ap 9 tg kasaysayan ng daigdig
TRANSCRIPT
DRAFT April 1, 2014
11
MODYUL 1: Heograpiya at mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig PANIMULA
Kabilang ang Heograpiya sa mga salik na nakaaapekto sa daloy ng kasaysayan. Sa katunayan, malaki ang bahaging ginampanan nito sa pag-usbong at pagbagsak ng isang kabihasnan. Ito rin ang humubog at patuloy na humuhubog sa pag-unlad ng kabuhayan at paglinang ng kultura ng tao.
Sa Modyul na ito, kailangang ipaunawa sa mga mag-aaral ang
ugnayan ng heograpiya at kasaysayan. Gagabayan ka ng Teacher’s Guide (TG) na ito kung paano maituturo sa mga mag-aaral ang pakikipag-ugnayan ng mga prehistorikong tao sa kanilang kapaligiran upang matugunan ang kanilang pangangailangan at tuluyang mapaunlad ang kanilang pamumuhay. Tutulungan ka rin nito na ipaliwanag sa mga mag-aaral na nagbunga ng mauunlad na pamayanan at kalinangang kultural na tinawag na kabihasnan ang pakikipag-ugnayan ng mga sinaunang tao sa kanilang kapaligiran. Inaasahang mabubuo sa mga mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig.
Nakapaloob sa Teacher’s Guide na ito ang mga pamamaraang
gagabay sa guro upang mabisa at mahusay na magamit ang Learner’s Material (LM). Ang mga mungkahing gawain ay inaasahang tutugon at hahamon sa kakayahan ng mga mag-aaral upang maging mas kawili-wili ang pag-aaral ng Araling Panlipunan 8 (Kasaysayan ng Daigdig).
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa naging kaugnayan ng kapaligiran at ng tao sa paghubog ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pamantayan sa Pagganap: Ang mga mag-aaral ay nakabubuo ng panukalang proyekto na nagsusulong sa pangangalaga at preserbasyon ng mga pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig para sa kasalukuyan at sa mga susunod na henerasyon.
DRAFT April 1, 2014
12
Mga Aralin at Sakop ng Modyul Aralin 1 – Heograpiya ng Daigdig Aralin 2 – Ang mga Sinaunang Tao Aralin 3 – Ang mga Sinaunang Kabihasnan Sa Modyul na ito, inaasahang matututuhan ang mga sumusunod.
Aralin 1
Nasusuri ang limang temang heograpikal bilang kasangkapan sa pag-unawa sa daigdig
Nasusuri ang katangiang pisikal ng daigdig Napahahalagahan ang natatanging kultura ng mga rehiyon,
bansa, at mamamayan sa daigdig (lahi, pangkat-etniko, at relihiyon sa daigdig)
Aralin 2
Nasusuri ang kondisyong heograpikal sa panahon ng mga unang tao sa daigdig
Naipaliliwanag ang uri ng pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig
Nasusuri ang yugto ng pag-unlad ng kultura sa panahong prehistoriko
Aralin 3
Naiuugnay ang heograpiya sa pagbuo at pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
Nasusuri ang pag-usbong ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig; pinagmulan at batayan
Nasusuri ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig batay sa politika, ekonomiya, kultura, relihiyon, paniniwala, at lipunan
Napahahalagahan ang mga kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
Panimulang Gawain
1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na Tanong sa Learner’s Material.
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng modyul. 3. Ipaliwanag ang grapikong pantulong sa Aralin. 4. Ipaunawa ang tsart ng mga inaasahang matututuhan sa modyul at
mga inaasahang kakayahan 5. Ipasagot ang paunang pagtataya
DRAFT April 1, 2014
13
Aralin 1: Heograpiya ng Daigdig ALAMIN
Gawain 1. GEOpardy! Hango sa sikat na game show na Jeopardy ang gawaing ito. Layunin nito na kunin ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa termino/konseptong may kaugnayan sa heograpiya. Hindi ito dapat markahan sapagkat magsisilbing pagganyak lamang sa mga mag-aaral.
Ipakikita ng guro ang GEOpardy board na naglalaman ng mga salita o larawang may kinalaman sa heograpiya, bubuo naman ang mga mag-aaral ng mga tanong na akma sa salita o larawan. Ipasusulat sa mga mag-aaral ang sagot sa papel. Pagkatapos, iwasto ang mga sagot ng mga ito. Makikita sa kasunod na pahina ang mga salitang maaaring gamitin sa gawaing ito.
Layunin ng bahaging ito na tukuyin ang iskema o dati nang alam ng mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig sa tulong ng dalawang gawaing pupukaw sa kanilang interes.
DRAFT April 1, 2014
14
Gawain 2. Graffiti Wall Layunin ng gawaing ito na matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig. Makatutulong ito sa isasagawang talakayan sa bahagi ng Paunlarin.
1. Gumamit ng manila paper o cartolina bilang graffiti wall. 2. Maaaring pangkatan o pambuong klase ang gawaing ito. 3. Ipasagot sa mga mag-aaral ang tanong na nasa graffiti wall.
Masasagot ito sa pamamagitan ng pangungusap o guhit. 4. Paalalahanan ang mga mag-aaral na malayang maihahayag ang
kanilang mga kasagutan sapagkat mga dating kaalaman o iskema ang hinihingi sa gawain. .
5. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na basahin ang kanilang mga inilagay sa graffiti wall.
6. Mahalagang magkaroon ng paglalagom sa mga impormasyong ibinigay ng mga mag-aaral upang maging lunsaran sa susunod na bahagi ng aralin, ang PAUNLARIN.
7. Itabi muna ang graffiti wall at muling ipakita kapag tapos na ang bahagi ng PAGNILAYAN. Layon nito na masagot ang mga tanong at maiwasto ang mga konseptong naitala sa graffiti wall.
Pacific Ocean
lahing Austronesian
compass
Antarctica
globo
bagyo
gubat
bundok
Tropikal
DRAFT April 1, 2014
15
PAUNLARIN Paksa: Katuturan at Limang Tema ng Heograpiya Gawain 3. Tukoy-Tema-Aplikasyon Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na impormasyon. Pagkatapos, ipatukoy kung ito ay may kaugnayan sa lokasyon, lugar, relihiyon, interaksiyon ng tao at kapaligiran o paggalaw.
1. May tropikal na klima ang Pilipinas. 2. Matatagpuan ang Pilipinas sa kanluran ng Pacific Ocean, timog ng
Bashi Channel, at silangan ng West Philippine Sea. 3. Ang pangingisda ay isang aktibong kabuhayan ng mga Pilipino dahil
napalilibutan ang bansa ng dagat. 4. Libo-libong Pilipino ang nangingibang-bansa sa Australia at New
Zealand upang magtrabaho. 5. Kasapi ang Pilipinas sa Association of Southeast Asian Nations. 6. Ang napakaraming tao sa Tokyo, Japan ang nagbigay-daan upang
higit na paunlarin ang kanilang sistema ng transportasyon at maging ng pabahay sa lungsod.
7. Ang mataas na antas ng teknolohiya ang nagpabilis sa mga tao na magtungo sa mga bansang may magagandang pasyalan.
8. Ang Islam ang opisyal na relihiyon ng mga mamamayan sa Saudi Arabia.
Pagkatapos balikan ng mga mag-aaral ang kanilang mga kaalaman tungkol sa heograpiya ng daigdig, ipababasa na sa kanila ang teksto kaugnay ng paksa. Layunin ng gawaing ito na mapalawak pang lalo ang kanilang kaalaman sa aralin.
Maaaring ibigay bilang takda ang ilang konsepto tungkol sa
heograpiya.
Maaaring magbalik-aral tungkol sa kahulugan ng heograpiya sa tulong ng malayang talakayan o pagpapakita ng mga larawang tumutukoy sa mga konseptong nakapaloob dito. Makatutulong din ang pagtalakay sa nilalaman ng Learner’s Material tungkol sa saklaw ng pag-aaral ng heograpiya at sa limang tema ng heograpiya.
DRAFT April 1, 2014
16
9. Ang Singapore ay nasa 1º 20ʹ hilagang latitud at 103º 50ʹ silangang longitude.
10. Espanyol ang wikang ginagamit ng mga mamamayan sa Mexico. Sa pagpapatuloy ng gawaing ito, papiliin ang bawat pangkat ng isang bansang bibigyang-pansin. Ipasuri sa kanila ang kalagayang heograpikal nito sa pamamagitan ng pagbibigay ng kongkretong halimbawa o impormasyong naaayon sa limang tema ng heograpiya. Ipakikita ang kanilang sagot sa pamamagitan ng flower chart.
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang masasabi mo tungkol sa heograpiya ng isang bansa ayon sa
limang tema nito. 2. Bakit magkakaugnay ang limang tema ng heograpiya sa pag-aaral ng
katangiang pisikal ng bansa? 3. Paano nakatulong ang mga temang ito sa iyong pag-unawa sa
heograpiya ng isang bansa? Paksa: Ang Katangiang Pisikal ng Daigidig
Lugar
Lokasyon
Interaksiyon ng Tao
at Kapaligiran
Paggalaw
Rehiyon
Bansa
Ang kasunod na paksang tatalakayin ay tungkol sa katangiang pisikal ng daigdig. Layunin nito na mas mapalawak ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa heograpiya ng daigdig bilang nag-iisang planeta sa solar system na maaaring tirahan ng tao at ng lahat ng nabubuhay na organismo. Ipabasa sa mga mag-aaral ang kaugnay na teksto sa kanilang module at ipagawa ang mga kasunod na gawain.
DRAFT April 1, 2014
17
Gawain 4. KKK GeoCard Completion Layunin ng gawaing ito na mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa kanilang binasa tungkol sa katangiang pisikal ng daigidig. Ipagawa ang sumusunod na panuto.
1. Gumawa ng sariling KKK GeoCard batay sa kasunod na format. 2. Kumpletuhin ang KKK (Kataga-Kahulugan-Kabuluhan) GeoCard na
may kaugnayan sa katangiang pisikal ng daigdig. 3. Isulat sa unang bahagi ng KKK GeoCard ang kataga na nasa loob ng
kahon. 4. Sa ikalawang bahagi ng card isulat ang kahulugan ng nakatalang
salita. 5. Sa ikatlong bahagi, itala ang kabuluhan ng naturang kataga sa
pamamagitan ng pagsagot sa tanong na Gawain 5. Dito sa Amin Tatayahin sa gawaing ito ang pagkaunawa ng mga mag-aaral tungkol sa klima ng daigdig. Ipasuri ang kasunod na dayagram at ipagawa ang mga panutong ito:
1. Suriing mabuti ang kasunod na dayagram. 2. Tukuyin ang lugar na inilalarawan sa mapa. 3. Kumpletuhin ang pahayag sa call out. 4. Manaliksik ng mga impormasyon tungkol sa klima at yamang likas ng
lugar na kinaroroonan ng dayagram. 5. Buuin ang pangungusap na nasa ilalim na bahagi ng dayagram.
Paano nakaiimpluwensiya/nakaaapekto ang naturang konsepto sa buhay ng
tao at sa iba pang nabubuhay na organismo sa daigdig sa kasalukuyan?
G
E
O
C
A
R
D
K
K
K
Mga Kataga:
1. Planetang Daigdig
2. mantle
3. plate
4. pagligid sa araw
5. longhitude at latitude
DRAFT April 1, 2014
18
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang klima? 2. Bakit nagkakaiba-iba ang klima sa iba’t ibang panig ng daigdig? 3. Ano ang kaugnayan ng klima sa mga likas na yaman na matatagpuan
sa isang lugar? 4. Paano nakaaapekto ang klima sa pamumuhay ng tao sa isang lugar? 5. Bakit malaki ang bahaging ginagampanan ng klima at likas na yaman
sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao? Gawain 6. Three Words in One
Ang gawaing ito ay katulad ng larong 4 Pics, 1 Word. Tutukuyin ng mga mag-aaral ang kontinenteng inilalarawan sa tulong ng mga salitang ibinigay na may kaugnayan sa pinahuhulaang kontinente.
Matapos basahin ng mga mag-aaral ang paksang Ang mga Kontinente sa kanilang learner’s module ay ipagawa ang mga kasunod na gawain.
Dahil sa klima at likas na yaman ng
aming lugar, ang aming pamumuhay
ay
Ako si _____________________________. Narito ako
sa ___________________________________________ Mapa
________________________
________________________
________________________
Ang klima dito ay
Ang mga likas
na yaman dito
ay
____________
_________
DRAFT April 1, 2014
19
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mga katangi-tanging paglalarawan sa bawat kontinente? 2. Sa anong aspeto nagkakatulad at nagkakaiba ang mga kontinente? 3. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga paglalarawan tungkol sa mga
kontinente ng daigdig? Gawain 7. Illustrated World Map Ipalagay sa mapa ang mga natatanging anyong lupa at tubig ng daigdig na nasa loob ng kahon, gamit ang kasunod na simbolo.
1.
Nile River
Sahara Desert
Egypt
2.
Hudson Bay
Appalachian Mountains
Rocky Mountains
3.
Cape Horn
Andes Mountains
Argentina
4.
K-2 Lhotse
Tibet
5. Kangaroo Tasmanian
Devil
Micronesia
6. Iberian
Peninsula Balkan
Peninsula
Italy
DRAFT April 1, 2014
20
Pamprosesong Tanong 1. Batay sa gawain, ano ang natatanging mga katangian ng bawat
anyong lupa at tubig ng daigdig?
phillipriley.comswiki.wikispaces.net
Anyong Lupa Greenland Madagascar Borneo Mt. Everest Mt. Kilimanjaro Sahara Desert Himalayas Mountain Range Andes Mountain Range Appalachian Mountain Range Tibetan Plateau Scandinavian Peninsula Arabian Peninsula
Anyong Tubig Nile River Amazon River Yangtze River South China Sea Mediterranean Sea Caribbean Sea Bering Sea Arabian Sea Bay of Bengal Hudson Bay Gulf of Mexico Persian Gulf
bundok
bulubundukin
disyerto
ilog
dagat,
look, golpo
DRAFT April 1, 2014
21
2. Bakit maiuugnay ang pamumuhay ng tao sa anyong lupa o tubig na kanilang pinaninirahan?
3. Paano nakaaapekto ang mga anyong lupa at tubig sa pag-unlad ng kabuhayan ng tao?
Gawain 8. The Map Dictates... Ang gawaing ito ay naglalayong subukin ang kasanayan ng mga mag-aaral sa paggamit ng mapa bilang instrumento sa pag-aaral sa heograpiya. Gamit ang mapa, kukumpletuhin nila ang hinihinging datos tungkol sa heograpiya ng daigdig. Lagyan ng bituin ang pitong kontinente ng daigdig. Tukuyin ang tatlong malalaking pulo, dalawang kapuluan at isang
tangway. Guhitan ng simbolong alon ( ) ang limang karagatan ng daigdig. Tukuyin ang uri ng klima ayon sa lokasyon ng simbolong KL sa mapa Magbigay ng halimbawa ng partikular na yaman ayon sa lokasyon ng
simbolong YL sa mapa. Iguhit ang karaniwang hayop na makikita sa lugar sa mapa na may
simbolong H.
Pinagkunan: phillipriley.comswiki.wikispaces.net
KL
KL
KL
YL
YL YL YL
H
H
H
DRAFT April 1, 2014
22
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang iyong masasabi tungkol sa daigdig bilang isang planeta? 2. May epekto ba ang kalagayang pisikal ng daigdig sa mga organismo at
tao? Bakit? 3. Sa pangkalahatan, bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol
sa ating kapaligiran at sa heograpiya ng daigdig? Paksa: Heograpiyang Pantao Gawain 9. Crossword Puzzle Ipabuo ang crossword puzzle tungkol sa Heograpiyang Pantao sa pamamagitan ng pagtukoy sa salitang inilalarawan sa bawat bilang.
Pagkatapos ng gawaing ito, maaaring lagumin ang mga mahahalagang konseptong tinalakay tungkol sa pisikal na katangian ng daigdig. Mahalagang iugnay ang paksang ito sa heograpiyang pantao upang maging maliwanag ang interaksiyon ng tao sa kaniyang kapaligran.
Bilang panimula, talakayin ang kahulugan ng heograpiyang pantao at ang kaibahan ng saklaw nito sa pisikal na heograpiya. Pagkatapos ay ipabasa ang teksto tungkol dito na makikita sa module ng mga mag-aaral.
Pahalang 1. Kaluluwa ng kultura 3. Sistema ng mga paniniwala at rituwal 7. Pagkakakilanlang biyolohikal ng pangkat ng tao 9. Pamilya ng wikang Filipino 10. Matandang relihiyong umunlad sa India
Pababa 2. Relihiyong may pinakamaraming tagasunod 4. Pamilya ng wikang may pinakamaraming taong gumagamit 5. Salitang-ugat ng relihiyon 6. Salitang Greek ng “mamamayan” 8. Pangkat ng taong may iisang kultura at pinagmulan
DRAFT April 1, 2014
23
1 2 3 4
5
6
7
8
9
10
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang ibig sabihin ng heograpiyang pantao? Ibigay ang pagkakaiba
nito sa pisikal na heograpiya. 2. Ano-ano ang saklaw ng heograpiyang pantao? Ipaliwanag ang bawat
isa. 3. Bakit mahalagang pag-aralan ang heograpiyang pantao? 4. Paano nakaaapekto ang heograpiyang pantao sa pagkakakilanlan ng
indibidwal o isang pangkat ng tao? 5. Paano magiging instrumento ang heograpiyang pantao sa pagkakaisa
ng mga tao sa daigdig? PAGNILAYAN/UNAWAIN
Pagkatapos ng mga talakayan at gawain tungkol sa pisikal na katangian at heograpiyang pantao ng daigdig, palalimin ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa tulong ng mga gawaing hahamon sa kanilang kritikal at malikhaing pag-iisip. Inaasahang mauunawaan ang kabuluhan ng paghubog ng heograpiya sa kabuhayan at pamumuhay ng tao.
DRAFT April 1, 2014
24
Gawain 10. My Travel Reenactment Pabuuin ang mga mag-aaral ng limang pangkat at ipagawa ang sumusunod:
1. Makibahagi sa iyong pangkat tungkol sa mga hindi malilimutang paglalakbay sa isang lugar.
2. Pumili ng isang katangi-tanging kuwento ng paglalakbay mula sa iyong kapangkat.
3. Gawan ito ng pagsasalaysay o kuwento. Nararapat lamang na nakapaloob sa mabubuong kuwneto ang mahahalagang konsepto o aralin na tinalakay tungkol sa pisikal na heograpiya ng daigdig.
4. Pagkatapos, isadula ang kuwento habang ito ay isinasalaysay. 5. Maaaring gumamit ang pangkat ng improvised props at kasuotan.
Isaalang-alang ang pamantayan sa pagmamarka ng gawaing ito gamit ang sumusunod na rubric.
Rubric sa Pagmamarka ng My Travel Reenactment
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Pagsasalaysay
Angkop ang pagsasalaysay sa paksang tinalakay; nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng aralin; madaling unawain ang pagkakasulat ng kuwento; malinaw ang pagbasa ng salaysay habang isinasadula ito
10
Pagsasadula
Magaling ang pagsasadula ng kuwento; mahusay na naipakita ng mga tauhan ang kanilang pag-arte; kapani-paniwala ang kanilang pagganap
10
Pagkamalikhain
Gumamit ng angkop na props at kasuotan sa pagsasadula; orihinal at makatotohanan ang ginawang pagsasadula
5
Kabuuan 25 Pamprosesong Tanong 1. Tungkol saan ang ipinakitang dula ng iyong pangkat? 2. Anong konsepto ang maiuugnay sa binasang pagsasalaysay at
isinagawang dula? 3. Paano mapatutunayan sa dula ang kaugnayan ng pisikal na
heograpiya at pamumuhay ng tao? 4. Bakit mahalagang magkaroon ng kaalaman tungkol sa pisikal na
daigdig? 5. Magbigay ng isang linya o pahayag sa pagsasalaysay na pumukaw sa
iyong interes? Bakit?
DRAFT April 1, 2014
25
Gawain 11. Modelo ng Kultura Hayaan ang mga mag-aaral na makibahagi sa kanilang pangkat at ipagawa ang sumusunod na panuto.
1. Gupitin ang manila paper na kahugis ng isang damit/kasuotan. 2. Sulatan ng impormasyon o guhitan ito ng mga simbolo at bagay na
maiuugnay sa lahi, wika at relihiyon ng bansang pinili ng inyong pangkat.
3. Sa hudyat ng guro, ipasuot sa isang miyembro ng pangkat ang gawang damit/kasuotan.
4. Isuot at ipakita ang gawang damit/kasuotan sa harap ng klase na tulad ng isang fashion show.
5. Pumili ng 1-2 miyembro sa pangkat na magpapaliwanag sa disenyo ng damit/kasuotang suot ng kapangkat.
6. Ipasagot ang kaugnay na tanong na nasa ibaba. Markahan ang gawaing ito batay sa rubric.
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng mga impormasyon, simbolo, at bagay na makikita sa damit/kasuotan batay sa lahi, relihiyon, at wika ng piniling bansa?
2. Paano mo mailalarawan ang mga mamamayang naninirahan sa bansang pinili ng pangkat?
3. Paano naipakita ang pagkakakilanlan ng mga mamamayan sa bansa batay sa gawain?
4. Bakit nararapat pahalagahan ang heograpiyang pantao ng mga bansa?
5. Sa paanong paraan mo maipakikita ang paggalang sa ibang tao?
Rubric sa Pagmamarka ng Modelo ng Kultura Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nilalaman ng Kasuotan
Wasto ang impormasyong nakasulat at mga bagay o simbolong nakaguhit sa damit; nakapaloob ang tatlo o higit pang konsepto ng aralin
10
Disenyo ng Kasuotan
Malikhain ang gawang damit; angkop ang kulay at laki ng mga nakasulat at nakaguhit sa damit; malinaw ang mensahe batay sa disenyo
10
Pagmomodelo
Mahusay ang ginawang pagmomodelo sa klase; akma ang kilos sa pangkat-etniko o bansang kinakatawan ng modelo
5
Kabuuan 25
DRAFT April 1, 2014
26
Aralin 2: Ang mga Sinaunang Tao ALAMIN Gawain 1. Kung Ikaw Kaya …
Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na sila ay nabuhay sa daigdig noong sinaunang panahon. Papipiliin sila ng tatlong bagay mula sa kahon na sa palagay nila ay makatutulong sa kanilang pang-araw-araw na pamumuhay at kanilang ipaliliwanag kung bakit iyon ang kanilang mga pinili.
Sa bahaging ito ng aralin, aalamin ng guro ang iskema ng mga mag-aaral tungkol sa pamumuhay ng mga sinaunang tao sa mundo. Malayang makapagbibigay ng mga dating kaalaman ang mga mag-aaral sa bahaging ito sapagkat lahat ng kasagutan ay tatanggapin. Pasagutin din sa mga mag-aaral ang unang kolum ng IRF Chart, isang graphic organizer kung saan itinatala ang pagbabago ng ideya o pag-unawa ng mga mag-aaral.
Pagkatapos ng mga gawain sa Modyul na ito, muling sagutin ang tanong na nasa itaas ng bagong Graffiti Wall. Ipaskil ang unang Graffitti Wall at paghambingin ang dalawang sagot ng mga mag-aaral.
Paano maipamamalas ang pag-unawa sa kahalagahan ng mga pamanang ipinagkaloob ng mga sinaunang kabihasnang nagtagumpay sa hamong dulot ng kapaligiran nito?
DRAFT April 1, 2014
27
Pamprosesong Tanong 1. Alin ang iyong mga pinili sa nakasulat sa mga kahon? 2. Bakit ang mga ito ang iyong pinili? 3. Kaya mo bang mabuhay sa panahong iyon kung taglay mo ang
mga pinili mong bagay? Ipaliwanag ang sagot. Gawain 2. I-R-F (Initial-Refined-Final Idea) Chart Isusulat ng mga mag-aaral sa unang kolum ang kanilang kasagutan sa katanungan na nasa itaas na bahagi ng tsart at pagkatapos ay ibabahagi sa klase ang kanilang sagot.
Paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong sinaunang panahon?
Initial Idea Refined Idea Final Idea
apoy bato
kahoy banga
buto ng hayop
Pangunahan ang malayang talakayan sa pamamagitan ng mga pamprosesong tanong. Magkaroon ng paglalagom sa sagot ng mga mag-aaral at bigyang-diin ang naranasan ng mga sinaunang tao na magkaroon lamang ng mga kasangkapang binanggit sa gawain. Itanong, “Kung ito lamang ang mga kagamitan ng ating ninuno, paano umunlad ang pamumuhay ng mga tao noong unang panahon?” Ibibigay ng mga mag-aaral ang kanilang kasagutan sa susunod na gawain.
DRAFT April 1, 2014
28
PAUNLARIN
Gawain 3. I-Tweet Mo!
Ipabasa ang tekstong makikita sa Learner’s Module at sa EASE Module (pahina 17-22) tungkol sa antas ng pamumuhay ng sinaunang tao. Hayaan ang mga mag-aaral na bumuo ng anim na pangkat. Ayon sa paksang nakatakda sa grupo, pupunan ng bawat pangkat ng mga kailangang impormasyon ang “I-Tweet Mo! Organizer”. Ang panahong nakatakda sa pangkat 1 at 2 ay ang Paleolitiko samantalang sa pangkat 3 at 4 ay ang Neolitiko at sa pangkat 5-6 ay ang panahon ng Metal. Ibibigay ng bawat pangkat ang hinihinging mga impormasyon sa anyo ng mga “tweet” o maiikling pahayag. Maaaring magbigay ang mga mag-aaral ng maraming tweet nang ayon sa hinihinging impormasyon. Pagkatapos ng pag-uulat, bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang mga komento o saloobin sa mga pahayag na ipinaskil ng bawat grupo. Hayaan ang mga mag-aaral na isulat ito sa kapirasong papel at idikit sa bahagi ng komento ng dayagram.
Sa bahaging ito inaasahan ang pagtalakay ng guro sa paksang pag-aaralan. Inaasahan din na matututuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa paksa tungkol sa mga sinaunang tao sa daigdig. Magsasagawa ang mga mag-aaral ng iba’t ibang gawaing magpapayabong sa kanilang kaalaman tungkol sa paksa. Gawing batayan ng talakayan ang mga tekstong makikita sa learner’s module. Dapat ay naiwasto na nila ang kanilang mga maling paniniwala pagkatapos ng araling ito. Ang huling gawain ng mga mag-aaral sa bahaging ito ay ang paglalagay ng kasagutan sa ikalawang kolum ng IRF Chart.
Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga isinulat sa Initial Idea. Hindi kailangang iwasto kaagad ang kanilang sagot. Ipaunawa sa mga mag-aaral na babalikan ang kanilang isinulat sa Initial Idea pagkatapos ng talakayan. Ipagawa ang bahaging Paunlarin.
DRAFT April 1, 2014
29
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mga katangian ng bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng
tao? 2. Ano ang mg patunay na may naganap na pag-unlad sa kultura ng mga
sinaunang tao batay sa kasangkapan, kabuhayan at iba pang aspekto ng pamumuhay?
3. Paano nakaapekto ang heograpiya ng lugar sa pag-unlad ng kultura ng tao?
4. Ano ang iyong mabubuong kongklusyon tungkol sa mga sinaunang tao?
Pagkatapos ng pag-uulat ng mga pangkat, iproseso ang aralin batay sa mga inihandang tanong. Ipasuri ang pagkakatulad ng kanilang sagot. Bigyang-diin ang mahahalagang impormasyon sa bawat paksa. Pagkatapos ng bawat ulat, pagtuunan din ng pansin ang mga komentong ibinigay ng mga mag-aaral at i-proseso ito. Magkaroon ng lagom sa mga reaksyon at sagutin ang mga isinulat na tanong. Isunod na ang dalawa pang mag-uulat.
Mahalagang paghambingin ang mga yugto ng pag-unlad kapag tapos na ang mga pag-uulat. Magbuo rin ng mga kongklusyon tungkol sa paksa. Gawing lunsaran ang mga kongklusyong ito para sa susunod na gawain.
@Paraan ng Pamumuhay ____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________ Komento
@Kaugnayan ng Heograpiya sa Panahong Paleolitiko/Neolitiko/Metal ____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________ Komento
@Mga Kagamitan/Tuklas ____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
______________________________ Komento
DRAFT April 1, 2014
30
Gawain 4. Tower of Hanoi Chart
Nasa tuktok ng Tower of Hanoi Chart ang mga kongklusyon tungkol sa yugto ng pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao. Ipasulat ang mga mag-aaral ang tore ng mga ebidensyang susuporta sa mga nakatalang kongklusyon.
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang kaugnayan ng iyong sagot sa nakalahad na kongklusyon?
2. Nakabuti ba ang mga nakitang pagbabago sa pamumuhay ng mga sinaunang tao? Bakit?
3. Maipagmamalaki ba ng kasalukuyang henerasyon ang ginawang ito ng mga sinaunang tao? Pangatwiranan.
4. Ano ang gustong ipahiwatig ng mga kongklusyon at ebidensyang nakatala sa Tower of Hanoi Chart tungkol sa pag-unlad ng kultura ng mga sinaunang tao sa mundo?
3.
2.
1.
Malaki ang naging epekto
ng agrikultura sa
pamumuhay ng mga tao.
3.
2.
1.
Malaki ang epekto ng
heograpiya sa pag-usbong
nga unang pamayanan.
3.
2.
1.
Higit na umunlad ang
pamumuhay ng tao dahil sa
paggamit ng mga metal.
DRAFT April 1, 2014
31
Gawain 5. Ano Ngayon? Chart Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa bawat yugto ng pag-unlad ng kultura ng tao, iugnay ito sa kasalukuyang pamumuhay. Ipatukoy ang kahalagahan ng ilan sa mga pangyayaring naganap sa iba’t ibang yugto ng pag-unlad ng sinaunang tao sa pamamagitan ng Ano Ngayon? Chart. Ipasulat sa mga kahon sa kanan ang kahalagahan o epekto sa kasalukuyan ng mga sumusunod na pangyayari.
Paggamit ng Apoy
________________________________
________________________________
________________________________
_______________ Pagsasaka
________________________________
________________________________
________________________________
_______________ Pag-iimbak ng labis na
pagkain
________________________________
________________________________
________________________________
_______________
Paggamit ng mga
pinatulis na bato
________________________________
________________________________
________________________________
_______________
Pagtatayo ng mga
permanenteng titirahan
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________
Pag-aalaga ng mga
hayop
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________
Paggamit ng mga
kasangkapang metal
_________________________________
_________________________________
_________________________________
____________
DRAFT April 1, 2014
32
Rubric sa Pagmamarka ng Ano Ngayon? Chart
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nilalaman
Mahusay na nailahad ang kaugnayan ng mga pangyayari noong sinaunang panahon sa kasalukuyan.
10
Ebidensya Napatunayan ang kaugnayang ito sa pamamagitan ng mga kongkretong halimbawa.
10
Kabuuan 20
Pamprosesong Tanong 1. Gaano kahalaga ang mga pag-unlad na naganap noong
sinaunang panahon? 2. Paano hinubog ng mga pagbabagong ito ang kasalukuyang
pamumuhay ng tao? 3. Sa iyong palagay, alin sa mga pagbabago sa pamumuhay ng
tao ang may pinakamalaking epekto sa kasalukuyan? PAGNILAYAN/UNAWAIN
GAWAIN 6. Archaeologist at Work! Hatiin ang klase sa apat na pangkat. Ipagpapalagay ng mga mag-aaral na miyembro sila ng isang pangkat ng mga archaeologist na nakahukay ng mga artifact sa isang lugar. Susuriin ng bawat miyembro ang mga nahukay na artifact, gamit ang Artifact Analysis Worksheet #1. Pagkatapos ay pag-uusapan nila ang mga ginawang pagsusuri at magkakasama nilang sasagutan ang Artifact Analysis Worksheet #2.
Sa pagkakataong ito, babalikan ng mga mag-aaral ang kanilang I-R-F Chart. Ipasagot muli ang tanong na nasa itaas ng chart. Isusulat nila ito sa ikalawang kolum, sa Refined Idea. Nararapat na iwasto ng mga mag-aaral ang kanilang mga konsepto na nakalagay sa initial idea.
Pagkatapos mapayabong ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa ay magsasagawa sila ng gawaing magpapalalim at magpapatibay pa sa kanilang kaalaman sa pamamagitan ng kritikal at malikhaing pag-iisip. Hamunin ang mga mag-aaral na makabuo ng sariling konsepto at ibahagi ito sa pamamagitan ng isang pangkatang gawain.
DRAFT April 1, 2014
33
Artifact Analysis Worksheet #1 1. Ano ang artifact?
____________________________________________________________
2. Ano ang mga katangian nito? ____________________________________________________________
3. Sa iyong palagay, ano ang gamit nito noong sinaunang panahon? ____________________________________________________________
4. Ano ang kahalagahan ng artifact na ito? ____________________________________________________________
5. Ano ang nais ipahiwatig ng artifact na ito tungkol sa Catal Hȕyȕk? _________________________________________________________________________
Task Card Kabilang ka sa pangkat ng mga archaeologist mula sa iba’t ibang bahagi ng daigdig na kasalukuyang nagsasagawa ng paghuhukay sa Catal Hȕyȕk. Nakapaloob sa task card na ito ang ilang mga artifact na natagpuan ng inyong pangkat sa nasabing lugar. Ang Iyong Misyon Gamit ang Artifact Analysis Worksheet#1,suriin ang bawat artifact na nahukay sa Catal Hȕyȕk. Tingnan ang pisikal na katangian, gamit, at kahalagahan ng mga artifact na ito. Kaligirang Impormasyon Sa kasalukuyan, ang Catal Hȕyȕk ay isang lugar sa Turkey. Sinasabing umunlad ang sinaunang pamayanang ito 9,000 taon na ang nakararaan. May lawak na 32 acres o halos 24 football fields ang lugar na ito. Malapit ang Catal Hȕyȕk sa pampang ng Ilog Carsamba.
Artifact Analysis Worksheet #2
1. Ano-ano ang katangian ng Catal Hȕyȕk batay sa iyong ginawang imbestigasyon? ____________________________________________________________
2. Ihambing ang paraan ng pamumuhay ng mga taga-Catal Hȕyȕk sa kasalukuyang pamumuhay ayon sa sumusunod na aspekto: a.pang-araw-araw na gawain b. paraan ng paglilibing c. sining d. pinagkukunan ng pagkain
DRAFT April 1, 2014
34
Pamprosesong Tanong
1. Batay sa pagsusuri ninyo sa mga artifact, ilarawan ang kultura ng mga tao sa Catal Hȕyȕk?
2. Ano ang mga patunay na ang Catal Hȕyȕk ay umusbong noong panahong Neolitiko?
3. Ano ang kongklusyong maaaring mabuo mula sa paghahambing ng buhay sa Catal Hȕyȕk at sa kasalukuyang pamumuhay?
Rubric sa Pagmamarka ng Archaeologist at Work! Pamantayan Deskripsyon Puntos
Artifact Analysis
Worksheet #1
Mahusay na nasuri ang katangian ng bawat artifact. Mahusay na natukoy ang gamit at kahalagahan ng mga artifact na ito.
10
Artifact Analysis
Worksheet #2
Mahusay na nailarawan ang mga katangian ng Catal Huyuk gamit ang mga artifact na sinuri. Mahusay na napaghambing ang pamumuhay sa Catal Huyuk sa kasalukuyang pamumuhay.
10
Pag-uulat Mahusay na naipaliwanag ang mga sagot. Mahusay na nalagom ang mga impormasyong inilahad.
5
Kabuuan 25
Layunin ng unang artifact analysis worksheet na higit pang masuri ng mga mag-aaral ang mga katangian ng panahong Neolitiko sa pamamagitan ng mga primaryang batis. Samantala, ang ikalawang artifact analysis worksheet ay naglalayong maihambing ang buhay noong panahon ng Neolitiko sa kasalukuyan at matukoy kung gaano na ang lawak ng pag-unlad ng ating kultura.
Gabayan ang pagwawasto sa mga sagot ng mga mag-aaral sa
malayang talakayan. Maaaring ipaulat sa bawat pangkat ang kanilang sagot sa dalawang artifact analysis worksheet. Ipalagom sa mga piling mag-aaral ang ulat ng mga pangkat.
Pagkatapos nito, pasagutan ang huling kolum ng I-R-F Chart.
Tumawag ng ilang mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga sagot sa chart. Bigyang-pansin ang pagbabago ng kanilang mga ideya mula Initial Idea hanggang Final Idea.
DRAFT April 1, 2014
35
ARTIFACTS
Labi na nahukay sa loob ng
mga bahay sa Catal Huyuk
Mga palamuti mula sa mga bato at buto ng hayop Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.
Mural Painting Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.
Ceremonial Flint Dagger Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.
Obsidian Arrow Head Imahe mula kay Prof Michael Fuller, St. Louis Community College http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.
Isang Pigurin Imahe mula kay Prof. Michael Fuller, St. Louis Community College http://users.stlcc.edu/mfuller/catalhuyuk.html.
DRAFT April 1, 2014
36
Aralin 3: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig ALAMIN Gawain 1. Picture Frame
a. Ipaskil ang tatlong picture frame sa pisara. Ipaliwanag na ang bawat frame ay may dalawang “misteryosong” salitang nararapat matukoy.
b. Tumawag ng mga mag-aaral na tutukoy sa mga misteryosong salita sa pamamagitan ng pagguhit sa loob ng frame.
c. Pahulaan ang mga salitang inilalarawan sa iginuhit ng mga kamag-aral.
d. Kasunod ang halimbawa ng gawain.
e. Pagkaraang maiguhit at matukoy ang mga salita sa bawat frame, isunod ang pagproseso ng gawain batay sa mga ibinigay na tanong.
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang salitang mabubuo sa itaas ng frame? 2. Batay sa mga guhit sa loob bg tatlong frame, ano ang sarili mong
pagkaunawa sa salitang “kabihasnan”?
pamayanan pagsulat
ilog pyramid
pagsasaka ceramics
K
Bibigyang-diin sa unang bahagi ng Alamin ang malikhaing gawaing magsisilbing pagganyak sa mga mag-aaral upang mapukaw ang kanilang interes sa pagtalakay ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Sa ikalawang bahagi, tutuklasin ang kanilang kaalaman tungkol sa paksa sa tulong ng Gawain 2.
DRAFT April 1, 2014
37
Gawain 2. WQF Diagram
a. Ipaskil ang dayagram sa pisara. Kasunod ang halimbawa nito.
b. Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuto sa pagbuo ng dayagram: 1. Bigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram. 2. Itala sa bawat kahon na nasa ibaba ng “W” (words) ang mga
salitang may kaugnayan sa nakalaang paksa. 3. Sa kahon ng “Q” (questions), bumuo ng 3-5 tanong na nais
mong masagot tungkol sa paksa. 4. Sa bilog “F” (facts), isulat ang iyong mga bagong natutuhan
tungkol sa paksa. Ipaunawa sa mga mag-aaral na sasagutin lamang ang bahaging ito pagkatapos ng talakayan sa paksang ito.
W Q F
Paksa: Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig
Kung may sapat na oras, hatiin ang klase sa mga pangkat batay sa sumusunod na paksa: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Indian, (3) Kabihasnang Egyptian, (4) Kabihasnang Tsino, at (5) Kabihasnang MesoAmerica.
Ipabuo ang WQF Diagram. Pagkaraan ng takdang minuto, atasan ang kinatawan ng bawat pangkat na ipaskil at ibahagi ang nabuong dayagram.
DRAFT April 1, 2014
38
PAUNLARIN
c. Paksa: Kabihasnan – Katuturan at mga Batayan
1. Pabigyang-katuturan ang salitang “kabihasnan.” Habang inilalahad ang iba’t ibang kahulugan nito, binubuo ang concept map ng mahahalagang salitang may kaugnayan sa “kabihasnan.” Tingnan ang halimbawa:
2. Inaasahang sagot: “Ang kabihasnan ay tumutukoy sa isang pamayanan o paraan ng pamumuhay ng tao na kinakitaan ng mataas na antas ng kalinangang kultural at maunlad na lipunang may organisadong pamahalaan, ekonomiya, sining, at sistema ng pagsulat”.
3. Talakayin ang mga batayan kung ang isang pamayanan ay maituturing
na kabihasnan batay sa mga simbolo/larawan. Ipalahad ang interpretasyon ng mga mag-aaral sa sumusunod na simbolo.
Sa yugtong ito, tatalakayin ang heograpiya at mga sinaunang kabihasnan ng daigdig batay sa babasahing teksto. Isasagawa ito sa tulong ng talakayan at mga mungkahing gawaing nakapaloob sa yugtong ito. Isunod na balikan ang WQF Diagram sa Alamin at iwasto ang mga konseptong taliwas sa tinalakay na mga paksa.
Kabihasnan
pamumuhay
pamayanan
mataas na antas
maunlad
Mula sa mga salitang nasa concept map, ipabuo sa klase ang sariling pagpapakahulugan ng salitang kabihasnan.
organisado
Larawan ng isda http://www.fishfarming.com/tilapia.html
Larawan ng Hieroglyphics
http://depositphotos.com/4400538/stock-
photo-Ancient-egypt-hieroglyphics-on-
wall.html
Larawan ng sinaunang gulong
http://listdose.com/top-10-inventions-that-
changed-human-lives-forever
Larawan ng palay http://forum.philboxing.com/viewtopic.php?f=8&t=110850&p
=2818140
Larawan ng korona ng hari
http://revphil2011.wordpress.com/2011/07/28/fighting-for-
the-crown/
DRAFT April 1, 2014
39
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang sinisimbolo ng korona ng hari? Bakit mahalaga ang
bahaging ginampanan ng mga pinuno at ng mga batas sa isang sinaunang pamayanan?
2. Ano ang kahulugan ng larawan ng isda at palay sa aspektong pangkabuhayan ng mga sinaunang tao? Bakit mahalaga ang aktibong kalakalan sa pagtataguyod ng kabihasnan?
3. Paano nagsimula ang sistema ng pagsulat ng mga sinaunang tao? 4. Ano ang kabutihan ng sistema ng pagsulat sa isang pamayanan? 5. Ano ang sinisimbolo ng gulong? Bakit may malaking pakinabang
ang mataas na antas ng agham at teknolohiya sa kabihasnan? 6. Paano mo mailalarawan ang isang kabihasnan ayon sa inilahad na
mga batayan nito? 7. Ano-ano ang sinaunang kabihasnang umunlad sa daigdig,
partikular sa Asya, Africa, at America?
Paksa: Impluwensiya ng Heograpiya sa Pag-unlad ng mga Sinaunang Kabihasnan
1. Ipaskil ang mapa ng daigdig. Ipatukoy ang mga kontinente ng daigdig. 2. Ipatukoy rin sa mapa ang mga sinaunang kabihasnan sa pamamagitan
ng paglalagay ng bituin ( ) sa kinaroroonan nito sa mapa. 3. Ipabasa ang teksto tungkol sa kalagayang heograpikal ng mga
sinaunang kabihasnan sa daigdig na makikita sa learners’ module o sa Project EASE.
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III Modyul 3 – Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 7-15) (p.22) (p.54)
Sa puntong ito, inaasahang malinaw na sa mga mag-aaral ang konsepto ng kabihasnan at mga batayan nito. Magpatuloy sa susunod na paksa.
DRAFT April 1, 2014
40
Gawain 3. Triple Matching Type Ilahad sa mga mag-aaral ang sumusunod na panuntunan:
1. Buuin ang triple matching type sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng mga terminolohiya at konsepto ayon sa partikular na heograpiya ng isang kabihasnan.
Pamprosesong Tanong
1. Ano-anong katangiang pisikal ng mga sinaunang kabihasnan ang magkakatulad?
2. Bakit nakaapekto ang mga anyong lupa at tubig ng isang lugar sa pagtaguyod ng kabihasnan?
3. Alin sa kalagayang heograpikal ng mga kabihasnan ang may malaking impluwensiya sa pamumuhay ng mga taong nanirahan dito? Ipaliwanag.
Gawain 4. Geography Checklist
a. Ilahad ang sumusunod na panuntunan:
1. Hatiin ang klase sa limang pangkat. Bawat pangkat ay may partikular na paksang bibigyang-pansin: (1) Sinaunang Kabihasnan sa Kanlurang Asya, (2) Kabihasnang Egyptian, (3) Kabihasnang Indus, (4) Kabihasnang Tsino, (5) Kabihasnang America.
Sa pagitan ng mga ilog Nasa gitna ng kontinente Biyaya ng Nile Nasa tangway ng Timog Asya May matabang lupain sa Huang Ho
Kung may sapat na oras, isagawa ang dyad na pinamagatang triple matching type plus 1. Idagdag ang kolum D at magbigay ng iba pang impormasyon tungkol sa heograpiya ng mga nabanggit na sinaunang kabihasnan.
A B C
Egypt Tsino Indus
Mesoamerica Mesopotamia
Lupain ng Yucatan Peninsula Timog ng Mediterranean Nasa kanluran ng Yellow Sea Dumadaloy ang Indus River Nasa Kanlurang Asya
DRAFT April 1, 2014
41
2. Ipabasa ang teksto tungkol sa paksang nakatalaga sa bawat pangkat. Pagkatapos, gumawa ng checklist (maaaring gawin sa manila paper) na katulad ng nasa ibaba.
Geography Checklist Kabihasnan: Katangiang Heograpikal:
3. Isunod ang pagsasanib ng dalawang pangkat. Paghahambingin ng mga miyembro ang dalawang kabihasnang nakatalaga sa kanila. Muling gamitin ang checklist at sundin ang sumusunod na hakbang:
Geography Checklist Kabihasnan: Katangiang Heograpikal: 1 2 3
4. Ipaskil ang ginawang checklist. Iulat sa klase ang output ng
paghahambing ng mga kabihasnan batay sa mga katangiang heograpikal ng mga ito.
b. Ipasuri ang nabuong checklist ng lahat ng pangkat.
Magtala ng 5 hanggang 10 katangiang heograpikal ng nakatalagang kabihasnan sa pangkat
Isulat ang nakatalagang kabihasnan sa pangkat
Isulat ang pangatlong kabihasnang ihahambing.
Lagyan ng tsek (√) ang kahon kung taglay ng kabihasnang tinukoy ang sumusunod na katangiang heograpikal.
Isulat ang pangalawang kabihasnang ihahambing.
DRAFT April 1, 2014
42
Pamprosesong Tanong 1. Alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang kabihasnan
sa daigdig ang may malaking pagkakatulad sa isa’t isa? 2. Bakit kaya karaniwang may magkakatulad na katangiang
heograpikal ang mga sinaunang kabihasnan? 3. Ano ang epekto ng mga katangiang heograpikal na ito sa
pamumuhay ng mga sinaunang tao? 4. Para sa iyo, alin sa mga katangiang heograpikal ng mga sinaunang
kabihasnan ang nararapat na mapangalagaan? Bakit? Paksa: Mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
a. Ipatukoy ang mga sinaunang kabihasnan sa Asya, Africa, at America. b. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga sinaunang kabihasnan sa Asya na
makikita sa learner’s module at Project EASE.
Gawain 5. Complete It!
A. Kumpletuhin ang sagot sa bawat bilang sa tulong ng mga akmang letra sa patlang.
1. ___ ___ M ___ ___ - Mga unang lungsod-estado ng Mesopotamia
2. ___ K ___ ___ ___ - Unang imperyong itinatag sa daigdig
3. ___ ___ ___ ___ L ___ ___ - Kabisera ng Imperyong Babylonia
4. C ___ ___ ___ ___ ___ ___ - Imperyong itinatag ni Nabopolassar
5. ___ ___ T ___ ___ ___ - Tawag sa mga lalawigang bumuo sa Persia
6. ___ ___ ___ ___ ___ I ___ - Imperyong itinatag pagkaraan ng
Babylonia
Project EASE (Effective Alternative Secondary Education) AP III a. Modyul 3 – Ang mga Unang Kabihasnan (pp. 6-48) b. Modyul 7 – Kabihasnang Klasikal sa America at Pacifico (pp. 9-16)
Ipagawa ang sumusunod na gawain matapos basahin ang learner’s module
tungkol sa Kabihasnang Mesopotamia.
DRAFT April 1, 2014
43
B. Kumpletuhin ang pangungusap na magbibigay ng wastong
impormasyon tungkol sa kabihasnang Mesopotamia.
1. Ang Mesopotamia ay maituturing na isang kabihasnan dahil________ ________________________________________________________.
2. Naging tanyag si Haring Sargon I sa kasaysayan dahil_____________ ________________________________________________________.
3. Sa panahon ni Hammurabi naganap ang_______________________ ________________________________________________________.
4. Nagwakas ang pamamahala ng mga Chaldean sa Mesopotamia nang ________________________________________________________________________________________________________________.
5. Isa sa kahanga-hangang nagawa ni Haring Darius the Great sa Imperyong Persian ang___________________________________ ________________________________________________________. Pamprosesong Tanong 1. Paano nagsimula at nagwakas ang kabihasnang Mesopotamia? 2. Sino ang mga pinuno na namahala sa imperyo? 3. Ano ang naging paraan ng kanilang pamamahala? 4. Bakit sinasabing ang kasaysayan ng Mesopotamia ay pag-usbong
at pagbagsak ng mga kabihasnan?
Gawain 6. Tatak-Kabihasnan sa Timog Asya
A. Iguhit sa loob ng kahon ang tatlong mahahalagang bagay na naglalarawan sa pamumuhay ng mga katutubo at dayuhang Aryan na nanirahan sa Timog Asya. Pagkatapos ay isulat sa loob ng bilog ang kahalagahan ng mga tinukoy na bagay sa pamumuhay ng mga naturang grupo ng mga tao.
Pagkatapos basahin ng mga mag-aaral ang learner’s module tungkol sa Kabihasnang Indus, ipagawa ang sumusunod na gawain.
DRAFT April 1, 2014
44
B. Itala sa unang kolum ng tsart ang pagtala ng mga ambag ng kabihasnang Indus at Panahong Vedic. Sa pangalawang kolum, itala ang kapakinabangan nito sa kasalukuyan.
Ambag ng Kabihasnan
Kapakinabangan Ngayon
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang dalawang lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus? Ilarawan ang mga ito.
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga tao sa panahong Vedic? 3. Sang-ayon ka ba sa pagpapangkat-pangkat ng mga tao sa India batay
sa sistemang Caste? Ipaliwanag ang sagot.
Ipagawa sa mga mag-aaral ang kasunod na gawain upang tukuyin ang kanilang pagkaunawa sa paksang “Pagbuo ng mga Imperyo at Kaharian.”
DRAFT April 1, 2014
45
Gawain 7. Empire Diagram Kumpletuhin ang dayagram tungkol sa mga imperyong itinatag sa Timog Asya. Sa unang kahon, itala ang mahahalagang datos sa bawat imperyo. Sa ikalawang kahon, isulat ang mga tanyag na pinuno ng imperyo at ilarawan ang bawat isa. Sa huling kahon, magbigay ng isang aral na natutuhan sa mga itinatag na imperyo sa Timog Asya.
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang naging kontribusyon ng mga pinuno sa pag-unlad ng
kanilang imperyo? 2. Paano bumagsak ang mga naturang imperyo sa Timog Asya? 3. Ano-ano ang naging ambag ng mga imperyong ito sa kasalukuyang
kabihasnan?
Imperyo sa Timog Asya
Maurya Gupta Mogul
Tauhan:
*
*
*
Tauhan:
*
*
*
Tauhan:
*
*
*
Aral na Natutuhan:
Datos:
*
*
*
Datos:
*
*
*
Datos:
*
*
*
Pagkatapos talakayin ang Kabihasnang Tsino, ipasagot ang kasunod na gawain.
DRAFT April 1, 2014
46
Gawain 8. Maramihang Pagpili sa Tsart
A. Tukuyin sa tsart ang mahahalagang impormasyon tungkol sa kabihasnang Tsino. Kabilang ang dinastiya, mga tanyag na tauhan, at mga ambag nito sa kasalukuyan. Piliin ang sagot sa loob ng mga bilog.
Kabihasnang Tsino
Mga Dinastiya
1. Nakasulat sa mga oracle bone ang mga naiwang kasulatan ng mga
sinaunang Tsino nabuhay sa dinastiyang ito
2. Unang dayuhang dinastiyang namahala sa China
3. Huling dinastiya ng China
4. Yumabong sa dinastiyang ito ang kaisipang humubog sa
kamalayang Tsino tulad ng Confucianism, Taoism, at Legalism
5. Ipinagawa ang Grand Canal sa dinastiyang ito
6. Sa dinastiyang ito nagsimula at lumaganap ang kaisipang mandate
of heaven
7. Ipinatayo ang tanyag na Forbidden City sa Peking sa dinastiyang ito
Chou Ming Q’ing
Shang Sui Tang Yuan
Mga Tauhan
8. Itinuring ang kaniyang sarili bilang “unang emperador”
9. Itinatag niya ang Dinastiyang Yuan sa China
10. Pinangunahan niya ang mga ekspedisyon sa Indian Ocean at
silangang bahagi ng Africa
11. Nakasentro sa kaniyang mga aral ang kaisipang Confucianism
Zheng He Kublai Khan
Confucius Shih Huang Di
Mga Ambag
12. Pagpapahintulot ng kalangitan na mamuno ang emperador
13. Nagsilbing-tanggulan ang estrukturang ito laban sa mga tribong
nomadiko sa hilagang China
14. Naging tirahan ng mga emperador noong Dinastiyang Ming
15. Hangad ng kaisipang ito ang balanseng kalikasan at pakikiayon
ng tao sa kalikasan
Great Wall Forbidden City
Mandate of Heaven Taoism
DRAFT April 1, 2014
47
Gawain 9. Walk to Ancient Egypt
A. Kumpletuhin ang kasunod na dayagram. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat aytem.
Kabihasnang Egyptian
1. Tauhan
2. Bagay
3. Panahon 4. Tauhan 5. Tauhan 6. Panahon
7. Bagay
8. Tauhan
1. Nagpagawa ng Great Pyramid na pinakamalaki sa buong daigdig
2. Sistema ng pagsulat ng mga sinaunang Egyptian
3. Itinuring bilang “Empire Age” at pinakadakila sa kasaysayan ng sinaunang
Egypt
4. Kinilalang isa sa mahuhusay na babaing pinuno ng sinaunang Egypt
5. Napag-isa sa kaniyang paghahari ang Upper Egypt at Lower Egypt
6. Nagsimula sa Ikatlong Dinastiya ng Egypt at panahon ng pagtatayo ng
mga pyramid sa Egypt
7. Nagsilbing mga bantayog ng kapangyarihan ng mga pharaoh at naging
libingan ng mga ito
8. Lumagda sa kauna-unahang kasunduang pangkapayapaan sa hari ng mga
Hititte
Ipagawa ang kasunod na gawain upang tayain ang kanilang pagkaunawa sa paksang Kabihasnang Egypt.
DRAFT April 1, 2014
48
Pamprosesong Tanong
1. Anong kabihasnan ang umunlad sa Africa? Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng kabihasnang Egyptian sa mga kabihasnang umunlad sa Mesopotamia?
2. Paano mailalarawan ang pamumuhay ng mga sinaunang Egyptian? 3. Sino ang mga naging pinuno ng Egypt? Ano ang kanilang naging
papel sa paghubog ng kabihasnan sa Egypt? 4. Anong kongklusyon ang iyong mabubuo tungkol sa kabihasnang
Egyptian?
Gawain 10. Tracing the Beginning Chart
a. Ipakumpleto ang tsart ayon sa hinihinging datos sa bawat kolum. b. Talakayin ang mga impormasyon sa pagbuo ng tsart.
Ano ang sinaunang
kabihasnang umusbong sa daigdig?
Paano nagsimula ang kasaysayan ng kabihasnang ito?
Ano ang katangian ng mga
katutubo nito?
Pamprosesong Tanong 1. Saang aspekto nagkakatulad ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig
batay sa pagsisimula ng mga ito? 2. Ano ang magkakahawig na mga katangiang taglay ng mga sinaunang
katutubo sa panahon ng pagtatatag ng kanilang mga kabihasnan? 3. Kahanga-hanga ba ang ginawa ng mga sinaunang tao sa pagtatag nila ng
kanilang kabihasnan? Ipaliwanag ang sagot. 4. Anong aral ang iyong natutuhan batay sa napag-alamang mga katangian
at kakayahan ng mga sinaunang tao tungo ng kanilang pamumuhay?
Kapag natapos nang basahin ang pagtalakay ng Learner’s Module sa Kabihasnang Mesoamerica, ipagawa ang mga kasunod na gawain. Ang mga gawaing ito ay naglalayong tayain ang pagkakaunawa ng mga mag-aaral sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Pagkatapos nilang suriin ang bawat kabihasnan, hahamunin sila ng mga kasunod na gawain na paghambingin ang mga ito upang makita ang kaugnayan ng bawat isa sa kasalukuyang panahon.
DRAFT April 1, 2014
49
Gawain11. Pagbuo ng K-Web Diagram
a. Ibigay sa mga mag-aaral ang mga panuntunan sa pagbuo ng
“Kabihasnan - Web Diagram.” 1. Tukuyin ang inilalarawan sa bawat bilang. 2. Isulat ang bilang at sagot sa puwesto nito sa dayagram.
Halimbawa: 1. Cuneiform
Sinaunang Kabihasnan
Mesopotamia Egypt
Indus
Tsino
Mesoamerica
1. Sistema ng pagsulat ng mga Sumerian 2. Kambal na lungsod na umunlad sa lambak-ilog ng Indus 3. Sagradong aklat ng mga Aryan 4. Tawag sa China na nangangahulugang “Gitnang Kaharian” 5. Kauna-unahang kabihasnang umunlad sa America 6. Pagpapangkat-pangkat ng tao sa lipunang Hindu 7. Bahay-sambahan ng mga Sumerian 8. Pinakamalaking estruktura at libingan ng pinuno ng sinaunang Egypt 9. Maunlad na lungsod sa Mesoamerica na ibig sabihin ay “tirahan ng diyos” 10. Tanyag na gusali sa Babylon; kabilang sa “seven wonders” ng sinaunang daigdig 11. Estruktura sa China na nagsilbing harang at proteksiyon laban sa mga mananakop 12. Tawag sa rehiyon ng America na kinabibilangan ng malaking bahagi ng Mexico,
Guatemala, at El Salvador 13. Taguri sa pinuno ng sinaunang Egypt 14. Sinaunang paniniwala ng mga pinunong Tsino na may pahintulot ang langit na
pamunuan ang China 15. Tawag sa sinaunang sistema ng pagsulat ng mga Egyptian
DRAFT April 1, 2014
50
b. Talakayin ang mahahalagang konseptong nakapaloob sa K-Web Dayagram.
Gawain 12. Kabihasnan Pathway Diagram
a. Hatiin ang klase sa apat na pangkat. b. Ipaliwanag ang sumusunod na panuntunan:
1. Bibigyang-pansin ng Pangkat 1 ang Kabihasnang Mesopotamia, Pangkat 2 ang Kabihasnang Indus, Pangkat 3 ang Kabihasnang Tsino, at Pangkat 4 ang Kabihasnang Egyptian.
2. Batay sa pag-unawa sa binasang kasaysayan, kukumpletuhin ng mga miyembro ang Pathway Diagram sa pamamagitan ng paglalagay ng mahahalagang pangyayari ayon sa tamang pagkakasunod-sunod ng mga ito. Isulat ang isang pangyayari sa bawat hakbang.
3. Pagkatapos mabuo ang pathway, punan ang mga bilog ng iba pang impormasyon tungkol sa nakatalagang kabihasnan, kabilang ang ekonomiya, kultura, at lipunan nito.
4. Ipagawa sa manila paper ang dayagram na kagaya ng nasa ibaba.
5. Pumili ng dalawang miyembro ang bawat pangkat na mag-uulat sa
klase tungkol sa ginawang Pathway Diagram. 6. Isaalang-alang ang mga pamantayan sa pagmamarka gamit ang
sumusunod na rubric. Rubric sa Pagmamarka ng Kabihasnan Pathway Diagram
Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nilalaman
Nakapaloob sa dayagram ang 5 o higit pang mahahalagang pangyayari sa nakatalagang kabihasnan; wasto ang pagkakasunod-sunod nito
10
Pag-uulat Mahusay na naipaliwanag ang kasaysayan ng nakatalagang kabihasnan batay sa nabuong dayagram
10
Iba pang impormasyon
Nakapaglahad ng iba pang datos na may kaugnayan sa kasaysayan ng nakatalagang kabihasnan
5
Kabuuan 25
DRAFT April 1, 2014
51
c. Isunod ang pagsusuri ng mahahalagang pangyayari sa bawat sinaunang kabihasnan. Maaaring atasan ang mga mag-aaral na bumuo ng mga tanong sa isang sinaunang kabihasnan. Talakayin ito.
Gawain 13. Gallery of Ancient Rulers
1. Hatiin ang klase sa walong pangkat. Pipili ang bawat pangkat ng isang pinuno mula sa tinalakay na mga sinaunang kabihasnan. Ipaalalang walang dalawang pangkat ang may kahalintulad sa pinuno.
2. Pagawain ng human statue ang bawat pangkat batay sa piniling pinuno.
3. Ipaliwanag ang sumusunod na mga panuntunan. a. Pumili ng isang miyembrong magsisilbing “estatwa” na kakatawan
sa piniling pinuno. b. Ihanda ang posisyon ng “estatwa” ayon sa katangian at nagawa ng
piniling pinuno. c. Maaaring dikitan ng papel (o manila paper) na may simbolo o mga
salitang maglalarawan sa pinuno ang katawan ng “estatwa.” d. Pagkaraan ng 15 minuto, itatanghal ang mga “estatwa” sa klase.
Magtalaga ng 1-2 miyembrong magpapaliwanag ng ginawang “estatwa.”
Pamprosesong Tanong 1. Ano ang mahalagang katangian ng napiling pinuno ng pangkat? 2. Bakit siya naging kilala sa kasaysayan? 3. Maipagmamalaki ba ang piniling pinuno ng inyong pangkat?
Patunayan. 4. Para sa iyo, ano ang pinakamahalagang katangiang dapat taglayin
ng isang pinuno? Bakit mo iyon nasabi?
4. Bigyan ng marka ang ginawang estatwa gamit ang kasunod na rubric:
Rubric sa Pagmamarka ng Gallery of Ancient Rulers Pamantayan Deskripyon Puntos
Gawang Estatwa
Angkop ang estatwa bilang kinatawan ng piniling pinuno ng pangkat; wasto ang mga simbolo at datos na ikinabit sa estatwa
10
Pag-uulat
Mahusay na ipinakilala ang nakatalagang pinuno batay sa estatwa; naglahad ng mahigit 3 impormasyon tungkol sa nasabing pinuno
8
Orihinalidad
Natatangi ang pagkakabuo ng estatwa; gumamit ng mga akmang disenyo upang maging makatotohanan ang hitsura
7
Kabuuan 25
DRAFT April 1, 2014
52
Paksa: Mga Kontribusyon ng mga Sinaunang Kabihasnan sa Daigdig
a. Magbalik-aral sa mga sinaunang kabihasnan ng daigdig. b. Ipabasa ang mga kontribusyon/pamana ng mga sinaunang kabihasnan
batay sa learner’s module. Gawain 14. K-A-K Organizer
a. Maaaring indibidwal o pangkatan ang gawaing ito. b. Papiliin ang bawat mag-aaral (o pangkat) ng tatlong sinaunang
kabihasnan na gagawan ng Kabihasnan-Ambag-Kabuluhan (K-A-K) Organizer.
c. Ipasulat sa parihaba ang piniling kabihasnan, sa biluhaba ang ambag, at parisukat ang kabuluhan ng ambag sa mga sinaunang tao.
d. Magsagawa ng talakayan sa klase. Maipakikita ang mga larawan ng iba’t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan. Pamprosesong Tanong 1. Ano-ano ang pamana/ambag ng mga sinaunang kabihasnan sa
daigdig? 2. Ano ang kabuluhan ng mga nabanggit na ambag sa pamumuhay
ng mga sinaunang taong nanirahan sa kani-kanilang kabihasnan? 3. Bakit maituturing na dakilang pamana ang mga ambag na ito?
Kabihasnan Ambag Kabuluhan
DRAFT April 1, 2014
53
PAGNILAYAN/UNAWAIN
a. Gawain 15. Thank You Letter
a. Batay sa natutuhan ng mga mag-aaral tungkol sa bahaging ginampanan ng heograpiya sa pag-unlad ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, magpasulat ng liham pasasalamat.
b. Ibigay ang sumusunod na mga panuntunan sa pagsulat ng nasabing liham: 1. Pumili ng isang anyong lupa, tubig o kahit anong bagay na may
kaugnayan sa heograpiya ng mga sinaunang kabihasnan na nais mong gawan ng liham pasasalamat.
2. Isulat sa liham ang sariling saloobin tungkol sa mahalagang papel na ginampanan nito sa buhay ng mga sinaunang tao.
3. Gawing batayan ang kasunod na rubric sa pagmamarka ng iyong isinulat na liham.
Rubric sa Pagmamarka ng Thank You Letter Pamantayan Deskripsyon Puntos
Nilalaman
Mahusay na naipaliwanag ang bahaging ginampanan ng heograpiya sa buhay ng mga sinaunang tao; Nakapagbigay ng halimbawang magpapatunay sa papel na ginampanan nito sa mga sinaunang tao
12
Teknikal na Pagbuo ng
Liham
Wasto ang paggamit ng bantas, baybay ng mga salita; maayos ang mga bahagi ng isang liham.
8
Anyo at Disenyo
Malinis at maayos ang pagkakasulat; naglagay ng malilikhaing bagay at simbolo; angkop ang kulay ng disenyo
5
Kabuuan 25
Sa yugtong ito, isasagawa ang pagpapalalim at pagninilay tungkol sa impluwensiyang heograpikal at mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Mahalagang maiugnay ang paksang ito sa panahon ngayon at lubos na maipakita ang bahaging ginampanan ng mga sinaunang kabihasnan sa paghubog ng kasalukuyang pamumuhay ng tao.
DRAFT April 1, 2014
54
Gawain 16. Maimpluwensiyang Kabihasnan
a. Kumpletuhin ang dayagram sa pamamagitan ng pagtatala ng pamana ng mga sinaunang kabihasnan sa daigdig, gayundin ang impluwensiya ng pamanang ito sa daigdig at sa ating bansa sa kasalukuyang panahon. Pamprosesong Tanong 1. Sa anong aspeto ng pamumuhay ng mga Pilipino maiuugnay ang
pamanang tinukoy sa dayagram? 2. Ano ang kapakinabangang dulot ng naturang pamana sa mga
Pilipino? Magbigay ng halimbawa. 3. Bakit maimpluwensiya ang piniling pamana sa mga tao sa buong
daigdig? 4. Kung ikaw ay nabuhay sa kabihasnang nagkaloob ng nasabing
pamana, ano ang iyong reaksiyon? 5. Ano ang iba pang bagay na maituturing na pamana ng mga
sinaunang tao sa kasalukuyang kabihasnan? Bakit mo itinuring na pamana ang mga ito?
ILIPAT AT ISABUHAY
Pamana ng Sinaunang Kabihasnan
Impluwensiya sa Pilipinas
Impluwensiya sa Daigdig
Balikan ang WQF Diagram at punan ang kolum ng F (facts) ng mga bago at wastong kaalaman tungkol sa paksa.
Sa pagkakataong ito, gawin ang huling yugto ng Yunit 1, ang ILIPAT. Gamit ang kaalamang natutuhan ng mga mag-aaral batay teksto at mga gawain, ihanda sila sa paggawa ng susunod na proyekto.
DRAFT April 1, 2014
55
Gawain 17. POKUS NGAYON: Preserbasyon ng mga Pamana ng mga Sinaunang Kabihasnan ng Daigdig Ipaunawa sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon upang maisagawa ang inaasahang pagganap sa araling ito: Ikaw ang tagapangulo ng National Committee on the Preservation of Cultural Heritage ng iyong bansa na isa sa mga sinaunang kabihasnan sa daigdig. Nakatanggap ka ng liham mula sa United Nations na humihingi ng panukalang proyektong may layuning ipreserba ang mga dakilang pamanang mula sa iyong bansa. Ang iyong komite ay nagtakda ng isang pulong upang bumuo ng panukalang proyekto para sa nabanggit na layunin. Isaalang-alang ang mga panuntunan sa pagbuo ng panukalang proyekto:
1. Hatiin ang klase sa mga pangkat ayon sa sumusunod: Pangkat 1 – Iraq Para sa Kabihasnang Mesopotamia Pangkat 2 – Iran Para sa Sinaunang Persia Pangkat 3 – Egypt Para sa Kabihasnang Egyptian Pangkat 4 – India at Pakistan Para sa Kabihasnang Indus Pangkat 5 – China Para sa Kabihasnang Tsino Pangkat 6 – Mexico Para sa Kabihasnan sa Mesoamerica
2. Makibahagi sa iyong pangkat sa pagtalakay sa itinakdang kabihasnan na bibigyang-tuon sa gagawing panukalang proyekto.
3. Bigyan ang bawat pares na miyembro ng pangkat ng pamanang nararapat na ipreserba: a. Pares 1 – isang estruktura o landmark b. Pares 2 – isang tradisyon/kaugalian c. Pares 3 – isang sinaunang bagay
4. Isulat sa papel ang format ng panukalang proyekto. Gawing gabay ang
kasunod na template.
Bansang nakatalaga sa pangkat: ____________________ National Committee on the Preservation of Cultural Heritage
UNANG BAHAGI: a. Pamagat ng proyekto: _________ b. Kinaroroonan ng isasagawang proyekto: _________ c. Petsa ng simula at wakas ng pagpapatupad ng proyekto: _________ d. Halagang gugugulin sa proyekto: _________ e. Ahensiya ng pamahalaang kaakibat sa proyekto: _________
DRAFT April 1, 2014
56
5. Talakayin ng inyong pangkat ang bubuuing panukala. 6. Kumpletuhin ang template para sa gagawing panukala. 7. Iulat sa klase ang gawang panukala. Gamitin ang mga pamantayan sa
pagmamarka ng gawaing ito.
Kraytirya 4 3 2 1 Nilalaman ng Panukalang Proyekto
Kumpleto ang nilalaman ng panukalang proyekto; 100% na wasto ang itinala sa panukala; makatotohanan ang lahat ng sagot sa
May 1-2 ang nawala sa panukalang proyekto; hindi bababa sa 75% ang may wastong itinala sa panukala; Makatotohanan ang mahigit
Mahigit sa 50% ang nawala sa panukalang proyekto; mahigit sa 50% ang hindi wasto sa mga itinala sa panukala; may 50% sa nilalaman ng
Mahigit sa 50% ang nawala sa nilalaman ng panukalang proyekto; mahigit sa 50% ang hindi wasto sa mga itinala
IKALAWANG BAHAGI: a. Panimula (Tungkol saan ang panukalang proyekto?) b. Katuturan (Mahalaga bang isagawa ang proyekto? Bakit?) c. Kapakinabangan (Sino ang makikinabang nito? Sa paanong paraan?) IKATLONG BAHAGI: a. Mga hakbang sa pagkamit ng layunin (Ano-ano ang dapat gawin
upang magtagumpay sa hangarin ng pangkat?) b. Pondo ng proyekto (Paano makakukuha ng salaping gagastusin sa
proyekto?) c. Pagsasanay (Sino at paano sasanayin ang mga tauhan sa pagkamit ng
proyekto?) d. Kagamitan (Ano-ano ang kagamitan upang magawa ang proyekto?)
IKAAPAT NA BAHAGI: a. Inaasahang bunga (Ano-ano ang inaasahang bunga o resulta ng
isasagawang proyekto?) b. Mensahe sa kinauukulan at sa taong-bayan (Ano ang nais mong
sabihin upang maging matagumpay ang preserbasyon ng mga sinaunang ambag at pamana ng bansa?)
c. Guhit ng isasakatuparang proyekto (Ano ang hitsura ng kalalabasan ng gagawing proyekto?)
DRAFT April 1, 2014
57
tanong; may kabuluhan ang gawang panukala; mahusay ang iginuhit sa magiging bunga ng proyekto
75% sagot sa tanong; may kabuluhan ang gawang panukala; mahusay ang iginuhit sa magiging bunga ng proyekto na may 1-2 aspekto ng guhit ang kailangang isaayos
panukala ay hindi makatotohanan; may pag-aalinlangan sa kabuluhan ang gawang panukala; hindi gaanong malinaw ang guhit
sa panukala; hindi maka-totohanan ang panukala; hindi maipakita ang kaugnayan ng guhit sa panukala
Pinagkunan ng Datos
Ibinatay sa 3 o higit pang sanggunian ang datos na kabilang sa panukalang proyekto (aklat, pahayagan, video clip, internet, at iba pa)
Ibinatay sa 2 sanggunian ang datos
Ibinatay lamang ang sanggunian sa batayang aklat
Walang batayang pinagkunan at gawa-gawa lamang ang mga impormasyon
Presentasyon ng Panukalang Proyekto
Mahusay ang paglalahad sa presentasyon; malinaw at malakas ang boses ng tagapagsalita; lubos na naipaliwanag ang bawat aytem sa panukala
Maayos ang paglalahad sa presentasyon; may ilang kinabahan at mahinang boses; naipaliwanag ang higit sa 75% ng kabuuang aytem sa panukala
Karaniwan ang paglalahad sa presentasyon; maikli at hindi binigyan ng pansin ang maraming bahagi ng panukala; hindi gaanong maunawaan ang pagsasalita; mahigit sa 50% ang hindi naipaliwanag sa panukala
Hindi malinaw ang paglalahad sa presentasyon; hindi naipaliwanag ang maraming bahagi ng panukala; hindi maunawaan ang pagsasalita; kaunti lamang ang naipaliwanag
DRAFT April 1, 2014
58
Transisyon sa Kasunod na Modyul Tinalakay sa katatapos na Modyul ang heograpiya ng daigdig. Saklaw nito ang mga anyong lupa at tubig, klima, at likas na yaman na may malaking impluwensiya sa paghubog ng kasaysayan ng mga sinaunang tao. Nakasalalay ang pamumuhay ng mga prehistorikong tao sa kanilang mahusay na pakikiayon sa idinikta ng kanilang kapaligiran.
Naging instrument ang kanilang talino at kakayahan upang maging matagumpay sa mga hamon ng buhay. Ito rin ang nagbigay-daan upang higit na mapabuti ang kanilang pamumuhay hanggang nakapagtatag sila ng mauunlad na pamayanang tinawag na kabihasnan. Ang iba’t ibang kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa larangan ng politika, relihiyon, ekonomiya, kultura, agham at teknolohiya ay lubos na nakatulong hindi lamang sa kanilang panahon kundi maging sa lahat ng panahon. Sa susunod na Modyul, pag-aaralan ang mga dakilang kabihasnang klasikal ng Greece at Rome. Idagdag pa rito ang pakikipagsalaparan ng mga Europeo noong Gitnang Panahon, ang mga kabihasnan sa iba pang panig ng daigdig hanggang sa pagbubukang-liwayway ng Makabagong Panahon.
Sa huling bahagi ng Yunit 1, ipabasa ang sumusunod na “Transisyon sa Kasunod na Yunit,” ang pagbubuod ng mga paksang tinalakay sa yunit. Nagsisilbi rin itong tulay upang iugnay ang tinalakay na yunit sa mga paksa ng bagong yunit.
DRAFT April 1, 2014
59
Ipagawa ang Panghuling Pagsusulit. Pansining nasa bold letter ang
mga tamang sagot. Basahing mabuti ang bawat tanong at piliin ang wastong sagot mula sa mga pagpipilian. Titik lamang ng wastong sagot ang iyong isulat sa sagutang papel.
1. Isa sa limang tema ng heograpiya na tumutukoy sa kinaroroonan ng mga lugar sa daigdig (K) a. lokasyon c. paggalaw b. lugar d. rehiyon
2. Panahon sa kasaysayan ng daigdig kung kailan naganap ang rebolusyong agrikultural o sistematikong pagtatanim (K) a. Mesolitiko c. Neolitiko b. Metal d. Paleolitiko
3. Ang kabihasnang nabuo sa pagitan ng dalawang ilog (K) a. China c. Indus b. Egypt d. Mesopotamia
4. Ang kabihasnang kinilala sa pagkakaroon ng unang urban o city
planning o pagpaplanong panlungsod (K) a. China c. Indus b. Egypt d. Mesopotamia
5. Suriin ang mapa at sagutin ang tanong tungkol dito.
http://www.outline-world-map.com/outline-transparent-world-map-b1b
Greenland
DRAFT April 1, 2014
60
Alin sa sumusunod ang maaaring maglarawan sa klima ng Greenland? (P/S) a. Tropikal na klima b. Maladisyertong init c. Buong taon na nagyeyelo
d. Nakararanas ng apat na klima
6. Alin sa mga sumusunod ang nagpapakita ng pagkakaiba ng mga relihiyon noon sa mga pangunahing relihiyon sa kasalukuyan? (P/S) a. May sinasambang diyos ang kasalukuyang mga relihiyon. b. Walang pagkakaiba ang mga relihiyon noon at sa kasalukuyan. c. Walang sinusunod na mga tradisyon ang mga sinaunang relihiyon. d. Mas organisado ang mga doktrina o aral ng malalaking
relihiyon sa kasalukuyan.
7. Bakit napalitan ng agrikultura ang pangangaso bilang paraan ng
pagkuha ng pagkain ng mga tao noong panahong Neolitiko? (P/S) a. Mas mahirap ang pangangaso kaysa sa pagtatanim. b. Nagkaroon ng palagiang suplay ng pagkain ang mga tao.
c. Naging kaunti ang mga hayop na ginawang pagkain ng mga tao. d. Mas nasiyahan ang mga tao na kumain ng mga prutas at gulay sa
halip na karne ng mga hayop.
8. Aling pahayag ang may maling impormasyon tungkol sa panahong Paleolitiko? (P/S) a. Unang gumamit ng apoy ang mga sinaunang tao. b. Pangangaso ang kanilang pangunahing paraan ng pagkuha ng
pagkain c. Nagsimulang makipagkalakalan ng mga produktong
agricultural ang mga tao.
d. Gumamit ng magagaspang na bato ang mga tao bilang kagamitan.
9. Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa pahayag na “Karaniwang
umunlad sa mga lambak-ilog ang mga sinaunang kabihasnan sa daigdig”? (P/S) a. Nakasanayan ng mga sinaunang tao na manirahan malapit sa ilog. b. Malaki ang pakinabang ng ilog upang magkaroon ng maunlad
na pamumuhay ang mga sinaunang tao.
c. Hindi lahat ng mga sinaunang kabihasnan ay umunlad sa mga lambak-ilog.
DRAFT April 1, 2014
61
d. Maraming dayuhan ang naghangad na sakupin at makontrol ang mga lupaing malapit sa mga ilog.
10. Alin sa sumusunod na larawan ang hindi kabilang sa temang
heograpikal na lugar?
11. “Naging masigla ang sinaunang kalakalan ng mga Tsino at ng iba pang pangkat ng tao sa Kanlurang Asya, silangang Africa, at silangang Europe dahil sa mahusay na rutang pangkalakalang tinawag na Silk Road.” Ano ang pinakamalapit na kongklusyon sa pahayag na ito? (S/P) a. Tuluyang nagbukas ang kalakalang pandaigdig sa pangunguna
ng mga Tsino dahil sa Silk Road. b. Tinawag na Silk Road ang rutang pangkalakalang ito dahil
telang silk ang pangunahing produktong ipinagpalit ng mga Tsino sa iba pang mangangalakal.
c. Labis na hinangaan at tinangkilik ng mga dayuhang mangangalakal ang mga produkto Tsino noong sinaunang panahon na nagbunga ng paghina ng kalakalan sa iba pang panig ng daigdig.
d. Maunlad ang kabuhayan ng mga Tsino sa larangan ng kalakalan noong panahong iyon dahil nagbigay-daan ang Silk Road upang mapadali at mapabilis ang pagluwas ng mga produktong Tsino.
12. Alin sa sumusunod ang mga pamana ng kabihasnang Egyptian ?
(P/S) a. feng shui, Ramayana, halaga ng pi, hieroglyphics b. ziggurat, code of Hammurabi, pyramid, sexagesimal system c. Epic of Gilgamesh, sewerage system, Hinduism, Great Wall d. hieroglyphics, mummification, pyramid, kalendaryong may 365
araw
a.
b.
c.
d.
DRAFT April 1, 2014
62
13. Alin sa sumusunod na mga pahayag ang tumutukoy sa konsepto ng
lokasyon? (P/S) a. Malaki ang suliranin ng China sa polusyong dulot ng mga pabrika. b. Ang New Zealand ay halimbawa ng isang kapuluan o archipelago. c. Ang Cambodia ay kaanib ng Association of Southeast Asian
Nations. d. Nasa kanluran ng Pilipinas ang Pacific Ocean, nasa timog ang
Bashi Channel, at nasa silangan ang West Philippine Sea.
14. Bakit mahalaga ang wika sa kultura ng tao? (U) a. Ito ang batayan ng mga relihiyon ng tao. b. Ito lamang ang batayan ng kultura ng tao. c. Ito ang ginagamit sa pakikipag-ugnayan ng mga tao.
d. Ito ang pinakamahalagang elemento ng kultura ng tao.
15. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na sitwasyong nagpapakita ng kahalagahan ng metal sa mga tao sa kasalukuyan? (U) a. Malaki ang kinikita ng mga bansa sa pagbebenta ng mga metal. b. Lahat ng kagamitan ng mga tao sa kasalukuyan ay gawa sa mga
metal. c. Ang mga metal ang naging dahilan para lumago ang sektor ng
kalakalan ng mga bansa. d. Ang mga metal ang ginagamit sa pagpapatayo ng mga impra-
estruktura tulad ng gusali.
16. Ano ang isang patunay na nagpapatuloy pa rin ang pag-unlad ng tao mula noon hanggang ngayon batay sa aspektong pangkabuhayan? (U)
a. Mula sa paggamit ng magagaspang na bato, naging makabago ang mga kasangkapan ng tao sa kasalukuyan.
b. Mula sa pagiging nomadiko, nakapagtatag ang mga makabagong tao ng mataas na antas ng kultura.
c. Mula sa pagsasaka at pag-aalaga ng mga hayop, nakinabang ang mga sinaunang tao dahil napabuti ang kanilang kabuhayan.
d. Mula sa pangangaso at pangangalap ng pagkain sa limitadong lugar, naging pandaigdigan ang transaksiyon sa pagkuha ng mga pangangailangan at sa hanapbuhay.
DRAFT April 1, 2014
63
17. Alin sa sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayang heograpiya-kasaysayan? (U) a. Napaliligiran ang kabihasnang Indus ng mga hanay na bundok,
disyerto at karagatan. b. Karaniwan sa mga umunlad na sinaunang kabihasnan sa
daigdig ay nanirahan sa matatabang lupaing mainam sa pagsasaka.
c. May politeistang relihiyon ang mga sinaunang Sumerian at Egyptian dahil sa kanilang pagsamba sa maraming diyos at diyosa.
d. Nakipagkasundo si Ramses II ng Egypt sa pinuno ng mga Hittite na nagbigay-daan sa pagkakaroon ng kauna-unahang nasusulat na kasunduan sa daigdig.
18. Kung kabilang ka sa pangkat ng mga sinaunang nomadiko na
nakarating sa Egypt, ano ang magiging dahilan mo kung bakit nais mong manatili sa nasabing rehiyon? (U) a. Ang nagtataasang hanay ng mga bundok ng Egypt ang magliligtas
sa akin sa mababangis na hayop. b. Mas nanaisin kong manirahan sa rehiyong Mesopotamia o sa
lambak-ilog ng Indus dahil sa yamang-tubig na nagmumula sa mga ilog nito.
c. Ang mga lupain sa tabi ng ilog nito ang mainam na lugar sa pagsasaka dahil sa pagkakaroon ng tubig para sa mga pananim.
d. Napaliligiran ng mga disyerto ang Egypt kung saan sumibol ang iba’t ibang uri ng halamang nagdudulot ng maunlad na kabuhayan.
19. Ano ang mahalagang aral na iyong natutuhan sa pamumuhay ng mga
katutubo sa mga sinaunang kabihasnan sa Mesoamerica? (U) a. Matatagpuan ang mga sinaunang pamayanan ng Mesoamerica sa
malaking bahagi ng kasalukuyang Mexico b. Naging maunlad ang pamumuhay ng mga taga-Mesoamerica dahil
sa sistematikong paraan ng pagsasaka at pakikipagkalakalan. c. Nararapat na makapamuhay ang tao ayon sa kaniyang
kapaligiran at sa kakayahan niyang alagaan at linangin ang taglay nitong yamang likas.
d. Muling ibalik ang kadakilaan ng sinaunang kabihasnang Mesoamerica sa pamamagitan ng muling pagtangkilik sa naging paraan ng kanilang pamumuhay.
DRAFT April 1, 2014
64
20. Alin sa sumusunod ang nagpapakita ng kabutihang dulot ng
kontribusyon ng mga sinaunang kabihasnan sa kasalukuyan? (U) a. Nagsilbing-proteksyon ang Great Wall of China sa mga
dayuhang nagnais na sakupin ang Imperyong Tsino. b. Ang cuneiform, ziggurat, at Hanging Gardens of Babylon ay ilan
sa mahahalagang pamana ng kabihasnang Mesopotamia sa daigdig.
c. Maraming tirahan at gusali ang may maayos na daluyan ng maruming tubig dahil sa sistemang sewerage na nagmula sa kabihasnang Indus.
d. Misteryoso pa rin sa mga kasalukuyang arkitekto at inhinyero kung paano naging matibay ang pagkakagawa ng Great Pyramid sa Egypt.
DRAFT April 1, 2014
66
MODYUL 2: ANG DAIGDIG SA KLASIKAL AT TRANSISYUNAL NA PANAHON
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang pag-unawa sa
kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at
pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa
daigdig.
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na
nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging
kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng
malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.
MGA ARALIN: Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe Aralin 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific Aralin 3: Ang Daigdig sa Panahon ng Transisyon
Sa Mody na ito, dapat magabayan ang mga mag-aaral na mauunawaan ang mga pangyayari sa Kasaysayan ng Daigdig sa Klasikal at Transisyunal na Panahon. Inaaasahang sa pagtatapos ng yunit ay masasagot nila ang tanong na paano nakaimpluwesiya ang mga kontribusyon ng Klasikal at Transiyunal na Panahon sa paghubog ng pagkaakkilanlan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig?
DRAFT April 1, 2014
67
Sa modyul na ito, inaasahang matututuhan ng mag-aaral ang sumusunod:
Aralin 1 Nasusuri ang kabihasnang Minoan at Mycenean. Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng Greece. Naipapaliwanag ang mahahalagang pangyayari sa
kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome hanggang sa tugatog at pagbagsak ng Imperyong Romano).
Naipapahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng kabihasnang klasikal ng Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan.
Aralin 2 Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang klasikal ng America.
Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai).
Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng
kabihasnang klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan
Aralin 3 Nasusuri ang mga dahilan at bunga ng paglakas ng Simbahang Katoliko bilang institusyon sa Gitnang Panahon.
Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng “Holy Roman Empire”.
Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada sa Gitnang Panahon.
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon: (Manorialismo, Piyudalismo, at pag-usbong ng mga bagong bayan at lungsod).
Natataya ang epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan.
DRAFT April 1, 2014
68
PERFORMANCE TASK AND RUBRIC CRITERIA
:
Goal
Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon. Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video: a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon c. Pangangalaga sa nasabing pamana
Role
Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Audience
Mga kapwa mag-aaral
Situation
Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Product/
Performance
Video
Standards Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang pamantayan.
DRAFT April 1, 2014
69
PAMANTAYAN 4 3 2 1 NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA
Pagsusuri sa Pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan
Komprehensibo at napakahusay ng pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Hindi gaanong mahusay na pagsusuri ang pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Hindi naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Pinaghalawan ng
Datos
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips, interview, radio at iba pa.
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga impormasyon bagamat limitado lamang.
Ibinatay lamang ang saligan ng impormasyon sa batayang aklat.
Walang batayang pinagkunan at ang mga impormasyon ay gawa-gawa lamang
Kaalaman sa Paksa
Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Ang mga panguhaning kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan. Wasto at magkakaugnay ang mga impormasyon sa kabuuan.
Nauunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay nailahad ngunit di-wasto ang ilan. May ilang impormasyong hindi maliwanag ang pagkakalahad.
Hindi gaanong maunawaan ang paksa. Hindi lahat ng pangunahing kaalaman ay nailahad. May mga maling impormasyon at hindi naiugnay ang mga ito sa kabuuang paksa.
Hindi maunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay hindi nailahad at natalakay. Walang kaugnayan ang mga pangunahing impormasyon sa kabuuang gawain.
Organisasyon Organisado ang mga paksa at maayos ang presentasyon ng gawain. Ang pinagsama-samang ideya ay malinaw na naipahayag at natalakay gamit ang mga makabuluhang powerpoint presentation.
Organisado ang mga paksa sa kabuuan at maayos angpresentasyon ngunit di masyadong nagamit nang maayos ang powerpoint presentation.
Walang gaanonginteraksyon at ugnayan sa mga kasapi. Walang malinaw na presentasyon ng mga paksa. May powerpoint presentation ngunit hindi nagamit at nagsilbi lamang na palamuti sa pisara.
Di organisado ang paksa. Malinaw na walang preparasyon ang paksa.
Pagkamalikhain
Malikhain ang nagawang video. Bukod sa props at costume ay gumamit ng iba’t ibang teknolohiya tulad ng sound effects, at digital visual effects upang maging makatotohanan ang senaryo.
Malikhain ang nabuong video.. Gumamit ng mga props at costume ang mga gumanap
Hindi gaanong malikhain ang video. Gumamit ng mga props at costume subalit hindi gaanong angkop sa ginawa.
Hindi malikhain ang ipinakitang video. Kulang sa mga props at costume upang maging makatotohanan ang senaryo.
DRAFT April 1, 2014
70
TALAHANAYAN NG ISPIKASYON
NILALAMAN NG ARALIN Knowledge
Skills
/Process
Understanding
BILANG
NG
AYTEM Aralin 1 – Pag-usbong at
Pag-unlad ng Klasikal na
Lipunan sa Europe
2
3
3
8
Aralin 2 – Pag-usbong at
Pag-unlad ng mga Klasikal
na Lipunan sa Africa,
America at mga Pulo sa
Pacific
1
1
2
4
Aralin 3 – Mga
Pangyayaring nagbigay-
daan sa Pag-usbong ng
Europe sa Panahong
Medieval
2
3
3
8
SUB-TOTAL
NO. OF
ITEMS:
5
SUB-TOTAL NO. OF
ITEMS:
7
SUB-TOTAL NO.
OF ITEMS:
8
TOTAL
NO. OF
ITEMS
20
*Paalala: Ang 20% ng antas ng Transfer na katumbas ng anim na aytem ay ibinahagi sa antas ng Knowledge – 2 aytem, Process – 2 aytem, at Understanding – 2 aytem. Ang marka para sa Transfer ay ibabatay sa mga sagot ng mag-aaral sa mga gawain na may kaugnayan sa Performance Tasks.
DRAFT April 1, 2014
71
Pre- Assessment Matrix
PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon sa pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.
Levels of Assessment
What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER AND EXPLANATION
Knowledge
Nailalarawan kung bakit tinawag na lungsod-estado ang mga “polis
Alin sa sumusunod ang naglalawaran sa “polis” bilang isang lungsod- estado? A. Ang “polis” ay isang uri ng pamahalaan ng mga Greeks kung saan binibigyang-diin ang demokrasya. B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod. C. May iba’t ibang uring panlipunan ang isang “polis” at nahahati ito sa iba’t ibang yunit ng pamahalaan D. Ang bawat mamamayan ay may bahaging ginagampanan sa isang “polis”.
B. Ito ay binubuo ng isang lipunang malaya at nagsasarili at nakasentro sa isang lungsod. Tinawag na isang lungsod-estado ang “polis”dahil ito ay malaya at may sariling pamahalaan. Nakasentro rin ang pamumuhay ng mga tao sa isang lungsod.
Natutukoy ang dalawang uring panlipunan ng mga Roman
Alin sa sumusunod ang tawag sa mga uring panlipunan ng sinaunang Rome?
A. Censor at Praetor B. Etruscan at Roman C. Patrician at Plebeian D. Maharlika at Alipin
C. Patrician at Plebeian Binubuo ng dalawang uri ang lipunang Roman noong sinaunang panahon- ang mga Patrician na bumubuo ng mataas na lipunan at Plebiean
DRAFT April 1, 2014
72
na binubuo ng mga karaniwang tao tulad ng magsasaka at mangangangalakal.
Natutukoy ang kahulugan ng mga pangkat ng pulo sa Pacific.
Nahahati sa tatlong malalaking pangkat ang mga pulo sa Pacific: ang Polynesia, Micronesia at Melanesia. Ano ang kahulugan ng Micronesia?
A. maraming isla B. maliit na mga isla C. maitim na mga isla D. maitim ang mga tao sa isla
B. maliit na mga isla Ang nesia ay nangangahulugang isla at ang micro ay maliit. Samakatuwid, ang Micronesia ay tumutukoy sa “maliit na mga isla” sa Pacific.
Nailalarawan ang Kapapahan o Papa bilang mahalagang bahagi ng simbahang Katoliko bilang isang institusyon
Ang “Holy Roman Empire” ang sinasabing
bumuhay sa Imperyong Roman. Sino ang naging emperador ng imperyo noong 800 C.E.?
A. Charlemagne B. Charles Martel C. Clovis D. Pepin the Short
A. Charlemagne
Kinoronahan ni Pope Leo III si Charlemagne bilang Emperador ng “Holy Roman
Empire” noong kapaskuhan ng
800 C.E.
Naipaliliwanag ang dahilan ng paglunsad ng mga Krusada sa Gitnang Panahon
Ang Krusada ay isang ekspedisyong militar na inilunsad ng Kristiyanong European dahil sa panawagan ni Pope Urban II. Ano ang pangunahing layunin ng Krusada? A. mapalawak ang teritoryo ng mga Kristiyano B. mabawi ang Jerusalem sa kamay ng mga Turkong Muslim C. mapalawak ang kalakalan ng mga bansang
B. mabawi ang Jerusalem sa
kamay ng mga Turkong
Muslim
Ang lungsod ng Jerusalem ay tinaguriang “Holy Land” at malayang dinarayo ng mga Kristiyano subalit noong ito ay
DRAFT April 1, 2014
73
Europeo D. mapalawak pa ang kapangyarihan ng simbahang Katoliko
masakop ng mga Muslim, ipinagbawal nila ang pagpasok ng mga Kristiyano rito.
Process/ Skills
LC: Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenean
Para sa bilang na ito, gamitin kasunod na mapa: http://franceschini.cmswiki.wikispaces.net/Ancient+G
reece Umusbong ang Kabihasnang Minoan sa Isla ng Crete. Alin sa mga sumusunod na pahayag ang nagpapakita ng ugnayan ng heograpikal na lokasyon sa pag-unlad ng kabihasnan sa islang ito? I. Nakatulong ang mga nakapalibot na anyong-tubig upang maging ligtas ang isla sa mga mananakop
A. I at II Naging matatag ang Kabihasnang Minoan bunga ng sumusunod na dahilan: a. Nagsilbing natural na protektisyon ng isla mula sa mananakop ang nakapalibot na anyong-tubig; at b.Naging maunlad ang Crete dahil sa pakikipagkalakalan nito sa mga pulo sa Aegean Sea, Egypt, Greece, at Syria.
DRAFT April 1, 2014
74
II. Nagsilbing daanan ng mga mangangalakal mula sa Europe, Africa, at Asya ang isla ng Crete III. Naitatag ng mga mamamayan ng Crete ang sariling kabihasnan dahil nakahiwalay ito sa Europe IV. Naimpluwensiyahan ng mga Sinaunang Kabihasnan ng Africa at Asya ang Kabihasnang Minoan A. I at II B. II at III C. II at IV D. I, II, at III
Nasusuri ang iba’t ibang aspekto ng Kabihasnang Klasikal ng Greece
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan Makikita sa larawan ang mga patunay ng mataas na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong
DRAFT April 1, 2014
75
mabuo batay sa larawan? A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa iba’t ibang diyos B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng kaalaman tungkol sa Astronomiya C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa Astronomiya mula sa mga Roman D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic Para sa bilang na ito, suriin ang sumusunod na pahayag: “ Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law;…” - PERICLES Funeral Oration . Ano ang ibig sabihin ng pahayag? A. Nasusunod ang kagustuhan ng minorya sa pamahalaang Demokrasya B. Nakasalalay sa kagustuhan ng nakararami ang ikauunlad ng bansa C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng
Panahong Hellenistic Ang maunlad na kaalaman sa Astronomiya sa kasalukuyang panahon ay nakabatay sa mga obserbasyon at teoryang binuo ng mga iskolar noong Panahong Hellenistic. C. Nakabatay sa batas at kapakanan ng nakararami ang pamahalaang Demokrasya Nakabatay sa pahayag na binasa sa libing ni Pericles ang sagot. Binibigyang-diin nito ang mga pangunahing katangian ng demokrasya: ang batas at kapakanan ng mas nakararami
DRAFT April 1, 2014
76
nakararami ang pamahalaang Demokrasya D. Naipahahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin laban sa pamahalaan
Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang Kasikal ng America
Para sa bilang na ito, suriin ang timeline tungkol sa mga Kabihasnan sa America
Alin sa mga kabihasnan sa America ang umusbong noong panahong Pre-historiko? A. Kabihasnang Olmec B. Kabihasnang Maya C. Kabihasnang Aztec D. Kabihasnang Inca
A. Kabihasnang Olmec Batay sa timeline, ang Kabihasnang Olmec lamang ang umusbong sa panahong B.C.E.. Sumasaklaw ang petsa na ito sa Panahong Pre-historiko.
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo,
Para sa bilang na ito, basahin at unawain ang komik istrip
B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng lupa
1200-
500 B.C.E.
Olmec Teotihuacan
200-700
C.E.
250-900
C.E.
Maya
900-1100
C.E.
Toltec Aztec
1200-1521 1300-1525
Inca
Mga Kabihasnan sa America
DRAFT April 1, 2014
77
Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod
Ano ang ipinahihiwatig ng pahayag ng mga karakter sa komik istrip tungkol sa Piyudalismo? A. Ito ay ugnayang panlipunan sa pagitan ng hari at ng kaniyang mga nasasakupan B. Ito ay sistemang sosyo-politikal na ang batayan ng kapangyarihan ay pagmamay-ari ng lupa C. Ito ay sistemang pang-ekonomiya na
Binabanggit sa komik istrip ang mga antas ng tao at ang kanilang tungkulin sa mga nakataaas sa kanila. Ang ugnayang ito ay naging bahagi ng lipunang piyudalismo sa Europe noong Panahong Medieval.
Ako ang HARI,
pagmamay-ari ko ang
lahat ng lupain. Subalit
ibinigay ko ang iba sa
mga BARON.
Ako ang BARON, dapat akong maging
TAPAT sa HARI dahil ibinigay niya sa
akin ang ilan sa kaniyang lupain.dapat
maging handa akong ipaglaban siya at
magsanay ng mga KNIGHT. Ibinigay
ko ang ilan sa aking lupain sa aking mga
KNIGHT.
Ako ang VILLEIN, ibinigay ng KNIGHT sa
akin ang ilang sa kaniyang lupain upang
mapagtaniman at paunlarin. Tungkulin kong
magbayad ng buwis at pagkalooban siya ng
regalo. Hindi ako maaaring umalis sa lupain
na kaniyang nasasakupan nang walang
pahintulot ng KNIGHT.
DRAFT April 1, 2014
78
ipinatupad sa Europe noong Panahong Medieval D. Ito ay naglalarawan sa paraang ginamit ng mga hari sa Europe noong Panahong Medieval upang mailigtas ang kaniyang teritoryo
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan Batay sa larawan, ano ang pangunahing gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan B. Pagsasaka C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa
.
DRAFT April 1, 2014
79
D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na
graph:
C. 800, 1000, at 1500 C.E. Makikita sa graph ang pagtaas ng populasyon sa nabanggit na taon
Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong Medieval ay ang pagtaas ng populasyon. Batay sa graph, sa anong mga taon ito naganap?
10
5
20
15
30
25
35
45
40
0
20
0
40
0
60
0
80
0 1000 1200
Bil
ang
ng
pop
ula
syo
n s
a m
ilyo
n
Taon – Common Era (C.E.)
DRAFT April 1, 2014
80
A. 1000 at 1500 C.E. B. 800 at 1000 C.E. C. 800, 1000, at 1500 C.E. D. 600, 800, at 1000 C..E.
Understanding
Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenaean
Ang unang kabihasnang nabuo sa Crete ay tinatawag na Minoan. Yumaman ito sa pamamagitan ng pakikipagkalakalan sa ibayong dagat. Ano ang pangunahing dahilan nito? A. Napakalakas ang sandatahang-panlakas ng Minoan. B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at istratehiko ang lokasyon nito. C. Nakarating sa iba’t ibang lugar ang mga produktong mula sa Crete. D. Napapalibutan ng mga kabundukan isla ng Crete.
B. Napapalibutan ng anyong tubig ang Crete at istratehiko ang lokasyon nito. Ang lokasyong heograpikal ng Crete ay nakatulong upang mapalago ang pakikipagkalakalan ng Crete sa ibayong dagat.
Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga lungsod-estado ng sinaunang Greece.
Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay malaya sa isa’t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. Ang pagiging mabundok ng Greece ang pangunahing dahilan ng pagkakaroon ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado rito. Nagsisilbing pangunahing hangganan ng bawat-lungsod estado ang mga kabundukan.
DRAFT April 1, 2014
81
naging dahilan ng iba’t ibang kabihasang umusbong dito.
Naipaliliwanag kung bakit naging makapangyarihan ang Rome sa Mediterrenean.
Alin sa sumusunod ang pinakamabigat na dahilan ng pag-usbong ng Rome bilang makapangyarihan sa Mediterrenean? A. Nakatulong ang maunlad na aspetong pang-ekonomiya ng Rome kung ikukumpara sa mga karatig-lugar. B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean tulad ng Carthage at Greece. C. Naipagpatuloy ng Rome ang kalakasan ng kulturang Greece kaya naging makapangyarihan ito. D. Lahat ng nabanggit ay sagot
B. Natalo at nasakop ng Rome ang mga malalakas na kabihasnan sa Mediterrenean tulad ng Carthage at Greece. Nagsimulang magpalawak ng teritroyo ang Rome sa pamamagitan ng pagpasok at pagkakapanalo sa iba’t ibang digmaan mga karatig na kabihasnan.
Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai).
Paano nakatulong ang heograpikal na lokasyon ng mga kaharian ng Mali at Songhai sa pag-unlad nito? A. Napalilibutan ito ng mga anyong-tubig na nagbigay-daan sa pag-unlad ng pagsasaka B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara C. Nakatulong ang kanilang lokasyon upang mapanatili ang kalayaan at kaligtasan mula sa banta ng mga mananakop D. Nagsilbing natural na proteksiyon ng imperyo ang malawak na disyerto ng Sahara.
B. Nagsilbi itong tagapamagitan ng kalakalan ng ginto, asin, at iba pang produkto sa pagitan ng kaloob-loobang bahagi ng Africa at ng mga Arab sa Sahara Nasa pagitan ng Sahara at ng kaloob-looban ng Africa ang teritoryo ng Imperyong Mali at Songhai. Binibili nila ang mga produkto ng mga kapwa African at ipinagpapalit sa produkto ng mga Arabong Muslim
Nasusuri ang kabihasnang Klasikal
Alin sa sumusunod ang naglalarawan sa sinaunang kabuhayan ng mga tao sa mga Isla
A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa
DRAFT April 1, 2014
82
ng pulo sa Pacific. ng Pacific? A. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. B. Ang mga sinaunang mamamayan ng mga Isla ng Pacific ay naniniwala sa banal na kapangyarihan o “mana”. C. Ang sinaunang relihiyon ng mga to sa mga Isla ng Pacific ay Animismo. D. Ang mga sinaunang pamayanan sa mga isla ay matatagpuan sa mga lawa o dagat-dagatan.
mga Isla ng Pacific ay pagsasaka at pangingisda. Ang pangunahing kabuhayan ng mga tao sa mga Isla ng pacific ay pagsasaka at pangingisda. Ang nasa letra A ang tanging tumutugon sa kabuhayan ng mga tao sa mga isla ng Pacific.
Nasusuri ang uri ng tao sa sistemang Piyudalismo.
Sa panahon ng Piyudalismo, ang lipunan ay nahahati sa tatlong uri- mga Pari, mga Kabalyero, at mga serf. Alin sa mga sumusunod ang naglalarawan sa mga serf?
A. May karapatan at kalayaang bumuo ng sariling pamilya ang isang serf.
B. Malaya nilang mapapa-unlad ang kanilang pamumuhay at pamilya.
C. Sila ang bumubuo ng masa ng tao noong Panahong Medieval.
D. Itinuturing na natatanging sektor sa lipunan ang mga serf.
C. Sila ang bumubuo ng
masa ng tao noong
Panahong Medieval.
Ito ang bumubuosa masa na pangkat ng tao noong Medieval Period. Nanatili silang nakatali sa lupang kanilang sinasaka.
Nasusuri ang dahilan ng pagtatatag ng sistemang Piyudalismo.
“Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro
ay nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng
Europe, dahil dito ay hinangad lang lahat ang
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang
sistemang Piyudalismo”. Ano ang ipinahihiwatig
B. sa panahon ng
kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad
ng proteksyon
Ang pagbagsak ng Imperyong
DRAFT April 1, 2014
83
ng pahayag?
A. magulo ang Europe dahil sa pagsalakay ng mga barbaro
B. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon
C. mahina ang pamahalaan noon kaya dumami ang mga grupong barbaro
D. ang sistemang Piyudalismo ay sagot sa kahirapan sa buhay ng mga tao
Roma ay nagdulot ng kaguluhan sa Europe. Nagkaroon ng malawakang paglusob ng mga tribong barbaro. Dahil dito, ang mga tao ay naghangad ng proteksyon laban sa kaguluhan. Naibigay ng sistemang Piyudalismo ang ganitong pangangailangan sa panahon ng kaguluhan.
Nailalarawan ang Kapapahan o Papa bilang mahalagang bahagi ng simbahang Katoliko bilang isang institusyon noong Panahong Medieval.
Mahalagang pangyayari sa Panahong Medieval ang paglakas ng simbahang Katoliko. Isang bahagi nito ang paglakas ng kapangyarihan ng Kapapahan. Alin sa mga sumusunod ang higit na naglalarawan sa Kapapahan o sa Papa?
A. Ito ay tumutukoy sa tungkulin, panahon ng panunungkulan at kapangyarihang panrelihiyon ng Papa bilang pinuno ng Simbahang Katoliko.
B. Tumutukoy din ito sa kapangyarihang pulitikal ng Papa bilang pinuno ng estado ng Vatican.
C. Itinuturing ang Papa bilang Ama ng mga Kristiyano na siya pa ring tawag hanggang sa kasalukuyan.
D. Simbolo ang Kapapahan ng malawak na kapangyarihan ng simbahang Katoliko noong Panahong Medieval
A. Ito ay tumutukoy sa
tungkulin, panahon ng
panunungkulan at
kapangyarihang
panrelihiyon ng Papa
bilang pinuno ng
Simbahang Katoliko.
DRAFT April 1, 2014
84
Aralin 1: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa Europe
ALAMIN 1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral. 2. Ipasagot ang Gawain 1 – “Ano ang Gusto Ko?”. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa pamamagitan ng gabay na tanong. 3. Ipasagot ang bahaging “initial” ng Gawain 2 – “I-R-F Chart”. Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang kanilang sagot at ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain. 4. Pagkatapos ng bahagi ng Alamin, inaasahan na maisasagawa ng guro ang mga sumusunod:
.
5. Pagkatapos ng bahaging Alamin, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
Nakapokus ang Aralin 1 sa mga Kabihasnang Greek at Kabihasnang Roman: na itinuturing na Kabihasnang Klasikal sa Europe. Sa pagkakataong ito, pagtutuunan ng pansin ang iba’t ibang salik na nagbigay-daan sa pag-usbong, pag-unlad, at pagbagsak ng mga nabanggit na kabihasnan. Mahalagang maipaunawa sa mga mag-aaral ang (a) pagkakatulad at pagkakaiba ng sinaunang kabihasnan sa kabihasnang klasikal; (b) mapaghambing ang iba’t
ibang aspekto ng pamumuhay ng mga Greek at Roman; (c) maintindihan ang kaugnayan ng mga pangyayari sa pag-usbong ng mga Kabihasnang Klasikal sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan; at (d) maunawaan ng mag-aaral ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Greek at Roman sa kasalukuyang pamumuhay, hindi lamang sa daigdig kundi maging sa Pilipinas.
Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 1, may dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang “Ano ang Gusto Ko?” at I-R-F Chart.
1. Pagtukoy ng mga paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin 2. Paglalahad ang pangunahing tanong kaugnay sa aralin 3. Pagpapaliwanag sa mga mag-aaral ang mga sakop at daloy ng aralin
DRAFT April 1, 2014
85
PAUNLARIN Panimulang Gawain 1. Talakayin ang pagkakaiba at pagkakatulad ng Sinaunang Kabihasnan at Kabihasnang Klasikal. Bigyang-diin ang aspekto ng heograpiya. Iugnay ang talakayan sa Pagsisimula ng Kabihasnang Klasikal ng Greece. Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain 1. Ipasagot ang Gawain 3 – Mapa-suri. makagagamit ng mas malaking mapa, LCD projector o kaya ay ang mapa sa modyul sa pagtalakay at pagproseso ng gawain. 2. Mahalagang maunawaan ng mag-aaral ang kaugnayan ng heograpiya ng Greece sa pag-usbong ng kabihasnan dito. 3. Ipagawa ang Gawain 4 – Magbasa at Matuto tungkol sa Kabihasnang Minoan at Mycenaean. Ipabasa ang teksto sa pahina 14-16. Magagamit itong takdang aralin o kaya’y gawin sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto. 4. Ipasagot ang Gawain 5 – Daloy ng Pangyayari. Talakayin ang sagot ng mag-aaral mga sa ng pagsagot sa mga pamprosesong tanong.
Ang bahaging ito ay may layuning na pagtibayin at palawakin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito makikita ang mga karagdagang babasahin o teksto na siyang magpapalawak ng kaalaman ng mga mag-aaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong upang mapalawak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi din ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).
DRAFT April 1, 2014
86
Inaasahang Sagot
3100 B.C.E. – itinatag ang Kabihasnang Minoan ni Haring Minos, isang maalamat na hari.
Nakilala ang Knossos bilang makapangyarihang lungsod na sumakop sa kabuuan ng Crete .
1600 – 1100 B.C.E. – narating ng Crete ang tugatog ng tagumpay.
Sinalakay ang Knossos ng mga di nakilalang mananalakay na sumira at nagwasak sa buong pamayanan.
1400 B.C.E. – tuluyang bumasak ang Kabihasnang Minoan.
Kabihasnang Minoan
DRAFT April 1, 2014
87
5. Ipagawa ang Gawain 6 – Magbasa at Matuto tungkol sa mga lungsod-estado ng Sparta at Athens. Ipabasa ang teksto sa pahina 18-23. Magagawa itong takdang-aralin o gawain sa klase. Talakayin sa klase ang nilalaman ng teksto.
Nagsilbing sentro ng Kabihasnang Mycenaea ang isang lugar na malapit sa Aegean Sea.
1400 B.C.E. – naging makapangyarihan ang Kabihasnang Mycenaea. Sinakop nila ang isla ng Crete.
Patuloy na pinaunlad ng mga Mycenean ang kanilang kabihasnan. Naimpluwensiyahan ito ng Kabihasnang Minoan dahil sa pagsakop nila sa Crete.
1100 B.C.E. Sinakop ng mga Dorian ang Mycenaea. Ito ang naging dahilan ng pagbagsak ng Kabihasnang Mycenaea.
Naging palasak ang digmaan. Nahinto ang kalakalan at pag-unlad ng sining.
Kabihasnang
Mycenean
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisaama ito sa portfolio ng mag-aaral.
Sa pagtalakay ng paksa, mahahati ang klase sa iba’t ibang pangkat upang ilahad ang nilalaman ng kanilang binasa. Ang paglalahad ay maaaring reporting, role playing, pagguhit ng poster o pagbuo ng flowchart.
DRAFT April 1, 2014
88
6. Ipasagot ang Gawain 7 – Paghahambing. Talakayin ang sagot ng mag-aaral sa tulong ng mga Pamprosesong Tanong. 7. Ipabasa ang teksto tungkol sa mga digmaan at hamon na kinaharap ng mga Greek. Ipaalala sa mga mag-aaral na bigyang-pansin ang mga gabay na tanong upang higit na maunawaan ang kanilang binasa.
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ang gawaing ito sa portfolio ng mag-aaral.
- binigyang-diin ang pagpapalakas ng katawan
- nakatuon sa pagpapaunlad ng istratehiyang pang-militar
-mahuhusay ang mga mandirigma
- Oligarkiya ang pamahalaan
- ang pinuno ay kadalasang pinakamahusay na mandirigma
- binigyang-diin ang pilosopiya at edukasyon
- nakatuon sa pagpapanday ng kaisipan at talino
- itinuring na mga mamamayan o citizen ang mga lalaki
- Demokrasya ang pamahalaan
- Nagdesisyon ang pamahalaan batay sa kagustuhan ng nakararami
Sparta Athens
- lungsod-estado sa Greece - nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan - nakaimpluwensiya sa pag-unlad ng Kabihasnang Klasikal ng Greece
DRAFT April 1, 2014
89
8. Ipasagot ang Gawain 9 – A-K-B Chart. 10. Ipagawa ang Gawain 10 – Magbasa at Matuto. Ito ay tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa Ginintuang Panahon ng Athens.
Digmaang Kinasangkutan ng Sinaunang Greece
Aktor (Sino ang
magkalaban?)
Digmaang Graeco-Roman
Greek laban sa
mga Roman
Kaganapan (Ano-ano ang mahahalagang
pangyayari?)
- Tinawid ni Darius ang Aegesan Sea kasama ang 25,000 sundalo - Ipinagpatuloy ni Xerxes ang pagsugod sa Athens. Naging madugo ang labanan sa Themopylae - pinamunuan ni Leonidas ang 300 Spartan upang harangin ang mga Persian - Nagwagi ang mga Athenian sa labanan sa Salamis sa pamumuno ni Themistocles
Bunga (Ano ang resulta ng digmaan?)
Tinalo ng magkakaalyansang lungsod-estado ng Greek ang mga Persian
Digmaang
Peloponessian
Delian league laban sa Pelopenessian
league
- Noong 431 B.C.E. , nilusob ng mga Spartan ang karatig pook ng Athens -Ipinag-utos ni Pericles sa mga Athenian ang pananatili sa lungsod - Lumaganap ang sakit sa Athens at marami ang namatay - Nagtaksil si Acibiades sa mga Athenian -Nagwagi ang Sparta.
Isang trahedya ang digmaan dahil sa malawakang pagkawasak ng ari-arian at pagkamatay ng mga tao.
DRAFT April 1, 2014
90
11. Ipasagot ang Gawain 11 – Talahanayan, Punan Mo. Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay sa gawain.
Larangan Ambag Kahalagahan
Pamahalaan Demokrasya Nagbigay ng pagkakataon sa mga mamamayan na makibahagi sa pagdedesisyon para sa kanilang lungsod-estado, siyudad, probinsiya, at bansa.
12. Ipagawa ang Gawain 12 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa paglakas ng Imperyong Macedonia at paghina ng mga lungsod-estado ng Greece. 13. Ipasagot ang Gawain 13 – Greece…sa Isang Tingin.
Paalala: Ang iba pang sagot sa talahanayan ay batay sa natutuhan ng mga mag-aaral
Ang mga sagot sa gawaing ito ay batay sa natutuhan ng mag-aaral tungkol sa aralin. Talakayin ang gawain gamit ang mga pamprosesong tanong
DRAFT April 1, 2014
91
14. Ipaliwanag ang mga pangyayari na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Macedonia at tuluyang pagbagsak ng Kabihasnang Klasikal ng Greece. 15. Iugnay ang Kabihasnang Klasikal ng Greece sa pag-usbong ng Kabihasnang Klasikal ng Rome. 16. Ipasuri ang nilalaman ng timeline tungkol sa ilang mahahalagang pangyayari sa kasaysayan ng Rome na nagpapakita ng pag-usbong, pag-unlad, at paghina ng Imperyong Roman. 17. Ipagawa ang Gawain 14 – Magbasa at Matuto. Ito ang teksto tungkol sa Rome: heograpiya, alamat ng pagsisimula, pagtatatag ng Republika, paglawak ng kapangyarihan, mga namuno, at mga kontribusyon ng Rome sa kabihasnan. Ipasagot ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng tekstong binasa. Maaari ring gumamit ng mga larawan sa pagtalakay. 18. Ipasagot ang Gawain 15 – Lagumin Mo. Ibabatay ng mga mag-aaral ang kanilang sagot sa chart sa kanilang natutuhan at naunawaan sa talakayan.
Pangyayaring Nagdulot ng Paglakas ng Rome
Patunay/ Paliwanag
Paalala: Ang sagot sa chart na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral. Maaari ito bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
92
19. Ipabasa ang Gawain 16 – Magbasa at Matuto. Ito tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa mga naganap na digmaang-sibil sa Rome: sa pamumuno ni Julius Caesar, sa pamamahala ni Octavian (Augustus), iba pang emperador, at sa mga salik na nagbigay-daan sa paghina ng Imperyong Roman. Gamitin ang mga tanong upang magsilbing gabay sap ag-unawa ng nilalaman ng teksto. Maaari ring gumamit ng mga documentary film, powerpoint presentation, dramatization, at iba pang angkop na paraan sa paglalahad at pagtalakay ng nilalaman ng teksto. 20. Ipasagot ang Gawain 17 – Rome … Sa Isang Tingin.
Cause Effect
Bakit maituturing na Kabihasnang Klasikal ang nabuong Kabihasnan ng mga Roman? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral.
DRAFT April 1, 2014
93
21. Ipasagot ang Gawain 18 – Pagsulat ng Sanaysay. 22. Ipasagot ang Gawain 19 – I-R-F Chart. Pabalikan sa mga mag-aaral ang tanong na inilahad sa bahagi ng Alamin. Ipasulat ang sagot sa bahaging “Revised”. Ipasuri ang pangkalahatang sagot ng mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi nila gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap na pag-unlad sa pag-unawa nila tungkol sa tanong. . PAGNILAYAN AT UNAWAIN 23. Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang aralin kung kung maiuugnay ito sa kanilang sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 20 – E-Postcard, susuriin ang kahalagahan ng mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal sa Europe sa kasalukuyan. Upang maging mas kawili-wili ang gawain, ipagamit ang napiling social networking site upang ipabatid sa iba ang kanilang nagawa.
Mga hakbang: 1. Hatiin ang klase sa mga pangkat. 2. Italaga sa mga nabuong pangkat ang iba’t ibang aspekto kung saan may mahalagang kontribusyon ang Kabihasnang Klasikal sa Europe. Ang sumusunod na aspekto ay Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, Sining at Kultura, Arkitektura, Pilosopiya, Siyensiya at Teknolohiya.
Paalala: Ang sagot sa gawaing ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum na Understanding.
Sa bahaging ito, mababalikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa mga mag-aaral.
Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay – kung saan babalikan at susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan, at kung ano ang kanilang realisasyon. Bukod dito, kailangan din mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.
DRAFT April 1, 2014
94
3. Papipiliin ang bawat pangkat ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang Greece at Rome. 4. Ipagamit ang napiling kontribusyon sa paggawa ng E-Postcard. 5. Ipakita sa klase ang nagawang E-postcard sa klase at ipa-upload sa napiling social networking site. 24. Ipasagot ang Gawain 21 – I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasagot sa mga mag-aaral ang huling bahagi, ang “Final”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pag-unlad tungkol sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Tiyakin ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaaring balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan.
Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding at Product/Performance.
Matapos masagot ang Gawain 21, I-R-F Chart, Makikita kung talagang umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Maaaring sa puntong ito, mayroon pang mga katanungan ang mga mag-aaral. Maaari itong sagutin o kaya ay itanong sa klase upang maibahagi ng mga kamag-aaral ang kanilang sagot.
Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang
nilalaman ng Transisyon sa Susunod na Modyul. Hindi na ito kailangan pang
talakayin ng guro subalit maaari niya itong ilahad, gamit ang graphic organizer
upang tumatak sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin.
Mahalagang bahagi din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga
susunod na araling tatalakayin sa modyul na ito upang makita ang daloy ng
kasaysayan, ang mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang
kaugnayan ng mga Kabihasnang Klasikal sa Europe sa pag-unlad ng pandaigdigang
kamalayan.
DRAFT April 1, 2014
95
ARALIN 2: Pag-usbong at Pag-unlad ng mga Klasikal na Lipunan sa America,
Africa, at mga Pulo sa Pacific
Mga Kasanayan: 1. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa America. 2. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng America. 3. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa America. 4. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng heograpiya sa pag-usbong ng Kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai). 5. Nasusuri ang mga kaganapan sa Kabihasnang Klasikal ng Africa (Mali at Songhai). 6. Naipaliliwanag ang kahalagahan ng kontribusyon ng mga Kabihasnang Klasikal sa Africa (Mali at Songhai). 7. Natatalakay ang pagkakaiba ng heograpiya ng mga Pulo sa Pacific. 8. Nasusuri ang Kabihasnang Klasikal ng Pulo sa Pacific. 9. Naipaliliwanag ang pagkakaiba at pagkakatulad ng mga kultura ng mga mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific. 10. Naipahahayag ang pagpapahalaga sa mga kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal ng America, Africa at mga Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng pandaigdigang kamalayan.
Nakapokus ang araling ito sa mga Kabihasnang Klasikal na umusbong sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific. Layunin nitong maimulat ang mga mag-aaral sa iba pang mahahalagang ambag sa kabihasnan ng iba pang lahi. Kadalasang kakaunti lamang ang alam ng mag-aaral tungkol sa Africa at mga Pulo sa Pacific. Samantala, nakasentro sa bansang USA ang kanilang kaalaman tungkol sa kontinente ng America. Sa araling ito, inaasahang mamumulat ang mga mag-aaral sa iba pang Kabihasnang Klasikal na umusbong sa daigdig. Mahalagang magabayan ng guro ang mga mag-aaral sa pag-unawa kung paano nakaimpluwensiya ang mga pangyayari, gayun din ang naging tugon sa hamon ng mga sinaunang mamamayan sa mga nabanggit na kontinente tungo sa pagbuo ng sariling pagkakakilanlan.
DRAFT April 1, 2014
96
ALAMIN 1. Ipasagot ang Paunang Pagsusulit. Itala ang iskor ng mag-aaral. 2. Ipasagot ang Gawain 1 – “Imbestigasaysayan” Ipalahad sa mag-aaral ang kanilang sagot. 3. Ipasagot ang bahaging “Simula” ng Gawain 2 – “ Ang Aking Paglalakbay”. Ipabahagi sa mag-aaral ang kanilang sagot. Tanggapin ang lahat ng sagot at ipaalala na gawing gabay ang tanong sa susunod na bahagi ng gawain. 4. Pagkatapos ng bahaging Alamin, inaasahang matutukoy o maisasagawa ng guro ang mga sumusunod:
.
5. Pagkatapos ng bahaging ito, magbigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksang tatalakayin. PAUNLARIN 1. Talakayin ang kaugnayan ng mga nakaraang aralin sa mga paksang tatalakayin sa Aralin 2. Makatutulong ang pagtingin sa nilalaman ng timeline sa Gawain. Magbibigay ito ng pangkalahatang ideya sa mag-aaral tungkol sa mga pangyayari sa iba’t ibang panig ng daigdig at kung kailan naganap ang mga ito. 2. Ipagawa ang Gawain 4 – Magbasa at Matuto. Ito ay naglalaman ng teksto tungkol sa Kabihasnang Maya. Upang maging kawili-wili at malalim ang pagtalakay ng nilalaman, gamitin ang mapa at mga kaugnay na tanong, mga larawan, at graphic
Layunin ng bahagi na ito na malaman ng guro ang lawak ng mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Sa Aralin 2, may dalawang gawain para sa bahaging ito. Ito ang “Imbestigasaysayan” at “Ang Aking Paglalakbay”.
1. Pagtukoy ng paunang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin 2. Paglalahad ng ang pangunahing tanong kaugnay ng aralin 3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin
Ang bahaging ito ay may layuning pagtibayin at palawakin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa aralin. Sa bahaging ito, makikita ang mga karagdagang babasahin o teksto na magpapalawak ng kaalaman ng mga mag-aaral. Magbibigay din ang guro ng mga mapanghamong gawain na makatutulong upang mapalawak pa ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa aralin. Bahagi rin ng Paunlarin ang mga pormatibong pagtataya (formative assessment).
DRAFT April 1, 2014
97
organizer na matatagpuan sa Yunit 2. Maaari ring gumamit ng multimedia devices sa paglalahad ng nilalaman ng teksto. 3. Ipagawa ang Gawain 5 – Patunayan Mo. Mungkahing Sagot: 4. Ipagawa ang Gawain 6 – Exit Card. Ito ay isang pormatibong pagtataya. Layunin nitong masuri kung naunawaan ng mag-aaral ang nakaraang paksa. Kung positibo ang resulta ng pagtataya maaari nang tumungo ang guro sa susunod na paksa. Subalit kung hindi, maaaring magbigay ng karagdagang gawain, muling ituro ang ilang paksa (re-teaching) upang lubusan itong maunawaan ng mga mag-aaral. Hindi dapat maging batayan ng pagmamarka ang resulta ng pormatibong pagtataya.
Ang mga Maya ay nakabuo ng mataas na antas ng kabihasnan
Pamahalaan Pinamunuan ng mga halach uinic o tunay na lalaki. Katuwang nila ang
mga pari sa pamamahala.
Ekonomiya Nagtanim at nakipagkalakalan sa mga
karatig lugar. Mais at palay ang pangunahing pananim.
Relihiyon Sumasamba sa diyos ngpagtatanim. Nagpagawa ng
pyramid na may templo sa tuktok kung saan isinasagawa ang pag-aalay ng tao at iba pang produkto.
Arkitektura Kabilang sa mga likhang arkitektura
ang Pyramid of Kukulcan, at obserbatoryo.
Napatunayan kong mataas (mababa) ang antas ng kabihasnan ng mga Mayan dahil _________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________.
Ang sagot sa bahaging ito ay batay sa pagkaunawa ng mag-aaral sa paksa.
DRAFT April 1, 2014
98
5. Ipabasa ang Gawain 7 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa Kabihasnang Aztec. Gamitin ang mapa, mga gabay na tanong, larawan, at mga graphic organizer na bahagi ng teksto upang mapadali at mas maging malinaw ang pag-unawa sa teksto. Makagagamit din ng multimedia devices sa paglalahad nito. 6. Ipagawa ang Gawain 8 – Daloy ng mga Pangyayari. Gawing gabay ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain. Mungkahing Sagot: 7. Ipagawa ang Gawain 9 – Pagsulat ng Sanaysay. Maaaring markahan ang gawaing ito at i-rekord sa kolum na Understanding. 8. Ipagawa ang Gawain 10 – Pagsusuri sa Aking Natutuhan. Ito ay isang pormatibong pagtataya na katulad ng Gawain 6. Muli, kung makikita ng guro na sapat na ang kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral, maaari nang magpatuloy susunod na paksa. 9. Ipabasa ang Gawain 11 – Magbasa at Matuto. Ito ang teksto na naglalaman ng impormasyon tungkol sa Heograpiya, Pamahalaan, Ekonomiya, Relihiyon, at mga pangyayari na may kaugnayan sa Kabihasnang Inca. Gamitin ang mga mapa, larawan, at graphic organizer upang mas madaling matalakay ang paksa.
Nagkaroon ng epidemya na kumitil sa maraming buhay. Inagaw ng mga Espanyol ang pamumuno sa mga Aztec.
Unti-unting nagtungo ang mga nomadikong Aztec sa Lambak ng Mexico upang manirahan doon.
Itinatag nila ang pamayanan ng Tenochtitlan. Nang lumaon, naging sentro ito ng kalakalan.
Naging maunlad ang mga Aztec. Naglunsad rin sila ng malawakang kampanyang pangmilitar at nasakop ang mga karatig pook. Dumating si
Hernando Cortes at ang mga Espanyol noong 1519.
DRAFT April 1, 2014
99
10. Ipagawa ang Gawain 12 – Sino Sila? Atasan ang mga mag-aaral na ilahad ang kanilang sagot sa klase. 11. Ipagawa ang Gawain 13 – Puno ng Kaalaman tungkol sa mga dahilan ng pagbagsak ng Imperyong Inca.
Tunggalian tungkol sa pamumuno at kawalang kapanatagan sa mga nasakop na bagong teritoryo
Naging mahirap para sa pinunong Incan na pamunuan ang napakalawak na teritoryo ng imperyo
Pagkamatay ng maraming mamamayan dulot ng epidemyang smallpox
Makabagong teknolohiyang pandigma ng mga Espanyol. Ang mga mananakop na Espanyol ay pinamunuan ni Francisco Pizarro
Mga Dahilan ng Pagbagsak
ng Imperyong Inca
DRAFT April 1, 2014
100
12. Ipagawa ang Gawain 14 – MAPAsuri. Ipasagot sa mag-aaral ang mga gabay na tanong na may kaugnayan sa mapa. 13. Ipagawa ang Gawain 15 – KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan). Maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat: Pangkat 1 – Kabihasnang Maya Pangkat 2 – Kabihasnang Aztec Pangkat 3 – Kabihasnang Inca PAMAHALAAN EKONOMIYA RELIHIYON KONTRIBUSYON
MAYA
AZTEC
INCA
Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga Maya, Aztec, at Inca dahil _______________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________.
Paalala: Ang sagot sa bahagi na ito ay batay sa pag-unawa ng mag-aaral sa mga paksang tinalakay.
Tapusin ang paksa sa tulong ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Mesoamerica na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito.
DRAFT April 1, 2014
101
14. Ipagawa ang Gawain 16 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa heograpiya ng Africa. Mahalagang maipaunawa ang kaugnayan ng heograpiya ng Africa sa pag-usbong ng mga kaharian at imperyo sa iba’t ibang bahagi nito. 15. Ipagawa ang Gawain 17 – MAPAghanap. Ipalahad sa mag-aaral ang sagot sa klase. Gamitin ang mga pamprosesong tanong sa pagtalakay at pagpoproseso ng gawain. Mungkahing Sagot:
Uri ng kagubatan kung saan sagana ang ulan at ang puno ay malalaki, matataas, at may mayabong na dahon
Rainforest
Isang bukas at malawak na grassland o damuhan na may mga puno
Savanna
Kadalasang mabuhangin at mabato. mainit ang klima, madalang ang pag-ulan at hindi angkop para taniman
Disyerto
Lugar sa disyerto kung saan namay matabang lupa at tubig na kayang bumuhay ng halaman at hayop
Oasis
Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at mairekord sa kolum ng Knowledge.
DRAFT April 1, 2014
102
16. Ipabasa ang Gawain 18 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng mahahalagang pangyayari, paglalarawan sa pamahalaan, ekonomiya, relihiyon, at kontribusyon ng mga imperyong Ghana, Mali, at Songhai. Gamitin ang mga mapa, larawan, graphic organizer na makikita sa teksto upang higit na maunawaan ng mag-aaral ang nilalaman nito. Maaari ring gumamit ng mga multimedia devices sa pagtalakay ng nilalaman ng teksto. 17. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 19 – History Makers. Ipalahad sa mag-aaral ang kanilang sagot sa klase. Mungkahing Sagot:
PINUNO IMPERYONG PINAMUNUAN
MAHALAGANG NAGAWA
Al-Bakri Sundiata Keita Mansa Musa Dia Kossoi Sunni Ali 18. Ipasagot sa mag-aaral ang Gawain 20 – Triple Venn Diagram. Ipalahad sa mag-aaral ang kanilang sagot sa klase.
Ghana
MaliSonghai
Paalala: Maaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa
kolum ng Process/Skills.
Ang nilalaman ng
Triple Venn
Diagram ay batay sa
sagot ng mag-aaral
DRAFT April 1, 2014
103
19. Ipagawa ang Gawain 21 – KKK (Kaugnayan ng Kabihasnan sa Kasalukuyan). Maaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat sa pagsagot ng gawaing ito. Pangkat 1 – Imperyong Ghana Pangkat 2 – Imperyong Mali Pangkat 3 – Imperyong Songhai Mungkahing Sagot:
IMPERYO KONTRIBUSYON KAHALAGAHAN
Ghana Mali Songhai 20. Ipabasa ang Gawain 22 – Magbasa at Matuto. Ito ang tekstong naglalaman ng mga impormasyon tungkol sa Migrasyong Austronesian, heograpiya, paraan ng pamumuhay, kultura, pagkakatulad at pagkakaiba ng mga Pulo sa Pacific. Gamitin ang mga larawan, mapa, at graphic organizer na makikita sa teksto sa pagtalakay sa paksa.
Maituturing na Kabihasnang Klasikal ang naitatag ng mga Imperyong Ghana, Mali, at Songhai dahil __________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________.
Paalala: Ang sagot ng mag-aaral sa bahaging ito ng gawain ay batay sa kaniyang naunawaan tungkol sa paksa.
Tapusin ang paksa sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga larawan, kaugalian, pagdiriwang, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng mga mamamayan sa Africa na naimpluwensiyahan ng mga Kabihasnang Klasikal na umusbong dito.
DRAFT April 1, 2014
104
21. Ipagawa ang Gawain 23 – Pagsagot sa Chart. Muli, maaaring hatiin ang klase sa tatlong pangkat: Pangkat 1 – Polynesia Pangkat 2 – Micronesia Pangkat 3 – Melanesia Ipalahad sa mga mag-aaral ang kanilang sagot sa klase. Mungkahing sagot:
Isla Kahulugan ng Pangalan
Kabuhayan Relihiyon
Polynesia Micronesia Melanesia 22. Ipagawa ang Gawain 24 – Anong Konek? Maaring hatiin ang klase sa limang pangkat. Bigyan sila ng laya na suriin kung aling bahagi ng kulturang Pilipino ang may kaugnayan o pagkakahawig sa kultura ng mga mamamayang naninirahan sa mga Pulo sa Pacific. Maaaring gumamit ng powerpoint presentation sa paglalahad ng isinagawang pananaliksik. 23. Ipagawa ang gawain 25 – ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito, pasagutan ang bahaging “Kalagitnaan”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago sa pag-unawa ng mag-aaral. Umunlad ba ang kanilang kaalaman at pag-unawa? Nasagot ba ng maayos ang tanong kung ihahambing sa kanilang sagot sa bahagi ng Alamin? Ito ay magsisillbing gabay sa guro upang matiyak na naunawaan na ng mag-aaral ang paksa o kung kailangan pang balikan ang ilang bahagi ng aralin.
Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding.
Sa bahaging ito, maaaring balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawaan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahagi ng paksa na hindi malinaw sa mag-aaral
DRAFT April 1, 2014
105
PAGNILAYAN AT UNAWAIN 24. Ipagawa ang Gawain 26 – AdBakit? Higit na mauunawaan ng mag-aaral ang paksa kung ito ay maiiugnay sa sariling karanasan at kakayahan. Sa pamamagitan ng Gawain 26 – AdBakit?, gagawa ang mga mag-aaral ng pamphlet na naglalaman ng kanilang adbokasiya sa pangangalaga at pagpapahalaga sa kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific.
Mga hakbang: 1. Hatiin ang klase sa siyam na pangkat. (Isang pangkat sa bawat kabihasnang klasikal mula sa America, Africa, at mga Pulo sa Pacific) 2. Ipaliwanag sa pangkat ang mga hakbang at paalala sa paggawa ng pamphlet. 3. Ang bawat pangkat ay pipili ng isang mahalagang kontribusyon ng Kabihasnang Klasikal na naitalaga sa kanilang paksa. 4. Ang napiling kontribusyon ang gagamitin sa paggawa pamphlet. 5. Bibigyang-diin sa gawaing ito ang nilalaman ng adbokasiya ng pangkat. 6. Ipalahad sa klase ang nabuong pamphlet ng bawat pangkat. 25. Ipasagot ang Gawain 27 – Ang Aking Paglalakbay. Sa puntong ito ay sasagutan ng mag-aaral ang bahaging “ Katapusan”. Suriin kung nagkaroon ng pagbabago at pag-unlad sa kaalaman at pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Mahalagang mabatid ng guro ang pangkalahatang kaalaman at pag-unawa ng klase tungkol sa paksa. Kung kinakailangan, maaari balikan ang ilang bahagi ng aralin na hindi gaanong naunawaan ng karamihan.
Layunin nitong palalimin ang pag-unawa ng mag-aaral sa aralin sa pamamagitan ng mga mapanghamong gawain. Isinasagawa sa bahaging ito ang pagninilay –babalikan, susuriin ng mag-aaral ang kanilang kaalaman at pag-unawa, aalamin kung alin sa mga bahagi ng aralin ang hindi pa gaanong naunawaan at kung ano ang kanilang realisasyon. Kailangan din nilang mapatunayan na naunawaan nila ang aralin sa pamamagitan ng pagsagot sa pangunahing tanong.
Paalala: Maaaring bigyan ng marka ang gawaing ito at i-rekord sa kolum ng Understanding at Product/Performance.
DRAFT April 1, 2014
106
Matapos masagot ang Gawain 27, “Ang Aking Paglalakbay”, makikita ng guro kung umunlad ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Kung sa puntong ito ay mayroon pang mga katanungan, maaari itong sagutin ng guro o kaya ay itanong sa klase upang ibahagi ng ibang kamag-aaral ang kanilang sagot.
Bilang panglahat na pahayag, ipabasa sa mag-aaral o ilahad ng guro ang
nilalaman ng transisyon sa kasunod na modyul. Hindi na ito kailangan pang talakayin
ng guro subalit maaari niya itong ilahad gamit ang graphic organizer upang tumatak
sa isipan ng mga mag-aaral ang pangkalahatang ideya ng aralin. Mahalagang bahagi
din ng transisyon ang pag-uugnay ng nakaraang aralin sa mga susunod na araling
tatalakayin sa modyul na ito upang makita ng mag-aaral ang daloy ng kasaysayan,
mga sanhi at epekto ng mga pangyayari, at higit sa lahat, ang kaugnayan ng mga
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at Pulo sa Pacific sa pag-unlad ng
pandaigdigang kamalayan.
DRAFT April 1, 2014
107
ARALIN 3: Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong
ng Europe sa Panahong Medieval
ALAMIN
1. Ipasagot an gang Gawain 1- Photo-Suri. Talakayin ang sagot ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng gabay na tanong.
2. Ipasagot ang kolum ng “ Bago ang Talakayan” ng Gawain 2- “Ano sa Tingin Mo?”. Ipaalala sa mga mag-aaral na ang layunin ng gawain ay upang mataya ang kanilang dating kaalaman tungkol sa paksa.
3. Pagkatapos ng Alamin, inaasahang maisasagawa ng guro ang mga sumusunod:
4. Pagkatapos ng bahaging ito, magbibigay ng takdang-aralin na may kaugnayan sa paksa.
Pagkatapos talakayin ang mga kabihasnang klasikal na nabuo sa daigdig, bibigyan naman ng tuon sa bahaging ito ng Yunit 2 ang kalagayan ng mundo sa Panahon ng Transisyon. Bibigyang liwanag ang mga kaganapan sa kasaysayan na nakasentro sa Europe- mga pangyayari na nagbigay-daan sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval. Ano nga ba ang epekto ng mga pangyayaring ito sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kaalaman?
Layunin ng bahaging ito na malaman ang lawak ng kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Mayroong dlawang gawain para sa bahagi ng Alamin. Ito ang “Photo-suri” at “Ano sa Tingin Mo”.
1. Pagtukoy ng mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa aralin. 2. Paglalahad ng pangunahing tanong kaugnay ng aralin. 3. Pagpapaliwanag ng mga sakop at daloy ng aralin.
DRAFT April 1, 2014
108
PAUNLARIN
Panimulang Gawain Gawain 3.Daloy ng Kasaysayan
Kakulangan ng mga Tapat at
May kakayahang
Pinuno
Paglubha ng Krisis Pangka-buhayan
Paghina ng
Hukbong Romano
Pagkawala ng
Katuturan ng
Pagkamama-mayang Romano
Pagbaba ng
Moralidad ng mga
Romano
Pagsalakay ng mga Barbaro
Ang bahagi ng Paunlarin ay kinapapalooban ng mga tekstong babasahin at susuriin ng mga mag-aaral, at magbibigay-daan sa pagkaunawa sa paksa na makatutulong upang magampanan ang inihandang gawain sa huling bahagi ng modyul. May mga gawain ding maghahanda at magtataya sa kaalaman ng mga mag-aaral.
Upang mapag-ugnay ang unang aralin at kasalukuyang aralin ng yunit 2, hayaang balikan ng mag-aaral ang natutuhan sa pamamagitan ng pagsusuri ng kasunod dayagram. Kinapapalooban ito ng mga pangyayaring itinuturing na salik sa pagbagsak ng Imperyong Romano. Sa tulong nito, magagabayan ang mga mag-aaral tungko sa l kaugnayan ng mga pangyayaring tatalakayin sa mga pangyayari natutunan sa nagdaang aralin. Mapapangkat ang mga mag-aaral sa pagsusuri ng dayagram at pagsagot ng mga prosesong tanong.
PA
GB
AG
SA
K N
G IM
PE
RY
ON
G R
OM
AN
O
Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 137-139
DRAFT April 1, 2014
109
Bago tuluyang pag-aralan ang bahaging ito, hayaang tunghayan ng mga mag-aaral ang diagram na nagpapakita ng mga paksang bibigyang-diin.
http://mrgrayhistory.wikispaces.com/file/view/L_Middle_Ages_-_Pope_Apology.jpg/244152229/293x372/L_Middle_Ages_-_Pope_Apology.jpg
http://images2.wikia.nocookie.net/__cb20101006230145/deadliestfiction/images/b/b1/Charlemagne.jpg http://ts2.mm.bing.net/th?id=H.4513801360115517&pid=15.1
http://crabberworldhistory.wikispaces.com/file/view/high_middle_agesjpg/180280913/high_middle_ages.jpg
Pagtalakay sa Nilalaman at Pagsagot sa mga Gawain 1 Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang mga tekstong matatagpuan sa Gawain 4- “Basahin Mo…” 2. Ipagawa ang Gawain 5- “Punan ang Talahanayan”. Maaaring hatiin ang klase sa
pangkat sa paggawa ng gawaing ito.
Ang Paglakas ng Simbahang Katoliko
Bilang Isang Institusyon sa Gitnang Panahon
Ang Holy Roman Empire Ang Paglunsad ng
mga Krusada
Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang
Panahon (Manorialismo,
Pyudalismo, Pag-usbong ng mga Bayan
at Lungsod
Salik Katibayan/ Pagpapaliwanag
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
DRAFT April 1, 2014
110
3. Ipasagot ang Gawain 6- “Tatlo- Dalawa- Isa ( 3-2-1 Chart )”. Hayaang punan ang tsart ng kaukulang sagot.
4. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 7- “ Sa Madaling Salita”. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.)
Bagay na Iyong Natutuhan:
Bagay na nakapukaw sa iyong isipan:
Tanong na naglalaro sa iyong isipan:
3
1
2
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
111
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval
Ano ang naging kontribusyon ng paglakas ng simbahang
Katoliko sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan?
Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang kaalaman ng mga
mag-aaral sa paksang “paglakas ng Simbahang Katoliko bilang Isang Institusyon sa Gitnang Panahon, maaari nang simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa pagkakatatag ng “Holy Roman Empire”. Layunin ng bahaging ito na“masuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng “Holy Roman Empire”.
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
112
5. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto sa Gawain 8- “ Basa- Suri”. Tumutukoy ang teksto sa pagkabuo at paglakas ng Holy Roman Empire. Maari itong gawing takdang-aralin upang mainhanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng aralin.
6. Atasan ang mga amg-aaral na punan ang timeline sa Gawain 9. Mahalagang matalakay din ang mga pamprosesong tanong upang mas maunawaan ang nilalaman ng bahaging ito ng aralin. 481 500 600 700 800 7. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 10- “ Sa Madaling Salita”. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.)
Pangyayari:
Mga Pangunahing Tauhan:
Konteksto:
Suliranin/ Layunin ng Pangyayari:
Mahahalagang Pangyayari:
Kinahinatnan/ Resulta:
Aral na Natutunan:
Pinag-isa ni Clovis ang mga tribong Franks at sinalakay ang mga Romano.
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
DRAFT April 1, 2014
113
Kung sa pagtataya ng guro ay sapat na ang
kaalaman ng mga mag-aaral sa paks, maaari nang simulan ang pagtalakay sa aralin tungkol sa “paglulunsad ng mga Krusada”.
Layunin nito na matukoy ang sanhi at bunga ng mga inilunsad na Krusada.
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval
Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pag-
usbong ng Europe sa Panahong Medieval?
Paano nakatulong ang pagkakatatag ng “Holy Roman
Empire”sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval?
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
114
8. Ipagawa ang Gawain 11- Basa- Suri. Ito ang tekstong naglalaman ng impormasyon tungkol sa paglulunsad ng mga Krusada. 9. Ipagwa ang Gawain 12- “History Frame”. Ito ay isang pangkatang gawain. Aatasan ang bawat pangkat ng isang bahagi ng gawain upang mabuo ang “History Frame”.
Unang Pangkat: Pangyayari at mga Tauhan Ikalawang Pangkat: Suliranin o Layunin Ikatlong Pangkat: Konteksto ng mga Pangyayari Ikaapat na Pangkat: Mahahalagang Pangyayari Ikalimang Pangkat: Kinalabasan/ Resulta “History Frame: Pagkatapos ang talakayan sa pangkat, ibahagi ang output sa klase at taalakayin ang mga pamprosesong tanong upang lallong mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa paksa. 10. Ipagawa ang Gawain 13- “Sa Tingin Ko”.
Pangyayari
Mga Pangunahing Tauhan
Konteksto
Suliranin/ Layunin ng Pangyayari
Mahahalagang Pangyayari
Kinahinatnan/ Resulta
Aral na Natutuhan
DRAFT April 1, 2014
115
11. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 14- “ Sa Madaling Salita”. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon.)
Ano ang Krusada? ________________________________________________
__________________________________________________________________________________________________________.
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval.
Paano nakatulong ang pagkakatatag ng “Holy Roman empire”sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval?
Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pag-usbong ng Europe sa Panahong
Medieval?
Paano nakatulong ang paglulunsad ng mga
Krusada sa pag-usbong ng Europe sa
Panahong Medieval?
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
116
12. Ipagwa ang Gawain 15- “Comic-Suri”. Ipaalala sa mga mag-aaral ang pagsagot sa mga tanong bilang gabay sa pag-susuri ng komik istrip. 13. Ipagawa ang Gawain 16- “Basa-Suri”. Ito ang tekstong naglalaman ng impormsyon tungkol sa Sistemang Piyudalismo at Manoryalismo. Upang mapalalim pa ang pagkaunawa sa mga teksto, atasin din ang mga mag-aaral na sagutin ang mga tanong at gampanan ang mga gawaing nakalaan. Maaaring hatiin ang mga mag-aaral sa iba’t ibang pangkat upang magawa ang mga ito. 14. Ipasagot ang Gawain 17- “Alam Ko Na”. Panuto: Batay sa binasang teksto, sagutin ang sumusunod na tanong.
1. Ano ang Piyudalismo? ____________________________________________________________________________________________________________________________.
2. Anu-anong uring panlipunan mayroon ang Piyudalismo? ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.
3. Ano ang kahalagahan ng lupa sa sistemang Piyudal? ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.
15. Ipagwa ang Gawain 18- Basa- Suri. Naglalaman ito ng mga mahahalagang impormasyon tungkol sa “Manorialismo”.
Tutukuyin naman ng bahaging ito ang paksa tungkol sa “Ang Buhay sa Europe Noong Gitnang Panahon: Piyudalismo, Manorialismo, at ang pag-usbong ng mga bayan at lungsod. Kung sapat na ang kaalaman ng mga mag-aaral sa mga naunang paksa, maaari ng simulant ang pagtalakay dito.
Paalala: Ang gawaing ito ay isang halimbawa ng pormatibong pagtataya. Maisasama ito sa portfolio ng mag-aaral
DRAFT April 1, 2014
117
16. Ipagawa ang Gawain 19- “Photo- Suri 2”. Magbibigay ito ng karagdagang kaalaman tungkol sa paksa sa pamamagitan ng pagsusuri ng larawan. Ipaalala sa mga mag-aaral na mahalagang bigyang-pansin ang mga katanungan bilang gabay sa pagsusuri
Halaw mula sa Project EASE Araling Panlipunan, Module 9 (“Sistemang Pyudal sa Gitnang Panahon sa Europa)
Ano ang ipinapahiwatig ng kastilyo sa gitna ng manor? Ipaliwanag. ______________________________________________________________________________________________________________ Ano ang pangunahing ikinabubuhay sa isang manor? ________________________________________________________________________________________ Ano ang kahalagahan ng mga magbubukid samanor? __________________________________________________________________
Minabuti ng manunulat na matalakay muna ang kabuuang konsepto ng Piyudalismo bago talakayin ang Manorialismo, upang makita ng mga mag-aaral ang kaugnayan ng dalawang mahalagang konsepto sa kasaysayan. Nararapat na maunawaan ng mga mag-aaral na ang Piyudalismo ay isang sosyo-kultural na aspekto ng lipunan. Nakaugat ito sa katotohanang dahil sa paghina ng Holy Roman Empire, kailangang bumuo ng mekanismo ng pagtatanggol sa mga mamamayan at kanilang lupain. Nasa kamay ng mga panginoong maylupa ang kapangyarihan. Ang mga panginoong maylupang ito ay bumuo ng mga hukbong magtatanggol sa kanila. Naging takbuhan din sila ng mga mamamayan na ang kapalit ng proteksyon ay paglilingkod. Sa kabilang dako, ang Manorialismo ay pang-ekonomiyang aspekto ng Piyudalismo. Sistema ito na gumagabay sa ugnayang panlipunan sa manor at ang paraan ng pagsasaka na pangunahing hanapbuhay ng mga tao sa manor.
DRAFT April 1, 2014
118
17. Ipagawa ang Gawain 20- “ Basahin Natin”. Pangkatan ang gagawing pagsusuri sa mga teksto sa bahaging ito. Aatasan din ang bawat pangkat na sagutin ang mga katanungan sa bawat kahon. 18. Ipagawa ang Gawain 21- “Dahilan- Epekto”.
Dahilan
Pangyayari
Epekto
Pag-unlad ng kalakalan
Paglitaw ng mga Bourgeoisie
Ang paggamit ng Salapi
Pagkakaroon ng Sistemang Guild
19. Mula sa naging pagtalakay, ipagawa ang Gawain 22- “ Sa Madaling Salita”. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang tsart ng isang maikling sanaysay na sasagot sa tanong. (Ang diagram na ito ay mabubuo sa pagtatapos ng lahat ng gawain sa Paularin. Magagabayan ang mga mag-aaral na bumuo ng kongklusyon sa bawat aralin at ang lahat ng mabubuong kongklusyon ay magagamit sa pagbuo ng pangkalahatang kongklusyon).
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Knowledge at Process/Skill.
DRAFT April 1, 2014
119
Ano ang kahalagahan ng pag-usbong ng Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan? ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________.
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval.
Paano nakatulong ang pagkakatatag ng “Holy Roman empire”sa pag-usbong ng Europe sa Panahong Medieval?
Paano nakatulong ang paglakas ng simbahang Katoliko sa pag-usbong ng Europe sa Panahong
Medieval?
Paano nakatulong ang paglulunsad ng mga
Krusada sa pag-usbong ng Europe sa
Panahong Medieval?
Paano nakatulong ang pag-usbong ng mga bayan at lungsod sa pag-usbong ng Europe sa Panahong
Medieval?
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.
DRAFT April 1, 2014
120
20. Ipasagot ang Gawain 23- “Ano sa Tingin Mo”. Pabalikan sa mga mag-aaral ang mga pahayag na inilahad sa Alamin. Atasan ang mga mag-aaral na sagutin ang kolum na “Matapos ang Talakayan”. Suriin ang pangkalahatang sagot ng mga mag-aaral. Bigyang-pansin ang mga bahagi ng paksa na hindi gaanong nauunawaan. Suriin kung may naganap nap ag-unlad sa pag-unawa tungkol sa mga pahayag. PAGNILAYAN AT UNAWAIN 21. Ipagawa ang Gawain 24- “Bumuo at Matuto”. Maaaring hatiin ang klase sa pangkat at atasan ang bawat pangakt na punan ang talahanayan. Kung maaari, hayaan ang mga mag-aaral na gumawa ng powerpoint presentation at ilalahad sa klase ang output ng bawt grupo.
Sa bahaging ito, balikan ang mga tanong at mga bahagi ng aralin na hindi pa gaanong nauunawan ng mag-aaral. Magsagawa ng reinforcement, re-teaching o magbigay ng karagdagang gawain sa mga bahaging hindi malinaw sa mga mag-aaral.
Inaasahan na sa pagkakataong ito ay kritikal na masusuri ng mga mag-aaaral ang mga epekto at kontribusyon ng ilang mahahalagang pangyayari sa Europe sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan.
DRAFT April 1, 2014
121
Mga Pangyayaring Nagbigay-daan sa Pag-usbong ng Europe sa
Panahong Medieval
Kontribusyon
Ang Holy Roman Empire
Kontribusyon
Ang Paglakas ng Simbahang Katoliko
Bilang Isang Institusyon sa
Gitnang Panahon
Kontribusyon
Ang Paglunsad ng mga Krusada
Kontribusyon
Ang Buhay sa Europe Noong
Gitnang Panahon
Patunay
Patunay
Patunay
Patunay
DRAFT April 1, 2014
122
22. Ipagawa ang Gawain 25- “Makasaysayang Paglalakbay”. Gabayan ang mga mag-aaral na sagutin ang graphic organizer at ipaalala na matataya sa gawaing ito ang kanilang pagkaunawa sa mga paksang tinalakay. ILIPAT/ISABUHAY
Tiyakin na sa pagkakataong ito, may sapat ng kaalaman ang mga mag-aaral sa paksa. Siguraduhin rin na nasuri ang mga epekto ng pangyayari sa pagpapalaganap ng pandaigdigang kamalayan. Handa na ang mga mag-aaral na gampanan ang gawaing magsasabuhay ng nakalap na kaalaman
Ano ang kontribusyon ng iba’t ibang panahon na tinalakay sa modyul na ito sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan?
Kabihasnang Klasikal sa Europe
Kabihasnang Klasikal sa America, Africa, at mga Pulo
sa Pacific
Mga Mahahalgang Pangyayari sa Panahong
Medieval
Pag-unlad ng Pangdaigdigang Kamalayan
Paalala: Ang sagot sa tsart ay batay sap ag-unawa ng mag-aaral. Maaari itong
bigyan ng marka at irekord sa kolum para sa Understanding.
DRAFT April 1, 2014
123
23. Ipagawa ang Gawain 25- “Video-Kasaysayan”. Bigyang-diin ang mga pamantayan sa paggawa ng proyektong ito.
Goal
Makagagawa ng isang video na nagpapakita ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal na Panahon. Mabibigyang-diin ang mga sumusunod sa paggawa ng video: a. Pagpapakilala sa isang pamana ng Klasikal at Transisyunal
na Panahon b. Kahalagahan ng napiling pamana sa iyong henerasyon c. Pangangalaga sa nasabing pamana
Role
Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang ipaalam sa mga kapwa mag-aaral ang kahalagahan ng mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Audience
Mga kapwa mag-aaral
Situation
Magdaraos ng isang seminar ukol sa pagpapahalaga sa mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Product/Performance
Video
Standards
Ang video-kasaysayan ay mamarkahan batay sa mga itinakdang pamantayan.
DRAFT April 1, 2014
124
PAMANTAYAN 4 3 2 1 NAPAKAHUSAY MAHUSAY NALILINANG NAGSISIMULA
Pagsusuri sa Pag-unlad ng
Pandaigdigang Kamalayan
Komprehensibo at napakahusay ng pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng paguugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Hindi gaanong mahusay na pagsusuri ang pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Hindi naipakita ang mahusay na pagsusuri sa pag-unlad ng Pandaigdigang Kamalayan sa pamamagitan ng pag-uugnay-ugnay ng mga salik at epekto ng iba’t ibang pangyayari.
Pinaghalawan ng
Datos
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga kaalaman tulad ng mga aklat, pahayagan, video clips, interview, radio at iba pa.
Ibinatay sa iba’t ibang saligan ang mga impormasyon bagamat limitado lamang.
Ibinatay lamang ang saligan ng impormasyon sa batayang aklat.
Walang batayang pinagkunan at ang mga impormasyon ay gawa-gawa lamang
Kaalaman sa Paksa
Lubos na nauunawaan ang mga paksa. Ang mga panguhaning kaalaman ay nailahad at naibigay ang kahalagahan. Wasto at magkakaugnay ang mga impormasyon sa kabuuan.
Nauunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay nailahad ngunit di-wasto ang ilan. May ilang impormasyong hindi maliwanag ang pagkakalahad.
Hindi gaanong maunawaan ang paksa. Hindi lahat ng pangunahing kaalaman ay nailahad. May mga maling impormasyon at hindi naiugnay ang mga ito sa kabuuang paksa.
Hindi maunawaan ang paksa. Ang mga pangunahing kaalaman ay hindi nailahad at natalakay. Walang kaugnayan ang mga pangunahing impormasyon sa kabuuang gawain.
Organisasyon Organisado ang mga paksa at maayos ang presentasyon ng gawain. Ang pinagsama-samang ideya ay malinaw na naipahayag at natalakay gamit ang mga makabuluhang powerpoint presentation.
Organisado ang mga paksa sa kabuuan at maayos angpresentasyon ngunit di masyadong nagamit nang maayos ang powerpoint presentation.
Walang gaanonginteraksyon at ugnayan sa mga kasapi. Walang malinaw na presentasyon ng mga paksa. May powerpoint presentation ngunit hindi nagamit at nagsilbi lamang na palamuti sa pisara.
Di organisado ang paksa. Malinaw na walang preparasyon ang paksa.
Pagkamalikhain
Malikhain ang nagawang video. Bukod sa props at costume ay gumamit ng iba’t ibang teknolohiya tulad ng sound effects, at digital visual effects upang maging makatotohanan ang senaryo.
Malikhain ang nabuong video.. Gumamit ng mga props at costume ang mga gumanap
Hindi gaanong malikhain ang video. Gumamit ng mga props at costume subalit hindi gaanong angkop sa ginawa.
Hindi malikhain ang ipinakitang video. Kulang sa mga props at costume upang maging makatotohanan ang senaryo.
DRAFT April 1, 2014
125
24. Kung hindi posible ang paggawa ng isang video-kasaysayan, maaaring ipagawa ang susunod na gawain.
Goal
Makagagawa ng isang letter of appeal na naghihikayat ng pagmamalaki at pagpapahalaga sa isang pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon.
Role
Miyembro ng isang organisasyong pang-mag-aaral na may adbokasiyang mapanatili ang mga pamanang Klasikal at Transisyunal na Panahon sa paniniwalang malaki angkahalagahan nito sa kasalukuyan
Audience
Pinuno ng UNESCO
Situation
Ang “Parthenon” ay isang mahalagang pamana ng kabihasnang Greece. Sa kasalukuyan hindi napagtutuunan ng pansin ang pangangalaga sa nasabing pamana. Dahil ditto, ikaw bilang isang mag-aaral na miyembro ng isang organisasyong may adbokasiyang mapangalagaan ang mga pamanang Klasikala t Transisyunal na Panahon ay susulat sa pinuno ng UNESCO upang mapagtuunan ng pansin ang pangnglaga sa Parthenon.
Product/
Performance
Letter of appeal
DRAFT April 1, 2014
126
Transisyon sa susunod na Modyul Bilang guro, ipaliwanang na binigyang-diin sa yunit na ito ang pagtalakay sa mga pangyayayari sa daigdig noong Klasikal at Transisyunal na Panahon. Sentro ang pagtalakay sa mga kontribusyon ng bawat kabihasnan at pangyayari sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan ng mga mag-aaral. Mahalagang ikintal sa isip ang mga bagay na natutuhan ng mga mag-aaral dahil makakatulong ito sa mas malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng mundong kanilang ginagalawan. Mahalaga rin ang mga natalakay upang mapag-ugnay ang mga susunod na pangyayari sa kasaysayan patungo sa kasalukuyang panahon
DRAFT April 1, 2014
127
Post- Assessment Matrix
PAMANTAYANG PANGNILALAMAN: Naipamamalas ang pag-unawa sa kontribusyon ng mga pangyayari sa Klasikal at Transisyunal na Panahon at pagkabuo at paghubog ng pagkakakilalan ng mga bansa at rehiyon sa daigdig PAMANTAYAN SA PAGGANAP: Ang mag-aaral ay nakabubuo ng adbokasiya na nagsusulong ng pangangalaga at pagpapahalaga sa mga natatanging kontribusyon ng Klasikal at Transisyunal na Panahon na nagdulot ng malaking impluwensiya sa pamumuhay ng tao sa kasalukuyan.
Levels of Assessment
What will I assess? MC ITEM CORRECT ANSWER
Knowledge
Nailalarawan kung bakit tinawag na lungsod-estado ang mga “polis”.
Ang sinaunang kabihasnang Greece ay binubuo ng mga lungsod-estadong malaya at may sariling pamahalaan. Nakasentro din ang buhay ng mga tao sa isang lungsod. Ano ang tawag sa mga lungsod-estado na ito?
A. barangay B. pamahalaan C. polis D. republic
C. polis
Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga lungsod-estado ng sinaunang Greece.
Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang lungsod-estado. na malaya sa isa’t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar.
DRAFT April 1, 2014
128
pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na naging dahilan ng iba’t ibang kabihasnang umusbong dito.
Nasusuri ang mga kaganapan sa kabihasnang Klasikal ng America
Suriin ang sumusunod na timeline tungkol sa mga Kabihasnan sa America.
Alin sa mga kabihasnan sa America ang umusbong noong panahong Pre-historic? A. Kabihasnang Olmec B. Kabihasnang Maya C. Kabihasnang Aztec D. Kabihasnang Inca
A. Kabihasnang Olmec
1200-
500 B.C.E.
Olmec Teotihuacan
200-700
C.E.
250-900
C.E.
Maya
900-1100
C.E.
Toltec Aztec
1200-1521 1300-1525
Inca
Mga Kabihasnan sa America
DRAFT April 1, 2014
129
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo, Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod
Para sa bilang na ito, suriin ang kasunod na larawan: Batay sa larawan, ano ang pangunahing gawaing pangkabuhayan sa loob ng isang Manor? A. Pakikipagkalakalan B. Pagsasaka C. Paglilingkod sa may-ari ng lupa D. Paggawa ng iba’t ibang kasangkapan
B. Pagsasaka
DRAFT April 1, 2014
130
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Panahong Medieval:, Piyudalismo, Manorialismo, ang Pag-usbong ng mga Bagong Bayan at Lungsod
Para sa bilang na ito, suriin ang graph sa ibaba:
Isa sa mga epekto ng pag-unlad ng sistema ng pagsasaka noong unang bahagi ng Panahong Medieval ang pagtaas ng populasyon. Batay sa graph, sa anong mga taon ito naganap? A. 1000 at 1500 C.E. B. 800 at 1000 C.E. C. 800, 1000, at 1500 C.E. D. 600, 800, at 1000 C..E.
C. 800, 1000, at 1500 C.E.
1
0 5
2
0 1
5
3
0 2
5
3
5
4
5 4
0
0
20
0
40
0
60
0
80
0
100
0
120
0
Bil
ang n
g p
opula
syon s
a
mil
yon
Taon – Common Era (C.E.)
DRAFT April 1, 2014
131
Process/ Skills
Nasusuri ang iba’t ibang aspekto ng Kabihasnang Klasikal ng Greece
Suriin ang kasunod na larawan: Makikita sa larawan ang mga patunay ng maaas na kaalaman ng mga Greek sa larangan ng Astronomiya. Anong kongklusyon ang maaaring mabuo batay sa larawan? A. Nagsilbing batayan ng kaalaman sa Astronomiya ng mga Greek ang paniniwala sa iba’t ibang diyos. B. Nagmula sa mga Greek ang lahat ng kaalaman tungkol sa Astronomiya. C.Natutuhan ng mga Greek ang kaalaman sa Astronomiya mula sa mga Roman. D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic.
D. Naitatag ng mga Greek ang pundasyon ng kaalaman sa astronomiya noong Panahong Hellenistic.
DRAFT April 1, 2014
132
Suriin ang sumusunod na pahayag: “ Our constitution is called a democracy because power is in the hands not of a minority but of the whole people. When it is a question of settling private disputes, everyone is equal before the law;…” - PERICLES Funeral Oration Batay sa pahayag, ano ang kahulugan ng demokrasya, ayon kay Pericles? A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat ng mamamayan hindi lamang ng iilan. B. Ang pagpapatupad ng batas ay batay sa kalagayan ng tao sa lipunan. C. Nakabatay sa mayayaman ang pagpapatupad ng batas. D. Malayang naipapahayag ng mga mamamayan ang kanilang saloobin tungkol sa pamahalaan
A. Ang kapangyarihan ay nasa kamay ng lahat ng mamamayan hindi lamang ng iilan.
Naipaliliwanag ang mga mahahalagang pangyayari sa kabihasnang klasikal ng Rome (mula sa sinaunang Rome hanggang sa tugatog
Tunghayan at suriin ang larawan
DRAFT April 1, 2014
133
at pagbagsak ng Imperyong Romano).
Nasusuri ang kabihasnang klasikal ng mga pulo sa Pacific.
Ang mga pulo sa Pacific ay napaliligiran ng mga anyong tubig. Batay sa pahayag, ano ang maaaring gawaing pangkabuhayan ng mga mamamayan dito? A. pagsasaka
D. pangingisda
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/She-wolf_suckles_Romulus_and_Remus.jpg
Ano ang kahalagahan ng ipinapakita ng larawan sa kasaysayan ng Rome? A. Ipinapakita ng larawan ang alamat kung paano nagsimula ng Rome. B. Ang larawan ay simbolo ng diyos na sinasamba ng mga Roman. C. Malikhain ang ambag ng mga Roman sa sining. D. Nagmula ang mga Roman sa isang makapangyarihang lobo.
A. Ipinakikita ng larawan ang alamat kung paano
nagsisimula ng Rome
DRAFT April 1, 2014
134
B. pakikipagkalakalan C. pangangaso D. pangingisda
Nasusuri ang mga kaganapang nagbigay-daan sa pagkakabuo ng “Holy Roman Empire”.
“Ang mga tagapagmana ni Charlemagne ay kulang sa mga katangian ng pamumuno na kailangan upang mapanatili ang batas at kaayusan sa Kanlurang Europe”. Ano ang mahihinuha sa pahayag? A. Ang mahinang pamumuno ay karaniwang nangyayari sa kasaysayan. B. Nangangailangan ng maayos na tagapagmana ang imperyong pinalakas ni Charlemagne. C. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na pinuno. D. Nagwakas ang imperyo ni Charlemagne sa kanyang pagkamatay.
.C. Upang mapanatili ang kaayusan at pagsunod sa batas, kailangang magkaroon ng maayos na pinuno.
Nasusuri ang uri ng tao sa sistemang Piyudalismo
Tunghayanat suriin ang diagram ukol sa uring panlipunan noong panahon ng Piyudalismo. lord vassal serf
B. Binubuo ng iba’t ibang uring panlipunan ang lipunang Piyudal.
DRAFT April 1, 2014
135
Ano ang mahihinuha sa diagram? A. Maraming mamamayan sa Europe noong panahon ng Piyudalismo. B. Binubuo ng iba’t ibang uring panlipunan ang lipunang Piyudal. C. Makapangyarihan ang lahat ng tao sa lipunan. D. Ang maharlika ang kinikilalang pinuno ng lipunang Piyudal.
Nasusuri ang dahilan ng pagtatatag ng sistemang Piyudalismo.
“Ang madalas na pagsalakay ng mga barbaro ay
nagbigay ligalig sa mga mamamayan ng Europe,
dahil dito ay hinangad lang lahat ang
pagkakaroon ng proteksyon kaya naitatag ang
sistemang Piyudalismo”. Ano ang ipinapahiwatig ng pahayag?
E. magulo ang Europe dahil sa pagsalakay ng mga barbaro
F. sa panahon ng kaguluhan, ang mga tao ay naghahangad ng proteksyon
G. mahina ang pamahalaan noon kaya dumami ang mga grupong barbaro
H. ang sistemang Piyudalismo ay sagot sa kahirapan sa buhay ng mga tao
C. sa panahon ng
kaguluhan, ang mga
tao ay naghahangad
ng proteksyon
Understanding
Nasusuri ang kaugnayan ng heograpiya sa pagkakatatag ng mga lungsod-estado ng
Ang sinaunang Greece ay binubuo ng iba’t ibang lungsod-estado. bawat lungsod-estado ay malaya sa isa’t isa at may sariling pamahalaan. Alin sa mga sumusunod ang dahilan ng pagkakatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-
B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar.
DRAFT April 1, 2014
136
sinaunang Greece. estado sa sinauanang Greece? A. Iba- iba ang pinagmulan ng mga sinaunang mamamayan ng Greece na naging dahilan ng pagtatatag ng hiwa-hiwalay na lungsod-estado. B. Ang Greece ay nasa timog na dulo ng Balkan Peninsula sa Silangan ng Europe na isang mabundok na lugar. C. Mahahaba ang mga daungan ng Greece na naging dahilan ng pagkakaroon ng maraming mangangalakal sa bawat lungsod-estado. D. Iba’t iba ang kulturang nabuo sa Greece na naging dahilan ng iba’t ibang kabihasang umusbong dito.
Nasusuri ang mga salik sa pag-unlad ng kabihasnang Minoan at Mycenaean
Ang kabihasnang Minoan ay nabuo sa Crete na napaliligiran ng tubig at may istratehikong lokasyon. Ano ang pangunahing gawaing pangkabuhayan ng kabihasnan na naging dahilan ng kaunlaran nito? A. pagsasaka B. pagmimina C. pagtatanim D. pakikipagkalakalan
D. pakikipagkalakalan
Naipaliliwanag kung bakit naging makapangyarihan ang Rome sa Mediterrenean.
Ang Rome ay naging isang makapangyarihang lungsod. Natalo nito ang mga kolonyang Greek sa timog. Maituturing na isa pang mahalagang tagumpay nito ang laban sa Carthage. Ano ang kahalagahan ng tagumpay ng Rome sa digmaang Punic laban sa Carthage? A. Lumawak ang teritoryo ng Rome. B. Naging makapangyarihan ang Rome sa Italy C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean. D. Maraming sundalo at mamamayan ng Rome ang umunlad ang buhay.
C. Nakontrol ng Rome ang Mediterrenean
DRAFT April 1, 2014
137
Nasusuri ang mga
kaganapan sa kabihasnang klasikal ng America.
Sentro ng bawat lungsod ng kabihasnang Maya ang isang piramide na ang itaas na bahagi ay dambana para sa diyos. Ano ang ipinahihiwatig nito? A. Binubuo ng lungsod-estado ang kabihasnang Maya. B. May kaayusang panlipunan ang bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya. C. Sentro ng bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa relihiyon. D. Maunlad at mapayapa ang bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya.
C. Sentro ng bawat lungsod-estado ng kabihasnang Maya ang pagpapahalaga sa relihiyon.
Naipaliliwanag ang mga kaganapan sa mga klasikal na kabihasnan sa Africa (Mali at Songhai).
Sa panahon ng paghahari ni Mansa Musa, ang Gao, Timbuktu, at Djenne ay naging sentro ng karunungan at pananampalataya. Ano ang mahihinuha batay dito? A. Pinahahalagahan ni Mansa Musa ang karunungan. B. Maunlad ang mga lungsod ng imperyong Mali C. Makapangyrihang imperyo ng Africa ang Mali D. Ang mali ay tagapagmana ng imperyong Ghanna
A. Pinahahalagahan ni Mansa Musa ang karunungan.
Naipaliliwanag ang mga dahilan at bunga ng mga krusada sa Gitnang Panahon
Noong 1089 C.E.,sinakop ng mga Seljuk Turk ang Jerusalem at ipinagbawal ang pagpasok ng mga Kristiyano dito. D ahil sa pangyayaring ito, nanawagan ng Krusada si Pope Urban II. Alin sa mga sumusunod ang pinakamabigat na dahilan ng pagtugon sa panawagang ito?
A. taimtim na hangaring mabawi ang “Banal na
A. taimtim na hangaring
mabawi ang “Banal na
Lupain” sa kamay ng mga
Seljuk Turks
DRAFT April 1, 2014
138
Lupain” sa kamay ng mga Seljuk Turks B. sabik sa mapanganib na pakikipagsapalaran ang mga Europeo C. nais nilang takas an ang mga responsibilidad sa kanilang lugar D. malaking halaga ang kapalit ng pagsali ng mga Europeo sa Krusada
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon: Manorialismo, Piyudalismo, ang pag-usbong ng mga bagong bayan at lungsod.
Ang Piyudalismo ay isang sistemang sosyo-pulitikal na nakabatay sa pagmamay-ari ng lupa. Kinapapalooban ito ng kumplikadong relasyon ng vassal at lord. Alin sa mga sumusunod ang pangunahing tungkulin ng vassal sa lord?
A. Maghanap ng pantubos kung mabihag ang lord.
B. Maghanap ng mapapangasawa ng anak ng lord.
C. Maghanda ng seremonya sa pagiging knight ng lord.
D. Magkaloob ng serbisyong pangmilitar sa lord.
D. Magkaloob ng serbisyong
pangmilitar sa lord.
Nasusuri ang buhay sa Europe noong Gitnang Panahon: Manorialismo, Piyudalismo, ang pag-usbong ng mga bagong bayan at lungsod.
Ang pagtuklas ng bagong pamamaraan ng pagsasaka ay nagdulot ng pagdaragdag ng produksyon ng pagkain. Ano ang epekto nito sa populasyon?
A. Dumami ang bilang ng populasyon. B. Maraming umunlad ang pamumuhay. C. Maraming mamamayan ang nagkasakit. D. Umunlad ang mga pamayanan at lungsod.
A. Dumami ang bilang ng
populasyon.
DRAFT April 1, 2014
139
DRAFT April 1, 2014
140
MODYUL 3: ANG PAG-USBONG NG MAKABAGONG DAIGDIG: ANG TRANSPORMASYON TUNGO SA PAGBUO NG PANDAIGDIGANG KAMALAYAN
PANIMULA Sa Modyul na ito, mauunawaan ng mga mag-aaral ang pag-usbong ng makabagong daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, pulitika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Ang mga pagbabago ng kamalayan sa paglakas ng Europe, paglawak ng kapangyarihan nito at pagkamulat sa mga bagong kaalaman at ideya ang siyang nagdulot ng transpormasyon ng daigdig.
Inaasahang sa pagsagot at pagkumpleto sa bawat gawain ay naipahahayag ng mag-aaral ang pagpapahalaga sa mga mahahalagang kaganapan ng kasaysayan na maiuugnay nila sa sarili upang maunawaan ang kabuluhan ng pagbakas sa kasaysayan. Napakahalaga nito sapagkat ang nakaraan ay susi ng kasalukuyan at gabay sa hinaharap.Gayundin, matutukoy ng mga mag-aaral ang salik sa paglakas ng Europe at paglawak ng kapangyarihan nito. Mabibigyang halaga nila kung paano sila namulat sa mga bagong ideya at kung paano nakaimpluwensiya ang pag-usbong ng makabagong daigdig sa transpormasyon sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan.
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa nagging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig bunsod ng paglaganap ng mga kaisipan sa siyensiya, Politika at ekonomiya tungo sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan. Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay Kritikal na nakapagsusuri sa nagging implikasyon sa kaniyang bansa,komunidad, at sarili ng mga pangyayari sa panahon ng transpormasyon tungo sa makabagong panahon. Mga Aralin at Sakop ng Modyul: Aralin 1: Paglakas ng Europe Aralin 2: Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe Aralin 3: Pagkamulat
DRAFT April 1, 2014
141
Sa Modyul na ito, inaasahang matututunan ng mga mag-aaral ang mga sumusunod:
Aralin 1
Nasusuri ang konsepto ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang Katoliko at mga pangyayari sa repormasyon
o Nabibigyang- kahulugan ang bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance at repormasyon
o Naiisa-isa ang mga salik na nagpausbong sa bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance at repormasyon
o Naiuugnay ang mga konseptong nabanggit sa pagsusuri ng kasalukuyang panahon
Napahahalagahan ang kontribusyon sa daigdig ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang katoliko at repormasyon
o Naipaliliwanag ang kontribusyon ng bourgeoisie, merkantilismo, national monarchy, renaissance, simbahang katoliko at repormasyon sa pag-unlad ng daigdig
Aralin 2
Nasusuri ang unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa Europe
o Naipaliliwanag ang kahulugan ng imperyalismo at kolonisasyon
o Napaghahambing ang imperyalismo at kolonisasyon
Natataya ang mga dahilan at epekto ng unang yugto ng imperyalismo at kolonisasyon sa Europe
o Naiisa-isa ang dahilan at epekto ng imperyalismo at kolonisasyon
o Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng imperyalismo at kolonisasyon
Nasusuri ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Pangkaisipan (Enlightenment), at Industriyal
o Naipaliliwanag ang mga salik na nagbigay-daan sa pag-usbong ng Rebolusyong Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal
o Natataya ang implikasyon ng ng Rebolusyong
DRAFT April 1, 2014
142
Siyentipiko, Pangkaisipan, at Industriyal
Nasusuri ang mga dahilan at epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo
o Natatalakay ang dahilan at bunga ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo
o Naipaliliwanag ang ibinunga ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo sa mananakop at sinakop
o Naibibigay ang saloobin tungkol sa bunga ng imperyalismo
Aralin 3
Naipaliliwanag ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pranses at Amerikano
o Naipaliliwanag ang Rebolusyong Pranses at Amerikano
o Nauugat ang mga pangyayaring nagtulak sa Rebolusyong Pranses at Amerikano
o Naihahambing ang mga dahilan at bunga ng Rebolusyong Pranses at Amerikano
o Naiuugnay ang mga pangyayaring ito sa mga kaganapang politikal sa kasalukuyan
Naipahahayag ang pagpapahalaga sa pag-usbong ng
konsepto ng Nasyonalismo sa Europe at iba’t ibang bahagi
ng daigdig
o Naibibigay ang kahulugan ng nasyonalismo
o Naipaliliwanag ang mga manipestasyon ng nasyonalismo
o Naiisa-isa ang dahilan at implikasyon ng pag-usbong ng nasyonalismo sa Europe at iba’t ibang bahagi ng daigdig
o Nasusuri ang nagbabagong anyo ng nasyonalismo sa iba’t ibang bahagi ng daigdig
DRAFT April 1, 2014
143
Panimulang Gawain
1. Ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panimula at mga Gabay na Tanong sa Learner’s Materials (LM).
2. Ipatukoy ang mga aralin at saklaw ng Yunit. 3. Ipaunawa ang Tsart ng mga Inaasahang Matututuhan sa Yunit. 4. Ipasagot ang Paunang Pagtataya.
ARALIN 1: Paglakas ng Europe
ALAMIN:
Gawain1. Word Hunt Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa mga salik sa paglakas ng Europe. Panuto:
1. Ipahanap at pabilugan sa puzzle box ang mga terminong tinutukoy sa direksyong pahalang at pababa. Gamitin ang una at huling letra ng salita upang maging gabay sa paghahanap.
2. Ipakumpleto rin ang mga salita sa ilalim ng puzzle box. 3. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi inaasahang mahahanap ang lahat ng
mga salita na may kaugnayan sa aralin. Hikayatin sila na magbigay ng sariling pagkaunawa tungkol sa mga salitang nahanap.
Sa bahaging ito, ng aralin ay sisikapin ng guro na ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang konsepto at kaganapan sa paglakas ng Europe.Lilinangin ng guro ang mga dating kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral. Gamitin ang iba’t ibang kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglakas ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa panunumbalik ng lakas ng Europe. Ang mga koneptong Bourgeoisie, Merkantilismo, National Monarchy, Renaissance at Repormasyon ay pagtutuunan ng pagtuklas sa araling ito. Sisikapin ding masagot ang mga katanungang may kaugnayan sa bahaging ginampanan ng paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Bilang guro, ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagwa ng mga gawain sa aralin.
DRAFT April 1, 2014
144
Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga salitang may kaugnayan sa aralin, hikayatin silang bumuo ng konsepto na maiuugnay sa paglakas ng Europe sa tulong ng mga salitang kanilang nahanap. Isulat ito sa rectangle callout. Para sa higit na pag-unawa sa bahaging ito ng aralin, gamitin ang mga pamprosesong tanong.
A L A M E R K A N T I L I S M O D I M B S E T N A T S E T O R P V S I O L P R O T S E T O R P R C O K A T O L I K O W H P S E I E M D K E R A L S E A R L K E S T S K U Y M T T A P T K N G P R N I R S F A G U M O Y A S O O U M N L W C S B S N R B N C T R K P A T P L Y A S H R E O P Y U G E M Y M B O U R G E O I S I E A R U L R E N A I S S A N C E S P Y H C R A N O M L A N O I T A N
1. B____________R Nagmamay-ari o namamahala ng bangko 2. B____________E Panggitnang uri ng mamamayan sa Europe 3. E____________E Pangalawa sa pinakamaliit na kontinente ng daigdig 4. H____________O Isang kilusang kultural na ang saloobin sa buhay ay panunumbalik at pagbibigay- halaga sa kulturang klasikal ng Griyego at Romano 5. K____________O Ito ay nangangahulugang “universal” 6. M____________O Sistemang ekonomiko na nakabatay sa konseptong ang yaman ng bansa ay nasa dami ng ginto at pilak 7. N____________L Dahil sa pagkatatag nito ay muling lumakas ang kapangyarihan ng M____________Y hari 8. P____________E Mga tumutol o sumalungat sa Katolisismong Romano 9. R____________E Nangangahulugan itong “muling pagsilang” 10. R____________N Krisis sa relihiyon na ang mga bansang Katoliko ay yumakap sa ibang relihiyon
Mga Salitang Hahanapin:
1. BANKER 6. MERKANTILISMO
2. BOURGEOISIE 7. NATIONAL MONARCHY
3. EUROPE 8. PROTESTANTE
4. HUMANISMO 9. RENAISSANCE
5. KATOLIKO 10. REPORMASYON
DRAFT April 1, 2014
145
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano-ano ang iyong nahanap at nabuong mga salita? 2. Batay sa mga salitang iyong nahanap at nabuo, alin sa mga ito ang
inakala mong malaki ang kaugnayan sa paglakas ng Europe? Bakit mo nasabi iyon?
3. Paano mo nabuo ang sariling konsepto o kaisipan mula sa mga salitang iyong pinagsama-sama? Ano-ano ang naging batayan mo upang mabuo ang kaisipan?
Gawain 2. Kilalanin mo! Panuto: Magpakita sa mag-aaral ng mga larawang may kaugnayan sa mga salik sa paglakas ng Europe. Magagamit din ang mga mungkahing larawan. Ipasuri ito sa mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasulat ang kanilang nalalaman tungkol sa mga larawan. Maging handa sa anumang magiging katanungan ng mga mag-aaral hinggil sa bawat larawan. Tiyaking magagabayan sila sa gawaing ito.
Halimbawa ng konseptong maaaring
mabuo:
Ang BOURGEOISIE,
MERKANTILISMO, NATIONAL
MONARCHY, RENAISSANCE,
REPORMASYON ay mga salik na
nagpalakas sa Europe.
Hikayatin ang mga mag-aaral na
bumuo ng sari-sariling konsepto.
____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
146
Pagkatapos masuri ang mga larawan, pasagutan sa mga mag-aaral ang pamprosesong mga tanong para sa mas malinaw na pagsusuri ng kaalaman.
____________________________________________________
____________________________________________________
_________________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
___________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
________________________________________________
____________________________________________
DRAFT April 1, 2014
147
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Sino-sino ang ipinakikita sa mga larawan? 2. Mayroon ka bang kilala na katulad ng nasa larawan? 3. Sa anong panahon kaya ng kasaysayan sila nagmula at nakilala? 4. May naitutulong bas a kasalukuyan ang mga nasa larawan? Patunayan.
Gawain 3. Think-Pair-Share!
Ang gawaing ito ay naglalayong matukoy ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paglakas ng Europe. Makatutulong ang gawaing ito sa mga isasagawang talakayan sa bahagi ng PAUNLARIN
Panuto: 1. Gamitin ang THINK-PAIR-SHARE CHART upang matukoy ang mga pang- unang kaalaman ng mga mag-aaral sa aralin. 2. Pagtambalin ang dalawang mag-aaral at ipakopya sa magkaibang papel ang
nakahandang template. 3. Sabay pasagutan sa magkapareha ang isang tanong. 4. Ipakikita ng magkapareha ang kanilang sagot sa isa’t isa at pagsasamahin ito
upang mabuo ang isang ideya. 5. Ipatala sa kahon ang pinagsamang ideya.
Pandagdag na gawain: Maaaring magpagawa pa ang guro ng ibang gawaing na pupukaw sa interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral sa aralin. Maaaring maglaro ng Pinoy Henyo o Charade para masukat ang mga dating kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe. Mga salitang maaaring gamitin sa Pinoy Henyo o Charade: 1. monarkiya 2. mangangalakal 3. simbahan 4. papa 5. humanismo
DRAFT April 1, 2014
148
PAUNLARIN
GAWIN NATIN ITO!
Pagkatapos kaugnay ng masuri ang dating kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa mga konseptong paglakas ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral. Kinakailangang masuri ang mga dating kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan sa susunod na bahagi ng aralin.
Sa bahaging ito, maaari nang magsagawa ng pagtalakay tungkol sa paglakas ng Europe. Inaasahang lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng Modyul ay muling babalikan upang mabigyan ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto.
Paalala: Iwanang blangko ang dalawang kahon sa itaas (pinal na kasagutan at mga pinagbatayan o sanggunian). Sasagutin ito ng mga mag-aaral pagkatapos ng talakayan ng aralin.
Mga Sanggunian/ Batayan (Tala ng mga bab
Paano nakaapekto ang paglakas ng Europe sa transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig at sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan?
(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)
Mga Sanggunian/ Batayan (Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)
AKING KASAGUTAN (Sagot ng Mag-aaral)
AKING KAPAREHA (Sagot ng Kapareha)
PINAGSAMANG IDEYA (Sagot ng Magkapareha)
TANONGAN SA ARALIN
DRAFT April 1, 2014
149
Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa at gawin ang mga sumusunod na gawain tungkol sa aralin. Gawain 4. Pamana ng Nakaraan! Ang gawaing ito ay balik-aral sa nakaraang aralin at paghahanda sa pagtalakay ng bagong paksa. Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang diagram at pasagutan ang pamprosesong tanong. Pamprosesong tanong
1. Sa mga pamanang inilahad sa dayagram, alin sa mga ito ang inaakala mong pinakamahalaga? Bakit?
2. Sa iyong palagay, paano makaaapekto ang mga pamanang ito sa paglakas ng Europe? Gawain 5. Burgis ka! Proseso ng Gawain: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto ng aralin. Maaari ring ipabasa ang mga karagdagang teksto sa aralin, o manaliksik sila tungkol sa paksang Bourgeoisie.
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.159 - 160 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 209 - 211 Ease Modyul 10
Diagram Blg. 1.1 Halaw mula sa Kasaysayan ng Daigdig (Batayang Aklat Para sa Ikatlong Taon) nina Vivar et.al, pahina 156
DRAFT April 1, 2014
150
2. Matapos mabasa ng mga mag-aaral ang teksto, ipakumpleto sa kanila ang hinihinging impormasyon ng cloud call out at concept map. Hikayatin silang ibahagi sa klase ang kanilang sagot sa concept map.
PAGLAKAS NG MGA BOURGEOISIE
Sino-sino ang
Bourgeoisie? Katangian ng mga
Bourgeoisie Halaga sa Lipunan
(Noon at Ngayon)
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_______________
_________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
__
Dahilan ng Paglakas ng Europe Epekto sa Paglakas ng Europe
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
Ang mga Bourgeoisie ay ____________
________________________________
________________________________
DRAFT April 1, 2014
151
Magpagawa ng maikling talakayan tungkol sa naging kasagutan ng mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasagot ang mga pamprosesong tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa paksa.
Pamprosesong tanong 1. Sino-sino ang itinuturing na kabilang sa pangkat ng bourgeoisie? 2. Ano-ano ang katangian ng bourgeoisie? 3. Ano ang naging papel nila sa paglakas ng Europe? 4. Sino ang maituturing na Bourgeoisie sa kasalukuyan? 5. Sa kasalukuyan paano nakatutulong ang bourgeoisie sa ating bansa at maging sa daigdig? Gawain 6. Magbasa at Unawain! Panuto 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Merkantilismo. Mababasa rin ang karagdagang teksto. 2. Ipasagot din ang pamprosesong mga tanong sa ibaba upang mas malalim na matalakay ang mga konseptong kaugnay ng merkantilismo. Pamprosesong tanong 1. Batay sa mga kaisipan at konseptong nabasa sa teksto, ano ang kahulugan ng merkantilismo?
2. Bakit sinasabing hindi lamang pang-ekonomiya kundi pampolitika rin ang layunin ng merkantilismo?
3. Paano nagsimula at nakatulong ang merkantilismo sa paglakas ng Europe?
4. Mayroon pa bang merkantilismo sa kasalukuyan? Patunayan. 5. Pabor ka ba na ito ang gamiting sistemang pang-ekonomiya sa ating bansa? Sa daigdig? Bakit?
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.161-163 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 211-212 Ease Modyul 10
DRAFT April 1, 2014
152
Gawain 7. Hagdan ng Pag-unawa! Panuto: 1. Sa tulong ng Ladder Diagram, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga pangyayari sa pagtatatag ng National Monarchy. Gamitin ang teksto sa aralin upang makakuha ng mga impormasyon. Basahin din ang mga karagdagang sanggunian para sa mas malawak na kaalaman. 2. Tumawag ng ilang mag-aaral para ilahad ang kanilang kasagutan. Hikayatin din ang klase na magbigay ng sariling puna o karagdagang kaalaman. 3. Gamitin ang pamprosesong mga tanong upang matalakay at maproseso ang gawaing ito.
PAGTATATAG NG NATIONAL MONARCHY
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.163-165 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 212-214 Ease Modyul 10
DRAFT April 1, 2014
153
Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang salik na nagpabago sa konsepto ng monarkiya at nagpalakas sa kapangyarihan ng hari? 2. Ano-anong bansa sa kasalukuyan ang pinamumunuan pa rin ng hari at reyna? 3. Paano nakatulong ang nation-state sa paglakas ng Europe? 4. Kung ikaw ang tatanungin, pabor ka ba na hari at reyna ang mamuno sa ating
bansa? Bakit? Gawain 8. Discussion Web
PANUTO: 1. Ipasuri ang papel na ginampanan ng simbahang Katoliko sa paglakas ng
Europe, batay sa teksto at mga reperensiya. Maaari ring dagdagan ang kaalaman sa tulong ng mga karagdagang sanggunian.
2. Pagkatapos basahin ang teksto, pangkatin ang mga mag-aaral sa lima na may parehong bilang sa bawat pangkat. Maging malikhain sa
pagpapangkat upang mabigyan ng pagkakataong magkasama-sama sa isang pangkat ang mga mag-aaral na hindi nagiging bahagi ng isang pangkat. Maaaring mag draw lots o gumamit ng ibang paraan sa
palagay ng guro ay magreresulta sa pagkakaroon bagong miyembro sa bawat pangkat.
3. Talakayin ang tanong at bumuo ng ebidensiya o suporta sa panig ng Oo at Hindi. 4. Ipasuri ang tanong at itala ang mga impormasyon at pahayag ng bawat miyembro ng bawat pangkat sa posisyon ng Oo o Hindi. 5. Magtulungan ang pangkat sa pagbuo ng dahilan at konklusiyon. 6. Pumili ng tagapagsalita para maibahagi ang pananaw ng grupo sa buong klase. Magkaroon ng talakayan pagkatapos ng gawain upang maging malinaw ang mga konseptong may kinalaman sa paksa. Gamitin ang pamprosesong mga tanong bilang gabay.
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.168-170 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 215-216 Ease Modyul 10
DRAFT April 1, 2014
154
Pamprosesong tanong 1. Ano ang naging papel ng Simbahan sa paglakas ng Europe? 2. Bakit mahalaga ang impluwensiya ng Simbahan sa paglakas ng Europe? 3. Paano nakatulong ang Simbahan sa paglakas ng Europe at transpormasyon ng daigdig? 4. Malaki pa rin ba ang impluwensiya ng Simbahan sa kasalukuyan? Patunayan. Tayain ang katatapos na gawain gamit ang rubric sa ibaba:
CRITERIA 3 2 1
Nilalaman Tama at malawak
ang saklaw Tama, ngunit limitado ang
saklaw.
Kulang na kulang ang saklaw.
Pag-uugali at Asal na ipinakita
Masigla at buong pusong lumahok at nagbahagi ng
mga ideya
Lumahok ngunit napilitan lamang
ang paglahok
Marami ang
hindi lumahok
Presentasiyon
Maayos at walang mali
Maayos ngunit may ilang mali
Walang kaayusan
Paalala: Ang gawaing ito ay maaaring irekord at bigyan ng marka.
DRAFT April 1, 2014
155
GAWAIN 9. Oo o HindiI! Panuto: Pagkatapos ng matalakay ang mga salik sa paglakas ng Europe, tatayain ng gawaing ito kung naunawaan ng mga mag-aaral ang mahahalagang konseptong tinalakay. Kung naunawaan, ilalagay ang thumbs up sign sa bahagi ng OO (naunawaan) at kung hindi, ilagay thumbs down sign sa HINDI naunawaan. Maaaring ipabasa ng guro ang pahayag na naglalaman ng konsepto sa aralin bago idikit ng mag-aaral ang sign. Itala ng guro ang naging resulta ng gawain upang matukoy ang mga konseptong kailangan pang balikan o kung maaari nang magpatuloy sa aralin.
KONSEPTO/ KAALAMAN
OO (NAUNAWAAN)
HINDI (NAUNAWAAN)
1. Ang bourgeoisie ay binubuo ng mga mamamayang kabilang sa panggitnang uri ng lipunan. 2. Dahil sa impluwensiya ng bourgeoisie, nasimulan ang mga reporma sa pamahalaan. 3. Ang merkantilismo ay isang sistemang pang-ekonomiya na lumaganap sa Europe at naghangad ng maraming ginto at pilak bilang tanda ng kayamanan at kapangyarihan ng bansa. 4. Sa pagkawala ng kapangyarihan ng mga panginoong maylupa, ang hari ang nagsilbing pinuno at nagpatingkad sa pagtatatag ng national monarchy. 5. Ang simbahan ang nagsilbing tagapangalaga ng kalinangan sa imperyo noong Panahong Medieval.
DRAFT April 1, 2014
156
Gawain: DATA RETRIEVAL CHART (Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na hindi pa makauunawang mabuti sa mahahalagang konsepto ng aralin). Panuto: Pagkatapos matalakay sa mga salik sa paglakas ng Europe, ipasulat sa mag-aaral ang hinihinging mga impormasyong naging simula at bahaging ginampanan ng mga salik na ito sa paglakas ng Europe. Magsagawa rin ng maikling talakayan sa bahaging ito para sa paglilinaw ng mga konsepto ng aralin.
Salik sa Paglakas ng
Europe
Paano Sumilang/
Nagsimula
Ginampanan sa
Paglakas ng Europe
1. Bourgeoisie 2. Merkantilismo 3. National Monarchy 4. Simbahang Katoliko
Gawain 10. Magtulungan Tayo! Panuto: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Renaissance. Maaring basahin ang karagdagang teksto sa aralin.
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp.165-168 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’ al pp. 218-225 Ease Modyul 11
DRAFT April 1, 2014
157
2. Pangkatang pag-uulat: Hatiin ang mga mag-aaral sa apat na pangkat. Pareho ng bilang ng mga kasapi sa bawat pangkat. Ang mga mag-aaral ay mag-uulat ng mga impormasyong may kinalaman sa Renaissance,gamit ang mga tinukoy na paraan ng pag-uulat.
Pangkat 1: Kahulugan ng Renaissance (Lecturete, gamit ang mga concept map) Pangkat 2: Salik sa Pagsibol ng Renaissance (Story Map) Pangkat 3: Ambag ng Renaissance sa Iba’t Ibang Lrangan (Multimedia presentation) Pangkat 4: Mga Kababaihan sa Renaissance (Simulation) 3. Magagamit ng mga mag-aaral ng mga tinukoy na pamamaraan ng pag- uulat. Kung marunong sa computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang gumamit ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang pag-uulat. 4. Pagkatapos ng mga presentasyon, palagyan ng datos ang concept definition map para sa mas malinaw na daloy ng impormasyon. Talakayin din ang aralin sa tulong ng pamprosesong mga tanong.
CONCEPT DEFINITION MAP
DRAFT April 1, 2014
158
Pamprosesong tanong 1. Ano ang kahulugan ng Renaissance? 2. Ano-ano ang naging mga salik sa pag-usbong ng Renaissance? 3. Bakit sa Italy nagsimula ang Renaissance? 4. Ano ang naging epekto ng Renaissance sa pagkakaroon ng panibagong pagtingin sa politika, relihiyon at pag-aaral? 5. Sino-sino ang pangunahing tagapagtaguyod ng Renaissance? 6. Ano-ano ang mga naiambag ng Renaissance sa ating kabihasnan? 7. Sino-sinong kababaihan ang kilala sa panahong ito? 8. Ano-ano ang kanilang naging kontribusyon sa Panahon ng Renaissance? 9. Paano nakatulong ang Renaissance sa paglakas ng Europe? 10. Nagaganap pa rin ba ang mga pangyayari sa Panahon ng Renaissance sa kasalukuyan? Magbigay ng mga patunay. 11. Kung ikaw ay mabibigyan ng pagkakataon na mag-ambag ng anumang bagay sa ating bansa, anong bagay at saang larangan mo pipiliing makapagbahagi ng nito? Pangatuwiranan. Gawain: Talahanayan ng mga Pamana ( Pantulong pa rin sa mga mag-aaral na may mga tanong o hindi malinaw ang pag-unawa sa paksang Renaissance.) Panuto: 1. Sa tulong ng mga kaalamang natutuhan sa teksto, kumpletuhin ng mag- aaral ang pangungusap hinggil sa Renaissance at sa mga naging pamana nito sa ating kabihasnan. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsasagawa ng gawaing ito. 2. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong upang mas malinaw na maunawaan ang aralin.
Pandagdag na Gawain: Kung may oras pa sa pagproseso ng aralin, maaaring magsagawa
ng ilan pang gawain hinggil sa paksa. Maaaring gawin ang SINO AKO!
Ang mga mag-aaral ay babanggit ng mga ginawa ng mga kilalang indibidwal sa
panahon ng Renaissance at huhulaan naman ito ng mga kamag-aral. Kung may naisip
pang gawain ang guro, maaari itong gawin ngunit bigyang-pansin ang oras na gugugulin
sa aralin.
Ang Renaissance ay ____________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
159
PERSONALIDAD
LARANGAN
AMBAG SA
KABIHASNAN
Halimbawa: 1. Leonardo Da Vinci
Sining
Mona Lisa at Last Supper
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Ano ang naitulong ng mga pamanang ito sa kasalukuyang kabihasnan? 2. Bilang isang mag-aaral, paano mo bibigyang-halaga ang naging pamana ng Renaissance sa ating kabihasnan? Gawain 11. Palitan Tayo! Panuto: 1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Repormasyon. Maaari ring basahin ang karagdagang teksto sa aralin.
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’ al pp. 170-178 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C. Mateo et’ al pp. 228 - 236 Ease Modyul 12
DRAFT April 1, 2014
160
2. Ipakopya ang Contrast-Compare Map sa isang papel. Sa tulong ng impormasyong nakuha sa teksto hinggil sa Repormasyon at Kontra-Repormasyon, palagyan ng hinihinging impormasyon ang Contrast-Compare Map.
3. Magpapalitan ng papel ang magkatabing pagkatapos nilang mapunuan ang mapa ng hinihinging mga impormasyon. Hikayatin ang magkakapareha
na suriin at magbigay ng puna sa naging kasagutan ng bawat isa. 4. Ipakumpleto ang 3 - 2 -1 Chart sa Repormasyon at Kontra- Repormasyon. Magsagawa ng talakayan sa gawain sa tulong ng pamprosesong mga tanong.
DRAFT April 1, 2014
161
3 1. 2. 3.
2 1. 2.
1 Sagot:
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga ito: 1. Ano ang Repormasyon? 2. Bakit iniugat kay Martin Luther ang unang yugto ng Repormasyon? 3. Paano lumaganap ang Repormasyon? 4. Ano ang naging sagot ng Simbahang Katoliko sa Repormasyon? 5. Ano-ano ang naging pamana ng Repormasyon? 6. Paano binago ng Repormasyon ang Europe? 7. Sa kasalukuyan, nakaaapekto ba sa iyong paniniwala sa Diyos ang pagkakaroon ng iba’t ibang denominasyon ng relihiyon sa paligid? Bakit?
Gawain 12. Tayain mo! Panuto: Ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga pahayag. Palagyan ng check ( / ) ang kolum kung ang gawaing nakapaloob sa pahayag ay kanilang ginagawa o di-ginagawa. Ipatala rin ang dahilan o mungkahi tungkol sa mga gawaing nabanggit. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot sa gawaing ito.
Bagay na aking natutuhan sa
dahilan ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon
Kontribusyon na aking
nalaman ng Repormasyon at
Kontra-Repormasyon
Mahalagang tanong sa paksa:
Paano nakatulong ang
Repormasyon at Kontra-
Repormasyon sa paglakas ng
Europe?
DRAFT April 1, 2014
162
Gawain Ginagawa Di-ginagawa Dahilan/ Mungkahi
1. Pagbabasa ng Bibliya
2. Pagdalo sa mga gawain ng relihiyon (e.g. pagsisimba)
3. Pagsasabuhay ng mga aral ng kinabibilangang relihiyon
4. Pagrespeto sa pananampalataya ng iba
5. Pakikipagpalitan ng ideya at aral sa mga taong may ibang relihiyon
Gawain13. Think-Pair-Share Chart Panuto: Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Think-Pair-Share Chart na dati nang sinagutan upang punan ang pinal na kasagutan at ang mga pinagkunan ng impormasyon. Tiyaking ang mga mag-aaral ay muling magsasama upang mapag-usapan ang kanilang magiging pinag-isang ideya para sa pinal na sagot.
DRAFT April 1, 2014
163
PAGNILAYAN / UNAWAIN
Gawain14. Pagnilayan Mo!
Panuto: Malaki ang bahaging ginampanan ng Simbahan at mga Bourgeoisie (mga mangangalakal at propesyunal) sa paglakas ng Europe.Sila ay nagsilbing saligan ng Europe upang manumbalik ang kalakasan nito. Sa panahon ngayon, ang ating bansa ay nahaharap sa ilang isyung panlipunan kung saan ang Simbahan, mga mangangalakal, mga propesyunal at ang pamahalaan ay nagkakaroon ng magkakasalungat na pananaw.
Makapagpapatuloy na sa susunod na bahagi ng aralin. Pagkatapos Malinangang kaalaman ng mga mag aaral ng mga kaalaman tungkol sa paglakas ng Europe. Ihanda ang mga mag- aaral tungo sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.
Sa bahaging ito, palalawakin at pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa at pagsusuri tungkol sa Paglakas ng Europe at sa bahaging ginampanan nito tungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan dito ang mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.
(Sa bahaging ito isusulat ng magkapareha ang kanilang pinal na kasagutan pagkatapos ng aralin)
AKING KASAGUTAN (Sagot ng mag-aaral)
AKING KAPAREHA (Sagot ng Kapareha)
PINAGSAMANG IDEYA (Sagot ng magkapareha)
Mga Sanggunian/ Batayan (Tala ng mga babasahing pinagkunan ng impormasyon, website at iba pa)
Paano nakaapekto ang mga pangyayari sa Europe sa naging transpormasyon tungo sa makabagong panahon ng mga bansa at rehiyon sa daigdig sa pagbuo ng pandaigdigang kamalayan?
KATANUNGAN SA ARALIN
DRAFT April 1, 2014
164
Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang impormasyon tungkol sa pgpaplano ng pamilya na naglalaman ng magkaibang pananaw ng pamahalaan at simbahan. Pagkatapos nito ay ipatala ang kanilang reaksyon sa pananaw ng Simbahan at ng pamahalaan. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong para sa paglilinaw.
PAGPAPLANO NG PAMILYA
“As we all know, the
President is the President
not only of Roman
Catholics but also of other
faiths as well. He has to be
above faith. Responsible parenthood is something
which I believe is
favorable to all faiths,” giit ni Edwin Lacierda,
tagapagsalita ng Pangulo.
Ang isyu sa paggamit ng contraceptives ay isyung lantad na
lantad na. Kahit na gaano pa ang
pagtutol ng Simbahang Katoliko sa
paggamit ng kahit anong uri ng
contraceptives --- condom, IUD at
pills para mapigilan ang pagbubuntis, ito ay matagal nang
ginagawa ng mga mag-asawa. Ang
totoo’y natuto na ang mga mag-asawa na dapat ay magkaroon ng
pagitan at may hangganan ang
panganganak. Marami nang mga mag-asawa ang natuto na ang
dalawa o tatlong anak ay kaya
nilang pakainin at pag-aralin.
Ang gobyerno ang nagpapasan ng
problema na may kinalaman sa pagdami ng populasyon at hindi
ang Simbahan. Kung
magpapatuloy ang walang kontrol na panganganak, maraming ina
ang manganganib ang buhay.
Kapag sobra-sobra ang dami ng tao, nakaamba ang kahirapan na
katulad nang nangyayari ngayon
sa bansa. Maraming walang trabaho, maraming bata ang hindi
makapag-aral at maraming
nakakaranas ng gutom.
http://farm3.static.flickr.com/2355/2203255034_66db9b449c.jpg http://www.asiatravelling.net/philippines/manila/images/manila_c
athedral.jpg
"Life begins at fertilization, Anything that prevents the fertilized ovum to be implanted in the uterus may be considered as abortive and therefore, if prescribed, may violate our solemn oath as physicians to save and protect human life, particularly the unborn."
Dr. Oscar Tinio
PMA President
Ang RH Law ay nakasisira sa
moralidad ng mga
mamamayan. Ang contraception ay nakasasama
dahil nawawalan ng disiplina
ang mga tao at tumatakas sa mga responsibilidad. Ang sex
education ay nakasasama
dahil magdudulot ito ng pagkasira sa murang pag-iisip
ng mga batang nag-aaral.
Nasasayang ang pondo ng pamahalaan sa pagbili ng mga
contraceptives sa halip na gamitin ito sa mas
mahalagang suliranin ng
bansa.
Ang paggamit ng Contraceptives
ay masama sapagkat taliwas ito sa
natural na pamamaraan ng
pagkakaroon ng buhay. Natural
family planning dapat ika nga at
hindi mga contraceptives.
DRAFT April 1, 2014
165
Aking Reaksyon..
Pamprosesong tanong 1. Sakaling dumating ka sa panahong magpapamilya ka na, kaninong paniniwala ang iyong susundin, ang paraan ng sa simbahang Katoliko o ang
pananaw ng pamahalaan? Bakit? 2. Lumalabag nga ba sa moralidad ang paninindigan ng pamahalaan na
gumagamit ng mga contraceptives sa pagpaplano ng pamilya? Pangatwiranan.
3. Sang-ayon ka na ba ang pondo ng pamahalaan ay gamitin sa pagbili ng mga contraceptives? Bakit?
4. Sa kasalukuyan, mayroon nang batas kaugnay ng pagpaplano ng pamilya, ang Republic Act 10354 (“The Responsible Parenthood and Reproductive Health Act of 2012″). Sa iyong palagay makatutulong ba ito upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng ating populasyon? Ipaliwanag ang sagot 5. Bilang isang mag-aaral, ano ang maitutulong mo upang mabawasan ang mabilis na paglaki ng populasyon at ang di-mabuting epekto nito?
Gawain15. Ano ang gusto mo? Panuto: Taglay ang natamong mga kaalaman tungkol sa aralin, pagawin ang mga mag- aaral ng isang Poster o Editorial Cartoon. 1. Hatiin ang klase sa limang pangkat na may magkapareho ng bilang ng mga
kasapi. Hikayatin silang sundin ang PDRS (Plan, Do, Review at Share) technique. 2. Ang lilikhaing Poster o Editorial Cartoon ay maglalaman ng mga pamana sa
kabihasnan ng Bourgeoisie, Merkantilismo, National Monarchy, Simbahang Katoliko, Renaissance, at Repormasyon. Magagawa ito sa isang cartolina o illustration board. Himukin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa kanilang gagawin. 3. Palagyan din ng paliwanag o pasasalamat sa naging ambag sa daigdig ng
mga nasabing mga salik sa paglakas ng Europe. Ibahagi ito sa klase pagkatapos.
Paniniwala ng Simbahang Katoliko __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Paniniwala ng Pamahalaan ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
166
Tayain ang gawaing ito sa tulong na kasunod na rubric. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong para sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.
CRITERIA
NAPAKAGALING
3
MAGALING
2
MAY
KAKULANGAN
1
MARKA
IMPORMATIBO/
PRAKTIKALIDAD
Ang nabuong poster o editorial cartoon ay nakapagbibigay ng kumpleto, wasto at napakahalagang impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe.
Ang nabuong poster o editorial cartoon ay nakapagbibigay ng wastong impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe.
Ang nabuong poster o editorial cartoon ay kulang sa impormasyon tungkol sa paglakas ng Europe.
MALIKHAIN
Lubos na ang pagkakadisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa paglakas ng Europe.
Malikhain ang pagkakadisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa paglakas ng Europe.
May kakulangan ang elemento ng pagdisenyo ng poster o editorial cartoon tungkol sa paglakas ng Europe.
KATOTOHANAN
Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng makatotohanang pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Ang nilalaman nito ay may napakagandang bisa/dating sa madla.
Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Ang nilalaman nito ay may dating sa madla.
Ang poster o editorial cartoon ay nagpapakita ng iilang pangyayari tungkol sa paglakas ng Europe. Walang dating sa madla ang nilalaman nito.
Pamprosesong tanong 1. Ano ang napuna mo sa ginawang poster/ editorial cartoon? 2. Paano nakatutulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga pamanang iniwan ng mga pangyayaring naganap sa paglakas ng
Europe? 3. Paano ipinakita sa poster/editorial cartoon ang naitutulong ng mga pamanang iniwan ng mga salik sa paglakas ng Europe sa transpormasyon ng daigdig ngayon?
DRAFT April 1, 2014
167
Gawain 16. Salamin ng Aking Sarili! Panuto: Sa bahaging ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng repleksiyon tungkol sa mga bagong kaalamang kanilang natutuhan, particular sa naitulongng mga kaalamang ito sa kanilang sarili bilang bahagi ng daigdig. Hikayatin ang mga mag-aaral na balikan at isulat hindi lamang ang mga impormasyong kanilang natutuhan, ang mga kasanayang kanilang napaunlad at mahahalagang aralna maiuugnay nila sa tunay na buhay.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________
Pandagdag na Gawain: Magagamit ang gawaing ito sakaling may oras pa upang higit na
mapalalim ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa aralin.
SINE MO’ TO!
Ipanood sa mga mag-aaral ang video na tumatalakay sa mga pangyayari at naging
bunga’t pamana ng Renaissance at Repormasyon. Hikayatin ang mga mag-aaral na itala
ang mahahalagang punto o ideyang matutukoy sa video.
Gamitin ang kasunod na mga link para sa mungkahing mga video:
Renaissance: http://www.youtube.com/watch?v=4mgSPiAiBjU http://www.youtube.com/watch?v=lG6NWLxDbNo&list=PLAAEFE618A27E29D2
Repormasyon: http://www.youtube.com/watch?v=qTGJMnTWrrw http://www.youtube.com/watch?v=dSOnLt3YVl0 http://www.youtube.com/watch?v=F6ZsIyKHTNI http://www.youtube.com/watch?v=C6PUlTYnxLY Pagkatapos panoorin ang video, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling reaksiyon tungkol sa napanood at hikayatin silang ibahagi ito sa klase. Magpalitan ng kuro-kuro kaugnay ng epekto ng napanood sa kanilang buhay ngayon.
DRAFT April 1, 2014
168
Binigyang-diin sa Aralin 1 ang mga pangyayari sa panahon ng paglakas ng Europe. Nakasentro ang pagtalakay sa mga salik na nagbunsod nito, sa pagsilang at kontribusyon ng Renaissance sa Repormasyon at maging sa Kontra-Repormasyon naging tugon ng Simbahang Katoliko. Pagkatapos matutuhan ng mga mag-aaral ang aralin sa bahaging ito ng Modyul, ihanda sila sa pagtalakay ng kasunod na aralin, ang paglawak ng kapangyarihan ng Europe.
DRAFT April 1, 2014
169
ARALIN 2: PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE
ALAMIN:
GAWAIN 1: Sasama Ka Ba? Panuto: Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang sumusunod na sitwasyon, pagkatapos ay ipasulat sa wheel callout ang kanilang kasagutan sa tanong. Pasagutan din ang pamprosesong mga tanong pagkatapos.
Sa bahaging ito, sisikaping ipatuklas sa mga mag-aaral ang mahahalagang konsepto at pangyayari sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Lilinangin ang dating mga kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral, pati na ang mga kasanayan upang makuha ang mga bagong kaalaman na may kaugnayan sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe. Bibigyang-diin ang mga salik na nagbigay-daan sa una at ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, ang mga dahilan at epekto nito, maging ang mga kaganapan at epekto ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal. Sisikapin ding masagutan ng mga mag-aaral ang mga tanong kaugnay ng papel na ginampanan ng Europe sa transpormasyon ng daigdig. Ihanda ang mga mag-aaral para sa pagtupad at pagsasagawa ng mga gawain sa aralin.
Panahon: 1430 Sitwasyon: Isang makulimlim na araw. Sa isang daungan ng Europe, pinagmamasdan mo ang Karagatang Atlantiko. Hindi mo alam kung anong mayroon sa kabilang dako ng karagatan. Ngunit naatasan kang sumama sa isang paglalayag. Maraming kuwentong nakatatakot ang iyong narinig hinggil sa halimaw ng karagatan at mga barkong lumubog at hindi na nakabalik. Sa kabilang banda, nabalitaan mo ringa may kayamanang naghihintay para sa mga taong makikibahagi sa paglalayag at pagtuklas ng mga bagong lupain.
DRAFT April 1, 2014
170
Sasama ka ba?
(Isulat sa wheel call out ang inyong sagot)
Ang barko ay maaaring maglaman ng
ginto, mamahaling hiyas, at
mahahalagang bagay na makukuha sa
kabilang bahagi ng karagatan.
Ang malalaking alon ay maaring
sumira at magpalubog sa barko.
DRAFT April 1, 2014
171
Pamprosesong tanong
1. Ano ang pabuyang possible mong matanggap kung sasama ka sa paglalayag?
2. Ano-anong panganib ang naghihintay sa iyo sakaling sumama ka sa paglalayag?
3. Sasama kaba sa paglalayag? Bakit oo? Bakit hindi? 4. Paano nga kaya nabago ng paglalayag at pagtuklas ng bagong lupain
ang pamumuhay at lipunan ng Europe?
Gawain 2. Suriin mo! Panuto: 1. Ipasuri ang sumusunod na larawan. Makagagmit din ibang larawan na magpapakita ng mga bunga ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal sa inyong lugar. 2. Ipatala sa mga mag-aaral ang naitutulong ng mga ipinakikitang larawan sa kanilang pang-araw-araw na buhay. 3. Pasagutan din ang mga pamprosesong tanong upang mas malinaw na masuri ang mga
NAITUTULONG SA PANG-ARAW-ARAW NA BUHAY
DRAFT April 1, 2014
172
Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang mga nakalarawan? 2. Gaano kahalaga sa iyo ang mga nakalarawan?
Paano nakatulong sa buhay mo ang mga iyon? 3. Mabubuhay ka kaya sa kasalukuyan kung wala ang mga nasa larawan? Ipaliwanag ang sagot.
Gawain 3. Bahagdan ng Aking Pag-unlad! Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang ilang konsepto tungkol sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe, pasagutan ang kasunod na graphic organizer. Panuto: Pasagutan ang unang kahon (Aking Alam) at ang ikalawang kahon (Nais malaman). Samantala, ang ikatlo at ikaapat na kahon (Mga Natutuhan at Halaga ng natutuhan sa Kasalukuyan) ay pasasagutan pagkatapos na talakayin ang aralin.
Paalala sa Guro: Iwanang blangko ang kahon ng MGA NATUTUHAN AT
HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN. Sasagutin ito ng mga
mag-aaral pagkatapos na talakayin ang aralin.
Pandagdag na Gawain: Maaaring magpagawa ng iba pang gawaing pupukaw sa interes at susukat sa nalalaman ng mag-aaral tungkol sa aralin. Maaaring gawin ang Sino Ako, para ipakilala ang mga personalidad na bahagi ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe.
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE
AKING ALAM
HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN
NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN
DRAFT April 1, 2014
173
PAUNLARIN
GAWIN NATIN ITO! Hikayatin ang mga mag-aaral na makiisa sa pagsasagawa ng sumusunod na mga gawain. GAWAIN: KUWENTONG PANGKASAYSAYAN!
Matapos matimbang at masuri ang kaalaman ng mga mag- aaral tungkol sa mga konsepto ng paglawak ng kapangyarihan ng Europe, ihanda sila sa pagtalakay ng mga bago at mahahalagang impormasyon tungkol dito. Humandang masagot ang mga nabuong katanungan sa isipan ng mga mag aaral tungkol sa paksa. Kinakailangang masuri ng guro ang dating kaalaman na tutugma sa mga bagong kaalamang matutuklasan at matututuhan ng mga mag-aaral sa kasunod na bahagi ng aralin.
Sa bahaging ito, matatalakay na ang aralin. Inaasahang lilinangin ng guro ang mga bagong kaalaman upang maibahagi at maipaunawa ito sa mga mag-aaral. Ang mga nabuong katanungan sa unang bahagi ng aralin ay muling babalikan ng guro upang mabigyan ito ng makabuluhang kasagutan at pagwawasto.
Tinalakay sa Aralin 1 ng Yunit 3 ang mga pangyayaring nagbigay-daan upang manumbalik ang lakas ng Europe. Makikita sa dayagram ang mga salik na nagbunsod sa muling paglakas nito. Panuto: Suriin ang dayagram at sagutin ang mga tanong tungkol dito.
Anu-anong mga bagay ang makikita mo sa larawan? ____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
Anong gawain ang makikita sa larawan? Patunayan ________________________________________________________________________________________________
http://crabberworldhistory.wikispaces.com/file/view/high_middle_agesjpg/180280913/high_middle_ages.jpg
PA
GL
AK
AS
NG
EU
RO
PE
DRAFT April 1, 2014
174
Pamprosesong tanong
1. Alin sa mga salik na nakalahad sa dayagram ang pinakamahalagang pangyayari na nagpalakas sa Europe? Bigyang-katuwiran ang iyong
sagot. 2. Sa iyong palagay, ano ang bunga ng panunumbalik ng lakas ng
Europe?
Gawain 4. Maglayag Ka! Panuto: 1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Maaari ring basahin ang karagdagang mga teksto. 2. Matapos mabasa at masuri ang teksto, pasagutan ang pamprosesong mga tanong.
Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang mga motibo at salik sa eksplorasyon? 2. Bakit gusto ng mga Europeo ang spices? 3. Maliban sa spices, mayroon pa bang ibang nakuha ang mga Europeo sa kanilang eksplorasyon? 4. Bakit ang Portugal ang nanguna sa eksplorasyon ng mundo? 5. Bakit hinati ni Pope Alexander VI ang mundo sa Portugal at Spain? 6. Ano ang mahalagang bunga ng paglalayag ni Magellan? 7. Paano nakatulong ang paglalayag at pagtuklas ng mga lupain sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe?
Mga Karagdagang Sanggunian: Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et’al pp.180 - 185 Kasaysayan ng Daigdig nina Grace Estela C.Mateo et’al pp. 240 - 248 Ease Modyul 14
DRAFT April 1, 2014
175
Gawain 5. Talahanayan ng Manlalayag! Panuto: Batay sa binasang teksto, ipasulat sa talahanayan ang hinihinging mga impormasyon.
TALAHANAYAN NG MANLALAYAG
MGA NANGUNA SA EKSPLORASYON
PERSONALIDAD
BANSA
TAON
LUGAR NA NARATING/
KONTRIBUSYON
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Sino-sino ang mga personalidad na nanguna sa paglalayag? Saang bansa sila nagmula? Anong lugar ang kanilang narating? 2. Ano ang kahalagahan ng pagkatuklas nila sa mga bagong lupain? 3. Ano-anong katangian ang ipinamalas ng mga manlalayag na nanguna sa paggalugad ng daigdig? 4. Paano nakatulong ang mga manlalayag na ito sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe?
1. Papayag ka ba kung ikaw ang naatasan na maglakbay sa isang lugar
na wala pang nakararating? Bakit?
Gawain 6. Pin the Flag! Panuto: 1. Maghanda ng mapa ng daigdig at maliliit na watawat ng mga bansang kanluranin na nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. 2. Hikayatin ang mga mag-aaral na simulan ang gawain sa pagtukoy sa mga bansang Kanluranin na nanguna sa Imperyalismo at Kolonisasyon ng mga bansa. 3. Bigyan ang mag-aaral ng mga watawat na kanilang ididikit sa mga
DRAFT April 1, 2014
176
lupaing nasakop ng mga Kanluraning bansa.
Pinagkunan: http://geology.com/world/world-map.gif
Matapos matukoy ng mga mag-aaral ang mga bansang nasakop ng mga
Kanluranin, isulat ang pangalan ng mga ito sa kasunod na talahanayan. Sagutin rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pagtalakay ng aralin.
BANSANG KANLURANIN BANSANG NASAKOP 1. 2. 3. 4. 5. Pamprosesong tanong 1. Ano-anong mga bansa ang nanguna sa Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano-anong bansa ang kanilang nasakop? 2. Bakit nanakop ang mga bansang Kanluranin? 3. Ano ang naidulot sa Europe ng kolonisasyon ng mga bansang mga Kanluranin? 4. Paano nabago ang buhay ng mga mamamayang nasakop ng mga Kanluranin? 5. Sa kasalukuyang panahon, katanggap-tanggap bang manakop pa rin ang mga makapangyarihang bansa? Bakit? 6. Sakaling may bansang makapangyarihan na nagbabalak sakupin ang sariling bansa, ano ang iyong gagawin?
Portuguese French Dutch English Español
DRAFT April 1, 2014
177
Gawain 7. Mabuti o Masama? Panuto: Matapos magtalakay ang mga salik at kaganapan sa unang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, tatayain ng gawaing ito ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa mahahalagang konseptong tinalakay. Lalagyan ng tsek ( ) ang inaakalang tamang sagot.
EPEKTO NG UNANG YUGTO NG
IMPERYALISMO AT KOLONISASYON
NAKABUTI
NAKASAMA
DAHILAN
1. Paglakas ng ugnayan ng Silangan at Kanluran 2. Paglaganap sa Silangan ng sibilisasyong Kanluranin 3. Pagbabago ng ecosystem ng daigdig bunga ng pagpapalitan ng mga hayop, halaman at sakit 4. Paglinang ng mga Kanluranin sa likas na yaman ng mga bansang nasakop
Pandagdag na gawain: Maaaring magpakita ng video tungkol sa mga pangyayari sa
panahon ng unang yugto ng paglalayag.
Mungkahing video clip:
http://www.youtube.com/watch?v=eQopzzsD5kg
http://www.youtube.com/watch?v=UpIx99cD-zE
http://www.youtube.com/watch?v=SuRc5tgVnYo
http://www.youtube.com/watch?v=jL2z2VCg5fw
Mga Pamprosesong Tanong
1. Sino-sinong manlalayag ang ipinakita sa video?
2. Ano-anong lugar ang kanilang narating?
3. Bakit naging mahalaga sa mga Europeo ang pagtuklas ng mga bagong lupain?
4. Paano nakaapekto sa mga mananakop at mga bansang sinakop ang Unang
yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon?
5. Sa iyong palagay, makabubuti bang magkaroon pa rin ng Kolonisasyon at
Imperyalismo? Bakit?
DRAFT April 1, 2014
178
5. Interes sa bagong pamamaraan at teknolohiya sa heograpiya at paglalayag. Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang mabubuting epekto ng Unang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Ano rin ang masasamang epekto? 2. Sino ang higit na nakinabang sa Unang yugto ng Imperyalismo at kolonyalismo? Patunayan. 3. Pabor ka ba na muling mapasailalim sa mga mananakop ang ating bansa kung ang layunin ay mapaunlad ito? Bakit? Gawain 8. Ikaw at Ako, Lahat Tayo! Panuto 1. Sa gawaing ito, ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal. Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto. 2.Hatiin ang mga mag-aaral sa tatlong pangkat. Bigyan sila ng paksang gagamitin sa pag-uulat. Magagamit ng mga pangkat ang tinukoy na pamaraan ng pag-uulat sa ibaba. Pangkat 1: Rebolusyong Siyentipiko (Powerpoint presentation) Pangkat 2: Enlightenment (Simulation) Pangkat 3: Rebolusyong Industriyal (Panel Discussion) Kung marunong mag-computer ang mga mag-aaral, hikayatin silang gumawa ng powerpoint presentation o anumang kahalintulad nito sa kanilang pag-uulat. 3.Pag-uulat, ipasulat ang mahahalagang Impormasyonsa kasunod na talahanayan. hinggil sa aralin. Magsagawa rin ng talakayan sa tulong ng pamprosesong mga tanong.
DAHILAN
KAGANAPAN
EPEKTO/
KINALABASAN
Rebolusyong Siyentipiko
DRAFT April 1, 2014
179
Enlightenment
Rebolusyong Industriyal
Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang dahilan ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Industriyal?
2. Sino-sino ang mga indibidwal na nanguna sa bawat panahon? 3. Ano-ano ang naging epekto ng bawat panahon sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 4. Bakit naganap ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain? 5. Bakit dapat pahalagahan ng mundo ang naiambag ng mga Rebolusyong ito sa kasalukuyang panahon?
2. Maaari pa kayang magkaroon ng mga ganitong rebolusyon ngayon?
3. Sa iyong pananaw, anong rebolusyon ang maaaring maganap sa kasalukuyan na may malaki ring maitutulong sa pang-araw-araw na pamumuhay? Gawain 9. May Ginawa Ako! Ikaw? Panuto: Sa tulong ng mga kaalamang nakuha sa mula pag-uulat at mga tekstong nabasa, isusulat ng mga mag-aaral ang mahahalagang impormasyon sa kasunod na talahanayan. Sundan ang halimbawa upang masagot sa gawaing ito. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong para sa mas malinaw na pag-unawa sa aralin.
EPEKTO SA PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE
DRAFT April 1, 2014
180
PERSONALIDAD
LARAWAN
LARANGAN
KONTRIBUSYON
Halimbawa: Galileo Galilei
Astronomiya
Teleskopyo
Pamprosesong tanong
1. Sino-sino ang mga personalidad na inyong itinala? 2. Ano-ano ang naging kontribusyon nila sa kanilang larangan? 3. Paano nakatulong ang kanilang kontribusyon sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 4. Sa kasalukuyang panahon, paano tayo natutulungan ng mga kontribusyon nila? 5. Bilang isang mag-aaral, paano mo mabibigyang-halaga ang kanilang naging kontribusyon?
DRAFT April 1, 2014
181
Gawain 10. Mag-survey Tayo! Ang gawaing ito ay susukat sa lalim ng pag-unawa ng mga mag-aaral sa isinagawang talakayan.
Panuto: Pasagutan ang isang survey form na naglalaman ng mahahalagang konseptong dapat naunawaan sa aralin. Pagkatapos ay likumin ang iskor ng mga mag-aaral upang matukoy kung kailangan pang balikan ang paksa o maaari nang magpatuloy sa susunod na aralin. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging tapat sa pagsagot ng gawaing ito. Eskala 3 - Lubos na Naunawaan 2 - Naunawaan 1 - Di - naunawaan
Pamantayan 3 2 1
1. Sa panahon ng Rebolusyong Siyentipiko, naipaliwanag ang kaibahan ng
likas na agham at karunungang pangkulto.
2. Ang kabuluhan ng Rebolusyong Siyentipiko at Enlightenment ay
makikita sa paglalagay ng tao ng kaniyang kapalaran sa sariling mga
kamay sa pamamagitan ng paggamit ng katuwiran.
3. Mahalagang ambag ni Sir Francis Bacon sa siyentipikong pag-aaral ang
inductive method.
4. Ipinakilala ni Nicolas Copernicus ang heliocentric view.
5. Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Great Britain.
6. Napagyaman ang mga kaisipan sa edukasyon noong panahon ng
Enlightenment.
7. Ang mabilis na paglaki ng populasyon ay isa sa mga epekto ng
Rebolusyong Industriyal.
8. Sa Panahon ng Enlightenment, isinulong ang pantay na karapatan ng
kalalakihan at kababaihan at ang karapatan ng kababaihang lumahok sa
pamahalaan.
9. Ang Rebolusyong Amerikano ang nagtatag ng batayan ng demokrasyang
tinatamasa ng karamihang bansa sa daigdig hanggang sa kasalukuyan.
10. Ang rebolusyon sa Latin-America ay instrumento sa pagpapalaya ng
mga kolonya mula sa puwersang Kanluranin.
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang mga sumusunod: 1. Alin sa mga pahayag o kaisipan ang hindi mo naunawaan? 2. Ano ang naramdaman mo habang sinasagot ang survey? 3. Paano nakatulong ang survey na ito sa iyong pag-unawa ng aralin?
DRAFT April 1, 2014
182
Gawain: DATA RETRIEVAL CHART Ang gawaing ito ay para sa mga mag-aaral na may katanungan at hindi pa lubos na naunawaan ang aralin.
Panuto: Ipasulat ang hinihinging impormasyon ng Data Retrieval Chart. Pasagutan din ang mga tanong sa pagproseso ng aralin.
PANGYAYARI
AMBAG SA
KABIHASNAN
EPEKTO SA PAGLAWAK NG
KAPANGYARIHAN NG EUROPE
Rebolusyong Siyentipiko
Enlightenment
Rebolusyong Industriyal
Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang ambag ng Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal sa kabihasnan ng daigdig? 2. Paano nakatulong ang mga ambag na ito sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 3. Paano nakatulong sa iyong pang-araw-araw na buhay ang mga pamanang ito? Magbigay ng halimbawa. Gawain 11. I-collage mo Ako! Ang gawaing ito ay paghahanda sa isasagawang culminating activity sa huling bahagi ng Modyul.
Panuto: 1. Hatiin ang mga mag-aaral sa limang pangkat. 2. Batay sa mga kaalamang natutunan sa nakalipas na mga gawain, lilikha sila ng isang collage na maglalaman ng mga naging kontribusyon o pamana ng mga naganap na Rebolusyon (Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, at Rebolusyong Industriyal). 3. Hikayatin ang mga mag-aaral na maging malikhain sa gawaing ito, Tiyaking ang bawat miyembro ng pangkat ay makikiisa sa gawaing ito.
DRAFT April 1, 2014
183
4. Ibahagi sa klase ang nabuong collage. Sagutin rin ang mga pamprosesong tanong bilang gabay sa pag-unawa ng gawaing ito. Gamitin ang rubric na ito sa pagtaya ng katatapos na Gawain.
CRITERIA NAPAKAGALING
3
MAGALING
2
MAY
KAKULANGAN
1
RATING
IMPORMATIBO/
PRAKTIKALIDAD
Ang nabuong collage
ay nakapagbibigay ng
kumpleto, wasto at
napakahalagang
impormasyon tungkol
sa naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap na rebolusyon.
Ang nabuong
collage ay
nakapagbibigay ng
wastong
impormasyon
tungkol sa naging
kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na
rebolusyon.
Ang nabuong collage
ay kulang sa
impormasyon
tungkol sa tungkol sa
naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap na
rebolusyon.
MALIKHAIN
Lubhang malikhain ang
pagkakadisenyo ng
collage tungkol sa
naging kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na rebolusyon.
Tama lamang ang
pagkamalikhain ng
disenyo ng collage
tungkol sa naging
kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na
rebolusyon.
Nagpapakita ng
limitadong antas ng
pagkamalikhain ang
pagkakadisenyo ng
collage tungkol sa
naging kontribusyon
o pamana ng mga
naganap na
rebolusyon
KATOTOHANAN
Ang collage ay
nagpapakita ng
napakamakatotohanang
pangyayari tungkol sa
naging kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na rebolusyon.
Ang collage ay
nagpapakita ng
sapat ng
makatotohanang
pangyayari tungkol
sa naging
kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na
rebolusyon.
Ang collage ay
nagpapakita ng
iilang
makatotohanang
pangyayari tungkol
sa naging
kontribusyon o
pamana ng mga
naganap na
rebolusyon.
Pamprosesong tanong Sagutin ang mga sumusunod: 1. Ano ang napuna mo sa ginawang collage? 2. Paano ipinakita sa collage ang naitulong sa kabihasnan ng mga
Rebolusyong naganap sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe? 3. Sa pang-araw-araw mong pamumuhay, paano nakakatulong ang mga pamana ng mga nabanggit na Rebolusyon?
Gawain 12. Huwag Mo Akong Sakupin! Panuto: 1. Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto hinggil sa Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Pasagutan din sa kanila ang mga tanong kaugnay ng teksto.
DRAFT April 1, 2014
184
Gawain 13. Punuan mo ako! Panuto:Pagkatapos basahin at unawain ang teksto, ipasulat sa mga mag-aaral ang hinihinging impormasyon ng Data Chart. Ibahagi sa klase ang natapos na gawain. Magbigay din ng reaksiyon sa mga ibinigay na kasagutan. Pagkatapos ay sagutan ang mga pamprosesong tanong.
Reaksiyon... Pamprosesong tanong 1. Ano-ano ang dahilan ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonyalismo? 2. Bakit naging madali sa mga Kanluranin ang pagsakop ng mga bansa? 3. Alin sa mga mananakop ang pinakamahusay mamahala? Patunayan. 4. Paano napasama ang United States sa pananakop ng mga bansa? 5. Paano naapektuhan ng pananakop ang pag-unlad ng mga dating
IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT KOLONISASYON
DAHILAN
URI NG MGA
TERITORYONG
ITINATAG
LAWAK NG KOLONYA
NG MGA MANANAKOP
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
185
kolonya? 6. Sa kasalukuyan, nararanasan pa rin ba sa Pilipinas ang epekto ng
pananakop? Patunayan. 7. Anong mga alaala o karanasan ang naibahagi ng mga ninuno mo na
nakaranas ng pananakop? Ibahagi ito sa klase.
Gawain 14. Talahanayan ng Pananakop Panuto: Pasagutan sa mga mag-aaral ang talahanayan ng pananakop. Sundan ang halimbawa para sa maayos na pagsagot sa gawain. Sagutin din ang pamprosesong mga tanong para sa gawaing ito.
BANSANG NANAKOP
BANSANG SINAKOP
BUNGA NG PANANAKOP
Sa bansang nanakop Sa bansang sinakop
Halimbawa:
Great Britain
India
Napakinabangan ang mga
hilaw na materyales ng
India.
Nabago ang maraming
aspeto ng kultura at
tradisyon ng India.
Pamprosesong tanong 1. Sino ang higit na nakinabang sa Ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon: ang mga bansang nanakop o ang mga bansang nasakop? Pangatuwiranan. 2. Nakaapekto ba sa ugnayan ng mga bansang nanakop at sinakop ang mga kaganapan sa panahong pagsakop sa kasalukuyang ugnayan nila? 3. Sa kasalukuyang panahon, makabubuti pa ba sa mga bansa ang pananakop? Bakit?
Pandagdag na Gawain:
Upang mapalalim pa ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa mga layunin ng
pananakop sa ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, pasulatin sila ng
isang sanaysay na maglalaman ng kanilang pagkaunawa at saloobin batay sa
paniniwalang manifest destiny at white man’s burden.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ibig sabihin ng manifest destiny at white man’s burden?
2. Katanggap-tanggap ba ang layuning ito ng mga Kanluranin sa pananakop?
Bakit?
3. Sa panahon ngayon, paano ka makatutulong sa pakikilaban sa
diskriminasyon?
4. Bilang mag-aaral, ano ang maipapayo mo sa mga kamag-aral na
nambubully at nabubully? Paano ka makatutulong sa kanila upang maging
patas sa lahat ng pagkakataon?
DRAFT April 1, 2014
186
Gawain 15. Timbangin Mo!
Panuto: 1. Gumawa ng sariling eskala na katulad ng nasa ibaba. 2. Gamit ang eskala, ipatala sa mga mag-aaral ang mga epekto ng pananakop. 3. Ipatukoy kung saan kumiling ang nabuong eskala: sa mabuti ba o sa masama? Hingan ng reaksiyon ang mga mag- aaral sa kinahinatnan ng gawain. 4. Pagawin din sila ng kongklusyon tungkol sa kabuuang epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. 5. Sagutin din ang mga Pamprosesong tanong para sa gawaing ito.
Pamprosesong tanong 1. Alin ang nakitang mas maraming epekto ng pananakop: mabuti ba o masama? Bakit kaya?
2. Kung ikaw ang tatanungin, mabuti ba o masama ang naging epekto ng Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon? Patunayan.
IKALAWANG YUGTO NG IMPERYALISMO AT
KOLONISASYON
Kongklusyon:
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
187
Gawain 16. Bahagdan ng Aking Pag-unlad
Panuto: Sa bahaging ito, babalikan ng mga mag-aaral ang Concept Map na sinagutan nila sa unang bahagi ng aralin. Sasagutin sa pagkakataong ito ang bahaging “mga natutuhan” at “halaga ng natutuhan sa kasalukuyan”.
PAGNILAYAN / UNAWAIN
PAGLAWAK NG KAPANGYARIHAN NG EUROPE
AKING ALAM
HALAGA NG NATUTUHAN SA KASALUKUYAN
NAIS MALAMAN MGA NATUTUHAN
Maaari nang magpatuloy sa kasunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga mag- aaral sa mas malalim na pag-unawa sa aralin.
Palalawakin at pagtitibayin ngayon ng guro ang nabuong pag-unawa at pagsusuri tungkol sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe at sa bahaging ginampanan nito patungo sa transpormasyon ng daigdig. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay ng guro sa kahalagahan ng paglakas ng Europe upang maihanda ang mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng lahat ng natutuhan.
DRAFT April 1, 2014
188
Gawain 17. Manifest Destiny! Isa sa nagpalawak ng kapangyarihan ng Europe ang eksplorasyon at kolonisasyon o pananakop ng mga Kanluranin sa iba’t ibang panig ng daigdig, kabilang an gating bansa. Tunay nga bang nakalaya na ang lahat ng mga bansang nasakop? Pantay na nga ba ang pagtingin sa lahat, anuman ang kulay ng kanilang balat? Panuto: Sa bahaging ito, ipabasa at ipasuri ang bahagi ng paliwanag ni Former U.S. President William Mckinley tungkol sa manifest destiny. Pagkatapos ay ipatala sa mga mag-aaral ang kanilang reaksyon at saloobin sa nilalaman ng paliwanag ni Mckinley. Sagutin din ang mga pamprosesong tanong sa pagpapalalim ng aralin.
Manifest Destiny, Continued: McKinley Defends U.S.
Expansionism
Hold a moment longer! Not quite yet, gentlemen! Before you go, I would like to say just a word
about the Philippine business. I have been criticized a good deal about the Philippines, but don’t
deserve it. The truth is I didn’t want the Philippines, and when they came to us as a gift from
the gods, I did not know what to do with them. When the Spanish War broke out, Dewey was in
Hongkong, I ordered him to go to Manila and to capture or destroy the Spanish fleet, and he
had to; because, if defeated, he had no place to refit on that side of the globe, and if the Dons
were victorious they would likely cross the Pacific and ravage our Oregon and California
coasts. And so he had to destroy the Spanish fleet, and did it! But that was as far as I thought
then.
When I next realized that the Philippines had dropped into our laps, I confess I did not know
what to do with them. I sought counsel from all sides—Democrats as well as Republicans—but
got little help. I thought first we would take only Manila; then Luzon; then other islands
perhaps also. I walked the floor of the White House night after night until midnight; and I am
not ashamed to tell you, gentlemen, that I went down on my knees and prayed to Almighty God
for light and guidance more than one night. And one late night it came to me this way—I don’t
know how it was, but it came: (1) That we could not give them back to Spain—that would be
cowardly and dishonorable; (2) that we could not turn them over to France and Germany—our
commercial rivals in the Orient—that would be bad business and discreditable; (3) that we
could not leave them to themselves—they were unfit for self-government—and they would
soon have anarchy and misrule over there, worse than Spain’s was; and (4) that there was
nothing left for us to do but to take them all, and to educate the Filipinos, and uplift and civilize
and Christianize them, and by God’s grace do the very best we could for them, as our fellow-
men for whom Christ also died. And then I went to bed, and went to sleep, and slept soundly,
and the next morning I sent for the chief engineer of the War Department (our map-maker), and
I told him to put the Philippines on the map of the United States (pointing to a large map on the
wall of his office), and there they are, and there they will stay while I am President!
Source: General James Rusling, “Interview with President William McKinley,” The Christian
Advocate 22 January 1903, 17. Reprinted in Daniel Schirmer and Stephen Rosskamm Shalom,
eds., The Philippines Reader (Boston: South End Press, 1987), 22–23.
http://historymatters.gmu.edu/d/5575/
DRAFT April 1, 2014
189
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga tanong. 1. Ano ang nararamdaman mo habang binabasa mo ang paliwanag ni Pres. William Mckinley tungkol sa pagsakop na amerika sa ating bansa? Bakit? 2. Katanggap-tanggap ba ang paliwanag ni Pres. Mckinley kung bakit nito sinakop ang Pilipinas? Bakit? 3. Nakabuti ba sa ating bansa ang pagsakop ng mga Amerikano? Pangatwiranan. 4. Sa kasalukuyang panahon, nararanasan pa rin ba ang impluwensiya ng mga Amerikano sa ating bansa? Patunayan. 5. Sa panahong ito, paano ka makatutulong upang ipakita sa mundo na ang Pilipinas ay bansang may kakayahang pamahalaan at paunlarin ang sarili?
Reaksyon at Saloobin : ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
190
Gawain 18. Salamat sa Iyo! Ipagawa sa mga mag-aaral ang mga sumusunod: Panuto: 1. Balikan ang naging mga pamana ng mga Rebolusyong naganap sa Paglawak ng Kapangyarihan ng Europe. Gayundin, pagnilayan ito: “Alin sa mga pamanang ito ang iyong nakita at nagamit na?” 2. Lumikha ka ng isang liham pasasalamat para sa mga natuloy na pamana. 3. Makipagpalitan ng liham sa mga kamag-aral at hingan sila ng reaksiyon tungkol sa iyong ginawang sulat. Mas maraming makababasa ng iyong sulat, mas mabuti. Kung maaari mong i-post ang sulat sa isang social media ay gawin ito upang mabasa ng iba at mabigyan din nila ng importansya ang mahahalagang pamana ng mga pangyayaring naganap sa panahong tinalakay sa aralin.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
191
Pamprosesong tanong Ipasagot ito: 1. Ano ang nararamdaman mo habang ginagawa mo ang sulat- pasasalamat? Habang binabasa ito ng iyong kamag-aral at ng iba?
3. Bilang isa sa mga nakikinabang sa mga pamanang tinukoy, paano mo pa mabibigyang-halaga ang mga ito sa kasalukuyan?
3. Kung mabibigyan ka ng pagkakataon, anong bagay ang ibig mong maipamana sa susunod na henerasyon ng mga Pilipino? Bakit? Gawain 19. Aking Repleksiyon! Panuto: Sa puntong ito, pasulatin ang mga mag-aaral ng sariling repleksiyon na maglalaman ng kanilang naramdaman at naranasan sa pagsagot sa mga gawain ng aralin. Ipatala ang mahahalagang bagay na kanilang natutunan at kung paano ito tulong sa pagpapabuti ng kanilang sarili. Ipasulat din ang mga bagay na nais nilang baguhin o paunlarin sa kanilang sarili tungo sa pagiging produktibo at responsableng indibidwal.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
_________________________ ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
___________________________ ______________________________________________________________________________________________________
______________________________
DRAFT April 1, 2014
192
Binigyang-diin sa Aralin 2 ang mga pangyayari na nagbunsod sa paglawak ng kapangyarihan ng Europe: ang Una at Ikalawang yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon, Rebolusyong Siyentipiko at Industriyal, gayundin ang Enlightenment ang mga nagsilbing batayan ng pag-usbong ng mga bagong kamalayan at nasyonalismo sa Europe na tatalakayin sa kasunod na aralin. Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtalakay ng kasunod na aralin: ang Pagkamulat.
DRAFT April 1, 2014
193
ARALIN 3: PAGKAMULAT: KAUGNAYAN NG REBOLUSYONG
PANGKAISIPAN SA REBOLUSYONG PRANSES AT AMERIKANO
ALAMIN:
Gawain 1. Makinig, Mag-Isip, Magpahayag (3Ms)
Iparinig sa mga mag-aaral ang awiting Tatsulok. Isulat ang lyrics sa cartolina o manila paper upang makasabay sila sa awitin. Maaaring ipakinig ito ng dalawang beses, depende sa pangangailangan ng mga mag-aaral. Pagkatapos ay ipasuri ang awit, gamit ang pamprosesong mga tanong.
Sa araling ito, sisikapin ng guro na maipaunawa sa mga mag-aaral ang ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Pulitikal. Pauunlarin niya ang kaalaman ng mga mag-aaral sa tulong ng mga inihandang Gawain.
TATSULOK
Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo
DRAFT April 1, 2014
194
Totoy, bilisan mo, bilisan mo ang takbo Ilagan ang mga bombang nakatutok sa ulo mo Totoy, tumalon ka, dumapa kung kailangan At baka tamaan pa ng mga balang ligaw Totoy makinig ka, wag kang magpagabi Baka mapagkamalan ka't humandusay diyan sa tabi Totoy, alam mo ba kung ano ang puno't dulo Ng di matapos-tapos na kaguluhang ito
Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo
Iligtas ang hininga ng kay raming mga tao At ang dating munting bukid, ngayo'y sementeryo Totoy, kumilos ka, baliktarin ang tatsulok Tulad ng dukha, nailagay mo sa tuktok
Hindi pula't dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo
Hindi pulat dilaw tunay na magkalaban Ang kulay at tatak ay di syang dahilan Hangga't marami ang lugmok sa kahirapan At ang hustisya ay para lang sa mayaman
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo
Habang may tatsulok at sila ang nasa tuktok Di matatapos itong gulo.......
Di matatapos itong gulo.....
DRAFT April 1, 2014
195
Ipabasa ito:
Pamprosesong tanong 1. Ano ang hinihiling ng sumulat ng awit? 2. Sino ang kinakausap sa awit? 3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy? 4. Bakit kaya nais ng sumulat na baliktarin ang tatsulok? 5. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit? 6. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito sa araling tungkol sa
rebolusyon? Ipaliwanag ang sagot. 7. Ano ang kaugnayan ng awiting ito sa kasalukuyang karanasan
ng maraming Pilipino?
Alam mo bang ang awiting Tatsulok ay orihinal na awitin ng bandang Buklod bilang reaksiyon sa polisiyang militarisasyon ng dating Pang. Corazon Aquino? Layon ng administrasyong Aquino na supilin ang armed revolutionary movement. Ang militarisasyong ito ay nagdulot ng kapahamakan sa malaking bilang ng sibilyan. Muling binuhay ni Bamboo ang awiting ito bilang paalaala sa di-pantay na istrukturang panlipunan ng bansa.
DRAFT April 1, 2014
196
Paalala: Talakayin sa mga mag-aaral ang kaligirang pangkasaysayan (historical background) ng awit. Bigyang- diin na ang konsepto ng rebolusyon sa awiting ito ay naiiba sa rebolusyong tatalakayin sa aralin.
Gawain 2. Hagdan ng Karunungan… Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging initial ang iyong nalalaman tungkol sa tanong.
FINAL
REFINED
D
INITIAL
Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?
Upang matukoy ang mga dating kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa, pasagutan ang Hagdan ng Karunungan. Sabihin sa mga mag-aaral na walang ituturing na maling sagot ngunit dapat ding seryosohin ang gawain.
DRAFT April 1, 2014
197
Sa pagsasagawa ng kasunod na gawain, makagagamit ng powerpoint presentation upang higit na makita ng mga mag-aaral ang larawang ipasusuri. Tandaang walang ituturing na maling sagot sa gawaing ito. Hayaan ang mga mag-aaral na malayang magpahayag ang kanilang saloobin tungkol sa gawain. Gamitin ang pamprosesong mga tanong sa pagsusuri ng larawan.
Gawain 3. Hula-rawan Panuto: Ipasuri ang kasunod na larawan. Pabigyang- pansin ang mga simbolong makikita sa larawan upang higit na maunawaan ang mensaheng ipinahihiwatig nito.
DRAFT April 1, 2014
198
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang ipinakikita ng larawan? 2. Sino-sino ang taong makikita sa larawan? 3. Mayroon bang pagkakahati o pagkakapangkat ang mga taong
ito? 4. Sino ang kinakatawan ng mga sundalo? 5. Sino naman ang kinakatawan ng taumbayan? 6. Ano ang mensaheng nais ipabatid ng larawan? 7. Mayroon ka bang naranasan, nakita o nasaksihang sitwasyon
katulad ng nasa larawan? Ikuwento ito sa klase. 8. Sa iyong pananaw, positibo ba ang mensaheng ipinakikita ng
larawan? Pangatuwiranan. Paalala:
Maaaring magbigay ng trivia na may kinalaman sa Gawain 3.
Hayaan ding magtanong ang mga mag-aaral tungkol sa gawain.
Babalikan ang katanungan sa huling bahagi ng Paunlarin.
PAUNLARIN
Ipabasa ang teksto tungkol sa Ugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan at Rebolusyong Pampolitikal. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral sa pagbasa ng teksto upang lubusan nilang maunawaan ito. Mas makabubuting ibigay ang teksto bilang advance reading upang magamit nang husto ang nakalaang oras sa talakayan at pagpapalalim ng kaalaman.
Pagkatapos mabasa at maunawaan ang teksto, ipagawa ang kasunod na gawaing pang-indibidwal.
Ang bahaging ito, pauunlarin ng guro ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Itutuwid ditto ang mga maling pananaw at ideya ng mga mag-aaral tungkol sa aralin. Ang naging sagot at nabuong mahahalagang tanong sa unang bahagi ng Modyul ay babalikan upang maituwid ang maling pag-unawa ng mga mag-aaral.
DRAFT April 1, 2014
199
Gawain 4. Tala-hanayan (3-2-1 CHART) Punan ng kaukulang impormasyon ang tsart, batay sa binasang teksto. .
MGA BAGAY NA AKING NALAMAN
3
MGA INTERESANTENG IDEYA
2
MGA TANONG NA NAIS MASAGOT
1
Pamprosesong tanong
1. Ano-anong pangkaisipang politikal, ekonomikal, medikal at pilosopikal ang sumibol at kumalat sa malaking bahagi ng Europe?
2. Paano nito binago ng mga kaisipang ito ang pagtingin ng mga Europeo sa kanilang pinuno at pamahalaan?
3. Naging makatuwiran kaya ang mga kaisipang ipinahayag ng mga Philosophes? Pangatuwiranan.
4. Paano binago ng Rebolusyong Pangkaisipan ang pagtingin ng marami sa sumusunod?
a. relihiyon b. pamahalaan c. ekonomiya d. kalayaan
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15
Magsagawa ng malayang talakayan upang higit na maunawaan ng mga mag-aaral ang paksa. Gamitin ang kasunod na mga pamprrosesong tanong. Bukod sa mga tanong na ito mayroon ding mga katanungang makikita sa teksto na makatutulong sa pag-unawa ng mga mag-aaral.
DRAFT April 1, 2014
200
Mga Mungkahing Babasahin: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 228-230)
Kasaysayan ng Daigdig ni Mateo et al (pp 262-266) Paalala: Malayang makapagdaragdag ng mga gawaing higit na magpapayaman sa kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa.
Gawain 5. Pulong-Isip
PANUTO: Pangkatang Gawain. Ipasagot sa mga miyembro ng bawat pangkat, ang katanungan sa learning center na mapapatakda sa kanila.
LEARNING CENTER I
Ano-anong dahilan ang nagtulak sa mga Amerikanong humingi ng
kalayaan mula sa Gran Britanya?
LEARNING CENTER III
Paano nakaapekto ang pagtulong ng Pransya sa mga Amerikano sa pagtamasa nito ng kalayaan?
LEARNING CENTER II
Paano isinagawa ng mga Amerikano ang tahasang paghingi ng kalayaan?
LEARNING CENTER IV
Ano ang kinalabasan ng Rebolusyong Amerikano?
Bilang advance reading, ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa Rebolusyong Amerikano o kaya’y ipabasa ito kasama ang guro na gagabay sa mga mag-aaral. Maaari ring magbigay ng katanungan ang mag-aaral tungkol sa binasang teksto. Pagkatapos nito’y ipagawa sa kanila ang kasunod na gawain.
Hatiin ang klase sa lima hanggang anim na pangkat. Papiliin ng lider ang bawat pangkat at bigyan sila ng sapat na panahon upang matapos ang gawain.
DRAFT April 1, 2014
201
Pamprosesong tanong
1. Ano-ano ang mga pangyayaring nagbunsod sa Rebolusyong Amerikano? 2. Ano ang naging epekto ng labis na pagbubuwis ng Great Britain sa
kamalayan ng mga Amerikano? 3. Paano hinarap ng mga Amerikano ang malakas na puwersang militar ng
Great Britain? 4. Paano binago ng tagumpay ng mga Amerikano ang tingin ng daigdig sa
Great Britain? Sa United States? Pangatuwiranan. 5. Maihahambing ba ang karanasang ito nang lumaban ang mga Pilipino
mula sa mga mananakop para sa kalayaan? Pangatuwiranan.
Mungkahing Gawain: Kung may pagkakataon, ipanood sa klase ang pelikulang The Patriot. Talakayin ang mensahe nito pagkatapos. Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15
Mga Mungkahing Babasahin: Kasaysayan ng Daigdig (Mateo et al.) pp 262-266 Kasaysayan ng Daigdig (Vivar et al.) pp 228-230
Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang masagot at makapag-ulat tungkol sa napatakdang katanungan. Pagkatapos ng pag-uulat, suriin ang aralin gamit ang sumusunod na mga pamprosesong tanong.
PAANO KUNG… may mag-aaral na hindi nakasunod sa gawain? Maaaring ipagawa ang ‘Saan ako Nagkamali’ bilang reinforcement activity kung saan ang mga mag-aaral na hindi nakasunod ay magbibigay sa guro ng impormasyon tungkol sa bahaging nahirapan sila sa pagsagot. Maaari rin silang magtanong tungkol sa paksa.
DRAFT April 1, 2014
202
Gawain 6. Dayagram ng Pag-unawa PANUTO: Gawaing Dyad
Gamit ang kasunod na dayagram, ipatukoy ang hinihinging mga impormasyon ayon sa pagkaunawa ng mga mag-aaral
PAANO NAGKAKATULAD?
REBOLUSYONG
AMERIKANO
REBOLUSYONG PRANSES
Bago talakayin ang aralin tungkol sa Rebolusyong Pranses, bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral na basahin ang teksto tungkol sa paksa. Upang malaman ang pagkaunawa ng mga mag-aaral, hikayatin silang gawin ang dayagram ng Pag-unawa.
Sa pagsasagawa ng nasabing gawain, papiliin ang mga mag-aaral ng kanilang kapareha.
Nasa pasiya ng guro ang oras na gugugulin sa gawaing ito. Bigyang-pansin ang pagpapalitan ng ideya ng mga mag-aaral. Tiyaking hindi lamang sa iisang mag-aaral magmumula ang lahat ng kasagutan.
DRAFT April 1, 2014
203
PAANO NAGKAKAIBA?
REBOLUSYONG AMERIKANO
ASPETO REBOLUSYONG PRANSES
MGA DAHILAN
MGA SANGKOT NA
AKTOR
DALOY NG
PANGYAYARI
BUNGA O
IMPLIKASYON
SALOOBIN TUNGKOL
SA PANGYAYARI
Pamprosesong tanong
Ipasagot ang sumusunod ng mga tanong:
1. Paano nakaapekto ang kalagayang panlipunan ng karamihang mamamayang Pranses sa pagsibol ng rebolusyon?
2. Ano ang sinisimbolo ng pagbagsak ng Bastille sa pamahalaang monarkiya?
3. Naging makatuwiran ba ang paghiling ng mga Pranses sa pagbabago ng lipunan? Pangatwiranan.
4. Paano namuhay ang mga Pranses sa panahong rebolusyunaryo? 5. Bakit hindi napigil ng puwersang monarkal ang rebolusyong Pranses? 6. Paano kumalat ang kaisipang liberal sa kabuuan ng Europa? 7. Paano binago ng Rebolusyong Pranses ang heograpiyang politikal ng
Europa? 8. May pagkakatulad ba ang karanasan ng mga ordinaryong Pranses sa mga
ordinaryong Pilipino, partikular sa mataas na buwis? Pangatuwiranan.
Iproseso ang gawain gamit ang sumusunod na katanungan.
DRAFT April 1, 2014
204
Pinagkunan: Project EASE Araling Panlipunan III Modyul 15 Mungkahing Babasahin: A History of the World by Marvin Perry, pp.442-452 (Revised Edition)
Higit na palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa Rebolusyong Pranses particular sa ginampanan ni Napoleon Bonaparte. Ipabasa sa kanila ang teksto tungkol sa Napoleonic Wars. Pagkatapos mabasa ang teksto, subukin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagsasagawa ng Time Review. Gamitin ang Timeline Rubric sa pagmamarka. Iproseso ang paksa gamit ang mga pamatnubay na tanong.
Mungkahing Gawain:
Ipanood sa mga mag-aaral ang pelikulang Les Miserables. Gabayan sila sa kanilang panonood ng nasabing pelikula upang higit nilang maunawaan at mapakinabangan ang mga kaisipang nakapaloob dito. Karagdagang Impormasiyon: Ang pelikulang Les Miserables ay batay sa tinatawag na Glorious Revolution na naganap sa England nang koronahan si Mary at William of Orange ng Dutch Republic. Sila ang pinili ng parliament ng England dahil sa takot na maulit ang isang absolutong pamumuno sa ilalim ni King James II. Malinaw na ipinakita sa pelikula ang mga ideyang maituturing na rebolusyonaryo sa panahong iyon. Ilan sa mga kaisipang ito ang pagkakapantay-pantay ng mga mamamayan at ang kalayaan sa pamamahayag.
DRAFT April 1, 2014
205
Gawain 7. Time Review (TIMELINE PLOTTING) Panuto:
1. Pabuuin ng timeline ang mga mag-aaral tungkol sa mahahalagang pangyayaring naganap sa Rebolusyong Pranses, kasama ang digmaang Napoleonic.
2. Ipatala ang mga mahahalagang pangyayaring nagging sanhi ng pag-usbong ng Rebolusyong Pranses, pati na ang pagtatapos nito.
3. Maaaring magpalagay ng mga personalidad upang higit na maging malinaw ang timeline.
4. Ipabasa ang ginawang timeline sa harap ng klase at maitanong tungkol sa kanilang saloobin tungkol dito.
5. Ipagamit ang kasunod na rubric bilang batayan ng pagmamarka sa ginawang timeline.
TIMELINE RUBRIC
Kategorya/ Pamantayan
Pinakatama 4
MedyoTama 3
May kalabuan 2
Malabo 1
Pamagat Epektibo, nakatatawag- pansin at madaling maunawaan
Epektibo at madaling maunawaan
Medyo mahirap maunawaan
Walang pamagat at hindi halos maunawaan
Petsa Kumpleto ang petsa ng mga pangyayari. Tiyak at tumpak ang lahat ng pangyayari
May kulang na 1-2 petsa ng mga pangyayari, May 2-3 mali sa mga pangyayari
May kulang na 3-5 petsa sa mga pangyayari. Mahigit sa lima ang hindi tiyak ang petsa
Halos lahat ng mga pangyayari ay hindi tiyak
DRAFT April 1, 2014
206
Estilo at Organisasyon
Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon,tama at pare-pareho ang pagitan ng bawat taon/petsa
Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon, may 2-3 petsa sa panahon na hindi kapareho ang pagitan
Sumasakop sa lahat ng mahahalagang panahon, nagtataglay ng 5 petsa/panahon na di pare-pareho ang pagitan
Dalawa lamang ang nasasakop ng mahahalagang panahon, hindi pareho-pareho ang pagitan ng mga petsa/panahon
Nilalaman Nagtataglay ng 11-15 pangyayaring kaugnay ng paksa
Nagtataglay ng 8-10 pangyayaring kaugnay ng paksa
Nagtataglay ng 6-7 pangyayaring kaugnay ng paksa
Nagtataglay lamang ng 5 pangyayaring kaugnay ng paksa
Layunin Malinaw at tiyak
Malinaw ngunit may mga ideyang di-tiyak
Hindi malinaw Walang ibingay na layunin
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga sumusunod:
1. Ano ang papel na ginampanan ni Napoleon Bonaparte sa pagkakaisa ng mga bansa sa Europa?
2. Paano sinakop ni Bonaparte ang iba’t ibang bansa sa Europa? 3. Bakit ninais ng mga pinuno ng Europa na ibalik ang pamahalaang
monarkiya? 4. Paano isinagawa ang pagbabalik ng kapangyarihang monarkal sa
Pransya? Katulad ba ito ng dating monarkiya? Ipaliwanag. 5. Kung isa kang Pranses, papayag ka bang ibalik ang dating uri ng
pamahalaan? Bakit?
Ang huling bahagi ng araling ito ay tungkol sa Pag-usbong ng nasyonalismo sa Europe at sa pagkalat nito sa iba’t ibang bahagi ng daigdig. Interesante ang paksang ito sapagkat pinatutunayan nito na ang nasyonalismo ay hindi lamang para sa rehiyon ng Europe kundi isa ring pagpapahalagang unibersal.
Ipabasa at ipasuri sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paksang ito. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot ng mga tanong.
Upang matiyak ng guro kung may natandaan ang mga mag-aaral, ipagawa ang kasunod na gawain.
DRAFT April 1, 2014
207
Gawain 8. Maalaala Mo Kaya? Panuto: Tukuyin ang konsepto, personalidad o pangyayaring tinutukoy sa bawat bilang. Gawing gabay ang ibinigay na inisyal na letra. S_______B______ 1. Ang tinaguriang “Tagapagpalaya ng Timog Amerika”. C_______________2. Tawag sa mga ipinanganak sa Bagong Daigdig na may lahing Europeo. N_______________ 3. Tumutukoy sa digmaang ipinangalan sa isang heneral na Pranses na naglayong magpakilala ng kaisipang rebolusyunaryo sa kabuuan ng Europa L_______________ 4. Haring iniluklok sa Pransya matapos magapi ang puwersa ni Napoleon Bonaparte M______R_______ 5. Ang pinakamabisa at aktibong miyembro ng
Committee of Public Safety na nagtanggol sa komite laban sa mga nagtangkang buwagin ito
T______J_______ 6. Ang manananggol na sumulat ng Deklarasyon ng Kalayaan ng Amerika B______________ 7. Ang kulungang sumisimbolo sa kapangyarihang monarkal ng Pransya J_____S________ 8. Humalili kay Vladimir Lenin bilang pinuno ng USSR P______________ 9. Naging lihim na tagasuporta ng mga rebeldeng Amerikano laban sa mga British. N____________ 10. Masidhing damdamin na nagtutulak sa isang tao na ipinaglaban ang kaniyang kalayaan, karangalan at karapatan.
Palalimin ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa sa
pamamagitan ng isang malayang talakayan gamit ang mga pamprosesong tanong. Maaaring mag-isip ang guro ng mas epektibong mga katanungan na higit na magpapaunlad sa mapanuring pag-iisip ng mga mag-aaral.
DRAFT April 1, 2014
208
Pamprosesong tanong
1. Paano nakaapekto ang Rebolusyong Intelektuwal sa pagsibol ng damdaming nasyonalismo?
2. Ano ang ginampanan ng mga kaisipang radikal sa Rebolusyong Ruso? 3. Paano nakatulong ang wikang Latin at relihiyong Katolisismo sa pag-
usbong ng damdaming nasyonalismo sa Latin-America? 4. Naging madali ba ang pag-usbong ng damdaming nasyonalismo sa
Africa? Patunayan ang sagot. 5. Batay sa karanasan ng mga bansa sa iba’t ibang bahagi ng daigdig,
paano sumisibol ang damdaming nasyonalismo? 6. Ikaw, paano mo naipakikita ang iyong pagkamakabayan? Magbigay ng
halimbawa. Gawain 9. Who’s Who in the Revolution? Personality and History (GROUP DYNAMICS) Ipagawa sa mga mag-aaral ang sumusunod: Panuto: Upang higit mong makilala ang mga personalidad na malaki ang ginampanan sa Rebolusyong Politikal sa iba’t ibang bahagi ng daigdig, hanapin ang sumusunod gamit ang internet. Bukod sa larawan ay hanapin ang talambuhay ng mga personalidad na itinakda sa inyong pangkat. Humanap ng kawili-wiling mga bahagi ng kanilang buhay na maaaring ikuwento sa klase . Bibigyan kayo ng pagkakataong iulat sa klase ang mga impormasyong nakalap . Nasa ibaba ang mga personalidad na inyong hahanapin:
Pagyamanin ang kaalaman ng mga mag-aaral sa pagsasagawa ng kasunod na hamon. Pangkatin ang klase sa lima hanggang anim. Bigyan ng sapat na panahon ang bawat pangkat upang maisagawa nang maayos ang gawain.
Pagkatapos nito’y ipaulat sa mga mag-aaral ang kanilang ‘produkto’. Huwag kalimutang iproseso ang aralin gamit ang mga katanungang pamproseso.
Balikan ang kasagutan ng mga mag-aaral sa unang gawain at muling iproseso ito, gamit ang katanungang matatagpuan sa ibaba. Hayaan silang makita ang koneksiyon ng awiting Tatsulok sa paksang rebolusyon at nasyonalismo.
DRAFT April 1, 2014
209
Pangkat I- Patrick Henry
Thomas Jefferson
Pangkat II- Napoleon Bonaparte Camille Desmoulins
Pangkat III- Vladimir Lenin Josef Stalin
Pangkat IV- Simon Bolivar Jose de San Martin
Rubric para sa Presentasyon
Criteria
Natatangi (4 puntos)
Mahusay (3 puntos)
Medyo Mahusay (2 puntos)
Hindi Mahusay (1 puntos)
Kaalaman sa paksa
Kalidad ng mga impormasyon o ebidensiya
Kaalaman sa kontekstong pangkasaysayan
Estilo at pamamaraan ng presentasyon
Kabuuang Marka
Pamprosesong tanong Ipasagot ang mga tanong na ito:
1. Ibigay ang mga bagong impormasyong iyong nalaman sa gawaing isinagawa?
2. Ano ang iyong naramdaman habang binabasa mo ang talambuhay ng mga personalidad na sangkot sa rebolusyon?
3. Paano isinakatuparan ng mga taong ito ang mga radikal na ideya sa kanilang bansa.
4. Sa iyong palagay lubusan bang naisakatuparan ng mga personalidad na ito ang kanilang naisin? Pangatwiranan.
5. Kung ikaw ang nasa kanilang posisyon, gagawin mo din ba ang kanilang ginawa? Bakit o bakit hindi?
DRAFT April 1, 2014
210
Balikan ang iyong mga sagot sa unang gawain tungkol sa pagsusuri ng awit, subukin muling sagutan ang mga katanungan.
6. Ano ang pagkakatulad o pagkakaiba ng iyong kasagutan? 7. Higit bang naging malinaw ang kaugnayan ng awit sa aralin? Bakit?
Pinagkunan: Kasaysayan ng Daigdig ni Teofisto Vivar et al (pp 234-241) Gawain 10. Hagdan Ng Karunungan… Panuto: Punan ang kasunod na dayagram. Isulat sa bahaging refined ang iyong nalalaman tungkol sa tanong.
FINAL
REFINED
D
INITIAL
Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?
Pasagutan sa mga mag-aaral ang bahaging refined sa I-R-F Map.
1. Ano ang hinihiling o hinihingi ng may-akda ng awit? 2. Sino ang kinakausap ng may-akda ng awit? 3. Sino ang kinakatawan ng batang si Totoy?Bakit kaya ninanais ng
may-akda na baliktarin ang tatsulok? 4. Ano ang kahulugan ng tatsulok bilang pamagat ng awit? 5. Ano kaya ang kaugnayan ng awiting ito ukol sa aralin sa rebolusyon?
Ipaliwanag ang iyong ideya.
DRAFT April 1, 2014
211
PAGNILAYAN / UNAWAIN Gawain 11. Kuwentong May Kuwenta (Tanungin mo sila…) Panuto: Ibigay sa mga mag-aaral ang sumusunod na mga panuto: Kapanayamin ang isa o dalawang tao na nakilahok sa EDSA Revolution noong 1986 (EDSA I). Maaaring ito ay iyong lolo o lola, magulang, tiyo o tiya, guro, kapitbahay, malayong kamag-anak o kakilala.
Maaaring idokumento ang panayam gamit ang video camera o anumang electronic gadget na makatutulong sa pagkuha ng impormasyon kaugnay ng pangyayari.
Itanong sa kanila ang sumusunod na mga tanong na magiging gabay sa pakikipanayam.
1. Ano po ang dahilan ng pagsama ninyo sa EDSA I? 2. Mayroon po bang pumilit sa inyo na sumama o ito ba’y kusang-
loob ninyong desisyon? 3. Ano po ang naging karanasan ninyo sa pagsama rito? Maaari po
bang ikuwento ninyo? 4. Nakuha po ba ang inyong ipinaglalaban (kung meron man) sa
pagsali sa EDSA ? 5. Kung bibigyan po kayo ng pagkakataon, uulitin po ba ang
ninyo ang pagsama dito? Ipaliwananag. Ipakita sa klase ang iyong dokumentaryo o mga impormasyong nakalap. Mamarkahan ka gamit ang kasunod na rubric. * May kalayaan ang mga mag-aaral na indibidwal o pangkatang isagawa ang gawaing ito.
Mahalaga ang bahaging ito sa lubusan at malalim na pag-unawa ng mga mag-aaral sa paksa. Ipagawa ang Gawain 8. Hayaang maranasan ng mga mag-aaral na makinig sa isang ‘saksi at aktor ng kasaysayan’.
Isang panayam ang isasagawa ng mga mag-aaral sa bahaging ito. Nasa kanila ang desisyon kung sila ay gagamit ng electronic gadgets sa pagkuha ng impormasyon.
Iproseso ang gawain sa tulong ng kasunod na mga tanong.
Markahan ang mga mag-aaral gamit ang kasunod na rubric.
DRAFT April 1, 2014
212
Rubric Para sa Presentasyon
Criteria Natatangi 4 puntos
Mahusay 3 puntos
Medyo Mahusay 2 puntos
Hindi Mahusay 1 puntos
Kaalaman sa paksa
Kalidad ng mga impormasyon o ebidensiya
Kaalaman sa kontekstong pangkasaysayan
Estilo at pamamaraan ng presentasyon
Kabuuang Marka
Pamprosesong tanong
1. Sino ang taong iyong nakapanayam tungkol sa itinakdang paksa? 2. Batay sa iyong nakalap na impormasyon, ano ang naging karanasan
ng iyong kinapanayam sa kaniyang pagsama sa EDSA I? 3. Naramdaman mo ba ang ‘katuwaan, kasiyahan o kalungkutan na
ipinakita ng iyong kinapanayam? 4. Ano ang iyong naramdaman habang nakikinig ka sa iyong
kinapanayam? 5. Ano ang iyong natutuhan mula sa kuwento kinapanayam?
Bilang pagtatapos ng gawain, ipagawa sa mga mag-aaral ang
Lesson Closure at Reflection Journal na magpapakita ng pagpapahalaga ng mga mag-aaral sa araling tinalakay, partikular sa nasyonalismo.
DRAFT April 1, 2014
213
Gawain 12. Lesson Closure : A Good Ending Panuto: Punan ang lesson closure note. Tiyaking maging tapat sa pagsulat ng hinihinging mga impormasyon.
LESSON CLOSURE
Sa araling Pagsibol ng Nasyonalismo… Isa sa mahahalagang kaisipan ang… Mahalaga ito sapagkat… Isa pang mahalagang ideya ang… Nararapat itong tandaan dahil… Sa pangkabuuan… Gawain 13. Pangako Sa’yo (Reflection Journal)
Ipagawa ito.
Pagkatapos ng lahat ng talakayan, hinihikayat kang magbigay ng panata o pangako na isasabuhay mo ang pagiging mapagmahal sa bayan, o ang prinsipyo ng nasyonalismo. Sa panatang iyon, masasagot ng mga ito:
Paano mo maipakikita ang pagmamahal sa bayan sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay, bukod sa pagbili ng mga produktong Pilipino?
Paano mo mahihikayat ang iba na maging panata ang pagsasabuhay ng prinsipyo ng nasyonalismo?
Upang makita ang pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksa, muling pasagutan ang I-R-F Map.
DRAFT April 1, 2014
214
Gawain 14. Hagdan ng Karunungan…
Panuto: Ipakumpleto ang kasunod na I-R-F Map. Isulat sa bahaging “final” ang lahat ng iyong nalalaman tungkol sa tanong.
ILIPAT/ ISABUHAY
Ang bahaging Ilipat/Isabuhay ang huling bahagi ng modyul. Sa bahaging ito, ililipat o isasabuhay ng mga mag-aaral ang kanilang mga natutuhan sa aralin. Isasagawa ito sa tulong ng mga gawaing kinapapalooban ng mga sitwasyong kasalukuyang nangyayari o kaya’y maaaring kaharapin ng mga mag-aaral (real life situations and real-world setting). Sa pamamagitan nito, lalong masasanay ang mga mag-aaral sa pagiging mapanuri, mapagtimbang at matalino sa gagawing pagpasiya.
Gallery Walk/ Every Child A Tour Guide
Ang mga mag-aaral ay magsasagawa ng isang open exhibit tungkol sa mga kaganapan at naging pamana ng mga pangyayaring nagbunsod sa transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Ipagawa ito nang pangkatan, lalo na sa paghahanda ng mgamateryales na gagamitin sa eksibit.
FINAL
REFINED
D
INITIAL
Ano ang kaugnayan ng Rebolusyong Pangkaisipan sa Rebolusyong Amerikano
at Pranses?
DRAFT April 1, 2014
215
Magagamit ng mga mag-aaral ang mga malikhaing poster, editorial cartoon, collage, at biograpiya ng mga indibidwal na bahagi ng aralin. Kung maisasama rin sa eksibit ang mabubuong multi- media presentation o anumang maaaring ieksibit.
Magtatalaga ang grupo ng mga tagapagpaliwanag o curator tungkol sa mga larawan o bagay na kanilang iieksibit. Bibigyang-diin ng bawat pangkat ang implikasyon ng mga kaganapan at pamanang napag- aralan sa pamumuhay ng mga tao, komunidad at bansa ng daigdig.
Mamarkahan ang gawain gamit ang rubric na ito..
Panukatan Pinakamahusay (4)
Higit na Mahusay (3)
Mahusay (2)
Di Mahusay (1)
Presentasyon Nagpamalas ng pagkamalikhain, kahandaan, kooperasyon at kalinawan sa presentasyon ang pangkat
Nagpamalas ng 3 sa 4 na kahusayan sa pagtatanghal ang pangkat
Nagpamalas ng 2 lamang sa 4 na kahusayan ang pagtatanghal
Isa lamang ang naipamalas ng pangkat na kahusayan sa pagtatanghal
Nilalaman May tuwirang kaugnayan ang eksibit sa mga konseptong pinag-aaralan batay sa pamantayang tulad ng orihinalidad, pagkakabuo, pagkakaugnay ng mga ideya at pagka-makatotohanan.
Naipamalas ang 3 sa 4 na pamantayan
Naipamalas ang 2 sa 4 na pamantayan
Isa lamang sa 4 na pamantayan ang naipamalas
Pangkalahatang Impak
Sa kabuuan, nag-iwan ang eksibit ng tumpak na mensahe, nakahikayat sa mga nagmasid, at nakatanggap ng positibo pagtanggap at maayos na reaksyon sa mga nagmasid.
Tatlo sa apat na pamantayan ang naisagawa
Dalawa sa apat na pamantayan ang naipamalas
Isa lamang sa 4 na pamantayan ang naipamalas
DRAFT April 1, 2014
216
Transisyon sa susunod na Modyul
Binigyang-diin sa araling ito ang mga dahilan, paraan, patakaran at epekto ng Una at Ikalawang Yugto ng Imperyalismo at Kolonisasyon. Tinalakay din ang Rebolusyong Siyentipiko, Enlightenment, Rebolusyong Industriyal, Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan, at maging ang pagsibol ng Nasyonalismo sa iba’t ibang panig ng Daigdig. Ang mga kaganapan at pamanang iniwan ng mga pangyayaring ito ay nagdulot ng transpormasyon ng daigdig tungo sa makabagong panahon. Subalit hindi dito natapos ang mga Suliranin at Hamon ng daigdig tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan, Pagkakaisa at Kaunlaran. Ang mga kaganapan sa bahaging ito ng Kasaysayan ng ating daigdig ay iyong matutunghayan sa susunod na modyul.
DRAFT April 1, 2014
217
1. Ang aklat na ito ay naglalaman ng ideya tungkol sa pamamahala na nakasalig sa prinsipyo ng rule by consent. Isinasaad dito na walang karapatan ang sinuman na pamahalaan ang kanyang kapwa bagkus ito ay nasa ‘pagsuko ng tao ng kaniyang will o kagustuhan sa pamahalaan.
A. Socialism B. Social Will C. Social Consent D. Social Contract
2. Siya ang Prinsepe ng Humanismo at may-akda ng Praise of Folly kung saan niya tinuligsa ang hindi mabuting gawa ng mga pari at ordinaryong mamamayan.
A. William Shakespeare B. Desiderius Erasmus C. Francesco Petrarch D. Giovanni Bocaccio
3. Siya ang may-akda ng Ninety-Five Theses na tumuligsa sa mga
katuruan at prinsipyo ng Simbahang Katoliko partikular ang pagbili ng indulhensya.
A. John Calvin B. John Huss C. Martin Luther D. Martin Luther King
4. Ang bansang ito sa Europe ang siyang nagpasimula sa panggagalugad sa Karagatan ng Atlantic upang makahanap ng pampalasa o spices at ginto.
A. Italy B. Spain C. Portugal D. Germany
5. Ito ay tumutukoy sa transpormasyon sa aspetong agrikultura at
industriya sa mga bansa sa Europa at sa Estados Unidos na kung saan pinalitan ang gawaing manwal sa mga kabukiran ng mga bagong imbentong makinarya.
A. Rebolusyong Agrikultural B. Rebolusyong Ekonomikal C. Rebolusyong Teknolohikal D. Rebolusyong Industriyal
6. Marami ang nangyari bago sumiklab ang Rebolusyong Amerikano. Ilan sa mga ito ay ang pag-alma ng mga Amerikano sa lumalaking buwis na ipinataw ng mga Ingles tulad ng Stamp Act noong 1765. Idagdag pa rito ang kaparusahang ipinataw sa naging bahagi ng insidente ng Boston Tea Party ng taong 1773 at ang sapilitang pagkuha ng pamahalaang Inglatera sa isang tindahan ng pulbura noong 1775. Ang mga ito ay nagpapatunay lamang na ang Rebolusyong Amerikano ay…
Panghuling Pagtataya
DRAFT April 1, 2014
218
A. Bunsod ng malaking buwis na ipinataw ng Inglatera B. Bunga ng ilang paglaban ng mga Amerikano sa pamahalaang
Ingles C. Mauugat sa mga polisiyang hindi makatuwiran sa paningin ng mga
Amerikano D. Bunga ng mahabang kasaysayan ng pang-aabuso ng mananakop
at paglaban ng kolonya
7. Kinilala si Vladimir Lenin at Josef Stalin bilang tagagising ng damdaming nasyonalismo ng mga Ruso samantalang si Simon Bolivar naman ay tinaguriang Tagapagpalaya ng hilagang bahagi ng Timog at si Jose de San Martin naman sa rehiyon ng Argentina. Hindi rin malilimutan si Dr. Jose Rizal at Andres Bonifacio ng Pilipinas. Ang ideyang ito ay nagpapakita na…
A. Malaking bahagi ng daigdig ay sumailalim sa pananakop ng mga Kanluraning bansa.
B. Bawat rehiyon o bansa sa daigdig ay may nabuhay na tagapagtaguyod ng nasyonalismo.
C. Ang mga lalaki lamang ang may malaking ginampanan sa pakikipaglaban sa mga mananakop.
D. Hindi uusbong ang damdaming nasyonalismo kung wala ang mga nabanggit na personalidad sa kasaysayan.
8. Sa Italya sumibol ang Renaissance dahil dito nagtatagpo ang mga
kaisipan mula sa Silangan (Asya) at Kanluran (Europa). Ang kaisipang ito ay nagpapatunay lamang na__________________________.
A. Malaki ang iniambag ng Heograpiya ng Italya sa pagsibol ng Renaissance.
B. Hindi posible ang pagsibol ng Renaissance sa ibang bahagi ng Europa.
C. Italya ang itinakdang bansang pagmumulan ng Renaissance. D. Mapalad ang Italya dahil sa lokasyon nito.
9. Ang prinsipyo sa pamamahala ni Niccolo Machiavelli na, ‘The end
justifies the means’ ay makikita sa anong sitwasyon? A. Madaling magwakas ang masama at malupit na pamumuno. B. Lahat ng pamamaraan ay may katapusan kung ito ay makabubuti
sa lahat C. Hindi kailanman mabibigyan ng katuwiran ang isang malupit na
pamumuno. D. Maaaring maging malupit sa pamumuno kung ang bunga naman
nito ay para sa ikabubuti ng nakararami.
10. Bakit sinasabing ang ‘Repormasyon’ ay hindi sinasadyang nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko.
A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon.
B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa orihinal nitong tungkuling ispiritwal.
DRAFT April 1, 2014
219
C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba.
D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan na bawiin ang mga tagasunod nito.
11. Bakit sinasabing ang ‘Repormasyon’ ay hindi sinasadyang
nakapagpatatag ng Simbahang Katoliko. A. Dahil ang mga repormista ay nagmula sa Simbahang Katoliko na
may pagmamahal pa rin sa kanilang pinagmulang relihiyon. B. Dahil sa hamon ng repormasyon, nanumbalik ang Simbahan sa
orihinal nitong tungkuling ispiritwal. C. Dahil sa repormasyon, naging maingat ang mga alagad ng
Simbahan sa kanilang pakikitungo sa iba. D. Dahil marami ang naniwala sa mga repormista, naisip ng Simbahan
na bawiin ang mga tagasunod nito.
12. Pinaniniwalan ni Hobbes na ang tao ay likas ang kasamaan o kaguluhan. Kaya naman, lohikal para sa kaniya na magkaroon ng isang pamahalaang___________________.
A. tutulong at gagabay sa mga mamamayan B. nakikinig sa mga hinaing ng mamamayan C. may absolutong kapangyarihan ang namumuno D. may malakas na militar na susupil sa kaguluhan ng tao
13. Malaki ang naitulong ng Rebolusyong Industriyal sa pag-angat ng
ekonomiya ng Europa. Ngunit hindi mapasisinungalingan na mayroon din itong naging masamang bunga sa ekonomiya. Ito ay ang______________________________.
A. Paglipat ng mga tao mula rural patungo sa mga siyudad na nagpataas ng krimen
B. Paglaki ng bilang ng mga taong walang trabaho dahil sa mga naimbentong makinarya
C. Kinasangkapan ang mga menor de edad upang kumita nang malaki D. Paglala ng polusyon sa mga siyudad
14. Kaalinsabay ng paglakas ng ekonomiya ng Great Britain dahil sa
Rebolusyong Industriyal ay ang pagnanais nito magkaroon ng mga kolonyang bansa. Ano ang dahilan ng pagnanais na ito?
A. Ninais ng Great Britain na makilala sa daigdig bilang makapangyarihang bansa.
B. Naghanap ang Great Britain ng pamilihang kokonsumo sa sobra nitong mga produkto.
C. Dahil sa laki ng kinita ng Great Britain nagkaroon sila ng sobrang salaping panustos sa paglalayag.
D. Ninais ng Great Britain na talunin ang humihinang kapangyarihan ng Espanya sa Europa at maging sa ibang kontinent
DRAFT April 1, 2014
220
Unawain at suriin ang sumusunod na ilustrasyon. Sagutin ang kasunod na katanungan. SANHI BUNGA
15. Batay sa ilustrasyon, ano ang idinudulot ng rebolusyon? 1. Napapalitan ang pinuno ng isang bansa. 2. Higit na humihirap ang mga mamamayan. 3. Nag-uugat ito sa maling pamamahala. 4. Pagbabago ng isang lipunan.
A. 1,3 C. 1,2 B. 2,3 D. 1,4
16. Gamit ang ilustrasyon, ano ang mabubuo mong paglalahad tungkol
sa rebolusyon? A. Ang rebolusyon ay nag-uugat sa iba’t-ibang salik. B. Kahirapan ang pangunahing dahilan ng isang rebolusyon. C. Hindi malinaw ang nagiging bunga o epekto ng rebolusyon. D. Ang rebolusyon ay naranasan ng lahat ng bansa sa daigdig.
EDSA REVOLUTION
REBOLUSYONG
AMERIKANO
REBOLUSYONG
PRANSES
Korapsyon
Malawakang Dayaan sa
Snap Election
Human Rights Violation
Pagkamatay ni Ninoy
Aquino
Pagpapatalsik kay
Marcos
Pagluklok kay Corazon
Aquino bilang pangulo
Paniningil ng mataas na
buwis
Stamp Act
Boston Tea Party
Pagkamatay ng mga
sundalo
at sibilyan
Paglaya ng United States
mula sa Great Britain
Malawakang kahirapan
Paniningil ng mataas na
buwis
Pang-aabuso sa mga
mamamayan ng may
kapangyarihan
Pagkalat ng ideyang liberal
Pagkamatay ng
maraming mamamayan
Pagpapatalsik sa
hari o monarko
DRAFT April 1, 2014
221
16-17.) Tama o Mali Suriin ang mga pahayag sa bawat bilang. Makatutulong ang mga nakasalungguhit na salita sa pagsusuri ng ideya. Pillin ang letra ng wastong sagot.
Gamitin ang sumusunod na option sa bilang 3-4.
A. Ang una at ikalawang pangungusap ay tama. B. Ang una at ikalawang pangungusap ay mali. C. Ang unang pangungusap lamang ang tama. D. Ang ikalawang pangungusap lamang ang tama.
16. I. Ang kolonisasyon at imperyalismo ay isang halimbawa ng tunggalian ng interes at pakinabang sa pagitan ng kolonisador at kolonya.
II. Sa panig ng kolonya, nakabuti ang kolonisasyon sapagkat nakakuha sila ngmga kaalaman mula sa mga mananakop na nagamit nila sa kanilang pag-unlad.
III. Kaalinsabay ng Enlightenment ay ang pagkuwestiyon sa katumpakan ng mga katuruan na pinanghahawakan at pinalalaganap ng Simbahang Katolika. IV. Isa sa katuruang humamon sa Simbahan ay ang ideya na ang araw at hindi daigdig ang sentro ng solar system. 18-19. Suriin ang sumusunod na pahayag. Tukuyin ang letra na may maling ideya upang mahanap ang akmang paglalahat mula sa mga pagpipiliang letra. Piliin ang letra ng tamang sagot. 18.
I. Nanghingi ang Bourgeoisie ng pantay na karapatan na tinatamasa ng mga nobles o maharlika.
II. Ang bourgeoisie ay panggitnang uri na sumibol sa Europa bunsod ng pagbabago ng estruktura ng ekonomiya.
III. Nabigyan ng posisyon sa pamahalaan ang mga Bourgeoisie dahil na rin sa pakinabang na nakukuha sa kanila.
IV. Sa paglipas ng panahon ay naging isang mahalagang pangkat ang
Bourgeoisie sa pagpili ng isang hari o monarko.
A. Mahalaga na may panggitnang uri sa isang lipunan. B. Malaking pagbabago sa lipunan ang idinulot ng pagsulpot ng
Bourgeoisie.
DRAFT April 1, 2014
222
C. Higit na naging matatag ang pamamahala ng mga hari dahil sa tulong ng Bourgeoisie.
D. Hindi lamang sa aspetong ekonomikal kundi maging sa politikal ang naging impluwensiya ng Bourgeoisie.
19.
I. Ang malawakang paggamit ng salapi mula sa mamamayan ay nagpalakas sa kapangyarihan ng hari.
II. Nagdulot ng pagkakaisa at katapatan sa kanilang hari ang pagkakaroon ng iisang wika ng mga mamamayan .
III. Hinimok ng mga hari na bawiin ang banal na lupain mula sa kamay ng mga Muslim at muling ipagbunyi ang kahariang Kristiyano.
IV. Ang krusada na humikayat sa mga panginoong-maylupa na iwan ang kanilang lupain ay nagpahina sa kanilang lakas at impluwensiya.
A. Ang paglakas ng hari ay bunga ng salik politikal, ekonomikal at
sosyo-kultural. B. Isa ang ekonomiya sa mahalagang salik sa paglakas ng
kapangyarihan ng hari. C. Naging susi ang krusada sa paglakas ng kapangyarihan at
impluwensiya ng hari. D. Pinilit ng mga hari na magkaroon ng sapat na kapangyarihan upang
makontrol ang mga panginoong-maylupa.
20. Ang sumusunod ay mga bunga ng Repormasyon.
I. Gumawa ng aksiyon ang Simbahang Katoliko upang muling mapanumbalik ang dating tiwala ng mga tagasunod nito at pagbutihin ang pananampalatayang Katoliko.
II. Pagkakaroon ng dibisyong panrelihiyon sa Europa kung saan ang hilaga ay naging mga Protestante samantalang ang timog naman ay nanatiling Katoliko.
III. Ang taliwas na ideya ng dalawang malaking relihiyon sa Europa (Katoliko at Protestante) ay nagresulta sa mahabang panahon ng digmaang panrelihiyon.
IV. Pagpapanumbalik sa espiritwalidad sa Kristiyanismo, ang pagpapalaganap ng Bibliya at ang doktrina ng kaligtasan ng Bibliya.
Kung susumahin, ang naging bunga ng Repormasyon ay:
A. Naging mabuti para sa lahat ng mananampalataya B. Naging dahilan ng kamatayan ng mga mananampalataya C. Nagbunga ng mabuti at di-mabuti sa kabuuan ng Europa D. Higit na nagpatatag sa relihiyong Kristyanismo sa kabuuan
DRAFT April 1, 2014
224
MODYUL 4: Ang Kontemporaryong Daigdig (Ika-20 Siglo Hanggang Sa Kasalukuyan): Mga Suliranin At Hamon Tungo sa Pandaigdigang Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan, At Kaunlaran PANIMULA
Ang pagiging makabansa ay isang katangiang likas sa sinumang mamamayang nagmamahal sa sariling bayan. Naipakikita ito ng mga mamamayan sa iba’t ibang paraan. Para sa mahihina at papaunlad na bansa, ito ang pagkakaroon ng pagkakaisa ng damdamin at layunin para sa kapakanan ng mga mamamayan at tunay na kalayaan ng Inang Bayan. Para naman sa malalakas na bansa o superpowers, ito ay pananakop upang makamit ng bansa ang katanyagan, kapangyarihan at rurok ng tagumpay. Ito marahil ang naging ugat kaya sa simula ng ika-20 siglo ay naganap ang mga hindi inaasahang pangyayari tulad ng Una at Ikalawang Digmaang Pandaigdig, paglaganap ng ibat ibang ideolohiya, ng Cold War, na humantong sa makabagong uri ng pananakop, ang Neokolonyalismo. Sa kabila ng mga pangyayaring ito, nanaig pa rin sa bawat isa ang paghahangad ng isang mapayapang mundo, kaya naitatag ang isang pandaigdigang samahan upang ang lahat ng hindi pagkakaunawaan ay agarang matuldukan.
Sa Modyul na ito, susuriin ang mahahalagang papel na ginampanan ng mga bansa upang matamo ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan at kaunlaran mula ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan. Inaasahan ang masusing paggabay ng mga guro sa mga mag -aaral upang masagot ng bawat isa ang tanong na “Paano ka makakatulong upang makamit ang pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, kapayapaan at kaunlaran?”
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa kahalagahan ng pakikipag-ugnayan at sama-samang pagkilos sa kontemporaryong daigdig tungo sa pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay aktibong nakikilahok sa mga gawain, programa, at proyektong pangkomunidad at pambansa na nagsusulong ng rehiyunal at pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Mga Aralin at Sakop ng Modyul Aralin 1 – Unang Digmaang Pandaigdig Aralin 2 – Ikalawang Digmaang Pandaigdig Aralin 3 – Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo Aralin 4 – Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat at Alyansa
Sa Modyul na ito ay inaasahang matututuhan ang sumusunod:
DRAFT April 1, 2014
225
Ang Kontemporaryong Daigdig (Simula sa Ika-20 Siglo Hanggang sa
Kasalukuyan): Mga Suliranin at Hamon Tungo sa Pandaigdigang
Kapayapaan, Pagkakaisa, Pagtutulungan at Kaunlaran
Pamantayan sa Pagkatuto
Aralin I - Ang Unang Digmaang Pandaigdig
Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan sa Unang Digmaang Pandaigdig Nasusuri ang mahahalagang pangyayaring naganap sa Unang Digmaang Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Unang Dimaang Pandaigdig Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa na makamit ang kapayapaang pandaigdig at kaunlaran
Aralin II- Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Nasusuri ang mga dahilan na nagbigay-daan sa Ikalawang Digmaang Pandaidig Nasusuri ang mahahalagang pangyayari naganap sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig Natataya ang mga epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig Nasusuri ang pagsisikap ng mga bansa tungo sa kapayapaang pandaigdig at kaunlaran
Aralin III- Mga Ideolohiya, Cold War at Neokolonyalismo
Nasusuri ang mga ideolohiyang pulitikal at ekonomik ng establisadong institusyon ng lipunan.
Natataya ang epekto ng Cold War sa iba’t ibang bahagi ng daigdig Nasusuri ang mga epekto ng neo- kolonyalismo sa mga papaunlad at di-maunlad na bansa
Aralin IV- Ang United Nations at Iba Pang Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat at Alyansa
Nasusuri ang bahaging ginampanan ng mga pandaidigang organisasyon sa pagsusulong ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran.
DRAFT April 1, 2014
226
Ang United Nations at mga sangay nito
Mga organisasyon at alyansa
Mga pang-ekonomikong organisasyon at trading blocs
ARALIN 1: Ang Unang Digmaang Pandaigdig ALAMIN:
GAWAIN Blg. 1 : PAGSUSURI SA LARAWAN Gawain 1: Konseptong Nais Ko, Hulaan Mo! Ipagawa ang puzzle sa mga mag-aaral. Ipaalalang hindi nila kailangang masagot ang lahat ng bilang.
Panuto: Ano ang konseptong tinutukoy ng grupo ng mga salita sa bawat bilang. Isulat ang nawawalang letra sa mga kahon upang matukoy iyon. Pansining may ibinigay nang mga letra upang maisip ang wastong sagot. Isipin kung ano ang mga konseptong tinutukoy ng bawat katanungan at isulat sa kahon ang nawawalang letra upang mabuo ito. 1. Pagkakampihan ng mga bansa A Y A
2 Pagpapalakas ng mga bansang sandatahan ng mga bansa sa Europe M L T A S O 3. Panghihimasok ng makapangyarihang bansa sa mahinang bansa. I P Y L O 4. Pagmamahal sa bayan
Sa bahaging ito ng aralin, tutuklasin ng guro ang dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig at mga pangyayaring nagpapakita kung paano ito lumaganap, nagpatuloy, at nagwakas. Bibigyang- pansin ang matinding epekto na iniwan ng digmaan. Inaasahang masasagot ng mga mag-aaral ang katanungang “Paano nagsikap ang mga bansa na wakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig?” Ihanda ang mga mag-aaral sa pagtupad at pagsasagawa ng mga gawain.
DRAFT April 1, 2014
227
N S N L M 5. Bansang kaalyado ng France at Russia G T B T N 6. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng World War I L E E F N A O 7. Kasunduang nagwakas sa World War I V R S I L S 8. Ang entablado ng World War I E R P 9. Ang lumagda sa Proclamation of Neutrality W D O L N 10. Alyansang binubuo ng Austria, Hungary, at Germany T L E L I N E Sagot sa mga Tanong 1. Alyansa 2. Militarismo 3 . Imperyalismo 4. Nasyonalismo 5. Great Britain 6. League of Nations 7. Versailles 8. Europe 9. Woodrow Wilson 10. Triple Alliance
Pamprosesong Tanong 1 Ano ang sarili mong ideya sa salitang iyong nabuo? 2 May magkakaugnay bang salita sa mga nabuo mo? Kung mayroon, paano sila
nauugnay? 3. Masasabi kayang may kaugnayan ang mga nabuong salita sa pagkakaroon ng Unang Digmaang Pandaigdig? Bakit mo nasabi iyon?
DRAFT April 1, 2014
228
Gawain 2: Graphic Organizer
Matapos sagutin ang puzzle, ipasulat sa mga mag-aaral ang mga salitang maiuugnay sa bawat konseptong nasa loob ng Facts Storming Web. Gagamitin ang mga gabay na tanong upang maiugnay ito sa paksang tatalakayin.
Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro ang mga mag-aaral tungkol sa kanilang kasagutan.
FacTS storming Web
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang naging batayan mo sa pagsagot ng gawain? 2. Bakit kaya nagkakaroon ng digmaan? 3. Ipaliwanag ang mga posibleng mangyari sa panahon ng digmaan? 4. May pagkakatulad ba ang kasagutan mo sa kasagutan ng kaklase mo?
Patunayan.
Gawain 3: Larawang Suri Ipasuri ang larawan. Ipasagot ang mga pamprosesong tanong.
DIGMAAN
Posibleng
Maging
Wakas
Posibleng
Dahilan
Mga
Posibleng
Mangyari Epekto
DRAFT April 1, 2014
229
Source:https://www.go
ogle.com.ph/search?q=world+war+i+pictures&sou
rce=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=OqF4UrPRINOci
Qf3zYHgAw&sqi=2&ved=0CAcQ_AUoAQ&biw
=1208&bih=598
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang ideyang ipinakikita ng larawan? 2. Kung magiging saksi ka sa ganitong pangyayari, ano ang possible mong
maramdaman? 3. Paano kaya maiiwasan ang mga digmaan sa daigdig?
PAUNLARIN
Sa bahaging ito, simulan ang pagpapaunlad ng aralin. Bigyang-diin ang pagtutuwid sa maling pag-unawa ng mga mag-aaral. Balikan ang mga sagot sa bawat gawain sa unang bahagi ng yunit ay upang magabayan ang pang-unawa ng mga mag-aaral.
DRAFT April 1, 2014
230
Ipabasa ang kasunod na teksto sa upang magsilbing sanggunian sa paggawa ng pangkatang gawain. Gamit ang binasang teksto tungkol sa Unang Digmaang Pandaigdig, (Project Ease Modyul 17 ph. 9-12), ipabasa at ipaunawa sa mga mag-aaral ang nilalaman nito upang magamit sa susunod na gawain. Gawain 4: Story Map Gamiting gabay ang kasunod na Story Map upang masuri ang dahilan, pangyayari, at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig. Tandaan: Sa pagsusuri ng Story Map, tanggaping lahat ang kasagutan ng mga mag-aaral. Maaaring magbigay ng ilang pangyayari. Hayaan ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang sariling kaalaman tungkol sa mahahalagang pangyayari sa digmaan. Pasagutan sa kanila ang mga pamprosesong tanong para sa malinaw na masuri ang mga kaalaman. Pamprosesong Tanong
1. Sino-sino ang mga pinuno sa Unang Digmaang Pandaigdig? 2. Saang bahagi ng daigdig naganap ang pinakamainit na labanan? 3. Ipaliwanag ang simula, mahahalagang labanang naganap, at naging wakas
ng Unang Digmaang Pandaigdig. 4. Paano nakaapekto sa mundo ang digmaang ito?
Tauhan Daloy ng Pangyayari Tagpuan
Simula
Kasukdulan
Wakas
Epekto
DRAFT April 1, 2014
231
Gawain 5: Pangkat Namin, The Best Ipagawa ang pangkatang gawain upang maging mas malawak ang pagkaunawa ng mga mag-aaral sa paksang aralin. Unang Pangkat: Panel Interview -Tungkol sa mga dahilan ng Unang Digmaang
Pandaigdig Ikalawang Pangkat: Human Frame- Tungkol sa mga pangyarari sa Unang Digmaang Pandaigdig Ikatlong Pangat: Role Play -Tungkol sa epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig Ikaapat na Pangkat: Isang pagpupulong upang makamit ang Kapayapaang Pandaigdig
Pamprosesong Tanong Batay sa mga pangkatang gawain, ipasagot ang sumusunod:
1. Ano- ano ang dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig? 2. Ilarawan ang mahahalagang digmaang naganap sa Unang Digmaang Pandaidig. 3. Bakit napilitan ang United States na makisangkot sa digmaan? 4. Ipaliwanag ang epekto o bunga ng Unang Digmaang Pandaigdig? 5. Nakabuti ba ang Usapang Pangkapayapaan na pinangunahan ng Alyadong
Bansa? Bakit? 6. Bakit nagkaroon pa rin ng lihim na kasunduan na lingid kay Pangulong Wilson? 7. Bakit hindi naging kasiya-siya sa ibang bansang kasangkot sa Unang Digmaang
Pandaigdig, ang Kasunduan sa Versailles? 8. Paano nagsikap ang mga pinuno ng mga bansa na wakasan ang Unang
Digmaang Pandaigdig?
Rubric sa Pagmamarka ng Gawain PAMANTAYAN 1 2 3 4 Puntos
Pagkakabuo
Hindi talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang ng daloy ng mga pangyayari.
Di-gaanong mauunawaan ang pagtatanghal dahil medyo magulo ang daloy ng mga pangyayari
Maayos ang pagkakaganap at may mensaheng ipinahahatid. Malinaw na nasunod ang mga pangyayari.
Inilahad nang malinaw at maayos ang mga pangyayari. Nakatawag ng pansin sa mga manonood.
Nilalaman
Talagang hindi maunawaan ang mensahe. Magulo ang pagtatanghal.
Medyo malabo sa tagapanood ang mensahe. Di gaanong maayos ang pagtatanghal.
Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagsasagawa. Angkop at maayos ang props.
Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal.
DRAFT April 1, 2014
232
Kagamitan/ Props
Walang ginamit na kahit anong props.
May ginamit na di maayos na props.
Angkop at maayos ang props.
Napakaangkop at napakaayos ng mga ginamit na props.
Nagsiganap
Magulo at maingay ang mga nagsiganap
Nakaaakit ang mga nagsiganap ngunit di gaanong maayos ang kanilang pagtatanghal.
Nakaaakit ang mga nagsiganap dahil sa maayos na pagsasalita at pag-arte ng nagtatanghal.
Mahuhusay ang mga nagsiganap dahil sa maayos na pagsasalita at magaling na pag-arte.
Pagtawag-pansin sa manonood
Di nakatawag pansin sa manonood dahil sa mahinang pagsasalita at di seryosong pag-arte.
Nakatawag-pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita ngunit di- gaanong seryoso sa pag-arte.
Nakatawag-pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita at magandang pag-arte.
Nakatawag pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita at madamdamin at seryosong pag-arte.
KABUUAN
Gawain 6: Simple Balloon
Gamiting gabay ng mga mag-aaral ang binasang teksto tungkol sa Kasunduang Pangkapayapaan at Liga ng mga Bansa, upang sila’y makabuo ng mga ideyang isusulat sa Cloud Callout. Sikapin ding makabuo sila ng mga ideyang nagpapakita ng pagsisikap ng pinuno ng mga bansa na mawakasan ang Unang Digmaang Pandaigdig. Bigyang- pansin ang mga hakbang na ginawa upang matuldukan ang digmaan.
Woodrow Wilson (America)
Lloyd George (England)
DRAFT April 1, 2014
233
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang ginawa ng mg
a lider upang ipakita ang paghahangad nila sa kapayapaan? 2. Kung isa ka sa kanila, gagawin mo rin ba ang kanilang ginawa? Bakit? 3. Sa iyong palagay, epektibo ba ang kanilang ginawang hakbang upang makamit
ang tunay na kapayapaan? Bakit mo nasabi iyon?
Gawain 7: Magpaliwanag Tayo… Nabanggit noong Unang Digmaang Pandaigdig ang sumusunod na mga pahayag. Gamit ang 2-3 pangungusap, ipaliwanag ang kahulugan ng bawat pahayag sa pamamagitan ng pag-uugnay nito sa paksang tinalakay.
Pahayag
Paliwanag
1. “Ang United States ay lumahok sa digmaan upang gawing mapayapa ang mundo para sa demokrasya.”
-Woodrow Wilson
2. “ Ang mga alitan ay dapat na lutasin hindi sa pamamagitan ng kumperensya kundi sa pamamagitan ng dugo at bakal.”
-Otto von Bismarck
Vittorio Orlando (Italy)
George Clemenceau (France)
DRAFT April 1, 2014
234
3. “Lahat ng ilawan sa Europe ay nawalan ng liwanag at hindi natin muling makikita ang kanilang pag-iilaw sa loob ng mahabang panahon”
-Edward Grey
Upang malaman kung lubos na naunawaan ng mga mag-aaral ang paksa, maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit.
Panuto: Ipasulat ang tamang sagot sa patlang.
___________1. Isang paraan ng pagpapalawak ng pambansang kapangyarihan at pag- unlad ng mga bansang Europeo ang pag-aangkin ng mga kolonya.
___________ 2. Damdaming makabayan na maipakikita sa labis na pagmamahal at pagpapahalaga sa bansa.
___________ 3. Pagkakaroon ng bansang superpower ng mahuhusay at malalaking hukbong sandatahan sa lupa at karagatan, at pagpaparami ng armas nito.
___________4. Samahang binubuo ng Germany, Austria-Hungary at Italy
___________5. Dito naganap ang pinakamainit na labanan noong Unang Digmaang Pandaigdig
___________ 6. Pangulo ng United States na nanguna upang magkaroon ng kasunduang pangkapayapaan sa panahon ng Unang Digmaang Pandaigdig
___________ 7. Organisasyon ng mga bansa pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig ___________ 8. Kasunduang nagwakas sa Unang Digmaang Pandaigdig ___________ 9. Samahang binubuo ng France, Great Britain at Russia ___________ 10. Siya ang nakatakdang humalili bilang emperador sa Imperyong Austria-Hungary. Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging i
PAGNILAYAN/UNAWAIN
DRAFT April 1, 2014
235
Gawain 8: Islogan Ko, Para Sa Bayan Pagawain ang mag-aaral ng islogan na nagpapahiwatig ng kanilang matinding pagtutol
sa mga kaguluhan at digmaan sa daigdig. Ipasulat ito sa kasunod na graphic organizer Rubric Para sa Paggawa ng Islogan
Pamantayan sa Pagmamarka 5 4 3 2 1
Kaangkupan ng islogan sa paksa
Orihinal ang ideya
Kaayusan at Kalinisan
Dating (impact)sa Nagmamarka
(Tugma at Gamit ng Salita
Kabuuan
Mga halimbawa ng islogan na maaaring gawin ng mga mag-aaral.
Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang mga nabuong pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahang sa bahaging ito ay kritikal na masusuri ang mga dahilan, pangyayari at epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig.
DRAFT April 1, 2014
236
1. Problema ay pag-usapan Nang ang gulo ay maiwasan.
2. Bomba ay hindi solusyon
Sa anumang argumentasyon.
Gawain 9: Imahinasyon Ko, Sa Mapayapang Mundo Ipabasa sa mga mag-aaral ang “Imagine”, isang awitin ni John Lennon. Pagkatapos ay ipasuri ang nilalaman nito at ipaugnay sa Unang Digmaang Pandaigdig. Ipakikita ito sa iba’t ibang malikhaing paraan, tulad ng pagguhit. Ipabahagi sa klase ang mga ginawa sa pamamagitan ng malayang talakayan, gamit ang kasunod na mga pamprosesong tanong.
Mula sa www.oldielyrics.com/lyrics/john_lennon/emagine.htm Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang mga mensaheng nais ipahatid ng awit?
"Imagine"
John Lennon
Imagine there's no heaven
It's easy if you try
No hell below us
Above us only sky
Imagine all the people
Living for today... Imagine there's no countries
It isn't hard to do
Nothing to kill or die for And no religion too
Imagine all the people
Living life in peace... You may say I'm a dreamer
But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will be as one
Imagine no possessions
I wonder if you can
No need for greed or hunger A brotherhood of man
Imagine all the people
Sharing all the world..
You may say I'm a dreamer But I'm not the only one
I hope someday you'll join us
And the world will live as one
DRAFT April 1, 2014
237
2. Aling bahagi ng awit ang pumukaw nang lubos sa iyong pansin? Bakit? 3. Paano mo ilalarawan ang isang bagong daigdig, batay sa awitin? 4. Sa iyong palagay, posible kayang magkaroon ng tunay na pagkakaisa,
kapayapaan at pagtutulungan ang mga bansa sa daigdig? Ipaliwanag. 5. Bilang kabataan, paano ka makatutulong upang magkaroon ng pambansang
pagkakaisa at kaunlaran ang bansa? GAWAIN 10: Damdamin Ng Mga Sundalo, Aalamin Ko Pag-aralan ang kasunod na teksto tungkol sa telegrama at talaarawan (diary) ng mga sundalo. Isagawa ng “Think, Pair, Share” kung saan pagkatapos mabasa ang telegrama at talaarawan ay hahanap ng kapareha ang bawat estudyante upang ibahagi ang kanyang saloobin tungkol sa nilalaman ng teksto. Mga Telegrama
Tsar to Kaiser 29 July 1914, 1 a.m. Peter’s Court Palais, 29 July 2014 Sa Majeste l Palais Am glad you are back. In this serious moment, I appeal to you to help me. An ignoble war has been declared in a weak country. The indignation in Russia shared fully by me is enourmous. I foresee that very soon I shall be overwhelmed by the pressure forced upon me and be forced to take extreme measures which will lead to war. To try and avoid such calamity as a European War, I beg you in the name of our old friendship, to do what you can to stop your allies from going too far.
Kaiser to Tsar 29 July 1914, 1.45 a.m. (this and the previous telegraph crossed) 28 July 1914 It is with the gravest concern that I hear of the impression which the action of Austria against Serbia is creating in your country. The unscrupulous agitation that has been going to Serbia for years has resulted in the outrageous crime, to which Archduke Francis Ferdinand fell a victim. The spirit that led Serbians to murder their own king nd his wife still dominates the country. You will doubtless agree with me that we both, you and me, have a common interest as well as all Sovereigns to insist that all the persons morally responsible to the dastardly murder should receive their deserved punishment. In this case politics plays no part at all. On the other hand, I fully understand how difficult it is for you and your government to face the drift of public opinion. Therefore, with regard to the hearty and tender friendship which binds us both from long ago with frim ties, I am exerting my utmost influence to induce the Austrians to deal straightly to arrive to a satisfactory understanding with you. I confidently hope that you will help me in my efforts to smooth over difficulties that may still arise. www.firstworldwar.co
Talaarawan (Diary)
DRAFT April 1, 2014
238
Background To the Diary
DRAFT April 1, 2014
239
Source: http://www.firstworldwar.com/diaries/whitmore.htm,,
Pamprosesong Tanong
1. Ano ang mahuhulaang magkakatulad na mensahe ng mga sundalo sa kanilang telegrama at talaarawan?
DRAFT April 1, 2014
240
2. Ano ang naramdaman mo habang binabasa ang telegrama at talaarawan ng mga sundalo? Bakit?
3. Ano ang aral na nakuha mo mula sa mga binasang telegrama at talaarawan?
Gawain 11: Reflection Journal Ipagawa Ito: Gumawa ng sariling komitment sa reflection notebook. Gawing gabay ang sumusunod na tanong.
1. Paano nabago ang iyong pananaw, bilang isang mag-aaral, pagkatapos mong malaman ang naging epekto ng Unang Digmaang Pandaigdig sa buhay at ari-arian ng mga tao? 2. Paano mo maipakikita ang pagmamalasakit sa iyong bansa?
__
Reflection Journal
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
________________________________.
DRAFT April 1, 2014
241
ARALIN 2: Ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig ALAMIN
Gawain 1: Hula, Hoop!
Sa pagsisimula ng aralin, ipagawa ang sumusunod na gawain. Ipasulat sa maliliit na hula hoop ang letra ng tamang sagot. Ipaalala sa mga mag-aaral na hindi nila kailangang masagot kaagad nang wasto ang lahat ng dapat tukuyin.
Hulaan mo! 1. Isa sa mga lugar sa Japan na pinasabog ng United States 2. Ang ideolohiyang pinairal ni Hilter noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig 3. Tawag sa samahan ng mga bansa na naitatag pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Sa araling ito, tatalakayin ang mga dahilan, mahahalagang pangyayari, at wakas
ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pati ang mga pagsisikap ng mga kasangkot na bansa na nakamit ang kapayapaan. Kaakibat nito,sasagutinang tanong na “Paano maipapakita ang pakikiisa upang maitaguyod ang kapayapaan sa iyong bansa?” Sa tulong ng mga gawaing ito, inaasahang mapapayaman pa ang kaalaman at kakayahan ng mga mag-aaral.
a. League of Nations d. National Socialism b. United Nations e. Fascism c. Hiroshima
Mga Sagot: (1) C, (2) D, (3) B
DRAFT April 1, 2014
242
Matapos pasagutan ang unang gawain, susubukan ipatukoy kung ano ang Facts at ano ang Views sa mga tinukoy na pahayag tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Gamitin ang Right Angle Approach. Gawain 2: Right Angle Approach
V
I
E
W
S
1. ________
2. ________
3. ________
1. ________
2. ________
3. ________
A. Isa sa mga dahilan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang pamumuno ni Hitler sa Germany.
B. Fascism ang tawag sa ideolohiyang pinairal ni Benito Mussolini sa Italy.
C. Nang salakayin ng Japan ang Pearl Harbor sa Hawaii, lubhang nagalit ang United States at nagdeklara ito ng digmaan laban sa Japan.
D. Humiwalay ang Germany sa League of Nations. E. Idineklarang Open City ang Maynila noong
Ikalawang Digmaang Pandaigdig, F. Lumaganap ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig
sa halos lahat ng lupalop ng daigdig.
FACTS
Mga Sagot: Facts - B, D, E, F Views - A, C
DRAFT April 1, 2014
243
Gawain 3: Map Talk Magagamit ang mapa upang malaman ang dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa aralin. Ipatunton sa mapa ang mga lugar na apektado ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Pananda:
= ilang lugar na sakop/sinalakay ni Hitler = ilang lugar na sakop ni Mussolini = ilang lugar na sakop ni Tojo Gamit ang mga gabay, ipapangkat ang mga bansang nasakop ng tinukoy na mga pinuno noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Mga Sagot:
HITLER MUSSOLINI TOJO
France
Somalia Pilipinas
Britain Egypt Hawaii
Pagpipilian:
France Hawaii
Britain Egypt
Somalia Pilipinas
_
0
.
.
,
.
.
.
The blank box
should contain dots
DRAFT April 1, 2014
244
Gawain 4 : I-R-F Chart
Upang mapagtibay ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral, pasagutan ang IRF Chart. Ipasulat sa kolumn I – initial ang kasagutan sa tanong na “Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig?” Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa susunod na bahagi ng pag-aaral. I-R-F Chart
I – nitial answer
R- evised answer
F- inal answer
PAUNLARIN Gawain 5: Magpangkat-Pangkat Tayo! Ipakita sa mga mag-aaral ang dayagram sa ibaba upang makita ang magiging daloy ng pangkatang gawain. Nakaturo sa arrow ang paksang tatalayakin ng bawat pangkat sa pag-uulat.
Sa bahaging ito, inaasahang mas lalawak ang kaalaman at pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa mga dahilan ng pagkakaroon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sa naganap na mahahalagang pangyayari, sa epekto at pagsisikap ng mga bansang makamit ang kapayapaan. Maaari ng pabalikan ang mga kasagutang nabuo sa unang bahagi ng aralin upang mapagtibay ang tamang kasagutan at maiwasto ang maling sagot o konseptong nabuo, kung meron man. Pagtuunan din ng pansin ang teksto at ipasagot ang mga gawain.
DRAFT April 1, 2014
245
I. Unang Pangkat: Mga Dahilan ng Unang Digmaang Pandaigdig II. Ikalawang Pangkat: Mahahalagang Pangyayari noong Ikalawang
Digmaan Pandaigdig III. Ikaltlong Pangkat: Mga kaganapang nagbigay-daan sa pagwawakas ng
Ikalawang Digmaang Pandaigdig IV. Ikaapat na Pangkat: Mga Epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto mula sa Project EASE. (Tingnan sa
Learning Materials ng Mag-aaral). Maaari ring basahin ang Kasaysayan ng Daigdig para sa karagdagang reperensya.
Matapos mabasa ang teksto, tawagin ang Unang Pangkat para sa kanilang pag-uulat o presentasyon.
Rubrik sa Pagmamarka ng Gawain
PAMANTAYAN 1 2 3 4 Puntos
Pagkakabuo Hindi talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang paglalahad ng mga impormasyon
Di gaanong naunawaan ang pagtatanghal dahil magulo ang daloy ng pangyayari
Maayos ang pagkakaganap at may mensaheng ipinahahatid. Malinaw na nasunod ang pangyayari.
Talagang malinaw at maayos ang mga pangyayari. Nakatawag ng pansin sa mga manonood.
Nilalaman Di maunawaan ang nais ipahatid ng mensahe. Magulo ang pagtatanghal.
Di masyadong malinaw sa tagapanood ang mensahe. Medyo maayos ang pagtatanghal.
Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagtatanghal.
Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal.
Kagamitan/ Props
Walang ginamit kahit anong props.
May ginamit na gaanong props, ngunit di maayos.
Angkop at maayos ang props.
Napakaangkop at napakaayos ng mga ginamit na props.
Nagsiganap Magulo at hindi seryoso ang mga
Nakaakit ang mga nagsiganap ngunit
Nakaakit ang mga nagsiganap dahil sa
Napakahusay ng mga nagsiganap
IKALAWANG
DIGMAANG
PANDAIGDIG
Wakas
Epeko
Mahahalagang
Pangyayari
Dahilan
Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1 Pangkat 1
DRAFT April 1, 2014
246
nagsiganap di gaanong maayos ang kanilang pag-arte.
maayos na pagsasalita at pag-arte..
dahil sa maayos na pagsasalita at mahusay at madamdaming pag-arte.
Pagtawag-pansin sa manonood
Hindi talaga nakatawag pansin sa manonood. Halatang kulang sa paghahanda sa gawain
Nakatawag pansin din sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita ngunit kulang pa rin sa paghahanda.
Nakatawag pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita,t magandang pag-arte at maayos na props.
Lubhang nakatawag- pansin sa manonood dahil sa malikhaing props at madamdaming pag-arte.
KABUUAN
Gawain 6: UpThe Stairs Timeline
Upang matiyak ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa mahahalagang pangyayaring nagbigay daan sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang Up the Stairs Timeline. Gagamitin nilang gabay ang tekstong binasa sa Modyul ng Mag-aaral. Pamprosesong Tanong:
Paksa:
UP THE STAIRS TIMELINE
DRAFT April 1, 2014
247
Ipagawa:
1. Ano-ano ang mga pangyayaring naging dahilan ng pagsiklab ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig? Isulat sa Timeline.
2. Sa mga binanggit na sanhi ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, alin, sa palagay mo, ang pinakamabigat na dahilan? Ipaliwanag ang sagot.
Gawain 7: Tri-Story!
Dahil alam na ng mga mag-aaral ang naging dahilan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ipagawa ang presentasyon ng Ikalawang Pangkat. Pagkatapos ay ipabuo sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer. Ipasulat sa bilog ang mahahalagang pangyayaring naganap sa mga lokasyong tinutukoy sa bilog.
Ipaalala sa mag-aaral na makikita sa kasunod na teksto (Pagwawakas ng Digmaan) ang tungkol sa Digmaan sa Hilagang Africa.
Digmaan sa Hilagang Africa
Digmaan sa Europa
Digmaan sa Pasipiko
at pagkasangkot ng Estados Unidos
sa Digmaan
Ikalawang Digmaang
Pandaigdig
DRAFT April 1, 2014
248
Pamprosesong Tanong:
1. Bakit lumaganap sa ibang kontinente ang digmaan? 2. Ano ang dahilan kung bakit sumali ang United States sa digmaan? 3. Kung ikaw ang pangulo ng Amerika ng panahong iyon, haharapin mo rin ba
ang panganib? Gawain 8 : History Frame Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang wakas ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, pasagutan ang History Frame na nagpapakita ng mahahalagang impormasyon tungkol sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig. Ipabasa ang teksto sa Modyul ng Mag-aaral. Maaari ring ipabasa ang Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista Vivar, et. al.
Ipaulat sa Ikaapat na pangkat ang itinakdang paksa sa kanila.
Pasagutan ang history frame upang masukat ang pag-unawa ng mga mag-aaral tungkol sa mga teksto.
DRAFT April 1, 2014
249
Pamprosesong Tanong:
1. Anong pangyayari sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang tumatak sa iyong isipan? Bakit mo nasabi iyon?
2. Ano ang pangkabuuang aral ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig para sa iyo?
3. Paano nakaapekto ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa larangan ng kabuhayan, politika at kultura ng mga bansang nasangkot sa digmaan?
Pamagat/Pangyayari: Mga Personalidad na kasangkot:
Suliranin o Mithiin: Saan:
Kailan:
Mahahalagang Pangyayari:
Kinalabasan:
Tema/ Aral na nakuha:
DRAFT April 1, 2014
250
Gawain 9 : Semantic Web
Pasagutan ang Semantic Web pagkatapos basahin ang teksto. Tingnan ang teksto sa Modyul ng Mag-aaral.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang layunin ng United Nations? Nakatulong ba ito upang mawakasan ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
2. Sa kasalukuyan, ano ang ginagawang hakbang United Nations upang maisulong ang kapayapaan sa daigdig?
3. Paano pinanatili ng United Nations ang pagsusulong ng kapayapaan at pagkakaisa sa daigdig?
UNITED
NATIONS
DRAFT April 1, 2014
251
Gawain 10: I-R-F Chart
Pabalikan sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa puntong ito, ipasulat ang kanilang Revised Answer. Inaasahang mas malinaw na nilang masasagot ang katanungang “Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig?” I R F Chart
I – nitial answer
R- evised answer
F- inal answer
PAGNILAYAN/UNAWIN: Gawain 11: Reflection Journal Magpagawa ng reflective journal. Mula sa larawang nasa ibaba na nagpapakita ng epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, tanungin ang mag-aaral kung ano ang kanilangmaiisip at mararamdaman kung sila ang nakatira sa lugar na ito na sinira ng digmaan.
Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal nang masusuri ng mag-aaral ang mga konseptong napag-aralan hinggil sa simula, mahahalagang pangyayari, wakas, at epekto ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
DRAFT April 1, 2014
252
Pamprosesong Tanong: Ipasagot:
1. Ano ang ipinakikita sa larawan? 2. Paano ka makatutulong upang maiwasan na ang ganitong pangyayari?
Maaaring magpalitan ng mga tanong at kuro-kuro tungkol sa mga kasagutan.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a0/The_Sandman_a_B-24_Liberator,_piloted_by_Robert_Sternfels.jpg
http://withfriendship.com/images/i/40744/Effects-of-World-War-II-image.jpg
REFLECTIVE JOURNAL: __________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
_____________________________________________________.
__________________________________________________________________
____.
DRAFT April 1, 2014
253
Gawain 13: I-R-F CHART
Pabalikan muli sa mga mag-aaral ang I-R-F Chart. Sa pagkakataong ito, isusulat na nila ang pinal na sagot batay sa kanilang pag-unawa sa paksang tinalakay. Inaasahan ding malinaw na nilang masasagot ang katanungang “Sa kabila ng pagsisikap ng mga bansa na wakasan ang Unang DIgmaang Pandaigdig at magkaroon ng kapayapaan, bakit nagkaroon pa rin ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig?” I R F Chart
I – nitial answer
R- evised answer
F- inal answer
Gawain 14: Kapayapaan, Palaganapin Natin!
Bukod sa kapayapaang pandaigdig, nais ng lahat ng bansa na magkaroon ng
panloob na kapayapaan sa kanilang bansa. Sa Pilipinas, may proklamasyong inilabas si dating Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo na naglalayong palaganapin ang kapayapaan sa bansa. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Proclamation 675.
Pagkatapos basahin ang proklamasyon, pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na graphic organizer:
DRAFT April 1, 2014
254
Pamprosesong Tanong: Ipasagot:
1. Tungkol saan ang Proklamasyon ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo? 2. Sa iyong palagay, gaano kahalagang magkaroon ng “National Peace
Consciousness Month” ang isang bansa? 3. Bilang mag-aaral, paano ka makatutulong sa pagpapalaganap ng
kapayapaan sa iyong komunidad?
Batiin ang mga mag-aaral sa matagumpay na pagtatapos ng Aralin 2.
Ano ang
nilalaman?
Para saan?
Proclamation
675
Kabutihang
dulot?
Reaksyon
DRAFT April 1, 2014
255
ARALIN 3: Mga Ideyolohiya, Cold War, at Neokolonyalismo
ALAMIN
Sa bahaging ito, bibigyang-pansin ang pag-unlad ng iba’t ibang ideolohiya sa daigdig. Susuriin din ang Cold War at ang epekto nito sa mga bansa. Ang pangkalahatang kalagayan ng mga papaunlad at di- maunlad na bansa na dulot ng neokolonyalismo ay bibigyang-linaw sa pamamagitan ng paghikayat sa mga mag-aaral na magbigay ng sariling pananaw tungkol sa mga hamon at suliraning dala ng mga isyung ito sa daigdig. Inaasahan din na masasagot nila ang tanong na “Paano nakaapekto ang iba’t ibang ideolohiya, cold war at neokolonyalismo sa kaunlaran ng mga bansang papaunlad pa lamang?”
Gawain 1: Mga Letrang Ito, Iaayos Mo!
Ipagawa. Gawing malinaw sa mga mag-aaral na hindi inaasahang maging tama lahat ang mga sagot .Ang mahalaga ay matukoy nila ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tatalakayin.
Panuto: Bumuo ng salita batay sa ginulong mga letra.
1. 6.
2. 7.
3 . 8.
4. 9.
5. 10.
R D A W O C L
A Y I H O L I D E O
L O N M O N E O L I S K O Y
A
O L W R D K A B N
S O N M U O M K I
S S I U R A
R O N I T A I N C R
U
R I M E A A C
N O M I E K O K O
F N G E I O R A I D
DRAFT April 1, 2014
256
Pamprosesong Tanong
Ipagawa:
Pagkatapos mabuo ang mga salita, sagutin ang mga tanong na ito:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa mga salitang nabuo? 2. May ugnayan kaya ang mga salita? Ano? 3. Kung pag-uusapan ang mga isyu sa kasalukuyan, paano mo iuugnay ang
mga salitang iyong nabuo?
Mga salitang mabubuo mula sa ginulong mga letra:
1. Cold War 2. Ideolohiya 3. World Bank 4. Komunismo 5. America 6. Russia 7. Iron Curtain 8. Ekonomiko 9. Foreign Aid 10. Neo-kolonyalismo
Maaaring hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng sariling kahulugan sa mga salitang kanilang nabuo. Hindi itatala ng guro ang puntos na makukuha ng mga mag-aaral sa bahaging ito.
DRAFT April 1, 2014
257
Gawain 2: Donuts Game
Sa pagkakataong ito, hikayatin ang 12 mag-aaral na sumali sa laro. Bubuo sila ng dalawang bilog na anyong donut. Gagawin nilang gabay ang tanong ng guro at magbabahagi ang bawat isa ng kanilang ideya habang umiikot upang magkaroon ng bagong kapareha at makausap ang lahat ng miyembro ng pangkat.
Pamprosesong Tanong
1. Sa mga salitang nabuo sa unang gawain, alin kaya ang mga salitang magkakaugnay?
2. Bakit magkakaugnay ang mga salitang iyong napili?
Ang anim na mag-aaral na nasa loob ng bilog ang mag-uulat ng iba’t ibang ideya na nabuo ng bawat pangkat.
Maaaring magkaroon ng malayang talakayan pagkatapos ng pag-uulat upang maiugnay sa paksang tatalakayin.
DONUTS
DRAFT April 1, 2014
258
Gawain 3: Mundo ng Tunggalian, Ayon sa Larawan
Panuto: Pag aralang mabuti ang mga larawan. Sagutin ang mga tanong na nasa loob ng talahanayan
Mga Tanong MGA POSIBLENG KASAGUTAN
1. Anong mga imahe ang kapansin- pansin sa unang larawan?
Ang imahe ay nagpapakita ng watawat na kulay pula at dilaw. Ito rin ay may imahe ng martilyo at karet.
2. Ano ang kahulugan ng mga imahe sa unang larawan?
Ang mga imahe ay sumisimbolo sa mga manggagawa dahil ito kadalasan ang ginagamit ng mga manggagawa sa kanilang trabaho.
http://www.tldm.org/News10/Ha
mmer3.png
http://image.shutterstock.com/display_pic_with_logo/1024975/
110632307/stock-photo-american-symbol-statue-of-liberty-
110632307.jpg-
https://encrypted-
tbn1.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9Gc
QvOOjDjqEMr0x3_V5hANSi9kV7LkZJ1kS
6Xx5SDghVNWXkwI8n-
DRAFT April 1, 2014
259
3. Anong bansa, sa iyong palagay, ang gumamit ng ganitong simbolismo bilang representasiyon ng kanilang paniniwala?
Ang bansang Unyong Sobyet ang gumamit ng ganitong simbolismo sa kanilang watawat tanda ng kanilang paniniwala sa lakas ng manggagawa.
4. Anong sikat na estatwa ang ipinakikita sa pangalawang larawan? Anong mga detalye ng estatwa ang ipinakikita rito?
Nasa sa larawan ang Statue of Liberty. Ipinakita nito ang kadena na nasa paanan ng estatwa gayon din ang isang aklat na may nakaukit na Roman numerals na petsa ng paglaya ng Estados Unidos. Mayroon ding hawak ang estatwa na sulo na may naglalagablab na apoy.
5. Sa iyong palagay, ano ang kahulugan ng mga detalye ng estatwang ito? Saang bansa ito matatagpuan?
Ang putol na kadena ay sumisimbulo sa paglaya sa kalupitan. Ang aklat ay nagpapakita ng karunungan na panlalaban sa pang- aapi at ang sulong may naglalaglab na apoy ay nagpapakita ng liwanag na nakamtan dahil sa pagtalikod sa pang- aapi at pagyakap sa demokrasya. Ang estatwa ay matatagpuan sa Estados Unidos.
6. Anong aksiyon ang ginagawa ng mga imaheng makikita sa ikatlong larawan?
Animo'y nagsi-see saw sa larawan ng mundo ang dalawang imahe sa larawan.
7. Sa iyong palagay, anong mga bansa ang sinisimbolo ng nagtutunggaling imahe?
Ang lalaki sa kaliwa ay si Uncle Sam na sumisimbulo sa Estados Unidos. Ang oso sa kanan ay sumisimbulo sa USSR.
8. Ano ang kahulugan ng pagtutunggaling ito ng mga bansa?
Ito ay nagpapakita ng tunggalian ng dalawang bansang nabanggit upang matalo o maungusan ang bawat isa sa impuwensiya at kapangyarihan. Cold War ang tawag dito.
DRAFT April 1, 2014
260
Gawain 4: ABC Brainstorm Strategy
Pagkatapos ng mga paunang gawain, isulat sa kahon ang mga salitang may kaugnayan sa paksang tatalakayin. Hindi kailangang mapuno ang kahon, ang mahalaga ay matukoy ang mga ideya ng mag-aaral.
Halimbawa: A- Asia
A
G
M
S
B
H
N
T
C
I
O
U
D
J
P
V
E
K
Q
W
F
L
R
XYZ
Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. ilang salita ang naisulat mo?
2. Ano ang ginawa mong batayan sa pagsagot?
3. Paano kaya nauugnay ang mga salitang pinili mo sa paksang “ideolohiya”?
PAUNLARIN
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa ideolohiya. Sa pagkakataong ito, maaaring linangin ang kaisipang ito sa tulong ng iba’t ibang
estratehiya. Nararapat ding ipaalala na dapat ay handa silang makiisa sa iba’t ibang
gawain sa araling ito.
DRAFT April 1, 2014
261
Gawain 5: Talahanayan Punan Mo
Pagkatapos basahin ang teksto, subukan ang kaalaman ng mga ma-aaral sa tulong data retrieval chart.
Mga Ideolohiya Katangian Bansang Nagtaguyod
Pamprosesong Tanong
1. Ano-ano ang iba’t ibang uri ng ideolohiya sa daigdig? 2. Anong mga bansa ang nagtaguyod sa mga ideolohiyang ito? 3. Paano nagkakaiba ang kanilang patakaran at katangian?
Gawain 6: Hagdan ng mga Ideya
Pasagutan ang kasunod na ladder web at ipasulat ang mahalagang papel na ginagampanan ng ideolohiya sa isang bansa.
Bakit mahalaga ang ideolohiya sa isang bansa?
DRAFT April 1, 2014
262
Iba’t ibang ideolohiya ang sinusunod ng mga bansa sa daigdig. Naaayon ito sa kanilang kasaysayan, paniniwala at kultura. Anuman ang ideolohiya ng bawat isa, nararapat na ito ay makatugon sa pangangailangan ng mga mamamayan at maging daan sa pag-unlad ng bansa.
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa paglaganap ng komunismo sa Russia, Fascismo sa Italy at Nazismo sa Germany.
Gawain 7: Paniniwala Ko, Gets Mo!
Maaaring magsagawa ng pangkatang gawain na magpapakita ng maikling role play/ dayalogo o iskrip na tutukoy sa mga prinsipyo at paniniwala ng Russia, Italy at Germany at mga patakarang ipinatupad sa mga bansang pumanig sa kanilang ideolohiya.
Unang Pangkat- Ang Pagsilang ng Komunismo sa Russia
Ikalawang Pangkat- Ang Pagsilang ng Fascismo sa Italy
Ikatlong Pangkat- Ang Nazismo sa Germany
Ipasagot ang pamprosesong mga tanong batay sa tinalakay sa pangkatang gawain. Pamprosesong Tanong
1. Ano ang dahilan ng kaguluhan sa Russia? 2. Paano nakuha ni Lenin ang pagtitiwala ng mga tao sa Russia? 3. Paano naging ganap na komunista ang Russia? 4. Ano- ano ang mga salik na nagbigay -daan sa Fascismo sa Italy? 5. Naniniwala ka ba sa prinsipyong sinusunod ng Fascismo? 6. Bakit itinuturing na pinakamalupit na diktaduryang totalitarian ang Nazismo sa
makabagong panahon? 7. Paano pinamahalaan ni Hitler ang Germany sa ilalim ng ideolohiyang Nazismo? 8. Ano ang mga salik na nagbigay-daan upang yakapin ng mga bansa ang kanilang
ideolohiya. 9. Ano ang bahaging ginagampanan ng puwersang demokrasya at komunismo sa
kalagayan ng tao? 10. Paano nagkakaiba ang ideolohiyang sinusunod ng mga bansa? 11. Paano nauugnay ang puwersang pangkabuhayan ng bansa sa kalagayang
politikal nito?
DRAFT April 1, 2014
263
Rubric sa Pagtataya ng Role Play
Mga Pamantayan Marka
Malinaw na naipakita ang mensahe ng aralin 25% Makatawag-pansin ang pagkakaganap ng mga tauhan 25% Pangkalahatang kaayusan 25% Dating sa mga manononod 25% Kabuuan
Gawain 8: Triad Web
Ipagawa:
Sa tulong ng Triad Web, paghambingin ang personalidad at katangian ng tatlong pinuno. Isulat sa tatsulok ang magkakatulad na paniniwala ng tatlong pinuno at sa tatlong bilog ang kanilang pagkakaiba.
BenitoB
Adolf Hitler
Benito Mussolini Vladimir Lenin
DRAFT April 1, 2014
264
Gawain 9: Punto For Punto
Ipagawa ang estratehiyang ito na katulad ng isang debate. Ipasunod ang kasunod na mga hakbang.
Mga Hakbang:
1. Tukuyin ang usaping pagtatalunan: “Aling ideolohiya ang dapat pairalin sa
Pilipinas?” demokrasya o komunismo?
2. Hatiin ang klase sa dalawang panig na maghahanda ng mga argumento. Piliin
ang mga kasapi ng team at lider.
3. Pag-usapan ng bawat pangkat ang kanilang mga argumento o katwiran at
patunay.
4. Simulan ang debate. Magpalitan ang pagsasalita ng dalawang grupo
5. Isagawa ang “rebuttal” matapos maibigay ang mga argument.
6. Ibuod ang argumento ng bawat pangkat.
7. Suriin ang debate batay sa mga pamantayan.
8. Tanungin ang klase kung aling pangkat ang mas epektibo sa debate. Inaasahan
ang mahusay na pagtanggap ng pagkatalo (sportsmanship) at ang pagtaya ng
kahusayang magsalita, mag-isip at mangatuwiran.
Rubric Para Sa Debate:
PAMANTAYAN 5 4 3 2 1 Organisasyon- Lohikal ang presentasiyon at pagkakaugnay ng ideya
Nilalaman- May ebidensya ang pagkakaunawa sa mga pangunahing argumento
Presentasiyon- Wasto, malinaw at makatwiran ang mga pangungusap at inilahad ayon sa napagkasunduang mga pamantayan.
Kakayahang Sumagot sa Tanong-
Maayos at wasto ang sagot sa mga tanong ng kalabang panig.
Kabuuang Iskor
DRAFT April 1, 2014
265
Gawain 10: Pag-Isipan Mo, Araling Ito!
Pagkatapos matiyak ang iba’t ibang ideolohiya sa daigdig, Alamin ang ideya ng mga mag-aaral tungkol sa Cold War.
Ipabasa ang teksto at ipagawa ang kasunod na gawain .Ipasulat sa cloud callout ang mga salita at terminolohiyang may kaugnayan sa paksa.
Paalala: Maaari gamitin ang tekstong Kasaysayan ng Daigdig nina Teofista L. Vivar et al, ph 273-281.
Gawain 11: Compare and Contrast
Sa gawaing ito, hayaang makapag-isip ang mga mag-aaral tungkol sa
pagkakaiba ng mga patakaran ng KOMUNISMO at DEMOKRASYA. Ipatukoy ang mga
katangian ng dalawang ideolohiya, ang mga bansang pumanig sa kanila, at ang mga
naimbentong kagamitan para sa mapalakas ang puwersa ng bawat isa. Ipasulat sa
gitna ng dalawang figure kanilang pagkakapareho.
GAWAIN BILANG 8
John F. Kennedy…
Cuban Missile
Crisis US…USSR
DRAFT April 1, 2014
266
Mga Posibleng Kasagutan:
1. Pumanig sa ideolohiyang demokrasya ang Timog Korea, Taiwan at Timog
Vietnam; sa komunismo naman ang People’s Republic of China, Hilagang Korea
at Hilagang Vietnam.
2. Kapwa gumawa ng mataas na uri ng armas ang US at USSR.
3. Upang mas mapalakas ang kanilang puwersa, inilunsad ng US ang Apollo 11
upang makarating ang tao sa buwan. Samantala, ang USSR ay naglunsad ng
Supersonic at Sputnik, ang unang sasakyang gumalugad sa kalawakan.
COMPARE AND CONTRAST
US USSR
Demokrasya Komunismo
DRAFT April 1, 2014
267
Gawain 12: Discussion Web
Panuto: Sagutin ang core question ng Oo o Hindi: Kung ang sagot ay Oo, isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Oo. Kung ang sagot ay Hindi, isulat ang paliwanag ng sagot sa ilalim ng Hindi.
Oo, Bakit? Hindi, Bakit?
Gawain 13: Opinyon Mo, Say Mo!
Sa pamamagitan ng iba’t ibang malikhaing paraan tulad ng pagsulat ng jingle o tula, ipahayag mo ang iyong opinyon batay sa mga patakarang ipinatupad ng United States sa Pilipinas. Gawing gabay ang mga sumusunod na tanong sa pagsasagawa ng gawain.
Pamprosesong Tanong
1. Paano pinalaganap ng mga superpowers ang kanilang impluwensiya? 2. Nakabuti ba ang impluwensiyang iniwan ng mga superpowers sa mga
bansang pumanig sa kanila? Pangatuwiranan
Ang Cold War
ba ay naging
dahilan ng di
pagkakaunawa
an ng mga
bansa?
DRAFT April 1, 2014
268
Gawain 14: Bili Tayo
Maaaring ipakita ang tindahang ito sa unang bahagi ng pagtalakay ng paksang neokolonyalismo bilang lunsaran ng aralin.
Pamprosesong Tanong
Ipasagot:
1. Kung nasa supermarket ka at kailangan mong mamili ng limang
produktong nasa tindahan ni Juan de la Cruz, aling mga produkto
ang iyong bibilhin?
2. Bakit mo binili ang nasabing produkto? Pangatuwiran.
Ipabasa ang teksto bago simulan ang kasunod na gawain.
Gawain 15 : Nararamdaman Mo, Iguhit Mo
Batay sa binasang teksto, ipagawa ang pangkatang gawain. Ang bawat pangkat ay gagawa ng karikatura batay sa sumusunod:
Unang Pangkat- Kahulugan ng neokolonyalismo Ikalawang Pangkat- Mga Uri ng neokolonyalismo Ikatlong Pangkat- Mga Superpower na nakakaimpluwensiya sa mga
papaunlad na bansa Ikaapat na Pangkat- Epekto ng Neokolonyalismo
TINDAHAN NI JUAN DELA CRUZ
PIZZA PIE Spaghetti CD NI
MICHAEL
JACKSON
CD NG OPM
MUSIC BIBINGKA
Hotdog Hamburger Maong
shorts
Filipiniana
dress
Marikina
Shoes
DRAFT April 1, 2014
269
Batay sa pangkatang gawain, magsagawa ng malayang talakayan sa tulong ng mga pamprosesong tanong.
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang iyong ideya tungkol sa salitang neokolonyalismo? 2. Bakit kaya nagkaroon ng neokolonyalismo? 3. Ano ang mga patakaran at impluwensiyang ipinatupad ng mga
makapangyarihang bansa sa mga bansang kontrolado nila? Ipaliwanag ang bawat isa.
4. Paano naapektuhan ng mga patakarang ito ang ekonomiya ng mga bansang papaunlad pa lamang?
Rubric sa Pagtataya ng Karikatura
Pamantayan Puntos NakuhangPuntos 1.Napakagaling ng presentasiyon ng karikatura
5
2. Malinaw at angkop ang mensahe nito
5
3. Makulay at kaakit-akit ang presentasiyon nito
5
4. Malinis at maayos ang pagkakagawa nito
5
5. Nakatulong sa pagbibigay-interpretasiyon sa paksa ang ibinabahagi sa klase
5
6. Bunga ng malikhaing pag-iisip at pananaliksik ng karikatura
5
Kabuuang Iskor: -------------------------------
Gawain 16: Laro Tayo
Upang mas mapalalim pa ang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksang-aralin, ipalaro ang garter game. Kailangang bumigkis ang garter sa mga
manlalaro. Kapag positibo o maganda ang dulot ng salita o pariralang sasabihin ng
guro, hahakbang ng isa ang mga manlalaro papunta sa gitna. Kapag naman
DRAFT April 1, 2014
270
negatibo o hindi maganda ang dulot ng salita, isang hakbang palayo sa gitna ang
gagawin. Nangangahulugan ito na kapag mas marami ang positibong dulot ng mga
salitang kaugnay ng Neokolonyalismo, magiging maluwag ang garter. Subalit kapag
mas marami ang nagatibong dulot nito, mararamdaman ng mga manlalaro ang
pagsisikip ng garter.
Mga salitang ibibigay:
1. Foreign investment (Pamumuhunanng ibang bansa) 2. Loss of pride ( Kawalan ng karangalan) 3. Foreign debt (Utang-panlabas) 4. Over dependence ( Labis na umaasa sa iba) 5. Continued enslavement (Patuloy na pang-aalipin)
Sa pagkakataong ito, mararamdaman ng mga mag-aaral ang pagsisikip ng garter. Maaaring dagdagan ng guro ang mga salitang ibibigay.
GARTER GAME
DRAFT April 1, 2014
271
Pamprosesong Tanong
Ipasagot: 1. Batay sa gawaing ito, nakabuti ba o nakasama ang neokolonyalismo sa
daigdig? 2. Ngayong nalaman mo ang negatibong epekto nito, ano ang nararapat
mong gawin? Bakit?
Gawain 17: ABC Brainstorm Strategy
Pabalikan sa mga mag-aaral ang ABC Brainstorm Strategy, upang malaman ang kanilang natutuhan sa buong aralin. Maipaliwanag ng mga mag-aaral ang dahilan kung bakit nila isinulat ang mga salita
Halimbawa: C- Cold War Paliwanag: Ito ay alitan ng dalawang bansa na hindi naman ginagamitan
ng puwersa.
A G M S
B H N T
C I O U
D J P V
E K Q W
F L R XYZ
Pamprosesong Tanong
Ipasagot: 1. Kung bibilanging muli ang iyong sagot, ilang salita ang nadagdag sa mga dating
isinulat mo? 2. Paano mo naipaliwanag ang iyong mga sagot?
DRAFT April 1, 2014
272
Upang malaman kung lubos ngang naunawaan ng mga mag-aaral ang paksang tinalakay maaaring pasagutan ang kasunod na pagsusulit:
Panuto: Isulat sa patlang ang impormasyong hinihingi ng pangungusap.
______________1.Isang sistema o kalipunan ng mga ideya o kaisipan na naglalayong magpaliwanag tungkol sa daigdig at sa pagbabago nito. Galing ito sa salitang ideya o kaisipan na tuwirang sinusunod ng mga tao. ______________2.Digmaan ng nagtutunggaliang ideolohiya ng dalawang pinakamakapangyarihang bansa (superpower) na hindi tuwirang naglalabanan gamit ang armas. ______________3.Isang uri ng pagsasamantala at patuloy na pagkontrol ng isang dating kolonyalista sa mahihirap na bansa. Layunin nitong patatagin ang pamumuhunan, pigilin ang pagkakamit ng tunay na kalayaan, at kunin ang mas malaking kita mula sa negosyo. ______________4.Tumutukoy sa isang sistemang pangkabuhayan kung saan ang produksiyon, distribusyon, at kalakalan ay kontrolado ng mga pribadong mangangalakal hanggang sa maging maliit na lamang ang papel ng pamahalaan sa mga patakarang pangkabuhayan. ______________5.Ang nagpakilala ng salitang “ideolohiya” bilang pinaikling pangalan ng agham ng mga kaisipan o ideya.
Analohiya: Suriin ang tinutukoy na ugnayan ng unang pares sa bawat bilang. Isulat ang maisip na kapareha ng ikatlong salita.
6. Patakarang Pang-ekonomiya ng Bansa: Ideolohiyang Pangkabuhayan; Paraan ng Pakikilahok ng mga Mamamayan sa Pamamahala: ______________
7. Iran: Awtoritaryanismo; China: ________________ 8. US: demokrasya; USSR:_____________________ 9. Adolf Hitler: Nazismo; Benito Mussolini:_____________________ 10. Foreign Aid: Tulong na pang-ekonomiya, pangkultura at military;
Foreign Debt: __________________
Sagot sa Pagsusulit:
1. Ideolohiya 2. Cold War 3. Neokolonyalismo 4. Kapitalismo 5. Desttutt de Tracy 6. Ideolohiyang Pampolitika
DRAFT April 1, 2014
273
7. Sosyalismo 8. Komunismo 9. Fascism 10. Anumang pautang mula IMF/ World Bank
Paalala: Hindi itatala ng guro ang puntos na nakuha ng mga mag-aaral sa
bahaging ito.
PAGNILAYAN/UNAWAIN
Gawain 18 : Pagsusuri Sa Makabagong Mundo
Ipabasa at ipasuri ang kasunod na global issues. Sa pagkakataong ito, pagtitibayin ng mga mag-aaral ang kanilang nabuong pag-unawa sa paksa. Ipagawa:
Panuto: Gamit ang internet,sa tinukoy na link. Pagkatapos ay sagutin ang mga tanong na nasa loob ng talahanayan.
Mga bansa sa kontinente ng Africa na may presensiyang - ekonomiya ang China.
WEBSITE: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-or-chance-for-growth-9071/
Relations between China and Africa have recently flourished and the two have broadened political, diplomatic, economic, educational, cultural and military ties. As Chinese economy grows, it needs greater cooperation with African markets. Recently,
DRAFT April 1, 2014
274
Johannesburg hosted the first South Africa-China Markets Forum attended by South African and Chinese businessmen, including more than 80 top fund managers from the Shanghai Stock Exchange. The forum resulted in a letter of intent to create exchange traded funds for Chinese investors to trade in Africa
China-Africa trade turnover was almost $200 billion in 2012, and China's trade with South Africa alone reached $60 billion. The increasing presence of Chinese companies in Africa has caused concern in the West, which says undemocratic China is undermining human rights and causing environmental devastation. But what do Africans themselves make of the tendency? VoR's Tom Spender travelled to Kenya to find out. Tom has been greatly impressed by a brand-new highway in congested Nairobi. The road was built by Chinese China Wu Yi Company, Sino hydro Corporation and Sheng Li Engineering Construction. Young Kenyan, Andrew, says the new road saves him two hours of commuting time.
China claims its increasing activity in Africa to be a win-win game, not just pouring money in the continent but developing together, compared to the Mao times when financial aid, was a tool to make Africa shift from Taiwan to People’s Republic of China. Today Chinese projects in Africa include a new Indian Ocean port, residential construction, copper mines in Zambia, cobalt mines in Congo, and a rail network linking Addis Ababa to Djibouti. China has invested some 75 mln dollars into the continent, going neck-to-neck with the US that contributed 90 mln to bilateral projects.
Some Africans, however, have mixed feeling about this cooperation. Thus, governor of Nigerian Central Bank Mallam Sanusi said, “China takes from us primary goods and sells us manufactured ones - this was the essence of colonialism.” US President Barack Obama has also warned Africa of possible aftermaths in one of his speeches “When we look at what other countries are doing in Africa, our only advice make sure it is a good deal for Africa.” Professor Stephen Chan from the School of Oriental and African Studies believes that China, however, has certain moral principles when operating in Africa. “Africa finally has a chance to make a choice – it’s not only America anymore. And what stands behind Western concerns is angst about the continent’s resources. While its discourse is clad in the rhetoric of democratic values, Chinese are being shown as not caring about these values at all,” Dr Chan said.
The expert believes that moral principles prevent China from going too far in economic exploitation of the continent and Beijing is also more sensitive to African aspirations, as it is prepared to build universities in the region, while the only education the West sees for Africa doesn’t go beyond basic literacy and primary schools. “Chinese came out of great deprivation, so they understand the power of aspiration. It’s a natural desire to see your kids going to university,” the expert said.
Some locals complain that flocks of Chinese coming to the continent push them
out of business and take local jobs. “It’s wrong for them to do what Kenyans can do,” activist Boniface Mwangi said, adding that “They bribe and don’t care about human rights, which makes it a win-lose situation.” Now there are about 1 million Chinese in Africa with the largest community in South Africa, Egypt and Nigeria.
Some Africans are happy with China’s non-interference into local policy, while the West keeps dictating people whom to vote and care only about free and democratic elections.
DRAFT April 1, 2014
275
Democracy doesn’t necessarily bring development with it, that’s one of China’s guidelines, and its leaders say that the right to food and life is more important than democracy words.
“Though many African countries have adopted European democracies, they are still underdeveloped, while China searches for the best way to improve living standards,” a Chinese top official said. Chinese presence in the region also causes environmental concerns: oil factories and mines heavily pollute the atmosphere.
Ivory poachers make fortunes on wealthy Chinese. According to the Kenya Land Conservation Trust, China is now number one market for ivory, but 80% of this ivory is illegal, which means that elephants can go extinct in less than 10 years. China, however, has recently issued guidelines on environmental practice for overseas companies.
Generally Africans agree that China brought a new wave of life and development to the continent. A Consumer Insight poll has shown that China was top source of inspiration for Kenyans, who learned many useful business and negotiating skills from Chinese. This means the West needs to admit – it doesn’t dominate the continent anymore.
Source: http://voiceofrussia.com/2013_08_13/China-in-Africa-neocolonialism-or-chance-for-growth-9071/
Pamprosesong Tanong
1. Maituturing bang isang uri ng makabagong neokolonyalismo ang ginagawang pagpasok ng China sa mga bansa sa kontinenteng Africa? Pangatuwiranan ang iyong sagot.
2. Sa iyong pananaw, nakabubuti ba o nakasasama ang pagtulong ng China sa ekonomiya ng mga bansa sa Africa?
Rubric sa Pagtataya ng Sanaysay
Mga Pamantayan Marka
Malinaw na paksa 25% Maayos na organisasyon ng mga ideya 25%
Wastong baybay, bantas, gamit ng mga salita 25%
Pagkamalikhain sa pagsulat 25% Kabuuan
DRAFT April 1, 2014
276
Gawain 13- Tapos Na!
Pasagutan ang mga tanong na ito sa pagtatapos ng paksang-aralin.
Sa araling ito, natutunan kong ________________________________________ ______________________________________________________________________
Ang pinakamahalagang ideya na nakaapekto sa akin ay ____________________ ______________________________________________________________________
Mahalaga ang aralin sapagkat ____________________________________________
______________________________________________________________________
Sa pagkakataong ito, napag-isipan kong _____________________________________ ______________________________________________________________________
DRAFT April 1, 2014
277
ARALIN 4: Mga Pandaigdigang Organisasyon, Pangkat, at Alyansa
ALAMIN:
GAWAIN Blg. 1 : PAGSUSURI SA LARAWAN Gawain 1: The Queen Wants To Know!
Sa pagsisimula ng aralin, pasagutan sa mag-aaral ang mga tanong sa larong “The Queen Wants to Know!” Ipasulat ang sagot sa papel o kwaderno. Ipaalala na hindi kailangang masagutan kaagad nang tama lahat ng tanong.
Batiin ang mag-aaral sa matagumpay na pagkakamit ng mahahalagang
kaalaman tungkol sa mga ideyolohiya at epekto ng neokolonyalismo sa nakaraang aralin. Ngayon, pag-aaralan ng mag-aaral sa araling ito ang bahaging ginampanan ng mga pandaigdigang organisasyon, pangkat, at alyansa sa pagsusulong ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Kaakibat nito ang pagpapayaman ng kanilang mga kaalaman at kakayahang lilinangin habang tinatalakay ang sumusunod na tanong: “Ano ang mga naitulong sa mga bansa ng mga organisasyong pandaigdig sa larangan ng kaunlaran?”
1. Anong W ang bangko na nagbibigay ng tulong pananalapi at teknikal sa mga bansang papaunlad para sa mga programang pangkaunlaran?
2. Anong A ang
organisasyong heopolitikal,
ekonomikal, at pangkultura
ng mga bansa sa Timog-
Silangang Asya? 3. Anong W ang
isang organisasyong
pandaigdig na
nilikha upang
pamahalaan at
magbigay ng
kalayaan sa
kalakalang pang-
internasyunal?
DRAFT April 1, 2014
278
Gawain 2: Guess The Flag!
Sa gawaing ito, pahuhulaan sa mga mag-aaral ang watawat o simbolo ng mga organisasyong pandaigdig. Sa tulong nito’y matutukoy ang dati nang kaalaman ng mag-aaral hinggil sa paksa. Mapipili rito ang tamang sagot:
SAGOT:
1. W ____ ____
2. A ____ ____ ____ ____
3. W ____ ____
Organization of Islamic Cooperation (OIC) World Bank (WB) Association of Asian Nations (ASEAN) World Trade Organization (WTO) Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) European Union (EU)
Mga sagot: (1) World Bank (WTO), (2) ASEAN (Association of Southeast Asian Nations, at (3) World Trade Organization (WTO).
DRAFT April 1, 2014
279
Mga sagot: (1) ASEAN, (2) World Bank, (3) European Union, (4) World Trade Organization, (5) Organisation of Islamic Cooperation.
1
4
2
3
5
Sagot: 1. 4.
2. 5.
3.
DRAFT April 1, 2014
280
Gawain 3: Generalization Table
Pasagutan sa mga mag-aaral ang kasunod na Generalization Table. Magpatala sa kanila ng tatlong bagay na alam na nila tungkol sa ginagampanan ng mga pandaigdigang organisasyon at samahan sa pagpapanatili ng pandaigdigang kapayapaan, pagkakaisa, pagtutulungan, at kaunlaran. Ipaalala na kailangan muna nilang iwanang blangko ang ibang hanay sapagkat sasagutan ito sa mga susunod na gawain.
My Initial Thoughts (Alam Ko Na)
My Findings and Corrections
(Mga nabago sa alam ko na)
Supporting Evidence
(Mga Patunay)
My Generalization
(Paglalahat)
1.
2.
3.
Pamprosesong Tanong:
Ipasagot: 1. Marami ka bang naitala sa hanay ng Initial Thoughts? Sa iyong palagay,
sapat na ba sa iyo ang kaalamang ito o nais mo pa itong madagdagan at mapalalim?
2. Tungkol saan ang nais mo pang malaman sa mga organisasyong pandaigdig? Bakit nais mo pa itong malaman?
PAUNLARIN
Pagkatapos matukoy ng mga mag-aaral ang lawak ng kanilang dati ng alam kaalaman tungkol sa mga organisasyong pandaigdig, maaaring marami pa silang mga katanungan na nais masagot. Sabihing maari nilang malaman ang mga sagot sa katanungang ito sa susunod na talakayan.
DRAFT April 1, 2014
281
Ipabasa sa mga mag-aaral ang teksto tungkol sa mga pandaigdigang alyansa, organisasyon, at pangkat na nagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at pag-unlad. Pagkatapos ay pasagutan ang Gawain 4. Gawain 4: Org-Outliner!
Pasagutan sa mga mag-aaaral ang kasunod na org-outliner ayon sa format
nito. Pagkatapos ay pasagutan ang mga tanong na kasunod nito.
Pamprosesong Tanong:
Ipasagot: 1. Narinig mo na ba ang mga binanggit na organisasyon sa teksto? Alin ang ma
narinig mo na? 2. Sa iyong palagay, saklaw ba ng mga organisasyong ito ang mga bansa sa
iba’t ibang kontinente? Bakit mo nasabi iyon? 3. Ano ang masasabi mo sa layunin ng mga organisasyong ito? Ipaliwanag.
Paksa: ______________________________________
Organisasyon Taon ng
Pagkakatatag
Layunin
1.
2.
3.
4.
5.
DRAFT April 1, 2014
282
Gawain 5: Organisasyon, Mahalaga Ba Ito?
Pasagutan ang gawaing ito matapos malaman ng mga mag-aaral ang iba’t
ibang layunin ng mga pandaigdigang organisasyon. Ipasulat sa kahon ang kahalagahan ng mga nasabing organisasyon sa mga bansa sa daigdig.
Pamprosesong Tanong:
Ipasagot:
1. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig? 2. Paano nakatutulong ang mga ito sa pagkakamit ng pandaigdigang kapayapaan, kalayaan at kaunlaran?
Kahalagahan ng
mga Organisasyon
sa mga Bansa sa Daigdig
European
Union
Organization
of American
States
Organisation
of Islamic
Cooperation
Association of
Southeast
Asian Nations
MGA
ORGANISASYON
L
A
Y
U
N
I
N
DRAFT April 1, 2014
283
Gawain. 6: UP Dev CHECKLIST
Ipaunawa sa mga bata ang nilalaman ng teksto tungkol sa mga organisasyong pandaigdig at pasagutan ang kasunod na gawain. Makikita ang teksto sa Learning Module ng mag-aaral.
Ipagawa ang UP Dev Checklist. Palagyan ng tsek ang talahanayang tumutukoy sa isinusulong ng mga organisasyon.
UP Dev Checklist
Organisasyon Pagkakaisa Kapayapaan Pag-unlad
1.
2.
3.
Pamprosesong Tanong:
1. Paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagpapanitili ng kapayapaan, pagkakaisa at pag-unlad?
2. Sa palagay mo, ano ang mangyayari kung walang organisasyong nagsusulong ng pagkakaisa, kapayapaan, at pag-unlad?
Iba Pang Organisasyong Pandaigdig
Bukod sa mga pandaigdigang organisasyong nabanggit na marami
pang organisasyong internasyunal ang nilikha upang patatagin ang kooperasyon ng mga bansa at maitaguyod ang kaunlaran. Nilikha ang mga organisasyong ito upang tumulong sa pananalapi, magbigay-kalayaan sa kalakalang internasyunal, mamahala sa pandaigdigang sistema ng pananalapi, at iba pa. May mga samahang rehiyunal din na bumuo ng trade blocs. Ang trade bloc ay isang kasunduan ng mga bansang kadalasan ay magkakaanib sa isang samahang rehiyunal na naglalayong bawasan, paliitin, o tanggalin ang mga taripa at mga hadlang sa taripa sa pagitan ng mga miyembrong bansa.
DRAFT April 1, 2014
284
Gawain 7: Magpalitan Tayo!
Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na mga larawan tungkol sa trade blocs. Gagamitin nila itong gabay sa pangkatang gawain. Hatiin ang klase sa apat na grupo. Pagawin ng Role Playing ayon sa kabutihang naidudulot ng trade
bloc sa mga bansang kabilang dito.
North American Free Trade Agreement
DRAFT April 1, 2014
285
Ipagawa na sa mga mag-aaral ang Role Playing. Atasan ang bawat grupo na gumawa ng maikling dula na magpapakita ng kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga bansang kabilang dito.
Una at Ikalawang Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga miyembro ng ASEAN Free Trade Agreement.
ASEAN Free Trade Area/Agreement
DRAFT April 1, 2014
286
Ikatlo at Ikaapat na Pangkat: Kabutihang naidudulot ng trade bloc sa mga miyembro ng North American Free Trade Agreement.
Gamiting gabay sa pagmamarka ng pangkatang gawain ang rubrik na ito.
Pamantayan 1 2 3 4 Puntos
Pagkakabuo
Di talaga maunawaan ang isinagawa dahil magulo ang pagkalahad ng impormasyong itinanghal.
Di gaanong maunawaan ang pagtatanghal dahil magulo ang daloy ng pangyayari.
Maayos ang pagkakaganap. Malinaw ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari.
Inilalahad nang napakalinaw at napakaayos ang mga pangyayari at lubos na nakatatawag ng pansin sa mga manonood.
Nilalaman
Di talaga maunawaan ang mensahe dahil magulo ang pagtatanghal.
Di gaanong malinaw ang mensahe . Medyo magulo ang pagtatanghal.
Malinaw na naipahatid ang mensahe at maayos ang pagsasagawa.
Napakalinaw na naihatid ang mensahe sa ginawang pagtatanghal.
Kagamitan/
Props
Walang ginamit na kahit anong
props.
May ginamit na di maayos na props.
Angkop at maayos ang props.
Napakaangkop at malikhain ang ginamit na props.
Nagsiganap
Magulo, maingay at
hindi seryoso ang
nagaganap.
Nakaaakit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita ngunit hindi seryoso ang mga nagtanghal
Nakaakit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita at pag-arte ng nagtatanghal.
Kaakit-akit ang pagtatanghal dahil sa maayos na pagsasalita at magaling na pag-arte ng mga nagsiganap.
Pagtawag-pansin sa manonood
Di nakatawag pansin sa manonood dahil sa di maayos na
pagtatanghal.
Nakatawag-pansin din sa manonood ngunit may kakulangan din ang presentasyon.
Nakatawag-pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita at magandang pag-arte.
Lubos na nakatawag-pansin sa manonood dahil sa maayos na pagsasalita, malikhaing props at madamdaming pag-arte.
KABUUAN
DRAFT April 1, 2014
287
Gawain 8: My Generalization Table
Ngayong batid na ng mga mag-aaral kung paano nakatutulong ang mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kaunlaran, kapayapaan, at pagkakapantay-pantay, pabalikan ang “Generalization Table” at pasagutan ang bahagi ng “My Findings and Corrections”. Ipasulat din sa hanay ng “Supporting
Evidence” ang bagay na magpapatunay sa sagot ng mag-aaral. Inaasahang may pag-unlad na magaganap sa kanilang kaalaman ng mag-aaral sa pagkakataong ito.
My Initial Thoughts My Findings and
Corrections Supporting Evidence My Generalization
1. 2. 3.
1. 2. 3.
PAGNILAYAN/UNAWAIN
Ipabasa at ipasuri ang artikulo mula sa South African Broadcasting
Corporation tungkol sa layunin ng World Bank na wakasan ang matinding kahirapan sa taong 2030. Pagkatapos ay pasagutan ang kasunod na gawain.
Gawain 9: Pagsusuri ng Balita Ipabasa sa mga mag-aaral ang balitang makikita sa Learning Module.. Pagkatapos ay papunan ng sagot ang kasunod na graphic organizer.
Sa bahaging ito, pagtitibayin ng guro ang nabuong pag-unawa ng mag-aaral tungkol sa paksa. Inaasahan ding kritikal na nilang masusuri ang bahaging ginampanan ng mga organisasyong pandaigdig sa pagsusulong ng kapayapaan, pagkakaisa, at pag-unlad.
DRAFT April 1, 2014
288
Pamprosesong Tanong:
Ipasagot: 1. Ano ang hakbang na ginawa ng World Bank upang malutas ang suliranin
ng kahirapan sa mga bansa sa daigdig? Sang-ayon ka ba sa hakbang na ito ng World Bank? Pangatuwiranan.
2. Sumasang-ayon ka ba sa World Bank na ang kahirapan ay maituturing na isyung moral? Bakit?
Ano ang target ng World Bank sa taong
2030?
3 estratehiya na gagamiting ng
World Bank upang makamit ang
layunin nito sa 2030
Tatlong Estratehiya:
1. _________________
2. ___________________
3. ___________________
Tatlong Estratehiya:
1. _________________
2. ___________________
3. ___________________
DRAFT April 1, 2014
289
3. Sa iyong palagay, nararapat nga bang bigyang-pansin din ni Pangulong Jim Yong Kim ang kababaihan? Ano ang maaaring maging bunga nito sa kalagayan ng kababaihan sa buong mundo?
Gawain 10: 1-2-3 Summary! Ipabasang mabuti ang balita tungkol sa pagsususpinde ng Organisation of Islamic Cooperation sa Syria at pasagutan ang kasunod na gawain. Pamprosesong Tanong:
Ipasagot: 1. Ayon sa balita, bakit sinuspinde ng Organisation of Islamic Cooperation
ang Syria? 2. Mahalaga ba ang ginawang hakbang ng OIC para sa pagpapanatili ng
kapayapaan sa Syria at sa mundo sa kabuuan? Bakit?
Ano ang alam ko na
bago pa basahin ang
artikulo?
Ano ang natutunan
ko?
Ano ang nakapukaw
sa atensyon ko?
DRAFT April 1, 2014
290
Gawain 11: Reaksyon Mo,Sey Mo! Ipabasa at ipaunawang mabuti sa mga mag-aaral ang nilalaman ng balitang nasa LM. Ipssulat din sa reaction corner ang kanilang positibo/ negatibong reaksiyon sa isyung nakapaloob sa binasang balita. s Narito ang tekstong iyong babasahin: Pamprosesong Tanong: Ipasagot:
1. Tungkol saan ang balita? Saan daw nangutang ang Pilipinas at para saan ang pangungutang na ito?
2. Sinusuportahan mo ba ang desisyon na ito ng pamahalaan? Bakit? 3. Sa palagay mo, nararamdaman ba ng mga Pilipino ang epekto ng
pagkakautang ng bansa?
ISYU: __________________________________________
REAKSIYON
Positibo Negatibo
DRAFT April 1, 2014
291
Gawain 12: Generalization Table
Sa huling pagkakataon, muling pabalikan ang My Generalization Table. Ipatala sa mag-aaral ang sagot sa hanay ng “My Generalization”.
My Initial Thoughts
My Findings and Corrections
Supporting Evidence
My Generalization
1. 2. 3.
DRAFT April 1, 2014
292
Gawain 13: Synthesis Journal
Ipakita sa mga mag-aaral ang kasunod na synthesis journal. Ipasulat sa unang hanay ang mga gawaing kanilang isinagawa at sinagutan. Ang mga natutunan naman ay ilalagay sa ikalawang hanay. Sa pinakahuling hanay, ipasulat kung paano nila magagamit sa pang-araw-araw na buhay ang kanilang mga natutuhan.
Mga Gawain
Mga Natutuhan
Paano Ito
Magagamit?
DRAFT April 1, 2014
293
Gawain 14: Gawin Para Sa bayan... Kaya Ko Ito!
Ipabasa sa mga mag-aaral ang kasunod na sitwasyon at ipagawa ang gawain:
Bilang chair person ng Samahan ng Kabataan, naatasan kang gumawa ng ordinansa na magbibigay solusyon sa suliraning pangkapayapaan sa inyong lugar. Isulat sa ibaba ang ordinansa. Gamiting gabay ang format na ito:
Naatasan kang maging chair person ng samahan ng mga kabataan sa
Barangay X. Nahaharap sa suliraning pangkatahimikan ang inyong Barangay dahil sa ilang pangkat ng kabataan na tumatambay at umiinom ng alak hanggang hatinggabi. Gumagawa sila ng ingay at gulo na labis na nakaaapekto sa mga kapitbahay. Ikinababahala ito ng mga residente kaya’t humingi sila ng tulong sa mga opisyales ng barangay.
Republika ng Pilipinas BARANGAY _________________
Address:_______________________
ORDINANSA NG BARANGAY ___________. S- (Taon)
ISANG ORDINANSANG NAGBABAWAL SA LAHAT NG ANYO NG ________________________ AT ANG PAGPAPATAW NG KAUKULANG PARUSA SA PAGLABAG NITO. Inihain ni: ________________________ [Posisyon]
DRAFT April 1, 2014
294
Pamantayan sa Pagmamaka ng Output
KUNG SAAN, sa Artikulo _______ [sumipi ng mga artikulo na may kaugnayan sa ordinansang gagawin] KUNG SAAN, sa Artikulo ______ …… SAMAKATUWID, ITINATAKDA NG KONSEHO NG BARANGAY ________ SA PAGPUPULONG NITO ANG MGA SUMUSUNOD: SEKSYON 1. Maikling Pamagat – SEKSYON 2. Deklarasyon ng Patakaran – SEKSYON 3. Depinisyon ng Katawagan – SEKSYON 4. Ipinagbabawal na mga Gawain –
a. b. c. d.
SEKSYON 5 Mga Parusa – SEKSYON 6. Separability – Kung may probisyon sa Ordinansang ito na mapapatunayang labag sa Saligang Batas, o kung sa iba pang paraan ay mapapasawalang-bisa, mananatili pa rin ang bisa ng ibang probisyon. SEKSYON 7. Pagkakabisa – PINAGTIBAY: [Petsa] _____________________________
Punong Barangay at Tagapangasiwa ng Pulong
___________________ ___________________
Kagawad Kagawad
Pinatunayan ni: ______________________________ Kalihim ng Konseho ng Barangay Halaw sa: http://www.galangphilippines.org/media/ADO-Brgy.-Pansol.pdf
DRAFT April 1, 2014
295
Pamantayan sa Pagmamarka ng Output
Mga Pamantayan Marka Nilalaman ng ordinansa: angkop at kumpleto 25% Maayos na organisasyon ng mga ideya 25% Malinaw na presentasyon 25% Wastong format sa pagsulat ng ordinansa .Tamang baybay, bantas salita, ayos ng pangungusap
25%
Kabuuan
DRAFT April 1, 2014
296
P1. Nasa ibaba ang pangyayaring nagging dahilan ng Pagsiklab ng Unang Digmaang Pandaigdig. Pagsunud-sunurin ito sa pamamagitan ng paglalagay ng titik sa loob ng “arrow”.
A. Pagpapalakas ng hukbong-militar ng mga bansa sa Europa B. Pagpaslang kay Archduke Francis Ferdinand C. Pagkakatatag ng Triple Alliance D. Pagkakabuo ng Triple Entente E. Krisis sa Balkan noong 1913
K2. Nasa baba ang mapa ng Europe. Lahat ng mga nakasaad na pangyayari sa ibaba ay naganap noong Unang Digmaang Pandaigdig LIBAN sa isa:
A. Pagkakabuo ng Triple Alliance at Triple Entente. B. Pagkakatatag ng Nagkakaisang Bansa C. Pagsibol ng damdaming nasyonalismo D. Pagpapalakas ng hukbong militar ng mga bansa.
Gamiting gabay ang mapa ng Europe upang masagot ang sa ibaba.
Ngayong tapos mo na ang mga Aralin, subukin mo na ngayong sagutin ang panapos na pagsusulit na magtatakda kung ano na ang iyong alam sa mga aralin. Handa ka na ba? Simulan mo na ang pagsagot. Inaasagang kaya mo nang sagutin ang mga tanong sapagkat natapos mo nang pag-aralan ang mga paksa sa modyul.
Unang
Digmaang
Pandaigdig
A
Panghuling Pagtataya
DRAFT April 1, 2014
297
Source: http://mapofeurope.com/wp-content/uploads/2013/07/map-of-europe-1024x833.jpg?a600a5
K3. Ito ang tawag sa ideolohiya at uri ng pamahalaan na nagbibigay ng pantay na karapatan at kalayaan anuman ang kinabibilangang lahi, kasarian o relihiyon ng tao.
A. Demokrasya B. Liberalismo C. Kapitalismo D. Sosyalismo
U4. Nasa ibaba ang larawan ng isang digmaan. Isulat sa mga kahon na nakapaligid sa larawan kung ano ang mga naidudulot ng digmaan sa bansa.
DRAFT April 1, 2014
298
U5. Gamit ang “W-Technique” ihambing ang Digmaang Pandaigdig at Cold War.
Gabay: A at B = isulat sa tapat nito ang pagkakaiba ng dalawang ipinaghahambing C = ilagay naman dito ang pagkakatulad ng mga ipinaghahambing
B
A
Cold
War
Digmaang Pandaigdig
C
DRAFT April 1, 2014
299
K 6. Ito ang kasunduan ng mga bansa na nagbigay hudyat sa pagwawakas ng World War I
A. Treaty of Versailles B. League of Nations C. United Nations D. Treaty of Paris
Suriing mabuti ang T-diagram sa ibaba, gawing gabay ang diagram na ito upang masagot ang mga tanong sa bilang 7-8:
Timog Korea Hilagang Korea Timog Vietnam Hilagang Vietnam P7. Alin sa mga sumusunod ang impormasyong dapat ilagay sa gitna ng T-diagram?
A. 17th parallel at 38th parallel B. 38th parallel at 17th parallel C. 19th parallel at 38th parallel D. 38th parallel at 19th parallel
P8. Mahihinuha sa mga impormasyon sa T- diagram, na nahati ang Korea at Vietnam matapos ang World War I. Bakit kaya nagkaroon ng paghahati ang ilang bansa sa Asya?
Mga Pangyayari Matapos ang World
War II
Demokrasyaa
Komunismo
DRAFT April 1, 2014
300
A. Dahil sa magkaibang paniniwala, ideolohiya, at prinsipyo, ipinaglalaban ng bawat bansa
B. Upang magkaroon ng tiyak na hangganan C. Dahil sa magkaibang kultura ng dalawang bansa D. Upang mas masukat ang pag-unlad ng ekonomiya ng dalawang bansa.
Basahin at unawain ang talata sa ibaba upang masagot ang mga tanong sa ibaba. U9. Bakit mahalaga ang pagkakaroon ng mga organisasyong pandaigdig?
A. Dahil ito ang nag-aambon ng grasya at pag-asa sa mga kasaping mahihirap na bansa.
B. Dahil ito ang nagbibigay hudyat kung kalian dapat salakayin ang kaaway na bansa.
C. Dahil pinagbubuklod nito ang mga bansa, pinananatili ang kapayapaan at pagkakaisa.
D. Lahat ng nabanggit U10. Inilahad sa talata sa itaas ang posibleng epekto ng sandatang nukleyar sa daigdig? Sa iyong palagay, alin sa mga sumusunod ang nararapat ipatupad ng mga bansa sa daigdig hinggil dito?
A. Maaaring gumamit ng plantang nukleyar upang mapanatili ang kapayapaan sa daigdig
B. Dapat ipagbawal ang paggamit nito upang maiwasan ang epekto sa tao at halaman
C. Nararapat magkaroon ng patakaran sa paggamit at siyasatin ang mga plantang nukleyar ng mga bansa
Noong World War II, nakalikha ang United States ng sandatang nukleyar sa ilalim mg Manhattan Project. Ang lakas ng pwersang pinapakawalan ng bombang ito ay katumbas ng pinasabog na TNT na nasa kilotons o megatons ang bigat. Ika-6 ng Agosto 1945 nang hulugan ng bombang nukleyar ng mga Amerikano ang Hiroshima at Nagasaki sa Japan. Nagdulot ito ng pagkasawi ng maraming tao at pagkawasak ng mga imprastraktura. Disyembre 1983, nang may ilang siyentipikong naglabas ng kanilang pag-aaral sa posibleng epkto ng pagpapasabog ng sandatang nukleyar sa mga klima sa mundo na tinawag na nuclear winter theory. Ayon sa teorya, ito ay magtatapon ng usok at alikabok na sapat upang takpan ang araw sa loob ng maraming buwan na magiging sanhi ng paglamig ng klima ng mundo na ikamamatay ng mga halaman at mga bagay na may buhay. Sanggunian: http://en.wikipedia.org/wiki/Nuclear_Weapons
DRAFT April 1, 2014
301
D. Nararapat na magkaroon ang bawat bansa ng sandatang nukleyar sapagkat
mahalaga sa bawat bansa ang pwersa.
U11. Nasa ibaba ang mga bagay na maaaring maranasan ng mga mamamayang naninirahan sa United States at Pilipinas, alin ang hindi kabilang?
A. Militar ang nangingibabaw sa sibilyan B. May kalayaan sa pananampalataya C. May karapatang makaboto D. Lahat ng mga mamamayan ay may karapatan sa edukasyon
U12. Alin sa mga sumusunod na pangungusap ang nagpapaliwanag ng katagang: “Ang sariling pagkakakilanlan ay nawawala dahil sa impluwensyang dayuhan.”
A. Ang kulturang dayuhan ang pinahalagahan ng mga bansang umuunlad pa lamang
B. Pinakikinabangan ng mga dayuhan ang likas na yaman ng mga kolonya C. Napapanatili ang kultura ng isang bansa D. Nababago ng mga dayuhan ang kultura ng kolonya sa pamamagitan ng
iba’t ibang impluwensya
K 13. Cold War ang tawag sa digmaan ng nagtutungaling ideolohiya ng dalawang makapangyarihang bansa o superpower. Aling mga bansa ang nakaranas nito matapos ang Ikalawang Digmaang Pandaigdig?
A. US at USSR B. US at France C. Germany at USSR D. Germany at France
K14. Alin sa mga sumusunod ang nakaranas ng pinakamatinding pinsala na dulot ng mga Aleman noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig.
A. Hudyo B. Pilipino C. Amerikano D. Aprikano
P15. Sinasabing sa Kanlurang Europe naganap ang pinakamainit na labanan sa panahon ng World War I. Alin sa mga sumusunod na pangyayari ang nauugnay dito?
A. Labanan ng Austria at Serbia B. Digmaan ng Germany at Britain C. Paglusob ng Rusya sa Germany D. Digmaan mula sa Hilagang Belgium hanggang sa hangganan ng Switzerland
DRAFT April 1, 2014
302
U16. Ano ang dahilan ng pagkagalit ni Adolf Hitler sa mga probisyon ng Kasunduan sa Versailles?
A. Dahil ito ay kasunduang nabuo lamang ng samahang Triple Entente B. Pinagbayad ang Germany ng malaking halaga para sa reparasyon C. Ginawang Mandated Territory ang lahat ng kolonya ng Germany D. Naniniwala si Hitler na labis na naapi ang Germany sa mga probisyong
nakasaad ditto
P17-19. Nasa ilalim ang pangalan ng tatlong organisasyong pandaigdig. Ilista ang pangalan ng mga organisasyong pandaigdig ayon sa isinusulong nito.
Pagkakaisa (Unity) Kapayapaan (Peace) Pag-unlad (Development)
Organization of American States
Organisation of Islamic Cooperation World Trade Organization
U20. Unawaing mabuti ang nilalaman ng mga pahayag. Piliin ang titik ng pinakaangkop na sagot. Pahayag I: Ang United Nations ay naging matagumpay na pigilan ang pagsiklab ng digmaang pandaigdig dahil ito ay nagging pandaigdigang forum upang pag-usapan ang sigalot ng mga bansa Pahayag II: Nabigo ang UN na magpatupad ng mga resolusyon ukol sa pang-aabuso ng Israel sa karapatang pantao ng mga Palestinian. Ano ang ipinahihiwatig ng mga pahayag?
A. Tama ang pahayag I at Mali ang pahayag II B. Mali ang pahayag I at tama ang pahayag II C. Parehong tama ang pahayag I at II D. Parehong mali ang pahayag I and II
DRAFT April 1, 2014
303