Arbeidsveiligheid voor natuurbeheerdersin het projectgebied BeNeKempen

Gunter Brems

IBEVE-IDEWE• IDEWE= externe dienst voor preventie

en bescherming op het werk- Marktleider

- 9 regiokantoren in Vlaanderen, Brussel en Wallonië

• 150 medische centra in Vlaanderen

- Klantenbestand > 34.000 ondernemingen

- Ruim 500 medewerkers

IBEVE-IDEWE

• IBEVE= niet-medische preventie- Hoofddisciplines (departementen

• Veiligheidscoördinatie• Veiligheid• Milieu • Industriële hygiëne

- Centrale zetel in Haasrode (Leuven)• Ruim 70 Regionale medewerkers over geheel Vlaanderen

BeNekempen• Grensoverschrijdend

studieprogramma - Interregionaal project

- Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM)

- Actief Bodembeheer de Kempen- Nederland (ABdK)

- Financiële steun Europese Unie

- Studieplatform•Zoeken oplossingen•Alternatieve beheersmethoden•Saneringsconcepten

Benekempenstudie• Multidisciplinaire benadering probleem

- 5 werkgroepen• Zinkassen

• Water

• Landbouw

• Natuur

• Risico-evaluatie• IDEWE-IBEVE : effecten van zware metalen op

milieubeheerders en beheerswerkers

BeNekempen studiegebied

Historiek verontreiniging• Historische non-ferro

industrie 19° eeuw

• Niet behandelbaar met klassieke aanpak

•Verontreinigingsgebied ruim 700m² km

• Vlaanderen•Kempenregio en Limburg (As Turnhout-Lommel -Maaseik)

• Nederland•Brabant en Limburg (As Tilburg-Eindhoven-Weert)

Bedrijfsactiviteit veroorzaakt verontreiniging met zware metalen

• Primair- Bodem

- (Oppervlakte)water

- Lucht

• Secundair- Opname in voedingsketen (gras, gewas)

- Opname door dieren en regiobewoners

Verspreidingswegen• Emissie van verontreinigd fijn stof via

schoorstenen

• Windverwaaiing van ertsen, assen, stof

• Lozing afvalwater

• Uitloging bodem via hemelwater

• Grondwater

• Afvalstoffen

• Gebruik secundaire grondstoffen• Aanleg zinkassenwegen (ruim 1.300 km)

Zinkassenwegen in kaart gebracht

Risico en gevolgen• Effecten en gevolgen van zware metalen

• Korte termijn effecten- Zwakkere gezondheid

- Aantasting immuniteitssysteem

• Lange termijn effecten- Snellere botbreuken

- Cumulatieve intoxicatie (lever, nieren)

- Carcinogeen

- mogelijke DNA beschadiging

Aanpak en opzet risicostudie beheerswerken in Natuurgebieden Benekempenregio

• Evaluatie van de activiteiten

• Rondvraag bij uitvoerders • Oa.

- ANB

- Natuurpunt

- Staatsbosbeheer

- Stichting Limburgs Landschap

Aanpak en opzet risicostudie beheerswerken in Natuurgebieden Benekempenregio

• Beheerswerken door natuurbeheerders- Maaien

- Snoeien

- Kappen

- Plaggen

- ...

Aanpak en opzet• Blootstellingsroutes

- Stofinhalatie• Maaien

• Snoeien

• Kappen

- Opname via mond• Persoonlijke hygiëne

Terreinstudie• Metingen van stofgehalte

bij beheerswerken

- Luchtstaalname•Analyse zware metalen op geadsorbeerde stoffractie

Terreinstudie• Bepalen verontreinigingsgraad van de

inhaleerbare fractie stof

- Bodemstaalname• Analyse gehalte zware metalen totale fractie

- Analyse zware metalen op fractie < 63µm

Terreinstudie• Stofmeting

• Analyse zware metalen op geadsorbeerde stoffractie

• Metingen bij maaiwerken in graslanden• Meten van stofproductie en verontreinigingsgraad

• Geen merkbare effecten vastgesteld- Mogelijk “gunstige” invloedsfactoren

• Natte zomer• Vochtige ondergrond, weinig stofproductie

Terreinstudie• Metingen van inhaleerbare stoffractie

- Analyse zware metalen in zandbodem en humusrijke bodem• Duidelijke verschilwaarden

• Zandbodem vrijwel geen zware metalen ( agv uitlogingseffect hemelwater)

• Humusrijke bodem bevat meer zware metalen (adsorptie van metaaldeeltjes)

Terreinstudie• Metingen van inhaleerbare fractie

• zware metalen in fractie < 63µm

- Gehalten aan zware metalen meest risicovol in functie van inhaleerbaarheid

• Analyse in evaluatie

• Grote fractiedeeltjes worden tegengehouden

• Overgrote deel van zware metalen bevindt zich in grotere fractiedeeltjes

Terreinstudie• Metingen van inhaleerbare fractie

• zware metalen in fractie < 63µm• Analyse in evaluatie, eerste conclusies:

8,6 µg Cd in totale staal

6 µg in fractie > 125 µm

1,9 µg in fractie < 125 µg

1 µg in fractie < 63 µm

• Vergelijkbare resultaten voor Pb en Zn

Gezondheidstudie• Meting van zware metalen in bloed en

urine • Vergelijkende studie gehalte voor Cd

• Literatuurstudie en referentiedata• Cadmibelstudie (1985-1989)

• PheeCad studie (1990-1995)

• Vlaams Humaan Bemonsteringsprogramma 2006

• Metingen Bedrijfsgeneeskundige dienst Umicore 2006

• Bloed- urinemetingen bij ANB personeel 2007 (lopend)

Gezondheidstudie• Cadmibel en PheeCad studie

- algemeen hoge gehalten aan Cd bij onderzoekspersonen• Referentiegroep urinair Cd 0.86 µg/dag

• “high-risk” groep urinair Cd 1,38 µg/dag (+33%)

• Bewoners nabij non-ferro bedrijven geven merkelijk hogere waarde

• Hogere meetwaarden zijn mede gevolg van vroegere productieaard.

• Actieve ingrepen in productieproces hebben emissie van Cd gedecimeerd ( van 125 ton in 1950 naar 17 kg in 2004)

Gezondheidstudie• Studies 2006

- Relatief kleine verschilwaarden tussen referentiegroep en risicogroep

- Relatief hoge Cd waarden bij alle Vlaamse onderzoekpersonen

- algemeen lagere waarden aan Cd tov 1990-1995

• ( wel moeilijke vergelijking ifv meeteenheden)

• Opmerking:• Gunstige effecten merkbaar van aangepaste bedrijfsbeleid,

informatiecampagnes, beleidsvoering, preventietips

Gezondheidstudie• Metingen 2007 bij ANB personeel

- Metingen lopende

- Vergelijkende waarden tussen studies 2006 en eigen metingen ifv risicoblootstelling

- Resultaten medio oktober 2007

Effecten van beheerswerken in risicogebieden

• Voorlopige conclusies- Stofmetingen geven geen meetbare gehalten zware

metalen

- Gehalte zware metalen in fijn stof beduidend lager dan totale gehalte en dus weinig effectief opnamerisico

- Gehalten Cd in urine weinig onderscheid tss referentiegroep en risicogroep

• Opmerking:

- Roken = “trigger” van effect Cd. Versterkt intoxicatie-effect

- Rokers ernstigere risicogroep op intoxicatie met zware metalen

Effecten van beheerswerken in risicogebieden• Voorlopige adviezen en preventieve

aanbevelingen- Beheerswerkzaamheden preferentieel in stofarme

omgeving • niet bij droogteperioden of windstil

- Inhalatie van stof beperken door dragen van stofmasker of werk in overdrukcabine• Gebruik van bosmaaier of “open” maaiwerk beperken

indien mogelijk

- Goede persoonlijke hygiëne en gezonde levensstijl• handen wassen, geen eten/drinken tijdens

werkzaamheden, rookverbod