arbowijzer 22 - werken met zuren en logen

Arbowijzer 22 | Werken met zuren en logen | Bijten en terughappen | 10290-1

FNV BOUW BESTAAT UIT FNV BOUW & INFRA, FNV AFBOUW EN ONDERHOUD, FNV MEUBEL & HOUT EN FNV WOONDIENSTEN

10

29

0

ARBOWIJZER 22

Werken metzuren en logenBijten en terughappen

Zuren en logen zijn bijtende goedjesdie bij het werk worden gebruikt,bijvoorbeeld om vervuildeoppervlakken schoon te krijgen.Zuren en logen bijten en daarommoet er voorzichtig mee wordengewerkt. Maar hoe gevaarlijk zijn dezestoffen? Een boekje open over derisico’s van zuren en logen. En tips &trucs om er wat aan te doen.

Herziene 2e uitgave, december 2010

>

>

>

>

>

>

Inhoudsopgave

Bijten en terughappen .................... 1

Zuren en logen ..................................... 2

Wat zegt de wet?................................. 8

Tips & trucs voorzuur- en loogvrij werken ................ 10

Meer weten? ....................................... 13

Nuttige adressen.............................. 14

Tegengestelde karaktersZuren en logen zijn vloeistoffen met een tegengesteld karakter. Zeneutraliseren elkaars werking maar hebben elk op zich een bijten-de (corrosieve) werking. Niet alleen voor allerlei materialen maarook voor bijvoorbeeld huid en ogen. Zuren zijn bijtende vloeistof-fen. Basen zijn meestal vaste stoffen die in water kunnen oplos-sen en dan loog (of alkalische oplossing) worden genoemd. Ookeen loog is een bijtende vloeistof. De mate waarin de vloeistoffenhun eigenschappen vertonen, hangt ondermeer af van de sterkteof concentratie. Door verdunnen met water neemt de sterkte, endaarmee de bijtende werking, af. De risico's van het werken met zuren en logen hangen niet alleenaf van de soort stof en de sterkte maar ook van de werkzaamhe-den die ermee worden uitgevoerd.


Zuren en logen

Zuren en logen zijn agressieve vloeistoffen. Daarom zijn zegeschikt om vervuilde oppervlakken mee schoon te maken. Zowordt azijn in het huishouden gebruikt bij diverse schoonmaak-karweitjes en wordt natronloog ingezet bij het ontstoppen van degootsteenafvoer. Ook in de bouw worden zuren en logen toegepastvoor het schoonmaken van verontreinigde oppervlakken. Zo kancementsluier ermee worden verwijderd van vloeren, wanden engevels. Ook wordt er nieuw metselwerk mee gereinigd voorafgaandaan het voegen. Bij renovatie worden zuren en logen gebruikt omverontreinigde gevels te reinigen. Ook voorafgaand aan het hydro-foberen (waterafstotend maken) worden gevels soms gereinigd metzuren of logen.Vooral metselaars, voegers, tegelzetters en gevelreinigers komenin aanraking met zuren en logen. Daarnaast maken schilders somsgebruik van ammonia (een loog).De meeste reinigingsmiddelen worden op een natte ondergrondaangebracht met behulp van een roller, kwast of borstel.Afhankelijk van de verontreinigingen wordt gebruik gemaakt vangeconcentreerde of verdunde zuren en logen of van pasta’s. Naafloop van het reinigingsproces worden de middelen weggespoeldmet water.

Veel gebruikte zuren voor oppervlaktereiniging zijn fluorwaterstof-zuur en zoutzuur. Daarnaast worden uiteenlopende zuren toege-voegd aan reinigingsmiddelen. Te denken valt aan zwavelzuur, fos-forzuur, azijnzuur, mierezuur en oxaalzuur. De meest gebruikte logen zijn natronloog (caustic soda; een oplos-sing van natriumhydroxide) en kaliloog (een oplossing van kalium-hydroxide). Deze middelen worden gebruikt bij het reinigen vankalkhoudende natuursteen omdat deze steen niet bestand is tegende inwerking van zuren. Soms worden deze logen gebruikt bij hetreinigen van beton als zure middelen niet het gewenste resultaatopleveren, bijvoorbeeld bij graffiti.

Zuren en logen zijn gevaarlijke stoffen. De gevaren worden nietalleen bepaald door de stoffen zelf, maar ook door de manierwaarop je ermee werkt. Door voorzichtig te werken en de blootstel-ling te beperken zijn de gezondheidsrisico’s in de hand te houden.

InformatieWie wil weten of hij met gevaarlijke stoffen (zoals zuren en logen)werkt, moet zich verdiepen in de gegevens over die stoffen.Informatie over de stoffen is te vinden op de verpakking en in het

Wat is zuur en wat is loog?Of een stof of product een zuur ofloog is, kun je zien aan de ‘pH-waarde’. De pH loopt van 0 tot 14; jekunt hem vinden in hetVeiligheidsinformatieblad of in deTechnische documentatie.

pH-waarde 7 = neutraal: de stofis geen zuur en geen loog;pH-waarde kleiner dan 7 = zuur.Sterke zuren hebben een pH-waarde kleiner dan 1;pH-waarde groter dan 7 = loog.Sterke logen (basen) hebben eenpH-waarde groter dan 13.


veiligheidsinformatieblad en in het stoffenregister van je bedrijf. Leveranciers van zuren of logen zijn verplicht om hun productengoed te etiketteren en te voorzien van veiligheidsinformatiebladen(in het Nederlands). Zo’n veiligheidsinformatieblad - of MaterialSafety Data Sheet (MSDS) - wordt gratis verstrekt. In ieder gevalbij de eerste keer dat het product wordt geleverd en verder wan-neer daarom wordt gevraagd door de afnemer.In elk bedrijf en op elke bouwplaats hoort een stoffenregister aan-wezig te zijn. Het register is onderdeel van de verplichte Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RI&E). Hoe het register eruit ziet, zalvan bedrijf tot bedrijf verschillen. In het register moet in iedergeval de volgende informatie zijn vermeld:- de identiteit (chemische naam) van de stof of het product. Vaneen product moet zijn vermeld welke gevaarlijke bestanddelen er inwelke hoeveelheden inzitten;- de gevaren van de stof. Die blijken uit het gevaarsymbool en deR-zinnen op het etiket;- de afdelingen in het bedrijf waar de stof aanwezig is.

Etiketten: symbolen en R- en S-zinnenOp de verpakking van zuren en logen horen etiketten te zitten. Daarop staat in ieder geval de naam van de stof en van deleverancier. Bovendien moet op het etiket met gevaarsymbolen zijn aangegeven met wat voor soort gevaarlijke stof we temaken hebben. Verder zijn op het etiket nog zgn. ‘R-zinnen’ en ‘S-zinnen’ te vinden. R-zinnen geven gevaren aan, S-zinnen zijnveiligheidsaanbevelingen. De R-zinnen zijn formeel vastgelegde omschrijvingen van specifieke gevaren van de stof. R-zinnen kunnen zowel waarschuwen voor gezondheidsrisico’s als voor andere soorten risico’s zoals brand.

Zuur of loog R-zinnen S-zinnen Gevaarsymbolenoxaalzuur R21/22 S2-24/25 schadelijkzoutzuur R34/35 S1/2-26-45 bijtendzwavelzuur R35 S1/2-26-30-45 bijtendfluorwaterstofzuur R26/27/28-35 S1/2-7/9-26-36/37-45 bijtend & zeer vergiftigammonium bifluoride 10-15% R35 S7/9,26,36/37/39,45 bijtendfosforzuur R34 S1/2-26-45 bijtendmierezuur R35 S1/2-23-26-45 bijtendazijnzuur (100%) R10-35 S1/2-23-26-45 bijtendazijnzuur (85%) R34 S1/2-23-26-45 bijtendnatronloog R35 S1/2-26-37/39-45 bijtendammonia (5-25%) R10,23,34 S1/2,9,16,26,36/37/39,45,61 vergiftig

Uitleg R- en S-zinnenR10 OntvlambaarR21 Schadelijk bij aanraking met de huidR22 Schadelijk bij opname door de mondR23 Vergiftig bij inademingR26 Zeer vergiftig bij inademingR27 Zeer vergiftig bij aanraking met de huidR28 Zeer vergiftig bij opname door de mond


BlootstellingBij verschillende werkzaamheden kun je in contact komen metzuren en logen. Niet alleen bij het gebruik ervan, maar ook tijdensde voorbereidingen van het werk en bij het opruimen van de werk-plek. Als er bij het verdunnen van zuren of logen wordt gemorst,kunnen spetters op de huid of in de ogen terecht komen. De dam-pen van geconcentreerde zuren kunnen bovendien worden ingea-demd. Ook bij het aanbrengen van zuren of logen met een borstelof roller kan blootstelling optreden. Behalve de gebruiker zelf, kun-nen ook mensen in de omgeving worden blootgesteld. Bij verneve-ling kan contact met de huid of ogen optreden. Bovendien kunnende nevels worden ingeademd – ook door collega’s. Als je pasta’s gebruikt die zuren of logen bevatten, bestaat er bijhet opbrengen nauwelijks kans op inademing en is er minder kansop ongewenst contact met de ogen of de huid. Wel bestaat hier dekans dat de gebruiker of omstanders bij het afspoelen van degereinigde oppervlakken in contact komen met het spoelwaterwaarin zich de zuren of logen bevinden. Leveranciers raden vaakaan om de middelen met water onder hoge druk af te spuiten, vanonder naar boven. Juist daarbij bestaat grote kans op contact metde middelen, door terugkaatsing vanaf de gevel.Als spoelwater wordt nabehandeld, kan ook daarbij nog contactmet de bijtende stoffen optreden.

R34 Veroorzaakt brandwondenR35 Veroorzaakt ernstige brandwondenR37 Irriterend voor de ademhalingswegenR50 Zeer vergiftig voor in het water levende organismen

S1 Achter slot bewarenS2 Buiten bereik van kinderen bewarenS7 In goed gesloten verpakking bewarenS9 Op een goed geventileerde plaats bewarenS16 Verwijderd houden van ontstekingsbronnen. Niet roken.S23 Gas/rook/damp/spuitnevel niet inademenS24 Aanraking met de huid vermijdenS25 Aanraking met de ogen vermijdenS26 Bij aanraking met de ogen onmiddellijk met overvloedig water afspoelen en deskundig medisch advies inwinnenS30 Nooit water op deze stof gietenS36 Draag geschikte beschermende kledingS37 Draag geschikte handschoenenS39 Een bescherming voor de ogen/ voor het gezicht dragenS45 In geval van ongeval of indien men zich onwel voelt, onmiddellijk een arts raadplegen (indien mogelijk hem dit

etiket tonen)S61 Voorkom lozing in het milieu. Vraag om speciale instructies/veiligheidskaart.


Gevolgen Geconcentreerde zuren en logen kunnen ernstige huidirritatie ver-oorzaken. Daarbij wordt de huid rood en pijnlijk. Ook kan zeopzwellen en kunnen brandwonden ontstaan. Als er spetters in deogen komen, kan het oog beschadigd raken waardoor je tijdelijkslecht kunt zien. Als het oog langdurig in contact komt met groterehoeveelheden kan zelfs blijvende blindheid het gevolg zijn.Als je de dampen of nevels van geconcentreerde zuren of logeninademt, kunnen de keel en de longen ernstig geïrriteerd raken.Dat kan leiden tot zwaar hoesten en ademnood. In ernstiger geval-len hoopt zich vocht op in de longen. In de meeste gevallen zijndeze effecten van voorbijgaande aard. De inademing van fluorwa-terstofzuur kan echter ernstige blijvende (zelfs dodelijke) gevolgenhebben.Logen zijn in het algemeen schadelijker dan zuren. Zuren zijnbovendien redelijk effectief weg te spoelen met water terwijl logenzelfs na langdurig spoelen nog kunnen inwerken op ogen en huid. Verdunde zuren en logen zijn minder gevaarlijk dan geconcentreer-de. Maar ook in verdunde vorm hebben zuren en logen een prikke-lend effect op de huid, de ogen en de ademhaling. De effecten zijnminder ernstig, maar de huid raakt wel degelijk geïrriteerd, gaatjeuken en kan kloofjes gaan vertonen. Ook spatten in de ogen zijnvervelend en veroorzaken roodheid en pijn. Ook inademen vannevels van verdunde zuren en logen kunnen irriterend werken opde ademhalingswegen. Als je deze nevels dagelijks (teveel) ina-demt, kan astma ontstaan.

Fluorwaterstofzuur is een zeer agressief goedje dat ernstige brand-wonden kan veroorzaken. Het verraderlijke is dat de huidschadepas na geruime tijd zichtbaar wordt. De verwondingen die ontstaanzijn niet alleen pijnlijk, zij genezen ook maar moeizaam. Ook voorogen en ademhalingsorganen is fluorwaterstofzuur agressief.Oogcontact kan leiden tot blindheid. Inademing van nevels kanvochtophoping in de longen veroorzaken, zelfs met dodelijkeafloop.Bij inademen of huidcontact met fluorwaterstofzuur is specialisti-sche medische behandeling noodzakelijk.

Contact met oxaalzuur kan de huid verkleuren. Dit is pijnlijk en kanook leiden tot huid-afsterving. Inademen van nevel of inslikken vanstofdeeltjes kan een shock veroorzaken en leiden tot lever- of nier-beschadigingen.

Nevels van zwavelzuur zijn kankerverwekkend. Ze staan op de lijstvan kankerverwekkende stoffen die het ministerie van SZW elk jaarpubliceert, te vinden via www.arboportaal.nl


GrenswaardenHoe hoog mag de concentratie van een stof in de lucht zijn? InNederland gelden voor een aantal zeer schadelijke stoffen wettelij-ke grenswaarden. De meeste zuren en logen vallen hieronder. Erzijn drie soorten grenswaarden:grenswaarden die gemiddeld over een achturige werkdag nietmogen worden overschreden;grenswaarden voor kortdurende ‘piek’ blootstelling; deze geldenvoor perioden van 15 minuten;grenswaarden die een ‘absolute bovengrens’ zijn, en zelfs geenseconde mogen worden overschreden (zgn. ‘Ceiling’ grenswaarden,aangegeven met een C).De geldende wettelijke grenswaarden zijn te vinden op de websitevan de SER. De lijst wordt regelmatig herzien:www.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx.

Om te beoordelen of de concentratie van een stof in de luchtboven de grenswaarde uitkomt, kunnen deskundigen (van bijvoor-beeld een arbodienst) metingen of schattingen uitvoeren.Grenswaarden hebben alleen betrekking op de blootstelling via ina-deming. Als een stof relatief gemakkelijk via de huid wordt opgeno-men, is in de lijst met grenswaarden de letter ‘H’ (van Huid) toege-voegd. Zuren en logen kunnen bovendien direct op de huid enogen zelf schade veroorzaken. hiervoor zijn geen grenswaardenbeschikbaar.


Let op je lijf

Als je gezond wil werken, let je op je lijf. Vooral als bij het werk stoffen worden gebruikt die gevaarlijkzijn voor de gezondheid, zoals zuren en logen. De meeste zuren waarschuwen ons omdat ze een sterkprikkelende geur hebben of stinken. Maar pas op: de concentratie waarbij je een stof ruikt, verschiltsterk per stof. Je moet dus nooit op je neus vertrouwen. Al was het maar omdat niet iedereen evengoed ruikt en een stevige verkoudheid de betrouwbaarheid van de neus verlaagt.

De volgende verschijnselen zijn een signaal dat er iets niet deugt:hoofdpijnrode of geïrriteerde ogenhoestendroge of rode huidhuid met kloofjes of blaasjesmisselijkheid of duizeligheid


Wat zegt de wet?

Zuren en basen zijn ‘gevaarlijke stoffen’. Er geldt een aantal wet-ten voor werken met gevaarlijke stoffen. Voor de dagelijkse praktijkvallen deze uiteen in twee categorieën. De eerste is de Europesestoffenwetgeving REACH en de daarop gebaseerde uitvoeringsbe-sluiten die zich richten op fabrikanten, leveranciers en gebruikersvan gevaarlijke stoffen. De tweede categorie is te vinden in deArbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en het bijbehorendeArbeidsomstandighedenbesluit (Arbobesluit). Deze wetgeving richtzich op werkgevers en werknemers en omvat ook allerlei voor-schriften voor de inrichting van werkplekken.

REACHEen fabrikant, leverancier of importeur van een gevaarlijke stof dieonder de etiketteringsplicht valt, is verplicht om bij de eerste afle-vering gratis een veiligheidsinformatieblad (‘material safety datasheet’; MSDS) te verstrekken. Dit blad moet in ieder geval de vol-gende informatierubrieken bevatten:1. identificatie van de stof (chemische naam) en de leverancier2. samenstelling en informatie over bestanddelen3. gevaren4. eerste-hulp maatregelen5. brandbestrijdingsmaatregelen6. maatregelen bij onbedoeld vrijkomen7. gebruik en opslag8. blootstellingsbeperking en persoonlijke bescherming9. fysische en chemische eigenschappen10. stabiliteit en reactiviteit11. toxicologische gegevens12. ecologische gegevens13. informatie over afvalverwerking14. informatie over vervoer15. regelgeving16. overige informatie

ArbowetVoorschriften voor werkgevers en werknemers zijn te vinden in deArbowet en het Arbobesluit. Voor een groot gedeelte betreft hetalgemene artikelen die niet specifiek betrekking hebben op gevaar-lijke stoffen. Toch is een aantal daarvan relevant voor het werkenmet die stoffen. De algemene voorschriften in de arbowetgevingspreken meestal van ‘gevaren’, zonder dat de bron van de gevarenwordt gespecificeerd. Dat wil zeggen dat deze voorschriften ookgelden voor de risico’s van gevaarlijke stoffen. Bekende voorbeel-


den zijn de verplichting van de werkgever om te beschikken overeen schriftelijke risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) en de verplichting om voorlichting en onderricht voor de werknemers teverzorgen. Hierbij zullen ook de risico’s van het werken met gevaarlijke stoffen aan de orde moeten komen. Naast deze algemene voorschriften bevat met name hetArbobesluit in hoofdstuk 4 ook voorschriften die specifiek betrekking hebben op gevaarlijke stoffen. Zo geldt een algemeneregistratieplicht: van gevaarlijke stoffen moeten de identiteit, degevaren en de afdeling(en) waar de stof aanwezig is, worden geregistreerd in de RI&E.


Tips & trucs voor zuur- en loogvrij werken

Hoe kun je veiliger, gezonder en prettiger werken met (of zonder)zuren en logen? Tips & trucs voor verbeteringen op een rij.Oplossingen die de bron van het probleem aanpakken, hebbenaltijd de voorkeur. De Arbowet schrijft dat trouwens ook voor. Datbetekent: voorkomen dat er gevaarlijke stoffen worden gebruikt ofkunnen vrijkomen. Als bronoplossingen niet kunnen, zijn vaakandere verbeteringen voor handen. Deze beperken de blootstellingen komen neer op het voorkomen dat de stoffen zich verspreiden.Pas in laatste instantie komen de persoonlijke beschermingsmid-delen uit de kast. Niet alle oplossingen zijn één, twee, drie opbedrijfsniveau in te voeren. Voor zuren en logen hebben de werkge-vers en werknemers in de bouw al in 1999 (vrijwillige) afsprakengemaakt. Deze zijn vastgelegd in het A-blad Zuren en logen vanStichting Arbouw (zie Leestips). In het onderstaande overzicht zijndeze afspraken vetgedrukt.

1. BronoplossingVoorkom zo veel mogelijk dat moet worden gereinigd met zuren oflogen:Bij metselen/ voegen: - Openingen tussen de steiger en de gevel worden waar mogelijkdichtgelegd (op het niveau waar wordt gewerkt). Dit voorkomt hetmorsen van cement op de gevel of op ramen.

- De metselaar laat de gevel schoon achter;- Cementsluier wordt zo snel mogelijk na het voegen verwijderd metwater.

- Vervang zuren en logen zo mogelijk door minder schadelijke alter-natieven.

Bij schilderwerk:- Ammonia wordt niet meer gebruikt voor reiniging.- Gebruik neutrale producten als St. Marc of Universol.- Gebruik ook voor ander reinigingswerk zoveel mogelijk neutralereinigingsmiddelen.

Voor gevelreiniging:- Fluorwaterstofzuur wordt niet meer gebruikt voor gevelreiniging.- Stralen met droogijs (kooldioxide), ijs of water kan bij gevelreini-ging een alternatief zijn.

- Andere alternatieve methoden voor gevelreiniging die nagegaankunnen worden, zijn stoomreiniging (heet water en stoom 140°C)en laser-reiniging.

- Als zuren of logen toch moeten worden gebruikt, koop ze dan inpastavorm. Het opbrengen hiervan geeft minder kans op contactmet de huid door spatten of morsen.


Vermijd het gebruik van middelen met een ‘doodshoofd’(waterstoffluoride, ammonia).Kies waar mogelijk middelen met het symbool ‘Irriterend’ in plaatsvan ‘bijtend (corrosief)’, of liefst middelen zónder gevaarsymbool.Ga, voordat zuren of logen worden besteld, na of de nodigevoorzieningen (opslagmogelijkheden, hulpmiddelen,ventilatievoorzieningen) aanwezig zijn om veilig met de stof tewerken.Ga bij ontvangst van de stof na of het juiste product is geleverd.Lees het etiket zorgvuldig. Controleer de verpakking op gebreken.Schat van te voren de risico’s van het werken met de stoffen enneem zo nodig extra voorzorgsmaatregelen (zoalsgelaatsbescherming en handschoenen). Open de verpakkingzorgvuldig, zonodig in een goed geventileerde ruimte.Werk rustig en beheerst. Een goede werkhygiëne voorkomt mogelijkcontact met huid, ogen en ademhalingsorganen. Bevorder de inkoop van zuren en logen die al zijn voorbewerkt ofopgelost.

2. Beperking blootstellingMaak binnen (schilderwerk) zoveel mogelijk gebruik van ventilatie ofvan afzuiging. Plaats afzuiging zo dicht mogelijk bij de plaats waardampen vrijkomen. Bronafzuiging is veel effectiever danruimteventilatie.Zorg voor regelmatig onderhoud van de afzuiginstallaties.Maak buiten (gevelreiniging, reiniging bij voegen metselwerk) zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke ventilatie (wind). Schermgevels niet af met zeilen of gaas.Vernevel zuren of logen niet. Breng ze op met borstels of rollers.Gebruik zo mogelijk borstels en rollers met een lange steel. Er zijnook rollers met een ‘spatscherm’, dat voorkomt dat kleien spatjesde huid of ogen bereiken. Spoel de middelen niet direct af met hoge druk.- Spoel eerst met lage druk, van boven naar beneden;- Spuit daarna pas onder hoge druk af: zo mogelijk naar benedengericht en onder schouderhoogte - eventueel van onder naarboven als de leverancier dit adviseert;

Gebruik de dosering die op de verpakking staat.Vul voorraadvaten of -emmers altijd eerst met water, en voeg danpas het zuur of loog toe.Meng nooit zuren en logen met elkaar of met anderereinigingsmiddelen. Hierbij kunnen gevaarlijke stoffen ontstaan (b.v.chloorgas bij zoutzuur).Sluit na gebruik de verpakking zo goed mogelijk af. Reinigeventueel verontreinigde gereedschappen en hulpmiddelen. Let op dat de verpakking goed is geëtiketteerd voordat deze wordtopgeslagen. Giet zuren of logen niet over in een andere verpakking.


Behandel afvalstoffen zo zorgvuldig mogelijk. Roep bij een ongeval met gevaarlijke stoffen de hulp in vandeskundigen (veiligheidskundige, arts) en geef adequate informatie(soort stof, hoeveelheid). Verlaat zo nodig de werkplek. Zorg voor stromend water en een oogdouche binnen handbereik alsmet geconcentreerde zuren of logen wordt gewerkt.Zorg dat plaatsen waar gevaarlijke stoffen vrijkomen zoveelmogelijk zijn gescheiden van andere afdelingen en werkplekken.Leg een zeil rond en onder de steiger om verspreiding van hetproduct te voorkomen;Voorzie steigerpijpen van stoppen, zodat er geen zuur of loog in kanachterblijven;Vang spoelwater op in lekbakken en voer het af naar een chemischafvalverwerker.Eet, drink of rook niet tijdens het werken met gevaarlijke stoffen.Bewaar geen etenswaren in de werkruimte en zeker niet in denabijheid van zuren of logen.

3. Persoonlijke beschermingGebruik de volgende persoonlijke beschermingsmiddelen (Arbouw,A-blad Zuren en logen):Wanneer WatVerdunnen van geconcen- - Handschoenen van PVC oftreerde zuren en logen neopreen

- Volgelaatsmasker met filter*- Voorschot van PVC of neopreen

Inborstelen, kwasten en rollen - Handschoenen van PVC of vanverdunde zuren en logen neopreen

- GelaatsschermSchoonspuiten van gevels en - Volgelaatsmasker met filter*vloeren na inwerking van zuren - Vloeistofdichte overall met en logen daaraan vaste laarzen en hand-

schoenen van PVC of neopreenGevelreiniging met hogedruk - Volgelaatsmasker met filter*en zuren of logen - Vloeistofdichte overall met

daaraan vaste laarzen en hand-schoenen van PVC of neopreen

- Gehoorbescherming

* De keuze van het filter hangt af van het soort zuur of loog:E/P2-filter bij zuren, BE/P2-filter alleen bij zoutzuur, P2-filter bijlogen, K/P2 filter bij ammonia.

Vervang handschoenen regelmatig en was zo vaak als nodig dehanden.Was de handen voor pauzes en na het werk.Reinig werkkleding regelmatig.


Meer weten?

Meer weten over de risico’s van werken met zuren en logen? Neemcontact op met de helpdesk van FNV Bouw: T 0900 3682689(lokaal tarief)

Leestips A-blad Reinigen met zuren en logen, Stichting Arbouw, 1999: www.arbouw.nl/pdf/a-bladen/a-blad-reinigen-met-zuren.pdfStichting Arbouw; Algemene informatie over zuren en logen:www.arbouw.nl/arbodienstverlener/pdf/risicos/zuren-en-logen.pdf/

SurftipActuele informatie over gevaarlijke stoffen en andere arbo-onderwerpen vindt u onder het kopje ‘werk en inkomen’ op dediverse sectorsites van FNV Bouw. Zie: www.fnvbouw.nl www.arboportaal.nl/stoffencentrumwww.betrouwbaarbaksteen.nlwww.ser.nl/nl/taken/adviserende/grenswaarden.aspx


Nuttige adressen

ArbouwPostbus 2133840 AE HarderwijkT 0341 46 62 22F 0341 46 62 11E [email protected] www.arbouw.nl

Ivam UvA BVPostbus 181801001 ZB AmsterdamT 020 525 50 80F 020 525 58 50E [email protected] www.ivam.uva.nl

TNO Kwaliteit van LevenBusiness Unit ArbeidPostbus 7182130 AS HoofddorpT 023 554 93 93F 023 554 93 94E [email protected] www.tno.nl/arbeid

Colofon Uitgave FNV Bouw | Herziene 2e uitgave: december 2010 | Bus & co, november 1999; Herziening:

J. Terwoert, IVAM UvA BV, september 2009 | Opmaak: Studio FNV Bouw | Fotografie: Dick Vader B.V, Chris Pennarts

| Woerden, november 2010 | Bestelnummer B0921

arbowijzer 22 - werken met zuren en logen

Documents