SADRAJ UVOD .................................................................................................. 3 1. OPIS KURSORA I IZBORNIKA ........................................................ 4 2. FUNKCIJE ....................................................................................... 6 2.1 PODACI O KURSORU I TIPKAMA ........................................................................................6 2.2 MOGUNOSTI MONITORA ...............................................................................................6 2.3 PODEAVA FREKVENCIJE (TUNING) ...............................................................................6 2.4 KONTROLE SIGNAL (GAIN, SEA, RAIN) ............................................................................7 2.5 IZBORNIK VIDEO POJAALA (VIDEO BOOST SELECTOR) ....................................................7 2.6 IZBORNIK DUINE IMPULSA (PULSE LENGTH SELECTOR) ...................................................7 2.7 SKALE DOMETA RADA RADARA (RANGE SCALES) ............................................................7 2.8 STALNI DALJINSKI PRSTENOVI (RANGE RINGS) .................................................................7 2.9 NAINI PRIKAZIVANJA RADARSKE SLIKE (SCREEN MODE OF OPERATION) ........................7 2.10 PRAMANICA (HEADING LINE) ......................................................................................8 2.11 POSTAVLJANJE IZVAN CENTRA (OFFSET) .......................................................................8 2.12 ELEKTRONSKA LINIJA ZA SMJERANJE (ELECTRONIC BEARING LINE) ...............................8 2.13 POMINA DALJINSKA KRUNICA (VARIABLE RANGE MARKER) ......................................9 2.14 PARALELNA LINIJA (PARALLEL INDEX)..........................................................................9 2.15 PODEAVANJE (ADJUSTING CONTRAST AND BRILLIANCE) - DAY/NIGHT VISION ..............9 2.16 VLASTITI BROD I VRIJEDNOSTI PLOTIRANJA (OWNSHIP AND PLOTTING PARAMETERS) .....9 2.17 PODACI O PLOTIRANOM BRODU (TARGET DATA) .......................................................... 10 2.18 STABILIZACIJA (STAB) .............................................................................................. 10 2.19 VEKTORI (VECTOR) .................................................................................................... 10 2.20 TRAGOVI KRETANJA (TRAILS) ................................................................................... 10 2.21 POSTAVLJANJE ALARMA (CPA ALARM SETTING) ......................................................... 11 2.22 VRIJEME NAJBLIE UDALJENOSTI MIMOILAENJA (TCPA)............................................ 11 3. PRIKAZ RADARSKOG EKRANA (THE PPI PRESENTATION) ...... 12 3.1 DNEVNO/NONO OSVJETLJENJE (DAY/NIGHT ILLUMINATION OF THE RADAR DISPLAY) .... 12 3.2 POJAIVA JEKE, SMETNJE MORA (GAIN, SEA CLUTTER) ............................................... 12 3.3 SMETNJE KIE (RAIN CLUTTER) .................................................................................... 13 3.4 JEKE (ECHOES) ............................................................................................................. 13 3.5 RADARSKI FAROVI (RADAR BEACON (RACON)) ............................................................. 13 3.6 SEARCH AND RESCUE TRANSPONDER (SART) ............................................................... 13 3.7 INTERFERENCIJA (INTERFERENCE) ................................................................................. 14 3.8 SLIJEPI SEKTORI (BLIND SECTORS) ................................................................................ 14 4. ARPA FUNKCIJE ...................................................................... 15 4.1 MOGUNOSTI ARPE (THE ARPA FACILITY) ....................................................... 15 4.1.1 Prihvaanje objekata (Target Acquisition)............................................................. 15 4.1.2 Runo plotiranje (Manual Plotting) ....................................................................... 15 4.1.3 Autoplotiranje (Sigurnosna zona) (Automatic Plotting (Guard Zone)) ................... 15 4.1.4 Zone iskljuenja (Exclusion Zone(s)) ..................................................................... 16 4.1.5 Prikazivanje vektora (Vector Mode) ...................................................................... 16 4.1.6 Prethodno kretanje (Target History) ...................................................................... 16 4.1.7 Oznaavanje (Labels) ............................................................................................ 17 4.1.8 Ponitavanje podataka objekata (Delete target information) ................................. 17 4.1.9 Nepomini objekti (Fixed Targets) ......................................................................... 17 4.1.10 Automatski zanos (Autodrift) ............................................................................... 17 4.1.11 Zavisni objekt (REF TGT) .................................................................................... 17 4.1.12 Ogranienje (TCPA/CPA Limit) .......................................................................... 17 4.1.13 Udaljenost prolaza ispred pramca i vrijeme (BCR/BCT)...................................... 18 4.1.14 ARPA Alarmi (ARPA Alarms) .............................................................................. 18 4.2 POKUSNI MANEVAR (TRIAL MANOEUVRE) ...................................................... 18 4.2.1 Proba (Trial) ......................................................................................................... 18 4.2.2 Zakanjenje (Delay)............................................................................................... 19 4.2.3 Probni kurs i brzina (Trial Course/Speed) ............................................................. 19 4.2.4 Crtanje karata (Mapping) ...................................................................................... 20 IZVOR ............................................................................................. 21 3 UVOD Radar je skraenica od eng. Radio Detecting And Ranging, to je ureaj za otkrivanje objekata na zemlji, moru i u zraku, pomou radio valova. Radar radi na tom naelu da antena poalje kratki impuls, koji se odbija od cilja. Na temelju vremena koje je proteklo do povratka zrake izrauna se udaljenost od objekta. ARPA je skraenica od eng. Automatic Radar Plotting Aid. Nautiki simulator je virtualni brod za obuku studenata i pomorskih asnika. simulator omoguava trening koji je u teoretskoj i praktinoj naobrazbi vrlo blizak realnim uvjetima na moru i u potpunosti udovoljava standardima STCW konvencije i zahtjevima svjetskim registara. Nautiki simulator omoguava audio i vizualnu simulaciju, posjeduje upravljaku konzolu sa svim instrumentima koji se nalaze na trgovakom brodu (dubinomjer, brzinomjer, GPS, VHF), radarski displej, sustav elektronikih karata. Simulator omoguuje simulaciju plovidbe u svjetskim najpoznatijim plovidbenim podrujima, te simulaciju svih tipova trgovakih brodova. Mogue je simulirati razne vremenske situacije, valove, morske struje, dan, no. Uz pomo simulatora mogue je simulirati razne kritine sudarne situacije koje pomorci vrlo rijetko mogu vidjeti i doivjeti, tako da je ovaj simulator nezamjenjiv u obuci pomoraca. 4 1. OPIS KURSORA I IZBORNIKA Rukovanje radarskim simulatorom napravljeno je tako da bude dokuivo i jednostavno. Gotovo sve funkcije se aktiviraju upotrebom elektronikog mia (slika 2) sa pominom kuglicom (ili mia ukoliko nemate mia sa pominom kuglicom). Kuglini mi/mi mora imati tri tipke da bi postigli sve funkcije. Kursor se pomie kuglicom unutar radarskog ekrana (PPI) (slika 1). Kad se kursor pomakne unutar granica Statusnih okvira(Status Box) koji se nalaze izvan radarskog kruga, oni odmah jae zasvijetle. Istovremeno se prikae funkcijska opcija u obliku tri tipke sa slovima u Selektivnom tipkovnom okviru Pushbuttons Selection Box. Funkcija postaje dostupna pritiskom na odgovarajuu tipku. Statusni okvir Status Box mijenja se da bi pokazao novo stanje a kursor se nakon toga moe vratiti natrag na radarski ekran ili na neki drugi funkcijski okvir. sl.1 Radarski ekran sl.2 Elektroniki mi Kad se kursor nalazi unutar radarskog ekrana za plotiranje ciljeva, obiljeavanje i postavljanje oznaka te grafiko crtanje, upotrebljavamo tri tipke mia. Funkcije tipki su prikazane slovnim oznakama u preglednim okvirima. Za primjer moemo uzeti promjenu dometa rada radara. Kursor koji je u obliku kriia na radarskom ekranu, okretanjem kuglice pomaknemo prema domet okviru RANGE. im izae iz radarskog ekrana kursor se mijenja u strelicu. Kada dovedemo kursor unutar domet okvira, okvir jae zasvijetli. Istovremeno ispod okvira Range pokae se jedan okvir razliite boje koji pokazuje koje tipke mia moramo upotrijebiti za promjenu dometa rada radara. Selektivni tipkovni okvir sadri detaljniji opis funkcija. Za promjenu dometa rada radara sa desnom tipkom mia poveavamo a lijevom smanjujemo prikazani domet. Unutar okvira domet RANGE brojani iznos dometa automatski se podeava na izabrani domet. U blizini Selektivnog tipkovnog okvira pushbutton selection box nalazi se okvir kursora, cursor description box. U ovom okviru nalazimo podatke o poziciji kursora kada se on nalazi unutar radarskog ekrana PPI. Odabirom u izborniku moemo dobiti podatke ili o pravoj poziciji kursora (zemljopisnu irinu i duinu ili relativnu poziciju kursora (smjer i udaljenost 5 od vlastite pozicije) ili podatke o vremenu najblie udaljenosti mimoilaenja TCPA (Time to Closest Point of Approach). Neke od vrijednosti/izbornici nisu samo ON/OFF, nego su postupne promjenjive vrijednosti. Kada je takav izbornik jae osvjetljen postupna promjena vrijednosti vri se stalnim pritiskom tipke i povlaenjem kursora. 6 2. FUNKCIJE Oko ekrana nalaze se razliite funkcijske tipke (slika 3). sl.3 Radarski pokaziva sa funkcijskim tipkama 2.1 Podaci o kursoru i tipkama Pri dnu ekrana na desnoj strani nalazi se opisni okvir kursora i tipkovni izborni okvir koji nam daje potrebne podatke o kursoru i trima tipkama. U lijevom donjem kutu ekrana nalazi se okvir u kojem je prikazana trenutna pozicija vaeg broda. 2.2 Mogunosti Monitora Provjera svih mogunosti primo/predajnog sustava vri se prikazom predajnog radarskog snopa i prijemom jeke u obliku svijetlog kruga u centru radarskog pokazivaa. Tipka monitora MON nalazi se u donjem lijevom kutu ekrana. 2.3 Podeava frekvencije (Tuning) Tipka podeavaa frekvencije Tuning je zeleni duguljasti okvir u donjem lijevom kutu ekrana. Za runo podeavanje frekvencije upotrijebi kursor i dovedi ga da na okvir tako da jae zasvijetli i pojavit e se crvena linija. Poveanjem ili smanjivanjem ove kontrole uz upotrebu kursora podeavamo frekvenciju. 7 2.4 Kontrole signal (Gain, Sea, Rain) Podeava jeke Gain (G) je komanda kojom pojaavamo jeku objekata na radarskom ekranu. More Sea (S) je komanda kojom smanjujemo smetnje na radarskom ekranu nastale zbog valovitog mora. Smanjuju se smetnje valovitog mora do 6 milja od centra ekrana sa maksimalnim smanjenjem na dometu nula. Komanda kia Rain (R) smanjuje smetnje koje nastaju zbog kie, snijega i guste tue. Ove kontrole nalaze se u okviru koji se nalazi u gornjem lijevom kutu ekrana. Za pojaanje ili smanjivanje Gain postavi kursor unutar izbornika, pritisni lijevu tipku mia i pomii kursor da bi dobio odgovarajuu jainu jeke. Za promjenu S upotrebljavamo srednju tipku mia, a za promjenu R upotrijebit emo desnu tipku mia. 2.5 Izbornik video pojaala (Video Boost selector) Komandom Boost pojaiva vri se izjednaavanje jeka, slabije se pojaavaju a jae smanjuju. 2.6 Izbornik duine impulsa (Pulse length selector) Moemo odabrati tri razliite duine impulsa: 1. Kratki Short(SP), lijevom tipkom 2. Srednji Medium(MP), srednjom tipkom 3. Dugi Long(LP), desnom tipkom 2.7 Skale dometa rada radara (Range Scales) Skale dometa su: 0.75 M, 1.5 M, 3 M, 6 M, 12 M, 24 M, 48 M i 96 M. Postavimo kursor u okvir RANGE i pomou lijeve ili desne tipke mia mijenjamo domet rada dolje ili gore. 2.8 Stalni daljinski prstenovi (Range rings) Stalni daljinski prstenovi mogu biti centrirani ili izvan centra.Kad je u izbornom okviru ON prikazano je 6 prstenova sa 1/6 dometa rada izmeu svakog od njih. Postavimo kursor u okvir RINGS i upotrijebimo bilo koju tipku za prebacivanje izmeu on ili off prstenova. 2.9 Naini prikazivanja radarske slike (Screen Mode of Operation) Naini prikazivanja radarske slike mogu biti: Relativno prikazivanje - Relative Motions (RM) Vlastiti brod je nepomian u RM. Svi brodovi se kreu relativno u odnosu na kurs i brzinu vlastitog broda Pravo prikazivanje - True Motion (TM) Kod prikazivanj u TM nainu vlastiti brod je izvan centra ekrana. Kree se u smjeru pramanice Heading Line (HL) pravom brzinom. Svi brodovi se kreu na radarskom ekranu pravim kursevima i brzinama. 8 Sjever na vrhu - North Up Sjever je uvijek na vrhu ekrana. Pramanica HL uvijek pokazuje smjer kretanja vlastitog broda. Svi smjerovi dobiveni kursorom ili elektronskom linijom za smjeranje (EBL), su pravi smjerovi u stupnjevima. Pramac na vrhu - Head Up Ovakvo prikazivanje uvijek predstavlja sliku relativnog kretanja RM na radarskom ekranu PPI postavljenu tako da je pramac broda na 0 smjerne skale. Ovakav nain nije mogu u pravom prikazivanju (TM). Svi smjerovi izmjereni sa EBL i kursorom su relativni u odnosu na vlastiti brod (pramani kutovi). Kurs na vrhu - Course Up Ovaj nain prikazivanja moe biti i relativni i pravi. Svi smjerovi izmjereni u stupnjevima su pravi. Kada pritisnemo C UP tipku, kurs broda postavi se na vrh radarskog ekrana zajedno sa podacima brodskih smjerova. Ovakva smjerna skala stoji na ekranu sve dok ponovno ne pritisnemo C UP. To je zato da bi uoili razliku izmeu podataka stvarne jeke i tragova promjene. 2.10 Pramanica (Heading line) Pramanica Heading Line (HL) i sve grafike stvorene putem raunala mogu se privremeno maknuti sa radarskog pokazivaa da bi operator imao istu radarsku sliku. Postavimo kursor na oznaku HL i drimo pritisnutu tipku. Kad otpustimo tipku podaci se vraaju na radarsku sliku. 2.11 Postavljanje izvan centra (Offset) Pokaziva se moe postaviti izvan centra do 70%, na svim skalama dometa osim na dometu od 96 M. Postavi kursor na poziciju vlastitog broda. Pritisni srednju tipku mia (select). Upotrijebi kuglicu mia za pomicanje centra na novu poziciju i pritisni lijevu tipku mia (offset). 2.12 Elektronska linija za smjeranje (Electronic Bearing Line) Za ukljuivanje Elektronske Linije za Smjeranje (EBL), pomakni kursor na EBL okvir i pritisni bilo koju tipku. EBL se pokae na radarskom ekranu u obliku iscrtkane linije, koja poinje iz vlastitog broda. Smjer i EBL su vidljivi kao alfanumeriki prikaz u EBL okviru. Oitanje EBL je Pravi smjer u North Up, Course Up i Head Up nainima. U okviru opisa kursora smjer je pravi True (T) u North Up nainu, ali je relativan (R) u Course Up i Head Up nainu. Upotrebom desne tipke iskljuujemo EBL ali je linija jo uvijek na pokazivau. Lijevom je tipkom moemo opet odabrati. EBL se moe pomaknuti iz centra i poetak moe biti postavljen pomou kursora bilo gdje. To ukljuuje mjerenje smjerova drugih brodova razliito od naeg broda. Odaberemo EBL pritiskom na srednju tipku mia (SELECT), pritisnemo desnu tipku (OFFSET), pomaknemo kursor na eljenu poziciju za centar EBL i pritisnemo desnu tipku (OFFSET ). Da bi izvrili mjerenje od nove pozicije, pomaknemo kursor na EBL i pritisnemo srednju tipku. Kad je EBL odabrana, pritisnemo lijevu tipku za postavu na vlastiti brod. 9 2.13 Pomina daljinska krunica (Variable Range Marker) Pomina krunica (VRM) prikazana je na radarskom pokazivau kao iscrtkani prsten i dostupna je na cijelom radarskom dometu. Postavi kursor na VRM okvir i upotrijebi jednu od tipki za ukljuivanje i iskljuivanje VRM. Udaljenost VRM oitava se u VRM okviru. Za prestanak rada sa VRM bez brisanja prstena sa ekrana klikni srednju tipku mia. Klikni lijevom tipkom za ponovni rad sa VRM. Skupljanje i rastezanje VRM vri se tako da se odabere VRM i pomie kursor. Na sjecitu izmeu VRM i EBL nalazimo tokicu. Promjenu VRM I EBL istovremeno vrimo tako da vrh kursora dovedemo na sjecite. Kliknemo lijevom tipkom mia i pomiemo kursor. Ovo se moe postii i dok je EBL izvan centra. 2.14 Paralelna linija (Parallel Index) Kad se ukljui PI okvir ( paralelni Indeks) okvir u gornjem desnom kutu, pojavi se linija na radarskom pokazivau koja je usporedna sa kursom broda. Moe se pomicati pomou pomine kuglice ako je PI odabran(srednja tipka mia i kursor dobiva oblik kvadratia. Smjer linije je promjenjiv ako pritisnemo lijevu tipku i pomiemo kuglicu mia. Ako elimo liniju postaviti na neko stalno mjesto, pritisnemo srednju tipku i kursor se promijeni u krii i linija je fiksirana. Ponovnim klikom u PI okvir pojavit e se nova linija usporedna sa prvom. Ovom se linijom rukuje kao i sa prvom. Na radarski ekran (PPI) se mogu istovremeno postaviti i do etiri linije. Za iskljuivanje linija pritisnemo desnu tipku mia. 2.15 Podeavanje (Adjusting contrast and brilliance) - Day/Night vision Da bi podesili kontrast i osvjetljenje radarskog pokazivaa pritisnemo na CRT okvir bilo kojom tipkom. Pojavit e se novi podizbornik. Ako elimo mijenjati kontrast zasvijetlimo kursorom okvir CONTRAST, pritisnemo i zadrimo pritisnutog jedan od dugmeta a kuglicom pomiemo crvenu liniju bilo lijevo ili desno. Istu postupak primjenjujemo ako elimo mjenjati osvjetljenje radarskog ekrana - BRIGHTNESS. Za promjenu osvjetljenja dan/no pritisni na DAY/NIGHT tipku (vidi poglavlje 3.1). Kad zavrimo podeavanje pokazivaa pritiskom na END okvir vraamo se u izvorni izbornik. 2.16 Vlastiti brod i vrijednosti plotiranja (Ownship and Plotting Parameters) U okviru, na desnoj strani ekrana prikazani su kurs i brzina vlastitog broda. Ispravak kursa - CMG (Course Made Good) Ispravak brzine - SMG (Speed Made good) Ove vrijednosti pokazuju ispravak kursa i brzine (brzinu preko dna) ako su ispravci uneseni bilo runo ili izvana (vidi poglavlje 3.18). Ukoliko Gyro nije podeen, kurs Gyra moe se podesiti upotrebom lijeve i desne tipke mia zajedno i pomakom kuglice. 10 Brzina broda je ili sa brzinomjera LOG (L) ili se postavlja runo MAN (M). Kod runog postavljanja eljenu brzinu odabiremo pomou kuglice. 2.17 Podaci o plotiranom brodu (Target Data) Podaci o plotiranom brodu dobivaju se na zahtjev za bilo koji odabrani plotirani brod. Oitavaju se u okviru koji se nalazi ispod okvira podataka o vlastitom brodu. Objekt brod mora biti oznaen i plotiran. itanje podataka plotiranog broda vri se pritiskom na srednju tipku. BRG Smjer sa vlastitog broda prema plotiranom brodu RANGE Udaljenost od vlastitog broda do plotiranog broda u M COURSE Kurs plotiranog broda CPA Najblia udaljenost mimoilaenja u M TCPA Vrijeme najblie udaljenosti mimoilaenja u min. Pritiskom na okvir BCR/CPA dobit emo Udaljenost prolaza ispred pramca BCR i Vrijeme prolaza ispred pramca TBCR umjesto CPA and TCPA. 2.18 Stabilizacija (STAB) U donjem desnom kutu ekrana nalazi se okvir sa funkcijom STAB (stabilizacija). Sa tipkama izabiremo tri razliite vrste stabilizacije: More SEA Zanos nije postavljen. CMG i SMG okviri imaju ----------- podatak. Runo MAN Kod ovog odabira, utjecaj vjetra,struje te plime i oseke postavlja se runo. (funkcija SET i DRIFT ). Izvana EXTRN. U zavisnosti od GPS, LORAN, DECCA sustava. (mogunost). Kad je STAB postavljen na MAN, SET i DRIFT moemo odabrati pomakom kuglice mia dok drimo pritisnutu bilo koju tipku. CMG i SMG okviri sada e pokazivati ispravljene vrijednosti. Vrijednost moemo uoiti u obliku dodatne strelice koja izlazi iz vlastitog broda. 2.19 Vektori (Vector) Vektor predstavlja predvien smjer i brzinu plotiranog broda bilo prave T ili relativne R podatke. Vektori su prikazani punom linijom srazmjerno brzini plotiranog broda. Podeavanje brzine plotiranog broda vri se kuglicom dok se lijeva tipka dri pritisnutom. Prebacivanje izmeu Relativnog i Pravog vektora vri se srednjom tipkom. Promjena izmeu relativnog i pravog vektora bit e prikazana dok je srednja tipka pritisnuta. Nakon nekog vremena drei pritisnutu tipku promjenjeni nain se moe zadrati,ali e okvir postati crven kao znak pozorenja. Vraanje prethodnih vrijednosti vrimo pritiskom na desnu tipku. 2.20 Tragovi kretanja (TRAILS) Prethodno kretanje plotiranih objekata bilo Pravo ili Relativno prikazano je svjetleim tragovima. 11 Duina svjetleih tragova moe se mijenjati (podeavanje vrimo lijevom tipkom) ili se moe iskljuiti. Podatak se brie desnom tipkom. 2.21 Postavljanje alarma (CPA alarm setting) Kada plotirani brod ili objekt doe unutar postavljene udaljenosti ogranienja za vlastiti brod, ukljuit e se alarm. Granica alarma mijenja se u CPA LIMIT okviru. Minimalnu vrijednost dobijemo pritiskom na srednju tipku Maksimalnu vrijednost dobijemo pritiskom na desnu tipku. Podeavanje vrijednosti vrimo kuglicom dok je lijeva tipka pritisnuta. 2.22 Vrijeme najblie udaljenosti mimoilaenja (TCPA) Promjena vrijednosti alarmiranja za TCPA vri se na isti nain kao za CPA vrijednosti. 12 3. PRIKAZ RADARSKOG EKRANA (The PPI presentation) 3.1 Dnevno/nono osvjetljenje (Day/night illumination of the radar display) Sva svjetla na navigacijskom mostu tijekom noi su svedena na minimum. Ako asnik u strai gleda na radar koji ima dnevno osvjetljenje (slika 4), uoavanje okolnih objekata nou neko e vrijeme biti ogranieno. Ovaj radarski simulator simulira uinak reduciranja osvjetljenja za vrijeme noi (slika 5). Otvorimo CRT okvir i dobivamo novi izbornik. Osvijetli dovoenjem kursora day/night okvir i pritisni bilo koju tipku mia da bi prebacili izmeu osvjetljenja dan i no. sl.4 Dnevno osvjetljenje radarskog pokazivaa sl.5 Nono osvjetljenje radarskog pokazivaa 3.2 Pojaiva jeke, Smetnje mora (Gain, Sea Clutter) U nepovoljnim vremenskim uvjetima, vei dio jeke prima se odbijen od morskih valova (slika 6). Pod tim okolnostima, jeke nastale odbijanjem od mora mogu biti jae nego jeke plutaa i drugih manjih plovnih objekata to smanjuje mogunost otkrivanja tih jeka. GAIN i SEA Anti-clutter kontrole postavljene su radi suzbijanja takvih smetnji. Prevelikom upotrebom SEA anti-clutter, moemo izbrisati neke objekte kao to su manji plovni objekti ili manje plutae (slika7). sl.6 Previe pojaanja jeke, bez sea-cluttera sl.7 Smanjen nivo pojaanja jeke, upotrebljen sea-clutter 13 3.3 Smetnje kie (Rain Clutter) Ovo stanje se razlikuje od smetnji mora jer kia stvara stalni povrat jeke izbjeljujui cijelo podruje pokazivaa. Funkcija Rain Clutter je postavljena za uklanjanje tih smetnji. Previe pojaana komanda za uklanjanje smetnji kie moe izbrisati neke stvarne objekte kao to su manji brodovi ili plutae (slika 7 i 8). sl.7 Uinak kie na radarskom ekranu sl.8 upotreba rain cluttera 3.4 Jeke (Echoes) Jeke brodova i plutaa na radarskom pokazivau zavise o veliini, obliku i vanjtini samog objekta. Razdvajanje jeke objekata koji su u blizini jedno drugom u smjeru radarskog snopa zavisi o izabranoj duini impulsa i S- ili X frekvencije radara u azimutu. Promjenu izmeu S - i X frekvencije radara za vjebenike kontrolira instruktor. 3.5 Radarski farovi (Radar Beacon (Racon)) Radarski far odgovara Racon proizvodi poseban kodirani signalni odgovor. Povratni signal daje preciznu jeku posebno oznaenu na radarskom pokazivau. 3.6 Search and Rescue Transponder (SART) Tijekom rada SART odgovara automatski i njegov signal prikazat e se kao niz jeka na radarskom ekranu (slika 9). SART moe ukljuiti instruktor ili drugi vjebenik (iz njegovog GMDSS simulatora, ako je instaliran). sl.9 SART-signal, 12 tokica prikazano na radarskom ekranu 14 3.7 Interferencija (Interference) Interferencija je smetnja prouzroena radarom sa drugog broda. Moe se pojaviti na radarskom ekranu (slika 10). sl.10 Interferencija na radarskom ekranu 3.8 Slijepi sektori (Blind sectors) Na nekim brodovima, dimnjaci, jarboli ili neke druge strukture stvaraju probleme radarskoj slici ukoliko se nalaze iza ili ispred radarske antene. Nastaju slijepi sektori u kojima ne moemo otkrivati objekte (slika 11). sl.11 Slijepi sektor 15 4. ARPA FUNKCIJE Arpa raunalo radi sa naprednim procesorom radi automatskog praenja i prihvaanja objekata. Praenje se vri u relativnom kretanju. Podaci o svim plotiranim objektima mogu se predati preko RS232 serial link na Elektronski sustav karata (ECS). Izvedenost u potpunosti odgovara IMO- zahtjevima za stvarne ARPA-radare. 4.1 Mogunosti ARPE (The ARPA facility) 4.1.1 Prihvaanje objekata (Target Acquisition) Objekti se mogu prihvaati do udaljenosti od 24 milje. Moe biti plotirano do 40 brodova objekata, bilo runo upotrebom kursora ili automatski upotrebom sigurnosne zone. Plotirani objekti automatski se prate do 40 milja a vektori koje oni imaju pokazuju njihovu brzinu i kurs plovidbe. Svi plotirani objekti mogu se numerirati, a podaci o pravom kursu, pravoj brzini, udaljenosti, smjeru, BCR/BCT, CPA i TCPA mogu se prikazati. 4.1.2 Runo plotiranje (Manual Plotting) Kod runog prihvaanja objekata, kursor postavimo na eljenu radarsku jeku i kliknemo lijevom tipkom mia (Plotiraj Enter Plot). Uskoro, nakon prorauna odabranog broda pojavljuje se vektor na plotiranom brodu. 4.1.3 Autoplotiranje (Sigurnosna zona) (Automatic Plotting (Guard Zone)) Dostupna je jedna Sigurnosna Zona.Kada objekt koji prethodno nije bio prihvaen ue u sigurnosnu zonu dobit emo alarm i ARPA automatski prihvaa i plotira objekt. Za ukljuivanje sigurnosne zone odaberi GUARD(slika 12). Za promjenu veliine sigurnosne zone postavimo kursor na jednu od linija i stisnemo srednju tipku. Kursor postaje kvadrati. Upotrebom pomine kuglice mia pomiemo liniju na eljenu udaljenost ili kut od vlastitog broda i pritisnemo opet srednju tipku.Minimalna udaljenost postave od vlastitog broda je 0.5 M (slika 13). Za ukljuivanje Sigurnosne zone pritisni SET (lijevu tipku) u GUARD okviru (linije zona postanu crvene). Za iskljuenje Sigurnosne zone, upotrijebi ponovno tipku GUARD (slika 12). sl.12 Ukljuivanje sigurnosne zone sl.13 Sigurnosna zona 16 4.1.4 Zone iskljuenja (Exclusion Zone(s)) Dostupno je nekoliko zona iskljuenja. Sve zone su u obliku krugova i upotrebom nekoliko njih mogu se napraviti razliiti likovi. Postavimo kursor na okvir GUARD i kliknemo desnom tipkom mia da bi dobili EX ZONE izbornik. Kliknemo lijevom tipkom mia da bi dobili novu zonu iskljuenja. Zona iskljuenja (slika 14) je bijele boje na radarskom pokazivau. Da bi pomakli zonu na eljenu poziciju odaberi znak u sreditu zone (kliknemo srednjom tipkom) i pomiemo zonu na konanu poziciju. Za promjenu veliine zone odaberemo krunicu, a eljenu veliinu dobijemo pomicanjem kursora. Kad smo postavili zonu kliknemo lijevom tipkom mia unutar EX ZONE izbornika za postavu/aktiviranje set/activate zone iskljuenja. Sad e se krug obojiti u plavo a znak sredine nestane. Kasnije moemo odabrati zonu radi promjene veliine. Ako elimo Pomaknuti zonu na drugu poziciju, moramo zonu ponititi i odrediti novu. Objekti koji se nau unutar jedne ili vie zona iskljuenja nee biti plotirani niti ako su unutar ukljuene sigurnosne zone. sl.14 Zone iskljuenja 4.1.5 Prikazivanje vektora (Vector Mode) Plotirani objekti imaju vektore koji prikazuju kurs i brzinu svakog od njih. Za poetak, pokaziva prikazuje prave vektore kad je u prikazivanju relativnog kretanja (RM), i relativne vektore kada prikazuje pravo kretanje (TM). Ako elimo promijeniti prikazivanje vektora. 4.1.6 Prethodno kretanje (Target History) Kad ukljuimo HIST-ON, dobit emo prikaz prethodnog kretanja plotiranog objekta sa prikazom 4 prethodne pozicije za svaki objekt sa razmacima od 2 minute izmeu pozicija (slika 15). sl.15 Prolo kretanje objekta 17 4.1.7 Oznaavanje (Labels) Kad je LABELS ukljuen (slika 16), pored svakog plotiranog objekta pojavit e se broj koji nam olakava identifikaciju (slika 17). sl.16 Aktivacija identifikacije objekata sl.17 Oznake identifikacije objekata 4.1.8 Ponitavanje podataka objekata (Delete target information) Pritiskom na DEL ALL dva puta, ponitavamo sve plotirane objekte. 4.1.9 Nepomini objekti (Fixed Targets) Praeni objekti mogu se oznaiti kao nepomini objekti Fixed Targets. 4.1.10 Automatski zanos (Autodrift) Zanos se automatski rauna u odnosu na srednji pomak oznaenog nepominog objekta ako je izabran ili upotrebom podataka iz navigacijskog sustava (npr. GPS ako je STAB (stabilizacija) postavljena na EXTRN). 4.1.11 Zavisni objekt (REF TGT) Ref. tgt. (Zavisni objekt). Praeni objekt moe se oznaiti kao zavisni objekt. To znai da e vektori svih ostalih brodova kao i vlastiti brod pokazivati relativne kurseve i brzine u odnosu na zavisni object (slika 18). Na slici objekt br. 2 je odabran kao ref. tgt (oznaen sa dodatnim kruiem), i moemo vidjeti promjene u vektorima (slika 19). sl.18 Uporaba zavisnog objekta sl.19 Objekt br.2 odabran kao ref target 4.1.12 Ogranienje (TCPA/CPA Limit) Ogranienje objanjava vrijeme i najbliu udaljenost mimoilaenja sa objektom koji ukljuuje alarm Upozorenje zbog sudara COLLISION WARNING. Objekt mora prekriti obje vrijednosti da bi ukljuio alarm. Vrijeme najblie udaljenosti mimoilaenja TCPA moe biti 18 izmeu 1 i 60 minuta sa poveanjem od 1-minute. Ogranienje najblie udaljenosti mimoilaenja CPA moe biti izmeu 0.1 i 6.0 M sa poveanjem od 0.1 M. Poetne vrijednosti su postavljene na 15 minuta i 1 M. 4.1.13 Udaljenost prolaza ispred pramca i vrijeme (BCR/BCT) Kad podaci o plotiranom brodu postanu dostupni, umjesto podataka CPA/TCPA mogu se dobiti podaci: udaljenost prolaza ispred pramca i vrijeme prolaza ispred pramca. 4.1.14 ARPA Alarmi (ARPA Alarms) Dolje navedeni ARPA Alarmi, prikazuju se u jae osvijetljenom CRVENOM okviru na desnoj strani ekrana. Ako ARPA raunalo nije dostupno pokazat e se slijedee poruke: i. Tijekom rada ARPA-e , upozorenja proizvode zvuni alarm i slijedea alarmna poruka e se prikazati u jae osvijetljenom okviru: Upozorenje na sudar Collision Warning Kad je plotirani brod unutar CPA i TCPA ogranienja, bljeskajui simbol pojavljuje se na prilazeem objektu. Izgubljen objekt Lost Target ako objekt vie ne moe biti plotiran ARPA raunalom, simbol izgubljen objekt Lost Target pojavi se na zadnjoj vektorskoj poziciji i pojavi se okvir za potvrdu. Novi objekt - New Target Objekt automatski plotiran sa strane sigurnosnog prstena oznaen je okrenutim trokutom. Prekomjerno plotiranje - Tracking Overload Pojavljuje se kada raunalo pokua plotirati 41. objekt. Kad se pojavi alarm, pritisni alarmni okvir za iskljuenje alarma. Ako se pojavi vie od jednog alarma moramo kliknuti za svaki alarm posebno. 4.2 Pokusni manevar (Trial Manoeuvre) 4.2.1 Proba (Trial) Postavljeni kurs i brzina vlastitog broda predstavljaju kurs i brzinu u trenutku aktiviranja trial. Zakanjenje delay je vrijeme prije nego zapone manevar i postavljeno je na tri minute. Objekt sudara u TRIAL nainu oznaen je trokutom. 19 Probni manevar radi u pravom i relativnom prikazivanju. Oznaka proba TRIAL bit e prikazana na dnu radarskog ekrana (slika 20). sl.20 Probni manevar, pozicija sa novim kursom 241 stupanj i smanjenom brzinom na 11.6 v, za 14 min. 4.2.2 Zakanjenje (Delay) Zakanjenje DELAY moe se postaviti na bilo koju vrijednost u razmacima od 1-minute do 30 minuta. Od trenutka odabira vremana zakanjenja, vrijeme se poinje smanjivati prema nuli. 4.2.3 Probni kurs i brzina (Trial Course/Speed) Probni kurs TRIAL COURSE mijenja se postupno po 5-stupnjeva, dok se probna brzina TRIAL SPEED moe poveavati po 1-vor (0-99 vorova). 20 4.2.4 Crtanje karata (Mapping) Oprema za crtanje ima kapacitet od 99 crtea od 1000 elemenata. Karte mogu prikazivati kopno u bilo kojem nainu prikazivanja ili mogu biti stabilizirane sa GPS ili Autozanosom Karte se mogu crtati upotrebljavajui kursor ili ih moemo uitati sa HD raunala.Nacrtane karte mogu se sauvati na HD raunala (slika 21). sl.21 Funkcija crtanja karata Pritisni tipku MAP, odaberi boju, pomakni kursor na prvu poziciju za kartu i pritisni lijevu tipku mia. Pomakni kursor do druge eljene pozicije i pritisni ponovno lijevu tipku mia. Tako pravimo nove linije sve dok ne zavrimo sa crtanjem. Kad smo zavrili sa crtanjem pritisnemo desnu tipku mia. Kada eli sauvati nacrtanu kartu ili crte pritisni tipku SAVE. 21 IZVOR POSEIDON BOREALIS Radar Simulator Manual