1

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ - ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ & ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Emilijana Josimovica 4, 11000 Belgrade Tel: +381-11-3231577, 3222338 Fax +381-11-3249215 E-mail: greconof@nadlanu.com

“H ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ” Συντάκτης: MΑΡΙΟΣ ΜΑΘΙΟΥΔΑΚΗΣ, ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Ο.Ε.Υ. Γ΄ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ, ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2008

2

Η ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Σερβία με συνολικό πληθυσμό 7,5 εκατομμύρια κατοίκους, κατέχει μία στρατηγικά σημαντική θέση στην περιοχή των Βαλκανίων. Η πρωτεύουσα της το Βελιγράδι, έχει πληθυσμό 1,7 εκατομμύρια κατοίκους και αποτελεί την μεγαλύτερη πόλη. Η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη είναι το Νόβι-Σαντ (Novi Sad) το οποίο απέχει 80 χιλιόμετρα από το Βελιγράδι και έχει 300.000 κατοίκους. Η τρίτη σε μέγεθος πόλη είναι η Νις (Nis) με 250.000 κατοίκους. Το Βελιγράδι αποτελεί το σημαντικότερο πληθυσμιακό κέντρο, στο οποίο παρατηρείται η μεγαλύτερη άνθηση στην αγορά ακινήτων. Το κόστος εργασίας στη Σερβία είναι από τα χαμηλότερα στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης, και ασφαλώς σημαντικά χαμηλότερο σε σύγκριση με αυτό των κρατών-μελών της Ε.Ε. Ο μέσος όρος του εργατικού κόστους στη Σερβία ανέρχεται περίπου σε ευρώ 250 ανά μήνα, χαμηλότερος κατά 50% σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο στην Πολωνία, την Τσεχία και την Ουγγαρία. Επιπλέον ο χαμηλότερος μισθός είναι ευρώ 96 ανά μήνα, εξαιρετικά χαμηλότερος σε σχέση με άλλες ανατολικές ευρωπαϊκές χώρες. Πληθυσμός σε εκατομμύρια % Σερβία 7,5 - Βελιγράδι 1,7 4,0% Νόβι Σαντ 0,3 4,0% Νις 0,25 3,3% Πηγή: Εconomist Intelligence Unit, καλοκαίρι 2006 Το 2006 η έγκριτη οικονομική εφημερίδα “Financial Times” ανακήρυξε σε σχετικό διαγωνισμό την πόλη του Βελιγραδίου ως την “μελλοντική πόλη” της Ν.Α. Ευρώπης. 1.1 Οικονομικές τάσεις Τα τελευταία χρόνια η χώρα έχει παρουσιάσει έναν υψηλό ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, από τους υψηλότερους στην Ν.Α. Ευρώπη. Σε επίπεδο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, έχει πραγματοποιηθεί εξαιρετική πρόοδος, απόδειξη δε τούτου είναι η έκθεση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (E.B.R.D.), η οποία ανακήρυξε την Σερβία “πρωταθλητή” μεταρρυθμίσεων και οικονομικής ανάπτυξης στη Ν.Α. Ευρώπη για το 2006. Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Σερβία ανέβηκε 25 θέσεις σε σχέση με την περσινή χρονιά, όσον αφορά στην πραγματοποίηση τέτοιου είδους μεταρρυθμίσεων. Κατά το 2007 το Α.Ε.Π της χώρας αυξήθηκε κατά 7,5% σε σχέση με το 2006. Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε στους τομείς των μεταφορών (24,2%), του εμπορίου

3

(20%), του ξενοδοχειακού τομέα (8,1%), της ηλεκτρικής ενέργειας (5,4%) και της μεταποίησης (4,3%). Ο κατασκευαστικός τομέας σημείωσε πτώση της τάξεως του 2,2%. Ο μέσος ετήσιος πληθωρισμός το 2007 αυξήθηκε έναντi του 2006 (6,6%) και διαμορφώθηκε σε 8,9% Η βιομηχανική παραγωγή το 2007 αυξήθηκε κατά 4% σε σχέση με το 2006. Οι τομείς που συνεισέφεραν περισσότερο σ’αυτή την αύξηση ήσαν η ηλεκτρική και η υδραυλική (water) ενέργεια και το φυσικό αέριο. Αντίθετα ο μεταποιητικός τομέας όπως και αυτός των ορυχείων και λατομείων, σημείωσαν πτώση. Η αξία των ξένων άμεσων επενδύσεων το 2007 ανήλθε σε περίπου $ 4 δισ. Το ποσό αυτό είναι μικρότερο σε σχέση με το αντίστοιχο του 2006 ($ 4,2 δισ) Η ανεργία παρέμεινε σε υψηλό επίπεδο το 2007 και διαμορφώθηκε σε 21,6% (περίπου 876.522 άτομα) .Παρόλο που οι μεγάλες κοινωνικο-οικονομικές αντιθέσεις συνεχίζουν να υφίστανται, ο μέσος μηνιαίος καθαρός μισθός αυξήθηκε το 2007 κατά 19,5% και διαμορφώθηκε σε περίπου Ευρώ 372. Αξίζει να αναφερθεί πως ο φόρος εισοδήματος επιχειρήσεων είναι 10%, ο χαμηλότερος στην περιοχή της Ανατολικής Ευρώπης. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις όπως η Carlsberg, η Ball Packaging, η Tetra Pak, η Philip Morris, η British American Tobacco, η Telenor, η Coca-Cola κλπ δραστηριοποιούνται ήδη στη Σερβία. 1.2 Μεταφορές Η Σερβία βρίσκεται στο σταυροδρόμι μεταξύ της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης. Δύο μεγάλοι Πανευρωπαϊκοί Άξονες διασχίζουν την Σερβία, ο άξονας VII και ο άξονας X. Αν και η κατάσταση του υπάρχοντος οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου είναι γενικά καλή, εντούτοις πολλές γέφυρες δεν είναι λειτουργικές, κάτι που δεν βοηθά την απρόσκοπτη πραγματοποίηση των μεταφορών. Σημειώνεται ότι ύστερα από την ανεξαρτητοποίηση του Μαυροβουνίου, τον Ιούνιο του 2006, η Σερβία έχασε την πρόσβασή της στην θάλασσα. Παρόλα αυτά, το λιμάνι του Βελιγραδίου, που βρίσκεται στο Δούναβη, αύξησε την γεωστρατηγική του σημασία όσoν αφορά τη διακίνηση εμπορευμάτων, και αποτελεί ένα σημαντικό διαμετακομιστικό κέντρο για διανομή των αγαθών, διαχειρίζοντας περίπου 3 εκατομμύρια τόννους φορτίου ανά χρόνο.

4

Πίνακας: Oι πανευρωπαϊκοί διάδρομοι VII και Χ

2. Το προφίλ του τουρισμού στη Σερβία

2.1. Το Βελιγράδι ως ταξιδιωτικός προορισμός στην δεκαετία 1980-1990 Στα τέλη του 1980 το Βελιγράδι είχε περίπου 1,4 εκ. αφίξεις και περίπου 2,2 εκ. διανυκτερεύσεις ανά χρόνο. Μετά από την διάλυση της πρώην Γιουγκοσλαβίας το 1991 και τον συνεπακόλουθο εμφύλιο, το Βελιγράδι έχασε την θέση του ως “πολιτικό” και “οικονομικό-επιχειρηματικό” κέντρο της Ευρώπης. Τα γεγονότα του 1990 μείωσαν σημαντικά την προσέλευση τουριστών και το Βελιγράδι έχασε την άλλοτε “λάμψη” που διέθετε στην προσέλκυση τουριστών.

5

2.2. Το Βελιγράδι ως ταξιδιωτικός προορισμός από το 2000 και μετά Κατά την διάρκεια της περιόδου 2000-2003, μετά δηλαδή τις δημοκρατικές αλλαγές στη χώρα, ο τουρισμός άρχισε να αυξάνεται και πάλι σε ετήσια βάση, υποδέχοντας περίπου 400-500 χιλ. τουρίστες. Την ίδια περίοδο οι διανυκτερεύσεις ανήλθαν περίπου μεταξύ 1-1,2 εκ. Το 2003 το Βελιγράδι υποδέχτηκε 464.010 τουρίστες και κατέγραψε 1.096.857 διαντκτερεύσεις. Το 2004 ο τουρισμός αυξήθηκε ακόμη περισσότερο αυξάνοντας τα σχετικά συνολικά έσοδα κατά 20% και αποφέροντας $ 220 εκ. Επισκέπτες Διανυκτερεύσεις Σύνολο Εγχώριοι Αλλοδαποί Σύνολο Εγχώριοι Αλλοδαποί 2005 674.785 397.677 277.108 1.366.337 775.754 590.0853 2006 705.439 335.598 369.841 1.366.429 679.553 686.876 πρώτο 11μηνο του 2007

710.427 305.990 404.437 1.453.522 653.876 799.646

Πίνακας : οι τουριστικές αφίξεις και οι διανυκτερεύσεις στο Βελιγράδι από το 2005 έως 30-11-07 Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Δήμου Βελιγραδίου 2.3 Το Βελιγράδι γενικά Το Βελιγράδι αποτελεί μία πόλη με πλούσια και ταραχώδη ιστορία. Τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς βρίσκονται στην παλαιά πόλη του Βελιγραδίου. Αναλυτικότερα η πόλη αυτή διαθέτει 42 μουσεία, 67 χώρους εκθέσεως καλλιτεχνημάτων και 26 θέατρα. Τα τελευταία χρόνια το Βελιγράδι προσελκύει ολοένα και περισσότερους τουρίστες, οι οποίοι έρχονται για μικρό χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα κατά το διήμερο Σαββάτου-Κυριακής (city break). Δεδομένου ότι την πρωτεύουσα της Σερβίας διασχίζουν δύο ποταμοί, οι Σάβας και Δούναβης, οι ποτάμιες τουριστικές περιηγήσεις γνωρίζουν μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια. Επιπλέον, η πόλη διαθέτει ένα μεγάλο συνεδριακό κέντρο, το Σάβα Σέντερ (Sava center), έκτασης 72.605 m³ και 3.275 θέσεων, στο οποίο διοργανώνονται διάφορα γεγονότα, από συνέδρια έως μουσικές εκδηλώσεις. Το 2004 εγκαινιάστηκε στην περιοχή του Νέου Βελιγραδίου, το γήπεδο καλαθόσφαιρας “Belgrade Arena” στο οποίο εκτός από αθλητικά γεγονότα, διοργανώνονται επίσης μουσικές εκδηλώσεις. Τέλος, η πόλη διαθέτει ένα μεγάλο εκθεσιακό κέντρο, το Σάγιαμ

6

(Sajam, www.sajam.co.yu), στο οποίο διοργανώνονται καθόλη την διάρκεια του χρόνου διεθνείς εμπορικές εκθέσεις.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ότι στο Βελιγράδι θα διεξαχθούν οι παγκόσμιοι πανεπιστημιακοί αγώνες του 2009 (Πανεπιστημιάδα, Summer Universiade Belgrade 2009) και στο Νέο Βελιγράδι το 2009 θα κτιστεί το πανεπιστημιακό χωριό (University Village) στο blok 67.

7

Πίνακας : Toυριστικές αφίξεις & διανυκτερεύσεις στη Σερβία ανά είδος καταλύματος (2006, 2007) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σερβίας

8

Πίνακας : Τουριστικές αφίξεις & διανυκτερεύσεις ανά πόλη στη Σερβία (2006,2007) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σερβίας

9

Πίνακας : Τουριστικές αφίξεις & διανυκτερεύσεις ανά χώρα προέλευσης σε όλη τη Σερβία αλλά και στην Κεντρική Σερβία (2006,2007) Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Σερβίας

10

2.4. Οι αφίξεις τουριστών στη Σερβία το 2007

Με βάση τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία, συνολικά 2.306.558 τουρίστες διακινήθηκαν στη Σερβία κατά την διάρκεια του 2007, αριθμός ο οποίος αντιπροσωπεύει αύξηση 15% σε σύγκριση με το 2006. Ο αριθμός των αλλοδαπών αφίξεων αυξήθηκε κατά 19% και έφτασε τα 696.045 άτομα, ο δε εγχώριος τουρισμός κατέγραψε άνοδο κατά 13% (1.610.513). Ο συνολικός αριθμός των διανυκτερεύσεων διαμορφώθηκε σε 7.328.692, αυξημένος κατά 16% σε σχέση με το 2006. Ο πλέον δημοφιλής τουριστικός προορισμός ήταν το Βελιγράδι, το οποίο επισκέφτηκαν 722.573 τουρίστες, εκ των οποίων 296.461 ήσαν εγχώριοι και 426.112 ήσαν αλλοδαποί. Επόμενος πιο δημοφιλής προορισμός η Βίρνιασκα Μπάνια (Vrnjaska Banja, ιαματικά λουτρά), την οποία επισκέφτηκαν 148.481 τουρίστες εκ των οποίων 136.563 ήσαν εγχώριοι και 11.918 αλλοδαποί. Τρίτος προορισμός ήταν το όρος Ζλάτιμπορ, το οποίο επισκέφτηκαν 101.613 τουρίστες, από τους οποίους 89.117 ήσαν αλλοδαποί και 12.496 εγχώριοι. Τέταρτος δημοφιλέστερος προορισμός ήταν το όρος Κοπαόνικ (Kopaonik), το οποίο επισκέφτηκαν 98.054 τουρίστες, 98.054 εγχώριοι και 9.386 αλλοδαποί. Από τους 2.306.558 τουρίστες οι οποίοι επισκέφτηκαν τη Σερβία το 2007, 817.507 άτομα επισκέφτηκαν μεγάλες πόλεις, 383.642 τα ιαματικά λουτρά της χώρας (spa), 445.857 oρεινά θέρετρα, 565.853 άλλα τουριστικά θέρετρα και 93.969 διάφορα άλλα μέρη. Χώρες προέλευσης των αλλοδαπών τουριστών ήσαν οι εξής: Μαυροβούνιο (111.817), Βοσνία-Ερζεγοβίνη (62.568), Σλοβενία (64.838), Ιταλία (36.757), Κροατία (39.389), Γερμανία (36.356), π.Γ.Δ.Μ. (28.486), άλλες ευρωπαϊκές χώρες (28.180). Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 10η θέση με 23.692 τουρίστες. Απεναντίας οι περιοχές προέλευσης των εγχώριων τουριστών ήσαν οι παρακάτω: Kεντρική Σερβία (1.313.790), περιοχή της Βοϊβοντίνα (268.402), περιοχή Κοσσόβου & Μετοχίων (28.321).

3. Οι τουριστικές τάσεις παγκοσμίως 3.1 Γενικά Η παγκόσμια βιομηχανία τουρισμού αλλάζει ραγδαία τα τελευταία χρόνια. Νέα τουριστικά προϊόντα κάνουν την εμφάνισή τους, νέοι προορισμοί ανακαλύπτονται, νέοι τύποι ταξιδίων προωθούνται. Ο ανταγωνισμός για την προσέλκυση τουριστών είναι αμείλικτος. Μόνο πραγματικά δυνατοί “παίκτες” θα μπορούν να επιβιώσουν μέσα σε αυτό το ανταγωνιστικό κλίμα.

11

3.2 Η δυναμική της Σερβίας στον τομέα της προσέλκυσης τουρισμού Η Σερβία, βρίσκεται σήμερα σε ένα ιστορικό σταυροδρόμι. Η χώρα έχοντας ξεφύγει εν μέρει από τα προβλήματα του παρελθόντος, προσεγγίζει ολοένα και περισσότερο τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Επιπλέον, με την βοήθεια της διεθνούς κοινότητας προσπαθεί να εκμεταλλευτεί τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα ορισμένων τομέων της οικονομίας της. Ένας από αυτούς τους τομείς είναι ο τουρισμός, στον οποίο έχει δώσει ιδιαίτερο βάρος τα τελευταία χρόνια η σερβική κυβέρνηση και ιδιαίτερα το Υπουργείο Οικονομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης που είναι και αρμόδιο για τον τομέα αυτό. Πράγματι η χώρα διαθέτει ένα τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό στον τομέα του τουρισμού. Τα σερβικά αξιοθέατα δεν προβλήθηκαν αρκετά στο παρελθόν, ακριβώς διότι ο τουρισμός δεν αντιμετωπίστηκε ως ένας σημαντικός τομέας, ο οποίος θα μπορούσε να συμβάλλει στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Οι σχετικές επενδύσεις δε που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, είτε εγχώριες είτε αλλοδαπές, ήσαν μηδαμινές.

φωτό: το Βελιγράδι και ο ποταμός Σάβας Από την άλλη πλευρά διαπιστώνει κανείς ότι άλλοι τουριστικοί προορισμοί, οι οποίοι διέθεταν το ίδιο δυναμικό με τη Σερβία , όπως η Τσεχία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Πολωνία, επένδυσαν σοβαρά για την προσέλκυση τουρισμού και ως εκ τούτου τα τελευταία χρόνια αποτελούν παγκοσμίως κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς. Η Σερβία διαθέτει αρκετά συγκριτικά πλεονεκτήματα στον τομέα του τουρισμού. Βρίσκεται κοντά στις νέες τουριστικές αγορές, διαθέτει πολλά και ενδιαφέροντα αξιοθέατα, μεγάλη ιστορία και πολιτιστική κληρονομιά, εξαιρετικούς φυσικούς πόρους, και ένα ιδιαίτερα ικανό ανθρώπινο δυναμικό.

12

3.3 Τα στρατηγικά πλεονεκτήματα της Σερβίας στον τομέα του τουρισμού Ως στρατηγικά πλεονεκτήματα της Σερβίας στον τουριστικό τομέα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε τα παρακάτω:

Θετική στάση του σερβικού πληθυσμού απέναντι στον τουρισμό. Φιλόξενo πνεύμα

Γεωγραφική θέση της χώρας Το Βελιγράδι, η πόλη δύο ποταμών, παραμένει ακόμη ανεξερεύνητη τουριστική

μητρόπολη της Ν.Α. Ευρώπης Μεγάλη επάρκεια σε υδάτινους επίγειους και υπόγειους πόρους Παραδοσιακά ανεκμετάλλευτα ιαματικά λουτρά (spa) Αχανείς και ανεξερεύνητες εκτάσεις σε όρη, δάση, αγροτικές περιοχές, οι οποίες

δημιουργούν ένα μοναδικό φυσικό τοπίο, πλούσιο σε αντιθέσεις Πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, μεγάλος αριθμός μνημείων και μοναστηρίων

καλά διατηρημένων Πραγματοποίηση πολλών και ποικίλων καλλιτεχνικών εκδηλώσεων (φεστιβάλ)

ιδιαίτερα στην πόλη του Βελιγραδίου.

3.4 Τα στρατηγικά μειονεκτήματα της Σερβίας στον τομέα του τουρισμού Από την άλλη πλευρά, τα στρατηγικά μειονεκτήματα είναι τα κάτωθι:

H διεθνής αγορά δεν έχει ακόμη επίγνωση της Σερβίας ως τουριστικού προορισμού, επειδή ακριβώς η χώρα δεν διαθέτει ακόμα διαφημισμένο τουρισμό

Έλλειψη οργανωμένης τουριστικής στρατηγικής Έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των συναρμόδιων σερβικών

Υπουργείων και Υπηρεσιών Προβληματική προσβασιμότητα ορισμένων περιοχών της Σερβίας λόγω έλλειψης

αεροδρομίων, οργανωμένων οικονομικών μεταφορών, εκσυγχρονισμένων εθνικών οδών και εκσυγχρονισμένου σιδηροδρομικού δικτύου

Έλλειψη σύγχρονων ξενοδοχείων Έλλειψη ευελιξίας στην αγορά εργασίας

3.5 Τα οφέλη που θα αποφέρει στη Σερβία η ανάπτυξη του τουρισμού Τα οφέλη που θα αποκομίσει η χώρα από την ανάπτυξη του τουρισμού είναι πολλαπλά και ευεργετικά για τη σερβική οικονομία. Ενδεικτικά θα αναφέραμε τα παρακάτω:

Ενίσχυση οικονομικής ανάπτυξης Αύξηση απασχόλησης Βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών

13

Βελτίωση της διεθνούς εικόνας της χώρας Εξασφάλιση της προστασίας των φυσικών πόρων της χώρας καθώς και των

πολιτιστικών της μνημείων

φωτό: το φρούριο Καλεμέγκταν στο Βελιγράδι

14

3.6 Οι περιοχές της Σερβίας με την μεγαλύτερη δυναμική στην προσέλκυση τουρισμού. Βασικά χαρακτηριστικά τους

Α. ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ Φυσικά χαρακτηριστικά:

Ποταμοί Δούναβης & Σάβας Λίμνες Περιοχή Κόσιουτνιακ Λίμνη Άντα Τσιγκάνλια

Πολιτισμός:

Φρούριο Καλεμέγκνταν Μοναστήρια Μουσεία, χώροι έκθεσης καλλιτεχνημάτων, θέατρα

Γεγονότα:

Συνέδρια, συνδιασκέψεις, εκθέσεις Αθλητικά γεγονότα Πολιτιστικά γεγονότα (Bitef, Belef κλπ)

Γαστρονομία:

Παραδοσιακή κουζίνα και παραδοσιακά ποτά Δραστηριότητες:

Aθλητισμός Ποδηλασία Αγορές Νυχτερινή ζωή

Τουρισμός

Επιχειρηματικός Ποτάμιος Τουρισμός Σαββατοκύριακου (city break) Αγροτουρισμός Ειδικά ενδιαφέροντα

15

Β. ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΟΙΒΟΝΤΙΝΑΣ Φυσικά χαρακτηριστικά:

Ποταμοί Δούναβης & Τίζα Λίμνες (Πάλιτς, Λούντας κλπ) Ιαματικές πηγές Όρος Φρούσκα

Πολιτισμός:

Μοναστήρια Φρούριο Πετροβαράντιν Μουσεία, χώροι έκθεσης καλλιτεχνημάτων, θέατρα

Γεγονότα:

Συνέδρια, συνδιασκέψεις, εκθέσεις Αθλητικά γεγονότα Φεστιβάλ Έξιτ Φεστιβάλ Κινηματογράφου Πάλιτς Ιπποδρομίες Θερινά θέατρα

Γαστρονομία:

Παραδοσιακή κουζίνα και παραδοσιακά ποτά Έθνοφέστιβαλ

Δραστηριότητες:

Aθλητισμός Κυνήγι Αλιεία

Τουρισμός

Επιχειρηματικός Ποτάμιος Αγροτουρισμός Οικολογικός Αθλητικός

16

Γ. Ν.Α. ΣΕΡΒΙΑ Φυσικά χαρακτηριστικά:

Ιαματικές πηγές Λίμνες (Μπόβανσκο, Γιόβανσκο κλπ) Όρη (Στάρα, Σούβα, Όζρεν) Σπηλιές (Πετρλάσκα, Βρτιστε)

Πολιτισμός:

Αρχαιολογικά μνημεία Μοναστήρια Μουσεία, χώροι έκθεσης καλλιτεχνημάτων

Γεγονότα:

Φεστιβάλ κινηματογράφου Αθλητικά γεγονότα Φεστιβάλ Κιθάρας

Γαστρονομία:

Παραδοσιακή κουζίνα και παραδοσιακά ποτά Έθνοφέστιβαλ

Δραστηριότητες:

Χιονοδρομία (ski) Κυνήγι Aγώνες ποδηλάτου και δικύκλου

Τουρισμός

Αγροτουρισμός Οικολογικός Αθλητικός Θεραπευτικός

17

Δ. Ν.Δ. ΣΕΡΒΙΑ Φυσικά χαρακτηριστικά:

Όρη (Κοπαόνικ, Ζλάτιμπορ) Ιαματικές πηγές Όρη (Στάρα, Σούβα, Όζρεν) Φαράγγι (Όβτσαρ, Καμπλάρ)

Πολιτισμός:

Μοναστήρια Εκθέσεις ζωγραφικής Μουσεία, χώροι έκθεσης καλλιτεχνημάτων

Γεγονότα:

Φεστιβάλ Γκούτσα Καρναβάλι και φεστιβάλ κινηματογράφου στο Βρνιτσι Σπα

Γαστρονομία:

Παραδοσιακή κουζίνα και παραδοσιακά ποτά Έθνοφέστιβαλ

Δραστηριότητες:

Χιονοδρομία (ski) Κυνήγι Αναρρίχηση Κωπηλασία

Τουρισμός

Αγροτουρισμός Οικολογικός Θεραπευτικός Ειδικά ενδιαφέροντα

18

4. Η ξενοδοχειακή υποδομή στο Βελιγράδι Το Βελιγράδι διαθέτει περίπου 40 ξενοδοχεία, τα οποία διαθέτουν 3.481 δωμάτια με 5.854 κλίνες. Τα περισσότερα από αυτά τα ξενοδοχεία είναι τριών αστέρων (29,7%) και τεσσάρων αστέρων (27,4%). Τα περισσότερα βρίσκονται στο κέντρο της πόλεως (25 ξενοδοχεία), αλλά και δευτερευόντως στην περιοχή του Νέου Βελιγραδίου (6 ξενοδοχεία), στο Ζέμουν (4 ξενοδοχεία) και στα νότια του Βελιγραδίου (3 ξενοδοχεία). Πέντε αστέρων ξενοδοχεία είναι τα παρακάτω : “Hyatt”(www.belgrade.regency.hyatt.com), “Alexandar Pallas”, (www.aleksandarpalas.com) “Continental” (www.ichbg.com) και “Zlatnik” (www.hotelzlatnik.com). Αξίζει να αναφερθεί ότι μόνο τρία ξενοδοχεία ανήκουν σε διεθνείς γνωστές αλυσίδες, το ξενοδοχείο “Hyatt” (5 αστέρων), το ξενοδοχείο “Holiday Inn” (4 αστέρων) (www.holidayinn.com), και το ξενοδοχείο “Βest Western M” (4 αστέρων) (http://www.bestwestern.at). Το ελληνικής ιδιοκτησίας ξενοδοχείο “Metropol”, το οποίο στην παρούσα φάση βρίσκεται σε στάδιο ανακατασκευής και ανακαίνισης, θα είναι πέντε αστέρων όταν θα εγκαινιάσει και πάλι την λειτουργία του. Tα περισσότερα ξενοδοχεία δεν ανταποκρίνονται στις διεθνείς προδιαγραφές που απαιτούνται, όσον αφορά την ποιότητα αλλά και τις υπηρεσίες που παρέχουν.

φωτό: η περιοχή του Ζέμουν στη Σερβία Σε κάθε περίπτωση και σε σύγκριση με άλλες πόλεις της Κεντρικής & Ανατολικής Ευρώπης, τα τελευταία χρόνια στο Βελιγράδι διαπιστώνεται πολύ μεγάλη ζήτηση για εύρεση δωματίων, σε βαθμό τέτοιο ώστε η ξενοδοχειακή υποδομή της πόλης να κρίνεται ανεπαρκής. Συμπερασματικά θα παρατηρούσαμε πως η πόλη δεν διαθέτει μεγάλη ξενοδοχειακή υποδομή και δη υποδομή που να δύναται να εξυπηρετήσει υψηλής εισοδηματικής στάθμης πελάτες.

19

Επιπλέον, δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια σημαντική επένδυση στον ξενοδοχειακό τομέα τα τελευταία χρόνια, πλην αυτής του ελληνικού ομίλου Πετρή τον Σεπτέμβριο του 2006 με το ξενοδοχείο Ιnn Hotel και της αλυσίδας Holiday Inn τον Σεπτέμβριο του 2007.

20

σχεδιάγραμμα: η τοποθεσία των κυριότερων ξενοδοχείων στο Βελιγράδι

21

σχεδιάγραμμα: σχεδιάγραμμα με τις περιοχές στο Βελιγράδι στις οποίες μπορεί να πραγματοποιηθούν επενδύσεις σε ξενοδοχειακές υποδομές

22

5. Οι προοπτικές των ελληνικών τουριστικών επενδύσεων Όπως αναφέρθηκε και πρωτύτερα, οι παρούσες ξενοδοχειακές υποδομές στο Βελιγράδι κρίνονται ως ανεπαρκείς. Η ζήτηση ξεπερνάει την προσφορά, οι διαθέσιμες κλίνες δεν επαρκούν, ενώ το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι χαμηλό. Ως εκ τούτου, η ξενοδοχειακή εδώ αγορά προσφέρει μεγάλες επενδυτικές ευκαιρίες για τις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις. Ειδικότερα οι ελληνικές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να εξαγοράσουν ξενοδοχεία τα οποία βρίσκονται υπό ιδιωτικοποίηση (σχετικές ανακοινώσεις αναρτώνται στην ηλεκτρονική διεύθυνση της σερβικής Υπηρεσίας Ιδιωτικοποιήσεων www.priv.yu) και να προβούν σε ανακαίνιση αυτών κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καταστούν ανταγωνιστικά και να παρέχουν ποιοτικές υπηρεσίες. Οι επενδύσεις εκ του μηδενός (Greenfield investment) αποτελούν επίσης μία ενδιαφέρουσα περίπτωση. Οι περιοχές που προσφέρονται για πραγματοποίηση επενδύσεων είναι η πρωτεύουσα της χώρας και μητροπολιτικό κέντρο των Βαλκανίων, Βελιγράδι, οι πόλεις Νόβι-Σαντ και Νίσσα, τα όρη Κοπαόνικ και Ζλάτιμπορ όπου τα τελευταία χρόνια ανθεί ο χειμερινός τουρισμός (σκι) αλλά και οι περιοχές Βρνιασκα Μπάνια, Σοκομπάνια, Νίσκα Μπάνια κλπ όπου είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένος ο ιαματικός τουρισμός λόγω των ιαματικών λουτρών που αυτές διαθέτουν. Οι ανωτέρω περιοχές προσέλκυσαν εξάλλου κατά την διάρκεια του 2007 τον περισσότερο τουρισμό, τόσο εγχώριο όσο και αλλοδαπό. Ως ενθαρρυντικά στοιχεία για την υλοποίηση επένδυσης στον τουριστικό/ξενοδοχειακό τομέα θεωρούνται τα παρακάτω:

H στρατηγική θέση της χώρας στο σταυροδρόμι μεταξύ της Δυτικής και Ανατολικής Ευρώπης

Η αεροπορική διασύνδεση της χώρας με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πόλεις Οι εξαιρετικές τοποθεσίες που ήδη κατέχουν τα υπάρχοντα ξενοδοχεία και τα

οποία στο μέλλον θα ιδιωτικοποιηθούν ή θα πωληθούν Οι αρκετά διαθέσιμες υποσχόμενες τοποθεσίες στην πόλη του Βελιγραδίου

σχετικά με ανέγερση νέων ξενοδοχείων Η μη ύπαρξη πολλών διεθνών γνωστών ξενοδοχειακών αλυσίδων, γεγονός που

“διευκολύνει” την έλευση νέων “παικτών” στην αγορά Ο αυξανόμενος αριθμός τουριστών που επισκέπτονται τη Σερβία τα τελευταία

χρόνια. Ήδη το 2007 παρατηρήθηκε σχετική αύξηση της τάξεως του 16% σε σχέση με το 2006

Το διαθέσιμο φθηνό και ικανό εργατικό δυναμικό Το ευνοϊκό φορολογικό σύστημα σε σύγκριση με τις άλλες γειτονικές χώρες της

περιοχής. Αρκεί να αναφερθεί πως η φορολογία επί των κερδών των επιχειρήσεων ανέρχεται στο 10%

Δεδομένου ότι το 58% των Σέρβων τουριστών επιλέγουν να περάσουν τις θερινές τους διακοπές στην Ελλάδα, διανοίγεται η προοπτική σε Έλληνες ξενοδόχους οι οποίοι έχουν

23

πραγματοποιήσει σχετική επένδυση στη Σερβία, να συνεργαστούν με Σέρβους τουριστικούς πράκτορες ώστε να προσφέρουν “πακέτα διακοπών” και να αποστέλλουν Σέρβους τουρίστες σε ξενοδοχεία τους στην Ελλάδα. 6. Υλοποίηση άμεσης παραγωγικής ξένης επένδυσης στη Σερβία Σχετικά με την υλοποίηση άμεσης παραγωγικής ξένης επένδυσης στη Σερβία, αυτή είναι εφικτή και ενθαρρύνεται ποικιλοτρόπως από την σερβική κυβέρνηση. Με βάση τον Νόμο για τις Ξένες Επενδύσεις, που υιοθετήθηκε το 2002, ως ξένος επενδυτής λογίζεται:

κάθε ξένο νομικό πρόσωπο του οποίου η έδρα βρίσκεται στο εξωτερικό. κάθε αλλοδαπό φυσικό πρόσωπο. υπήκοος Σερβίας-Μαυροβουνίου, ο οποίος έχει διαμείνει στο εξωτερικό

για χρονικό διάστημα τουλάχιστον ενός έτους. Η προστασία του ξένου επενδυτή διασφαλίζεται με τους εξής τρόπους :

με την εξασφάλιση μεταχείρισής του ως εγχωρίου επενδυτή, υπό την έννοια ότι απολαμβάνει πλήρους νομικής προστασίας, όμοιας με αυτήν που απολαμβάνουν οι εγχώριοι επενδυτές (αρχή της «εθνικής μεταχείρισης»).

επιπλέον ο νόμος προβλέπει νομική σταθερότητα (αρχή της «νομικής

σταθερότητας»). Αυτό σημαίνει, ότι ακόμη και σε περίπτωση κατάργησης/τροποποίησης του νόμου με βάση τον οποίο υλοποιήθηκε η επένδυση ή υπογράφηκε συμβόλαιο, ο επενδυτής έχει το δικαίωμα διατήρησης ρύθμισης των σχέσεων που διαμορφώθηκαν από το συμβόλαιο, με βάση τις διατάξεις του νόμου που ήταν σε ισχύ κατά την χρονική στιγμή υλοποίησης της επένδυσης.

ο νόμος προβλέπει επίσης προστασία του ξένου επενδυτή από

απαλλοτρίωση της επένδυσής του, παρά μόνον για λόγους ζωτικού και αδιαμφισβήτητου δημοσίου συμφέροντος. Ακόμη και σ’αυτή την περίπτωση όμως, προβλέπεται η υποχρέωση πλήρους αποζημίωσής του, με βάση την αγοραία αξία του υπό απαλλοτρίωση περιουσιακού του στοιχείου.

τέλος, σε περίπτωση που υφίσταται διεθνής / διμερής συμφωνία που

χορηγεί ευνοϊκότερο καθεστώς στον ξένο επενδυτή, υπερισχύει της εσωτερικής νομοθεσίας.

Τα σημαντικότερα επενδυτικά κίνητρα απορρέουν από το φορολογικό καθεστώς για τις ξένες επενδύσεις, το οποίο θεωρείται από τα ευνοϊκότερα στα Βαλκάνια.

Ειδικότερα, τα σημαντικότερα φορολογικά κίνητρα είναι τα ακόλουθα:

24

10ετής φορολογική απαλλαγή από την ημέρα υλοποίησης της επένδυσης, για επένδυση τουλάχιστον 600 εκ. δηνάρια (περίπου 7,4 εκ. Ευρώ) και δημιουργίας τουλάχιστον 100 νέων θέσεων εργασίας.

5ετής φορολογική απαλλαγή από την ημέρα υλοποίησης της επένδυσης, για

επενδύσεις τουλάχιστον 6 εκ. Δηναρίων (περίπου 74.000 Ευρώ) και δημιουργίας τουλάχιστον 5 νέων θέσων εργασίας σε υπό ανάπτυξη περιοχές.

Ο φόρος επί των εταιρικών κερδών ανέρχεται σε μόλις 10% , που θεωρείται

από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη.

Επιταχυνόμενη απόσβεση παγίων περιουσιακών στοιχείων και εξοπλισμού που χρησιμοποιούνται για περιβαλλοντική προστασία, επιστημονική έρευνα, εκπαίδευση και επιμόρφωση προσωπικού. Επιπλέον, πρόσθετα φορολογικά κίνητρα προβλέπονται για νεοιδρυθείσες εταιρείες, υπό την μορφή εξαίρεσης από την υποχρέωση καταβολής φόρου επί των κερδών:

Για πέντε χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε υπό ανάπτυξη περιοχές ή σε Ζώνες

Ελευθέρου Εμπορίου, και

Για έξι χρόνια, όταν εγκαθίστανται σε υπό ανάπτυξη περιοχές, που έχουν χαρακτηρισθεί ως ζώνες προτεραιότητας, οι οποίες αντιμετωπίζουν έντονα κοινωνικά και αναπτυξιακά προβλήματα και παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Άλλα επενδυτικά κίνητρα αφορούν στο δικαίωμα ατελούς εισαγωγής παγίων περιουσιακών στοιχείων (εξοπλισμού) της εταιρείας ως μέρος της αρχικής επένδυσης (εξαιρούνται τα οχήματα), ατελούς εισαγωγής παγίων περιουσιακών στοιχείων που δεν αποτελούν μέρος της αρχικής επένδυσης, υπό την προϋπόθεση ότι η αξία τους δεν υπερβαίνει το ύψος της αρχικής επένδυσης και ότι η εισαγωγή τους γίνεται εντός διετίας από την ημερομηνία καταγραφής της επένδυσης και τέλος η ατελής εισαγωγή περιουσιακών στοιχείων, η κτήση των οποίων είναι αποτέλεσμα επανεπένδυσης των κερδών της εταιρείας. Ο νόμος προβλέπει επίσης, ότι ο ξένος επενδυτής, από την στιγμή που εξεπλήρωσε τις φορολογικές του υποχρεώσεις, δύναται άνευ περαιτέρω περιορισμών ή καθυστερήσεων να εξάγει ή να μεταβιβάσει τα κέρδη που δημιουργήθηκαν από την επιχειρηματική δραστηριότητα της εταιρείας στην οποία έχει εν όλω ή εν μέρει επενδύσει. Όσον αφορά στην εξαγωγή των παραγώμενων προϊόντων, αυτή ενθαρρύνεται με ποικίλα κίνητρα, όπως η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής δασμών για εισαγόμενες πρώτες ύλες, η επεξεργασία των οποίων γίνεται στη Σερβία, ταχύτερες διαδικασίες επιστροφής Φ.Π.Α. κ.λ.π.

25

Υπογραμμίζεται επίσης, ότι η Σερβία έχει υπογράψει Συμφωνίες Ελευθέρου Εμπορίου με τις εξής χώρες: Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Π.Γ.Δ.Μ., Μολδαβία, Ρουμανία, Κροατία και Ρωσία. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι στο νέο Σύνταγμα που υιοθετήθηκε πρόσφατα από τη σερβική κυβέρνηση, προβλέπεται το δικαίωμα των ξένων φυσικών και νομικών προσώπων να αποκτούν ιδιοκτησία σε ακίνητα, υπό ορισμένες όμως προϋποθέσεις Όσον αφορά στο εργατικό δυναμικό της χώρας, αυτό χαρακτηρίζεται ως υψηλής κατάρτισης και ειδίκευσης, ιδιαιτέρως σε άτομα ηλικίας κάτω των 45 ετών. Το κόστος εργασίας είναι επίσης χαμηλό ακόμη, συγκριτικά με τα ισχύοντα στην Ελλάδα και τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Ειδικότερα, ο μέσος μισθός ανέρχεται σε 345 Ευρώ μηνιαίως, αν και παρουσιάζει σταθερές τάσεις συνεχούς ανόδου (το παρελθόν έτος ανήρχετο σε 260 Ευρώ περίπου) και παρά το γεγονός ύπαρξης υψηλής ανεργίας. Ως ισχυρό “κεφάλαιο” της Σερβίας παραμένει το φθηνό και ιδιαίτερα ικανό εργατικό δυναμικό της, το οποίο ομιλεί άπταιστα την αγγλική γλώσσα.

26

ΠΗΓΕΣ A) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΑ ΕΝΤΥΠΑ: -Serbian Ministry of Trade, Tourism & Services, “Tourism Strategy of the Republic of Serbia. Abridged version of the first interim report”, April 2007 B) ΕΝΤΥΠΑ S.I.E.P.A. (Serbia Investment & Export Promotion Agency): -S.I.E.P.A, “Belgrade Hotel Investment Survey”, 2005 Γ) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΚΑΤΩΘΙ ΣΕΡΒΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ:

-ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ, www.serbia-tourism.org -ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ, www.tob.co.yu -ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ, www.yuta.co.yu

Δ) ΣΕΡΒΙΚΑ ΕΙΔΗΣΕΟΓΡΑΦΙΚΑ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΑ: -V.I.P. (www.vip.co.yu) -BETA (www.beta.co.yu) E) ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ: -AG NEKRETNINE REAL ESTATE, “Residential Market in Serbia”, January 2007. -AG NEKRETNINE REAL ESTATE, “Belgrade-major investment spot”, March 2007. -Ekonomist, “Real Estate Market in Southeastern Europe: Comparative advantages of the region and Trends in the future. Second Annual Conference, March 6-7, 2007, Hyatt Regency Hotel, Belgrade Serbia”, Special Edition, 2 April 2007.

27

ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ Α) ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ ALEKSANDAR PALAS *****, Kralja Petra 13-15, tel. 330-5300 INTER-CONTINENTAL BEOGRAD *****, Vladimira Popovića 10, tel. 2204-204 HYATT REGENCY *****, Milentija Popovića 5, tel. 3011-234 ZLATNIK *****, Slavonska 26, tel. 3167-511 SLAVIJA LUX ****, Svetog Save 2, tel. 2450-842 BEST WESTERN Hotel M ****, Bulevar oslobođenja 56a, tel. 3090-401 BEST WESTERN Hotel ŠUMADIJA ****, Šumadijski trg 8, tel. 3054-100 IN HOTEL BEOGRAD ****, Bul. Arsenija Čarnojevića 56, tel. 310-5300 BALKAN ****, Prizrenska 2, tel. 3636-000 MAJESTIC ****, Obilićev venac 28, tel. 3285-777 MOSKVA ****, Balkanska 1, tel. 2686-255 PALACE ****, Topličin venac 23, tel. 2185-585 ADMIRAL CLUB ****, Venizelosova 31, tel. 3038-260

METROPOL PALACE ***, Bul. kralja Aleksandra 69, tel. 323-0911 JUGOSLAVIJA ***, Bulevar Nikole Tesle 3, tel. 2600-222 (CLOSED) ASTORIJA ***, Milovana Milovanovića 1a, tel. 2645-422 KASINA ***, Terazije 25, tel. 323-5574 NACIONAL ***, Bežanijska kosa bb, tel. 2601-156 UNION ***, Kosovska 11, tel. 324-8022 PARK ***, Njegoševa 4, tel. 3640-385 PRAG ***, Kraljice Natalije 27, tel. 361-0422 REX ***, Sarajevska 37, tel. 361-1862 ROYAL ***, Kralja Petra I 56, tel. 2626-426 SKALA ***, Bežanijska 3, Zemun, tel/fax 3075-032 SPLENDID ***, Dragoslava Jovanovića 5, tel/fax 323-5444 SLODES ***, Borska 92f, tel. 305-5518 LE PETIT PIAF ***, Skadarska 34, tel. 303-5252 SRBIJA ***, Ustanička 127c, tel. 289-0404 N ***, Bilećka 57, tel. 3972-183

BEOGRAD **, Balkanska 52, tel. 2645-199 EXCELSIOR **, Kneza Miloša 5, tel. 323-1381 PUTNIK **, Palmira Toljatija 9, tel. 2697-221 REZIME RESIDENCE **, Maršala Birjuzova 22, tel. 629-181 POŠTA **, Savska 3, tel. 361-4260 SLAVIJA "A" **, Svetog Save 1, tel. 2450-842 TAŠ **, Beogradska 71, tel. 324-3508 TRIM **, Kneza Višeslava 72, tel/fax 354-0669 LAV **, Cara Dušana 240, Zemun, tel. 3163-289 DOM **, Kralja Milutina 54, tel. 684-841

28

MIHAJLOVAC *, Požeška 31, tel. 3555-458

BRISTOL, Karađorđeva 50, tel. 2631-895 CENTRAL, Glavna 10, Zemun, tel. 191-712 Β) ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΣΤΑ ΠΕΡΙΞ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΤΟΥ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ AVALA **, Avala mountain, tel. 390-6621 (CLOSED) RADMILOVAC **, Smederevski put bb, tel. 341-6131 SUČEVIČ M **, Dugo Polje 1a, tel. 390-8115 OBRENOVAC **, Obrenovac, Miloša Obrenovića 189, tel. 872-1039 COUNTRY CLUB HOTEL BABE ***, Milovana Milinkovića 3, Babe, tel/fax 826-0077 PRESIDENT ****, SC "Kovilovo", Zrenjaninski put 170, tel. 2075-200 Γ) ΣΕΡΒΙΚΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΣΕΡΒΙΑΣ TOURIST ORGANIZATION OF SERBIA

www.serbia-tourism.org

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ TOURIST ORGANIZATION OF BELGRADE www.tob.co.yu

YΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ/

ΑΡΜΟΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΡΙΣΜΟ www.merr.sr.gov.yu ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΑΚΤΟΡΩΝ (YUTA)

www.yuta.co.yu

29

Δ. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 33,Francuska St.-11000 Βeograd Phone: +381 11 3226523 fax.: +381 11 3344746 e-mail: greekamb@verat.net Web-site: www.greekemb.co.yu ΠΡΟΞΕΝΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ 76,Strahjnica Bana St - 11000 Beograd Phone: +381 11 3341507 fax.: +381 - 11 - 32 49 215 e-mail: greekamb@verat.net ΓΡΑΦΕΙΟ Ο.Ε.Υ. 15, Simina St.-11000 Beograd Phone +381 11 3231577 , 3222338 fax.: +381 - 11 - 32 49 215 email : greconof@verat.net Web-site: www.agora.mfa.gr ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ 47/V,Gospodar Jevremova St- 11000 Beograd Phone: +381 11 3340511 fax.: +381 - 11 - 3341861 e-mail: helx.bgt@EUnet.yu ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΝΙΣΣΑΣ 24, Kej Mike Paligorica St. -18000 Nis Phone: +381 18 520407 fax.: +381 523303 e-mail: grconsul@EUnet.yu web site: www.grconsulatenis.com ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΠΡΙΣΤΙΝΑΣ Phone: +381 38 247370,1, 2 fax.: +381 38 245533 e-mail: grpristina@hotmail.com

30

Ε. ΥΠΟΥΡΓΕΙΑ ΣΕΡΒΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ: ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΚΩΝ 20, Kneza Miloša St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3614 972 fax: +381 11 3618 914 e-mail: informacije@mfin.sr.gov.yu www.mfin.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 548; 3616 549 fax: +381 11 3616 548 e-mail: kabinet@mpravde.sr.gov.yu www.mpravde.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ 6, Birčaninova St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2685 387; 2685 389 fax: +381 11 2685 396 e-mail: info.mpalsg@mpalsg.sr.gov.yu; lokalnasamouprava@mpalsg.sr.gov.yu www.mpalsg.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΣ, ΔΑΣΩΝ ΚΑΙ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΠΟΡΩΝ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 580; 3631 878 fax: +381 11 3616 285 e-mail: office@minpolj.sr.gov.yu www.minpolj.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 16, Kralja Milana St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3617 599; 2684 360 fax: +381 11 3617 640 e-mail: officempriv@mpriv.sr.gov.yu www.mpriv.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 36, Kralja Milana St., 11000 Belgrade

31

phone: +381 11 3631 595; 3346 755 fax: +381 11 3616 603 e-mail: kabinet@mem.sr.gov.yu www.mem.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 426; 3616 431 fax: +381 11 3617 486 e-mail: pr@mki.sr.gov.yu www.mki.sr.gov.yu/ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΜΠΟΡΙΟΥ & ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 22-26, Nemanjina St. 11000 Belgrade phone: +381 11 3618 852; 3613 404 fax: +381 11 3610 258 e-mail: kabinet@minttu.sr.gov.yu www.minttu.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 10, Vlajkovićeva St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3617 583; 3617 628; 3346 599 fax: +381 11 363 3142 e-mail: cabinet@mier.sr.gov.yu www.mier.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3616 253 fax: +381 11 3617 498 e-mail: kabinet@minrzs.sr.gov.yu www.minrzs.sr.gov.yu ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΟΝΤΟΛΛΟΓΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ 22-26, Nemanjina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2688 047 fax: +381 11 3616 516 e-mail: info@mntr.sr.gov.yu www.mntr.sr.gov.yu

32

ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΑ ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 13-15, Resavska St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3300 900 fax: +381 11 3230 949, 3239 009 e-mail: pks@pks.co.yu www.pks.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΟΪΒΟΝΤΙΝΑΣ 25, Blvd. Mihajla Pupina, 21000 Novi Sad phone: +381 21 557 440 fax: + 381 21 557 426 e-mail: info@pkv.co.yu www.pkv.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΑΝΤΣΕΒΟ 1a, Zmaj Jovina St., 26000 Pančevo phone: +381 13 343 475; 354 055; 343 255 fax: +381 13 354 056 e-mail: rpkpancevo@panet.co.yu www.rpkpancevo.com ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΟΒΙ ΣΑΝΤ 6/VII, Mihajla Pupina Blvd., 21000 Novi Sad phone: +381 21 468 277; 468 699; 469 371 fax: +381 21 466 300 e-mail: office@ rpkns.co.yu www.rpkns.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΟΥΖΙΤΣΕ 54, Dimitrija Tucovića St., 31000 Užice phone: +381 31 514 483; 512 277 fax: +381 31 514 184 e-mail: office@ rpk-uzice.co.yu www.rpk-uzice.co.yu

33

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΖΡΕΝΙΑΝΙΝ 3/I, Kralja Petra St., 23000 Zrenjanin phone: +381 23 62 979; 535 890 fax: +381 23 562 693 e-mail: rpkomora-zr@beotel.yu; zrenjanin@komora.net www.rpkomora-zr.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΑΛΙΕΒΟ chamber of commerce and Industry, valjevo 64, Karađorđeva St., 14000 Valjevo phone: +381 14 221 721 fax: +381 14 220 987 e-mail: office@rpk-valjevo.co.yu www.rpk-valjevo.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΡΑΓΚΟΥΓΕΒΑΤΣ 10/IV, Dr. Zoran Djindjić St., 34000 Kragujevac phone: +381 34 335 805 fax: +381 34 334 049 e-mail: komora@kg-cci.co.yu www.kg-cci.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΝΙΣΣΑΣ 2, Dobrička St., 18000 Niš phone: +381 18 510 999; 255 668; 255 391 fax: +381 18 255 472 e-mail: rpknis@rpknis.co.yu www.rpknis.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΣΟΜΠΟΡ 24, Stepe Stepanovića St., 25000 Sombor phone: +381 25 420 780; 420 930 fax: +381 25 423 766; 421 195 e-mail: office@rpksombor.co.yu www.rpksombor.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΣΡΕΜΚΑ ΜΙΤΡΟΒΙΤΣΑ 4/2, Kralja Petra St., 22000 Sremska Mitrovica phone: +381 22 610 778 fax: +381 22 610 078 e-mail: office@rpksrem.co.yu www.rpksrem.co.yu

34

ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΠΟΖΑΡΕΒΑΤΣ 31, Bosanska St., 12000 Požarevac phone: +381 12 222 455; 222-766 fax: +381 12 222 365 e-mail: rpkpo@ptt.yu www.rpkp.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΒΑΛΙΕΒΟ 2, Omladinska St., 36000 Kraljevo phone: +381 36 334 655; 331 711 fax: +381 36 334 377 komorakv@tron-inter.net www.pks.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΚΡΟΥΣΕΒΑΤΣ Kosovskih junaka Sq., 37000 Kruševac phone: +381 37 441 128 fax: +381 37 442 919 e-mail: krusevac@komora.net www.komoraks.co.yu/baner.htm ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΖΑΓΙΕΤΣΑΡ 37, Nikole Pašića St., 19000 Zaječar phone/fax: +381 19 421-411; 421-412; 420-910 e-mail: rpkza@ptt.yu www.rpk-zajecar.co.yu ΕΜΠΟΡΙΚΟ & ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΛΕΣΚΟΒΑΤΣ 12, Stojana Ljubića St., 16000 Leskovac phone: +381 16 250 011 fax: +381 16 212 203 e-mail: leskovac@komora.net www.rpkle.co.yu

35

Ζ. ΔΙΑΦΟΡΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ 12, Kralja Petra St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3027 100; 3282 761 e-mail: kabinet@nbs.yu www.nbs.yu ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ 1, Omladinskih brigada St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3221 599; 3117 410 fax: +381 11 3117 304 www.belex.co.yu ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 4, Makedonska St., 11000 Belgrade phone: + 381 11 3345 233, 3345 234 fax: +381 11 3345 531 e-mail: rzr@razvoj.sr.gov.yu www.razvoj.sr.gov.yu ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΕΡΒΙΑΣ 5, Milana Rakića St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2412 922, 2401 284 fax: +381 11 2411 260 e-mail: pub@statserb.sr.gov.yu, stat@statserb.sr.gov.yu www.statserb.sr.gov.yu ΓΡΑΦΕΙΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 21, Zmaj Jovina St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2630 499 fax: +381 11 311 2377 e-mail: yupat@yupat.sv.gov.yu www.yupat.sv.gov.yu

36

ΓΡΑΦΕΙΟ ΜΗΤΡΩΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Serbian Business registration Agency 5/IV, Nikole Pašića Sq., 11000 Belgrade phone: +381 11 333 1400 fax: +381 11 333 1410 e-mail: registar@apr.sr.gov.yu www.apr.sr.gov.yu ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ ΣΕΡΒΙΑΣ 155, Blvd. AVNOJ-a, 11070 New Belgrade phone: + 381 11 693 317 fax: + 381 11 690 614 www.fcs.yu Η. ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΛΛΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΣΕΡΒΙΑΣ 23/VI, Terazije St. 11000 Belgrade phone: +381 11 3020 800 fax: +381 11 3020 828 e-mail: info@priv.yu www.priv.yu ΣΕΡΒΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 4, Makedonska St., 11000 Belgrade phone: +381 11 3345 233; 3345 234 fax: +381 11 3345 531 e-mail: rzr@razvoj.sr.gov.yu www.razvoj.sr.gov.yu ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ Μ.Μ.Ε. & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 19, Topličin venac St., 11000 Belgrade phone: +381 11 334 6107 fax: +381 11 334 6601 e-mail: office@sme.sr.gov.yu www.sme.sr.gov.yu

37

ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙΟΥ Agency for city Building land and Development of Belgrade 84, Njegoševa St., 11000 Belgrade phone: +381 11 2449 494 fax: +381 11 3441 032 e-mail: info@beoland.com www.beoland.co.yu Θ. ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ & ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΕΣ/ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΕΡΒΙΑ 1. CΟLLIERS INTERNATIONAL SERBIA 20, Bulevar kneza Aleksandra Karadjordjevica Belgrade 11000, Serbia Tel: +381 11 2663 863 Fax: +381 11 3674 538 serbia@colliers.com www.colliers.com 2. EFG PROPERTY SERVICES Ltd Belgrade 62-64 Cara Dusana 11000 Belgrade Serbia Tel. +381112022410 Fax. +381113287122 info@efgpropertyservices.co.yu 3. HITPROM 11000 Belgrade Strahinica Bana 29/II +381 (0)11 303-3036 +381 (0)11 303-3037 +381 (0)65 448-7766 contact@hitprom.co.yu www.hitprom.co.yu 4. MPC HOLDING Bulevar Mihajla Pupina 6 11070 Novi Beograd, Srbija Contact phone. +381 11 2200 214 E-mail. info@mpcholding.com

38

www.mpcproperties.com 5. VERANO INVEST Vojvode Stepe 352 11000 BELGRADE SERBIA tel/fax: +381 11 3094 500 veranoinvest@verano.co.yu www.veranogroup.com