ARÇELİK A.Ş. BUZDOLABI İŞLETMESİ

ERGONOMİK RİSK ANALİZİ VE

RİSKİN HARİTALANDIRILMASI

Gizem DENİZ

2

• 5 ülkede bulunan 14 ayrı üretim tesisi, yurt dışında

faaliyet gösteren 13 şirketi ve 10 markasıyla, 100’den fazla

ülkede ürün ve hizmetlerini tüketicilerle buluşturan

Avrupa’nın 3. Büyük Beyaz Eşya Üreticisi

• 10 farklı dilde, 26.000’ i aşkın çalışan,

• 1955’den bugüne yarım asırdan fazla tecrübe

• Ev yaşamına yönelik dayanıklı

tüketim malları, komponentleri ve

tüketici elektroniği ürünleri üretimi,

pazarlama ve satış sonrası hizmetleri

ARÇELİK DEMEK…

PROJE KONUSU

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

• ERGONOMİ

– Çevresel ergonomi,

– İşyeri ve ofis ergonomisi

• İşyeri rahatsızlıkları-

Kas ve İskelet Rahatsızlıkları

– Bel rahatsızlıkları (Low Back Disorders)

• Öne ve yana eğilme

• Dönme

• Moment

• Yük ağırlığı

• Tekrar sayısı

– Sakatlanmalar, iş görememezlik, maliyet

– Risk modelleme

PROJENİN AMAÇLARI

• Ağır yük ve tekrarlı işten oluşan iş yüküne maruz kalan çalışanlarda görülen veya görülebilecek bel rahatsızlıklarını etkileyen faktörleri ve riski belirlemek.

• Oluşabilecek bel rahatsızlıkları riskinin azaltılması için ergonomik iyileştirme çalışmaları önerilmesi

• Ergonomik riskin haritalandırılması • İş ölçümlerinin yanı sıra; riskli bölgelere ait

verilerin toplanması, tutulması ve güncellenmesi ile bundan sonraki istasyon yerleştirmelerinin bu verilere göre yapılması

PROJENİN DEĞERLENDİRME BAŞLIKLARI

• Yeni Proje Geliştirmek: 30.06.2012 tarih ve 28339 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’ndan tetik alınmıştır.

• Yeni teknoloji kullanımı: Lumbar Motion Monitor (LMM), Sırt Omurları İzleme Monitörü; üretim ve hizmet sektörlerinde ağır ve tekrarlı işlerde çalışanlarda oluşabilecek bel rahatsızlıkları riskini modellemede kullanılan bir cihazdır.

PROJE ADIMLARI

İP NO İş Paketleri

Haftalar

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

1 Mevcut durum analizi

1.1 NIOSH değerlendirmesi

1.2 Antropometrik Analizler

1.3 LMM Ölçümleri

1.4 Ölçümlerin Analizleri

2 İyileştirme Önerisi Üzerinde Araştırma

3 İyileştirme önerilerinin uygulanması

3.1 İyileştirme önerisi sonucunda NIOSH değerlendirmesi

3.2 İyileştirme önerisi sonucunda LMM ölçümlerinin alınması

3.3 İyileştirme önerisi sonucunda çıkan verilerin analizlerinin yapılması

4 Mevcut durum ile iyileştirme sonuçlarının karşılaştırılması

5 Sonuçların raporlanması

ERGONOMİK RİSK ANALİZ METODLARI

• REBA • NIOSH • LMM • RULA

REBA? NIOSH? LMM?

• REBA: Gözlemsel ve kişiye bağlı

• NIOSH: Denklem üzerine hesaplama

• LMM: Ölçme ve modelleme

LMM ile mesleki kas hastalıklarının % 38’ini oluşturan bel rahatsızlıklarının analizi

• Amerika’da başta araba üreticileri olmak üzere büyük firmaların kullandığı ergonomik risk ölçüm cihazı

• Kişisel gözlemlemeden bağımsız

• Hem modelleme hem de çalışma alanında yapılan gerçek ölçümler

Anadolu Üniversitesi’nden bu proje amacı ile kiralanan bu cihaz ile Arçelik A.Ş. Buzdolabı İşletmesi, Türkiye’de ilk defa tüm ölçümlerini LMM cihazı ile ölçüp, analiz eden işletme olmuştur.

NEDEN LMM?

LUMBAR MOTION MONITOR PROJE ADIMLARI

• İş hareketleri sırasında sırttaki omurlarda oluşan zorlanma ölçümü

• Yan ve dönen düzlemde omurganın durumunu, hızını ve ivmesini ölçülmesi

• Kablosuz, 3 boyutlu izleme teknolojisi ile sırt omurlarının hareketlerinin ölçülmesi

• Veriler ile risk faktörlerini belirlemek için bel hastalıklarının risklerinin modellenmesi

• Risk arttıran iş elemanlarının belirlenmesi

• Yeniden iş tasarımı

ANALİZ EDİLEN İSTASYONLAR

• 1 üretim hattında 120 istasyon, toplam 5 üretim hattında 600 istasyon olmak üzere ana binadaki tüm istasyonların risk analiz ve haritalandırması yapılmıştır.

• Plastik Üretim Takımı’nda 30 istasyon(tümü)

• Mekanik Üretim Takımı’nda 30 istasyon(tümü) analiz edilmiş ve risk haritalandırılmıştır.

VERİLERİN TOPLANMASI

• Parçanın işçiden uzaklığı (moment)

• Parça ağırlığı

• Kaldırmaya ait başlangıç ve bitiş yükseklikleri

• Kaldırma sıklığı

• NIOSH değerleri

• Çalışan antropometrisi, sakatlanma geçmişi, iş tatmini

VERİ ANALİZ YÖNTEMİ

• Antropometrik ve LMM için gerekli ölçümler

• Mevcut durum analizine göre riskli bölgeler

– < % 30 Az Riskli

– % 30 - % 60 Orta riskli, iyileştirme yapılmazsa artış olasılığı yüksek (etkileyen parametrelere bak !)

– % 60 < Riskli

DİKKAT!!! İYİLEŞTİRME ŞART !

• Anlık iyileştirmeler

2013 YILI DEPARTMAN BAZLI BEL RAHATSIZLIK ORANLARI

Oran Dep 1 0,37% Dep 2 0,23% Dep 3 0,09% Dep 4 0,46% Dep 5 0,45% Dep 6 0,41% Dep 7 0,20% Dep 8 0,20% Dep 9 0,19%

Dep 10 0,28% Dep 11 0,16% Dep 12 0,03%

LMM CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇÜM,

ANALİZ VE İYİLEŞTİRME ÖRNEKLERİ

ARKA DUVAR GRUPLAMA-ÖNCE

Orta riskli

ARKA DUVAR GRUPLAMA-SONRA

100 cm

52%

22%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

önce sonra

İYİLEŞTİRME ETKİSİ

Az riskli

PANEL HAZIRLIK

Orta riskli

PANEL HAZIRLIK VE KENET İSTASYONLARININ İYİLEŞTİRİLMESİ • Operatörden bağımsız, yalın üretim sistemi Çok düşük seviyede bel rahatsızlığı riski Minimum stok Minimum taşıma Minimum yük • Yeni sistem, toplam 10 istasyonda 40 kişinin bel

rahatsızlığı riskinin tamamen engellenmesini sağlayacaktır.

Az riskli

CAM RAF GRUPLAMA-ÖNCE

YÜKSEK RİSKLİ !

CAM RAF GRUPLAMA-SONRA

60%

45%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

önce sonra

İyileşme etkisi

önce sonra

ASRS KAPI İTTİRME

YÜKSEK RİSKLİ !

ASRS KAPI İTTİRME-İYİLEŞTİRME • Kapı ittirmenin operatörden bağımsız hale

getirilmesi • Kapı arabalarının motorlu sistem yardımıyla

ittirilmesi

79%

30%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

önce sonra

İYİLEŞTİRME SONUNDA RİSK

• Yeni sistemi toplam 10 istasyonda 20 kişinin bel rahatsızlığı riskinin tamamen engellenmesini sağlayacaktır.

KOMPRESÖR HAZIRLIK-ÖNCE

Orta riskli

KOMPRESÖR HAZIRLIK-SONRA

• Kompresör hazırlık bölgeleri revize edilip döndürme sehpası eklenmiştir.

Az riskli

LMM VE REBA METODLARININ ANALİZİ

STATION NUMBER

REBA REBA SCALE

LMM RISK

PERCENTAGE

110A low 4 medium 45%

370A low 2 medium 52%

372B low 2 medium 55%

540B low 4 medium 46%

541A medium 6 medium 52%

580A medium 5 medium 35%

764A medium 5 medium 31%

765A low 3 medium 32%

AK-50 medium 5 medium 53%

AK-60 medium 5 high 62%

1040A medium 5 medium 55%

1110B low 4 medium 44%

1730A medium 5 medium 59%

1960B high 10 high 76%

1980B medium 5 medium 59%

5A high 11 high 64%

6A high 10 high 79%

• Kişisel gözleme dayalı REBA metodu ve LMM metodu ile tüm istasyonlar ölçülmüştür.

• Bu ölçümler ile hem

yöntemler karşılaştırılmış, hem de her istasyonda birden fazla ölçüm metodu ile risk analiz edilmiştir.

SİSTEMATİK OLARAK KİŞİ BAZLI VE İSTASYON BAZLI RİSK TAKİBİ

• Kişilerin sağlık servisi verilerine göre çalışabileceği istasyonların hazırlanan access programı ile sistematik takibi

• Hazırlanan access bazlı program yardımıyla fabrikada çalışan 2600 kişi ve 600 istasyon bazlı riskler programdaki ‘kişi ara’ ve ‘istasyon ara’ butonları ile kontrol edilebilmektedir.

• Yeni kısıtlar ve yeni istasyonlar eklenebilmekte, durum güncellemesi yapılabilmektedir.

SİSTEMATİK OLARAK KİŞİ BAZLI VE İSTASYON BAZLI RİSK TAKİBİ

RİSKLERİN ANALİZ VE KARŞILAŞTIRILMASI

77%

21%

2%

FABRİKA GENELİ - İYİLEŞTİRMELER

SONRASI RİSKLER

DÜŞÜK

ORTA

YÜKSEK

65%

28%

7%

FABRİKA GENELİ - PROJENİN

BAŞLANGICINDAKİ RİSKLER

DÜŞÜK

ORTA

YÜKSEK

TEŞEKKÜRLER…