arkadiusz gola, anna korzan

13
Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 39 Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN Katedra Organizacji Przedsiębiorstwa, Politechnika Lubelska E–mail:[email protected], [email protected] Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją z wykorzystaniem kart kanban Streszczenie: Kanban jest japońską techniką wspomagającą funkcjono- wanie tak zwanych ssących systemów produkcyjnych, których ideą jest produkowanie jedynie tego co jest w danym czasie potrzebne. Podstawo- wymi elementami tej techniki są karty kanban służące do sterowania przepływem materiałów, za pomocą których przesyłane są sygnały o wy- stępującym zapotrzebowaniu oraz konieczności rozpoczęcia produkcji. Współcześnie stosowanie techniki kanban jest coraz częściej wspomagane komputerowo, co umożliwia między innymi szybszy przesył informacji oraz możliwość monitorowania i ewidencjonowania zdarzeń, a tym sa- mym efektywniejsze sterowanie produkcją. 1. Wprowadzenie Aktualne wymagania rynkowe przejawiające się m.in. w rosnącej konkurencji w skali globalnej, zmienności oczekiwań klientów czy też zwiększaniu nacisku na jakość wyro- bów nakładają konieczność zmiany paradygmatu myślenia, a tym samym nowego spoj- rzenia na problematykę zarządzania produkcją. Zagadnieniem o dominującym znacze- niu staje się organizacja procesów produkcyjnych w taki sposób, by możliwa była produkcja oparta na konkretnych zleceniach klientów, w możliwie najkrótszym czasie, bez zbędnego magazynowania wyrobów, przestojów produkcji, powstawania braków produkcyjnych czy minimalizacji liczby i czasu operacji kontroli i transportu. Tym samym, co obserwowane jest już od kilkudziesięciu lat, coraz większe znaczenie zyskują systemy sterowania typu ssącego (z ang. pull), umożliwiając produkcję dokład- nie tych wyrobów, na które istnieje aktualnie zapotrzebowanie przy jednoczesnej mini- malizacji czasu realizacji zlecenia i, co nie mniej ważne, minimalizacji poziomu zapa- sów produkcji w toku i wykorzystywanej powierzchni produkcyjnej. W sposób ciągły trwają też prace nad opracowaniem systemów sterowania produkcją umożliwiających zwiększenie efektywności i elastyczności procesu wytwarzania przy jednoczesnej mi- nimalizacji kosztów wytwarzania. Jednym z pierwszych systemów sterowania produkcją w systemie ssącym, był system kart kanban zastosowany w firmie Toyota. System ten, oparty na papierowych kartkach

Upload: trananh

Post on 11-Jan-2017

226 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 39

Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN Katedra Organizacji Przedsiębiorstwa, Politechnika Lubelska

E–mail:[email protected], [email protected]

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją z wykorzystaniem kart kanban

Streszczenie: Kanban jest japońską techniką wspomagającą funkcjono-

wanie tak zwanych ssących systemów produkcyjnych, których ideą jest

produkowanie jedynie tego co jest w danym czasie potrzebne. Podstawo-

wymi elementami tej techniki są karty kanban służące do sterowania

przepływem materiałów, za pomocą których przesyłane są sygnały o wy-

stępującym zapotrzebowaniu oraz konieczności rozpoczęcia produkcji.

Współcześnie stosowanie techniki kanban jest coraz częściej wspomagane

komputerowo, co umożliwia między innymi szybszy przesył informacji

oraz możliwość monitorowania i ewidencjonowania zdarzeń, a tym sa-

mym efektywniejsze sterowanie produkcją.

1. Wprowadzenie Aktualne wymagania rynkowe przejawiające się m.in. w rosnącej konkurencji w skali globalnej, zmienności oczekiwań klientów czy też zwiększaniu nacisku na jakość wyro-bów nakładają konieczność zmiany paradygmatu myślenia, a tym samym nowego spoj-rzenia na problematykę zarządzania produkcją. Zagadnieniem o dominującym znacze-niu staje się organizacja procesów produkcyjnych w taki sposób, by możliwa była produkcja oparta na konkretnych zleceniach klientów, w możliwie najkrótszym czasie, bez zbędnego magazynowania wyrobów, przestojów produkcji, powstawania braków produkcyjnych czy minimalizacji liczby i czasu operacji kontroli i transportu.

Tym samym, co obserwowane jest już od kilkudziesięciu lat, coraz większe znaczenie zyskują systemy sterowania typu ssącego (z ang. pull), umożliwiając produkcję dokład-nie tych wyrobów, na które istnieje aktualnie zapotrzebowanie przy jednoczesnej mini-malizacji czasu realizacji zlecenia i, co nie mniej ważne, minimalizacji poziomu zapa-sów produkcji w toku i wykorzystywanej powierzchni produkcyjnej. W sposób ciągły trwają też prace nad opracowaniem systemów sterowania produkcją umożliwiających zwiększenie efektywności i elastyczności procesu wytwarzania przy jednoczesnej mi-nimalizacji kosztów wytwarzania.

Jednym z pierwszych systemów sterowania produkcją w systemie ssącym, był system kart kanban zastosowany w firmie Toyota. System ten, oparty na papierowych kartkach

Page 2: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

40 Arkadiusz Gola, Anna Korzan

„wędrujących” w ściśle określony sposób po terenie zakładu, umożliwiał płynną reali-zację procesu produkcyjnego według zasady just in time dając niespotykane dotąd w przedsiębiorstwach konkurencyjnych efekty w postaci wysokiej wydajności i ela-styczności procesu, krótkich terminów realizacji zleceń oraz minimalnego poziomu zapasów produkcji w toku.

Tym samym system kanban w szybki sposób zyskał popularność i został zaimplemen-towany w wielu przedsiębiorstwach produkcyjnych na całym świecie. Jednocześnie rozpoczęły się poszukiwania możliwych sposobów usprawnienia tej koncepcji, m.in. zastępując tradycyjne kartki innymi formami przekazu informacji. W ostatnim okresie na rynku zaczynają pojawiać się oferty programów komputerowych wspomaga-jących proces zarządzania produkcją opartych na idei kart kanban. W niniejszym arty-kule zaprezentowano elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania pro-dukcją. W szczególności omówiono ideę systemów tłoczących i ssących, przedstawiono zasadę sterowania produkcją z wykorzystaniem kart kanban a także przedstawiono komputerowe systemy wspomagające zarządzanie produkcją w tym systemie.

2. Idea systemów produkcyjnych typu push i pull Wśród systemów produkcyjnych umożliwiających sterowanie zasobami oraz kontrolę przebiegu produkcji można wyróżnić dwa zasadnicze typy: system typu push (tłoczący) oraz system typu pull (ssący).

Jak sama nazwa wskazuje funkcjonowanie systemów produkcyjnych typu push oparte jest na zasadzie pchania. Kluczową rolę odgrywa w tym przypadku harmonogram, zgo-nie z którym ma miejsce przepływ materiałów oraz półproduktów. System produkcyjny pełni tutaj rolę tłoka (rysunek 1). Produkcja następuje zgodnie z przyjętym planem, a poszczególne wytwory są przekazywane na kolejne odcinki produkcyjne bez względu na to czy są one potrzebne w danym momencie. W związku z tym, takie rozwiązanie generuje znaczny czas oczekiwania poszczególnych komponentów wyrobu na ich dal-sze wykorzystanie w procesie produkcyjnym. Czas ten z reguły jest kilkakrotnie dłuższy niż czas stricte związany z produkcją.

Słabość systemu typu push wynika niewątpliwie z faktu, iż plan produkcji, a następnie jej harmonogram, są sporządzane w oparciu o prognozy zapotrzebowania, a nie o aktu-alne zamówienia. System produkcyjny typu push jest efektywny wówczas, gdy zapo-trzebowanie na wyroby finalne jest przewidywalne, a zatem gdy można mówić o stałym popycie, a także wtedy, gdy organizacja produkcji charakteryzuje się niewielką złożo-nością. Stosowanie tego rozwiązania jest jednak ryzykowne, gdyż jeśli ustalona wielkość prognozy okaże się za wysoka wówczas w magazynach będą się gromadziły zapasy materiałowe, a więc przedsiębiorstwo nie będzie mogło zbyt szybko upłynnić zamrożonych środków. W przeciwnym wypadku, gdy antycypowana wielkość produk-cji okaże się niższa niż w rzeczywistości, bufor zapasów okaże się niestarczający i za-mówienia klientów nie będą mogły być zrealizowane [5].

W związku z tym, że specyfiką systemu tłoczącego jest produkcja nie w oparciu bieżące potrzeby a o harmonogram ustalony na podstawie prognoz, system ten jest stosowany w przypadku gdy środowiskiem produkcyjnym jest produkcja na magazyn, czyli gdy

Page 3: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 41

najpierw produkowany jest wyrób a dopiero potem znajduje nabywców. Jest on zatem stosowany głównie w produkcji masowej i wielkoseryjnej. Znacząca rola harmonogra-mu sprawia również, że systemy tłoczące stosowane są systemami z grupy MRP [3].

Rys. 1. Schemat systemu tłoczącego

Opozycyjnym systemem produkcyjnym w stosunku do systemu push jest tak zwany system pull. System ten nazywany jest także systemem ssącym, systemem ciągnionym, czy też systemem produkcji na zamówienie. Jest on ściśle związany z filozofią lean

manufacturing (odchudzonego wytwarzania), czyli krótko mówiąc produkowania jedy-nie tego co jest w danym momencie potrzebne, a także warunkuje on skuteczność stra-tegii just in time (dokładnie na czas), której istotą jest dążenie do obniżenia kosztów produkcji poprzez oddziaływanie na poziom zapasów w przedsiębiorstwie.

Zasada działania tego systemu polega na tym, że produkcja jest ciągniona od zamówie-nia klienta. Uruchomienie produkcji jest w tym przypadku odpowiedzią na zapotrzebo-wanie zgłoszone przez odbiorcę, a nie wynikiem realizacji planów produkcyjnych opar-tych na prognozowanym popycie, co zasadniczo różni system pull od systemu push. Zgodnie z zasadą systemu pull zakup wyrobu przez klienta oznacza, że wyszedł on z magazynu i musi zostać zastąpiony przez nowo wyprodukowany wyrób. Informacja ta przechodzi kolejno od magazynu finalnego przez poszczególne stanowiska aż do pierw-szego stanowiska produkcyjnego. Przepływ materiałów i półproduktów oraz podjęcie działalności produkcyjnej na danym stanowisku następuje dopiero w momencie gdy został wyczerpany bufor zapasów wytworzonych na tym stanowisku. W ten sposób ma miejsce zasysanie materiałów z poprzedniego stanowiska oraz produkcja jedynie tego co zostało zassane, dlatego też system ten jest określany mianem systemu ssącego.

Zaletą systemu pull jest wytwarzanie produktów w ilości pozwalającej na zaspokojenie bieżących potrzeb klienta, bez konieczności gromadzenia zapasów celem zaspokojenia prognozowanego popytu. Można zatem powiedzieć, że system ten opiera się na produ-kowaniu tego co zostało już formalnie sprzedane (rysunek 2). Zastosowanie tego syste-mu ma pozytywny wpływ na alokację zarówno zasobów materiałowych jak i finanso-wych poprzez umożliwienie kontroli ilości materiałów i półfabrykatów, a także zapo-bieganie występowaniu nadprodukcji poszczególnych elementów wyrobu finalnego i tym samym zbędnemu zamrażaniu środków finansowych. Niemniej jednak warunkiem efektywnego funkcjonowania tego systemu jest sprawny przepływ informacji, elastycz-ność oraz koordynacja stanowisk produkcyjnych, gdyż każde opóźnienie w przepływie informacji powoduje wydłużenie czasu dostawy [11].

PRODUCENT KLIENT WYRÓB

Page 4: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

42 Arkadiusz Gola, Anna Korzan

Rys. 2. Schemat systemu ssącego

Wśród systemów pull można wyróżnić takie systemy jak [2, 8]:

• Kanban,

• CONWIP,

• OPT,

• LOC,

• DBR,

• I/O,

• POLCA.

W odróżnieniu od systemu produkcyjnego typu push, system produkcyjny typu pull

doskonale sprawdza się w przedsiębiorstwach wytwarzających produkty o zmiennym

popycie. Ze względu na to, że zapotrzebowanie na dany wyrób staje się zapłonem do

uruchomienia produkcji, jest stosowany w przypadku takich środowisk produkcyjnych

jak produkcja na zamówienie, konstrukcja na zamówienie czy montaż na zamówienie.

Systemy ssące można wprowadzać bez względu na skalę produkcji.

3. System produkcyjny kanban

Klasycznym przykładem ssącego systemu sterowania produkcją jest kanban. Etymolo-

gia słowa kanban wywodzi się języka japońskiego, gdzie w wolnym tłumaczeniu ozna-

cza ono kartkę. Technika kanban jest ściśle związana z systemem produkcyjnym Toyoty

(TPS), który rozwijał się szczególnie po II wojnie światowej. Wdrożenie tej techniki

przypisuje się jednemu z dyrektorów Toyota Motor Company, Taiichi Ohno, celem

kontrolowania procesu produkcyjnego oraz jako narzędzie służące implementacji sys-

temu just in time [4].

Niekonwencjonalne wówczas podejście Toyoty przejawiało się przede wszystkim

w dostosowaniu procesu produkcyjnego do występującego popytu, a nie tylko na bez-

pośredniej koncentracji na wykorzystaniu zdolności produkcyjnych bez względu na

koszt utrzymywania magazynów. W efekcie w przedsiębiorstwach Toyoty zapasy ma-

gazynowe części, jak również gotowych samochodów były utrzymywane na niskim

poziomie, a partie produkcyjne charakteryzowały się niewielkimi rozmiarami. System

produkcyjny Toyoty był zatem niezwykle elastyczny, co umożliwiało szybkie reagowa-

nie na zmieniające się potrzeby rynku. W ramach tego systemu wypracowane zostały

różnorodne techniki i narzędzia sterowania produkcją jak między innymi kaizen, kan-

ban, jidoka, poka-yoke, które pozwalają na redukcję kosztów, poprawę efektywności

produkcji oraz mają pozytywny wpływ na jakość wytwarzanych wyrobów. System

produkcyjny Toyoty jest też uważany za prekursora koncepcji lean manufacturing [2].

PRODUCENT KLIENT WYRÓB

ZAPOTRZEBOWANIE

Rys. 2. Schemat systemu ssącego

Page 5: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 43

Wdrożony po raz pierwszy w fabryce Toyoty system kanban był „systemem organizacji

dostaw części, półfabrykatów, materiałów do produkcji w momencie faktycznego zapo-

trzebowania na te elementy” [7]. System ten był inspirowany koncepcją funkcjonowa-

nia supermarketu, gdzie klienci kupują towary znajdujące się obecnie na półkach, a gdy

zostaną one wykupione, półki są uzupełniane taką samą ilością nowych towarów [6].

Zgodnie z założeniami systemu kanban analogicznie funkcjonuje proces produkcyjny.

Wyroby gotowe, czy też poszczególne ich składniki wytwarzane są jedynie w momen-

cie gdy pojawia się zapotrzebowanie na nie. Jeżeli brak jest zapotrzebowania na po-

szczególne wyroby skutkuje to zaprzestaniem produkcji tych wyrobów i tym samym

wstrzymaniem operacji na stanowiskach roboczych. Zatrzymanie produkcji nie powo-

duje jednak zupełnej bezczynności pracowników, gdyż wówczas skupiają się na przy-

kład na rozwiązywaniu problemów organizacyjnych, jak występowanie wąskich gardeł

produkcyjnych, czy też podejmują próby skracania czasu przezbrojeń, zajmują się po-

rządkowaniem stanowisk roboczych lub pracą w kołach jakości [9].

Jak wspomniano wcześniej kanban jest techniką wspomagającą funkcjonowanie syste-

mu just in time. Podstawowym jej elementem są karty kanban, służące do sterowania

zarówno czasem jak i ilością przepływu materiałów oraz części. Karty te krążą między

magazynem materiałów, stanowiskami produkcyjnymi oraz magazynem wyrobów go-

towych. Wyróżnić można dwa główne rodzaje kart kanban funkcjonujących w obiegu –

karty produkcji (rysunek 3) oraz karty przepływu (pobrania) (rysunek 4). W systemie

produkcji „dokładnie na czas” charakterystyczne jest też stosowanie specjalnych konte-

nerów, służących do transportu części z jednego stanowiska produkcyjnego na kolejne,

których pojemność warunkuje wielkość partii produkcyjnej jaka może zostać wytwo-

rzona. Kontenerami mogą być między innymi skrzynie, kosze, pudełka, pojemniki,

palety, a także wózki i wagoniki.

Rys. 3. Karta kanban produkcji [10]

Karty kanban produkcji są zleceniem produkcyjnym na wytworzenie określonej liczby

wyrobów. Otrzymanie tej karty jest równoznaczne z upoważnieniem do obróbki jedne-

go kontenera danych części na stanowisku roboczym. W dalszej kolejności kontener ten

ma być przekazany na kolejne stanowisko robocze w zamian za kartę kanban przepły-

wu, zwaną również kartą pobrania, która stanowi dokument potwierdzający pobranie

kontenera z poprzedniego stanowiska produkcyjnego. Karta ta, określana także jako

karta materiałowa lub logistyczna, jest upoważnieniem do przekazania kontenera zawie-

rającego określoną ilość części ze stanowiska na którym zostały one wytworzone, do

stanowiska na którym powinny zostać zużyte [12]. Na kartach kanban jest wyszczegól-

niony numer indeksu karty, a także często znajdują się takie informacje jak identyfikator

referencji materiałowej, pojemność kontenera, czyli ilość komponentów, jakie mogą się

Miejsce pobrania Miejsce zdania Etap produkcji

Nazwa materiału

Numer materiału

Wyrób gotowy

Page 6: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

44 Arkadiusz Gola, Anna Korzan

w nim znajdować oraz wskazane stanowiska lub wydziały między którymi następuje

przepływ kart i części.

Rys. 4. Karta kanban przepływu [10]

Liczbie kart kanban produkcji odpowiada ta sama liczba kart kanban przepływu i tym

samym liczba kontenerów znajdujących się w obiegu. Można ją określić w następujący

sposób:

( )( )

c

rttdk

dp ++=

1 (1)

gdzie:

k – liczba kart kanban = liczba kontenerów,

d – średnie zapotrzebowanie na dany wyrób na jednostkę czasu,

tp – czas produkcji, wykorzystania części znajdujących się w kontenerze,

td – czas dodatkowy (związany z napełnieniem kontenera, przemieszczeniem

go od dostawcy do odbiorcy, opróżnieniem i powrotem do dostawcy),

r – poziom rezerwy,

c – pojemność kontenera.

Klasyczny obieg kart kanban przedstawia się w następujący sposób. W momencie po-

jawienia się zapotrzebowania na danym stanowisku produkcyjnym na określony wyrób,

opróżniony kontener wraz z kartą przepływu zostaje skierowany do magazynu znajdu-

jącego się za stanowiskiem wytwarzającym ten wyrób. Należy wspomnieć, że między

każdą parą stanowisk, na których dokonywane są kolejne operacje, znajdują się maga-

zyny z kontenerami zawierającymi części wytworzone w wyniku wcześniejszych ope-

racji. W momencie gdy pusty kontener dotrze do magazynu wyrobów wytwarzanych

w ramach wcześniejszych operacji, następuje zamiana kart produkcji i kart przepływu.

Z pełnego kontenera zostaje zdjęta karta produkcji i zostaje na nim umieszczona karta

przepływu. Z kolei karta przepływu zostaje ściągnięta z tego pustego kontenera i zostaje

zastąpiona kartą produkcji. Pełny kontener wraz z umieszczoną na nim kartą przepływu

jest transportowany na stanowisko, które zgłaszało zapotrzebowanie na znajdujące się

w nim części. Natomiast pusty kontener wraz z kartą produkcji trafia na wcześniejsze

stanowisko produkcyjne i stanowi sygnał do rozpoczęcia produkcji kolejnej partii czę-

ści. Jeżeli na danym stanowisku brakuje części umożliwiających wytworzenie wyrobów

zamówionych przez kolejne stanowisko, wówczas ponownie wystawiana jest karta

kanban w celu uzupełnienia kontenera i w ten sposób proces przebiega w dół linii pro-

dukcyjnej, aż do magazynu surowców (rysunek 5). W ten sposób wszystkie stanowiska

Miejsce pobrania Miejsce zdania Etap poprzedzający

Nazwa materiału

Numer materiału

Wyrób gotowy

Pojemność pojemnika Rodzaj Liczba pojemników

Page 7: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 45

wraz ze znajdującymi się między nimi buforami magazynowymi tworzą tak zwane

ogniwa łańcucha produkcyjnego [17].

Rys. 5. Przepływ kart kanban [17]

Istnieje wiele odmian funkcjonowania systemu kanban. Stosowane są między innymi

rozwiązania wykorzystujące tylko jedną kartę kanban, a także wykorzystujące więcej

niż dwie karty. W przypadku stosowania tylko jednego rodzaju kart kanban, w momen-

cie opróżnienia kontenera, karta jest z niego zdejmowana i umieszczona na tablicy kan-

ban, stanowiąc sygnał do produkcji brakującej partii części. Istotne jest to, że kolejność

ułożenia kart na tablicy determinuje kolejność wytwarzania wyrobów. Kiedy partia

części jest już gotowa, wówczas umieszcza się ją w kontenerze wraz z kartą kanban

i wysyła na stanowisko, na którym jest ona niezbędna do dalszej produkcji wyrobu.

System kanban operuje niekiedy także kartami ekspres, awaryjnymi, transportowymi,

czy też kartami dostawy. Karty kanban ekspres, określane niekiedy również jako karty

sygnału, wykorzystywane są w przypadkach gdy pojawiają się niespodziewane braki

części i konieczne jest natychmiastowe wszczęcie ich produkcji. Karty awaryjne stoso-

wane w nagłych przypadkach, kiedy dochodzi do zmiany warunków produkcji, na

przykład zmiany ilości produkowanych części lub gdy istnieje konieczność nagłego

zasygnalizowania pojawienia się wadliwych wyrobów czy nieprawidłowości funkcjo-

nowania maszyn. Niekiedy także stosuje się karty, które można określić mianem „kart

transportowych” (trough kanban), które stanowią połączenie kart przepływu oraz kart

produkcji. Gdy kolejne stanowiska produkcyjne zlokalizowane są obok siebie nie ma

potrzeby zamieniania tych dwóch typu kart i używa się wówczas tylko jednej karty

w celu skrócenia czasu trwania procesu. Można spotkać również tak zwane karty do-

stawy, które pochodzą od dostawców zewnętrznych i są dołączane do pochodzących od

nich materiałów [3].

Chociaż system kanban może być dostosowywany do warunków panujących w przed-

siębiorstwie poprzez wykorzystywanie różnorodnych technik sterowania przepływem kon-

tenerów, to należy pamiętać, że powinny być jednak zachowane pewne standardy, będące

przesłankami jego efektywności. Przede wszystkim do jednego kontenera powinna być

dołączona w danym czasie tylko jedna karta. Dołączenie więcej niż jednej karty powoduje

bowiem zamieszanie informacyjne. Ponadto należy pamiętać, że system kanban jest syste-

mem ssącym, którego specyfika opiera się na produkcji elementów zgodnie z występującym

zapotrzebowaniem, a zatem nie należy niczego produkować bez karty kanban a także

w innych ilościach niż jest to wskazane na karcie kanban. Wytwarzanie poszczególnych

Page 8: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

46 Arkadiusz Gola, Anna Korzan

komponentów powinno przebiegać z zasadą FIFO, czyli w pierwszej kolejności powinno

być produkowane to, na co najwcześniej zgłoszono zapotrzebowanie [12].

W efekcie właściwe wdrożenie systemu kanban gwarantuje eliminacje strat, określa-

nych jako muda, i tym samym spełnienie tak zwanej zasady „siedem razy zero”, czyli

zero braków, zapasów, bezczynności, zbędnych operacji technologicznych, zbędnych

przemieszczeń, kolejek i zero opóźnień [2]. Wszystko to możliwe dzięki zastosowaniu

względnie prostego rozwiązania jakim są karty kanban. Ich ilość znajdująca się w obie-

gu wykazuje dodatnią korelację z poziomem zapasów produkcji w toku, co ułatwia

kontrolę stanu zapasów znajdujących się w magazynach. Dzięki temu możliwe jest

wyeliminowanie zbędnych czynności związanych z produkcją czy transportem części,

które w efekcie prowadzą do generowania zapasów i tworzenia się kolejek, a co za tym

idzie kosztów związanych z utrzymaniem magazynów. Zastosowanie mechanizmu

w postaci obiegu kart kanban umożliwia natychmiastowe sygnalizowanie szeroko ro-

zumianych potrzeb materiałowych i zapobiega występowaniu długoterminowych bra-

ków części, które prowadzą do opóźnień w produkcji i bezczynności pracowników

oczekujących na materiały.

W systemie kanban charakterystyczne jest, że poszczególnym stanowiskom produkcyj-

nym nie narzuca się z góry określonego harmonogramu pracy, lecz harmonogram tych

stanowisk jest tworzony z zestawienia kart kanban produkcji. Harmonogram montażu

ciągnie więc cały system produkcyjny, wpływając na harmonogramy poszczególnych

stanowisk. Zastosowanie systemu kanban umożliwia więc utworzenie autonomicznego

systemu planowania produkcji i podziału zadań, sterowanego bezpośrednio zdarzeniami

występującymi podczas produkcji.

4. Alternatywne rozwiązania w ramach systemu kanban.

Elementy komputerowo wspomaganego procesu

sterowania produkcją.

W ramach systemu kanban do sterowania przepływem materiałowym oprócz kart kan-

ban mogą zostać wykorzystane różne techniki wizualizacji. Często przedsiębiorstwa

w celu przekazywania sygnałów posługują się kolorowymi piłeczkami, żetonami, liczy-

dłami, flagami, oznaczeniami na podłodze, czy sygnałami świetlnymi i dźwiękowymi.

Przykładowo piłeczki golfowe były stosowane między innymi w fabryce silników Ka-

wasaki. W przypadku gdy obserwowano zapas graniczny danego zestawu części, wrzu-

cano piłeczkę, która toczyła się specjalnym kanałem docierając do stanowiska wyko-

nawczego informując w ten sposób o konieczności rozpoczęcia produkcji. Natomiast

w fabryce sprzętu komputerowego w Minneapolis posługiwano się czerwonymi oraz

niebieskimi żetonami oraz liczydłami. W tym rozwiązaniu koraliki symbolizowały

poszczególne zestawy części. Jeżeli obserwowano, że zasoby części wkrótce zostaną

wyczerpane, a są niezbędne do dalszej produkcji sygnalizowano to niebieskim żetonem,

jeśli natomiast stan części był wystarczający – czerwonym. Niektóre przedsiębiorstwa

zamiast stosowania kart kanban po prostu wyznaczają miejsca do przechowywania

określonej liczby części – na podłodze hali produkcyjnej, w magazynie, regale, na półce

Page 9: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 47

czy na stole montażowym. Wolne miejsce stanowi wówczas sygnał, że ich uzupełnianie

jest dozwolone. Powszechnie stosowane są także flagi czy sygnały świetlne i dźwięko-

we. W momencie pojawienia się zapotrzebowania na danym stanowisku produkcyjnym

wywiesza się przy nim flagę lub zapala światło często w połączeniu z sygnałem dźwię-

kowym. Niekiedy sygnały świetlne wykorzystywane są w ramach zdalnego systemu

sterowania produkcją. Rozwiązanie to polega na tym, że w podajniku maszyny odbiera-

jącej montuje się lampki kontrolne, które zapalają się w momencie gdy występuje wy-

starczająca ilość części do wykonywania następnych operacji i następuje zatrzymanie

maszyny znajdującej się na stanowisku dostarczającym te części. Jeśli zostanie zużyta

graniczna liczba części wówczas lampka gaśnie i zostaje uruchomiona maszyna wytwa-

rzająca te części [14].

Nie sposób jest wspomnieć o wszystkich technikach stosowanych w ramach systemu

kanban, ale warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną z nich. Mianowicie bardzo po-

wszechne jest umieszczanie na tradycyjnych kartach kanban kodu kreskowego, lub

zastępowanie kart naklejkami z kodem umieszczonym na kontenerach z częściami

(rys. 6). W kodzie kreskowym są zawarte informacje między innymi takie jak rodzaj

elementu, numer partii produkcyjnej, jej wielkość oraz miejsce produkcji i miejsce

zużycia. Rozkodowanie tych informacji jest możliwe przy użyciu specjalnego czytnika.

Informacje te gromadzone są w systemie komputerowym, który umożliwia ich szybki

przepływ na każdym etapie procesu produkcji. Zastosowanie tego typu rozwiązań po-

zwala zatem na szybką identyfikację potrzeb materiałowych, a także ewidencjonowanie

historii produkcji oraz monitoring przepływu materiałów i rejestracji zdarzeń produk-

cyjnych, co nie zawsze jest możliwe przy zastosowaniu tradycyjnych rozwiązań. Do-

datkową zaletą jest eliminacja sytuacji takich jak zgubienie czy zaginięcie karty, a także

szybkie odnalezienie kontenerów, gdy zdarzyłoby się ich zaginięcie.

Jak widać system kanban, który przyczynił się do usprawnienia procesu produkcyjnego

wielokrotnie sam został poddawany usprawnieniom. Rozwój automatyzacji i informaty-

zacji, który stał się obecny niemal w każdej dziedzinie, miał również znaczący wpływ

na ewolucje tego systemu. W przedsiębiorstwach obok układów automatyki kierowa-

nych sterownikami PLC, zaczęto także wykorzystywać oprogramowanie komputerowe.

Współcześnie coraz częściej używa się terminu elektroniczny kanban (e-kanban). Wy-

korzystanie wspominanych kodów kreskowych jest klasycznym przykładem tak zwane-

go elektronicznego kanban, czyli techniki wykorzystującej możliwości technologii

informacyjnej w celu usprawnienia komunikacji w całym łańcuchu dostaw, a co za tym

idzie bardziej efektywnego sterowania przepływem informacyjnym oraz materiałowym.

Dzięki czytnikom kodu kreskowego wyposażonym w interfejs, możliwe jest natychmiasto-

we wysyłanie sygnałów o kończących się zasobach niezbędne do dalszej produkcji.

Coraz częściej dochodzi także do łączenia metodologii kanban z systemami z grupy

MRP, najczęściej MRP II i ERP, umożliwiającymi planowanie potrzeb materiałowych,

które wspomagają działanie systemów tłoczących. Początkowo integracja tych dwóch

systemów może wydawać się paradoksalna, jednak de facto systemy MRP umożliwiają

sprawniejsze funkcjonowanie systemu kanban. Chociaż często jako przewagę systemów

ssących oraz wspierającego ich funkcjonowanie systemu kanban wskazuje się produ-

kowanie tego, co jest w danej chwili potrzebne i tym samym negowanie potrzeby spo-

Page 10: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

48

rządzania zbędnych planów, to niekiedy może okazać się że planowanie przynosi wiele

korzyści i jest zaletą a

dzie do tworzenia szczegółowych planów produkcji, które z kolei wspomagają zarz

dzanie ilością kart

popytu za pomocą prognoz lub na podstaw

Dzięki temu tworzone jest tyle kart

w danym okresie. Identyfikacja potrzeb produkcyjnych, ułatwiona dzięki zastosowaniu

systemów MRP umożliwia także wyznaczanie zapasów bez

ganie występowaniu

tym idzie kolejkowaniu zapasów. Przykładowo predykcja dużej liczby zamówień p

zwala na taką organizację systemu produkcyjnego, aby ich realizacja była

w nadgodzinach.

Ponadto na podstawie gromadzonych i przetwarzanych przez systemy MRP danych

statystycznych, obejmujących na przykład dane technologiczne czy dostępny czas pracy

możliwe jest wyznaczanie parametrów opisujących proces produkcyjny ta

cyklu, czas taktu, czas przezbrojeń, czas dokonywania przeglądów technicznych m

szyn, co zapobiega występowaniu przestojów wynikających z tego powodu. Systemy te

dają możliwość tworzenia harmonogramu i ustalenie takiej kolejności wykonywanych

operacji aby możliwe było jak najrzadsze dokonywanie przezbrojeń, a więc są narz

dziem zarządzania długością cyklu produkcyjnego.

Rys. 6. Przykład karty kanban z umieszczonym kodem kreskowym [15]

Systemy MRP pozwalają także na zarządzanie obsługą kart ka

nie i drukowanie kart, śledzenie transakcji z udziałem tych kart, automatyczne tworz

nie dokumentacji obrotowej, zwłaszcza dokumentacji pobrań materiałowych, przekazu

materiałów na magazyn, a także symulowanie i analizowanie poziomu za

Arkadiusz Gola, Anna Korzan

rządzania zbędnych planów, to niekiedy może okazać się że planowanie przynosi wiele

korzyści i jest zaletą a nie wadą systemu. Przykładowo systemy MRP stanowią narz

dzie do tworzenia szczegółowych planów produkcji, które z kolei wspomagają zarz

dzanie ilością kart kanban w obiegu. Systemy te pozwalają na estymację wielkości

popytu za pomocą prognoz lub na podstawie wcześniejszych danych transakcyjnych.

Dzięki temu tworzone jest tyle kart kanban, ile wynika z planu zapotrzebowania

danym okresie. Identyfikacja potrzeb produkcyjnych, ułatwiona dzięki zastosowaniu

systemów MRP umożliwia także wyznaczanie zapasów bezpieczeństwa oraz zapobi

ganie występowaniu przeciążeń wynikających z wąskich gardeł produkcyjnych i co za

tym idzie kolejkowaniu zapasów. Przykładowo predykcja dużej liczby zamówień p

zwala na taką organizację systemu produkcyjnego, aby ich realizacja była

Ponadto na podstawie gromadzonych i przetwarzanych przez systemy MRP danych

statystycznych, obejmujących na przykład dane technologiczne czy dostępny czas pracy

możliwe jest wyznaczanie parametrów opisujących proces produkcyjny ta

cyklu, czas taktu, czas przezbrojeń, czas dokonywania przeglądów technicznych m

szyn, co zapobiega występowaniu przestojów wynikających z tego powodu. Systemy te

dają możliwość tworzenia harmonogramu i ustalenie takiej kolejności wykonywanych

operacji aby możliwe było jak najrzadsze dokonywanie przezbrojeń, a więc są narz

dziem zarządzania długością cyklu produkcyjnego.

Rys. 6. Przykład karty kanban z umieszczonym kodem kreskowym [15]

Systemy MRP pozwalają także na zarządzanie obsługą kart kanban poprzez generow

nie i drukowanie kart, śledzenie transakcji z udziałem tych kart, automatyczne tworz

nie dokumentacji obrotowej, zwłaszcza dokumentacji pobrań materiałowych, przekazu

materiałów na magazyn, a także symulowanie i analizowanie poziomu za

rządzania zbędnych planów, to niekiedy może okazać się że planowanie przynosi wiele

nie wadą systemu. Przykładowo systemy MRP stanowią narzę-

dzie do tworzenia szczegółowych planów produkcji, które z kolei wspomagają zarzą-

w obiegu. Systemy te pozwalają na estymację wielkości

ie wcześniejszych danych transakcyjnych.

, ile wynika z planu zapotrzebowania

danym okresie. Identyfikacja potrzeb produkcyjnych, ułatwiona dzięki zastosowaniu

pieczeństwa oraz zapobie-

przeciążeń wynikających z wąskich gardeł produkcyjnych i co za

tym idzie kolejkowaniu zapasów. Przykładowo predykcja dużej liczby zamówień po-

zwala na taką organizację systemu produkcyjnego, aby ich realizacja była możliwa

Ponadto na podstawie gromadzonych i przetwarzanych przez systemy MRP danych

statystycznych, obejmujących na przykład dane technologiczne czy dostępny czas pracy

możliwe jest wyznaczanie parametrów opisujących proces produkcyjny takich jak czas

cyklu, czas taktu, czas przezbrojeń, czas dokonywania przeglądów technicznych ma-

szyn, co zapobiega występowaniu przestojów wynikających z tego powodu. Systemy te

dają możliwość tworzenia harmonogramu i ustalenie takiej kolejności wykonywanych

operacji aby możliwe było jak najrzadsze dokonywanie przezbrojeń, a więc są narzę-

nban poprzez generowa-

nie i drukowanie kart, śledzenie transakcji z udziałem tych kart, automatyczne tworze-

nie dokumentacji obrotowej, zwłaszcza dokumentacji pobrań materiałowych, przekazu

materiałów na magazyn, a także symulowanie i analizowanie poziomu zapasów, które

Page 11: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją…

mogą być odłożone (

na zebranie w jednym miejscu wszystkich informacji o kartach

było niemożliwe przy zastosowaniu tradycyjnych rozwiązań. Takie rozwiązania umo

liwiają prowadzenie bardzo szczegółowej ewidencji przepływu materiałów oraz kart

kanban, z dokładnym wskazaniem miejsca, czasu, a także pracownika który był odp

wiedzialny za wyszczególnione czynności. Zastosowanie systemów wizualizacyjnych,

w postaci ekranów w magazynach i przy stanowiskach pracy dostarcza pracownikom

natychmiastowych informacji jakie elementy powinny zostać pobrane, zużyte, czy prz

sunięte. Ponadto kadra menadżerska

wszystkich kart kanban

zanie lokalizacji karty

w którym wystąpiły braki oraz umożliwia szybkie podjęcie działań korygujących.

Rys. 7. Wgląd w karty kanban w systemie

Implementacja systemów MRP w ramach systemu ssącego usprawnia także kontakty

z dostawcami. Niekiedy stosowanie systemów ssących w czystej postaci, czyli doko

nywanie zamówień dopiero w momencie wystąpienia zapotrzebowania jest niemożliwe.

Dzieje się tak w sytuacjach, gdy sieci zaopatrzeniowe, dostarczające surowce oraz cz

ści, obligatoryjnie wymagają takich planów, w celu ustalenia harmonogramu dostaw.

W takich przypadkach zastosowanie systemów MRP znacznie ułatwia sporządzanie

długoterminowych planów

przykład system QAD, mają możliwość tak zwanego wyjścia na zewnątrz. Oznacza to,

że poprzez zastosowanie właściwych aplikacji dostawcy mają możliwość wglądu

w system produkcyjny, śledzenia obiegu kart

kacji potrzeb materiałowych. Dostawcy zewnętrzni mają także możliwość drukowania

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją…

mogą być odłożone (rysunki 7 i 8). Zastosowanie systemów informatycznych pozwala

na zebranie w jednym miejscu wszystkich informacji o kartach kanban

możliwe przy zastosowaniu tradycyjnych rozwiązań. Takie rozwiązania umo

liwiają prowadzenie bardzo szczegółowej ewidencji przepływu materiałów oraz kart

dokładnym wskazaniem miejsca, czasu, a także pracownika który był odp

wiedzialny za wyszczególnione czynności. Zastosowanie systemów wizualizacyjnych,

anów w magazynach i przy stanowiskach pracy dostarcza pracownikom

natychmiastowych informacji jakie elementy powinny zostać pobrane, zużyte, czy prz

sunięte. Ponadto kadra menadżerska ma również możliwość śledzenia cyklu życia

kanban. Niesie to ogromne zalety między innymi pozwalając na wsk

zanie lokalizacji karty kanban i pojemnika z materiałami czy identyfikację

którym wystąpiły braki oraz umożliwia szybkie podjęcie działań korygujących.

d w karty kanban w systemie QAD

Implementacja systemów MRP w ramach systemu ssącego usprawnia także kontakty

dostawcami. Niekiedy stosowanie systemów ssących w czystej postaci, czyli doko

nywanie zamówień dopiero w momencie wystąpienia zapotrzebowania jest niemożliwe.

ak w sytuacjach, gdy sieci zaopatrzeniowe, dostarczające surowce oraz cz

obligatoryjnie wymagają takich planów, w celu ustalenia harmonogramu dostaw.

takich przypadkach zastosowanie systemów MRP znacznie ułatwia sporządzanie

długoterminowych planów produkcyjnych. Niektóre systemy z grupy MRP, jak na

przykład system QAD, mają możliwość tak zwanego wyjścia na zewnątrz. Oznacza to,

że poprzez zastosowanie właściwych aplikacji dostawcy mają możliwość wglądu

system produkcyjny, śledzenia obiegu kart kanban, wglądu w te karty oraz identyf

kacji potrzeb materiałowych. Dostawcy zewnętrzni mają także możliwość drukowania

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 49

). Zastosowanie systemów informatycznych pozwala

kanban, co w praktyce

możliwe przy zastosowaniu tradycyjnych rozwiązań. Takie rozwiązania umoż-

liwiają prowadzenie bardzo szczegółowej ewidencji przepływu materiałów oraz kart

dokładnym wskazaniem miejsca, czasu, a także pracownika który był odpo-

wiedzialny za wyszczególnione czynności. Zastosowanie systemów wizualizacyjnych,

anów w magazynach i przy stanowiskach pracy dostarcza pracownikom

natychmiastowych informacji jakie elementy powinny zostać pobrane, zużyte, czy prze-

ma również możliwość śledzenia cyklu życia

dzy innymi pozwalając na wska-

z materiałami czy identyfikację miejsca,

którym wystąpiły braki oraz umożliwia szybkie podjęcie działań korygujących.

Implementacja systemów MRP w ramach systemu ssącego usprawnia także kontakty

dostawcami. Niekiedy stosowanie systemów ssących w czystej postaci, czyli doko-

nywanie zamówień dopiero w momencie wystąpienia zapotrzebowania jest niemożliwe.

ak w sytuacjach, gdy sieci zaopatrzeniowe, dostarczające surowce oraz czę-

obligatoryjnie wymagają takich planów, w celu ustalenia harmonogramu dostaw.

takich przypadkach zastosowanie systemów MRP znacznie ułatwia sporządzanie

produkcyjnych. Niektóre systemy z grupy MRP, jak na

przykład system QAD, mają możliwość tak zwanego wyjścia na zewnątrz. Oznacza to,

że poprzez zastosowanie właściwych aplikacji dostawcy mają możliwość wglądu

, wglądu w te karty oraz identyfi-

kacji potrzeb materiałowych. Dostawcy zewnętrzni mają także możliwość drukowania

Page 12: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

50

kart kanban, które umieszczają na wysyłanych opakowaniach, czego zaletą jest szybkie

rozpoznawanie dostaw przy przyjęciu.

Rys. 8. Tworzenie wydruku etykiety na produkt do o

zastosowaniu systemu HDF [14]

5. Wnioski

Biorąc pod uwagę aktualn

stanowić podstawową formę dla realizacji procesu wytwarzania. Tym samym

jest ciągłe poszukiwanie rozwiązań zwiększających efektywność sterowania produkcją

w systemach ssących. Przykładem ewolucji tego typu koncepcji jest rozwój systemu

sterowania produkcją oparty na kartach

wyłącznie na kartkach papieru, zastępowanych dalej przez sygnały wizualne, by wres

cie dać fundament do opracowania systemów komputerowych wykorzystujących ideę

kart kanban.

Jak wynika z przeprowadzonych w treści pracy analiz, wykorzystywanie elementów

komputerowego wspomagania sterowania produkcją w ramach systemu

la na wykorzystanie jego szerszych możliwości oraz niewątpliwie zwiększa jego efe

tywność, niemniej jednak czyni go bardziej skomplikowanym. Pada zatem pytanie, czy

przedsiębiorstwa zainteresowane wykorzystaniem tej japońskiej techniki do procesu

sterowania produkcją powinny dokonywać usprawnień małymi krokami i początkowo

korzystać z tradycyjnego, tak zwanego ręcznego kartkowego systemu? Odpowiedź

brzmi nie, nie jest to konieczne.

zalet, które niesie zastosowanie rozwiąz

się na pozostanie przy tradycyjnych rozw

wielu korzyści płynących z zastosowan

sze koszty wdrożenia i eksploatacji w stosunku do systemu kartkowego.

Arkadiusz Gola, Anna Korzan

, które umieszczają na wysyłanych opakowaniach, czego zaletą jest szybkie

rozpoznawanie dostaw przy przyjęciu.

e wydruku etykiety na produkt do oznaczania pojemników dzięki

sowaniu systemu HDF [14]

Biorąc pod uwagę aktualne trendy na rynku, wydaje się, że systemy typu ssącego będą

stanowić podstawową formę dla realizacji procesu wytwarzania. Tym samym

jest ciągłe poszukiwanie rozwiązań zwiększających efektywność sterowania produkcją

w systemach ssących. Przykładem ewolucji tego typu koncepcji jest rozwój systemu

sterowania produkcją oparty na kartach kanban, które w pierwszej fazie oparte były

wyłącznie na kartkach papieru, zastępowanych dalej przez sygnały wizualne, by wres

cie dać fundament do opracowania systemów komputerowych wykorzystujących ideę

Jak wynika z przeprowadzonych w treści pracy analiz, wykorzystywanie elementów

mputerowego wspomagania sterowania produkcją w ramach systemu

la na wykorzystanie jego szerszych możliwości oraz niewątpliwie zwiększa jego efe

tywność, niemniej jednak czyni go bardziej skomplikowanym. Pada zatem pytanie, czy

zainteresowane wykorzystaniem tej japońskiej techniki do procesu

sterowania produkcją powinny dokonywać usprawnień małymi krokami i początkowo

korzystać z tradycyjnego, tak zwanego ręcznego kartkowego systemu? Odpowiedź

brzmi nie, nie jest to konieczne. Jednakże mimo braku takiej konieczności oraz wielu

zalet, które niesie zastosowanie rozwiązań informatycznych przedsiębior

się na pozostanie przy tradycyjnych rozwiązaniach. Dzieje się tak dlate

wielu korzyści płynących z zastosowania systemów elektronicznych ich wadą są wy

koszty wdrożenia i eksploatacji w stosunku do systemu kartkowego.

, które umieszczają na wysyłanych opakowaniach, czego zaletą jest szybkie

pojemników dzięki

e systemy typu ssącego będą

stanowić podstawową formę dla realizacji procesu wytwarzania. Tym samym niezbędne

jest ciągłe poszukiwanie rozwiązań zwiększających efektywność sterowania produkcją

w systemach ssących. Przykładem ewolucji tego typu koncepcji jest rozwój systemu

, które w pierwszej fazie oparte były

wyłącznie na kartkach papieru, zastępowanych dalej przez sygnały wizualne, by wresz-

cie dać fundament do opracowania systemów komputerowych wykorzystujących ideę

Jak wynika z przeprowadzonych w treści pracy analiz, wykorzystywanie elementów

mputerowego wspomagania sterowania produkcją w ramach systemu kanban pozwa-

la na wykorzystanie jego szerszych możliwości oraz niewątpliwie zwiększa jego efek-

tywność, niemniej jednak czyni go bardziej skomplikowanym. Pada zatem pytanie, czy

zainteresowane wykorzystaniem tej japońskiej techniki do procesu

sterowania produkcją powinny dokonywać usprawnień małymi krokami i początkowo

korzystać z tradycyjnego, tak zwanego ręcznego kartkowego systemu? Odpowiedź

dnakże mimo braku takiej konieczności oraz wielu

ań informatycznych przedsiębiorstwa decydują

iązaniach. Dzieje się tak dlatego, że pomimo

ia systemów elektronicznych ich wadą są wyż-

koszty wdrożenia i eksploatacji w stosunku do systemu kartkowego.

Page 13: Arkadiusz GOLA, Anna KORZAN

Elementy komputerowo wspomaganego procesu sterowania produkcją… 51

Literatura 1. Bednarz L., Planowanie produkcji, [w:] Zarządzanie Produkcją „Skrypty” AE im.

Oskara Langego we Wrocławiu pod red. Zbigniewa Jasińskiego, Wrocław 1992. 2. Borkowski S., Ulewicz R., Zarządzanie produkcją. Systemy produkcyjne, Oficyna Wy-

dawnicza „Humanitas”, Sosnowiec 2009. 3. Dorf R. C., Kusiak A., Handbook of Design, Manufacturing and Automation, USA

1994. 4. Gross J. M., Kennet R. M., Kanban made simple: demystifying and applying Toyo-ta’s

legendary manufacturing process, New York 2003. 5. Holweg M., Rich N., Managing the Flow of Material Across the Supply Chain, [w:]

The Internet Encyclopedia, Vol 2, Hoboken, John Wiley&Son Inc, New Jersay 2004. 6. Kanban for the shopflor, The Productivity Press Development Team, New York 2002. 7. Martyniak Z. (red.) , Nowoczesne systemy zarządzania produkcją, AGH, Kraków 1996. 8. Moghe E.A., Time Slicing: Effects On Push And Pull Manufacturing Systems, Pune

2002. 9. Muhlemann A.P., Oakland J.S., Lockyer K.G., Zarządzanie produkcja i usługami,

PWN, Warszawa 1999. 10. Sariusz – Wolski Z., Sterowanie zapasami w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 2000. 11. Słowiński B., Wprowadzenie do logistyki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Ko-

szalińskiej, Koszalin 2008. 12. Sterowanie produkcją, pod red. Marka Brzezińskiego, Wydawnictwo Politechniki Lu-

belskiej, Lublin 1999. 13. http://erp.info.pl/kanbanmrpii/ [data dostępu 13.06.2011] 14. http://www.hdf.com.pl/product_hdf/page_h_414_675.html 15. http://logistyka.wiedza.diaboli.pl/logistyka---kanban/ [data dostępu 13.06.2011] 16. http://www.totnet.com.pl/ [data dostępu 13.06.2011] 17. http://www.zie.pg.gda.pl/~jcz/kanban.pdf [data dostępu 13.06.2011]

Elements of computer-aided production management process

using kanban cards

Summary Kanban is the name of a Japanese technique that is used for supporting the so-called pull systems the basis of which is production according to the current demand. Kanban cards are the key elements of this technique; those are used for managing of material flow by enabling to signalize the current demand and the necessity to start the production. At this time, computer aid is increasingly used with the kanban technique, some of the advantages being faster information flow and the possibility of monitoring and registering production occurrences, which in turn leads to more effective management of production.