %e /$

a&ereleme#i

/yduha&erleme

#i

eri Linki

anıma anıtma2i#temleri

4$$

Mode 2tran#*onder

)erli #anayii

5$/$ a%a %e )er

el#i(leri5Milli mode 7i5 Link 16 taktik%eri linki


5/24

Gündemonularaayrılan#"re2unum netolarak 19

#ayadanolumutur.

er &ir#ayaya

yaklaık :dakika

ayrıla;ak olu*

2orulara 1:dakika

#"remi(ola;aktır.


6/24


7/24

Genel Bakış

=#keri =%iyonik #i#temler in#anlı, in#an#ı( uakların, "(elerin %e#ilahların %a(+eilme(idir. 70’#ini oluturur %e uağın #a%unma,#aldırı %e +'(etleme +'re%lerini yerine +etirme#ini #ağlar.

?=4O@4A2B kelime#i ?=4ationB %e ?ele;trO@4A2B kelimelerin&irleiminden meydana +elmitir. Clk dea 1930’larda telau(edilmeye &alanmı, :.d"nya #a%aı %e #onra#ındaki #oğuk #a%ayıllarında &ilim#el %e teknoloik olarak &"y"k +elimeler kaydetmitir.

?=4O@4A2B ha%a;ılık elektroniği demektir.


8/24

Genel Bakış

Günümüz modern uçaklarının yapısına bağlı olarak Aviyonik sistemler için yapılacak bir sınıflandırmaaşağıdaki gibidir:

1. Navigation: Seyrüsefer sistemleri

2. Communications: Haberleşme sistemleri

3. Sensörler

4. Mission System : Görev kontrol sistemleri

5. Göstergeler ve kontroller


9/24

Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri Askeri uçaklar görevlerini tamamlayabilmek için bellihesaplama yeteneklerine ve uçağın dışında, uzaklardakihesaplama kaynaklarına ihtiyaç duyar. Bu kaynaklar, öncekisunumda anlatılan Navigasyon sistemlerine ek olarak şunlardır:

Haberleşme (Communications): Dost kuvvetlerle, aynıuçaktaki personelle, filodaki diğer uçaklarla, yerdeki komutakontrol merkezi veya karadaki askerle ses veya veri olarakiletişim kurma yeteneği.

Tanıma_Tanıtma (Identification): Verilen bir hedefe nişanalma kuralları. Ateş etmeden önce hedefi sınıflandırma ve

tanımlama yeteneği.

Söz konusu üç sistem, askeri uçaklardaCNI (Communi-cation,Navigation, Identification) olarak tanımlanmaktadır.


10/24


11/24

Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri CNI fonksiyonlarını sağlamak üzere uçak gövdesine birçok anten

monte edilmesi gerekmektedir. Aşağıdaki şekilde, askeri bir uçağadönüştürülmüş sivil bir Boeing 777 uçağının gövdesine monteedilmiş antenler gösterilmiştir

Çalışma karekteristiklerine vegönderme özelliklerine bağlı

olarak her bir antenin kendimontaj kriteri vardır. GPS veSATCOM anteni yukardadır,uyduları görmek üzere, iniş ilealakalı ILS antenleri ön tarafta,gövdenin alt kısmında yer alır


12/24

HF Haberleşmesi Kara, deniz ve hava haberleşmesi için yaygın olarak kullanılır.

Haberleşme bandı (HF SSB/AM) 2 MHz ile 30 MHz aralığındadır. Uçakile yer haberleşme istasyonları arasında direkt görüş olmadığı zaman,çok uzun mesafe haberleşmeleri için, örneğin okyanus aşımında, HFhaberleşmesi kullanılır. Haberleşmenin kalitesini artırmak için HF verilinki (HFDL) kullanılır. Bu sayede ses haberleşmesindeki bozulmalarazaltılır.

Yukardaki resimde Rockwell Colins firmasına ait Link 11 kabiliyetliHF-9500, 400W’lık telsiz sistemi görülmektedir.


13/24

VHF ve UHF Haberleşmesi

$ ha&erleme#inde &irok %eri linki $DLF kullanılmaktadır. )eri#ta#yonuna o*era#yonel &il+iler +'nderen =A=-2 =ir;rat

Aommuni;ation and -e*ortin+ 2y#temF tel#i(leri 131.77 M(rekan#ında, %eri ha&erleme#i #ağlayan '(el tel#i(lerdir.

$ &andı #i%il, /$ &andı i#e a#keri ha%a;ılık iin kullanılmaktadır.2i%il ha%a;ılıkta kullanılan $ &andı 118.000G137.9H7 M(

aralığındadır. $/$ ha&erleme#i direkt ha&erlemedir, Line O2i+th, LO2F yani alı;ı %eri;i antenlerin &ir&irini +'rme#i +erekir.

a&erleme me#ae#i antenlerin yerden olan y"k#ekliğine &ağlıdır.

)andaki ekilde -aytheonIrma#ının =@=-A5:31

$/$LO22=AOM ha%a tel#i(i+'r"lmektedir.


14/24

Uydu haberleşmesi Uçaklar INMARSAT (International Maritime Satellite Organisation) uydusu ile L-

bandında haberleşir, Gönderme frekansı 1626.5–1660.5 MHz ve alma frekansı 1530–1559 MHz bandındadır.

)andaki ekilde$/$2=AOM

antenin uak+'%de#ine montaı

+'r"lmektedir.

Uydu ile yer istasyonu ise C-bandında haberleşir.Uçaktan yerdeki bir alıcıya sinyalin akışı şuşekilde gerçekleşir.

Uçak-Uydu-Yerİstasyonu-YerdekiBirAlıcı. Yerden

uçağa haberleşme yolu ise bu yolun tersidir. Telsiz açıldığı zaman otomatik olarak uydufrekanslarını tarar (1530-1559Mhz) sinyali bulunca o uydunun bağlantılı olduğu yeristasyonları ağına kaydolur. Böylece yerdekiherhangi bir istasyon uçağı görür. Kayıtgerçekleştikten sonra uçak ile yerdeki bir

kullanıcı arasında haberleşme gerçekleşebilir. Çalışma şekli GSM sisteminde olduğu gibidir.


15/24

Tanıma Tanıtma SistemleriIFF

Dost-düşman tanıma-tanıtma sistemi (Indentification Friend or Foe) olarak bilinen IFF(Identification Friend or Foe) sistemi günümüzde gerek askeri gerekse sivil alanlarda etkinolarak kullanılmaktadır. Bu sistem sayesinde dost kuvvetlerin birbirlerini tanımaları ve birbirlerine zarar vermelerini önlemek mümkün olmaktadır

IFF sistemi bir sorgulama vecevaplama sistemidir, sorgulayıcı vecevaplayıcı cihazlardan oluşur.Sorgulayıcı, platformdaki birincilsensör ile koordineli olarakçalışmaktadır ve radarın tespit ettiğihedefleri sorgulamakta ve sonuçolarak uçağın dost/bilinmeyen bilgisiile uçağa ait bilgiler elde edilmektedir.


16/24

Tanıma Tanıtma Sistemleri

Mode Sa%a raIk ontrol ran#*onderiJ2i%il uaklar artan#ayı %e hı(larıyla ha%atraIk denetiminde#orunlar

yarata&ilmektedirler.


17/24


18/24

Türkiye’de Haberleşme ve Tanıma Tanıtma Sistemlerinin Modernizasyonu VHF/UHF Hava ve Yer Telsizleri

ASELSAN MXF serisi VHF/UHF hava telsizlerini Amerikan Raytheon lisansıile üretmektedir.

N300 $/$ )er el#i(leri,harekt ihtiyalarına +'re,

MP$5H93 2ırt el#i(i, MP$5H9N=ra el#i(i %e MP$5H97 2a&itMerke( el#i(i &irimlerinden

olumaktadır.

Qanel Monteli MP$5N83F %eu(aktan kontroll" ti* MP$5N8NF olmak "(ere iki arklı

&irimden olumaktadır. MP$5:N3= /(ak omuta ontrol


19/24

Milli Mod 5/S IFF Sistemi ASELSAN, Dost düşman tanıma tanıtma sistemi

olarak bilinen Mod 5/S IFF sistemini, benim deiçinde bulunduğum bir Ar-Ge projesi ile tümüy-le yerli tasarım olarak geliştirmeyi başarmıştır.Sistem, NATO’daki gelişmelere parelel olarak,STANAG 4193 uyumlu Mod 1, 2, 3/A, C, 4, 5(Seviye 1 ve Seviye 2) ve Mod S sorgularına yanıtiletme kabiliyetine sahiptir.

Milli IFF sistemi, F-4 uçakları ile Hava SavunmaRadarlarına entegre edilerek test edilmiş olupuzmanlardan tam not almıştır. TSK envanterindekimevcut cihazların Milli Mod 5/S'e yükseltilmesiamacıyla seri üretim ve entegrasyon çalışmalarıdevam etmektedir.

=merikan Irma#ı


20/24

Link-16 Taktik Veri Linki 2005’lerde, Türk Hava Kuvvetleri, mevcut F-16 Block 30/40/50 filosunu link-

16 veri transferi sistemleri ile FMS kapsamında modernize ederek başlamıştır.Daha sonraları Savunma Sanayi Müstaşarlığı (SSM) önderliğinde

Lockheed Martin firması ile birlikte çalışabilirlik kavramı (Interoperability)oluşturulmuş,

HAVELSAN ile GENESİS, MİLSOFT ile ÇAVLİST, ASELSAN/METEKSAN ileKEMENT projeleri ile Link 16 çalışmalarına devam edilmiş.

VIASAT (ABD) firmasından Link-16 terminal tedarik çalışmaları yapılmaktadır.

Sonuç olarak; Link 16 çalışmaları yazılım açısından kısmenmilli, donanım açısında ise dışardan temin edilme yolunagidilmiştir.


21/24

Kaynaklar

Kitap Military Avionics Systems, Ian Moir, Allan G. Seabridge Makale- EMO Enkara Şubesi Haber Bülteni 2014-2 sayısından itibaren Aviyonik yazılarım mevcut:http://

www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14 Elektronik Kaynaklar- http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/Sayfalar/default.aspx

- ASELSAN dergisi yıl 24, sayı 83, 2/2011,sayfa:27

- Hava Trafik Müdürlügü Seyrüsefer Dairesi Baskanlığı, Eğitim Notları

- http://www.ssm.gov.tr

Oturumlar- Oturum 1: Uçaklarda Navigasyon Sistemleri , 20 Nisan, Çarşamba saat 10

- Oturum 9:Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri, 21 Nisan Perşembe, saat 13

http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14


22/24

Kaynaklar

Kitap Military Avionics Systems, Ian Moir, Allan G. Seabridge Makale- EMO Enkara Şubesi Haber Bülteni 2014-2 sayısından itibaren Aviyonik yazılarım mevcut:http://

www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14 Elektronik Kaynaklar- http://www.aselsan.com.tr/tr-tr/Sayfalar/default.aspx

- ASELSAN dergisi yıl 24, sayı 83, 2/2011,sayfa:27

- Hava Trafik Müdürlügü Seyrüsefer Dairesi Baskanlığı, Eğitim Notları

- http://www.ssm.gov.tr

Oturumlar- Oturum 1: Uçaklarda Navigasyon Sistemleri , 20 Nisan, Çarşamba saat 10

- Oturum 9:Haberleşme ve Tanıma-Tanıtma Sistemleri, 21 Nisan Perşembe, saat 13

http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14http://www.emo.org.tr/yayinlar/dergi_listele.php?dergi=2&sube=14


23/24

Yayınlanan Kitaplarım htt*#JTTT.no&elkita*.;omkita*U1::803Uno&el5I(ik5odulleri5%e5+unumu(5teknoloi#i.html htt*Jkita*.emo.or+.tr+enelkita*U+o#ter.*h*VkoduW:77 htt*Jli&rary;atalo+.&ilkent.edu.tr;lientenUS


24/24

Dinlediğiniz için teşekkürler…

Sorularınız ?

askeri aviyonik sistemler ve modernizasyon

Documents