araŞtirma yÖntem temel kavramlar ve teknİklerİ ii …...özellikler bazen farklı başlıklar...

İÇİN

DEK

İLER

• Temel Kavramlar

• Nitel Araştırmada Kuramsal Temeller

• Nitel Araştırmanın Kullanıldığı Alanlar

• Nitel Araştırma Yöntemleri

• Nitel ve Nicel Araştırma Arasındaki Farklılıklar

HED

EFLE

R • Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

• Nitel araştırmanın kuramsal temellerini öğrenebilecek,

• Nitel ve nicel araştırma desenlerinin ne olduğunu bilecek,

• Nitel ve nicel araştırma desenleri arasındaki farklılıkları ayırt edebilecek,

• Bu iki araştırma deseninin de sosyal bilimlerde kullanılabildiğini kavrayabilecek,

• Her iki araştırma desenininde bazı araştırmalarda birlikte kullanılabileceğini kavrayabileceksiniz.

ÜNİTE

2

NİTEL ARAŞTIRMANIN KURAMSAL TEMELLERİ VE NİCEL

ARAŞTIRMADAN FARKI

ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ II

Prof. Dr. Yasemin ÖZKAN

Nitel Araştırmanın Kuramsal Temelleri ve Nicel Araştırmadan Farkı

Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi 2

GİRİŞ

Son yıllarda sosyal bilimler alanında yapılan çalışmalarda nitel araştırma

tekniklerinin yaygın olarak kullanıldığı görülmektedir. Bununla beraber nitel

araştırmayı tercih edenler arasında nitel araştırmanın tanımı üzerine bir uzlaşma

olduğu söylenememektedir.

Denzin ve Lincoln bu araştırma yöntemini şu şekilde tanımlamışlardır: “Nitel

araştırma, belli bir nokta üzerinde odaklanmada çok metotlu” araştırma

problemine yorumlayıcı yaklaşımı benimseyen bir yöntemdir. Bunun anlamı nitel

araştırmacıların araştırma konusu olan fenomenleri kendi doğal ortamlarında ele

almalarıdır. Dolayısıyla her bir fenomen insanların araştırmacının ona yüklediği

anlam açısından yorumlanır. Nitel araştırmada çeşitli ampirik araçların kullanılması,

örnek olay, kişisel deneyim, yaşam hikâyesi, görüşme, gözlemsel, tarihsel,

etkileşimsel ve görsel metinler, bireylerin yaşamlarındaki önemli anların ve

anlamların tanımlanmasıdır.

Her ne kadar nitel araştırmanın kapsamlı bir tanımını yapmak güç ise de,

birtakım temel özelliklerinden bahsetmek mümkündür. Nitekim bu özellikler nitel

araştırmanın kısa bir tanıma göre daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir. Literatürde bu

özellikler bazen farklı başlıklar altında ele alınmakla birlikte (Bogdan ve Biklen,

1992; Goetz ve LeCompte, 1984; Patton, 1987; 1990), nitel araştırmaların en çok

karşımıza çıkan altı özelliği vardır. Bunlar; (1) doğal ortama duyarlılık, (2)

araştırmacının katılımcı rolü, (3) bütüncül yaklaşım, (4) algıların ortaya konması, (5)

araştırma deseninde esneklik, ve (6) tümevarımcı analiz.

Ayrıca günümüzde nitel araştırmalar nedensel ilişkilerin tanımlanması ve

nedensel açıklamaların yapılmasında da hem nitel hem de nicel araştırmacılar

tarafından anlamlı derecede kabul görmektedir.

1. Nitel Araştırmanın Kuramsal Temelleri

Nitel araştırmanın neden kullanıldığına bakacak olursak, bazı bilimlerde

(örneğin antropoloji) bu yöntemi kullanmak bir zorunluluktur. Çünkü başka türlü

veri elde edilememektedir. Diğer bir nedeni ise bazı araştırma problemlerinin

yapısından dolayı veri elde etmek için insanların sorgulanması gereğidir. Örneğin

bir olgu ile ilgili insanın deneyimleri öğrenilmek istendiğinde kullanılır. Bu

deneyimlere örnek olarak, hastalık durumu, dinî inanç ve tutkular verilebilir.

Daha çok psikologlar, antropologlar ve sosyologlar tarafından kullanılan nitel

araştırmalar, veri toplama yöntemi olarak gözlemi kullanırlar. Gözlemler ilk elden

bilgi toplanmasında yararlıdırlar. Nitel araştırmaların yöntemi son derece esnektir



ve bu yöntemde araştırmaya katılanların çevrelerini nasıl anlamlandırdıkları ve bu

anlamın onların çevrelerini ve davranışlarını nasıl etkilediği incelenebilir. Küçük

çocuklar ve soruları cevaplamak istemeyen veya soruları cevaplandırması mümkün

olmayan hasta veya özürlü kişiler için nitel araştırma yöntemi uygundur.

Nitel araştırmanın çeşitli disiplinlere dayanan güçlü kuramsal temelleri vardır.

Sosyoloji, psikoloji, felsefe, dilbilim gibi disiplinler nitel araştırmaya hem perspektif

kazandırmışlar hem de yöntem olarak katkıda bulunmuşlardır. Tüm bu disiplinlerde

ortak olan tema insan davranışını, içinde bulunduğu ortam içinde ve çok yönlü

olarak anlamaya çalışmaktır. Bu disiplinlere göre insan davranışı fen ve matematik

gibi diğer disiplinlere göre oldukça farklı anlaşılır ve bu nedenle insan davranışını

araştırmada geleneksel olarak fen bilimleri alanında kullanılan yöntemler yetersiz

olarak kabul edilir. İnsan davranışı ancak esnek ve bütüncül bir yaklaşımla

araştırılabilir ve bu yaklaşımda araştırmaya dâhil olan bireylerin görüşleri ve

deneyimleri büyük önem taşır. Böyle bir bakış açısından hareketle aşağıda, nitel

araştırmaya yön veren ve insan davranışını geleneksel araştırma yöntemlerinden

farklı bir anlayışla incelemeye yönelen çeşitli disiplinler tanımlanmakta ve gerek

perspektifleri gerekse kullandıkları yöntemler bakımından nitel araştırmaya olan

katkıları açıklanmaktadır. Bu disiplinlerden bazılarının katkısı oldukça kapsamlı iken

diğerlerinin katkısı ilgili disiplinin belirli alanlarında kullanılan anlayış ve

yöntemlerle sınırlı olabilmektedir.

Antropoloji: Antropoloji kültürü ve insanların belirli kültürel ortamlarda sosyal

davranış kalıplarını nasıl algıladıklarını ve bu kalıplara nasıl uyum sağladıklarını

konu edinen bir disiplindir. Etnografik araştırmalar Antropoloji alanının temelini

oluşturur ve aynı zamanda nitel araştırmada kullanılan gözlem ve görüşme

yöntemIerinin en sık kullanıldığı araştırma türleri bu disiplinin içinde yer alır.

Felsefe: Felsefe gerçeğin çeşitli boyutlarıyla tanımlanması ile ilgili bir disip-

lindir. Felsefe alanında güçlü bir düşünce akımı olarak ortaya çıkan varoluşçuluk

(existentialism) akımı nitel araştırma geleneğinin önemli temellerinden birini

oluşturmaktadır.

Humanistik Psikoloji: Humanistik psikoloji insanları anlamak için öncelikle

onların yaşantılarına yakından bakmak gerektiğini savunur. Bu yaşantıları uzaktan

gözlem ve ölçümlerle anlamak mümkün olmayabilir. Araştırmacı ancak insanların

deneyimlerine yakın bir konumda bu deneyimlerin anlamını ortaya çıkarabilir. Bu

nedenle araştırmacı, insanların deneyimlerini anlayabilmek için onlarla aynı ortamı

paylaşmalı, onlarla konuşmalı ve davranışlarını gözlemelidir.

Sosyoloji: Toplum içinde yaşayan bireyler olarak insanların toplumsal yaşama

biçimini ve kuralları nasıl algıladıkları ve bu algıları kendi yaşamlarına nasıl

yansıttıkları konusu ile yakından ilgilenen sosyoloji, nitel araştırmada kabul edilen

bazı temel perspektiflere ve yöntemlere önemli katkılarda bulunmuştur. Gözlem,



görüşme ve diğer nitel yöntemler insanların davranışlarını açıklamada bize önemli

katkılar sağlayabilir

Sosyal Psikoloji: Sosyal psikolojiden derin bir biçimde etkilenen Simgesel

Etkileşim (Symbolic Interaction) insanların simgelerle (sembollerle) nasıl iletişim

kurduklarını ortaya çıkarmaya çalışan bir disiplindir. Araştırmacının temel

görevlerinden biri, insanların iletişim süreçlerini incelemek ve çeşitli biçimlerdeki

dil kullanımını ve bunların insan davranışları bakımından çıkardığı sonuçları

anlamaya çalışmaktır.

Bu disiplinler, nitel araştırma yöntemlerini kullanış biçimleri açısından

farklılıklar göstermektedir. Bu disiplinlerde görülen farklı yaklaşımlar insan

davranışının ne kadar karmaşık ve çok boyutlu bir yapıya sahip olduğuna ilişkin bir

göstergedir. Bu nedenle insan davranışına ilişkin olguları araştırırken daha önceden

kararlaştırılmış sınırlayıcı yöntemler yerine, insan davranışının doğasına uygun nitel

yöntemlerin kullanılmasının daha uygun olacağı ortaya çıkmaktadır.

Nitel araştırmalar insan deneyimlerinin bazı bölümlerinin sistematik

incelenmesi olarak da tanımlanabilmektedir. Nitel araştırmalar teknik olarak

verilerin istatistiksel yorumları ile ilgilenmemektedir. Bunun yerine daha çok genel

çıkan temaların keşfedilmesi uğraşı alanıdır. Nitel araştırma; gözlem, görüşme,

doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerini kullanır. Algıların ve olayların

doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir

sürecin izlendiği araştırmadır (Yıldırım ve Şimşek 2011).

Bu tür araştırmalarda veriler daha çok görüşmeler yoluyla elde edilse de

gözlem (gizli ya da açıkça), müzik, sanat, fotoğraf, video, el sanatları, araçlar,

gazete ya da diğer insan eliyle oluşturulmuş şeylerden oluşabilmektedir.

Nitel araştırmada en yaygın olarak kullanılan üç tür veri toplama yöntemi vardır:

Görüşme, gözlem ve yazılı dokümanların incelenmesi. Bu genel yöntemler yine

kendi içinde alt gruplara ayrılmaktadır.

Nitel araştırma sosyal bilimlerde ve insan davranışlarını inceleyen bilimlerde

tercih edilen bir araştırma yöntemidir. Çoğunlukla nicel araştırma yöntemi ile veri

elde etmenin imkânı olmayan insanların yaşamlarını, hikâyelerini, davranışlarını,

insanların sosyal davranışlarını ve ilişkilerini belirlemeye yönelik olarak

kullanılmaktadır (Neuman 2011 ).

Nitel araştırma ayrıca, daha önce nicel araştırma yöntemi ile elde edilen

verilerin derinlemesine incelenmesi ihtiyacı hissedildiğinde kullanılmaktadır. Nitel

araştırma bu yönüyle yani geniş ve derinlemesine bilgi sağlaması sebebiyle

yararlıdır.

Nitel gözlemler arasında katılımlı ve katılımsız gözlem ve nitel görüşme gibi

yöntemler yer almaktadır. Nitel araştırma genellikle az sayıda birey ile yürütülür.



Nitel araştırmadan, araştırmacının özellikle ne tür veri toplayacağından emin

olmadığı durumlarda yararlanılır. Nitel araştırmanın geliştirilebilir olması gerekmez.

Nitel yöntemde gözlenen ile gözleyen arasında anket formu gibi bir araç

yoktur. Veriler veya bilgiler doğrudan gözlemi yapan kişi tarafından toplanır ve

dolayısıyla bir aracın bu bilgileri bozması söz konusu değildir.

Gözlemsel alan araştırmasında gözlemlerin bir hipoteze ilişkin olarak

yapılması gerekmez. Bu tür araştırmalar betimsel araştırmalar olarak da

adlandırılır. Gözlemsel araştırma bulgularının, bu bulgular belirli bir davranış

konusunda derinliğe toplandıkları için geçerlilikleri yüksektir. Ancak bunların

güvenilirlikleri ve genellikleri ile ilgili sorunlar vardır. Güvenilirlik kavramı

gözlemlerin ne ölçüde tekrarlandığına ilişkindir.

Genellik veya dışsal geçerlik ise çalışmanın bulgularının diğer kişiler, diğer

zamanlar ve diğer yerler için ne ölçüde yaygın olduğunu anlatır. Gözlemsel

araştırmada bulgular belirli bir grup için geçerli olabilir. Fakat diğer kişilere

genelleştirilemez. Diğer yandan, gözlemsel araştırmalarda gözlemcinin kendi

istediğini görmesi ile yol açtığı bir yanlılık söz konusudur (İşçi 2006).

Nitel Araştırmanın Temel Aşamaları

Nitel araştırma dendiğinde, kısaca herhangi bir şekilde istatistiksel

uygulamalar ya da başka sayısal araçlar kullanılmadan bulguların üretildiği

araştırma anlaşılabilir. Nitel araştırmanın belli başlı bölümleri aşağıdaki şekilde

sıralanabilir.

Veri: Değişik kaynaklardan elde edilebilir. En yaygın kaynaklar görüşmeler,

gözlem ve anketlerdir. Analitik ya da yorumlayıcı prosedürler: Bunlar bulgulara ya

da teorilere ulaşmak için kullanılır. Bu prosedürler verilerin kavramsallaştırılmasını

da içerir.

Yazılı ya da sözlü raporlar: Bu raporlar bilimsel dergilerde ya da

konferanslarda sunulabilir, tezlerde yayınlanabilir.

Araştırmaya temel oluşturacak kuramsal çerçevenin hazırlanması:

1. Araştırmacının sistematik ve yapılabilir, aynı zamanda da esnek bir

araştırma deseni oluşturması

2. Yapılan araştırmayı, okuyucunun anlayacağı şekilde tutarlı ve

anlamlı bir doküman hâline getirerek sunması



Araştırma Probleminin Belirlenmesi

Her araştırmanın bir amacı vardır. Araştırma problemi bu amacı yansıtır.

Problemin belirlenmesi araştırmanın ilk adımıdır.

Araştırma problemini değerlendirmede iki önemli ölçüt vardır:

1. Önem: Araştırmacı, ilgili literatürdeki bir boşluktan ya da uygulamadaki bir

sorunun daha iyi anlaşılmasına ya da çözümüne yönelik açıklama yapmalıdır.

2. Yapılabilirlik: Araştırmanın var olan kaynaklar dâhilinde yapılıp

yapılamayacağına ilişkindir.

Kuramsal/Kavramsal Çerçevenin Oluşturulması

Araştırma deseninin kendi içinde tutarlı ve amaca dönük olması, problemlerle

ilgili boyutların tanımlanması, bu boyutların birbiriyle ilişkilerinin saptanması, bilgi

toplama araçlarının boyutlarının belirlenmesi aşamasında kullanılacak temaların

seçilmesinde yardımcı olur.

Araştırma Sorusunun Yazılması

Araştırmaya konu olan problemin soru olarak ifade edilmiş biçimidir.

Araştırmanın temelidir. Araştırmaya temel oluşturan kavramsal çerçeveden derin

bir biçimde etkilenir. Pek çok araştırmada literatür taramasıyla eş zamanlı yürür ve

birbirini etkileyen iki süreçtir. İki tip araştırma sorusu vardır:

1. Açık uçlu araştırma soruları

Öğretmenler sınıfta disiplini nasıl sağlar?

2. Kapalı uçlu araştırma soruları

Öğretmenin sınıfta sorduğu soruların türü ile öğrencinin bu sorulara verdiği

yanıtların düzeyi arasında ne tür bir ilişki vardır?

Araştırma Alanının/Örnekleminin Belirlenmesi

Araştırmacı, alan seçerken ve alana girme girişimleri yaparken şu özellikleri

yakalamalıdır:

1. Alana araştırma amacıyla girebilmelidir.

2. Alanda, konusuyla ilgili zengin bilgiler, süreçler ve dokümanlar bulunmalıdır.

3. Alandaki bireylerle güvene dayalı ve etkili bir iletişim kurabilmelidir.

4. Elde ettiği bulguların kalitesi ve geçerliği su götürmez olmalıdır.



Araştırmacının Rolünün Belirlenmesi

Nitel alan araştırmacısı katılımcıdır. Uzaktan ve ikinci elden bilgi toplayan kişi

değildir. Kendi varsayımlarını ve önyargılarını, elde ettiği bilgilerden ayrı tutmalıdır.

Kendi görüşlerini toplanan veriler analiz edildikten sonra yorumlama aşamasında

devreye sokmalıdır.

Veri Toplama Araçlarının/Stratejilerinin Geliştirilmesi

Araştırma probleminin özelliğine göre yöntem ya da yöntemler belirlenmeli ve

bu yöntemlerin hangi kapsamda kullanılacağı açıklanmalıdır.

Veri Toplama Yöntemleri

Gözlem: Sosyal olguların gözlenerek anlaşılması

Görüşme: Algılar, perspektifler, deneyimler, duyguları ortaya koymak

Yazılı Doküman

Veri Toplama

Birçok nitel araştırmada birden fazla veri toplama yöntemi beraber kullanılır.

Bu duruma ‘veri çeşitlemesi’ (data triangulation) denir. Bu şekilde bir veri toplama

yönteminin sınırlılığını, diğer bir veri toplama yöntemi telafi eder. Böylelikle

araştırmada elde edilen bulguların geçerlik ve güvenirliğini artırmaya katkı sağlanır.

Veri Analizi, Bulguların Betimlenmesi ve Yorumlanması

Önerilen iki genel yöntem:

1. Betimsel Analiz: Derinlemesine analiz gerektirmeyen verilerin

incelenmesinde kullanılır.

2. İçerik Analizi: Elde edilen verilerin daha yakından incelenmesini ve bu

verilere ulaşılmasını sağlayan kavram ve temalara ulaşılmasını gerektirir.

3. Seçilen analiz biçimine göre veriler düzenlenir ve betimlenir.

4. Betimleme tüm nitel araştırmalarda önemlidir, araştırma sonucunun

geçerliği bu betimlemelere dayandırılmalıdır.

5. Araştırmacının yorumları betimsel bulgularla desteklenmelidir.

6. Böylece okuyucu, araştırma problemiyle ilgili bulguları daha iyi anlar.

Sonuçların Sınırlandırılması ve Analitik Genellemelere Ulaşılması

Nitel araştırmada bulguların genellenmesi zordur. Çünkü sosyal olaylar

durağan değildir. Ortam ve zaman açısından aynı sosyal olayı tekrar edemezsiniz.

Evreni temsil edecek sayıda ve düzeyde örneklemi dâhil edemezsiniz (Yıldırım ve



Şimşek 2011).

NİTEL VE NİCEL ARAŞTIRMA ARASINDAKİ FARK NEDİR?

Nicel ve nitel araştırma yöntemleri farklı iki dünya görüşü ve paradigma

üzerine oturur. Yapılacak yanlışlardan birisi bu iki farklı paradigmayı birbirine

kıyasla “iyi” “kötü” şeklinde bir karşılaştırmaya tabi tutmaktır. Bu iki paradigma

gerçek konusunda bize iki farklı pencere sunar, her bir pencerenin kendine özgü

güçlü ve zayıf yanları vardır. Bu anlamda sosyal olgu ve olaylar üzerinde çalışırken

her iki yöntemin de bize sunacağı verilerin diğer yöntem tarafından yeteri kadar

açıklanamayacak boyutları vardır. Bu nedenlerle bu iki araştırma yöntemi birbirini

tamamlayıcı yöntemler olarak düşünülmelidir. Önemli olan her iki yöntemi de

sosyal araştırmalarda yaratıcı bir şekilde kullanabilmektir.

Araştırmayı nitel ve nicel olarak iki grupta toplarsak, nicel araştırma olaylar

arasındaki ilişkileri tanımlamak için sayısal veriler kullanır. Nitel araştırma insan

davranışlarını veya deneyimlerini tanımlamak için sözcükleri veri olarak kullanır.

Nicel araştırmanın bir araştırma problemi, nitel araştırmanın ise bir araştırma

sorusu vardır. Sayısal araştırma düzenekleri rakam kökenlidir ve genellikle

istatistiksel analizlerle değerlendirilecek olan çok miktardaki sayıların toplanmasını

gerektirmektedir (www.docstoc.com/docs/.../nitel-ve-nicel-arastirma).

Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildiği ve objektif yapıldığı araştırmalara

nicel, sayısal (“quantitative”) araştırma denir. Nicel araştırma yöntemi literatürde

nicel araştırma deseni olarak geçmektedir. Nitel ve nicel araştırma pek çok yönden

birbirinden farklıdır, ama aynı zamanda birbirini tamamlar. Tüm toplumsal

araştırmacılar toplumsal yaşamı anlamak ve açıklamak için sistematik olarak

ampirik verileri toplar ve analiz eder ve örüntülerini dikkatlice inceler. İki tarz

arasındaki farklardan biri, verilerin doğasından kaynaklanır. İzlenimler, kelimeler,

cümleler, fotoğraflar, semboller vb. gibi yumuşak veriler, sayılar biçimindeki katı

verilerden farklı araştırma stratejileri ve veri toplama teknikleri gerektirir.

Diğer farklar, toplumsal yaşam hakkındaki farklı varsayımlar ve farklı

amaçlardır. Bu farklar, öteki tarzın kullandığı araçları uygunsuz veya ilgisiz hâle

getirebilir. Nitel araştırmayı nicel araştırmanın standartlarıyla yargılayanlar

genellikle hayal kırıklığına uğrar, bunun tam tersi de geçerlidir. En iyisi her tarzın

sunduğu avantajları kendi koşulları içinde değerlendirmektir.

Nitel araştırmacılar çoğunlukla yorumlayıcı veya eleştirel sosyal bilime

güvenir. “Uygulamada mantık” kullanırlar ve doğrusal olmayan bir araştırma yolu

izlerler. Nitel araştırmacılar “olaylar ve bağlamlar” dilini konuşur. Toplumsal

yaşamın doğal akışında ortaya çıkan olayların ayrıntılı incelemelerini yürütmeye

vurgu yaparlar. Belirli toplumsal-tarihsel bağlamlara duyarlı olan özgün yorumlar



sunmaya çalışırlar.

İlginç biçimde, erkek toplumsal araştırmacılardan çok, kadın toplumsal

araştırmacılar nitel yaklaşımı benimser.

Çoğu nicel araştırmacı sosyal bilimlerde pozitivist bir yaklaşıma güvenir.

“Yeniden oluşturulmuş mantık” uygular ve doğrusal bir araştırma yolu izler.

“Değişkenler ve hipotezler”in dilini konuşurlar. Nicel araştırmacılar değişkenleri

kesin olarak ölçmeye ve genel nedensel açıklamalara bağlı olan hipotezleri test

etmeye vurgu yaparlar.

Tarzlardan yalnızca birini kullanan araştırmacılar her zaman ötekini

kullananlarla iyi iletişim kurmayabilirler, ama tarzların dilleri ve yönelimleri

karşılıklı anlaşılırdır. Her iki tarzı da anlamak, birbirlerini nasıl

tamamlayabileceklerini görmek zaman ve çaba ister.

Yeniden Oluşturulmuş Mantık ve Uygulamada Mantık

Toplumsal araştırmacıların araştırmayı öğrenme ve tartışma yolu çoğunlukla

iki mantıktan birini izler: Yeniden oluşturulmuş mantık veya uygulamada mantık.

Çoğu araştırmacı iki mantığı bir arada kullanır, ama her birinin oranı değişiklik

gösterir. Nicel araştırmacılar yeniden oluşturulmuş mantığı daha fazla kullanırken

nitel araştırmacılar uygulamada mantık yürütme eğilimi gösterir. İki mantık,

toplumsal araştırma tartışmalarının açık, kurallara bağlı ve standartlaştırılmış olma

derecesini temsil eder.

Yeniden oluşturulmuş mantık, araştırmanın nasıl yürütüleceğinin mantığının

son derece düzenli ve idealleştirilmiş, formel ve sistematik bir biçimde belirtilmiş

olduğu anlamına gelir.

Mantıksal olarak birbiriyle uyumlu kurallar ve terimlerle yeniden inşa edilir.

Düzgün bir iyi araştırına modelidir. Bu, mantık ders kitaplarında ve yayımlanmış

araştırma raporlarında görülür. Örneğin, bir basit rastlantısal örneklem yürütmenin

kuralları çok açıktır ve adım adım izlenen bir prosedüre bağlıdır.

Uygulamada mantık, araştırmanın gerçekte nasıl yürütüldüğünün mantığıdır.

Görece karışıktır, belirsizlik içerir ve belirli örnek olaylara bağlıdır ve bir görevin

pratik olarak tamamlanmasına yöneliktir. Daha az sayıda belirlenmiş kuralı vardır

ve yargı gereksinimlerine veya deneyimli araştırmacılar arasında paylaşılan

normlara dayanır. Öğle yemeğinde veya kahve molasında bir araya gelip araştırma

yapmayı tartışırken araştırmacıların birinden diğerine geçen gayriresmî bir halk

bilgeliğine dayanır. Yeniden oluşturulmuş mantığı tanımlamak veya kitaplardan ya

da formel eğitimle öğrenmek daha kolaydır.

Nicel araştırmacılar kullandıkları teknik araştırma prosedürlerini tanımlar

(Örn. bir telefon rehberinden çekilen 300 kişilik bir sistematik rastlantısal



örneklem; Likert ölçeklemesi).

Nitel araştırma daha çok araştırmacıların deneyimlerinden gelişmiş olan

gayriresmî bilgeliğe dayanır. Nitel araştırma raporları yöntemi tartışmayabilir

(tarihsel-karşılaştırmalı araştırmada yaygındır) ya da belirli bir çalışmaya

uyarlanmış kişisel bir otobiyografik anlatımı bulunabilir. Çok az prosedür ya da

terim standartlaştırılmıştır ve standartlaştırılmasının gerekip gerekmediği

konusunda nitel araştırmacılar arasında bir tartışma yürütülmektedir. Çoğu nitel

araştırmacı araştırma yapmayı pek çok rapor okuyarak deneme ve yanılmayla ve

deneyimli bir araştırmacının yanında çırak rolünde çalışarak öğrenmiştir. Bu, nitel

araştırmanın daha az geçerli olduğu anlamına gelmez, ama onu ilk kez öğrenen biri

için kavranması daha zor olabilir.

Doğrusal Yol ve Doğrusal Olmayan Yol

Araştırmacılar, araştırma yürütürken bir yol izler. Yol, yapılacak şeylerin birbiri

ardına dizilişi için bir metafordur: Neyin önce bitirildiği, bir araştırmacının nerede

olduğu, neyin neden geldiğini araştırmacının nereye gittiğini gösteren bir

metafordur. Yol aşındırılmış, pek çok başka araştırmacının ayak bastığı yerler işaret

levhalarıyla belirtilmiş olabilir. Alternatif olarak, çok azının daha önce gittiği ve

ileriye işaret eden levhaların olmadığı bilinmeyen bölgeye giden yeni bir yol

olabilir. Genelde, nicel araştırmacılar nitel araştırmacılara göre daha doğrusal bir

yol izler.

Doğrusal araştırma yolu, sabit bir basamaklar dizisini izler. Belirli bir yönde

ilerleyen bir merdiven gibidir. Bir düşünme biçimi ve meselelere bakış biçimidir.

Batı Avrupa ve Kuzey Amerika kültüründe en çok görülen direkt, dar, düz yoldur.

Direkt, doğrusal yaklaşıma alışkın olan insanlar daha az direkt, döngüsel yola karşı

sabırsız olabilir. Kesin doğrusal perspektiften bakıldığında döngüsel yol etkisiz ve

kaygan görünür. Ancak dağınık döngüsel yaklaşım düzensiz, tanımlanmamış

kaostan ibaret değildir. Bütüne dair bir anlayış yaratmak için anlamın incelikli

tonlarını kavramak için farklı bilgileri bir araya getirmek için ve perspektifleri

değiştirmek için son derece etkili olabilir. Düşük nitelikli araştırma yapmanın bir

bahanesi değildir, kendi disiplini ve titizliği bulunur. İnsan bilimlerinden araçlar

ödünç alır (Örn. metafor, analoji, tema, motif ve ironi) ve anlam, inşa etmeye

yöneliktir. Döngüsel yol hassas anlam tonlarının, incelikli yan anlamların veya

bağlamsal ayrımların önemli olabildiği dilleri çevirmek gibi görevler için uygundur.

“Dairesellik yaklaşımın güçlü yönlerinden biridir, çünkü araştırmacıyı sürekli

araştırma sürecinin tümü üzerine ve diğer basamakların ışığında belirli basamaklar

üzerine düşünmeye zorlar” (Flick 1993, Neuman 2011).



Objektiflik ve Bütünlük

Yanlı, dürüstlükten uzak veya etik dışı olma fırsatları her türlü araştırmada

bulunur. Tüm toplumsal araştırmacılar araştırma etkinliklerinde adil, dürüst,

doğrucu ve yansız olmak ister. Yine de nitel ve nicel tarzlar dürüst, doğru

araştırmayı garanti etmenin farklı yollarına vurgu yapar. Nitel araştırmacılar

araştırma ortamına dair samimi, birinci elden bilgiyi vurgular; kendileriyle

inceledikleri insanlar veya olaylar arasına mesafe koymaktan kaçınırlar.

Bu, keyfî biçimde kişisel fikirleri araya sıkıştırmak, veri toplama konusunda

kaypak olmak veya kanıtları kişisel önyargıları destekleyecek biçimde kullanmak

anlamına gelmez. Toplumsal yaşamı daha bütünsel olarak anlamak için kişisel

anlayıştan, duygulardan ve insan perspektiflerinden yararlanmak anlamına gelir.

Araştırmacı kendi varlığını açık hâle getirir ve daha önceki varsayımlara karşı

duyarlıdır. “Objektif’ tekniklerin yerine, nitel araştırmacı açık sözlü ve kişisel ilişkisi

hakkında dürüsttür. Araştırmacı bütünlüğü nitel araştırmada merkezî öneme

sahiptir.

Nicel araştırmacılar objektifliğin ve daha “mekanik” tekniklerin altını çizer.

Tekrarlama ilkesini kullanır, standartlaştırılmış metodolojik prosedürlere bağlı kalır,

sayılarla ölçüm yapar ve sonra verileri uygulamalı matematiğin bir alanı olan

istatistik ile analiz ederler. Nicel araştırma bütünlük sorununu objektif bir

teknolojiye dayanarak ele alır. Kesin ifadeler, standart teknikler, sayısal ölçümler,

istatistik ve tekrarlama gibi. Bu doğa bilimlerindekinin aynısıdır.

Nitel araştırmacılar, nicel araştırma tasarımdaki objektif standartlara paralel

bir fikir olarak güvenilirliği vurgular. Bu, araştırmalarının güvenilir ve inanılır

olmasını sağlar. Nitel araştırmacıların kanıtlarını kontrol etme yolları vardır.

Örneğin saha araştırmacısı, “Profesör Smith, Profesör Joııes’a silgi fırlattı.” diyen bir

öğrenciyi dinliyor ve kaydediyor olsun. Saha araştırmacısı bu kanıtı dikkatle ele alır.

İddiayı güçlendirmek için araştırmacı başka insanların ne dediğini göz önüne alır,

doğrulayıcı kanıtlar arar ve iç tutarlılığı kontrol eder. Araştırmacı öğrencinin olay

hakkında ilk elden bilgi sahibi olup olmadığını ve öğrencinin duygulan veya

çıkarının yalan söylemesine yol açıp açmayacağını (Örn. öğrenci başka sebeplerden

dolayı Profesör Smith’den hoşlanmıyor olabilir.) sorar. Öğrenci yanlış bir bildirimde

bulunmuşsa bile, bu öğrencinin perspektifi hakkında kanıttır. Benzer şekilde,

tarihsel kanıtları inceleyen araştırmacı kaynakların güvenilirliğini doğrulamak için

teknikler kullanır. Başka bir kontrol aracı, nitel araştırmacıların kaydettiği büyük

miktardaki ayrıntılı yazılı notlardır. Kanıtların ayrıntılı biçimde kelimesi kelimesine

yapılmış bir betimlemesinin yanı sıra bu notlar kaynaklara referansları,

araştırmacının yaptığı yorumlar ve notların yanı sıra alıntıları, fotoğrafları,

haritaları, diyagramları, başka sözcüklerle anlatmayı ve sayımları düzenlemeye



yardımcı olan anahtar terimleri içerir.

Nitel araştırmacılar çoğunlukla yalnız çalıştığı hâlde, diğerleri kanıtlardan

haberdar olur. Örneğin bir saha araştırmacısı belirli bir ortamda hayattaki insanları

inceliyor olsun. Gözlemlenen özneler bir çalışmanın ayrıntılarını okuyabilir. Aynı

şekilde, tarihsel belgelere atıf yapılır ve diğer araştırmacılar referansları ve

kaynakları kontrol edebilir.

Bir nitel araştırmacının güven oluşturmasının en önemli yolu, kanıtları

sunma biçimidir. Nitel bir araştırmacı ayrıntılı notlarının tümünü bir raporda

sunmaz; bunun yerine, yeterli doku ve ayrıntı sağlayarak birbirine kenetlenen

ayrıntılardan bir ağ örer ve böylece okur onların orada olduğunu hisseder. Nitel bir

araştırmacının olaylar, insanlar ve durumlara dair ilk elden bilgisi iki yolla kesişir.

Yanlılıkla ilgili soru işaretleri uyandırır, ama aynı zamanda yakınlık, doğrudan temas

ve samimi bilgi hissi sağlar.

Önceden Planlanmış ve Yeni Oluşan Araştırma Soruları

Bir araştırma projesine başlarken ilk adımınız bir konu seçmektir. Bu görev

için hazır bir formül yoktur. Deneyimli bir araştırmacı da olsanız, henüz başlıyor da

olsanız, en iyi yol ilginizi çeken bir şey üzerine araştırma yürütmektir. Konular için

pek çok kaynak vardır

Tüm araştırmalar bir konuyla başlar; ama konu, yalnızca araştırmacının

odaklanmış bir araştırma sorusuna daraltması gereken bir başlangıç noktasıdır.

Nitel araştırmacılar çoğunlukla belirsiz veya net olmayan araştırma sorularıyla

başlar. Konu, çalışma sırasında yavaş yavaş oluşur. Araştırmacılar çoğunlukla belirli

bir soruya odaklanmayla, verileri toplarken gerçekleşen çalışma tasarımının

ayrıntılarına karar verme sürecini birleştirir.

Bunun tersine, nicel araştırmacılar, çalışma tasarımını son hâline getirmeden

önceki ayrı bir planlama basamağı olarak konuyu odaklanmış bir soruya daraltır.

Onu, test edilebilir bir hipotez geliştirme sürecinin bir basamağı olarak (daha sonra

tartışılacak) ve herhangi bir veri toplamadan önce çalışma tasarımına yön vermesi

için kullanırlar.

Nitel araştırma tarzı esnektir ve konuyu bir çalışma boyunca yavaş yavaş

odaklamayı teşvik eder. Araştırma planlamanın erken bir aşamasında, yalnızca çok

az miktarda konu daraltma gerçekleşir; daraltmanın çoğu, bir araştırmacı veri

toplamaya başladıktan sonra gerçekleşir. Odaklama ve rafine etme, araştırmacı

verilerin bazılarını topladıktan ve ön analize başladıktan sonra devam eder. Nitel

araştırmacılar erken veri toplamayı araştırma sorusunu/sorularını ayarlamak ve

keskinleştirmek için kullanır, çünkü verilerin içine gömülene kadar en önemli

sorunları veya soruları genellikle bilmezler. Odaklanmış bir araştırma sorusu



geliştirme, araştırmacının etkin biçimde ön yorumlar üzerine düşündüğü ve onları

geliştirdiği bir süreç olan veri toplama sürecinin bir parçasıdır. Nitel araştırmacı

önceden tahmin edilmeyen verilere açıktır ve bir çalışmanın başlarında sürekli

odağı yeniden değerlendirir. Araştırmanın yönünü değiştirmeye ve yeni kanıt

dizilerini izlemeye hazırlıklıdır (www.wisegeek.com/what-is-the-difference-

between-quantitative-and-qualitative).

Nitel araştırmacılar için tipik araştırma soruları arasında şunlar yer alır:

Belirli bir koşul veya bir toplumsal durum nasıl ortaya çıktı?

Zaman içinde koşul/durum nasıl sürdü?

Bir koşulun/durumun değiştiği, geliştiği veya işlediği süreçler

nelerdir?

Farklı bir soru türü var olan inançları veya varsayımları onaylamaya çalışır. Son

bir soru tipi yeni fikirler keşfetmeye çalışır. Araştırma projeleri araştırma sorunları

veya sorular çevresinde tasarlanır.

Bir proje tasarlamadan önce, nicel araştırmacılar geniş bir konu içindeki belirli

bir araştırma problemine odaklanır. Örneğin, kişisel deneyim örneği, sendikaları bir

konu olarak önermektedir. “Sendikalar” bir konudur, bir araştırma sorusu veya bir

problem değildir.

Büyük bir kütüphanede sosyologlar, tarihçiler, iktisatçılar, avukatlar,

yöneticiler, siyaset bilimciler ve diğerleri tarafından sendikalar üzerine yazılmış

yüzlerce kitap ve binlerce makale bulursunuz. Kitaplar ve makaleler konunun farklı

yönlerine odaklanır ve ona dair pek çok perspektif benimser. Bir araştırma

projesini tasarlamaya başlamadan önce konuyu daraltmalı ve odaklamalısınız.

Örnek bir araştırma sorusu şöyledir: “ABD işçi sendikaları, II. Dünya Savaşı sonrası

dönemde Afrika kökenli Amerikalılar karşısında vasıflı işlere yönelik bariyerler

oluşturarak ırksal eşitsizliğe ne kadar katkıda bulunmuştur?”.

Bir konuda araştırmaya başlarken kendinize sorun: Konuyla ilgili en ilginç şey

nedir? Hakkında çok az şey bildiğiniz konu için önce onun hakkında okuma yaparak

artalan bilgisi edinin. Araştırma soruları az sayıda değişken arasındaki ilişkilere

dairdir. Bir başlığın bir araştırma sorusuna odaklanmanın bazı yolları sayılmaktadır.

Örneğin, “Boşanmaya ne neden olur?” sorusu iyi bir araştırma sorusu değildir.

Daha iyi bir araştırma sorusu şöyledir: “Evlenme yaşı boşanmayla ilintili midir?”

İkinci soru iki değişken önermektedir: “Evlenme yaşı ve boşanma”. Bir araştırma

sorusuna odaklanmak için başka bir teknik, soruya yanıtın genellenebileceği evreni

belirlemektir. Tüm araştırma soruları ve çalışmalar bir insan grubu veya

kategorisine, kurumlara veya öteki birimlere uygulanır.

Evren, araştırmanın kapsadığı veya genellenebileceği tüm birimler kümesidir.

Örneğin, araştırma sorunuz lise öğrencilerinin öğrenimi üzerinde yeni bir

devamlılık politikasının etkileriyle ilgili olsun. Evren, tüm lise öğrencileridir. Bir

http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-quantitative-and-qualitativehttp://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-quantitative-and-qualitative



başlığı süzgeçten geçirerek bir araştırma sorusu oluştururken ve bir araştırma

projesi tasarlarken, ayrıca pratik kısıtlamaları göz önüne almanız gerekir.

Mükemmel bir araştırma projesi tasarlamak ilginç bir akademik egzersizdir, ama

eğer bir araştırma projesi yürütmeyi umuyorsanız, tasarımında pratik kısıtlamaların

etkisi olacaktır. Başlıca kısıtlamalar arasında süre, maliyet, kaynaklara erişim,

yetkililerin onayı, etik kaygılar ve uzmanlık bulunur. Eğer bir araştırma projesini

yürütmek için beş hafta boyunca haftada on saatiniz varsa, ama bir araştırma

sorusunu yanıtlamak beş yıl sürecekse, araştırma sorusunu daha dar biçimde

yeniden formüle edin. Bir araştırma sorusunu yanıtlamak için gerekli süreyi

kestirmek zordur. Belirlenen araştırma sorusu, kullanılan araştırma tekniği ve

toplanan verilerin türünün hepsi önemli rol oynar. Deneyimli araştırmacılar, iyi

tahminler için en iyi kaynaktır.

Maliyet başka bir kısıtlamadır. Sürede olduğu gibi, bir soruyu kısıtlamalar

içinde yanıtlamanın yaratıcı yolları vardır, ama bazı soruları yanıtlamak söz konusu.

Maliyet nedeniyle olanaksız olabilir. Örneğin, spor taraftarların kendi takımlarının

maskotuna yönelik tutumlarıyla ilgili bir araştırma sorusu, ancak çok zaman ve para

harcayarak yanıtlanabilir. Araştırma sorusunu iki farklı üniversitedeki öğrencilerin

kendi maskotlarına dönük olarak ne hissettiği biçiminde daraltmak, onu daha

gerçekleştirilebilir hâle getirir.

Kaynaklara erişim kısıtlamasına sık rastlanır. Kaynaklar arasında başkalarının

uzmanlığı, özel gereçler veya bilgi olabilir. Örneğin, farklı ülkelerde hırsızlık oranları

ve aile geliri ile ilgili bir araştırma sorusunun yanıtlanması neredeyse olanaksızdır,

çünkü hırsızlık ve gelir ile ilgili bilgiler toplanmaz veya çoğu ülke için kullanılamaz.

Bazı sorular yetkililerin onayını zorunlu kılar (Örn. tıbbi kayıtları görme) veya temel

etik ilkeleri ihlal etmeyi gerektirir (Bir kişinin tepkisini görmek için ona ciddi fiziksel

zarar verme). Araştırmacının uzmanlığı da bir kısıtlamadır. Bazı araştırma

sorularının yanıtlanması, veri toplama tekniklerinin, istatistiksel yöntemlerin

kullanımını, yabancı bir dili bilmeyi veya araştırmacının sahip olmadığı becerileri

gerektirir. Eğer araştırmacı gerekli eğitimi edinemiyorsa veya başka bir kişinin

hizmetleri için ücret ödeyemiyorsa, araştırma sorusu pratik olmayabilir. Özetle,

nitel ve nicel araştırmacıların pek çok ortak noktası vardır, ama çalışma tasarımı

için bir tasarım mantığı kullanmak, doğrusal veya doğrusal olmayan bir yol seçmek,

bir doğrulama biçimi kullanmak ve bir araştırma sorusu geliştirmek gibi tasarım

meselelerinde farklılık gösterirler.

Bunlara ek olarak, araştırmacılar çalışma tasarımına yönelik farklı bir dil ve

yaklaşım benimseme eğilimindedirler.



Nitel ve Nicel Araştırmadaki Temel Farklılıklar

Nitel ve nicel araştırma iki ana araştırma yaklaşımıdır ve genellikle bir arada

kullanılmalarına rağmen, her birisinin faydaları ve dezavantajları şiddetli bir

biçimde tartışılmaktadır. Özellikle, sosyal bilimlerde, nitel ve nicel araştırmaların

olumlu tarafları sürekli birbirleri ile mücadele hâlindedir ve her iki tarafı da

destekleyen keskin bakış açıları bulunmaktadır. Ancak, genellikle araştırmanın bazı

safhaları vardır ki bunların bazılarında nitel araştırma nicele göre ve diğer

bazılarında da nicel araştırma nitele göre daha faydalıdır ve bunlardan herhangi

birisini tamamen reddeden çok az kişi vardır.

Nicel araştırma muhtemelen daha az tartışmalıdır, çünkü klasik bilimsel

paradigma olarak görülen şey ile daha uyumludur. Nicel araştırma rakamsal veriler

gibi kesin olan verilerin toplanmasını içermektedir, bu yüzden mümkün olan en üst

düzeyde tarafsız olarak incelenebilir. Nicel araştırma ile birlikte kullanılan ve onun

varsayılan tarafsızlığını destekleyen pek çok ilke vardır. Nicel araştırma genellikle

bir projenin kapsam alanı anlaşıldıktan sonra araştırma projesinde kullanılır.

Nicel araştırmanın ardında yatan ana fikir, durumları kolayca bir birinden

ayırabilmesi, böylece bunlar istatistiksel olarak sayılabilecek ve modellenecek, ve

araştırmanın amacından sapmalara neden olabilecek olan unsurları devre dışı

bırakmasıdır. Bir araştırmacının genellikle araştırmasına başlamadan önce neyin

ölçüleceği ile ilgili net bir fikri vardır ve çalışması kontroller ve standartlar

çerçevesinde gerçekleştirilir. Kullanılan araçların amacı herhangi bir ön yargıyı

minimize etmektir, böylece bu araçlar ideal bir biçimde bilgi toplayan makineler

gibidir. Nitel araştırmanın sonucu bulguların ortaya konulması için istatistiksel

analize tabi tutulabilen rakamların toplanmasıdır.

Duygusal olarak araştırmadan soyutlanmak ve araştırmacı ön yargılarını

ortadan kaldırmak nicel araştırmanın en önemli yönüdür. Astronomi ya da diğer

müspet bilimler gibi şeyler için bu nicel araştırmanın çok az yanlılığa izin vermesi

anlamına gelmektedir. Sosyoloji verileri gibi şeyler için bu incelenen kişiler

tarafından çalışmaya sokulan yanlılığın büyük oranda sınırlandığı anlamına

gelmektedir. Nicel araştırma hipotezlerin test edilmesi için ve belirli sorulara yanıt

vermeye çalışan müspet bilimler için idealdir.

Nitel araştırma ise içinde daha bütünsel bir resim elde etmek için

katılımcıların kendi ön yargılarını devreye sokmalarına izin verilen daha subjektif

bir araştırma biçimidir. Nitel araştırma bir çalışmada tam olarak neyin arandığı

bilinmediği durumlarda gerekli olabilir, bu yüzden araştırmacının hangi verilerin

önemli hangilerinin önemsiz olduğunu belirleyebilmeleri gerekmektedir. Nicel

araştırma genellikle araştırma başlamadan önce ne aradığını bilir, nitel araştırmada

ise çalışmanın odak noktası çalışma ilerledikçe daha netlik kazanabilir.



Nitel araştırmadan elde edilen veriler genellikle veri olarak ham rakamlardan

çok daha az somut olacaktır. Daha ziyade, nitel araştırma hikayeler, resimler ya da

duyguların, hislerin tanımlamalarını ortaya koyar. Araştırma denekleri tarafından

ortaya konulan yorumlamalara nitel araştırmada ağırlık verilir, bu yüzden

önyargılarını sınırlama arayışı yoktur. Aynı zamanda, araştırmacılar nitel

araştırmaya duygusal olarak daha fazla bağlıdırlar ve bu yüzdende kendi ön

yargıları da sonuçlar üzerinde etkili olabilir

(ww.psychsoma.co.za/qualitative_inquiry_growt/research-quality/ John D.

Anderson Memwmımperial Coe, 2006, Superintendent Of Schools).

Sonuç

Nitel ve nicel ölçme arasında çok sayıda farklılık mevcuttur

Nicel araştırma

Nicel araştırma seçenekleri belirlenmiş durumdadır ve bunun için pek çok

katılımcının görüşleri alınmıştır. Tanımı gereği, ölçüm objektif olmalıdır, nicel

olmalıdır ve istatistiksel olarak geçerli olmalıdır. Basitçe ifade etmek gerekirse, bu

rakamlar, objektif müspet veriler ile ilgilidir. Bir araştırmanın örneklem büyüklüğü

kabul edilebilir doğruluk düzeyine sahip olan bulgular elde etmek için söz konusu

bir popülasyondan ne kadar büyük bir örnekleme gerek duyulacağını belirlemek

için formüller kullanılarak istatistikçiler tarafından hesaplanır. Genellikle,

araştırmacılar en azından yüzde 95 güven aralığına sahip olan örneklem

büyüklükleri ararlar (yani çalışmayı 100 kez tekrarladığınızda, bu yüz tekrarın

95’inde aynı yanıtı alacağınız anlamına gelmektedir), artı/eksi yüzde 5’lik bir hata

marjini ile. Pek çok araştırma daha küçük hata marjinleri üretecek biçimde dizayn

edilmektedir.

Nitel araştırma

Nitel araştırma insanların ne yaptıklarını ve söylediklerini gözlemleyerek veri

toplamak, analiz etmek ve yorumlamaktır. Nicel araştırma nesnelerin sayılması ve

ölçülmesi ile ilgiliyken, nitel araştırma anlamlar, kavramlar, tanımlar, özellikler,

metaforlar, semboller ve nesnelerin tanımlanması ile ilgilidir.

Nitel araştırma nicel araştırmadan çok daha fazla subjektiftir ve temelde

bireysel, derinlemesine görüşmeler ve odak grupları olmak üzere bilgi toplamak

için çok farklı metotlar kullanır. Bu türden araştırmaların doğası keşfedici ve açık

uçludur. Az sayıda insan ile derinlemesine görüşmeler yapılır ve/ya da nispeten az

sayıda odaklanma grubu oluşturulur. Katılımcılardan genel sorulara yanıt vermeleri

istenir ve görüşmeci ya da grup yöneticileri ele alınmakta olan konu ya da fikir ile

ilgili olarak insanların algılarını, fikirlerini ve duygularını tanımlamak için ve grup

içinde var olan uyum düzeyini belirlemek için katılımcıların vermiş oldukları



yanıtları inceler ve analiz eder. Nitel araştırmadan elde edilen bulguların kalitesi

direk olarak görüşmeci ve grup yöneticisinin becerilerine, tecrübesine ve

duyarlılığına bağlıdır. Bu türden araştırmalar anketlere göre daha az maliyetlidir ve

insanların iletişim gereksinimleri ve belirli iletişimler hakkında onların bakış açıları

hakkında bilgi toplamada oldukça etkindir.

Temelde, nicel araştırma objektif, nicel araştırma subjektiftir. Nicel araştırma

açıklayıcı kanunlar arar; nitel araştırma derinlemesine tanımlama peşindedir. Nitel

araştırma evrensel kanunlar geliştirme umuduyla bir istatistiki gerçek olarak

varsaydığı şeyi ölçer. Nitel araştırma dinamik bir gerçek olduğu varsayılan şeyin

keşfedilmesidir. Keşfedilen şeyin evrensel olduğunu iddia etmez ve bu yüzden bu

araştırma türleri arasında var olan tekrarlanabilir yaygın farklılıklar aşağıdaki

tabloda özetlenerek şunları içerir:

Tablo 1.Nitel ve nicel araştırmanın özellikleri

Nicel Nitel

Objektif Subjektif

Araştırma soruları: Kaç tane?

Bağlantının gücü?

Araştırma soruları: Ne? Neden?

“Müspet” bilim "sosyal” bilim

Literatür taraması çalışmanın ilk safhalarında

yapılmalıdır.

Literatür taraması çalışma

ilerlerken ya da çalışma sonrasında

yapılabilir.

Kuramı test eder Kuram geliştirir

Tek bir gerçek: odaklanma net ve dardır Çok sayıda gerçek: Odaklanma

karmaşık ve geniştir.

Gerçekler tarafsız ve yansızdır. Gerçekler yanlı ve kişisel değer

yüklüdür Azaltma, kontrol ve netlik Keşif, tanımlama,

anlama, ortak yorum

Ölçülebilir. Yorumlamayıcı

Mekanik: Parçalar bütüne eşit Organizmal: Bütün parçalarından daha

fazla şeyi

kapsar ifade eder

İstatistiksel analizi bildirir. Analizin temel unsurları

rakamlardır.

Zengin anlatımlar, bireysel

yorumları bildirir. Analizin temel

unsuru kelimeler/fikirlerdir.

Araştırmacı soyutlanmış Araştırmacı sürecin bir parçası

Denekler Katılımcılar

Bağlamdan bağımsız Bağlam bağımlı

Hipotez Araştırma soruları

Mantık yürütme mantık temelli ve tümdengelim

biçimindedir.

Mantık yürütme diyalektik ve

tüme varım biçimindedir.

İlişkiler nedensellikler inşa eder Anlam tanımlar, keşif



Unutmamak gerekir ki, nitel ve nicel araştırma

iki farklı felsefedir. Gerçekte, her iki

dizaynın unsurları da karma metot

çalışmalarında birlikte kullanılabilir. Nitel ve nicel araştırmayı bir

araya getirmek gittikçe daha yaygın bir hâle

gelmektedir.

Enstrümanları kullanır İletişim ve gözlemleri kullanır.

Genelleme peşindedir.

Tahmin, açıklama ve anlayışa giden genellemeler

Benzersiz olma arayışındadır.

Anlayış içinde geliştirilen kalıplar

ve kuramlar

Oldukça kontrollü ortam: Deneysel ortam (çıktı

yönelimli)

Esnek yaklaşım: Doğal ortam

(süreç yönelimli)

Örneklem büyüklüğü: n Örneklem büyüklüğü

önemli değildir; bilgi zengini

örneklem arar "Fasulyeleri sayar." “Hangi fasulyelerin sayılmaya değer

olduğu ile ilgili bilgi sağlar ."

Genelde nitel araştırma bağlamın derinlemesine anlaşılmasına katkı sağlayan

zengin, detaylı ve geçerli (süreç) verileri yaratır. Nicel araştırma güvenilir

popülasyon temelli ve genellenebilir veriler yaratır ve sebep sonuç ilişkileri

yaratmak için çok uygundur. Nitel mi yoksa nicel mi araştırma dizaynı seçme kararı,

felsefî bir konudur. Hangi metodun seçileceği projenin doğasına, gerekli duyulan

bilgi türü, çalışmanın bağlamı ve kaynakların elde edilebilirliği (zaman, para, insan).

Unutmamak gerekir ki, bunlar iki farklı felsefedir, birbirlerinin tezatları olmak

durumunda değildir. Gerçekte, her iki dizaynın unsurları da karma metot

çalışmalarında birlikte kullanılabilir. Nitel ve nicel araştırmayı bir araya getirmek

gittikçe daha yaygın bir hâle gelmektedir.

Her bir metot aynı noktaya, sosyal ve sembolik gerçeğin gözlemlenmesine

doğru yönlendirilmiş olan farklı bir bakış açısıdır. Çok çeşitli bakış açılarının

kullanılmasına üçleme adı verilmektedir. Bu iki tür araştırmanın bir araya

getirilmesidir. Buna çoğulcu araştırma denir. İki tür araştırmayı bir araya

getirmenin avantajları şunlardır:

Araştırma geliştirme (bir yaklaşım diğerine destek veren bilgiyi toplamak için

kullanılır, nitel araştırmanın nicel araştırmada kullanılacak bir enstrüman

geliştirmede kullanılması gibi)

Artan geçerlilik: Farklı veri kaynakları vasıtasıyla sonuçların teyit edilmesi

Tamamlayıcılık: Bilgi ilave etmek; yani, sayılara kelimeleri ya da tersi

Yeni bakış açıları ya da itirazların ortaya çıkması vasıtasıyla yeni düşünme

yolları yaratmak.

Entegrasyon ünündeki engeller felsefî farklılıkları, maliyet, yetersiz eğitimi ve

yayın tarafgirliğini içerir.



Nitel veri analizi

Nitel analiz kuram ve analiz arasında sürekli bir etkileşimi içerir. Nitel verilerin

analizinde, zaman içinde meydana gelen değişiklikler ve değişkenler arasındaki

nedensel bağlantılar gibi kalıpları keşfetme amacı güdülür.

Öd

ev

•Sosyal Hizmet alanında bir araştırma konusu üzerinde bir nitel ve bir nicel araştırma desenini kurgulayarak bu konuda bu iki farklı araştırma deseninin yöntemlerini, planlama ve uygulama açısından tartışınız.



Öze

t

•Nitel araştırmalar insan deneyimlerinin bazı bölümlerinin sistematik incelenmesi olarak da tanımlanabilmektedir. Nitel araştırmalar teknik olarak verilerin istatistiksel yorumları ile ilgilenmemektedir. Bunun yerine daha çok genel çıkan temaların keşfedilmesi uğraşı alanıdır. Nitel araştırma; gözlem, görüşme, doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerini kullanır. Algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırmadır.

•Nicel ve nitel araştırma yöntemleri farklı iki dünya görüşü ve paradigma üzerine oturur. Yapılacak yanlışlardan birisi bu iki farklı paradigmayı birbirine kıyasla “iyi” “kötü” şeklinde bir karşılaştırmaya tabi tutmaktır. Bu iki paradigma gerçek konusunda bize iki farklı pencere sunar her bir pencerenin kendine özgü güçlü ve zayıf yanları vardır. Bu anlamda sosyal olgu ve olaylar üzerinde çalışırken her iki yöntemin de bize sunacağı ver diğer yöntem tarafından yeteri kadar açıklanamayacak boyutları vardır. Bu nedenlerle bu iki araştırma yöntemi birbirini tamamlayıcı yöntemler olarak düşünülmelidir. Önemli olan her iki yöntemi de sosyal araştırmalarda yaratıcı bir şekilde kullanabilmektir.



Değerlendirme

sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan “bölüm sonu testi” bölümünde etkileşimli

olarak cevaplayabilirsiniz.

DEĞERLENDİRME SORULARI

1. Aşağıdakilerden hangisi “nitel araştırmanın özelliklerinden” biri değildir?

a) Özneldir.

b) Sosyal bilimlerde kullanılır.

c) Kuram geliştirir.

d) Nesneldir.

e) Araştırmacı sürecin bir parçasıdır.

2. “Bu araştırma deseninde veri toplama yöntemleri olarak gözlem, görüşme ve

yazılı doküman kullanılır”

Cümlede tanımlanan araştırma deseni aşağıdakilerden hangisidir?

a) Nitel Araştırma

b) Nicel Araştırma

c) Anket

d) Örneklem

e) Gömülü teori

3. Gözlem ve ölçmelerin tekrarlanabildiği ve objektif yapıldığı araştırmalara

…………………araştırma denir.

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) nicel

b) nitel

c) örneklem

d) ölçme

e) analiz

4. Aşağıdakilerden hangisi nitel araştırmanın bir özelliğidir?

a) Kuramı test eder.

b) Kuramı geliştirir.

c) Ölçülebilir.

d) Tümevarımdır.

e) Sayısal verilere dayalıdır.



5. Aşağıdakilerden hangisi nicel araştırmanın bir özelliğidir?

a) İletişim ve gözlemleri kullanır.

b) Keşif, tanımlama, anlama, ortak yorum

c) Benzersiz olma arayışı

d) Tümdengelim

e) Ölçülebilir.

6. Aşağıdakilerden hangisi nitel araştırma yönteminin özelliklerinden biri

değildir?

a) Kuramı test eder.

b) Mantık yürütme

c) Tümevarım

d) Araştırmacı sürecin bir parçası

e) Araştırma soruları: Ne? Neden?

7. Aşağıdakilerden hangisi nicel araştırma yönteminin özelliklerinden biri

değildir?

a) Objektif

b) Subjektif

c) Araştırma soruları: Kaç tane? Bağlantının gücü?

d) Gerçekler tarafsız ve yansızdır.

e) İstatistiksel analizi bildirir.

8. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Temelde, nicel araştırma objektif, nicel araştırma subjektiftir.

b) Deneyimli araştırmacılar, iyi tahminler için en iyi kaynaktır

c) Bir araştırma sorusunu yanıtlamak için gerekli süreyi kestirmek zordur.

d) Nitel araştırma daha çok araştırmacıların deneyimlerinden gelişmiş olan

gayriresmî bilgeliğe dayanır.

e) Çoğu nitel araştırmacı sosyal bilime pozitivist bir yaklaşıma güvenir.

9. “…………. araştırma rakamsal veriler gibi kesin olan verilerin toplanmasını

içermektedir, bu yüzden mümkün olan en üst düzeyde tarafsız olarak incelenebilir

Cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) Likert tipi ölçek

b) Pearson korelasyon

c) Nicel desen

d) Nitel desen

e) Karma desen



10. Sosyal olguların gözlenerek anlaşılmasına ne ad verilmektedir?

a) Gözlem

b) Analiz

c) Regresyon

d) Kuram

e) Hipotez

Cevap Anahtarı:

1.D, 2.A, 3.A, 4.B, 5.E, 6.C, 7.B, 8.E, 9.C, 10.A



YARARLANILAN VE BAŞVURULABİLECEK KAYNAKLAR

Http://Emreisci.Blogspot.Com/ Nitel Araştırma Yöntemleri. Sağlık Yönetimi -

Yönetim Düşünceleri Emre İşçi 18 Kasım 2008 Salı.

www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-quantitative-and-qualitative

research.

www.psychsoma.co.za/qualitative_inquiry_growt/research-quality/ John D.

Anderson Memwmımperial Coe, 2006, Superintendent Of Schools

Yıldırım,A, Şimşek,H., 2011. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin

Yayıncılık. Beşinci Baskı, Ankara.

Neuman,W.L, 2011. “Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar”

Cilt:1,2, Çeviren: Sedef Özge, Yayın odası yay.İstanbul.

www.docstoc.com/docs/.../nitel-ve-nicel-arastirma . T.C. Marmara Üniversitesi

Sosyal Bilimler Entitüsü Anabilim Dalı Uluslar Arası Kalite Bölümü Dersin Adı

Bilimsel Araştırmalar Dersi Araştırma Konusu Nitel Ve Nicel Araştırmalar

Nov 16, 2011
http://emreisci.blogspot.com/http://emreisci.blogspot.com/http://www.wisegeek.com/what-is-the-difference-between-quantitative-and-qualitative

araŞtirma yÖntem temel kavramlar ve teknİklerİ ii …...özellikler bazen farklı başlıklar...

Documents