TÜRK ĐYE’N ĐN ENERJĐARZ POL ĐTĐKALARISelahattin HAKMAN

TÜSĐAD Enerji Çalışma Grubu Üyesi

Sabancı Holding Enerji Grup Başkanı

Enerji Arz ve Talebi

� Uluslararası Enerji Ajansı beklentileri:� 25 yıl içerisinde dünya enerji tüketiminde % 60 artış

� Türkiye enerji tüketiminde ise dünya ortalamasının üzerinde artış

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

1980 2000 2006 2015 2030

(Mto

e)Kömür

Petrol

Gaz

Nükleer

Hidro

Biyokütle ve Atık

Diğer Yenilenebilir

Türkiye Enerji KaynaklarıTürkiye Enerji Tüketiminin Kaynaklara

Göre Dağılımı

33%

28%

29%

10%

Petrol Kömür Doğalgaz Yenilenebilir

� 2013 yılında doğal gazın % 37 pay ile petrolügeçmesi beklenmektedir.

Petrol� Türkiye’de

� 37,3 milyon ton bilinen üretilebilir rezerv;

� 31 milyon ton yıllık petrol ürünü tüketimi.

� Rafinerilerimizde işlenen miktar: 25,5 milyon ton;

� Đşlenen miktarın sadece 2,2 milyon tonu yerli üretim.

Türkiye: Petrol Net ĐthalatçısıB

inVa

ril/g

ün

Türkiye’nin Petrol Üretimi ve Tüketimi

Tüketim

Üretim

Net Đthalat

Yıl

Petrol Mevzuatı� Kısıtlı arama faaliyetleri:

� Potansiyel kara alanlarımızın %80’inde,

� Denizlerimizin ise %99’unda henüz hiçbir arama faaliyeti yürütülmemiştir.

� Dünyada bir yılda 20.000’den fazla kuyu açılırken Türkiye Cumhuriyeti tarihinde 3.326 kuyu açıldı

� Türk Petrol Kanunu’nun düzenlenmesi� Yerli ve yabancı özel şirketlerin de arama faaliyetlerine

katkıda bulunması

Doğal Gaz� Türkiye’de

� 8 milyar m³ üretilebilir doğal gaz rezervi,

� 36 milyar m³ doğal gaz tüketimi.

� 2015 yılında 60 milyar m3’ün üzerinde tüketim beklentisi

Türkiye’nin Doğalgaz Üretimi ve Tüketimi

Bin

Varil

/gün

Tüketim

Üretim

Yıl

Net Đthalat

Türkiye: Doğal Gaz Net Đthalatçısı

Doğal Gaz Đthalatı

Rusya62%Đran

11%

Azerbaycan12%

Nijerya3%

Cezayir11%

Spot1%

2008 Đthalatı: 37,9 milyar m3

Türkiye Doğal Gaz Sözleşmeleri� Önümüzdeki 5 yıl içinde sona erecek sözleşmeler:

� 2012: Gazexport-Rusya Federasyonu (6 milyar m³)

� 2014: Sonatrach-Cezayir (4 milyar m³)

� Doğal gaz açığı riski;� Artması beklenen iç talep sonucu 2012-2013 yıllarından

itibaren arz riski

� Sektörün serbestleşmesi için fırsat:� Bu sözleşmelerin yeterli bilgi, deneyim ve finansal gücü

olan özel sektör şirketleri tarafından yenilenmesi

� Yeni ithalat sözleşmelerinin özel sektör şirketleri tarafından yapılması

Türkiye’nin Transit Ülke Rolü

� Kaynak ülkelerinin çeşitlendirilmesi� Türkiye’nin Ortadoğu, Kafkasya ve Rusya’ya

yakınlığı

� Güzergah çeşitlendirilmesi� Ukrayna ile Rusya arasında yaşanan doğal gaz

krizleri

Türkiye: Enerji Koridoru

Uluslararası Projeler - Petrol

� Tamamlanmış uluslararası projeler� Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

� Kerkük-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

� Planlama aşamasında olan projeler� Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı

Uluslararası Projeler – Doğal Gaz

� Tamamlanmış uluslararası projeler� Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı

� Baku-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı

� Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı

� Đran-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı

� Planlama aşamasında olan projeler� Doğu Avrupa Gaz Ringi

� Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Projesi

Uluslararası Projeler - Nabucco

� AB ile ortak hedef: Enerji arz güvenliği

� Doğu-Batı Enerji Koridoru: Nabucco Projesi� AB’nin Kaynak/Güzergah Çeşitlendirmesi

� Türkiye’nin Enerji Koridoru Perspektifi

Enerji Arz Güvenliği

� Diğer birincil enerji kaynakları:

� Yerli kaynaklar

� Yenilenebilir enerji kaynakları

� Nükleer enerji

� Enerji verimliliği

Elektrik� Türkiye;

� 42.000 MW’lık kurulu güçkapasitesi,

� Yıllık 198 milyar kWh elektrik tüketimi

� Bölgede elektrik ticareti yapılması ve elektrik arzının dengelenmesi açısından önemli konum

UCTEAvrupa Elektrik Đletimi Koordinasyon Birliği

� Türkiye’nin UCTE’ye dahil olması ile,� Yedek kapasitenin ortak kullanılarak yeni üretim

tesislerinden tasarruf edilmesi, � Arızalar sonucu oluşan üretim kayıplarında

kesintilerin asgari seviyeye indirilmesi, � Ülkeler arası elektrik ticaretinin artırılması, � Maliyeti en düşük tesislerin çalıştırılmasıyla ortak

işletme tasarrufu sağlanması,� AB’nin Yenilenebilir Enerji hedeflerine katkı

Türkiye Elektrik Piyasası- Öneriler� Dengeleme ve uzlaştırma sistemi (2006)

� Arz güvenliğini sağlayacak yatırımlar için;� Fiyatın maliyetlere dayalı olarak arz-talep

dengesine göre oluştuğu bir piyasanın tesis edilmesi

� Öngörülebilir yatırım ortamı için gün öncesi ve vadeli işlemler piyasaları ile ikili anlaşmalar piyasa modeli

Enerji Yatırımları� Küresel finans krizinin enerji yatırımlarına

etkisi� Arz güvenliği için elverişli bir yatırım ortamı

ihtiyacı� Liberal bir enerji piyasası

� Enerji yatırımlarının hızlanması� Türkiye’nin AB müzakere sürecine katkı

� Enerji faslında katılım müzakerelerinin yakın zamanda açılması

TEŞEKKÜRLER