130 | MAY 2012

แรงตานของผูบริโภคตอวิคตอเรียซีเครท

สาเหตุหลักที่บรรษัทขามชาติสยายปกทางการคาไปยังนานาประเทศ กค็งจะเปนสองดานหลกัคือ เพื่อขยายฐานการผลิตและขยายตลาด ในสวนของการผลตินัน้สาเหตหุลกัทีท่าํใหบรรษทัขามชาติมุงหาแหลงทรัพยากรทองถิ่นในประเทศตางๆ ก็คือ การสรางขอไดเปรียบในเชิงราคา (ราคาถูก) และเชิงคุณภาพ (สินคาโดดดน) ดังนั้นกระบวนการเสาะแสวงหาตลาดเพือ่ทรพัยากรและการขายสนิคา จึงเปนพฤติกรรมที่บรรษัทขามชาติจําเปนตองปฏบัิตอิยางไมสามารถหลกีเลีย่งได ความเหน็แกตวั

และวิธีการในการไดมาซึ่งทรัพยากรในการผลิตของตน

ในโลกแหงการคาระหวางประเทศยุคปจจุบัน ผู บริโภคและกลุมเฝาระวังทางสังคมหลายกลุมทั่วโลก ลวนจับตามองพฤติกรรมและวิถีแหงการสรรหาทรัพยากรเพื่อการผลิตของบรรษัทขามชาติในหลากประเทศท่ัวโลก เพราะเราเรียนรู ถึงพฤติกรรมอันเห็นแกตัวของหลายบรรษัทขามชาติในอดตี ดงันัน้กระบวนการแสวงหาทรพัยากรในการผลติอนัไมโปรงใส และไมเปนธรรม จึงเปนสิง่ท่ีกลุม

การคาระหวางประเทศเปนกจิกรรมหลกัของสงัคมโลก และเราเชือ่วามสีวนในการเสร�มสรางความมัน่คงทางสงัคมและเศรษฐกจิ ความเปนอยู และคณุภาพชวี�ตตอประชาคมโลก เราคงปฏเิสธไมไดวาในภาพของธุรกิจระหวางประเทศนั้น บรรษัทขามชาติ เปนกงลอหลักที่ขับดันใหเกิดกิจกรรมการคาระหวางประเทศ และเสร�มสรางการเติบโตในทางเศรษฐกิจและสังคมในระดับนานาประเทศอยางตอเนื่อง นับจากอดีตสูปจจ�บัน

BIZ SOLUTIONBUSINESS & ETHICS

ผูบริโภคและสถาบันทางสังคมในนานาประเทศ ลวนผนึกกําลังตอตานการกระทําของบรรษัทขามชาติที่ขาดการเนนเรื่องจริยธรรมในการทําธุรกิจ

เมื่อตนปที่ผ านมาสํานักขาวรอยเตอรไดรายงานขาวที่นาสนใจวา บรรษัทที่ผลิตชุดชั้นในชื่อดังกองโลกอยางวิคตอเรีย ซีเครท (Victoria’ Secret) นั้นมีสวนเกี่ยวของกับ การใชแรงงานเด็กอยางผิดกฎหมายในประเทศเบอรกินา ฟาโซ (Burkina Faso) ซึ่งตั้งอยูในทวีปแอฟริกาตะวันตก ผูสื่อขาวรอยเตอรพบวา เด็กผูหญิงจํานวนมากที่

ดร. ณัฐวุฒิ พิมพา ผูอํานวยการหลักสูตรปริญญาตรีสาขาธุรกิจระหวางประเทศ มหาวิทยลัยอารเอ็มไอที ประเทศออสเตรเลยี (RMIT University)

“นวัตกรรมในองคกร” นั่นหมายถึง สรางสิ่งใหม คดิใหม ทําใหม เพือ่พฒันาองคกรโดยอาศยัความคดิสรางสรรคของทรพัยากรทีม่อียูเปนสวนสาํคญั โดยนวตักรรมทีน่าํมาใชจะตองชวยใหการทาํงานไดผลดีมีประสิทธิภาพและ

BUSINESS & ETHICSBIZ SOLUTIONBUSINESS & ETHICS

ดร. ณัฐวุฒิ พิมพา ผูอํานวยการหลักสูตรปริญญาตรีดร. ณัฐวุฒิ พิมพา ผูอํานวยการหลักสูตรปริญญาตรีดร. ณัฐวุฒิ พิมพา

สาขาธุรกิจระหวางประเทศ มหาวิทยลัยอารเอ็มไอที สาขาธุรกิจระหวางประเทศ มหาวิทยลัยอารเอ็มไอที สาขาธุรกิจระหวางประเทศ

ประเทศออสเตรเลยี (RMIT University)

“นวัตกรรมในองคกร” นั่นหมายถึง สรางสิ่งใหม คดิใหม ทําใหม เพือ่พฒันาองคกรโดยอาศยัความคดิสรางสรรคของทรพัยากรทีม่อียูเปนสวนสาํคญั โดยนวตักรรมทีน่าํมาใชจะตองชวยใหการทาํงานไดคดิสรางสรรคของทรพัยากรทีม่อียูเปนสวนสาํคญั โดยนวตักรรมทีน่าํมาใชจะตองชวยใหการทาํงานไดคดิสรางสรรคของทรพัยากรทีม่อียูเปนสวนสาํคญั

ผลดีมีประสิทธิภาพและ

BUSINESS & ETHICS

MAY 2012 | 131

เราเคยไดยินเรื่องเหลานี้มากมายจากบรรษัทขามชาติ ดังที่ผลิตสินคาสิ่งทอและเครื่องนุงหมช่ือดังมากมาย ตั้งแตเมื่อยี่สิบปที่ผานมา แตทวา สถานการณก็ยังคงไมเปลี่ยนแปลง ทําไม? ใครอยูเบื้องหลังเรื่องเหลานี้? และทําอยางไรถึงจะเกิดการเปลี่ยนแปลง?

ในกระบวนการทางเศรษฐกิจระหวางประเทศที่เราเรียกวา โลกาภิวัตนทางการผลิต (Globalisa-tion of Market) น้ัน มีปจจัยผลักและปจจัยดัน (push and pull factors) ภายในและนอกประเทศที่ทําใหเหลาบรรษัทขามชาติทั้งหลาย ลวนมุงสู กระบวนการแสวงหา และใชทรัพยากรการผลิตในราคาตํา่ และสามารถผลติไดในจํานวนมาก ความสามารถที่จะทําใหบรรษัทขามชาติ เชน วิคตอเรีย-ซีเครท ไดผลประโยชนสูงสุดก็คือ จายนอยใหกับแรงงานทองถิ่นเพื่อประหยัดตนทุนทางการผลิต แลวสินคาที่นํามาขายในตลาดตางๆ ทั่วโลกนั้นจัดไดวาราคาสูงเมื่อเทียบกับคูแขงในทองถิ่น แตดวยความสามารถในทางการแขงขันทางตนทุน การตลาด และการจัดการการขนสง ทําใหสินคาจากบรรษัทขามชาติมักจะประสบความสําเร็จในระบบธุรกิจระหวางประเทศ

ผู บริโภค สื่อมวลชน และกลุ มเฝ าระวังทางสังคม จําเปนที่จะตองแสดงพลังในการตอตานสนิคา หรอืบรรษัทท่ีขาดหลกัคณุธรรมในการทําการคา เนื่องจากการสนับสนุนกลุมบรรษัทขามชาติที่ตักตวงผลประโยชนน้ัน นับไดวาเปนการสนับ-สนุนอาชญากรรมในทางออม หากเรามองถึงกระบวนการที่ไดมาซึ่งวัตถุดิบ แรงงาน และทุนของ

บรรษัทขามชาติเหลาน้ี เราจะมองเห็นสัจธรรมของธุรกิจที่วา ปลาใหญกินปลาเล็ก ยังคงเปนเรื่องจริงเสมอ การสรางผลประโยชนทางธุรกิจจากการกดขี่แรงงานเพื่อนมนุษยผูดอยกวา บังคับขู เข็ญให ผู ไร ทางเลือกมาเป นส วนหนึ่ งของกระบวนการผลิตสินคาเปนการกระทําที่นาละอายใจ และผิดศีลธรรมทางธุรกิจอยางแนนอน

ผลลพัธทีเ่กดิขึน้ของสนิคายีห่อนีใ้นตลาดโลกก็คอื ปฏกิรยิาและแรงตานจากผูบรโิภค และสือ่มวลชนทัว่โลก แรงขบัเหลานีท้าํใหผูผลติชดุชัน้ในวคิทอเรยี-ซีเครท จําเปนตองประกาศตรวจสอบกระบวนการจดัซือ้ฝายและการจดัการเกีย่วกบัแรงงาน และการจางงานของพนักงานของคูคาในประเทศเบอรกินา ฟาโซ และไดออกมาใหสัญญาเปนมั่นวา บรรษัทจะมีการเปลี่ยนแปลงในกรณีท่ีกระบวนการจัดซื้อฝายนั้นเกี่ยวของกับการใชแรงงานเด็ก การขาดกระบวนการในการดูแลคุณภาพชีวิตของแรงงานในไรฝาย รวมไปถึง การละเมิดสิทธิมนุษยชนของแรงงานเดก็โดยโรงงานคูคา

หากเรามองยอนกลับไปในป 2009 กลุ มผู บริ โภคในอเมริกาก็ เคยประท วงสินค าจากวิคตอเรียซีเครท โดยกลุมผู ประทวงกลาวหาวา ผูผลิตสินคามีสวนในการสนับสนุนรัฐบาลศรีลังกาตอการมีสวนรวมในกาตอสูกับกลุมชาวทมิฬในศรีลังกา และผูบริโภคชาวอเมริกันท่ีรัก “ความเปนธรรม” ควรตรึกตรองอยางรอบคอบกอนการซือ้สนิคาของบรษิทัใดๆ กต็ามทีท่าํการคากบัรฐับาลศรลีงักา ประเดน็เชนนี ้อาจโดนมองขามโดยบรรษัทขามชาติหลายแหง ดวยความรู เทาไมถึงการณตอเหตุการณทางการเมืองภายในประเทศของประเทศคูคา การบอยคอตของกลุมผู บริโภคในสหรัฐอเมริกา ทําใหบริษัทวิคตอเรียซีเครทตองทบทวนกระบวนการผลิตและสรรหาสินคา รวมไปถึงการจัดการดานความสัมพันธกับรัฐบาลของประเทศที่เลือกเปนแหลงในการผลิตสินคาของตน

จากตัวอยางของบริษัท วิคตอเรียซีเครท และผลจากแรงตานโดยพลังผู บริโภคและสื่อมวลชนนานาชาตินั้น เปนบทเรียนสําคัญในการทําธุรกิจระหวางประเทศวา ความลับไมมีในโลกแหงธุรกิจ และบรรษัทขามชาติในยุคปจจุบันจําเปนตองเนนความถูกตอง และโปรงใสในการทําธุรกิจ เนื่องจาก พลงัของผูบรโิภคสามารถหมนุ และพลกิดานมืดทางธุรกิจของกลุ มบรรษัทขามชาติไดไมมากก็นอย บรรษัทขามชาติท่ีขาดการตระหนักถึงจริยธรรมในการทําธุรกิจ ก็จะตองไดรับผลแหง “กรรม” ในทางใดทางหนึ่ง อยางหลีกเลี่ยงมิได

ทาํงานในไรฝายทีเ่ปนผูจดัจาํหนายฝายใหกบับรษิทัวิคตอเรียซีเครทน้ัน โดนบังคับใหทํางานลวงเวลา ขาดการสนบัสนนุใหไดรบัการศกึษาพืน้ฐาน รวมไปถึงการทํารายรางกายเด็กๆ ที่ไมสามารถตื่นไปเก็บฝายตามเวลาที่ทางโรงงานกําหนด

พฤติกรรมอันนาอดสูเหลานี้เปนสิ่งที่สวนทางกบัภาพลกัษณของสนิคาทีร่ะบุวา ตนเปนผูผลติสนิคาออรแกนกิส และสนิคาทีเ่นนรปูลกัษณความงาม เซ็กซี่ของนางแบบบนเวทีการเดินแบบของสินคาที่ไดรับเสียงฮือฮาจากหนุมสาวผูทันสมัย ทวา ใครจะรู วาจริงๆ น้ันเบื้องหลังของฝายออรแกนิกสนั้นแปดเปอนไปดวยคราบนํ้าตา และการใชแรงงานทาสของเด็กนอยชาวเบอรกินาฟาโซ ที่สําคัญกวานัน้ บรษิทัวคิตอเรยีซเีครทมกัอางองิถงึหลกัการ การคาแบบยุติธรรม (Fair Trade) โดยเนนวา ฝายที่ใชในการผลติชดุชัน้ในสตรนีัน้เปนสนิคาทีส่รางรายไดอยางเปนธรรมใหกบัชาวไรฝายในประเทศทีย่ากจน ผูบรโิภคทัว่โลกจงึเกดิคาํถามวาอะไรคอื การคาแบบยุติธรรม ในการทําธุรกิจของบรรษัทแหงนี้

จากการสัมภาษณเจาะลึกของรอยเตอรยังพบวา หลายๆ บริษัทที่เกี่ยวของกับการคาฝายในประเทศกําลังพฒันาในแอฟรกิานัน้ ยงัขาดการดแูลสวัสดิการและการดูแลเด็กนอยที่ทํางานในไรฝาย เชน ไมมีการปองกันสุขภาพ ไมมีการดูแลชวยเหลือในเรื่องของสวัสดิการ และเวลาในการทํางานที่เหมาะสมของเด็กๆ เหลานี้ ที่สําคัญที่สุด กลุมผูบริโภคทั่วโลกตางสงสัยวา ทําไมเหลาบรรษัทขามชาติทั้งหลายถึงไมรับรู หรือรูสึกผิดตอการเอารัดเอาเปรียบแรงงานยากจนในประเทศกําลังพัฒนา